IGORREKO HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA,2011 · 2012-10-30 · OROKORRA 14 3.1 Hamar...

LEZO 2010

1

IGORREKO

HIZKUNTZA-ERABILERAREN

KALE-NEURKETA,2011

-EMAITZEN TXOSTENA-

Andoainen, 2012-06-01ean

LEZO 2010

2

AURKIBIDEA

1. SARRERA 3

2. METODOLOGIA 4 2.1 Euskal Herriko hizkuntza-erabileraren kale-neurketaren metodologia 4 2.2 ‘Igorre 2011’ neurketaren fitxa teknikoa 11

3. ERABILERA IGORREN, 2011. URTEAN: EMAITZA OROKORRA 14

3.1 Hamar elkarrizketetatik ia erdia euskaraz Igorren 14 3.2 Erabilerarena testuinguratzeko bi datu garrantzitsu: herritarren hizkuntza-gaitasuna

eta hortik espero daitekeen erabilera-maila 16 3.3 Euskararen erabilera Igorren, hizkuntza-gaitasuna eta espero daitekeen erabilera

aintzat hartuta 19

4. ERABILERAREN BILAKAERA IGORREN (2001-2011) 22 4.1 Euskararen erabilerak gora egin du Igorren azken 10 urteotan 22 4.2 Erabileraren eta ezagutzaren bilakaerak 24

5. HIZKUNTZA-GAITASUNAREN ETA EUSKARAREN ERABILERAREN BILAKAERA ALDERATUA 26

5.1 Euskal Herriko, EAEko, Bizkaiko eta Igorreko datuen alderaketa 27 5.2 Inguruko hainbat herrirekiko alderaketa 29 5.3 Bilakaeren alderaketa 30

6. HIZTUNEN EZAUGARRIEN ARABERAKO DATUAK 32 6.1 Sexuaren araberako emaitzak 32 6.2 Sexuaren araberako bilakaera 33 6.3 Adinaren araberako emaitzak 34 6.4 Adinaren araberako erabileraren bilakaera 37

7. EUSKARAREN ERABILERA ETA HAURREN PRESENTZIA 38

7.1 Erabilera eta haurren presentzia: bilakaera 40

8. DATU NAGUSIEN IRAKURKETA (LABURPENA) 41

LEZO 2010

3

11.. SSAARRRREERRAA

Euskararen egoera ona den edo txarra den, hobera doan edo okerrera doan

galdetzen digutenean, askotan ez dugu jakiten nola erantzun, eta sarri erantzuna

bera oso modu subjektiboan ematen dugu. Zentzu honetan, gero eta

garrantzitsuagoa zaigu euskararen egoera eta bilakaera modu objektiboan

baloratzeko aukera ematen diguten datuak izatea, eta datu horien artean bada

bat herriko euskararen errealitatea adierazteko funtsezkoa dena: kalean euskara

zenbat erabiltzen den, hain zuzen ere.

Badira beste hainbat datu (erroldako ezagutza datuak, ikastetxe eta

euskaltegietako matrikulazio datuak...) herriko hizkuntza-egoera ezagutzeko

baliagarri direnak. Datu eta joera horiek guztiak, nonbait nabarmentzekotan,

herriko kaleetan besteak beste ematen den eguneroko erabileran nabarmentzen

dira. Kale-erabileraren neurketak, hortaz, errealitate horren berri ematen digu

modu zuzen eta objektibo batean.

Kale-erabileraren datua funtsezkoa da herri mailan hizkuntza-errealitatea

ezagutu edota planifikatu nahi duen edonorentzat. Euskararen aldeko sustapen-

lan bat aurrera eraman ahal izateko baliabideak mugatuak izan ohi direnez,

beharrezkoa zaigu premiarik larrienak zein diren ezagutzea, lehentasunak

finkatzea, eta ondoren horietan eragiteko ekimenak martxan jartzea.

Neurketak, besteak beste, adin-talde bakoitzak kalean euskara zenbat erabiltzen

duen esaten digu, eta horrek erraztu egiten digu ondoren lehentasunak non

dauden erabakitzea. Gainera, kale-erabileraren neurketa maiztasun batekin

eginez gero (urtero, bi urtez behin...), urtetik urtera gertatzen den bilakaera

ezagutu ahal izango dugu, eta modu horretan herrian izaten diren hizkuntza-

aldaketak gertutik jarraitu.

LEZO 2010

4

22.. MMEETTOODDOOLLOOGGIIAA

22..11 EEuusskkaall HHeerrrriikkoo hhiizzkkuunnttzzaa--eerraabbiilleerraarreenn

kkaallee--nneeuurrkkeettaarreenn mmeettooddoollooggiiaa

Igorren egin dugun Hizkuntza-erabileraren Neurketaren oinarri metodologikoa

Euskal Herri mailan egiten den neurketan garaturikoa da, baina herriko

berezitasunetara egokituta.

Hizkuntza-erabileraren Euskal Herriko Kale Neurketa 1989. urtean egin zen lehen

aldiz eta geroztik bost alditan errepikatu da: 1993an, 1997an, 2001ean eta

2006an. Azken neurketan bezala, hemendik aurrerakoak ere bost urtean behin

egingo dira (besteak beste, erroldako datuekin bateratze aldera). Euskal Herriko

5.000 biztanletik gorako herri guztietan eta hortik beherako batzuetan jasotzen

dira datuak. Orotara 250.000 hiztunetik gora behatzen dira kalean hizketan.

Kale-neurketaren metodologia behaketa zuzena da; neurtzaileek herriko

kaleetan zehar topatzen duten jendeak darabilen hizkuntza jasotzen dute,

ezertxo ere galdetu gabe. Hala, hiztunek ez dakitenez behatuak direnik,

neurtzaileek hiztunaren joera naturala jasotzen dute. Beraz, inkestaren bidez

jasotako datuen subjektibotasuna saihesten da eta emaitza fidagarriagoak

lortzen dira.

Landa-lana

Landa-lana burutzerakoan neurtu beharreko kaleak aurrez identifikatzen dira

ibilbide bat (edo gehiago) zehaztuz. Horretarako irizpide nagusia herriko kalerik

jendetsuenak biltzea da: plaza inguruak, parkeak, geltokiak, salerosketa kaleak,

eta abar. Ibilbidearekin batera, neurketarako egunak eta orduak ere definitzen

dira, eta horien hautaketan gure helburua herriko biztanle guztiak (potentzialki

behintzat) neurtu ahal izatea izaten da; alegia, hautatutako egun eta orduetan

herritar guztiek izatea estatistikoki neurtuak izateko aukera.

LEZO 2010

5

Elkarrizketa-hizkuntza

Ezaugarri metodologikoen artean aipatu beharreko beste bat honakoa da:

neurtzen duguna, norbanakoaren hizkuntza baino, taldeko elkarrizketa-hizkuntza

dela. Kaleko erabileraz ari garela, elkarrizketak dira behatzen eta zenbatzen

ditugunak, eta elkarrizketok beti dira bi lagun edo gehiagoren artekoak

(ezinbestean). Ondorioz, talde batean elkarrizketa bat behatzen dugunean, une

horretan hizketan ari denaren hizkuntza hartzen dugu kontuan talde

osoarentzat, suposatuz une horretan hizkuntza horretan ari badira, beste batean

ere horrela ariko direla, eta aldi berean suposatuz taldeko hiztun hori izan

beharrean beste bat balitz hizketan ari dena, neurtu dugun hizkuntza berean

egingo lukeela.

Kale-erabileraren neurketa izanik, hiztun-talde bakoitza une labur batean baino

ez dugu behatzen eta ondorioz metodologia honekin ezin dugu taldeko kide

bakoitzaren jokaera ezagutu. Dena den, hau horrela egiteko oinarri

metodologikoak sendoak dira. Kalean behatzen ditugun hiztun-taldeek

hizkuntza-jokaera finkatua izaten dute eta hau oso gutxitan aldatzen da.

Neurtzen ditugunak kasurik gehienetan lagunak, familia berekoak edota

hurbilekoak izaten dira. Kasu horietan, Euskal Herrian behatu ahal izan diren

hizkuntza-ohituren arabera, erabakita egoten da inkontzienteki bada ere

zein hizkuntzatan izango den elkarrizketa.

Euskara ez dakitenen kasuan erabaki hori automatikoa da (gaztelaniaz edo

frantsesez, alegia). Eta dakitenen artean, pertsona bat ezagutu eta denbora

gutxira finkatu ohi da berarekin zein hizkuntza erabili. Talde batean ere antzera

gertatzen da: hiztun jakin batzuen artean hizkuntza jakin bat hautatzen da eta

aurrerantzean hiztun horien arteko elkarrizketak kasurik gehien-gehienetan

hizkuntza horretan izango dira. Jakin badakigu hizkuntza-ohiturak aldatu ere

egiten direla baina aldaketa ez da “berez” edo modu erraz batean gertatzen, eta

hain zuzen aldagaiztasun horrek, hiztun jakinen arteko hizkuntza-ohiturak, oro

har, egonkor izatea dakar.

Fitxak

2011ko neurketa honetan erabilera-datuak fitxa bakarrean jaso ditugu. Fitxa

honen bidez, erabilera zenbatekoa den jakiteaz gain, ondorengo hiru aldagai

hauek euskararen erabileran duten eragina neurtzeko aukera izan dugu:

sexuaren eragina, haurren presentzia eta neurtzen dugun taldearen adin-

osaketa. Neurraldi guztietan fitxa berdina erabili da.

LEZO 2010

6

Ikus ondoren fitxa horien irudiak:

Aipatutako aldagai horiek hizkuntza-erabileran suposatzen duten

baldintzapenaren neurri bat atera dezakegu, esan bezala, hiztunen ezaugarriak

jasotzeko aukera ematen digun fitxaren bidez.

LEZO 2010

7

“Igorretarren” erabilera baino gehiago Igorreko kaleetakoa

Muga metodologikoak tarteko, ezin dugu erabateko ziurtasunez esan neurketa

honetan jasotakoa Igorreko biztanleen (igorretarren) erabilera denik. Horren

ordez, zuzenagoa da esatea Igorreko kaleetan jaso dugun erabilera dela hemen

aurkezten duguna. Izan ere, ezin dugu ziurtatu kalean neurtzen ditugun hiztun

guztiak herrikoak direnik.

Bestalde, kale-erabileraren neurketa egitean neurtzen ditugun hiztunak ez dira

beti berdinak, eta ezin dugu aurreikusi kalean noiz norekin topo egingo dugun.

Ondorioz, jasotako datuak adierazgarriak izanik ere, aztergai dugun aldagaia

euskararen kale-erabilera, alegia neurri txiki batean aldagarria da.

Horregatik da, besteak beste, bereziki interesgarria maiztasun jakin batekin

neurketak egin eta joera nagusiei erreparatzea. Edonola ere, erabilitako

metodologiak bermea ematen digu neurketa bakoitzaren emaitzetatik zenbait

ondorio orokor ateratzeko.

Adierazgarritasuna

Esan bezala hainbat aldagaik erabileran duen eragina aztertu dugu neurketan:

adina, haurren presentzia, eta sexua, besteak beste. Neurraldi guztietan

hiztunaren adina jaso dugu; baita hiztuna haurrekin dagoen ala ez eta hiztunaren

sexua ere.

Emaitzak aztertzerakoan laginaren tamaina izango dugu kontuan, laginak

gutxieneko kopuru bat bete beharko du aldagai horren eragina aztertu ahal

izateko. Izan ere, aldagaia zenbat eta zehatzagoa izan, lagina txikiagoa izango da

eta datuek adierazgarritasuna galduko dute. Esaterako, behatutako hiztunen

adina taldeka banatzeko behar besteko lagina (neurtutako pertsona-kopurua)

izango dugu, baina adin-talde bakoitzean sexuaren araberako azterketa egiteko

ez, aldagai bat zenbat eta gehiago deskonposatu, orduan eta lagin txikiagoa

baitugu emaitzen irakurketa egiteko.

Oharrak

Eta atal honi amaiera emateko, ikus ondoren datu-bilketarako neurtzaileek

eskura izan dituzten ohar-orriak:

LEZO 2010

8

LEZO 2010

9

LEZO 2010

10

LEZO 2010

11

22..22 ‘‘IIggoorrrree 22001111’’ nneeuurrkkeettaarreenn ffiittxxaa

tteekknniikkooaa

Prozedurak

Aurreko puntuan, Euskal Herriko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa egiteko

metodologia azaldu dugu zehatz-mehatz. Hor adierazitako xehetasun guztiak

baliagarriak dira Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketaren berri emateko

ere. Ez ditugu, hortaz, errepikatuko.

Ibilbideak

2011ko Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa egiteko honako ibilbidea

erabili dugu:

1. Ibilbidea: Elexalde kalea, Garbe, Olabarri, Beheko Plaza, eta erdigunea

(Lehendakari Agirre).

LEZO 2010

12

Landa-lana

Landa-lanari dagokionez, 2011ko irailaren 26a eta urriaren 8a bitartean egin

dugu, honako koadro honetan azaltzen diren neurraldi eta ordutegietan:

.

Ondoren ikus daiteke ibilbideak eta egutegiak biltzen dituen fitxa:

Mapa

Ikus ondoren ibilbidearen nondik norakoak errazteko erabilitako mapa orokorra.

LEZO 2010

13

Unibertsoa, lagina eta emaitzen adierazgarritasuna

UNIBERTSOA: Igorreko kaleetan entzun daitezkeen elkarrizketak.

LAGINA: neurketa egin dugun bitartean, behatu ditugun 1.047 elkarrizketek

osatu dute lagina, guztira 3.081 hiztun.

AKATS-TARTEAREN KALKULUA (erabat ausazkoak diren laginketei egozgarria):

±%3,0koa elkarrizketen lagin osoarentzat, %95,0eko konfiantza mailan, eta

p=q=%46,8 izanik (behatutako elkarrizketen artean euskarazkoek osatu duten

ehunekoa).

LEZO 2010

14

33.. EERRAABBIILLEERRAA IIGGOORRRREENN,, 22001111..

UURRTTEEAANN:: EEMMAAIITTZZAA OORROOKKOORRRRAA

33..11 HHaammaarr eellkkaarrrriizzkkeetteettaattiikk iiaa eerrddiiaa

eeuusskkaarraazz IIggoorrrreenn

Igorreko kaleetan entzundako 10 elkarrizketetatik ia bost euskaraz izan dira,

%46,8 zehatzago esateko. Gainerakoak gaztelaniaz dira nagusiki (%49,8) eta

badira beste hizkuntzetan gertatzen direnak ere (%4,2) 2011ko iraila eta urrian

egindako neurketaren arabera).

A. GRAFIKOA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA. . IGORRE, 2011 (%)

Iturria: Soziolinguistika Klusterra, Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011.

1. TAULA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA. IGORRE, 2011 (%)

Kop. (%)

Euskaraz 1.442 46,8

Gaztelaniaz 1.510 49,0

Beste hizkuntzetan 129 4,2

GUZTIRA 3.081 100,0


LEZO 2010

15

Horixe da Igorreko herrian egindako neurketaren emaitza nagusia. Neurketa nola

egin den (erabilitako metodoa, alegia) zehatz-mehatz azaldu dugu txosten

honetako 2. atalean. Gogora dezagun, besterik gabe, guztira 3.081 lagunen

elkarrizketak behatu ditugula Igorren. Ikerketa sozialean erabili ohi diren

parametroetan, kopuru handia da hori 4.276 biztanle dituen herri batentzat1.

Termino estatistikoetan, esan dezakegu euskarazko elkarrizketen %46,8ko

kopuru horri ±%3 akats-tartea dagokiola, %95,0ko konfiantza mailan, unibertso

osoaz hitz egiterakoan2. Oinarri sendoa dugu, beraz, herritarren hizkuntza-

portaerak deskribatzeko.

1 Iturria: INE, udal-errolda 2011 (urtarrilak 1).

2 Hizkuntzen erabileren kale-neurketetarako Soziolinguistika Klusterrak berariaz landutako eredu

matematikoaren emaitza (ikus http://www.soziolinguistika.org/eu/lagina/eskaera/kale-erabilera)

LEZO 2010

16

33..22 EErraabbiilleerraarreennaa tteessttuuiinngguurraattzzeekkoo bbii

ddaattuu ggaarrrraannttzziittssuu:: hheerrrriittaarrrreenn hhiizzkkuunnttzzaa--

ggaaiittaassuunnaa eettaa hhoorrttiikk eessppeerroo ddaaiitteekkeeeenn

eerraabbiilleerraa--mmaaiillaa

Ehuneko 46,8koa da, hortaz, euskararen erabilera3 Igorren. Kopuru hori asko den

edo gutxi den hausnartzeko ezinbestekoa iruditzen zaigu, ezer baino lehen, beste

bi datu aintzat hartzea: herrian euskaraz hitz egiteko gai direnen kopurua batetik

(euskaldunen kopurua, alegia) eta kopuru horretatik eratortzen den “esperotako

euskararen erabilera” bestetik. Jarraian aurkeztuko ditugu datuok.

Igorretarren hizkuntza-gaitasuna

EUSTATek 2006. urtean egindako Biztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistikaren

arabera4, hiztunen bi heren baino apur bat gehiago, %68,1 zehatz esanda,

euskaldunak ziren Igorren; %17,5 euskalduna izan gabe, bazuen euskararen nola-

halako ezagutza bat, ulermen mailan behintzat, eta gainerako %14,4 erdaldunak

ziren, euskara ulertu ez eta hitz egiten ere batere ez zekitenak. Horiek dira

Igorreko herritarren hizkuntza-gaitasunari buruz argitaratu diren daturik

3 Berez, zentzu hertsian, “kale-erabileraz” hitz egin beharko genuke. Azalpena arintzearren, ordea, “erabilera”

terminoa erabiliko dugu. Izan ohar hau kontuan txosten osorako.

4 Kategoria horiek euskararen jakite mailari buruz egiten diren lau galderei (ulertzen duzu?, hitz egiten duzu?, irakurtzen duzu?, eta idazten duzu?) erantzundakoaren arabera lortu dira. Aukeran ematen diren erantzunak (ezer ez, nekez, eta ondo) konbinatuz, zazpi hiztun-kategoria sortzen dira, eta zazpi horiek bilduz, guk aurkeztutako hirurak.

ULERTU HITZ EGIN IRAKURRI IDATZI

EUSKALDUNAK

ALFABETATUAK Ondo Ondo Ondo Ondo

ERDI-ALFABETATUAK Ondo Ondo Nekez Nekez

ALFABETATUGABEAK Ondo Ondo Ez Ez

IA EUSKALDUNAK

ALFABETATUAK Ondo/ Nekez Nekez Ondo/ Nekez Ondo/ Nekez

ALFABETATUGABEAK Ondo/ Nekez Nekez Ez Ez

PASIBOAK Ondo/ Nekez Ez Ez Ez

ERDALDUNAK Ez Ez Ez Ez

LEZO 2010

17

berrienak. 2011n antzeko operazio estatistiko bat egin du EUSTATek, baina datu

horiek ez dira oraindik argitaratu.

B. GRAFIKOA: EUSKARAZKO HIZKUNTZA-GAITASUNA. IGORRE, 2006 (%)

Iturria: EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistika, 2006.

Espero daitekeen euskararen erabilera

Zer-nolako harremana dago ezagutzaren eta erabileraren artean? Kasu honetan,

Igorren neurtutako erabilera (%46,8 euskaraz) handia edo txikia da, bertako

herritarren artean euskaldunek osatzen duten tartea kontuan hartuta (%68,1

euskaldun)?

Galdera horri erantzuten laguntzeko, bere garaian J.L. Alvarez Enparantza

Txillardegik eredu matematiko bat garatu zuen5. Eredu horretan, gune jakin

batean dauden euskaldunen proportziotik abiatuta, euskararen erabilerari

buruzko kalkulu bat egiten du. Zehazki, zera adierazten du eredu horrek: eremu

jakin batean, bertan dauden euskaldun guztiak euskararekiko leial izanez gero

(hots, euskalduna euskaldunarekin ahal duen guzti-guztietan euskaraz mintzatuz

LEZO 2010

18

gero), eta herritarren harremanak guztiz ausazkoak izanez gero (egoera

isotropikoa), zenbatekoa izango litzatekeen euskararen erabilera. Kopuru horri

“espero daitekeen erabilera” (edo “erabilera isotropikoa”) esan izan zaio; hots,

baldintza teoriko horiek betez gero, erabilera zenbatekoa izango litzatekeen. Eta

honako formularen bidez kalkulatzen da:

PB = euskararen erabilera maila mB = euskararekiko leialtasuna

ex = elebidunen proportzioa

w2 = bikoteen pisua

w3 = hirukoteen pisua

w4 = laukoteen pisua

Eta aplika dezagun formula hori Igorreko errealitatera.

PB = 1,0*(0,60·0,6802 + 0,22·0, 6803 + 0,18·0, 6804) = 0,386 = %38,6

Kalkuluak eginda, hortaz, Igorreko kasurako %38,6koa da baldintza horietan

“espero daitekeen erabilera”. Hortaz, Igorreko biztanleen arteko zorizko

harreman posibleetan, eta euskaldunek euskaldunekin beti euskaraz jardunez

gero, %38,6koa da espero daitekeen euskararen erabilera.

5 Gaian sakontzeko ikus Alvarez Enparantza, J. L., Txillardegi, 2001, Hacia una Socio-Lingüística Matemática. Donostia: Euskal Soziolinguistika Institutua Sortzen; Isasi, X eta Iriarte, A, 2002, BAT Soziolinguistika aldizkaria, 54-68 orr.

PB = mB (w2ex2 + w3ex

3+ w4ex4)

LEZO 2010

19

33..33 EEuusskkaarraarreenn eerraabbiilleerraa IIggoorrrreenn,,

hhiizzkkuunnttzzaa--ggaaiittaassuunnaa eettaa eessppeerroo

ddaaiitteekkeeeenn eerraabbiilleerraa aaiinnttzzaatt hhaarrttuuttaa

Jar ditzagun taula batean eta irudikatu grafiko batean orain arte aipaturiko hiru

datu nagusi horiek:

C. GRAFIKOA: EUSKARAZKO HIZKUNTZA-GAITASUNA, HORREN ARABERA ESPERO DAITEKEEN ERABILERA ETA EUSKARAREN KALE-ERABILERA ERREALA IGORREN, 2011 (%)

Iturriak: Soziolinguistika Klusterra, Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011; EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistika, 2006.

2. TAULA: EUSKARAZKO HIZKUNTZA-GAITASUNA, HORREN ARABERA ESPERO DAITEKEEN ERABILERA ETA EUSKARAREN KALE-ERABILERA ERREALA IGORREN, 2011

(%) Oinarria (kasu kopurua):

Hizkuntza-gaitasuna 2006 (euskaldunen %)

68,0 Hiztunak: 3.917

Espero daitekeen erabilera 2006 (kalkulua)

38,6 Behatutako solaskideak:

3.081

Erabilera erreala 2011 46,8 Euskaraz 1.442

Iturriak: Soziolinguistika Klusterra, Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011; EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistika, 2006.

LEZO 2010

20

Bigarren taulan eta C grafikoan ikus daitekeen bezala, euskararen erabilera

dezente apalagoa da Igorren, ezagutza baino. Zehazki, elebidunen kopurutik

(%68,1) urruti gelditzen da euskararen erabilera (%46,8). Lehen begiratu batean

eman dezake euskara gutxi erabiltzen dela Igorren, euskaraz hitz egiteko gai

direnen kopuruarekin alderatuta, betiere, ezagutzaren eta erabileraren arteko

tarte hori oso handia dela, alegia. Baina erabileraren eta ezagutzaren

proportzioak zuzenean alderatzetik ateratzen diren ondorioak, sarri, okerrak

izaten dira, ia ezinezkoa baita erabilera- eta ezagutza-datuak bat etortzea.

Kontuan izan behar dugu ia kasu guztietan euskaldunak gaztelaniadunak ere

badirela (euskaldun elebakarrak haurren artean soilik topa daitezke), eta

hizkuntza bat zein bestea erabil dezaketela. Eta noski, euskaraz hitz egiteko gai

ez den mintzakidearekin beti hitz egingo dute gaztelaniaz; mintzakide

elebidunarekin, berriz, euskaraz edo gaztelaniaz hitz egin ahal izango dute.

Beraz, ezinezkoa da euskararen erabilera ezagutzaren mailakoa izatea. Hori

horrela izan dadin (erabilera eta ezagutza bat etor daitezen), bi baldintza bete

beharko lirateke: euskaldunek inolako harremanik ez izatea euskaldun ez

direnekin, eta euskaldunen artean ere euskara besterik ez erabiltzea. Horrela,

Igorreko kasuan bi kopuru horien artean ageri den aldea, oro har, Euskal Herriko

zonalde eta udalerri gehienetan izaten den aldearekin bat dator.

Aintzat hartzeko beste erreferentzia baldintza isotropikoetan euskaldunek leial

jokatuz gero “espero daitekeen erabilera” dugu. Kopuru hori Igorren, %38,6koa

da. Kopuru horren argitara, handiagoa da Igorren euskararen erabilera erreala

baldintza isotropikoetan espero daitekeen erabilera baino.

Dena den, ezin dugu ahaztu honako hau erreferentzia teorikoa dela eta jakin

badakigula praktikan harreman-sareak ez direla ausazkoak izaten. Hots, edonork

ez duela praktikan edonorekin harremanik izaten (harreman gehiago dugu gure

ingurukoekin eta adin berekoekin, adibidez, eta herriko zenbaitekin ez dugu

praktikan inoiz harremanik). Era berean, badakigu euskaldunen leialtasuna ez

dela %100ekoa izaten eta euskara dakitenen arteko elkarrizketak ez direla beti

euskaraz izaten.

Horiek guztiak horrela izanik, erabilera erreala “espero zitekeena” baino

handiagoa izateak, zeharka, zera adierazi nahiko luke: herriko euskaldunak

LEZO 2010

21

nahiko trinkoturik bizi direla, eta euren arteko harreman-sarea nahiko bizia eta

aberatsa dela. Horrela, egunerokoan euskararen erabilera estatistikoki espero

den baino handiagoa da. Horrez gain, euskaldunen leialtasunaren nolabaiteko

seinale ere bada datu hori.

LEZO 2010

22

44.. EERRAABBIILLEERRAARREENN BBIILLAAKKAAEERRAA IIGGOORRRREENN

((22000011--22001111))

44..11 EEuusskkaarraarreenn eerraabbiilleerraakk ggoorraa eeggiinn dduu

IIggoorrrreenn aazzkkeenn 1100 uurrtteeoottaann

Azken urteetan hainbat ikerketa egin izan dira Igorren hizkuntzen kale-erabilera

neurtzeko. 2011. urtean egindakoarekin batera, hamar urte lehenago egindakoa

da, 2001ean alegia, eta 2006an egindakoa kontuan hartu behar dira.

Neurketa horietako guztietako emaitza nagusiak ondorengo grafiko eta taulan

aurkeztuko ditugu. Ikus daitekeen bezala, euskararen erabilerak gora egin du

nabarmen Igorren: 2001eko %32,9tik, hamar urte geroagoko %46,8ra. Hizkuntza-

portaerak gauetik goizera aldatzen ez direla kontuan hartuta, ez da aurrerapen

txikia azken 10 urteotan Igorren jazotakoa: herriko kaleetan euskara hamar urte

lehenago entzuten zena baino 14 puntu gehiago entzuten da 2011n.

Oso kontuan hartzekoa da gainera, azken bost urtean izandako igoera aurreko

aldian baino handiagoa dela: 2001etik 2006ra %3,5 igo zen, eta 2006tik 2011ra

%10,4 igo da.

LEZO 2010

23

D. GRAFIKOA: EUSKARAREN KALE-ERABILERAREN BILAKAERA. IGORRE, 2001-2011 (%)

Iturria: 2001. eta 2006. urteetako datuak Euskal Herriko Hizkuntza-erabileraren kale-neurketa ikerketatik eskuratu ditugu, 2001ekoa SEI Elkarteak burutu zuen eta 2006. eta 2011.a Soziolinguistika Klusterrak.

3. TAULA: EUSKARAREN KALE-ERABILERAREN BILAKAERA. IGORRE, 2001-2011 (%)

Euskaraz (%)

2001 32,9

2006 36,4

2011 46,8

Iturria: 2001. eta 2006. urteetako datuak Euskal Herriko Hizkuntza-erabileraren kale-neurketa ikerketatik eskuratu ditugu, 2001ekoa SEI Elkarteak burutu zuen eta 2006. eta 2011.a Soziolinguistika Klusterrak.

.

LEZO 2010

24

44..22 EErraabbiilleerraarreenn eettaa eezzaagguuttzzaarreenn

bbiillaakkaaeerraakk

Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera

Euskararen erabileran Igorren izandako gorakada azaltzen laguntzeko, besteak

beste, herritarren hizkuntza-gaitasunean izandako bilakaera kontuan hartuko

dugu. Ondorengo taula eta grafikoetan aurkezten ditugu herritarren hizkuntza-

gaitasunari buruzko datuak, 2001. urtetik 2006. urte bitartekoak.

E. GRAFIKOA: EUSKARAREN EZAGUTZAREN BILAKAERA IGORRE, 1986-2006 (%)

Iturria: EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuak eta Estatistikak. 2006.

4. TAULA: EUSKARAZKO HIZKUNTZA-GAITASUNAREN BILAKAERA. . IGORRE, 1986-2006 (%)

1986 1991 1996 2001 2006

Euskaldunak 67 73,6 77,2 73,4 73,4

Ia euskaldunak 10,1 11,7 8,4 13,9 13,9

Erdaldunak 22,9 14,8 14,3 12,7 12,7

GUZTIAK 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Iturria: EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuak eta Estatistikak.

LEZO 2010

25

Datuak irakurri aurretik, esan behar da seriea ez dela guztiz homogeneoa. Izan

ere, 2006ko datuak eskuratzeko jarraitu zen metodologian aldaketa handiak

gertatu ziren ordura arteko datu-bilketekin alderatuta. Aurrekoetan ez bezala,

2006koan informazioa biltzeko prozedura zuzenak askoz gutxiago erabili

zituzten, eta nagusiki zeharkako iturriez baliatuz, kalkuluetan oinarritutako

sistema baten bidez sortu ziren hizkuntza-gaitasunari buruzko datuak.

Horregatik, gure ustez, 2006ko datuak ezin dira zuzenean alderatu 2001era

artekoekin. Hala eta guztiz, joera orokorrari antzemateko baliagarriak zaizkigu

datu horiek. Irakurketa argia da: Igorren oso egonkorra da euskaldunen kopuru

azken 20 urteetan. Esan daiteke, halaber, oso egonkorra dela ia euskaldunen

kopurua eta erdaldunena ere, zertxobait behera egin duen arren.

LEZO 2010

26

55.. HHIIZZKKUUNNTTZZAA--GGAAIITTAASSUUNNAARREENN EETTAA

EEUUSSKKAARRAARREENN EERRAABBIILLEERRAARREENN BBIILLAAKKAAEERRAA

AALLDDEERRAATTUUAA

Aurkeztu ditugu jada Igorreko euskararen erabilera eta ezagutza nola aldatu

diren adierazten dituzten datuak. Ondorengo grafikoan, bi datu-serie horiek

hartu eta elkarren ondoan jarri ditugu.

F. GRAFIKOA: EUSKARAZ DAKITENEN ETA EUSKARAREN KALE-ERABILERAREN BILAKAERA. IGORRE, 1991-2011 (%)

Iturriak: ezagutzarako, EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuak eta Estatistikak. Erabilerarako: 1989., 1993., 1997., 2001. eta 2006. urteetako datuak Euskal Herriko Hizkuntza-erabileraren kale-neurketa ikerketatik eskuratu ditugu. Lehengo hiru neurketak EKBk egin zituen, 2001ekoa SEI Elkarteak eta 2006. eta 2011.a Soziolinguistika Klusterrak.

Aurreko grafikoaren arabera esan daiteke 20 urtean ezagutza-portzentaia

egonkor dagoela, nahiz eta gora-behera txiki bat izan den 2001 eta 2011 urteko

hamarkadan. Erabileraren ehunekoan, aldiz, gorakada garrantzizko bat gertatu

da (10 puntukoa hain zuzen) azken 10 urteetan, ezagutza bere horretan dagoen

bitartean. Datu hau oso interesgarria izan daiteke, nolabaiteko jarreren aldaketa

bat adieraz dezakeelako; ezagutza-tasa ia bere horretan egonda erabileran 10

puntuko igoera izateak portaera-aldaketetan eragina izan ohi duen jarreren

aldaketa bat agerian jarri dezake.

LEZO 2010

27

55..11 EEuusskkaall HHeerrrriikkoo,, EEAAEEkkoo,, BBiizzkkaaiikkoo eettaa

IIggoorrrreekkoo ddaattuueenn aallddeerraakkeettaa

Oraingo grafikoan, 2011. urteko neurketak hainbat lurralde-eremutan eman

zituen emaitzak aurkezten dira. Ikus daitekeen bezala, Igorreko euskararen kale-

erabilera (%36,6) Euskal Herrikoa (%13,8), EAEkoa (%16,7) eta Bizkaikoa (%9,4)

baino nabarmen altuagoa da.

.

G. GRAFIKOA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA. EUSKAL HERRIA, EUSKADIKO AUTONOMIA ERKIDEGOA, BIZKAIA ETA IGORRE, 2011 (EUSKARAZ %)

Iturria: Soziolinguistika Klusterra, Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011 eta Euskal Herriko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011.

Datu horiek apur bat testuinguratzeko, kontuan har dezagun eremu bakoitzeko

herritarren hizkuntza-gaitasuna batetik eta hizkuntza-gaitasun horren arabera

“espero daitekeen erabilera”. Datu horiek ondoko grafiko honetan aurkezten

dira.

LEZO 2010

28

H. GRAFIKOA: HIZKUNTZA-GAITASUNA, ERABILERA ETA ESPERO DAITEKEEN ERABILERA. EUSKAL HERRIA, EAE, BIZKAIA ETA IGORRE, 2011 (%)

Iturriak: erabilerarako, Soziolinguistika Klusterra, Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011 eta Euskal Herriko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011. Hizkuntza-gaitasunerako, Soziolinguistika Klusterra, Euskararen Datu Basea eta EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistika, 2006.

Oharra: Euskal Herriko hizkuntza-gaitasunaren datua (eta espero daitekeen erabilerarena) 2001. urtekoak dira.

Ikus daitekeenez, Igorrek, erkatzen ari garen eremu guztien artean euskaldun

ehuneko altuena du (Euskal Herria, EAE, Bizkaia). Horren arabera, espero

daitekeen erabilera-tasa ere altuena du. Eta erabilera-tasa erreala horren oso

goitik dago Igorren. Espero daitekeen tasaren eta erabilera errealaren arteko 8

puntu inguruko alde hori azpimarratzeko moduko datua da.

Gainera, esan daiteke, euskara gehiago erabiltzen dela Igorren Euskal Herrian,

EAEn eta Bizkaian baino, oro har hartuta.

LEZO 2010

29

55..22 IInngguurruukkoo hhaaiinnbbaatt hheerrrriirreekkiikkoo

aallddeerraakkeettaa

Aldera ditzagun orain datuok zehatzago, Igorreko ezaugarri soziolinguistiko

bertsuak dituzten Bizkaiko hainbat herrirekin.

I. GRAFIKOA: GAITASUNA, ERABILERA ETA ESPERO DAITEKEEN ERABILERA. ONDARROA, GERNIKA, BERMEO ETA IGORRE, 2011 (%)

Iturriak: Erabilerarako, Soziolinguistika Klusterra, Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011 eta Euskal Herriko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011. Hizkuntza-gaitasunerako, EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistika, 2006.

2011ko neurketako datuek adierazten dute, I. grafikoan ikus daitekeen bezala,

Igorren entzuten den euskara-tasa apalagoa dela Gernikakoa baino Bermeokoa

baina altuagoa. Datu horiek espero daitekeen erabilerari buruzkoekin alderatuz

gero ikus daiteke lau udalerri horietan espero daitekeena baino gehiago hitz

egiten dela euskaraz, Bermeoko salbuespena kontuan hartuta.

LEZO 2010

30

55..33 BBiillaakkaaeerreenn aallddeerraakkeettaa

J. GRAFIKOA: HIZKUNTZA-ERABILERAREN BILAKAERA, EUSKAL HERRIA, EAE, BIZKAIA ETA IGORRE, 2001-2011 (EUSKARAZ- %)

Iturriak: Igorreko datuak 2001, 2006. eta 2011. urteetako datuak Udalaren eskariz egindako Igorrekoko hizkuntza-erabileraren kale-neurketak txostenetatik hartu ditugu. SEIk egin zuen 2001ekoa eta Soziolinguistika Klusterrak 2006 eta 2011koa. Gainerako datu guztietarako iturria: Euskal Herriko Hizkuntza-erabileraren kale-neurketa 2001 (SEI), 2006 (Soziolinguistika Klusterra) eta 2011 (Soziolinguistika Klusterra).

5. TAULA: GRAFIKOA: HIZKUNTZA-ERABILERAREN BILAKAERA, EUSKAL HERRIA, EAE, BIZKAIA ETA IGORRE, 2001-2011 (EUSKARAZ- %)

Euskal Herria

EAE Bizkaia Igorre

2001 13,3 16,1 10,7 32,9

2006 13,7 16,8 10,7 36,4

2011 13,3 16,7 9,4 46,8

Iturriak: Igorreko datuak 2001, 2006. eta 2011. urteetako datuak Udalaren eskariz egindako Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketak txostenetatik hartu ditugu. SEIk egin zuen 2001ekoa eta Soziolinguistika Klusterrak 2006 eta 2011koa. Gainerako datu guztietarako iturria: Euskal Herriko Hizkuntza-erabileraren kale-neurketa 2001 (SEI), 2006 (Soziolinguistika Klusterra) eta 2011 (Soziolinguistika Klusterra).

LEZO 2010

31

J. grafikoan ikus daiteke aztertutako eremu gehienetan (Euskal Herrian, EAEn,

eta Bizkaian) aldaketak ez direla oso handiak izan 1989-2011 tartean; Euskal

Herrian, EAEn eta Bizkaian, euskararen erabilerak poliki baina gora egin du

1989tik 2006 urtera arte, eta hortik 2011ra aldaketa gutxi gertatu da.

Igorren, baina, goranzko joera nabarmendu da 2001. urtetik 2011. urtera

bitartean. Gainera, joera hori are sakonagoa da azken bost urteetan, goranzko

kopurua bikoiztu egin baita; azken hamar urte hauetan euskararen kale-

erabilerak 14 puntu igoera hau ikerketa honen interesgarrienetako da,

zalantzarik gabe.

LEZO 2010

32

66.. HHIIZZTTUUNNEENN EEZZAAUUGGAARRRRIIEENN

AARRAABBEERRAAKKOO DDAATTUUAAKK

66..11 SSeexxuuaarreenn aarraabbeerraakkoo eemmaaiittzzaakk

Oso esanguratsua izan ez arren bada alderik emakumezkoen eta gizonezkoen

hizkuntza-portaeren artean 2011ko datuen arabera: puntu pasako aldea, zehazki

%47,3tik eta %46,0ra doana. Baina, hasieran esan bezala, esan daiteke alde hori

ez dela oso esanguratsua.

K. GRAFIKOA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA, SEXUAREN ARABERA. IGORRE, 2011 (EUSKARAZ, %)


7. TAULA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA, SEXUAREN ARABERA. IGORRE, 2011

Emakumezkoak Gizonezkoak

Euskaraz 47,3 46,0

Gaztelaniaz 48,6 49,6

Beste hizkuntzetan 4,1 4,3

GUZTIRA 100,0 100,0

Oinarria (behatutako solaskideak)

1.854 1.227

Iturria: Soziolinguistika Klusterra, Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011

LEZO 2010

33

66..22 SSeexxuuaarreenn aarraabbeerraakkoo bbiillaakkaaeerraa

Igorreko joera orokorrarekin bat, gizonezkoek eta emakumezkoek gehiago

erabiltzen dute euskara 2011 urtean hamar urte lehenago baino. Gure datuen

arabera, emakumezkoen artean 2001eko %20,9tik 2011ko %46ra igo da

euskararen erabilera gizonezkoen artean eta emakumezkoen artean %22,7tik

%47,3ra. Kontuan har daiteke duela bost urte, hau da, 2006ko neurketan

antzeman zela bereizketa bat emakumezkoen eta gizonezkoen erabileraren

artean, ia 8 puntuko aldea neurtu baitzen. 2011ko neurketan aldiz, esan daiteke

parekatze aldera egin dutela, bien arteko erabilerek.

M. GRAFIKOA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA, SEXUAREN ARABERA. IGORRE, 2001-2011 (EUSKARAZ, %)


8. TAULA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA, SEXUAREN ARABERA. IGORRE, 2001-2011 (EUSKARAZ, %)

2001 2006 2011

Emakumezkoak 22,7 60,5 37,8

Gizonezkoak 20,9 59,9 35,2


LEZO 2010

34

66..33 AAddiinnaarreenn aarraabbeerraakkoo eemmaaiittzzaakk

Alde esanguratsuak antzematen dira Igorren hizkuntza-portaera adinaren

arabera aztertuz gero. Haurrak dira euskaraz gehien hitz egiten dutenak Igorren:

2011ko neurketan %62,9koa izan da erabilera hori. Ondoren, adinekoen taldea

agertzen da erabilera handienarekin (%41,6). Helduen taldeak jarraitzen dio

hurrenkerari (%38,6) eta aipagarria da erabilera-tasa txikiena gazteen artean

neurtu dela (%35,4).

N. GRAFIKOA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA ADINAREN ARABERA. IGORRE, 2011 (EUSKARAZ, %)


9.TAULA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA, ADINAREN ARABERA. IGORRE, 2011 (EUSKARAZ, %)

GUZTIAK Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

Euskaraz 46,8 62,9 35,4 38,6 41,6

Gaztelaniaz 49,0 34,1 59,2 55,7 58,4

Beste hizkuntzetan

4,2 3,0 5,3 26,1 0,0

GUZTIRA 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Oinarria (behatutako solaskideak)

3.081 1.027 206 1.507 341


LEZO 2010

35

Datuok deigarriak dira hainbat alderditik ikusita. Euskal Herriko datu orokorrekin

alderatuta funtsezko desberdintasuna antzematen da: Euskal Herrian, oro har

hartuta, zenbat eta belaunaldi gazteagoa izan, orduan eta euskararen erabilerak

egiten du gora. Hots, gehien erabiltzen dutenak haurrak dira, ondoren gazteak,

jarraian helduak eta, azkenik, nagusiak. Hurrenkera hori da, hain zuzen,

euskararen berreskurapenaren ikuspegitik egokiena.

Igorreko datuak, alabaina, bestelakoak dira. Igorren joera orokorraren baitan

haurrak dira gehien hitz egiten dutenak euskaraz, baina hortik abiatuta

hurrenkera alderantzizkoa da, hau da, haurren ondoren adinekoak dira euskara

gehien darabiltenak, ondoren helduak eta azkenik gazteak.

Gertakari hori hobeto ulertu asmoz, erka ditzagun datuok adinaren araberako

euskaraz hitz egiteko gaitasun-tasekin. Ondorengo grafikoak biltzen ditu datu

horiek. Igorreko kasuan garbi ikusten da haurren artekoa dela erdaldun-tasa

txikiena (%5,7), eta aldiz, handiena, adinekoena (%19,7). Bestalde, euskaldun-

tasa handiena gazteen artean dago (%75,8). Nolanahi ere, euskaldun eta ia-

euskaldunen arteko kopurua %90 ingurukoa da haurren, gazteen eta helduen

artean, edozein kasutan ere, %70etik gorakoa da euskaldunen kopurua.

Azpimarra daiteke bestalde, adin-talde guztietan euskaldun-kopurua altua dela,

denetan %70etik gorakoa. Beraz, azpimarratzekoa da ezagutza-maila antzekoa

izanik halako desberdintasun handiak gertatzea kaleko hizkuntzaren erabileran,

adinaren banaketarekin batera.

O. GRAFIKOA: EUSKARAZKO HIZKUNTZA-GAITASUNA, ADINAREN ARABERA. IGORRE, 2006 (%)

Iturria: EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistika, 2006.

LEZO 2010

36

10. TAULA: EUSKARAZKO HIZKUNTZA-GAITASUNA, ADINAREN ARABERA. IGORRE, 2006

Iturria: EUSTAT, Biztanleriaren eta Etxebizitzen Estatistika, 2006

GUZTIAK(kop.) Haurrak(kop.) Gazteak(kop.) Helduak(kop.) Adinekoak(kop.)

Euskaldunak 2.666 271 391 1562 442

Ia euskaldunak 687 89 70 498 30

Erdaldunak 564 27 55 366 116

GUZTIAK 3.917 387 516 2426 588

(%) (%) (%) (%) (%)

Euskaldunak 68,1 70,0 75,8 64,4 75,2

Ia euskaldunak 17,5 23,0 13,6 20,5 5,1

Erdaldunak 9,4 7.0 10,7 15,1 19,7

GUZTIAK 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

LEZO 2010

37

66..44 AAddiinnaarreenn aarraabbeerraakkoo eerraabbiilleerraarreenn

bbiillaakkaaeerraa

Adinaren araberako hizkuntza-portaeraren bilakaerari erreparatuz, euskaraz hitz

egiteko joera goranzko garbia erakusten dute haurrek eta helduek. Bost urteko

tartean 15 puntu inguruko igoera oso esanguratsua da bi kasuotan: haurretan

%47tik 62,9ra eta helduetan 24,4tik 38,6ra, 2006tik 2011ra doan denbora-

tartean.

Aldiz, gazteen artean azken bost urteetako beheranzko joera azpimarra daiteke

zortzi puntuko baita, %43,5etik %35,4ra, eta, jakina, adinekoen artean gertatu

den beheranzko inportantea: %58tik %41,6ra.

P. GRAFIKOA: HIZKUNTZA-ERABILERAREN BILAKAERA, ADINAREN ARABERA IGORRE, 2001-2011 (EUSKARAZ%)

Iturriak: Igorrerako 2001. eta 2011. urteetako datuak Udalaren eskariz egindako Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketak txostenetatik hartu ditugu. SEIk egin zuen 2001ekoa eta Soziolinguistika Klusterrak 2006 eta 2011koa.

11. TAULA: HIZKUNTZA-ERABILERAREN BILAKAERA, ADINAREN ARABERA IGORRE, 2001-2011 (EUSKARAZ%)

Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak

2001 34,0 40,6 27,8 35,2

2006 47,0 43,5 24,4 58,0

2011 62,9 35,4 38,6 41,6

Iturriak: Igorrerako 2001. eta 2011. urteetako datuak Udalaren eskariz egindako Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketak txostenetatik hartu ditugu. SEIk egin zuen 2001ekoa eta Soziolinguistika Klusterrak 2006 eta 2011koa.

LEZO 2010

38

77.. EEUUSSKKAARRAARREENN EERRAABBIILLEERRAA EETTAA

HHAAUURRRREENN PPRREESSEENNTTZZIIAA

Nola aldatzen da hizkuntzen erabilera solas-taldea era batekoa edo bestekoa

izan? Zehazki, haurrak eta nagusiak (gazte, heldu zein adindu) elkarrekin

nahasian aritu edo ez, horrek ba al du eraginik hizkuntza baten edo bestearen

aldeko hautuan?

Q. GRAFIKOA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA, SOLAS-TALDEAREN OSAERAREN ARABERA. IGORRE, 2011 (EUSKARAZ, %)


Haurrak, eurak bakarrik osatutako taldeetan eta haur eta helduen artean

osatutakoetan euskararen erabilera berdina neurtu da Igorren: %61,5. Datu

horrek garrantzi handia duela esan daiteke.

Aldiz, nagusiak haurrik gabe daudenean, erditan baino gutxiagotan hitz egiten

dute euskaraz. Zehazki %61,5etik %27,4ra jaisten da euskaraz hitz egitearen

ehunekoa.

LEZO 2010

39

12. TAULA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA, SOLAS-TALDEAREN OSAERAREN ARABERA. IGORRE, 2011

Iturria: Soziolinguistika Klusterra, Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011

Aurrez esan bezala, haurrez osatutako taldeek eta haur eta helduen arteko

taldeetan kopuru berdinean hitz egiten da euskaraz. Baina bada azken potatako

talde horietan agerian jartzen den beste gertakari bat: haur eta helduen arteko

solasaldietan haurrek sarriago hitz egiten dute euskaraz, zehazki %66,2tan

helduek baino. Helduek %57,2tan hitz egiten dute euskaraz.

Hala ere, oso kontuan hartzekoa da helduek haurrik gabe daudenean orokorrean

baino gutxiago hitz egiten dutela euskaraz, modu oso esanguratsuan. Datu

orokorreko %46,8tik %27,4ra jaisten da erabilera-tasa, helduen arteko

solasaldietan.

GUZTIAK

Haurrak bakarrik

(nagusirik gabe)

Nagusiak bakarrik (haurrik

gabe)

Haurrak eta

nagusiak nahasian

Nagusia hitz

egiten

Haurra hitz egiten

(kop.) (kop.) (kop.) (kop.) (kop.) Euskaraz 1.442 235 364 843 411 432

Gaztelaniaz 1.510 145 905 460 280 180 Beste hizkuntzetan 129 2 e59 68 27 41

GUZTIAK 3.081 382 1.328 1.371 718 653

(%) (%) (%) (%) (%) (%)

Euskaraz 46,8 61,5 27,4 61,5 57,2 66,2

Gaztelaniaz 49,0 38,0 68,1 33,6 39,0 27,6 Beste hizkuntzetan 4,2 0,5 4,4 5,0 3,8 6,3

GUZTIAK 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

LEZO 2010

40

77..11 EErraabbiilleerraa eettaa hhaauurrrreenn pprreesseennttzziiaa::

bbiillaakkaaeerraa

Solas-taldearen osaeraren araberako euskararen erabileraren bilakaera aztertuz

aipagarriak diren hainbat datu antzeman dira. Lehenik esan daiteke, pertsona

nagusiak inguruan haurrik gabe daudenen kasuetako euskararen erabilerak oso

aldaketa txikia izan duela azterturiko 10 urteko epe honetan; igoera egon egon

den arren, oso apala izan da. Aldiz, nagusi horien portaera haurrekin osatutako

taldea kontuan hartzen badugu, igoera nabarmena izan du, nabarmenena, hain

zuzen, 27 puntu ingurukoa izan baita erabileraren igoera testuinguru horretan

2006tik 2011ra doan tartean.

Talde horietan haurren portaerak ere izan du nabarmentzeko aldaketa: azken

bost urteetan zortzi puntu baino gehiago igo da euskararen erabilera kasu

horietan. Baina are nabarmentzekoa da, gure ustez, haurrek, eurak bakarrik

osatutako taldeetan euskararen erabileraren igoera oso handia izan dela: bost

urteotan %40,2tik %61,5era igo dela erabilera diote datuek.

R. GRAFIKOA: HIZKUNTZEN KALE-ERABILERA SOLAS-TALDEAREN OSAERAREN ARABERA. IGORRE, 2001-2011 (EUSKARAZ, %)

Iturriak: Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2001, 2006 eta 2011.

LEZO 2010

41

88.. DDAATTUU NNAAGGUUSSIIEENN IIRRAAKKUURRKKEETTAA

((LLAABBUURRPPEENNAA))

Hona hemen 2011. urteko udazkenean, Igorreko udalerrian Soziolinguistika

Klusterrak egindako Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketa, 2011

ikerketaren ondorio nagusiak:

Igorreko hizkuntza-erabileraren kale-neurketaren arabera,

%48,8koa izan zen Igorren euskararen erabilera. Elkarrizketa

gehienak gaztelaniaz izan ziren (%49,0) eta gainerako %4,2a beste

hizkuntzetan.

Azken bost urteetan erabilera 10 puntu baino gehiago igo da

Igorren euskararen kale-erabilera (%36,4tik %46,8ra). Igoera horrek

baieztatzen du bost urte lehenagotik zetorren gortanzko joera

garbia: 2011. urteko %32,9tik 2006.ko %36.4ra.

Igorreko euskararen ezagutza kontuan hartuta espero daitekeen

erabilera-tasa baino altuagoa da kaleko erabilera erreala (%68,1,

%38,6 eta %46,8 hurrenez hurren). Erlatiboki, beraz, bertako

herritarren hizkuntza gaitasuna kontuan hartuta, euskara gehiago

entzuten da Igorren estatistikoki ausaz espero daitekeena baino.

Gaitasunaren aldetik kontuan hartzekoa da euskaldun-kopurua

berdin mantentzen dela Igorren 2001etik 2006ra bitartean (2011ko

datuak ez dira oraingoz publiko egin) eta hala ere erabileran igoera

inportantea gertatu dela.

Euskal Herriko, EAEko eta Bizkaiko ezagutza eta espero daitekeen

datua baino altuagoa da Igorren modu nabarmenean. Eta, hortaz,

baita erabilera erreala ere.

LEZO 2010

42

Adinaren araberako datuen banaketak azalpen interesgarriak

eskaintzen ditu:

Haurrak dira Igorren gehien hitz egiten dutenak euskaraz (%62,9).

Ondoren adinekoak (%41,6), helduak (%38,6) eta gazteak (%35,4).

Hurrenkera hori ez da ohikoa Euskal Herria bere osotasunean

hartuta. Izan ere, oro har haurrak dira gehien hitz egiten dutenak,

baina ondoren gazteak datoz, helduak eta adinekoak, hurrenez

hurren. Beraz, akaso, interesgarria izan daiteke haurren eta gazteen

artean nabarmentzen den aldearen ezaugarria hurbiletik ezagutzea.

Haurrak haurrekin ari direnean edota haur eta nagusiekin osatutako

taldeetan kopuru berean entzuten da euskaraz hitz egiten: %61,5.

Aldiz, nagusiak haurrik gabe daudenean kopuru hori nabarmen

jaisten da %27,4ra arte. Datu hori da hain zuzen, ikerketa honetan

nabarmentzeko garrantzizkoenetakoa.

Nolanahi ere, haur eta nagusien arteko elkarte horietan bada oso

kontuan hartzeko gai bat: haurrek hitz egiten dutenean %66,2ra

igotzen da euskaraz hitz egiten den kopurua, eta aldiz, haurrekin

batera daudenean ere, helduek hitz egiten badutenean kopuru hori

%57,2ra jaisten da.

IGORREKO HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA,2011 · 2012-10-30 · OROKORRA 14 3.1 Hamar...

Documents

Transcript of IGORREKO HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA,2011 · 2012-10-30 · OROKORRA 14 3.1 Hamar...