FORMULAZIOA
description
Transcript of FORMULAZIOA
![Page 1: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/1.jpg)
FORMULAZIO EZ-ORGANIKOA
![Page 2: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/2.jpg)
1. OXIDAZIO-ZENBAKIAK
• Atomo batek konposatu bat osatzeko jokoan jartzen dituen elektroi kopurua adierazten du
• Konposatua ioiz osatuta egongo balitz, elementu horretako atomo batek izan beharko lukeen karga da.
• Eratutako konposatuaren arabera, elementu batek oxidazio zenbaki ezberdinak izan ditzake
![Page 3: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/3.jpg)
1.1. oxidazio zenbakien taula
►H-k metalekin +1 eta ez-metalekin -1 ► F -1 du beti ►O-rena -2 peroxidoetan -1
►Alkalinoak balentzi elektroi 1 dute, eta galtzeko joera +1 ►Luralkalinoak +2
►B-ren taldekoak +3 ►C-ren taldea 4 e konpartitu, M-ekin +4 eta EM -4
►N-ren taldekoak -3 M eta H-rekin eta +3,+5 oxigenoarekin(oxoazidoetan)
►Kalkogenoak -2 M ta H; +4, +6 ►Halogenoak -1 M eta H ;+1,+3, +5, +7 oxoazidoetan
Fe+2 Fe+3
Co+2 Co+3
Ni+2Ni+3
Cu+2Cu+3
![Page 4: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/5.jpg)
KONPOSATUEN FORMULA ETA NOMENKLATURA
1. KO
NPO
SATU
BITA
RR
AK
1.1 OXIGENOAREKIN►OXIGENOA (O2)+ METALA(M) OXIDO BASIKOAK► O2+ M PEROXIDOAK► O2 + EZ-METALA(EM) OXIDO BASIKOAK(ANHIDRIDO)1.2 HIDROGENOAREKIN (H2)
► H2 + M HIDRURO METALIKOAK► H2 + EM HIDRAZIDOAK► H2 + ERDIMETALA HIDRURO HEGAZKORRAk1.3 GATZ BITARRAK► M + EM GATZ NEUTROAK►EM + EM GATZ HEGAZKORRAK
HIR
UTA
RR
AK
2.1 OXIDO AZIDOAK + H2O AZIDO OXOAZIDOAK2.2 OXIDO BASIKOAK + H2O HIDROXIDOAK2.3 GATZ NEUTROAK (OXIGATZAK)
![Page 6: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/6.jpg)
Konposatu kimiko bat izendatzera goazenean, nomeklatura ezberdinak erabili ditzakegu. Ondoren bakoitzaren zehaztapenak:
NOMENKLATURA SISTEMATIKOA
STOC-EN NOMENKLATUR
A
IZEN TRADIZIONALA
NO
LA IZEN
DA
TU B
AK
OITZA
Azpindizeak dituzten osagaiak adierazteko aurrizkiak jarri ( mono, di-, tri-, tetra- penta…)
Metal edo ez-metalaren oxidazio zenbaki ezberdinak zenbaki erromatarrez parentesi artean adierazi, metalaren edo ez-metalaren ostean
Oxidazio zenbakiak kontsideratuz:Balentzia bakarrarekin -iko atzikia2 balentziakin –oso(txikia) -iko (handia)3 balentziarekin hipo ….-oso (txikiena) -oso (bigarrena) .-iko (handiena)4 balentziarekin hipo …..- oso (txikiena) -oso (bigarrena) .iko (hirugarrena) per …… -iko (laugarrena)
![Page 7: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/7.jpg)
1.KONPOSATU BITARRAK OXIGENOAREKIN: 1.1. O2+(M) OXIDO BASIKOAK (M2Ox)• Balentziak trukatuko dituzte• Oxigenoaren balentzia beti -2 da eta M –ren balentzia x izango da• Aukerra dagoenean azpindizeak sinplifikatu behar ditugu
NOMENKLATURA SISTEMATIKOA
STOC-EN NOMENKLATURA
IZEN KLASIKOA
Al2O3 Dialuminio trioxidoa Aluminio (III) oxidoa Oxido aluminikoa
HgO Merkurio oxidoa Merkurio (II) oxidoa Oxido merkurikoa
Hg2O Dimerkurio oxidoa Merkurio (I) oxidoa Oxido merkuriosoa
Au2O Diurrea (mono)oxido Urrea (I) oxidoa Oxido aurosoa
Au2O3 Diurrea trioxidoa Urrea (III) oxidoa Oxido Aurikoa
![Page 8: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/8.jpg)
1.2. M + PEROXIDO (02-2) PEROXIDOAK (M2(O2)X)
• Peroxido taldea 02-2 da, eta bere balentzia -2 da
• Peroxido taldearen oxigenoaren balentzia -1 da.• x metalaren(M) balentzia da.
NOMENKLATURA SISTEMATIKOA
STOC-EN NOMENKLATURA
IZEN KLASIKOA
H 2O2 Dihidrogeno dioxidoa (ur oxigenatua)
------------------ Hidrogeno peroxidoa
Cd 02 Kadmio dioxidoa -------------------- Kadmio peroxidoa
Hg2O2 Dimerkurio dioxidoa Peroxido merkurioso
Hg O2 Merkurio dioxidoa Peroxido merkuriko
Na2O2 Disodio dioxiodoa --------------- Peroxido sodikoa
![Page 9: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/9.jpg)
1.3 EM + OXIGENOA OXIDO AZIDOA (EM2Oy)
• Balentziak trukatu egiten dira• Izen klasikoan, oxido hitza erabili beharrean anhidrido
erabiltzen daNOMENKLATURA SISTEMATIKOA
STOC-EN NOMENKLATURA
IZEN KLASIKOA
Sb2O3 Diantimonio trioxidoa Antimonio (III) oxido Anhidrido antimonioso
Sb2O5 Diantimonio pentaoxidoa
Antimonio (V) oxidoa Anhidrido antimoniko
Br2O Dibromo oxidoa Bromo (I) oxidoa Anhidrido hipobromoso
Br2O3 Dibromo trioxidoa Bromo (II) oxidoa Anhidrido bromoso
Br2O5 Dibromo pentaoxidoa Bromo (V) oxidoa Anhidrido bromiko
Br2O7 Dibromo heptaoxidoa Bromo (VII) oxidoa Anhidrido perbromiko
![Page 10: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/10.jpg)
2. KONPOSATU BITARRAK HIDROGENOAREKIN:2.1. M +HIDROGENOA HIDRURO METALIKOAK ( MHX)• Formulatzean lehenengo M eta ondoren hidrogenoa• Balentziak trukatuko ditugu.• Izendatzean hidruro hitza erabiliko dugu
NOMENKLATURA SISTEMATIKOA
STOC-EN NOMENKLATURA
IZEN KLASIKOA
CuH kupre hidruroa Kupre (I) hidruroa Hidruro kuproso
Cu H2 Kupre dihidruroa Kupre (II) hidruroa Hidruro kuprikoa
AlH3 Aluminio trihidruroa Aluminio hidruroa Hidruro aluminiko
PbH2 Berun dihidruroa Berun (II) hidruroa Hidruro plunboso
PbH4 Berun tetrahidruroa Berun (IV) hidruroa Hidruro plunbikoa
![Page 11: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/11.jpg)
2.2. HIDROGENO + EM (VIA eta VIIA) HIDRAZIDOAK• VIA taldeaO, S, Se, Te. KALKOGENUROAK dira• KALKOGENOEN oxidazio zenbakia -2 da• VIIA taldea F, Cl, Br, I. HALOGENUROAK dira• HALOGENOEN oxidazio zenbakia -1 da.• Izendatzean -URO atzizkia adieraziko dugu• Beti orden honetan idatzi: HxEM
GAS EGOERAN DISOLUZIO AKUOSOAN
HF Hidrogeno fluoruro Azido fluorhidrikoa
HCl Hidrogeno kloruro Azido klorhidrikoa
HBr Hidrogeno bromuro Azido bromhidrikoa
H2S Hidrogeno sulfuro Azido sulfhidrikoa
H2Se Hidrogeno seleniuro Azido selenhidrikoa
H2Te Hidrogeno teluroa Azido telurhidrikoa
H20 URA
![Page 12: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/12.jpg)
2.3. HIDROGENO + EM HIDRURO HEGAZKORRAK (EHx)• IIIA B• IV A C, Si• V A N, P, As
NOMENKLATURA SISTEMATIKOA
STOCK IZEN KLASIKOA
NH3 Nitrogeno trihidruro ------- Amoniakoa
PH3 Fosforo trihidruro ------- Fosfina
ASH3 Arseniko trihidruroa ------- Artsina
SbH3 Antimonio trihidruroa ------- Estibina
CH4 Karbono tetrahidruro ------- Metanoa
SiH4 Silizio tetrahidruroa ------- Silano
BH3 Boro trihidruroa ------ Boranoa
![Page 13: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/13.jpg)
3 GATZ BITARRAK: 3.1. M + EM GATZ NEUTROAK (Mn Ex)• x Metalaren balentzi positiboa da• n Ez-metalaren balentzi negatiboa.• Ez metalari –URO atzizkia jarriko diogu (balentzia negatiboa
erabiltzen duela adierazteko)
NOMENKLATURA SISTEMATIKOA
STOC-EN NOMENKLATURA
IZEN KLASIKOA
CaBr2 Kaltzio dibromuroa Kaltzio bromuroa Bromuro kaltzikoa
Ag I Zilar ioduroa Zilar ioduroa Ioduro aurikoa
K2S Dipotasio sulfuroa Potasio sulfuroa Sulfuro potasikoa
PbTe Berun teluroa Berun (II) teluroa Teluro plunboso
PbTe2 Berun diteluroa Berun (IV) Teluroa Teluro plunbikoa
![Page 14: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/14.jpg)
3.2. EM + EM GATZ HEGAZKORRAK (EM’n EMy)• EM’ ez-metalaren balentzi positiboak erabiltzen ditu• EM ez-,metalaren balentzia negatiboa erabiltzen du• EM-ri –URO jarriko diogu atzizki moduan
NOMENKLATURA SISTEMATIKOA
STOCK-EN NOMENKLATURA
IZEN KLASIKOA
Br Cl5 Bromo pentakloruroa Bromo (V) kloruroa Kloruro bromikoa
I F7 Iodo heptafluoruroa Iodoa (VII) fluoruroa Fluoruro periodikoa
CCl4 Karbono tetrakloruroa Karbono (IV) kloruroa Kloruro karbonikoa
CBr2 Karbono dibromuroa Karbono (II) bromuro Bromuro karbonosoa
As3 P5 Triarsenio pentafosfuro Arsenio (V) fosfuroa Fosfuro arsenikoa
![Page 15: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/15.jpg)
2. KONPOSATU HIRUTARRAK: (3 elementuz osatua)2.1 OXIDO AZIDOAK + H2O AZIDO OXOAZIDOAK
– EM oxigeno eta hidrogenoarekin konbinatzean lortzen da.– Formulatzeko :
• Ordena H, EM eta O da.• Lortzeko oxidoa + H20 egingo dugu • Formula dugunean, oxidazio zenbakia lortzeko formula
matematikoa erabiliko dugu, baturan :0 delarik.• Erreakzioaren alde bietan elementuen kopuru bera behar dugu, ekuazioa
doitua egongo da
Ad: SO3 + H2O H2SO Anh.sulfurikoa Azido sulfurikoa Cl2O7 + H2O H2Cl2O8 (sinplifikatuz) ► HClO4
Anh,perkloriko Azido perklorikoa
Ad: Formula izendatu H2SO2 Oxidazio zenbaki guztien batura O da. S-ak 2 balentzia erabiltzen duenez AZIDO HIPOSULFUROSOA da.
H2CO3 Beraz, ekuazioa 0 izateko C-k 4 balentzia erabiltzen du, beraz AZIDO KARBONIKOA da.
2.(+1) 2.(-2)
2.(+1) 3.(-2)
![Page 16: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/16.jpg)
2.2 OXIDO BASIKOAK + H2O HIDROXIDOAK– Hidroxido ioia OH- da.– Bere oxidazio-zenbakia beti -1 da– Formulatzeko :
• Lehenengo metala idazten da • Ondoren OH ioia. • Hidroxido taldearen eta metalaren oxidazio-zenbakiak
trukatuta azpindize moduan jarri, 1 baino handiagoa bada OH parentesian jarri.
STOC-EN NOMENKLATURA
IZEN KLASIKOA
Sr(OH)2 Estrontzio hidroxidoa Hidroxido estrontziko
Pb(OH)4 Berun (IV) hidroxido Hidroxido plunbiko
Hg OH Zilarra (I) hidroxidoa Hidroxido merkurioso
Cu OH Kupre (I) hidroxido Hidroxido kuproso
![Page 17: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/17.jpg)
2.3 OXIGATZAK:• Oxazidoaren hidrogenoa metalarengatik ordezkatzean lortzen dira.• M-k oxidazio zenbaki bat bain gehiago badu, parentesi artean adierazi
behar da.• Lehenengo M-ren izena jarri, ondoren azidoaren izena jarri baina aldaketa
batzuk eginez:-oso -ito Ag NO2 (azidoa HNO2 ; az.nitrosoa da) Zilar nitritoa-iko -ato Ca (NO3)2 (az. HNO3; az.nitrikoa da) Kaltzio nitratoa
STOCK-EN NOMENKLATURA IZEN KLASIKOA
Na2SO4 Sodio sulfatoa Sulfato sodikoa
Hg (ClO)2 Merkurio (II) hipokloritoa Hipoklorito merkurikoa
CdSO2 Kalmio sulfitoa Sulfito kadmikoa
Cr(IO4)2 Kromo (II) periodatoa Periodato kromosoa
HgNO2 Merkurio (I) nitritoa Nitrito merkuriosoa
![Page 18: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: FORMULAZIOA](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022012320/568c38c41a28ab0235a00459/html5/thumbnails/20.jpg)