Zegama 2006Zegama 2006UrtekariaUrtekaria8. ZENBAKIA - ABENDUA

ZEGAMAKOUDALA

2006. urtea iraungitzear den honetan, Zegaman urtarriletik abendura arte izandako albiste, burututakolan, egitasmo, suertatutako gertaerak eta iraganeko Zegamaren testigantza zuzenak, interesgarriaketa aberatsak, jasotzen dira aurkeztera natorkizun Urtekari honetan.

Pakea, normalizazioa, berradiskidetzea eta elkarbizitzaren aldeko urratsa izan da 2006. urtea,zailtasun guztien gainetik. Herria eta herritarrak bake egarriz gaude, indarkeriak eta inposaketakinora ez garamatzatela konbentziturik. Pakea behar dugu. Baikorra naiz eta oztopoak oztopodenon artean, berandu baino lehen, lortuko dugula uste dut.

Aurtengoan 1.400 biztanlera iritsi gara, Sant Sadurni D,Anoia Herriarekin senidetu gara etahonenbestez Herri anaia dugu, Aizkorri-Aratz Parke Naturala aitortua izan da, igerileku publikoberriak estreinatu ditugu, ondoko parke publikoarekin batera, udalerria biziberritzen eta apaintzenbeste urrats bat eman dugu. Guztion lana ezinbestekoa izan da eta Eusko Jaurlaritzaren etaDiputazioaren laguntzak ere azpimarratu nahi nituzke, bidelagun izan baititugu gure ekimen etasaiakeran, beren laguntzarik gabe, gure asmo eta egitasmo asko erdi bidean geratuko baitziren.Modu berezian gogoratu nahi nuke Eusko Jaurlaritzak sustatutako Izartu egitasmoak udalerrianizandako eragin sustatzaile eta dinamizatzailea.

Etorkizuna gure aldekoa da. Ingurumenak, paisaiak, natur baliabideak, historiak suspertu etaoinarritzen duten turismoa eta dugun industria azpiegiturarekin uztartuz, hobetzen ari den komunikazioazpiegiturarekin, bidegorriaren etorrerarekin, gutxieneko zerbitzuak bermaturik, 8 urteren barruan(2015. urtean) 400 urte beteko dituen Zegamak etorkizun itzela duela aldarrikatzen dut. Herritaraskok uste izan duzuen moduan, zinez esaten dizuet, neuk ere Zegama herri emankortzat etaoparotzat izan dudala beti eta denbora bera izan da honen lekuko. Bizi kalitate paregabea eskaintzendu Zegamak, urrun eta aldi berean bertan egonik, naturaren altzoan eta berarekin bat eginik etaindustriak eskaintzen duen ogibidea hurbil. Iparra garbi eta Herrigintzan, ahalik eta elkartuen, ekiteada oraingo eta etorkizuneko bidea.

Eskerrik beroenak Urtekari hau errealitate egiteko laguntza eskainitako elkarte, udal langile etaherritar orori. Ez da erraza urtea amaitu aurretik, urteko bilduma egitea eta argitaratzea. Lagunaskoren lana eta aldekotasuna behar izan da horretarako. Eskerrik asko denei.

Azkenik, urte sasoiak agintzen duen moduan, Udal Korporazio guztiaren izenean, Eguberri Jaizoriontsuak eta Urte Berri osasuntsua eta paketsua opa dizkizuegu.

Juan Inazio Galdos Larrea.

Alkatea.

Herritar adiskidea agur!

ZEGAMAKOUDALA

Beste urte baten atarianurrutiko esperantzen xuxurlak

barruak astintzen ditu;Pake usaina dario.

Arrangura da nagusi.Borondate nahasiak,gertakari ulergaitzak,gorabehera ugari...

Guztiok Pakeraren zain;amultsu, maitekiro

laztanduko gaituen Pakearen esperoan.Une bakoitza jarraian helduko direnak

ekartzeko baizik ez da ageri:Pake garaia da.

Alkatearen agurra 1

Agenda 3

Jose Maria Pikasarri 4

Iñaki Almandoz 5

Udala 6

Sant Sadurni D’Anoia-Zegama 34

Industrialdea bizi-bizirik 37

Emilio Txurruka Uriarte. Ekintzailea 37

Zegamarrak Realakin Peña 39

Lehena eta oraina 40

Aitxuri Herri Eskola 42

Tobera Musika Eskola 44

Orkatz Abesbatza 46

Elkartu Nahi Txirrindulari Elkartea 47

Jubilatuen Elkartea 48

Belea Ehiz eta Arrantza Elkartea 49

Zegamar Batasun Kasinoa 49

Joxe Telleriarekin hizketan 49

Amezti Elkartea 50

Aitzgorri Futbol Taldea 50

Guraso Elkartea 51

Odol Emaileen Elkartea 51

Julian Urkizu 52

Tartaloetxe Elkartea 55

Gazte Herexa Elkartea 57

Hipolito Arrondo 58

Juan Mari Ormazabal 62

San Bartolome Jaiak 67

Igor Elizegi 76

Gipuzkoako Herrien arteko pilota txapelketa 76

Kz gunea 77

Zegamako Zentro Meteorologikoa 77

Beleak 20 urte 77

Maider Zabaleta 77

San Martin Feria 78

Erlezain Eguna 80

Tradizioak 82

San Martin Parrokia 83

Fermin Larrea 84

Frantziskotarrek 25 urte Seguran 85

Barrualdeko Santiago Bidea 85

Aitor Zabaletari omenaldia 85

Joakina Arana 86

V. Zegama Aizkorri Mendi Maratoia 89

Juanito Rubio 90

Zegamako artzainak Ameriketan 91

Imanol Irizar 91

Patxi Zabaleta 92

Marcelino Zabaleta 95

Andres Zabaleta 96

Pablo Aldasoro 99

Ba al zenekien 101

Zegamarrak Behobia-Donostia frogan 101

Inaxi Dorronsoro 102

Manuela Aldalur 106

Eugenio Ormazabal 110

Kontxi Irastorza 112

Modesta eta Maria Aramendi 113

Mª Lourdes Garmendia 114

Manolo Arizkorreta 115

Migel Goiburu 116

Mª Paz Larrea 118

Mª Dolores Berasategi 119

Xanti Martin eta Kontxi Otaegi 120

Zegamako Deiturak (II) 121

Lehenengo sidraultramaratoia 121

Groelandiri buruzko dokumentala 121

Bielorrusiako dantzak 121

Tokiko Agenda 21 122

Txinga eta aizkora apostua 123

Zegamarra eta Lesakarraren arteko apostua 123

Atzoko Zegama 124

Errezetak 127

Aurkibidea

AGENDA - TELEFONOAK

Eñaut FrantsesenaAloña GorospeEdurne AlbizuBegoña OlarteArantxa GorrotxategiJose Luis BerasategiJose Luis ArkonadaLourdes LarreaIgor AlustizaMª Isabel UgartemendiaLeire LozanoJose Mari PikasarriIñaki AlmandozBixente DorronsoroBelea Ehiz Elkartea

Zegamar Batasun KasinoaAitxuri Herri EskolaFermin LarreaJuanito RubioTobera Musika EskolaOrkatz AbesbatzaElkartu Nahi TxirrindulariElkarteaAmezti ElkarteaGuraso ElkarteaOdol Emaileen ElkarteaTartaloetxe Kultur ElkarteaKzguneaJubilatuen ElkarteaGazte Herexa Elkartea

Aitzgorri Futbol TaldeaSan Martin ParrokiaGoierriko Agenda 21eko lantaldea“Zegamarra Errealarekin.Aupa Erreala Peña”Julian BelokiMaitere ZabaletaEmilio TxurrukaJabier ArizkorretaAlberto AierbeGipuzkoako ErlezainElkarteaAldabe KooperatibaEugenio Ormazabal

Kontxi IrastorzaModesta eta MariaAramendiMª Lourdes GarmendiaManolo ArizkorretaMiguel GoiburuMª Paz LarreaMª Dolores BerasategiXanti Martin eta KontxiOtaegiPatxi ZabaletaMarcelino ZabaletaAndres ZabaletaPablo AldasoroJuan Mari Ormazabal

Manuela AldalurIñaxi DorronsoroHipolito ArrondoJoakina AranaJosune ZubizarretaNerea ZubizarretaOihana ZubizarretaCal Blai KaterinaNeus FondaSan Adriango AterpetxeaMikel GorrotxategiJulian UrkizuImanol IrizarJudit SociasJose Manuel Aranda

EGILEAK ETA KOLABORATZAILEAK

Idazkaritza 943 801 115Faxa 943 800 073Bake Epaitegia 943 801 115Kultura, Euskera eta Ongizate saila 943 801 351Web orria: www.zegama.netE-mail: zegama@udal.gipuzkoa.netZegama-Aizkorri mendimaratoiaren web orria: www.zegama-aizkorri.com

Aitxuri Herri Eskola: 943 800 042Tobera Musika Eskola: 943 801 570Osasun Zentroa: 943 801 306 / 943 027 700Eguneko Zentroa: 943 801 610Udal Liburutegia 943 802 137Turismo Bulegoa: 943 802 187Ostatua: 943 801 051San Adriango Aterpetxea: 943 582 076Sasieta Mankomunitatea: 943 161 590 / 943 161 555Ertzaintza: 943 088 800Zumarragako Ospitala: 943 035 000Beasaingo Anbulategia: 943 027 700 / 943 027 701Beasaingo Larrialdiak: 943 461 111 / 943 880 967Gurutze Gorria: 943 161 516 / 943 162 150Ur Zerbitzuak: 902 302 222RENFE (Beasain): 902 240 202SOS Deiak, Suhiltzaileak: 112Taxia (Arantza Ormazabal): 645 006 737Goierrialdea Autobusak: 943 885 969Goitur: 943 161 823Goieki: 943 161 537Goimen 943 161 244Ordiziako Zerbitzu Forestala: 943 881 793Goierri Beheko Industrialdea: 943 880 617Goierritarra: 943 882 719Goierriko Hitza: 943 160 056Goierri Telebista: 943 085 477Partzoneria: 943 801 006Iberdrola: 943 884 654Ikastolen Fundazioa: 943 160 089INEM: 943 880 548Langai: 943 884 401Goierriko Herrien Ekintza Fundazioa: 943 886 600Gazte informazioa: 943 805 634Gipuzkoako Baso Elkartea: 943 652 900Akabatutako animaliak biltzeko zerbitzua: 943 112 348

UDALETXEA

BESTE TELEFONO BATZUK

Gure eskerrik beroenak

KUTXAriGIPUZKOAKO FORU ALDUNDIKO GIZARTE ETAERAKUNDE HARREMANETARAKO DEPARTAMENTUariEUSKO JAURLARITZAko KULTURA SAILAriurte guztian zehar eman diguten laguntzengatik

Zegamako Urtekaria 2006© Zegamako UdalaLege-gordailua: SS-1324/99

Zegamako Udalak ez du bere gain hartzen Urtekarianadierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik. Halaber,adierazi, argitaratutako argazkiak Elkarte bakoitzakUdalari utzitakoak direla.

www.zegama.netweb orrialdean 2006 urtekaria ikus dezakezu

LARREA, LUZURIAGA, JOSEFA 2005-12-31OIARBIDE, BERASATEGI, SEGUNDO 2006-01-22ARRIETA, ORMAZABAL, RAMONA 2006-01-25IRIGORAS, ORMAZABAL, MARGARITA 2006-02-11LARREA, LARREA, MARIA 2006-02-19ARRIZABALAGA, BEGUIRISTAIN, ANDER 2006-02-26BERASATEGI, LARREA, MARIA 2006-03-02ZABALETA, ARAKAMA, FRANCISCO MARIA 2006-03-30ARRIETA, ARRIETA, RAMON 2006-03-30ARIZKORRETA, MUJIKA, IGNACIO 2006-04-25TELLERIA, TELLERIA, JUAN 2006-05-15LARREA, AZURMENDI, JUAN 2006-06-18TELLERIA, GURIDI, MARIA 2006-06-21GORROCHATEGUI, MENDIZABAL, MARIA 2006-09-25OTAEGI, GURIDI, MARIA PILAR 2006-10-08URBIZU, ARIZTIMUÑO, JOSE FRANCISCO 2006-10-18ORMAZABAL, APAOLAZA, MARIA 2006-10-25AZURMENDI, ZABALETA, JOSE 2006-11-18ETXEBESTE, MITXELENA, MARIA NATIVIDAD 2006-11-24ARRATIBEL, ASURMENDI, JOSE 2006-11-26ARRIZABALAGA, GORROTXATEGI, BARTOLO 2006-12-03

OTERO, ECHAIDE, NAROA 2005-12-23ORMAZABAL, URDANGARIN, ANDER 2006-01-03TELLERIA, MURUA, ARKAITZ 2006-03-16OTEGUI, ARIZTIMUÑO, ANDER 2006-04-09IZAGUIRRE, UGARTEMENDIA, IRAITZ 2006-06-07COLLADO, MENDIZABAL, JUNE 2006-06-28MAIZCURRENA, LARREA, AINITZE 2006-06-29ALCELAY, MUGURUZA, HAITZ 2006-07-26REGIL, OLARTE, MARLA 2006-09-28BARANDIARAN, MUJIKA, XABIER 2006-10-06SUDUPE, AZURMENDI, UGUTZ 2006-10-24ZABALETA, CABALLERO, SARA 2006-11-20

2006eko Jaiotzak

2006eko Heriotzak

ZEGAMAKOUDALA

Zegama Urtekaria 06

Jose Maria Pikasarri

4

Beti pentsatu izan dut letretako gizona bainozientzietakoa naizela. Onartzen dut ez ditudala nireaitaren trebetasun artistikoak heredatu. Aita irakasleazen lanbidez, eta pintura eta literatura ikaragarrigustatzen zitzaizkion. Ni, berriz, zientzietakoa naizenez,zaila egiten zait umetako eta gaztetako oroitzapenakpaperean jartzea.

Aritzaundiberri baserrian jaio nintzen, 1937ko neguabete-betean zela. Inguru paregabe eta ederreanhazi nintzen, Añabaso mendiaren magalean.

Gaur egun, oraindik, begiak itxi eta garbi-garbiikusten ditut Aizkorri (beti ikusgarri), Urbiako zelaiak,Sadar, Aztio… Nire amonaren jaki goxoak oroitzenditut, aitona Bizenteren aholkuak adi-adi entzutenditut, Tren Korreoan Otzaurteko Bentako zelaietaraeskiatzera etortzen ziren Donostiako jendea ikustendut…

Baina gure gizaldiko ume askok bezala, laster utzibehar izan nuen familiaren etxea eta San Pedroko(Goialdea) eskola, María Mora irakasle jarduten zeneskola.

7 urterekin Beasainera joan nintzen bizi izatera, izebaFranciscaren etxera. Izeba Francisca nire amarenahizpa gazteena zen, eta bizirik geratzen zaidanbakarra. Han jarraitu nuen nire ikasketekin, baberodunfraileak zeuden “Escuelas Cristianas”-eko anaiekin!Oraindik gogoan dut nola ikasi behar izan nuengaztelaniaz, eraztunaren metodoaren bidez!! Bai,bai. Garai hartan, gaztelaniaz ez genekien“pueblerinoei” eraztuna jartzen ziguten behatzean,ezagutzen genuen hizkuntza bakarrean, euskaraz,hitz egiten harrapatzen bagintuzten. Ikasturteanzehar, ia ez nintzen etxera joaten, iganderen bateanedo bestean bakarrik, osabarekin. Baina hori bai,asteazkenero aitonaren zain egoten nintzen urduri,Ordiziako feriara etortzen baitzen zaldiarekin etakarroarekin.

Gerora, 9 urte nituela, Tolosara joan nintzen ikastera,Eskolapioetara. Han, izeba Rafaelaren etxean biziizan nintzen, nire aitaren arrebaren etxean. Ikasteazgain, zekorrarena egiten nuen nire lehengusu JoseMari Gorrotxategirentzat. Izan ere, gaztetan hainbatzekorketetan esku hartu zuen Tolosako zezenplazan,“Confiterito de Tolosa” ezizenarekin.

Urtero, abenduaren 8an, gogora datorkit osabakbere urtebetetzea zela-eta eman ohi zigun bazkaria.

Hamalau urterekin, Villabonako SACEM enpresanhasi nintzen. Enpresa honek bere eskola zuen,formazio profesionala ematen zuena. Astea hanpasatzen nuen, eta larunbat arratsaldeetan (orduanlarunbatetan ere lan egiten zen), lanetik atera etagero, trena hartzen nuen Otzaurtera. Han, amaizaten nuen zain, etxera elkarrekin joateko eta igandeabatera pasatzeko. Astelehenetan, goizean goiz jaiki

behar izaten nuen, 4:30etan, lau bat kilometro oinezegin behar izaten bainituen “Constantino” famatuaktxofertzen zuen Zegama-Beasain autobusa hartzeko,eta Beasainen trena hartzen nuen Villabonaraino.Eta horrela hasten zen aste gogorra. Izan ere, lanegin ondoren matematika, marrazki industriala…ikasi behar izaten nituen, korrespondentziaz. Handikurtebetera, Donostiara etorri nintzen, Industria-peritoen eskolarako sarrera prestatzera. 17 urterekingainditu nuen sarrera-azterketa, eta Donostian biziizan nintzen karrera egiten egon nintzen 5 urteetan.

Ikusten duzuenez, 22 urtera arte, udan bakarrikegoten nintzen etxean, eta ez atseden hartzekogainera: belarra mozten, pinudiak garbitzen…jarduten bainuen.

Karrera bukatu orduko, lanean hasi nintzen Tuteran.Horregatik, Zegamatik joan egin behar izan nuenberriro, baina laster utzi nuen Tuterako lana,soldadutzara joatea tokatu zitzaidan-eta. Bi urte luzeegon nintzen Ferrolen, Cadizeko San Fernandon,Kanaria Handiko Las Palmasen eta Madrilen!

Hori bai, betebehar guztiak bete nituenean, disfrutatuahal izan nuen etxean egotea zer den, ezkondu etabizi izatera Donostiara joan nintzen arte.

Zegamatik, nire bizitzako unerik onenak eramannituen, eta neskarik ederrena ere bai, nire emazteaalegia. Neska horri igandero laguntzen nionKalekotxiki baserrira dantzaldia bukatzen zenean,eta horrela maitemindu nuen, pixkanaka pixkanaka.

Normalean bertan bizi ez arren, Zegama beti egonizan da gure eguneroko bizitzan. Izan ere, geureetxeari “Aritz-Berri” izena ipini baikenion, jaio nintzenbaserriaren ohoretan. Bere lorategian, Zegamatikeramandako aritz sendo bat landatu genuen, oraindela 30 bat urte, eta egunero egoten naiz ari begira.

Beti saiatu izan gara gure seme-alabek Zegamarimaitasuna izan diezaioten: nire seme zaharrena daDon Lorentzok Otzaurteko ermitan bataiatu zuenlehenengoa, alaba batek Irutxetako Ama Birjinarenizena dauka… Eta orain, neure ilusiorik handiena arinaiz gauzatzen: jaio nintzen baserria berregiten arinaiz. Nire jubilazioan disfrutatzea espero dut,familiarekin batera.

Ilusioarekin bizi dut Zegamari ematen ari zaizkionbultzada berria. Zegamak daukan bizi-kalitatea ezda erraz aurkitzen.

Horregatik, uste dut hori dela bultzatu beharrekoa:Zegama dagoen inguru zoragarria. Gero eta gehiagodira oporrak inguru polit eta eder batean disfrutatunahi dituztenak, naturarekin, gastronomiarekin etafamiliarekin disfrutatu ahal izateko.

JOSE MARIA PIKASARRI OIARBIDE

Bere jatorria ahaztenez duen zegamar batenbizipenak

Zegama Urtekaria 06

Iñaki Almandoz

5

Denbora asko pasatu da aurreneko aldiz Zegamabisitatu nuenetik, baina nire memoriak ez badu hutsegiten, 5 edo 6 urte izan behar nituen. Horregatik,herri horren izena entzuteak umetako oroitzapenakdakarzkit, eta noski, amaren aldeko amonaren, MariaOtaegi Gorosperen oroitzapenak ere bai. Izan ere,bera da Zegamarekin dudan harreman iraunkor etakutunaren “erruduna”

“Erruduna” bera izan zela diot amona guztiokezagutzen duzuen Zuloaga baserrian jaio zelako,eta oraindik ume zela Usurbilera joan zen zerbitzera.Oso urrun zegoen garai hartan Usurbil, komunikabideeskasak zeuden-eta. Hala ere, han bizi izan zen, etabere bederatzi seme-alabak hantxe izan zituen, haienartean nire ama. Horrela, Donostia eta Usurbil arteanhazi nintzen. Zegamarekin lotura izaten jarraitu genuenamonaren 15 edo 16 anai-arrebetako baten bidez,Joxeren bidez, ez baitzuen hark herria utzi.

Bittori Larrearekin ezkondu zen Joxe, eta hiru semeizan zituzten. Hauetako bat, Ramon, ikasketaerligiosoak utzi ondoren Donostiako udaletxean hasizen lanean. Garai hartan ohikoa zen moduan,familiako baten etxean geratu zen bizitzen, nireetxean hain zuzen ere. Eta bizitzak ematen dituenjoan-etorri horietan, nire amaren sustraietarakoitzulera hasi zen.

Asteburuetan ni Zegamara eramaten hasi zenRamon, nire etxean egin zuen egonaldia zela-etaharreman ona baikenuen, eta denboraldi luzeagoakere pasatu nituen. Denboraldi hauetan Zegamaridiodan maitasuna, hurbiltasuna eta estimazioahanditzen joan ziren. Donostiarekin eta Usurbilekinkonparatuta oso herri diferentea zen, ume batenmemorian grabatuta geratzen diren sentsaziodiferente horiek sentitu zitezkeena.

Atentzioa eman zidan lehenengo gauza izan zenZegamara Donostiatik heltzeko egin behar zen bidaialuzea. Gaur egun distantzia fisikoa orain dela 50urtekoa da, baina orduan, oraindik abentura batzen. Sei edo zazpi orduko bidaia izaten zen. AurrenaBeasainera trenez, eta gero, German Imazenautobusetan Zegamaraino. Bidaia bera izugarrizkoesperientzia zen. Autobusa goraino beteta egon ohizen, eta behin baino gehiagotan tokatzen zen bidaiatente egitea.

Dena den, deserosotasunak merezi zuen. Ibilbidearenbukaeran Zegama zegoen, eta denbora pasatu ahalaegiten joan nintzen lagun mordoa. Nire aurrenetakolaguna nire izenkide bat zen, nire izaba-osaba JoxeOtaegi eta Bittori Larrearen auzokidea. Uste dutTelleria zuela abizena, baina pista galduta daukat,denborarekin bere familia guztia Gasteizera joanbaitzen bizitzera.

Nire beste bi lehengusuak ere ezin ditut ahaztu, Luiseta Juan, Ramonen anaiak. Beraiekin pasatzennituen orduak tallerrean, bizikletak eta motoakkonpontzen “laguntzen”.

Zegamaren eta Donostia-Usurbilen artean bizitzekomodu diferentea zegoen, benetan atentzioa ematenzidatenak. Ailegatu orduko konturatu nintzen etxebarruetan ez zegoela komunik, bi etxebizitzarenartean konpartitzen baitzen.

Zegaman hasi nintzen konturatzen ibaiak ez zirelabeti garbi jaisten. Oria ibaia sorpresa bat izaten zen,

egunero aldatzen baitzen kolorez,eta gaitera, aparra eduki ohi zuen,dena inbadituz. Oso irudiharrigarria izan zen.

Zumalakarregi generalarenhistoria ere harrigarria izan zen.Nik ez nekien Zegaman hil zenik eta elizan lurperatuazegoenik, eta behin kontatu zidaten bezala, berehilobia profanatu zutenik eta lepoa moztu ziotenik.Gaur egun, oraindik ez dakit azken hori egia den,edo besterik gabe, erraz harritzen den ume batikontatzen zaion istorio tipikoa ote den.

Kontua da benetan harritzea lortu zutelaZumalakarregiren buruarekin eta lehengusu Ramonekeramaten ninduen Segurako Aste Santukoprozesioetara egiten genituen bisitekin. Hori daatentzioa ematen zidatena erromatarren jantziek!Hain sinesgarriak ziren… Hala ere, nik ia nahiagonituen San Bartolomeak. Abuztuaren 24an ospatzenziren eta izugarrizko jendetza biltzen zuten. Ingurukoherri guztietatik etorri ohi ziren.

Esaten dute usainek eta zaporeek ahalmen bereziadutela oroitzapenak burura erakartzeko. Nire kasuan,oroitzapen askok Zegamara eramaten naute. Hanaurkitu nuen mamiaren zaporea. Izeba Joxepa,amona Mariaren ahizpa, Urbiako artzaina zen beresenar Angel Arrietarekin batera. Olaberria auzokoberen etxean probatu nuen lehenengo aldiz jaki gozohau.

Gaztaina erreak edo egosiak jaten ere Zegamanikasi nuen. Hala ere, badira gustuko ez nituenzaporeen oroitzapenak ere. Konparazioa batera,Ugatzako iturriaren uraren zaporea. Ur sufretsuazeukan iturri hark, eta beti arrautza ustelen kiratsarekingogoratzen naiz. Onartu behar dut, usain eta zaporehura ezin nituen jasan.

Oroitzapen hauek idaztean, badakit nire heziketagoiztiarrean Zegamak izan duen errola osogarrantzitsua dela. Ikasketa prozesu hori ez daoinarritzen ezagutza intelektualean, baizik etaemozioan eta gogor grabatuta geratzen dirensentsazioetan oinarritzen da. Horrek sustraitu egitendu eta norberaren parte bihurtzen dira ezagutzahoriek.

Urte asko pasatu dira Zegama lehenengo aldizzapaldu nuenetik, baina erlazioak jarraitu egiten du,eta indartu egiten da denborarekin. Kutxan egitendudan lanak askotan ekartzen nau hona, lagunduohi dugun zenbait ekitalditara etortzen naizenean.Askatuak taldearen lehendakari moduan ere etorriizan naiz Zegamara. Izan ere, partidu bat antolatugenuen Caja Bilbaoren kontra frontoian, eta lauamerikar egon ziren pistan. Noski, festetan izan zen.

Bestalde, familiarekin ere badaukat harremana:harreman estua daukat Otaegi-Mendia, Otaegi-Goiaeta Arrieta-Otaegi familiekin, eta Zuloaga baserritikdatozen gainontzeko Otaegitarrekin. Guztiei agurbero bat bidali nahi diet orri hauetatik, eta baitaidaztean oroitzapen mordoa ekarri dizkidaten lerrohauek ere. Oroitzapen eder mordoa, eta baitanostalgia punttu bat ere.

IÑAKI ALMANDOZ ARANBURU

Zegamaoroitzapenean

JUAN TELLERIA KALEAN UR-HODIABERRITZEA ETA ESPALOIA ERAIKITZEA“Ormazpei S.L.” enpresa eraikitzaileak, Apaiz-Etxeeneremuan eta hauen ordez 12 etxebizitza eraiki etabere inguruko urbanizazioa burutu ondoren,Elizmuñoberri etxearen aurrealdean espaloiaegokitzea falta zen Plazatik barrena datorrenoinezkoen pasealekua modu egokian lotzeko.Honenbestez, Udal Gobernu Batzarrak otsailaren15ean egindako bileran erabaki zuen Elizmuñoberrietxearen aurrealdean espaloia eraikitzea eta bidebatez, Apaiz-Etxeen ordezko eraikinen ertzetik,Izarraga baserrira doan bidearen ertzeraino zegoenfibrozementuzko hodia aldatzea eta polietilenozkoajartzea. Lan hauek “Ormazpei S.L.” enpresari esleituzitzaion adierazitako bileran, 9.706,62 � edo1.615.046 pezetan (BEZ barne).Esleitutako lanak bukaturik, Udal Gobernu Batzarrakuztailaren 17an egindako bileran “Ormazpei S.L.”enpresa eraikitzaileak aurkeztutako 10.167,92 �edo 1.691.799 pezetako faktura (BEZ barne)onartzea erabaki zuen. Beraz, lan hauen bidez ursarea berritzea eta oinezkoen irisgarritasuna hobetzeaeta bermatzea lortu da.

ZUPURRUTI BIDEA BERRITZEAAnduetzako Museoaren egokitzapena burutu etainguruko urbanizazio lanak amaitu diren heinean,Zupurrutiko bidea berritzeko beharrari heldu dioaurtengoan Udalak. Hain zuzen ere, Udal GobernuBatzarrak martxoaren 27an erabaki zuen Zupurrutikobidea (Anduetzaraino) berurbanizatzeko proiektuteknikoa eta lanen kontratazioa arautuko zuenbaldintza administratiboen plegua onartzea,59.641,96 � edo 9.923.587 pezetako (BEZ barne)lizitazio oinarriarekin.Prozedura negoziatuaren kontratazio jardunbideaburuturik, Udal Gobernu Batzarrak apirilaren 24anegindako bileran erabaki zuen Zupurrutiko bidea(Anduetzara ino ) beru rban iza tzeko lana“Construcciones Pedro Iparraguirre S.L.” enpresari,lizitazio kopuru berean; hau da, 59.641,96 � edo9.923.587 pezetan (BEZ barne) esleitzea. UdalGobernu Batzarrak uztailaren 5ean proiektuarizegokion 6.728 � edo 1.119.445 pezetako (BEZbarne) kostua onartzea ebatzi zuen.Lanak maiatzean hasi eta ekainean amaitu dira.Besteak beste, Zupurrutiko ibilbidea adokinatu,lehendik zeuden eskailerak erreperfilatu, argiteripublikoa jarri, Zupurrutiko aldapa hasieran oinezkoenbabeserako barandatua jarri, eremu batzutan bideazabaldu ibilgailuak hobeto pasatzeko eta euri-urakhartzeko lanak gauzatu dira.

“Construcciones Pedro Iparraguirre S.L.” enpresakegindako lanen inguruan aurkeztutako 66.606,48� edo 11.082.385 pezetako faktura (BEZ barne)onartu zuen Udal Gobernu Batzarrak uztailaren 17anegindako biltzarrean.

Azpimarratu behar da, Zegamako Udalak lan hauekegiteko, Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritzaeta Turismo Sailaren 33.220,18 � edo 5.527.173pezetako dirulaguntza jaso duela.

Bestalde, aurtengoan ere Anduetza inguruan dagoenKanposantuko horma egokitu eta txapeatu egin da,inguruko apaindura hobetuz. Lanak Mikel UrbiztondoLarrea igeltseroak egin ditu eta otsailaren 27an UdalGobernu Batzarrak egindako bileran egindako laneizegokion 10.788 � edo 1.794.972 pezetako fakturaonartu zuen.

Zegama Urtekaria 06

Udala

6

Ur hodia berritu eta espaloia eraiki da

Zupurrutiko bidea adokinatzen

Udala

Udal Batzarrak ekainaren 13an erabaki zuen “Gailur Berri S.L.”enpresarekin Aitamarren eremuan (9-1 exekuzio unitatean)48 etxebizitza eta garajeak eraikitzeko hirigintza-hitzarmenaonartzea. Aipatutako merkantilak, Aranguren sendiariAitamarren eraikuntza eta bera inguratzen duten lursailak erosizizkion, guztira 9.575.38 m2. Era berean, Ibarreta baserrikojabeei 1.349,12 m2ko lursaila erosi zien. Era honetan, “GailurBerri SL” eta Zegamako Udalak (3,273,50 m2ko azaleraduelarik) hirigintzazko exekuzio unitatearen azalera osatu zuen.

Honenbestez, hirigintza-eremuko bi jabeen artean onartutakohitzarmenaren ondorioz, Zegamako Udalak, “Gailur-Berri S.L.”enpresa eraikilearengandik Txarape auzoa komunikatuko duenzubiaren sistema orokorra behar bezala exekutatua eta lanakbukatuta jasotzeko konpromezua lortu zuen.

Udal Batzarrak otsailaren 9an erabaki zuen “Gailur-Berri S.L.”enpresarekin beste hitzarmen bat sinatzea. Hitzarmen honenondorioz, eta udal igerilekuak “Gailur-Berri S.L.”enpresakeraikitzearen trukean, Zegamako Udalak Aitamarren etaTxarape lotuko dituen zubiko proiektua eta obren zuzendaritzabere gain hartu zuen. Halaber, Zegamako Udalak edo bereordez hirugarren batek zubiaren eskuin aldeko estriboa,besteak beste, finantzatzeko konpromezua hartu zuen.

Aurrekariak aintzat hartuta, Udal Gobernu Batzarrak otsailaren27an egindako bileran erabaki zuen Aitamarren eta Txarapelotuko duen zubia eraikitzeko proiektu teknikoa idaztekoadjudikazioa “Sestra S.A.” injineritza enpresari, 11.431,8 �edo 1.902.091 pezetan (BEZ barne) egitea.

“Sestra S.A.” injineritza enpresak proiektua eginik, EuskoJaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde AntolamendukoGipuzkoako Uren Zuzendaritzaren aurrean tramitatu zen(honek, Iparraldeko Ur Konfederazioari igorri zion espedientea),lanen exekuzioa baimentzeko. Baimenak lorturik, udazkeneanzubia eraikitzearen lanari ekin zaio. Zubiaren eskuin aldekoestriboa “Fonorte Empresa Constructora S.A.” enpresak eraikidu eta Txarape aldeko estriboa eta zubiaren tableroa esandakohitzarmenaren eraginez, “Gailur-Berri S.L.” enpresak egin du.

Aitamarren eta Txarape lotuko dituen zubiko proiektuarenidazketaren 17.431,80 � edo 2.900.407 pezetako faktura(BEZ barne), Udal Gobernu Batzarrak onartu zuen uztailaren5ean egindako bileran. Halaber, Udal Gobernu Batzarrakirailaren 11n erabaki zuen lanen zuzendaritza “Sestra S. A.”

I n j i n e r i t z ae n p r e s a r i ,18.949,45 �

edo 3.152.923pezetan (BEZb a r n e )adjudikatzea.

Bestalde, UdalB a t z a r r a kuztailaren 27ane g i n d a k obileran erabakizuen Beuntzeb a s e r r i k oAgirre Arratibelsend ia rek inp e r m u t ao n a r t z e a .Honen bidez,Txarape etaA i t a m a r r e nlotuko zituenz u b i ae r a i k i t z e k oezinbestekoakziren 26,15m2ko lursailaren jabetasuna Agirre Arratibel sendiak Udalarenalde zeditu zituen eta Telefónica eta Iberdrolaren zutabe berriakbere lursailetan jartzeko baimena eman zuen. ZegamakoUdalak Txarape atzealdean, Beuntze baserriko lursailen ondoan100,26 m2 eman zizkion truke gisa Agirre Arratibel sendiari.

Aipamen berezia merezi du Beuntze baserriko Agirre Arratibelsendiak, Herriko interesen alde izandako jarrera etaeskuzabaltasuna; hasiera batean, zubiko proiektu teknikoanbeharrezkotzat jotzen ez zen, baina azken batean beraeraikitzeko ezinbestekoa zen azalera Herriaren alde eskualdatuizanagatik, eta azken batean Txarape eta Aitamarren lotukodituen zubia errealitate egiteko erreztasunak emateagatik.

Zubia dagoeneko ia amaituta dago eta inguruan eraikitzen aridiren 48 etxebitzen lehen erabilpena izandakoan, zubia etabidea trafikora irekiko da.

Zegama Urtekaria 06

Udala

7

SAN BARTOLOME JAIEN EGUTEGIADATOZEN 10 URTETARAKOZegamako Udalak urtean zehar udalerriko tabernaeta txoznen arduradunekin bilera ezberdinak izanditu, datozen 10 urtetako San Bartolome jaienegunak finkatzeko eta honenbestez, egunenfinkapena urtero eztabaidagai izan ez dadin.Elkarrizketa hauen ondorioz, ondoren zehazten direnirizpideak aintzat hartu ziren:

1 • San Bartolome jaiak lau egunetako egutegiaizatea. Edozein kasutan, urtean urtekokomenigarriak ikusten diren egokitzapenak egitea.2 • San Bartolome Bezpera eta San BartolomeBigarrena, ahal den neurrian, jai egunen barruansartzea.3 • Ohituraz eta betidanik egin denez, abuztuarenazkeneko igandean San Bartolome TxirrindularitzaFroga ospatzen denez, hala bada, bigarrenasteburua jai egitarauan sartzea.4 • Festen hasiera, egutegi bakoitzeko lehenegunean izango da.5 • Beleari agurra, egutegi bakoitzeko azkenegunean izango da.

Beraz, aurreko puntuak kontuan izanik, datozen 10urtetarako San Bartolome jai egunak finkatzeaerabaki zuen otsailaren 27ko Udal GobernuBatzarrak. Hauek ondorengo kuadroan jasotzendira:

URTEA EGUNAK2006 23-24-25-26-27

asteazkena-igandea2007 23-24-25-26

osteguna-igandea2008 23-24-25/30-31

larunbata-astelehena/larunbata-igandea2009 22-23-24-25/29-30

larunbata-asteartea/larunbata-igandea2010 23-24-25/28-29

astelehena-asteazkena/larunbata-igandea2011 23-24-25-26-27-28

asteartea-igandea2012 23-24-25-26

osteguna-igandea2013 22-23-24-25

osteguna-igandea2014 22-23-24-25/30-31

larunbata-astelehena/larunbata-igandea2015 22-23-24-25/29-30

larunbata-asteartea/larunbata-igandea

Aitamarren eta Txaraperen arteko zubia

K A L E G A R B I T Z E K OMAKINAREN EROSKETAUdal Gobernu Batzarrak iazkoazaroaren 28an kalegarbitzekomakina erosteko abian jarritakokontratazio prozedura amaiturik,“Arr izabal Elkartea S.L.”enpresak bakarrik aurkeztuz u e n b e re e s k a i n t z a .Honenbestez, Udal GobernuBatzarrak urtarrilaren 30eanerabaki zuen kalegarbitzekomakina “Arrizabal Elkartea S.L.”enpresari, 54.995,60 � edo9.150.498 pezetan (BEZ barne)adjudikatzea.

Jose Luis Berasategik, Udaleko lan anitzetakolangileak, urtearen hasieratik berak gidatzen dukalegarbitzeko makina berria. Erosketa honekin,herri-gunea eta inguruko eremuak garbi zaintzekoeta apaindura publikoa hobetzeko urrats garrantzitsubat eman dela esan daiteke. Halaber, erosketahonekin kalegarbitze lanak modu eraginkor etaerosogoan egitea ere lortu da.

OTZAURTEKO BIDEA KONPONTZEKOAZTERLAN GEOTEKNIKOA

2004-2007 Ezohiko ForuPlanaren barruan Otzaurtekobidea konpontzeko 3.000.000� edo 500 milioi pezeta jasoakdaude. Gipuzkoako ForuAldundiko Bide AzpiegituretakoDepartamentuko Errepideetakozuzendar i t zak b idearenezengortasuna ikusirik, ezerbaino lehenago bidearenazterlan geoteknikoa egiteaerabaki zuen. Honenbestez,Diputazioak lanak “Ikerlur”enpresari esleitu ondoren,Zegamako Udalaren laguntzaeskatu zuen, 37 katak eta 15

zundaketa edo prospekzioak 9,630 eta 19,800kilometro puntuen artean egin behar ziren lurretakojabeekin egoteko eta hauen baimena lortzeko, betiere lursailak lehengo egoeran geldituko zirenbaldintzapean. Gauzak horrela irailaren 18anZegamako Udala, Diputazioko ordezkaritzarekinbatera, jabeekin egon zen. Azpimarratzekoa dajabeen jarrera ezinhobea, beren lursailetan azterlangeoteknikoa egiteko baimena emanez.Azterlan geoteknikoa egindakoan, hurrengo urratsaizango da dokumentu tekniko hau oinarri edo aintzathartuta, Otzaurteko bidea egonkortzeko etahobetzeko proiektu teknikoa idaztea, jarraian lanakburutzeko. Prozedura hau Diputazioaren esku dago,baina esan daiteke helburua lortzeko lehen urratssendoa eman dela; alegia, azterlan geoteknikoaegitea.

INTXAUSTIKO ERROTA BERRERAIKITZEAIazko urtean ekindako eraberritze lanak jarraipenaizan dute aurtengoan, iragarritako moduan. Hainzuzen ere, errota urez hornitzeko beharrezkoazpiegitura burutu zen iaz eta aurtengo iraileanbigarren eta azken faseari ekin zaio. Aurrekari gisaazpimarratu behar da Udal Gobernu Batzarrakmaiatzaren 22an erabaki zuela Intxaustiko errotaberrera ik i tzeko pro iektua eta ba ld intzaadministratiboen plegua onartzea, 37.749,98 � edo6.281.068 pezetako lizitazio oinarriarekin (BEZbarne). Lanen kontrataziorako prozeduraadministratiboa beterik, Udal Gobernu Batzarrakuztailaren 5ean egindako bileran erabaki zuen lanak“Sagastume Zahargintza”-ri 37.749,98 � edo6.281.060 pezetan (BEZ barne) adjudikatzea.Gipuzkoako Foru Aldundiko Diputatuen NagusikoKultura zuzendaritzak egitasmo hau gauzatzeko18.000 � edo 3.000.000 pezetako dirulaguntzaeman du.

Zegamako Herria turismoa sustatzeko egiten ariden ahaleginean, urrats berri bat bezala hartu beharda, amaitu berri den Intxaustiko errotarenerrehabilitazioa. Honela, GI-2637 errepide ondoan,Euskal Herriko esmalte molturazteko etahonenbestez zeramika tradizionala ekoizteko errotahidrauliko bakarra balorean jarri da.Azpimarratu behar da Diputazioak eta Manu Izagirrek(Diputazioko Kultura zuzendaritzako teknikariak)egitasmo hau errealitate egiteko eskainitako laguntza,aldekotasuna eta dirua.Halaber, Kutxari Aitamarrengo eta Intxaustiko errotakbirgaitzeko dirulaguntza eskaera egin zaio Udaletiketa oraingoz ez da erantzunik jaso.

B E R D I N S A R E A P R O G R A M A R IATXIKIMENDUAUdal Batzarrak urtarrilaren 19an erabaki zuen“Berdinsarearen Aldeko eta Emakumeen KontrakoBiolentziaren Aurkako EAEko Udalen SarearenOinarrizko Dokumentua” onartzea eta honenondorioz, “Berdinsarea” programara atxikitzea.“ B e rd i n s a re a ” - re n e g i t e k o a d a , To k iadministrazioetatik kudeatutako gizon etaemakumeen berdintasunerako eta emakumeenkontrako biolentziaren aurkako programa etazerbitzuak sustatu, sendotu, koordinatu etaebaluatzea, ekintza eta ebaluaziorako irizpidebateratuak definituz eta lan hori totiko ekintzapublikoaren maila guztietara helduko den ekintzaintegraleen sartuz. Gainera, sarea udalaz gaindikobeste erakunde batzuetara heltzeko lotura gisa erabilibehar da.Bestalde, “Berdinsarea”-ren helburuak ondorenjasotzen dira:

1 • Gizon eta Emakumeen Berdintasunerakootsailaren 18ko 4/2005 Legea beteko delabermatzea.2 • Tokiko esparruan programa eta ekintzakbultzatzea, gizon eta emakumeen berdintasunasustatzeko, desberdintasunak desagerraraztekoeta emakumeen kontrako biolentziaren aurkaborroka egiteko, 4/2005 Legeak ezarritakomarkoaren eta funtzioen arabera.3 • Arlo horretan, esperientzien trukea ahalbidetzeaeta ekintzarako irizpideak koodinatu eta bateratzea,toki mailan ekintzak egin behar direnerako.4 • Udalaz gaindiko esparruetan hartutako edukiakudal errealitatean garatu, zehaztu eta egokitukodituzten lankidetza akordioak eta ekintzarakoprotokoloak sustatzea, beti ere, berdintasunarenalde eta emakumeen kontrako biolentziaren aurkaeginez.5 • Berdintasunaren alde eta biolentziaren kontrahartzen diren neurri legegileei buruzko hausnarketaegitea eta aurrera eramaten ari diren politikakaztertzea.6 • Berdintasunaren aldeko emakumeen kontrakobiolentziaren arloan egiten diren udal praktika onakidentifikatu eta hedatzea.7 • Arlo horretan, oraindik ere egitura eta baliabideegokiak ez dituzten udalerrien lana dinamizatu etababestea.

Honenbestez, aurrez adierazitakoa egiteko etahelburuekin bateginik, Zegamako Udalak ere, erabakihonen bidez, herriko gizon eta emakumeen artekoberdintasuna sustatu nahi du.

Zegama Urtekaria 06

Udala

8

Kalegarbitzeko makina berria

Intxausti errota eraberritua

Goialdeko bidea egiten(atzean Ibaiondo)

Zegama Urtekaria 06

Udala

9

TURISMOARI LOTUTAKO ERROTULOAKUdalerrian zehar turismoari loturiko errotuloak ipinidira 2006an zehar. Alde batetik bai Olaberrikosarreran eta bai Intxaustiko sarreran herriko guneturistikoa erreferentzia egiten dien bi panel ipini diraeta herrigunean zehar, gune turistiko hauetara iristeko,Eusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza etaTurismo sailak homologatutako norabide seinaleakipini dira, besteak beste Anduetza Zur Museoa,Ostatua, Arakama Azpikoa Errota, InformazioBulegoa e.a.

Seinale hauek egiteko lana, Zegamako Udalak RotulaStudiori adjudikatu zion uztailaren 5eko Udal GobernuBatzarrean eta kostua 8.814,07 � edota 1.446.538pzta izan da. Udalak, Eusko Jaurlaritzako Industria,Merkataritza eta Turismo Sailetik 3.799,17 � edo632.129 pezetako dirulaguntza lortu du.

UDALERRIKO BASERRIETAKO IZENENSEINALIZAZIOAUdal Gobernu Batzarrak martxoaren 13an erabakizuen udalerriko baserrietako izenen seinalizazioajartzeko proposamen teknikoa eta baldintzaadministratiboen plegua, 18.100 � edo 3.011.587pezetako (BEZ barne) lizitazio oinarriarekin onartzea.

Seinaleen horniketaren kontrataziorako prozeduralegala jarraiturik, Udal Gobernu Batzarrak apirilaren10ean erabaki zuen udalerriko baserrietako izenenkartelen horniketa “Rotula Studio” enpresari, 18.006� edo 2.995.946 pezetan (BEZ barne) esleitzea.

Errotuloak abuztuan zehar jarriziren eta baserriak hobetoseinalizatzeaz gain, hauenbetiko izenak mantentzea ereizan du helburu Udalak.

Baserrietan GI-2637-tik dagoensarbide guztietan baserrietakoizenak jarri dira lekuarenarabera, baserri askoren sarreratokia bada, panelak jarri dira eta2 edo 3 baserrietan bakarrikematen badu sarrera, izenbakarreko seinaleak jarri dira.Bai panel eta bai posteetan,baserri bakoitzera, bidegurutzehorretatik zenbat metro daudenzehaztu da eta panelen kasuan, alfabetoki ordenatudira. Behin bidegurutzean sartu ondoren, besteazpibidegurutzeak dauden tokietan ere berriroseinalizatu egin dira norabideak.

Azkenik, gogoratu eta eskertu behar da Goimenekproiektu hau gauzatzeko emandako 11.703,90 �edo 1.947.294,88 pezetako dirulaguntza.

TURISMO FOILETO BERRIAUrtearen hasieran plazaratu da Zegamako udalerriaridagokion turismo foileto berria. Bertan, Zegamakoelementu turistiko erakargarrienak eta aipagarrienakjaso dira, herritarrei eta bertaratzen direnei dugunarenberri emateko eta ezagutza eta erakarpenazabaltzeko. Udaleko turismo batzordeak turismobulegoko ustiatzai leekin batera sortutakodokumentua, “Antza” inprimategiak foileto bihurtudu. Hauek egindako lanengatik aurkeztutako3.961,40 � edo 659.121 pezetako faktura (BEZbarne) Udal Gobernu Batzarrak urtarrilaren 16anonartu zuen.

ELIZONDO ERAIKINAREN EROSKETAUdal Batzarrak urriaren 16an egindako bileran erabakizuen Bixente eta Fermin Larrea Gerriko anaienjabetzakoa zen Elizondo eraikina 102.153,78 � edo

16.996.960 pezetan erostea.Eskritura publikoa azaroaren10ean sinatu zen SegurakoNotaritzan. Asmoa da urtekolehen hilabetetan eraikinaeraistea edo botatzea etabere orubea txukuntzea etainguruko urbanizazioarekinbat egitea. Aktuazioa IzartuI I eg i tasmoaren b idezfinantziatua izan da. Beraz,kostuaren %75 EuskoJaurlaritzako Ogasun eta HerriA d m i n i s t r a z i o S a i l a kordainduko du.

ARRANDEGI BERRIAIntxaustiko Mª CarmenAramendik arrandegi berriaireki du Santa Barbara kalean1-C etxearen behean. Lehenposta zerbitzua egon zenlokaletik (Santa Barbara 4tik);aipatutako merkatal beheberrira pasatu du jarduera.Uztailaren 29an egin zeninaugurazio ekitaldia eta 15eguneko oporrak eginondoren, bertan jarri zuenmartxan arrandegia.

Osasuna eta zorte ona opa

diegu Mª Carmeni.Modu ausartean jokatuduen Mª Carmenek,u r t e a s k o t a nH e r r i a r e n t z a tez inbestekoa denarrandegi zerbitzuaeskaini dezan, denoidagokigu ahal ditugune roske tak be r tanegitea.

TARTALOETXEELKARTEA ETAITZALA TABERNAIREKI DIRA

Tartaloetxe elkartea, 1993 ireki zen Andraitz, 2kobehe solairuan. 13 urtez jarduera bertan emanondoren kokagunez aldatu dute bertako arduraduneketa irailaren 22an inauguratu zituen lokal berriak,Santa Barbara kaleko 1- A behe solairuan. Elkarteazgain Itzala edaritegia ere, ondoko lokalean ireki da.Zorte ona opa diegu Tartaloetxe elkarteari eta Itzalatabernari.

Turismoari lotutako errotuloak

Baserrietako izenean seinalizazioa

Elizondo etxea

Mª Carmen Aramendi bere arraindegian

GERNIKAKO ARBOLARENOINORDEKO BERRIAJakina den moduan Gernikakoarbolaren oinordekoa Elizarenatzealdean landatu zen orain dela10 urte. Eliza atzean egin ziren obrenondor ioz hau Kul tur-Etxekolorategian landatu zen. Hemen ereepe laburrean obrei ekin zitzaion etaeremu berean utzi bazen ere, lekuzmugitu behar izan zen, Kultur-Etxekoparkeko antolamenduak horrelaeska tzen zue lako , Carazoarkitektoak egindako proiektuarenarabera. Mugimendu haueneraginez, Gernikako arbolarenoinordekoa oso egoera larrianzegoen. Horrenbestez, ZegamakoUdalak erabaki zuen Gernikakoarbolaren oinordeko berri batBizkaiko Batzar Nagusietaraeskatzea. Aurtengo neguan iritsibezain aguro landaketa burutu zen.Landara ondo errotu dela esan daitekeeta udaberrian indartsu eta hosto sendoekin ikusiahal izan dugu Kultur-Etxeko parkearen erdiandagoen eremu berdean.

OLABERRI AUZOAN APARKALEKUPUBLIKOAK ETA IBILGAILUAKGARBITZEKO GUNEAUrtarrilaren 16an Udal Gobernu Batzarrak,kontrataziorako prozedura administratiboa jarraituondoren, erabaki zuen Olaberri auzoan aparkaleku

publikoak eraikitzeko lanak“Construciones PedroIparraguirre S.L.” enpresari5 9 . 9 0 1 , 2 2 � e d o9.966.724 pezetan (BEZbarne) egitea.Irailean hasi eta urrianamaitu diren lan hauenbidez, 10 aparkalekupubliko eraiki dira Olaberriauzoan eta iblilgailuakgarbitzeko gune bat ereegokitu da.

B u r u t u t a k o l a n a k6 3 . 2 1 9 , 8 5 � e d o10.518.897 pezetan (BEZb a r n e ) k i t a t u d i t u“Construcciones PedroIparragirre S.A.” enpresak.Gastu hauetaz gain,“ R o t u l a S t u d i o ” - kaparkaleku eta garbiguneabereizteko jarr i duenpolikarbonatozko isturaridagokion 3.335 � edo554,897 pezetako (BEZbarne) kostua aipatu beharda, Ignacio Ibarretxekegindako proiektuaren etaobra zuzendaritzarengastuekin (3.584,40 � edo596.394 pezeta eta 1.228� edo 204.322 pezetahurrenez hurren).

Aipatutako obrak %75ean Eusko JaurlaritzakoOgasun eta Herri Administrazio Sailak abian jarritakoIzartu II-ren bidez finantziatuta daude. Udalak,gastuaren %25a bere gain hartu du.

UDAL POLIKIROLDEGIKO ESTALKIABERRITUTAUdal Gobernu Batzarrak urtarrilaren 16an,kontrataziorako prozedura administratiboa jarraituondoren, udal polikiroldegiko estalki berria jarri etakanpoaldeko fatxadak margotzeko lanak“Tecnomodul S.L.” enpresari, 59.957,41 � tan edo9.976.074 pezetan (BEZ barne) adjudikatzea erabakizuen. Lan hauen bidez udal polikiroldegia eraikizenetik zegoen estalkia kendu eta berria jarri zen.Jakina da urteak ez direla alferrik pasatzen etadagoeneko itokin ugari zituen kirol ekipamenduaridatozen urtetarako txapela egokitua utzi zaio; urteanzehar makina bat zerbitzu eta babes eskaintzen ditueta.Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailaren laguntza izan dute obrek; hainzuzen ere, 36.459,26 � edo 6.066.310 pezeta.Halaber, Gipuzkoako Foru Aldundiko Gizarte etaErakunde Harremanetarako Departamentuko KirolZuzendaritzak11.500 � edo1 . 9 1 3 . 4 3 9p e z e t a k od i ru laguntzaeska i n i du .Honenbestez,Z e g a m a k oUdalak obrah a u e n g a t i kordaindu duena11.998,15 �

edo 1.996.324pezeta izan da.

Zegama Urtekaria 06

Udala

10

Gernikako arbolaren oinordeko berria

Udal polikiroldegiko estalkia konpontzen

Olaberrikoaparkaleku berriak

Udal Batzarrak 2005eko ekainaren 15eanhartutako erabakiaren bidez, Aitamarreneremuan 48 etxebizitza eraikitzen ari den“Gailur Berri S.L.” enpresarekin hirigintzahitzarmena izenpetu zuen. Honen ondorioz,Zegamako Herriak Aitamarrengo eraikinaeta bere inguruko lurren jabetasuna eskuratuzituen.Esandako hirigintza hitzarmenaren ondorioz,Zegamako Udalak eta “Gailur Berri S.L.”enpresa eraikitzaileak karga urbanistikoenbaliokidetasuna jasotzen duen akordioalortu zuten eta honen ondorioz enpresaeraikitzaileak 21metro luze eta 9 metro zabaleta 9 metro luze eta 5 metro zabalneurrietako bi igerileku, depurazio sistemakbarne, aldagelak eta taberna uztailaren31rako eraikitzeko konpromezua hartu zuen.Esan behar da, aurrez Iñigo Segurolapaisajista teknikariak, Aitamarrengoparkearen proiektu-egileak, Aitamarrengoeraikina botatzea aurreikusita zuela, kontuanizanik eraikinak ez zuela inongo balioartistiko-historikorik eta funtzionaltasunik,eta eraikinak eskatzen zituen birgaitze lanakhandiak eta ordaindu ezinak zirela. Edozeinkasutan eraikina bota zenean etxe azpianzegoen errota agerian gelditu zen. Gauzakhorrela Zegamako Udalak Gipuzkoako ForuAldundiarekin adostu zuen igerilekuko bibasoak aurreikusita zeuden lekutik mugitzea,Aitamarrengo garai bateko errota egundagoen moduan (lurperatuta) uztekoxedearekin. Azken orduko ezusteko honenondorioz, udal igerilekuko bi baso edozuloak lekuz mugitu behar izan ziren,Aitamarrengo garai bateko errota egundagoen moduan (lurperatuta) gelditzekohelburuarekin.“Gailur Berri S.L.” enpresak apirilaren 18anekin zien igerilekua eraikitzeko lanei etahauek agindutako datarako amaitu zituzten.Uztai laren 30ean udal iger i lekueninaugurazio ekitaldia egin zen eta egunhorretatik irailaren 10era arte igerilekuairekita egon zen.Igerilekuen ustiapenaren inguruan, ekainaren19an Udal Batzarrak iger i lekuenustiapenerako baldintza administratiboenplegua onartzea eta deialdi publikoa egiteaerabaki zuela adierazi behar da. Udalerrian

jakinarazi eta Lurralde Historikoko AldizkariOfizialean iragarkia argitaraturik, bi eskaintzaaurkeztu ziren lehiara. Udal Batzarrakuztailaren 17an erabaki zuen igerilekuenustiapena “Goierriko Kirol Teknikoak”enpresari esleitzea, 17.000 � tan edo2.828.562 pezetan. Hasiera bateankontratua 2006ko irailaren 10a artekoa badaere, bi urte gehiagoz luzatzeko aukera dago.

Igerilekuak goizeko 11:00etatik arratsaldeko20:00ak arte irekita egon dira. Enpresaadjudikazio-hartzailearen arduren artean,igerilekuak garbitzea, desinfektatzea etatratatzea, sorosleak kontratatzea, tabernakudeatzea eta garbiketa produktuak etaproduktu kimikoak erostea izan dira.Bestalde, Udalak ura eta elektrizitate gastuakbere gain hartu ditu eta baita berdegunearenmantentze lana ere.

Udalak aurtengo 40 eguneko kanpainarakoonartutako sarrera eta abonoen prezioahurrengoa izan da:

Umeak: 3 eta 14 urte bitartekoak 2 �Helduak: 15 urtetik gorakoak 4 �

BANAKAKO ABONOAUmeak: 3 eta 14 urte bitartekoak 15 �Helduak: 15 urtetik gorakoak 22 �

FAMILIAKO ABONOASeme-alaba bateko bikotea* 35 �Bi seme-alaba edo gehiagodituen bikotea* 45 �

(*20 urtera arteko seme-alaba ikaslea)

Abuztua oso ona izan ez bada ere,herritarrek igerilekua aprobetxatu dutelaesan daiteke. Modu berean “Goierriko KirolTeknikoak” enpresak eskainitako zerbitzuaere profesionala izan da eta nolabait,eskatzen zenari erantzun egokia eman diolaesan daiteke.

Igerilekuen proiektua Agustin Mitxelenaarkitektoak eginkoa da, Udal GobernuBatzarrak otsailaren 27an egindakoadjudikazioari jarraituz. Lanen zuzendaritzaere berak eraman du. Proiektua idatzi etalanen zuzendaritza eramatearen lanaZegamako Udalak ordaindu du (20.915,01� edo 3.479.965 pezeta –BEZ barne-).

Aitamarrengo udal-igerilekuen estreinua

SAN BARTOLOME AUZOAN 4ETXEBIZITZEN ERAIKITZEAUrtarrilaren 31n Gipuzkoako Foru AldundikoDiputatuen Kontseiluak behin betiko onarpena emanz ien Zegamako uda lp laneamenduko arausubsidiarioen barneanjosetzen zen Herriak SanBartolome auzoan jabetzandituen lursail batzuetan bie txeb iz i t za b i fami l i a rerikitzea. Honenbestez,Udal Gobernu Batzarrakmaiatzaren 8an erabakizuen Ignacio IbarretxePariente, udal arkitektoari,San Bartolome auzoan bifamiliako bi etxebizitzaeraikitzeko topografia lanaazterlan geoteknikoa etaurbanizazio eta eraikitzep ro i ek tuen i dazke ta40.677,72 � edo 6.768.203pezetan (BEZ barne)adjudikatzea. Ildo honetang o g o r a t u b e h a r d aadierazitako gastu denakenpresa ad jud ikaz io-hartzaileari egotzi zaizkiola.

Udal Gobernu Batzarrakuztailaren 5ean egindakobi leran erabaki zuen:

San Bartolome auzoanUdalak duen 1.259,40m2ko lursaila eskualdatzeaeta bi etxebizitza bifamiliare r a i k i t z eko p ro i ek tutekn i koa , exekuz i oaarautuko duen baldintzaadministratiboen plegua eta4 etxebizitzen adjudikazioaarautuko duen pleguaonartzea. Erabaki honen puntu garrantzitsuenakhurrengoak dira:

A • Lau etxebizitza horiek eraikiko diren orubeaUdalarena da. Etxeak eraikiko dituen enpresakZegamako Udalari ordaindu egin beharko dioorubearengatik. Lizitazio-oinarria 45.075,91 � -takoa (7.500.000 pezeta) da etxebizitza bakoitzeko.Guztira, 180.303,63 � (30.000.000 pezeta).

B • Enpresa esleipenduna izango da eraikuntzarenpromotorea, eta zuinketa (replanteoa) egiten denetik18 hilabetetan bukatu beharko ditu obrak.

C • Etxebizitza bakoitzak 251m2ko azalera izangodu, proiektu teknikoak azaltzen duen arabera.Halaber, etxebizitza bakoitzak 109 m2ko lursailpribatua izango du etxebizitzari atxikitua.

D • Etxebizitza hauetako bat erosi nahi duenakudaletxean eman beharko du izena. Hauek dirabete beharreko baldintzak:

Gutxienez, urtebete lehenagotik Zegamanerroldatua egotea.

Lehenengo erabilera-lizentzia ematen zaionetikgehienez jota urtebetera etxe horretan bizitzenjartzea.

Udalak etxebizitza lehentasunaz eskuratzekoeskubidea izango du 10 urtean.

E • Promotoreak, Udalak esaten dionei saldubeharko dizkie etxeak. Horretarako, Udalak zozketaegingo du izena eman eta baldintzak betetzendituztenen artean. Zozketa notario aurrean izango da.

F • Etxebizitza bakoitzak, gehienez 258.435,20 �(43.000.000 pezeta) balioko du. Kopuru hori,zergak eta transmisioaren eraginez sortutakogastuak erantsi behar zaizkio.

H e r r i a re n j a b e t z a k olursailaren eskualdeketarakoiragarkia uztailaren 14koGipuzkoako Aldizkarian etaUdaletxeko iragarki oholeanargitaratu ondoren etaeskaintzak aurkeztekolegezko epea igaro ondoren,“Exkerra Etxegintza S. L.”e n p r e s a k e g i n d a k oeskaintza bakarra aurkeztuzen . Honenbestez, UdalBatzarrak irailaren 11nerabaki zuen “ExkerraEtxegintza S. L.” enpresaeraikitzailearen eskaintzaonartzea eta beraren aldekoadjudikazioa egitea. Enpresaadjudikazio-hartzai leakUdalaren lurrarengatik188.000 � edo 31.280.568pezeta eskaini zituen.Halaber, Udalak aurrezordaindutako exekuzio,urbanizazio eta proiektuosagarriak bere gain hartuzituen, 49.825,28 � edo8.290.229 pezeta Udalariordainduz. Modu berean,h i r i g i n t z aprobetxamenduaren %10ari zegokion 12.000 �

edo 2.000.000 pezetaordaindu zion, eraikuntza,instalazio eta obretako udalzergaz gain (23.048,82 �edo 3.835.001 pezeta).

Udalak herritarren arteanetxebizitzen eraikitzea zela eta jakinarazpen orokorraegin zuen, interesa zuenak bere izena Udaletxeaneman zezan. Irailaren 11n amaitu zen eskaintzakaurkezteko epean, 16 interesdunen eskaerak jasoziren Udaletxean. Gauzak horrela, urriaren 5ean,Pleno Aretoan, notario aurreko zozketa egin zen 4etxebizitzen onuradunak nortzuk ziren jakiteko.Zozketaren emaitza hurrengoa izan zen:

ESLEIPENDUNAK

1 • ETXEBIZITZA: AMAIA RODRÍGUEZ IRIGORAS.

2 • ETXEBIZITZA: XABIER ARIZKORRETAPEÑAGARIKANO ETA MIREN JOSUNE LASAMUGIKA.

3 • ETXEBIZITZA: AGURTZANE IRASTORZAAIZPEOLEA.

4 • ETXEBIZITZA: EGOITZ IRASTORZA ARRIETA.

Dagoeneko lur mugimenduak hasiak daude eta2008ko udaberrirako amaitua egongo dira SanBartolome auzoko 4 etxebizitza berriak.

BIZTANLEETAN GORAKADANABARMENA 2006. URTEAN

Iazko urtekarian azaltzen zen moduan, azkenekourteetako Zegamako biztanleen bilakaera gorakoaizan da. 2006. urtea horren adibide garbia da. 2005.urtean Zegamak 1.345 biztanle erroldatuak bazituen,2006. urtean 1.401 ditu.

Zegama Urtekaria 06

Udala

12

Zegama 06

Udala

13

OLABERRIKO GURUTZE SANTUINGURUKO EREMU BERDEA EGOKITZEAUdal Gobernu Batzarrak urriaren 9an erabaki zuen,lanen kontrataziorako prozedura negoziatua jarraituondoren, Olaberriko Gurutze Santu inguruko eremuberdea egokitzeko lanak “Ikerlora S.L.” enpresari18.985,96 � tan edo 3.158.998 pezetan (BEZ barne)adjudikatzea.

Olaberriko Gurutze Santuko eremuan Iñaki Olazabaleskultoreak iazko urtean “Oria Ibaiaren Proiektua”-ren inguruan egindako lana kokatu da. Halaber,eremuko aspersioko ureztapena, ura edateko iturria,argiztapena eta aulkiak jarri dira bertan, besteakbeste.

Lan hauek Olaberrian eraiki berriak diren aparkalekupublikoen jarraian burutu dira eta Olaberri auzoa etaherri sarrera txukuntzeko balio izan dute. Gauzatutakoinbertsioak Izartu II egitasmoaren finantziazioa izandu eta hain zuzen ere, kostuaren %75 EuskoJaurlaritzako Ogasun eta Herri Administrazio Sailakordainduko du.

POSTA ZERBITZUA JARTZEKO LOKALBERRIAREN EROSKETAUdal Batzarrak azaroaren 20an egindako bileranerabaki zuen posta zerbitzua jartzeko lokal berria“Inversiones Bidelan S.L.” enpresa eraikitzailearierostea. Buztinkale eta Santa Barbara kaleetaneraikitako eraikinaren (Txurreri ondoan dagoenaren)17,10 m2ko lokalak, 8.492,30 � edo 1.413.000pezetako kostua du (Zergak kanpo), enpresaeraikitzailearekin izenpetu zen hirigintza hitzarmenarenondorioz. Hurrengo urratsa da, konpromezua hartutadagoen moduan, “Correos”-ek lokala egokitzea etamartxan jartzea.

Erosketa honen helburua izan da herritarrak egunerobehar duten posta zerbitzua ahalik eta hurbilena etaerosoa izatea eta bestalde zerbitzu hau lokal publikobatean kokatzea, zerbitzu emailei inongo alokairuedo zamarik eragin gabe.

UDALETXEAN GAS PROPANOZKOINSTALAZIOA EGITEA ETA BEROGAILUAKJARTZEAUdal Gobernu Batzarrak azaroaren 20an berritsuzuen Alkateak azaroaren 17an, Udaletxean gaspropanozko instalazioarekin hemeretzi berogailujartzeko lanen kontrataziorako onartutako baldintzaadministratiboen plegua.

Lanen kontrataziorako prozedura negoziatuakeskatzen duen moduan hiru enpresei aurrekontuaeskaturik, Alkateak azaroaren 24an emandakoDekretuaren bidez erabaki zuen lana “Berolan

Nazabal S.L.” enpresari22.879,57 � tan (BEZ barne)adjudikatzea.

Behar-beharrezkoa zen gasinstalazioa egiteko eta 19beroga i lu Uda le txeanjartzeko lanak hasiak daudeeta ur te amaierarakoburututa egongo direlaaurreikusten da. Halabergogoratu behar da inbertsiol a n h a u e k E u s k oJaurlaritzako Justizia, Laneta Gizarte SegurantzakoSailak diruz lagundu dituela,Bake Epaitegiari dagokionzatian %100ean (honeksuposatzen du Udaletxekoeraikin osoari dagokionkostuaren heren batean).

BANDA ZABALA ETAWIMAXTEKNOLOGIARIBURUZKOINFORMAZIOAUrtarrilaren 23an egin zen Udaletxeko Batzar AretoanBanda Zabala eta Wimax teknologiari buruzkoinformazio bilera, Euskaltel telefonia enpresareneskutik. Bileran Euskalteleko arduradunek, aldebatetik, telefonia, eta banda zabalaren prezio etasustapenei buruzko informazioa eman zuen etabestetik, Wimax seinalea herrian zein tokitara iristenzen azaldu zuten, seinalea hartzen zen gunean erezerbitzu hau jarri nahi zuenak, zein azpiegitura jartzea beharrezkoa izango zuen argituz.

Teknologia guzti hau Zegamara iristearen arrazoia,Eusko Jaurlaritzak, landa eremuetarako herriak, irratibidezko azpieituraz hornitu izana da, onainartekotelebista ikusteko dauden antenei ekipo bereziakerantsiz; Jaurlaritzaren helburua, hirigune urbanoetanoperadore pribatuek ematen duten telefoniazerbitzua oinarritzat hartuz, baldintza tekniko etaekonomiko beretsuetan landa inguruneko udalerrieiere eskaintzea izan da, bai telefono eta bai internetzerbitzuetarako.

HITZA ETA GOIERRI TELEBISTAREKINHITZARMENA BERRITZEAGoierri Telebistari eta Hitzari, iazko moduan, biztanlebakoitzeko 2 � ordainduko dizkio Zegamako Udalak.Honetarako, bi komunikabeekin 2006. urtekohitzarmena onartu du Udalak.

ZEGAMAKO HISTORIA LIBURUAXabier Azurmedi bekaren barnean, ZegamakoUdalak 2004an egin zuen bigarren deialdian,Zegamako historia jasoko zuen ikerketa egiteaadjudikatu zuen. Ikerketa lana, beka hartzaileak18 hilabetean burutzeko baldintza izango zueneta guztira 12.000 � edo 2.000.000 pezetakosaria zuen. Ikerketa lan hau Juan Carlos MoraAfan eta David Zapirain Karrikak hartu zuteneta dagoeneko Udaletxean entregatua dutelana amaituta. Ikerketan, historiaurreko aztarneiburuzko aipamena egiten bada ere, batez ereErdi Arotik hasi eta 1615etik aurrera, bereburujabetasunaren lorpenarekin jarraituz, gauregunerarteko azterketa zehatza jasotzen da.Orain beraz maketatze lanak egiten ari dira eta2007ko udaberrirako Zegamako historia jasokoduen liburua argitaratzea espero du Udalak.

Gurutze Santu inguruko guneberdea egokitu ondoren

Posta zerbitzuaren etorkizuneko bulegoa

Iazko irailaren 26an hasiera eman zitzaien Kultur-Etxe atzealdekobidea zabaldu eta hobetzeko lanak aurtengo udaberrian amaitudira. Esan behar da “Construcciones Pedro Iparraguirre S.L.”enpresak burutu eta “Girder Ingenieros S.L.” injineritza enpresakobren zuzendaritza eraman duten obra hauek Maiora Plazakoobrekin koordinatu direla eta hasiera batean uste zen baino lankorapilatsuagoa burutu behar izan dela.

Lan hauen ondorioz, errepidea zabaldu, aparkaleku berriak sortu,espaloia eraiki, argindarraren transformazio zentroa berritu etalekuz aldatu, komun publiko berriak egokitu eta biltegi bat prestatuda. Egindako lanak adjudikatutako kopuruan kitatu dira; hainzuzen ere, 326.340,10 � edo 54.298.420 pezetan (BEZ barne).Lan hauek Gipuzkoako ForuA l d u n d i k o L u r r a l d eA n t o l a m e n d u e t aS u s t a p e n e r a k oDepartamentuak emandako1 4 7 . 8 1 0 , 6 0 � e d o24 .593 .614 peze takol a g u n t z a re k i n , E u s k oJaurlaritzako Etxebizitza etaGizarte Gaietako Sailakemandako 41.886,64 � edo6 . 9 6 9 . 3 5 0 p e z e t a k olaguntzarekin eta GipuzkoakoFo ru A ldund i ko B ideA z p i e g i t u r e t a r a k oDepartamentuaren 30.000 �edo 5.000.000 pezetakolaguntzarekin egin ahal izandira. Halaber, DiputaziokoBide Azpig ieturetarakoDepartamentuak GI-4251errepideko 0,090 eta 0,160kilometro puntuen artekozolatzea finantzatu du. Bere

osotasunean. Diputazioak ordaindu dituen lan hauek “CoprisaS.A.” enpresak egin ditu.

Kultur-Etxe atzealdean egindako lanak Maiora Plazan egin direnekinlotuta eta aurrez Kultur-Etxeko parkean eta Olaranen egindakourbanizazio lanei erantsita, eremu zabal egokia eta txukuna izateaeragin dute.

Diputazioak eta Zegamako Udalak onartutako hitzarmenarenondorioz, aurrerantzean, GI-4251 errepideko 0,000 eta 0,160kilometro puntuen arteko errepide zatia Udalaren jabetzan gelditukoda eta honenbestez, bere zaintza Herriarena izango da.

Zegama Urtekaria 06

Udala

14

UDAL TURISMOKO INFORMAZIOPUNTUA ITOURBASK SAREANEusko Jaurlaritzako Industria, Merkataritza etaTurismo Saileko Turismoa Sustatu eta Merkaturatzekozuzendariak ekainaren 19an emandako ebazpenarenbidez, Zegamako Udaleko Turismo Informazio PuntuaItourbask sarean sartu da aurtengoan. Erabakigarrantzitsu honek ahalbideratzen du ZegamakoTurismo Bulegoa Erkidegoko turismo bulegogarrantzitsuenekin batera elkartuta eta elkarlaneanjardutea eta honenbestez lehen mailan izatea.

UDALETXEKO BARRUKO GELAKMARGOTZEAUdal Gobernu Batzarrak azaroaren 20an egindakobileran erabaki zuen Udaletxeko barruko gela denakmargotzeko lanak Jose Mª Egimendiari 7.795,20 �edo 1.297.012 pezetan (BEZ barne) adjudikatzea.Margotze lanak propanozko gas instalazioa eginondoren hasiko dira; hau da urtarrilaren hasieran.Inbertsio lan hauek Eusko Jaurlaritzako Justizia, Laneta Gizarte Segurantzako Sailak diruz lagundu ditu,Bake Epaitegiari dagokion zatian %100ean (honeksuposatzen du Udaletxeko eraikin osoari dagokionkostuaren heren batean).

SANTA BARBARA KALEAN BESTE LOKALBATEN EROSKETAUdal Batzarrak azaroaren 20an egindako bileranerabaki zuen “Correos” zerbitzua kokatuko denlokalez gain, “Inversiones Bidelan S.L” eraikitzaileari38,35 m2ko lokala, 17.741,88 � edo 2.952.000pezetan (zergak kanpo) erostea. Lokalaren kokapenegokiak bultzatu du Udala bere erosketara, kontuanizanik etorkizunean baliagarria izan daitekeelaHerriarentzat.

INEM-EN LAGUNTZAREKIN EGINDAKOLANGILEEN BEHIN-BEHINEKOKONTRATAZIOAAurtengoan ere, INEM-en laguntzarekin kontratazioezberdinak egin ditu Zegamako Udalak. Hain zuzenere, “Uda 2006” kanpainarako Iratxe OrmazabalMendizabal eta Maria Alustiza Gereñu herritarrakkontratatu ziren. Bestalde, 6 hilabetez pioi lanakegiteko Jose Luis Arkonada Lasa eta zortzi hilabetezadministrari laguntzaile lanak egiteko Aloña GorospeBidaola. Bi hauek lan jardunaren %75ean izan zirenkontratatuak. Gogoratu behar da langileenkontratazioa egiten dela INEM-ek aukeraketaprozesua bete ondoren, igorritako proposamenarijarraituz.

Kultur-etxe atzealdeko bideazabaldua eta hobetua

SASIETAK HONDAKIN ARRISKUTSUAKBILTZEKO ZERBITZU BERRIA MARTXANAur tengo mar txo t i k aur re ra Sas ie takoMankomunitateak etxean sortutako hondakinarriskutsuak biltzeko zerbitzu berri bat abian jarridu. Hain zuzen ere, fluoreszenteak, garbitasunerakoproduktu kimikoak (lejia, amoniakoa), tonerkartutxoak, aerosol pote bete edota erdi beteak,pinturak barnizak, disolbenteak, erradiografiak,automobiletako bateriak, motorretako olioa,merkuriozko termometroak, etabar. Bilketa honetatik,industria eta merkataritza alorrean sortutako hondakinarriskutsuak kanpo geratzen dira eta bilketahilabeteko azken ostegunean, goizeko 9.00etatik12.00etara egiten da.

ELIZA, UDALETXEA ETA OSTATUKOERAIKINEN KANPOALDEA ARGIZTATZEAUdalak iazko azkeneko hiruhilabetean Eliza,Udaletxea eta Ostatuko eraikinen kanpo aldeaargiztatzeko material horniketa eta exekuzioaadjudikatu zituen. Gabonetarako, justu-justu,esleitutako lanak buruturikzeuden eta esandakoeraikinen kanpoko fatxadakargiztaturik. Udal GobernuBatzarrak urtarrilaren 16ane rabak i zuen “CA2LIluminación S.L.” enpresake g i n d a k o m a t e r i a lhorniketaren 33.391,34 �edo 5.555.851 pezetakofaktura (BEZ barne) onartzea.Halaber, Udal GobernuBatzarrak urtarrilaren 30eanerabaki zuen lan haueninguruan Mikel UrbiztondoLarrea igeltseroak egindakol anen 7 .250 � edo1.206.298 pezetako faktura(BEZ barne) onartzea.Bestalde, materiala etainstalazioa kokatzearenardura “Montajes EléctricosHernani S.L.” enpresarenaizan zen. Udal GobernuBatzarrak otsailaren 15eanerabaki zuen egindako laneizegokion 35.921,72 � edo5.976.871 pezetako faktura(BEZ barne) onartzea.Lan hauekin hiri-guneko eraikinesanguratsuenen presentzia indartu egin da etanolabait apaindura, txukuntze eta udalerriaren irudiberrikuntzan beste urrats bat eman da. Inbertsiohauek ere Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta HerriAdministrazio Sailak, Izartu II egitasmoaren bidez%75 finantzatu du.

TRINTZE-ZELAIETAUDAL MENDIARENMATARRASAUdal Gobernu Batzarrakekainaren 19an erabakizuen Tr intze-Zela ietamendian matarrasa egitekolanaren kontrataziorakobaldintza administratiboenplegua onartzea. Prozeduranegoz ia tuaren b idezeskaintzak arloko lauenpresei eskatu ondoren,Udal Gobernu Batzarrakirailaren 11n erabaki zuenmatarrasa lanak “Maderas Leonet S.L.” enpresari21.100 � edo 3.510.745 pezetan (BEZ barne)adjudikatzea.Mendia publikoa izanik, Udalak eskuratzen duendiruaren %15, Diputazioak duen hobekuntza fondoansartuko du. Bestalde, matarrasa aurtengo neguanburutzea aurreikusten da eta modu berean eremuagarbitu ondoren, landaketa berria egitea ere bai.

UDAL PLANEAMENDUKO ARAUSUBSIDIARIOEN BEHIN BETIKOONARPENAUrtarrilaren 31n Gipuzkoako Foru AldundikoDiputatuen Kontseiluak erabaki zuen ZegamakoUdal planeamenduko arau subsidiarioei behin betikoonarpena ematea. Diputazioak bere ebazpeneanUdalak egin beharreko testu bateratuan kontuanhartzeko hainbat baldintza finkatu zituen.Udal Batzarrak otsailaren 15ean erabaki zuen ArauSubsidiarioen behin betiko onarpen erabakiarenaurkako birjarpen helegitea ezartzea. Udalak, udalplaneamenduko 2. eremua (Azkonieta ingurua), 9.eremua (Azkonieta azpialdea) eta 19. eremua (Ibarretaingurua) hiri–lurra bezala sailkatzeko eskatu zuen

(Diputazioak behin betikoonarpenean, urbanizagarrisailkatzen zituelako).Gipuzkoako Foru AldundiakUdalaren helegitea ezonartzea erabaki zuen.Honenbestez, Udal GobernuBatzarrak maiatzaren 8ane r a b a k i z u e n u d a lp l aneamenduko a rausubsidiarioen testu bateratuaegiteko lana Ignacio IbarretxePariente, udal arkitektoari9.000 � edo 1.500.000pezetan (BEZ barne )adjudikatzea. Halaber, UdalGobernu Batzarrak uztailaren17an egindako bi lerane r a b a k i z u e n t e s t ubateratuari atxikitua joangoden Ingurumenaren GainekoE rag i na ren Ba te r akoEbaluazio Azterlanarenidazketa “Ekolur AsesoríaAmbiental S.L.L.” enpresari6.960 � edo 1.158.046pezetan (BEZ barne )adjudikatzea.

Udal Batzarrak urriaren 30eanerabaki zuen Ignacio Ibarretxe Pariente arkitektoakidatzitako testu bateratua jendeaurrean hilabetekoepean jartzea, eta inongo alegaziorik aurkeztu ezzenez, Udal Batzarrek abenduaren 11n onartzeaeta Gipuzkoako Foru Aldundira igortzea erabakizuen, behin betiko onarpena jasotzeko.

Zegama Urtekaria 06

Udala

15

Zabor ezberdinen bilgunea

Matarrasa egin ondoren,berrirolandatuko da Trintze-Zelaieta

Udaletxea eta Eliza argiztatuta

Martxoaren 7an Gipuzkoako Foru Aldundiak behin betiko onartuzuen Zegamako ur hornidura eta saneamenduaren trazatu proiektua.

Bestalde, Gipuzkoako Foru Aldundiko Garapen IraunkorrerakoDepartamentuak Zegamako ur hornidura eta saneamenduarenproiektuko obrak kontratatzeko lehiaketa publikoa deitzea ebatzirik,lizitaziorako iragarkia, apirilaren 11ko Gipuzkoako Aldizkari Ofizialeanargitaratu zen, 4.987.821,15 � o 829.903.600 pezetako lizitaziooinarriarekin eta eskaintza ekonomikoak aurkezteko epea maiatzaren8an amaitu zen.

Jakina den moduan obra hauen helburua da Segurako Markitegikodeposituaren eta Zegamako deposituaren arteko hornidura gutxigorabehera 7.300 metroko bulkadazko eroanbidearen bidez lotzea(Arriarango ura ekartzeko modua bideratuz) eta Zegamakosaneamendua Oria Garaiko intertzeptorearekin (Legorretankokatutakoarekin) lotzea, gutxi gorabehera 4.400 metroko eroanbideaeginez, behar dituen teleaginte instalazioekin.

Gipuzkoako Foru Aldundiko Garapen Iraunkorrerako Diputatuakuztailaren 11n emandako Foru Aginduaren bidez, aurkeztutakohamabi eskaintzak aztertu eta baloratu ondoren erabaki zuenZegamako ur hornidura eta saneamendu proiektuko lanak“Construciones Mariezcurrena S. L.” eta “Construciones ZubiederS.L.” enpresek osatutako aldi baterako enpresa batasunari4.364.700,82 � tan edo 726.225.100 pezetan (BEZ barne)adjudikatzea.

Obrak burutzeko lurren okupaziorako prozedura legala bete ondoren,urrian ekin zitzaien lanei. Hamalau hilabeteko epea aurreikustenbada ere, lanak denbora gutxiagoan burutzea espero da, enpresaadjudikazio-hartzailearekin egon ondoren.

Aurreko lerroetan azaldu den moduan, lan hauen bidez lortuko daUdalak aurretik egindako saneamendu lanak sare orokorrera lotzea,Zegaman sortzen ditugun ur zikin guztiak Legorretako araztegi edodepuradoraino bidaliz eta Zegamak ur hornidurarako aukera bikoitzaizatea; alegia dugun horniduraz gain, Arriarango presatik Zegamarainoura ekarri ahal izatea.

BIGARREN MAILAKO ETA SARE PARTIKULARREKOSANEAMENDU LANAK AMAITUTAZegamako Udalak dagoeneko amaituta ditu bigarren mailako etasare partikularreko saneamendu lanak. Iazko Urtekarian azaltzenzen moduan 2005eko irailaren 12an Udal Batzarrak adierazitakolanak “Construcciones Pedro Iparraguirre S.L.” enpresari 405.819,40� edo 67.522.666 pezetan (BEZ barne) esleitzea ebatzi zuen.Udalak obrei ekin aurretik, baserri eta lursail jabe guztiekin lurrenzesio erabilera hitzartu zuen; alegia, doaneko zesioaren truke Udalakbaserri jabeei zegokien sare partikularreko obra eta finantzaketabere gain hartu zituen. Obrak 315.103,46 � edo 52.428.804 pezetan(BEZ barne) kitatu dira; kontuan izanik, Udalak bere kabuz egiteaaurreikusita zituen Kaleko auzoa, Intxaurrondo, Larrekoa eta

Ondarguen Diputazioak egin eta ordainduko dituela.

Sare orokorreko lanak bukatzen diren bezain pronto,“Construcciones Pedro Iparraguirre S.L.” enpresakbaserrietan saneamenduari dagozkion lotura lanakegingo ditu eta modu berean Olatxo eta Gosategikobi ibai gurutzeak ere. Esan behar da lan hauen kostuaazaldutako kitapenean sartuta dagoela.

Zegamako ur hornidura eta saneamenduko lanak abian

Zegama Urtekaria 06

Udala

16

ANDUETZA-ETXEAN BASOZAINTZAZERBITZUAREN BULEGOA KOKATZEKOHITZARMENA DIPUTAZIOAREKINGipuzkoako Foru Aldundiko Nekazaritza etaIngurumen Departamentuak eta Zegamako Udalak2000ko urriaren 31n sinatutako hitzarmeneanjasotakoaren arabera, Anduetza Egur Museoan,Gipuzkoako Foru Aldundiko baso-zerbitzuaren baso-materialak eta erremintak gordetzen dira, eta eraberean, Aldundiaren jabegokoa den zuhaitz enborrenbilduma.

Udal Batzarrak azaroaren 20an egindako bileranerabaki zuen Anduetza-Etxean basozaintzazerbitzuaren bulegoa kokatzeko Gipuzkoako ForuAldundiko Landa Garapenerako Departamentuarekinadostutako hitzarmena onartzea. Dokumentuhonetan, besteak beste, ondorengoa azaltzen da:

“Anduetzako eraikinean lokal batzuk libre daudelaikusirik, Zegamako Udalak Gipuzkoako Foru

Aldundiko Landa Ingurunearen GarapenerakoDepartamentuari, honen basozaintza zerbitzuarenbulego bat kokatzeko beharrezkoa den lokal batutzi dio eta epe laburrean eraikin honetan Aizkorri-Aratz Parke Naturalaren interpretazio gune batkokatuko du Aldundiak.”

“Uzten den lokalaren erabilpenaren ondorioz sortutakoargindar, telefono, garbiketa gastuak Aldundiakordainduko ditu. Hitzarmen honen iraupena bosturtekoa izango da eta alderdi biak ados egonez geroautomatikoki luzatu ahal izango da.”

AITXURI HERRI ESKOLAN EGUZKI PLAKEIBURUZKO PANEL INFORMATIBOAKAitxuri Herri Eskolako sarreran, 2004. urtean jarritakoeguzki plakei buruzko panel informatiboak jarri dira,bere egunean EEE-EVE-kin izenpetutakohitzarmenaren arabera. Energia mota honenfuntzionamendua eta onurak guztion artean hedatzeaeta kontzientzia hartzea da ekimen honen helburua.

Jose Maiora herritar ospetsuak eta ongileak izenaematen dion Herriko plazaren berrikuntza lanakamaitu dira. “Construcciones Pedro Iparraguirre S.L.”enpresa eraikitzaileak burutu dituen lanen bidez,lehen zegoen asfaltoaren ordez granitozko adokinajarri da eta eremuaren eta udalerriaren apainduramodu nabarmenean hobetu da.

Hasiera batean plazaren bide aldeko erdialdeaaparkalekuetarako utziko zela aurreikusten bazenere, Udalak plaza osoa oinezkoentzat uztea erabakizuen, aparkalekuak kenduz. Honenbestez, Maioraplazak eta kultur-etxe ondoko plazak bat egin dute,herritarrei gune zabal eta txukuna eskainiz. Ildohonetan, plaza eta kultur-etxea bereizten zituenitxidura kendu egin dela azpimarratu behar da, biguneen arteko jarraipena modu gardenagoan utzizeta kultur-etxe ondoko magnolioari presentziahandiagoa eskainiz.

Maiora plazako lanekin batera Udaletxe azpikoportikoko harrilosetak berritu dira. Hain zuzen ere,zorua dena altxatu da, ondo zeuden harriakaprobetxatu dira eta gaizki zeudenak berritu egindira. Halaber, Maiora plazako berrurbanizazio lanakEliza aurreko urbanizazioraino hedatu dira,honenbestez hormigoizko adokina Udaletxe ertzetikOlaran auzora doan bideraino jarriz.

Bestalde, Udaletxe aurrean eta plaza ondoko bidearenbeste aldean zeuden eskailerak berritu eta egokitudira. Honela, bertan oinezkoen irrisgarritasunabermatzeko espaloia eraiki da eta kalizazko losetezbukatutako bi grada sortu dira. Modu berean, Olaranauzora doan bidea, Maiora plazaren parean ereperfilatu eta berriro zolatu da.

Urtean zehar egun askotan herritarren bilgune denMaiora Plaza ibilgailuetatik babesteko, hedaduraosoan piloiak jarri dira eta apaindurarako San Martinkalean dauden bezalako lorontziak kokatu dira plazan

( “ J o l a s ”e n p r e s a khornituak eta6.329,13 � edo1 . 0 5 3 . 0 7 9p e z e t a k okos tua rek in ) .Halaber, lehendauden moduko“Scofet” etxekobankuak jarr idira, San Martink a l e k o e ij a r r a i p e n aemanez. Ezina h a z t u ,U d a l e t x e k oe r a i k i n a r e nkanpoaldean eta portikupean egindako argiztapenak.

Ignacio Ibarretxe arkitektoaren proiektua garatu daeta obra zibilaren kostua (“Construcciones PedroIparraguirre S.L.” enpresak fakturatutakoa)297.999,83 � edo 48.582.999 pezetakoa (BEZbarne) izan da. Kitapen honi, hiri-mobiliarioaridagokion kostuak gehituz gero (piloiak, bankuak,lorontziak eta bere hornidura, etabar), orotarakogastua 309.878,54 � edo 51.559.450 pezetakoaizan dela adierazten du.

Azpimarratu, lan hauek Eusko Jaurlaritzako Ogasuneta Herri Administrazio Sailak “Izartu” programarenbidez emandako dirulaguntzari esker burutu ahalizan direla (gastu osoaren %75 finantzatu du).

Maiora plazako lanekin batera burutu diren kultur-etxe atzealdeko bidea zabaltzeak eta hobetze lanekeremu osoaren berrikuntza eta egokitasunadeigarriagoa egin dute. Are gehiago, egin berri denkultur-etxe ondoko urbanizazioa ere altzoan izanik.

HONDAKINEN BIRZIKLAKETAREN ALDEKOURRATSAAurtengoan Sasieta Mankomunitateak eskualdekoUdaletxeekin elkarlanean lorategi, baratza edo antzekozerbait duten famili artean konpostaje indibidualabultzatzeko kanpaina hasi du. Honenbestez, urtarrilarenerdialdean udalerriko etxe guztietara idatzia igorri zenzerbitzu berri honen jakinarazpena eginez eta nahi zuenakbere izena Udaletxean edo Sasietako Mankomunitateaneman zezan.IIkastaro honetan parte hartzeko 31 lagunek eman zutenizena eta kultur-etxean ikastaroa egin ondoren, horietatik25 lagunek hartu zuten konpostagailua. Konpostagailu honetara, lorategietakobelarraz gain, sukaldeko barazki hondakinak ere bota daitezke baino beti ere olioerretan pasatu gabeak.

Zegama Urtekaria 06

Udala

17

Maiora Plaza berritua

Hondakinak birziklatzeko edukiontzia eta azalpen hitzaldia

Zegama Urtekaria 06

Udala

18

KULTUR-ETXEKOERAIKINAREN BIRGAITZELANAKEraikin publikoen egokitzapeneta birgaitze lanekin jarraituz(azken urte hauetan Ostatua,Udaletxea, udal pilotalekua,Anduetza Egur Museoa, plazakok ioskoa, In txaust iko etaAitamarrengo errotak, etabar),Udal Batzarrak ekainaren 19anerabaki zuen Kultur-Etxekoeraikina birgaitzeko proiektuteknikoa idazteko lana IgnacioIbar re txe Par iente , uda larkitektoari, 11.409,72 � edo1.898.418 pezetan (BEZ barne)adjudikatzea. Dokumentuteknikoa idatzirik, Udal Batzarrakuztailaren 27an egindako bileranerabaki zuen Kultur-Etxekoeraikina birgaitzeko proiektuteknikoa eta lizitazio publikoa

arautuko duen baldintza administratiboen pleguaonartzea, 296.014,80 � edo 49.252.718 pezetakolizitazio oinarriarekin (BEZ barne). Kontrataziopublikorako iragarkia Gipuzkoako Aldizkari Ofizialeanargitaratu ondoren, “Construcciones PedroIparraguirre S.L.” enpresa eraikitzailea izan zeneskaintza aurkeztu zuen enpresa bakarra.Honenbestez, irailaren 11n egindako Udal Batzarreanerabaki zen lanen adjudikazioa “ConstruccionesPedro Iparraguirre S.L.” enpresari 294.848,42¤�

edo 49.058.649 pezetan (BEZ barne) egitea.

Lanei irailaren amaieran eman zitzaien hasiera etadatorren urteko martxoan amaitzea aurreikustendira. Obra hauek Herriarentzat suposatuko duengastua murrizteko Zegamako Udalak GipuzkoakoForu Aldundiko Giza Eskubideetarako, Enplegurakoeta Gizarteratzeko Departamentuak emandako72.599 � edo 12.079.457 pezetako, EuskoJaurlaritzako Etxebizitza eta Gizarte Gaietako Sailakemandako 30.809 � edo 5.126.186 pezetako etaGipuzkoako Foru Aldundiko Garapen EramangarrirakoDepartamentuak emandako 18.874 � edo 3.157.008pezetako dirulaguntzekin kontatzen du.

Beheko oinean lanak hasi bezain aguro ikusi zenzorua eta hormak oso egoera txarrean zeudela etaaurreikusi gabeko lan garrantzitsua egin behar zela.Halaber, beste aldaketa eta lan gehiagorik ere azalduziren. Honenbestez, Udal Batzarrak azaroaren 20eanerabaki zuen “Construcciones PedroIparragirre S.L.” enpresari 40.476,56� edo 6.734.7.33 pezetan (Bez barne)adjudikazio gehigarria egitea.

Birgaitze lan hauen bidez Kultur-Etxearen barrualde osoa berriztuko da,i r i sgar r i tasuna bermatuko daigogailuaren eraikitzearekin etakanpoaldeko argiztapena burutuko daEliza, Udaletxea eta Ostatua egin direnantzera. Lan hauekin beraz, azkeneko25 urte inguru hauetan herritarreneskura eta zerbitzurako egon den eraikinpolibalentea errehabilitatzea eta berrirobeste urte batzuetarako txukuntzeanahi da. Ildo honetan azpimarratu beharda 12 eta 16 urteko gazteentzako txokobat egokitu nahi dela bertan,gazteentzat zerbitzuak areagotzekoUdalak duen plan edo egitasmoarenbarnean.

Ostatuko zaharberritze lanak eraginda bertaneskainitako zerbitzuak udalerriko beste lokalbatzuetan eskaintzen dira egun:

• Liburutegi Zerbitzua: Aitxuri Herri Eskolakoliburutegi gelan. • Fotokopiadora Zerbitzua: Udaletxeko gela batean.• Tobera Musika Eskoan: Aitxuri Herri Eskolan. • Bilera gela Zerbitzua: Udaletxean. • Kzgunea Zerbitzua: Udaletxeko gela batean. • Beste ekintzak: talde bakotzekin adostu da lekua.

JUAN TELLERIA ETA OLABERRIKOPROIEKTU TEKNIKOEN IDAZKETAUdal Gobernu Batzarrak 2005eko abenduaren 19anegindako Udal Gobernu Batzarrean erabaki zuenJuan Telleria eta Olaberriko berurbanizazio proiektuaidazteko lana Ignacio Ibarretxe Pariente udalarkitektoari, 15.834 � edo 2.634.556 pezetan (BEZbarne) egitea.

Proiektua maiatzean aurkeztu zen eta exekuzioa bifasetan bereizten du; alegia, lehen fasea Juan Telleriakalea eta bigarrena Olaberria auzoa.

Proiektua egina dagoenez, proiektua burutzekobehar diren ateaurreko lurrak jabari publikora zeditzeaeta finantzaketa aurkitzea falta da, proiektugarrantzitsu hau errealitate eginda ikusteko.

ZEGAMAKO UDALA ETA UDALBIDEELKARLAN ELKARTEAREN(UDALBILTZAREN) ARTEKO HITZARMENAUdal Batzarrak uztailaren 5ean erabaki zuenZegamako Udala eta Udalbide Elkarlan Elkartearen(Udalbiltzaren) arteko hitzarmena onartzea. Honenbidez, Zegamako Udalak 2.500 � edo 415.965pezetako dirulaguntza ematen dio Udalbide ElkarlanElkarteari, besteak beste, euskara garatu, gorde etabultzatzeko, bereziki bere babesa instituzionala ahuladen esparruetan.

ANDUETZAKO EGUR MUSEOAN EGUZKIPLAKAKAurtengoan, Aitxuri Herri Eskolan egindakoarenantzera, Anduetzako egur museoan eguzki plakakfotovoltaikoak jarri dira. Energia berriztagarriakbultzatzeko xedearekin eta guztion ohiturak etakultura aldatzen joateko helburuarekin (energiagarbien alde egiteko eta energiaren kontsumoamurrizteko) Zegamako Udalak EEE-EVE-rekinizenpetutako hitzarmenean du oinarri ekimen honek.

Kultur-etxeko birgaitze lanak

Anduetzan jarritako eguzki plakak

1981. urtean Zegamako Udalak Urgamintatik hiri-gunerainoko saihesbidearen proiektu teknikoa idatzizuen. Lan hauek ez dira burutu, nagusiki,finantzaketarik egon ez delako.

Gipuzkoako Foru Aldundiak 2005eko abenduaren22an 2006. urterako aurrekontu foralak onartu zituen.Zegamako Udalak Aldundiarekin izandakoelkarrizketen ondorioz lortu zuen Aitamarrengo bideedo saihesbideko lanen kostu guztia Diputazioakbere gain hartzea, honen azalpena esandakoaurrekontu ekonomikoko partidetan jasoa geldituzelarik, bere exekuzioa 2006. urtean burutzekokonpromezua hartuz. 699.916,55 � o 116.456.310pezetako aurrekontua (BEZ barne) duen proiektuteknikoa, Zegamako Udalak adjudikatu ondoren,“Sestra S. A.” Injineritzak idatzi zuen (“Lurtek S.L.”enpresak egindako txosten geoteknikoa anitzathartuta lan hau proiektuaren ikerketa moduanZegamako Udalak ordaindu zuen; guztira 25.195,84� edo 4.192.235 pezeta) eta Diputazioan aurkeztuaizan zen, kontuan izanik, bere exekuzioarenordainketa osoa Gipuzkoako Foru Aldundiko BideAzpiegituretarako Departamentuak bere gain hartukozuela. Honela, Gipuzkoako Foru Aldundiko BideAzpiegituretarako Departamentuko Diputatuakmartxoaren 27an emandako Foru Aginduaren bidezebatzi zuen GI-2637 errepidearen Aitamarrengobidea egiteko proiektua onartzeko legezko tramiteakhastea eta proiektua jendaurrean jartzea (apirilaren18ko Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitaratua).

Ondoren, Gipuzkoako Foru Aldundiko DiputatuenKontseiluak ekainaren 13an erabaki zuen GI-2637errepidearen Zegamako Aitamarren eremuarensaihesbide zatia egiteko proiektua onartzea. Halaber,lanen kontrataziorako baldintza administratiboenplegua uztailaren 4an Diputatuen Kontseiluak onartuzuen eta leh iaketapublikoaren iragarkiau z t a i l a r e n 6 k oGipuzkoako AldizkariOfizialean argitaratu zen.

Aldundiak irekitako epeansei enpresek aurkeztuz i t u z t e n b e r e neska in tzak . Hauenartean, Gipuzkoako ForuAldundiak, irailaren 8an,esandako lanak “FonorteEmpresa ConstructoraS . A . ” e n p r e s a r i ,648.054,57 � tan edo107.827.200 pezetan(BEZ barne) adjudikatzeaerabaki zuen.U d a l B a t z a r r a kurtarrilaren 30ean erabakizuen Aitamarrengo bideaegiteko beharrezkoakziren Angel eta JoxeManuel Gorospe anaienlursailak eskuratu etaG i p u z k o a k o F o r u

Aldundiaren esku uzteko, Gorospe anaiekinhitzarmena onartzea. Azpimarratu behar da,herriarentzat azpiegitura garrantzitsua denAitamarrengo saihesbidea eraikitzeko, Angel etaJoxe Manuel Gorospe anaiek beren jabegokoeraikinaren zati bat botatzeko eta ondoko lurzatibatzuk eskualdatzeko, azaldutako jarreta etaborondate ona. Honen truke Udalak Aitamarrenduten eraikinaren barrualdean egokitzapen lan batzukburutuko ditu.

Diputatuen Kontseiluak ekainaren 20an egindakobileran Zegamako Udalak, Udal Batzarraren bidezmartxoaren 13an hartutako erabakiari erantzunez,Aitamarren bidea eraikitzeko egindako jabego zesioaonartu zuen.

Jakina den moduan, irailaren 25ean eman zitzaienobrei hasiera eta aurreikusitako moduan aurrera doaz.Printzipioz lanak aguro bukatzea aurreikusten da.

Lan hauen bidez Aitamarrengo eki eta mendebaldekoeremuak eraldatuko dira. Hain zuzen ere, Oria ibaiarenertzean bidea eraikiko da (aparkalekuekin batera),GI-2637 errepidearekin elkartu arte eta bestalde,Aseginolaza Anaien Etorbidean, espaloia etaaparkalekuak eraikiko dira. Obrahonen ondorioz, eta Diputazioakhorrela aginduta, norabidebakarra baimenduko da etaAitamarrengo eremuak errotondamoduan funtzionatuko du.

Beraz, bideak, igerilekuak, parkepublikoak, Txarape eta Aitamarrenlotuko d i tuen zubiak etaetxebizitza berriek Herriko sarrerariitxura berria emango diete. Epelaburrean “puzzle” osoa amaitutaegotea aurreikusten da.

Aitamarrengo bidea

AITAMARRENGOERROTAZegamako Udalak iaz“Gailur-Berri S.L.” enpresae r a i k i t z a i l e a r e k i nizenpetutako hitzarmenarenondor ioz , A i tamar reneraikina Herriari emanzitzaion. Honenbestez,eremuko antolamenduagaratzeko ezinbestekoa zeneraikina botatzea. Lanh a u e k , p r o z e d u r anegoziatuaren jardunbideaburutur ik eta IgnacioIbar re txe a rk i tek toakeg indako p ro iek tuanoinarrituta, “Gailur-Berri S.L.”enpresari 51.000 � edo8.485.686 pezetan (BEZbarne) esleitzea erabakizuen Udalak.Eraikina eraitsirik bere oinetaner ro ta bat aurk i tu zen.Gipuzkoako Foru AldundikoD i p u t a t u N a g u s i a r e nDepar tamentuko Ku l tu ra

Kabinetako teknikariekin harremanetan jarririk, berezaintza edo kontserbaziorako egokitzapen lanakegitea erabaki zen. Honenbestez, ekainaren 6anUdal Gobernu Batzarrak erabaki zuen Aitamarrengoerrotako egokitzapen lanak, prozedura negoziatuarenjardunbidea jarraitu ondoren, “Construcciones PedroIparraguirre S.L.” enpresari, 59.675,74 � edo9.929.208 pezetan (BEZ barne) adjudikatzea.Halaber, Udal Gobernu Batzarrak irailaren 11negindako bileran erabaki zuen 11.324,26 � edo1.884.198 pezetako adjudikazio gehigarria enpresaadjudikazio-hartzaileari egitea, birgaitze lanakaurreikusitakoak baino handiagoak zirelako.Dagoeneko eraberritze lanak amaituta daude etaobra hauekin lortu nahi zen estalita zegoen garaibateko altxor hau agerian eta begi bistan jartzea,parke publiko eta udal igerilekuen erdi-erdian. Ildohonetan, depurazio gelatik ate bat ireki da bisitagarriaizan dadin. Beraz, elementu erakargarri eta turistikoabilakatu nahi da Aitamarrengo errota.Gipuzkoako Foru Aldundiko Diputatuen NagusikoKultura zuzendaritzak egitasmo hau gauzatzeko24.000 � edo 4.000.000 pezetako dirulaguntzaeman du. Halaber, Kutxari Aitamarrengo etaIntxaustiko errotak birgaitzeko dirulaguntza eskaeraegin zaio Udaletik eta oraingoz ez da erantzunikjaso.

EUSKAL HERRIKO EGOERARENINGURUKO MOZIOAREN ONARPENAEspetxe politika aldatzeko eta euskal preso politikoensufrikarioaren inguruan Aizkorri Plataformakaurkeztutako mozioa dela eta, Udal Batzarrak urriaren16an, Eusko Alkartasunak eta Eusko AlderdiJeltzaleak egun batzuk lehenago Gipuzkoako BatzarNagusietan onartutako mozioa berrestea erabakizuen, ondorengo edukiarekin:

1 • Zegamako Udalak Estatuko Gobernuari eskatunahi dio oraingo espetxe-politika aldatzeko,pertsona eta preso moduan dagozkien eskabideenerrekonozimenduan salbuespenik egon ez dadin,indarrean dagoen legeriak onartzen duen bezala.Baita dispertsioarekin bukatzeko beharrezkoakdiren pausoak emateko ere.2 • Zegamako Udalak bere ardura agertu nahi duzenbait eukal preso jasaten ari diren muturrekoegoerak direla-eta.3 • Zegamako Udalak eskatu nahi die dagokienei

beharrezkoak diren pausuak eman ditzatelaBatasuna legeztatu dadin, horrek normalizaziopolitikoa lortzeko prozesua erraztu egingo baitu.4 • Zegamako Udalak administrazioei eskatu nahidie Eusko Jaurlaritzarekin batera lan egiteko,normal izaz io po l i t i koaren prozesuarensozializazioaren ekimenaren barruan.5 • Zegamako Udalak dagokien instituzioei eskatunahi die memoria historikoaren berreskurapenahelburu duten programak bultzatzen jarraitzeko,eta indarkeriaren biktimen onarpen soziala eta gizaeskubideen gaineko sentsibilizazio-dinamikadakarten desarme kolektiboa lortzera bideratukoekimenak bultzatzeko.

OLABERRIA, SANTA BARBARA ETA JUANTELLERIAN ETXEBIZITZA BERRIEN LEHENERABILPENAK“Ormazpei S.L.” enpresa eraikitzaileak Juan Telleriakalean eraikitako 12 etxebizitzen eta Olaberri auzoaneraikitako 6 etxebizitzen lehen erabilpeneko udalbaimena lortu ditu (Udal Gobernu Batzarrak ekainaren19an eta urriaren 30ean emanak). Halaber, SantaBarbara-Buztinkale kaleetan “Inversiones BidelanS.L.” enpresa eraikitzaileak eraikitako 27 etxebizitzakere Udalaren lehen erabilpeneko baimena lortu dute(Udal Gobernu Batzarrak uztailaren 19an emanda).Aipatutako baimenak lortu ahal izateko enpresaeraikitzaileek Udalak agindutako urbanizazio lanaketa jabari publikoko zesioak eta zortasunak gauzatudituzte; azken hauek eskritura publikoaren bidez.

Zegama Urtekaria 06

Udala

20

Aitamarrengo errotarenaztarnak

Olaberriko parkea eraberritua

Santa Barbara kaleko eraikuntza berria

Aitamarrengo parke publikoa

Zegama Urtekaria 06

Udala

21

GENERO INDARKERIAREN AURKAKOADIERAZPENAUdal Batzarrak martxoaren 13an erabaki zuen(Emakumeen Egunaren inguruan) indarkeririk gabekomunduaren aldako mozioa onartzea, ondorengoaldarrikapenekin:

• “Emakumearen duintasun, askatasun, osotasuneta bizitzaren kontra mehatxatzen duten indarkeria,jazarpen eta diskriminazio guztiak gaitzestea.• Emakume eta gizonezkoen berdintasunarenerrespetuan eta oinarrizko eskubide guztiendefentsan oinarrituriko elkarbizitza baldintza berriakeraikitzeko beharra.• Gizarteko eremu guztietan emakumeakburututako lan eta egindako ekarkinen balorazioaeta aintzakotza.• Ekonomia arloko tratu txarren kontrako neurriakindarrean jartzeko beharra.• Genero indarkeriagatiko biktimen berezitasunakaintzat hartuko dituen gizarte zerbitzu publikoensarea.”

HIZKUNTZA PRESTAKUNTZA ETANORMALIZAZIOAREN ARLOAN HAEE-IVAP-EKIN HITZARMENAUdal Batzarrak urtarrilaren 30ean egindako bileranerabaki zuen Herri Ardularitzaren Euskal

Erakundearekin lankidetza-hitzarmena sinatzea.Hitzarmen honen bidez Zegamako Udalak aipatutakoErakundearekin izango duen harreman juridikoafinkatzen eta arautzen da: Herri Ardularitzaren EuskalErakundeak Euskal Autonomi Erkidegoan herri-e rakundee i eska in i ko d ien h i zkun tza-prestakuntzarako zerbitzua eta, euskara ikastaroetaradoazen udal langileak ordezkatzeko arauak.

ADIERAZPEN INSTITUZIONALASAHARAR ERREPUBLIKA ARABIARDEMOKRATIKOARENALDARRIKAPENAREN 30.URTEURRENAREN AURREANUdal Batzarrak otsailaren 27an erabaki zuen SahararE r repub l i k a A rab i a r Demok ra t i koa renaldarrikapenaren 30. urteurrena dela eta, adierazpeninstituzionala onartzea. Erabaki honen atal batekhonela dio:“Zegamako Udalak berretsi egin nahi du sahararherriak askatasunaren eta autodeterminazioarenalde duen borrokaren aldeko konpromisoa. Sahararherriak, Nazioarteko Zuzenbidearen eta Nazio Batueneta nazioarteko hainbat erakunderen ebazpenetanageri denez, bere etorkizuna erabakitzeko ezinkenduzko eskubidea du; izan ere, lurralde horikolonizazio prozesu baten menpe egon da, arazohori oraindik ere ez da konpondu.”

Zegamako Udalak eta “Gailur Berri S.L.”enpresa eraikitzaileak adostutako hirigintza-hitzarmenaren ondorioz (2005ekoekainaren 13an Udal Batzarrak onartua),jabari publikorako 9.575 m2ko lursailagelditu zen. Hasiera batean bertan, egunamaitzear dagoen saihesbidea eta parkepublikoa egitea aurreikusia bazegoen ere,Zegamako Udalak “Gailur Berri S.L.”enpresarekin lortutako akordio berri bateneraginez, udal-igerilekua bertan eraikitzekomodua ikusi zen.

Jakina den moduan (iazko urtekarianazaltzen zen), Udal Gobernu Batzarrak2005eko uztailaren 4an erabaki zuenAitamarrengo parke publikoa egokitzekoproiektu teknikoa idazteko lana IñigoSegurola paisajista adituak ordezkatzenduen “Lur Paisajistak S.L.” enpresariesleitzea.

Proiektua idatzi eta Udalean aurkezturik,Udal Batzarrak otsai laren 15eanAitamarrengo parke publikoa egokitzekoproiektua eta lanen kontratazioa arautukoduen baldintza administratiboen pleguaonartzea erabaki zuen, 388.752,92 � edo64.683.043 pezetako (BEZ barne) lizitaziooinarriarekin. Lanen kontratazioa lehiaketapublikora atera ondoren (GipuzkoakoAldizkari Ofizialean argitaratua), UdalBatzarrak martxoaren 13an aurkeztu zirenbi eskaintzak (“Construcciones PedroIparraguirre S.L.” eta “Ikerlora S.L.”enpresen artean osatuko duten aldibaterako enpresak eta “Asfaltos deCampezo S.A.” enpresak) azterturik etaKontratazio Mahaiaren proposamenari

jarraituz, Aitamarrengo parke publikokoegokitzapen lanak “Construcciones PedroIparraguirre S.L.” eta “Ikerlora S.L.”enpresek osatutako aldi baterako enpresariesleitzea erabaki zuen 364.752 � edo60.689.626 pezetan (BEZ barne).

Amaitu berriak diren lanak 402.007,44 �edo 66.888.409 pezetan ( BEZ barne) kitatudira. Hasiera batean esleitu ziren eta azkenbatean burutu diren lanen arteko diferentziakeragin du gastuaren gehikuntza.

Udalerriko bihotzean kokaturiko erabilerapublikoko parke hau, ondoan dituenigerilekuarekin, eremu erakargarria eta ziuraski zegamarrek asko erabiliko dutenaizango da. Tamaina ederreko zuhaitzezberdinak osatzen duten parkea, mahai,aulki, ibilbide eta argiteri publikoarekinhornitua izan da. Halaber, GipuzkoakoForu Aldundiko Bide AzpiegituretarakoDepartamentuak sustaturik burutzen ariden saihesbideak perimetro osoan espaloiaeraikitzea aurreikusten du, oinezkoeniritsiera eta sarrera-irteerak egokiak izatekoxedearekin. Esan daiteke udalerriarenerdian gelditzen den erabilera publikokoirla polit hau guztiona dela, guztiokerabiltzekoa eta guztion artean zaindubeharrekoa.

Obra hauen %75 Eusko JaurlaritzakoOgasun eta Herri Administrazio Sailakabian jarritako Izartu II programaren bidezf i nan tza tuak i zan d i ra . Guz t i zazpimarragarria da Eusko Jaurlaritzareneta Izartu I eta II egitasmoen dirulaguntzagiltzarri izan dela Zegamaren eraldaketan,hobekuntzan eta garapenean.

Zegama Urtekaria 06

Udala

22

EUSKO JAURLARITZAKOOGASUN ETA HERRIADMINISTRAZIO SAILAK“ I Z A R T U ”PROGRAMAREN BIDEZE M A N D A K OD I R U L A G U N T Z A KG I L T Z A R R I D I R AU D A L E R R I A R E NGARAPENEANEusko Jaurlaritzako Ogasun eta

Herri Administrazio Sailak “Izartu” programaren bidez,2. aldiz jarraian Zegamari emandako dirulaguntzaoso-oso garrantzitsua, giltzarri esan daiteke, izanda udalerria jasaten ari den eraldaketarako. Hainzuzen ere, Eusko Jaurlaritzak Zegamako Udalari,2004. eta 2008. urteen artean hainbat lan finatzatzeko1.476.203 � edo 245.619.510 pezetako dirulaguntzaeman zion 2005eko uztailaren 21eko ebazpenarenbidez. Dirulaguntza honen bidez Aitamarrengo parkepublikoa, Aitamarrengo zubia, Maiora plazaberurbanitzatzea, Juan Telleriako espaloia eraikitzea(Apaiz Etxetik Izagarrako bidea hasten den bitartean),Udaletxe, El iza eta Ostatueraikinen eta hiri-guneko bestee l emen tuen a rg i z t apena ,Olaberriko aparkalekuak, bigarrenmailako saneamendua, etabarburutu dira, burutzen ari dira etaburutuko dira Zegaman.Azpimarratu behar da Donostia,Elgoibar, Errenteria, Legazpi, Lezo,Mutriku, Soraluze, Tolosa etaZegama izan direla GipuzkoanIzartuko bi programetan sartudiren Udalerri bakarrak etahonenbestez dirulaguntzak jasodituztenak.

“ZEGAMA, URBIA ETAA I Z K O R R I K OARTZAINTZA” L IBU-RUAREN ARGITALPENAAzaroaren 8an aurkeztu zenZegaman Xabier Azurmendibekaren 1. ekitaldian idatzitako“Zegama, Urbia eta Aizkorriko Artzaintza” liburua.Lierni eta Isabel Elorza Puyadenak liburuaren lehenatala (alderdi etnografikoari buruzkoa) eta Juan MariApaolaza Estensorok bigarren atala (alderdiekonomiko eta orografikoari buruzkoa) idatzi dute.Kultura Batzordeak, Arantzazuko Artzain Eskolakosustatzailea den Nikolas Segurola frantziskotarrareneta Arantzadi Zientzia Elkarteko Etnografiakozuzendaria den Fermin Leizaolaren laguntzekin,bideratu duen egitasmoak arrakasta itzela izan duudalerrian eta inguruko udalerrietan.

Iazko idatzita zegoen liburuko testua “MichelenaArtes Gráficas” etxeak maketatu ondoren, “GanboaCentro Gráfico”-k editatu du. Maketazioaren kostua6.400 � edo 1.064.870 (BEZ barne) pezetakoa izanda eta liburuaren edizioa 21.984,52 � edo 3.657.916pezetakoa (BEZ barne), eta guztira 1.000 aleargitaratu dira.

Liburuak salgai daude eta 30 � ko salneurria dute.Esan, artzainei eta liburua idazteko informazioemaileei, liburua dohain eman zaiela eta baitainguruko erakundeei ere. Azpimarratu behar daliburua argitaratzeko Goimenek emandakodirulaguntza.

Zegamako Udalak “Xabier Azurmendi” bekarenbarnean sustatu zuen “Zegama, Urbia eta Aizkorriko

Artzaintza”ren ikerketa lana eta horretarako 9.000� edota 1.500.000 pztako diru kantitatea jarri zuen.Beka, Isabel eta Lierni Elorza Puyadenak lortu zuten;esan, Juan Mari Apaolazak idatzitako aldekoekonomiko eta orografikoari buruzko ikerlana egiteaere interesgarria iruditu zitzaiola epaimahaiari etahala ikerketa lana osatu asmoz lan gehigarri horieskatu zitzaiola, horretarako beste 4.507,59 � edo748.737 pezeta jarriz. Beraz, Zegamako Udalak,beka, argitalpen gastua eta ikerketak sortu dituenbestelako hainbat gastu kontuan hartuz gero guztira41.892,11 � edo 6.970.261 pezeta ipini ditu.

ESKOLA KIROLARI BURUZKOADIERAZPENA ONARTZEAGipuzkoako Kirol Kontseiluak, 2005eko ekainaren16ko bileran erabaki zuen Gipuzkoako ForuAldundiko Gizarte eta Erakunde HarremanetarakoDepartamentuak Gipuzkoan ezartzen den eskolakirolaren ereduari buruz egindako adierazpeninstituzionalarekin bat egitea, gai horren inguruanEusko Legebiltzarrak (1998ko ekainaren 11ko 14/98Legea, EAEko kirolarena) eta Eusko Jaurlaritzak(2003/2007 Euskal Erkidegoko Kirol Plana)onartutako arauak eta horiek garatzeko xedapenakbetez.

Adierazpen horren azken puntuanerabaki zen beste erakunde etagizarte esparru batzuei adierazpe-narekin bat egiteko deia luzatzea.

Alde horretatik, Gipuzkoako KirolK o n t s e i l u a r e n B a t z o r d eIraunkorrak, 2005eko abenduaren13ko bileran, erabaki zuenGipuzkoako udal guztietarabidaltzea aipatu adierazpeninstituzionala Udal Batzarrarenerabakiz harekin bat egin zezatelaeta udalerriko kirol eta hezkuntzaelkarteei adierazpenaren berriemateko konpromisoa harzezatela eskatuz.Udal Batzarrak otsailaren 15eanerabaki zuen “Eskola kiroleiburuzko adierazpena” onartzea.Honek bere edukiaren baitan

ondorengoak aintzat hartzen ditu:• Eskola Kirola kirolaren Euskal Sistemaren oinarridela eta, horren ondorioz Gipuzkoako kirolsistemarena, unibertsaltasun printzipioa onetsizeredu propioan oinarrituta, eskoletako ikasle guztiakbertan biltzeko.• Ereduak helburu nagusitzat kirol kultur iraunkorraezartzea duela eskoletako umeen artean, kirolmodalitate ezberdinak ezagutuz eta lehiaketa bidezedo jolasaren bidez praktikatuz, bakoitzak duenborondate, gaitasun fisiko eta osasuna kontuanhartuz, eta eskoletako ikasle ezinduen integrazioarijaramon handia eginez.• Erakundeek ume eta gazteen osotasuna zaintzekobetebeharra dutela, pertsonarengan zentratutakoeta gizatearragoak egiteko potenzialtasun guztiakgaratuko dituen kirola eskainiz.• Ume eta gazteen heziketa integralaren alde eginbehar duela eskola kirolak, hezkuntza prozesuorokorra osatzeko berebiziko jarduera delako, batezere bizi ohitura osasungarriak sortzeari dagokionez.• Eredua integrala eta integratzailea dela. Integrala,kirolak eta jarduera fisikoak egiteko eskaintzaposibilitate guztiak hartzen dituelako, eta,integratzailea, eskola adinekoekin zerikusi dutengizarte agente guztien lankidetzaren bidezegituratzen delako: herri administrazio, ikastetxeeta kirol federazio eta kluben bidez.

Izartu egitasmoa garrantzitsuaizan da Zegamarako

“Zegama, Urbia eta AizkorrikoArtzaintza” liburua

Azken urteetan egin ohi dugun bezala, bukatzeardugun 2006. urte honetan egin diren lan etainbertsioen xehetasunak ematea du helburu txostenhonek.

Horrela eta besteetan bezala, lan arlo ezberdinetanzer egin den azalduz sailkatuko da txostena.

1. Landaketa berriak eta falta berritzeak

Aurtengoan ere ez da aldaketa lan berririk izan, etaorain saldu berria den “TRINTZELAIETA” sailekoegurra mozten denean, aurtengoaren amaieran edodatorrenaren hasieran, hangoari ekingo diogu.

Lehengo aldaketetan falta berritze lanak ere ia-iaezerezekoak izan dira aurten, ziento eta erdi landarabesterik ez baitira sartu.

GUZTIRA 130,59 �

2. Landaketa gazteetan zakarrak jotze lanak.Beste baso lan batzuk

• OLATZA, ALDABIDE, ARMUÑOETA etaTXERMATXO, sailetan egin dira udarako garbitzelanak, guztira 25 Ha-ko azaleran 10.723,14 �

• MAIÑE mendi saileko lanak, bukatzeko, lariziopiñudiari ere zakarrak moztu eta azpi adarrak kimatzelanak egin dira 14,23 Ha-ko azaleran14.056,58 �

GUZTIRA 24.779,72 �

3. Basoko bideetan egindako lanak

ARRANOAITZ gune inguruko, AIERDI buruko lekuan,lehen etorri zen luizi handi haren eragina nola edohala konpontze lanak burutuak baziren ere, joanzen neguan berriro ere beste luizi handi bat sortuzen, eta hark eragindako kalteak ezin konpondurik,erabili dira aurten bide konpontze edo mantentzelanetarako zeuden gehienbat bitartekoak. Hanegindako lanak ondorengoak izan dira, labur antzeanesanda:

• Goiko bidean “karga” alperrak kendu(TXERMATXOra eraman dira lurrak), eta, ondoren,eskoilerak egin dira arrisku lekuei eutsi nahian.

• Ubideak berregin eta neguari begira ustez behintzatpronto utzi dira bideak.

• Beheko aldean, baserri inguruan, menditik etorritazeuden lurrak, jabearen onespenarekin, baserriinguruan bete lana eginez sartu dira, hartarakoeskoilera zati bat egin behar izan bada ere.

• Lurrez, harriz, zuhaitzez eta beste abar luzez beterikzegoen belarsoroa eta inguruak, txukundu egin dira,eta etxerako bidea bera ere zerbait txukundu da.

• Belarsoroaren goeneko errekatxoa, zein etxerakobide inguru ur sorrerak bideratu eta egokitu dira.

• Azkenik belar hazia ere bota da, ahalik eta azkarreningurua bere onera etor dadin.

Lan guzti hauen kostua ondorengoa izan da 54.795,11 �

Badira beste leku batzuk luiziak etorri eta konpontzeairitsi ez garenak (SAADER eta AZTIO-ALDABIDEinguruak), eta ahal izanez gero behintzat, urteaamaitu aurretik burutu nahi liratekeenak.

GUZTIRA: 54.795,11 �

INBERTSIOEN ERRESUMENAOrain artekoan ikus daitekeen bezala, Basogintzabezala deitu daitezkeen lanak eraman duten dirukopurua 24.910,31 � izan da.

Bere aldetik, baso bideetan egin diren lanezberdinak burutzeko, 54.795,11 � ko diru kopuruabehar izan da.

Horrela, Zegamako Udalaren jabetzako HerriOnurako 2.025.1 zenbakidun “ZEGAMAKOMENDIA”deituriko mendian, 2006. urtean egin diren lanakekarri duten gastua, 79.705,42 � izan da.

AZKEN AZALPENAKHasieran aipatu bezala, aurten “TRINTZELAIETA”saileko egurra saldu da, eta hori da menditik udalakizan duen diru sarrera bakarra, lehengo bakanketatiklikidazioaren bat zintzilik ez bazegoen behintzat. Sailhonetan neurtu diren egurrak, guztira, errealera, 7zm-ko gutxieneko lodieraraino, eta azala eta guzti,740 m3 dira.

Ziurtatu ezin badut ere, asmoa behintzat izangolitzateke, datorren urtetik aurrera berriro ere lehenbakandutako eremuetatik, beste bakandu batemanez pasatzea, lehen urteetan ukitu gabe egonbaziren, eta ondorioz, lehen bakanketa behar bainoarinagoa egin bagenien ere, oraingo honekin, gutxigora behera, behar lukeen egoerara ekarri edogerturatzen saiatuko ginatekeelarik.

Lan hauek burutzeko ordea, mendiko lanetarakodagoen jende eskasiak mugatzen du erabat, etaasmoak, esandakoak badira ere, ondoren ikusibehar noiz betetzeko moduan garen.

BIXENTE DORRONSORO

DIPUTAZIOKO BASOZAINTZA 1.ATALEKO BURUA

Zegama Urtekaria 06

Udala

23

Udal basoetan egindako inbertsioak

Zegama Urtekaria 06

Udala

24

AIZKORRI-ARATZ PARKE NATURALARENAITORTZAEusko Jaurlaritzako Ingurumen eta LurraldeAntolamendu Sailburuak apirilaren 4an emandako76/2006 Dekretuaren bidez Aizkorri-Aratz aldeaParke Naturala deklaratzea ebatzi zuen. Ebazpenaapirilaren 26ko EAEko Aldizkari Ofizialean argitaratuzen. Dekretuak, besteak beste, hurrengoadierazpenak egiten ditu:Aizkorri-Aratz aldea Gipuzkoa eta Arabako lurraldehistorikoen arteko mugan dago, eta bi lurraldehistorikoak banatzen dituen mendi-kordala hartzendu, gutxi gorabehera Arlaban eta Otzaurte portuenarteko eremua. Geografiak Zaraia, Elgea, Urkilla,Aizkorri eta Altzania mendilerroak hartzen ditu aldehorretan, non nabarmentzekoak diren Aitxuri (1.551m-ko altitudea) eta Aratz (1.442m-koa) tontorrak.Kantauri-Mediterraneoko uren banalerroa eremendilerro horretan da . Administrazioaren aldetik,berriz, alde hori lau arabar udalerrik (Asparrena,Zalduondo, Donemiliaga eta Barrundia) eta zazpigipuzkoarrek (Leintz-Gatzaga, Eskoriatza,Aretxabaleta, Oñati, Legazpi, Zerain eta Zegama)osatzen dute, baita Gipuzkoa eta Arabako PartzuergoOrokorrean lursailek ere.

Gainera, Parke Natural deklaratzearen bidez aldehorretan ezarriko den babes araubideari eta berenaturabalioei esker, Europako Batzordeak eskualdebiogeografiko atlantiarra Garrantzi KomunitariokoLekuen (GKL) zerrendan sartuko du, 2004koabenduaren 7ko Batzordearen EE/2004/813Erabakiak dioenez; horren bidez eskualdebiogeografiko atlantiarreko garrantzi komunitariokolekuen zerrenda onartzen da, 1992ko maiatzaren21eko kontseiluaren EEE/1992/43 Zuzentarauak,habitat naturalak eta basoko fauna eta flora zaintzeariburuzkoak, jasotzen duenarekin bat.

Hortaz, Aizkorri-Aratz aldeak bete egiten dituekainaren 30eko 16/1994 Legeak, Euskal Herrikonatura babesteari buruzkoak, jasotzen dituenbaldintzak Parke Natural deklaratzeko; bai dituennatura-balio eta baliabideengatik baita bertanaisialdiko eta erabilera publikoko jarduerak egitendirelako ere, eta horrek guztiak arautzea behar du.Bestalde, Aizkorri-Aratz Parke Natural deklaratuzgero, 2002-2020 aldirako Garapen IraunkorrarenEuskal Ingurumen-Estrategiak eta 2002-2006 aldirakoIngurumen Esparru-Programak jasotakokonpromisoa beteko da.Aizkorri-Aratz parke naturalen kategorian EspazioNatural Babestu deklaratu baino lehen, NaturBaliabideak Antolatzeko aginduzko Plana landu eta

izapidetu da, eta behin administraziokofase guztiak gainditu eta gero, ekainaren30eko 16/1994 Legearen, Euskal Herrikonatura babesteari buruzkoaren, 7.artikuluak jasotzen duenarekin bat,apiri laren 4ko 75/2006 Dekretuakonartu du.Eremuak guztira 19.240 hektarea ditu.Gipuzkoakoak 15.495 hektarea dira etaArabakoak 3.744 hektarea. Zegamak1.176 hektarea ditu parke naturalarenbaitan, hauetatik 875 hektarea jabepribatuenak.Maiatzaren 22an, biodibertsitateareneguna zela aprobetxatuz, Aizkorri-Aratzparke naturalaren izendapenareninguruan ekitaldi berezia egin zen SanAdriango aterpetxean. Ekitaldian EuskoJaurlaritzako Ingurumen eta LurraldeAntolamendu Sailburuak, GipuzkoakoDiputazioko arloko Diputatua den Rafael

Uribarren eta Arabako Diputazioko ordezkaria etaparke naturalaren barnean kokatzen diren hamaika(7 Gipuzkoakoak eta 4 Arabakoak) udalerrietakoAlkateek ere parte hartu zuten.

Jakina den moduan parke natural ororenfuntzionamendua bi organoen artean kudeatzen da,legeak agindutakoaren arabera. Alderdi batetik,Diputazioek izendatuko duten parkeko zuzendariaegongo da eta bestetik, elkarte, udalerri, jabe,etabarrek osatuko duten patronatoa. Bestalde,azpimarratu behar da parke naturala izendatzenduen Dekretuak erregimen berezia onartzen duelaPartzonerirako; alegia, sekzio berezitua izendatzendu eta orain arte bere eskumenekoak ziren gaietanPartzuergoaren irizpena nahitaezkoa eta lotesleaizango da organo erabakitzailearentzat. Kontuanizan behar da egun ere Partzoneriak erabakigarrantzitsuenak Aldundiarekin hitzartzen dituela,izenpetzen dituzten hitzarmenen bidez.

UDA 2006Udalak, azken urteotan bezala aurten ere bi begiralehartu ditu ekainaren 26tik uztailaren 28ra, eskolaamaitu ondoren herriko haurrek aisiako denboraantolatua izan dezaten. Aurten Iratxe Ormazabalerta Maria Alustiza aritu dira zeregin horretan, izenaemandko 25 haurrak bi taldetan banatuz.

OLARANGO ETXEBIZITZABABESTUETAKO SOTOETAN UDALAKDUEN GARAJEA HANDITZEAZegamako Udala Olaran 2 elkarteko garaje batenjabe izanik, honen ondoko eremu txiki bat erabiltzendu bertan erraldoiak gordetzeko eta interes publikokobeste erabilera batzuk emateko asmoz. Aurrez,noski, jabe-elkarteko kideei, Udalari jabegoamankomuneko zati horren zesioa egitea eskatuzitzaien eta halaber garajea handitzeko eta istekoeskaera luzatu.

Eskaeraren arabera, Olaran 2 eta 2 A auzokogarajeetako jabekideek, otsailaren 4an egindakobilkuran, Udalaren proposamena onartu zuten,nolanahi eta trukean, Udalak, urtean hiru aldizgarajeetako denen erabilerako errodadura eremuagarbituz gero.

Udal Gobernu Batzarrak otsailaren 27an erabakizuen Olaran auzoan Udalak (babes ofizialekoetxebizitzetako) sotoan duen garajea handitu etaisteko, garajeetako jabe- komunitateak egindakoproposamena onartzea.

Adostasun honen ondorioz, Udalak garajearenhanditze eta ixtura lanak burutu zituen.

Aizkorri eta Aratz ParkeNaturalaren bihotza

MURGIZELAI PARKEAN ZEGAMARGUZTIEN AURKAKO BASAKERIAKAbuztuaren 14an eta 17an Murgizelaiko parkeanegindako txikizioak herritarren haserrea piztu zuen.Udalak abuztuaren 21ean herritarrei igorritakoidatziaren edukia jarraian jasotzen da:Herritar hori:

Gutun honekin, abuztuaren 14an eta 17anMurgizelaiko parkean egin dituzten txikizioen berrieman nahi dizuegu.

Lehenago ere gogoratu izan dugu Murgizelain egonzela guztiok sortzen genituen hondakinak lagatzekozabortegia. Horri horrela izan zen Goierriko herrienartean zaborra jasotzeko mankomunitatea egin zenarte. Mankomunitatea egin zenetik, Sasietarabotatzen dugu zaborra.

Zegamako Udala, Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin,1996an zabortegi funtzioa izan zuen espaziodegradatu hori erabilera publikorako errekuperatzenhasi zen. Horretarako, transformatu eta txukunduegin zuen, eta erabilera publikorako parke bihurtuzuen (besteak beste, arbolak landatu ziren etaumeentzako jolas-lekua ipini ziren). Hala ere,Murgizelai herrigunetik aparte egoteak ausart batzuekegin zituzten “lanak” probokatu zituen: arbolak txikitu,jolasgunea desegin... Ondoren, parkearendegradazioa errealitate lotsagarri bihurtu zen, etaezin izan zen naturaren erdian zegoen gune batenerabilera normala egin.

Errealitate gordin honen aurrean, Zegamako Udalak(Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen eta LurraldeAntolamendu Sailaren laguntzarekin) iaz erabaki zuenMurgizelaiko parkearen txukuntze eta hornitze obraberriz egitea, eta horretarako, 81.000 euro(13.500.000 pezeta) gastatu zituen gutxi gorabehera.Parkearen sarreran galipota bota, zenbait guneberdindu, arbolak landatu, umeentzako jolasguneaegokitu, bi erretegi eraiki, eta altzari eta argiteriaberria ipini.

Uste dugu, zegamarrok ikusi dugula Murgizelaikoparkeak daukan erakargarritasuna. Ikusi besterik ezdago zenbat jende joaten garen paseatzera,bazkaltzera edo afaltzera. Esango nuke deskubritudugun ekipamendua dela, disfrutatu ohi duguna etaharro sentitzen garena. Hala ere, izenburuanazaldutako moduan, hilaren 14an eta 17anbihurrikeria baino larriagoak diren ekintzak izan ziren:14an bi mahaiaren aulkiak txikitu ete erre zituzten,eta hilaren 17ko gauean 10 arbola moztu zituzten(pagoak, haritzak...) enborretik, metro eta erdikoalturatik gutxi gorabehera.

Badakizue azken aldian hainbat bihurrekeria izandela herrian (zaborrontziak ibaira botatzea, Ostatuaurreko aulkiei buelta ematea...) Ekintza horiekinarduratu egin gara, baina egun hauetan Murgizelaingeratu dena bihurrikeriatik haratago doa. UdalKorporazioan uste dugu zegamar guztiok jakin behar

dugula ekintzahauen larr ita-suna. Baita Uda-lak dagok ionlekuan salaketajarri duela ere.

Esan ohi da herribaten kanpo-irudiak (bere kale,etxe, plaza, lora-tegi, gune publi-ko...) bertakoenizateko moduaislatzen duelanolabait.

Uste dugu zega-marrok herr ias u s p e r t z e a r ii p i n t z e n a r igatzaizkion gogoa eta dedikazioa ezin dutela honelakoekintzek zapuztu. Horregatik, herritarren kolaborazioaeskatu nahi dugu, izan dezaketen informazioa emandiezaguten, ekintza hauek berriz gerta ez daitezen.

Pentsatzen dugu ar razo iak eta ong iakzentzugabekeria eta gaizkia eraitsi behar dituztela.Bestetik, uste dugu ez dagoela ekintza horiekjustifikatzeko ez arrazoirik ez motiborik. Izan ere,Zegamako herritarrak kaltetu besterik ez baitituzteegiten, eta ez baitiete aisialdirako gune horiekerabiltzen eta disfrutatzen uzten.

FUTBOL ZELAIAREN EREMUARENGARAPENERAKO AZTERLAN XEHETUAETA URBANIZAZIO PROIEKTUARENIDAZKETAGaia Hirigintza, Obra eta Zerbitzuetako batzordeinformatzailean aztertu ondoren, Udal GobernuBatzarrak urriaren 9an egindako Udal GobernuBatzarrean erabaki zuen “futbol zelaia” kokatzenden hirigintza eremuaren garapenerako eta lehenurrats moduan Azterlan Xehetasuna eta UrbanizazioProiektuaren idazketak Ignacio Ibarretxe Parienteudal arkitektoari adjudikatzea (5.479,84 � edo911.769 pezetan –BEZ barne- eta 19.012,49 � edo3.163.412 pezetan –BEZ barne- hurrenez hurren).Eremuak 6.398 m2ko azalera du eta hauetatik%78,44 Herriarenak dira eta %21,66 “OrmazpeiS.L.” enpresa eraikitzailearenak. Kostu hauek jabeenartean banatuko dira eta noski, Udalak lursailaeskualdatutakoan erosleak Udalak aurreratutakoabere gain hartu beharko du. Gogoratu behar daonartuta eta indarrean dagoen udal planeamendukoarau subsidiarioetan jasotzen dela hirigintza-eremuhonetan 32 etxebizitza babestuak edo babesofizialekoak eraikitzeko aukera. Adjudikatutakodokumentu teknikoak epe laburrean aurkeztuko diraUdaletxean eta beraiek azalduko dute zein hirigintza-probetxamendu eta –zama dauden eremuan eta

hauek salmenta prezioa erakutsiko dute, noski.

BI ZEBRA-BIDE ALTXATUAK JARRIDIRA ERDIGUNEANIbilgailuen abiadura murrizteko xedearekin,urtarrilean Herreri ohiko zubi aurrean etaKooperatiba aurrean bi zebra-bide altxatuakjarri ziren. Lan honen eraginez erdigunekoeremuan ibilgailuen abiadura moteldu da,baina honelako aktuazioak erakusten dutegizakion ohitura txarrak zuzentzeko,zoritxarrez, esanak ezer gutxi balio duela etahonen ordez mota honetako aktuazioak eginbehar izaten direla jokaerak aldatzeko.

Zegama Urtekaria 06

Udala

25

Negar gurea ematenduen argazkia

Zebra bidea altxatzeko lanak

Zegama Urtekaria 06

Udala

26

ETXEBIZITZAREN INGURUKO INKESTAUztailaren 21ean Zegamako Udalak etxebizitzareninguruko inkesta igorri zuen udalerriko etxebizitzetara.Euskaraz eta gaztelaniaz bidali zen jakinarazpenakondorengo edukia zuen:

Gipuzkoako Foru Aldundiko Diputatuen Kontseiluak2006ko urtarrilaren 31n udal planeamenduko arausubsidiarioen errebisioko dokumentuari behin betikoonarpena eman zion.

Jakina da dokumentu antolatzaile eta egituratzailehonen bidez udalerriak datozen 8-10 urtetan izandezakeen garapenaren oinarriak finkatzen direla.

Uka ezina da adierazitako garapenean etaudalerriaren etorkizunerako etxebizitzak eraikitzeagiltzarri direla. Ildo honetan, Udala saiatu da,herritarrak udalerrian bere etorkizuna finkatzeko,etxebizitza duinak prezio egokietan eraikitzen. Baina,mota ezberdinetako etxebizitzak ere eraiki daitezke;hala nola:

1- Salmenta libreko etxebizitzak. Eraikitzaileak soilikfinkatzen du salmenta prezioa.

2- Babes ofizialeko etxebizitzak. Eusko Jaurlaritzakfinkatzen ditu salmenta prezioak. Hauek bi taldetanbana daitezke:

a. Ekimen pribatukoak: Erosleak jabetzan hartukodu etxebizitza.

b. Ekimen publikoak: Erosleak azalera eskubideen

hartuko du etxebizitza. 75 urte igaro ondorenetxebizitza Eusko Jaurlaritzari bueltatu behar zaio.

3- Etxebizitza tasatuak: Administrazioak finkatzendu salmenta prezioa, eta hau babes ofizialeko etasalmenta libreko prezioen artekoa izaten da.Erosleak jabetzan eskuratzen du etxebizitza.

Egungo errealitateak adierazten digu ekimenpribatuko babes ofizialeko etxebizitzak ez direlaeraikitzen (hau da, erosleak jabetasunean eskuratzenduena), salmenta prezioak posibilitatzen ez duelakoinongo enpresa eraikitzailerik honelako promozioasustatzea. Zegaman, Urgainberrin eta Olaranen eginziren azkenekoak. Honelako etxebizitzak egiten aridira bakarrik hirigintza eremu handietan, non salmentalibreko etxebizitzak posibilitatzen duten ekimenpribatuko babes ofizialeko etxebizitzak egitea (bestemodu batean esanda, salmenta libreko etxebizitzaerosleak zati batean babes ofizialeko etxebizitzaordaintzen dio erosleari). Dakizun moduan udalerrianeraikitzen ari diren etxebizitza gehienak Udalakeraikitzaileari aurrez finkatutako prezioan saltzen aridira (etxebizitza tasatuak).

Aurrekari hauen ondoren, herritarrek etxebizitzainguruan duten iritzia jaso nahi du Udalak.

Honetarako, arren ondorengo galdera sortarierantzuna ematea gonbidatzen da eta Udaletxeanentregatzea datorren irailaren 15 bitartean.

Idatziari atxikitua jarraian zehazten den galdera sortabidali zen:

ERANTZUNAK, DAGOKION LAUKITXOAN GURUTZE BAT EGINEZ

IZEN DEITURAK: ADINA

ETXEBIZITZAREN INGURUKO INKESTA ZEGAMAN

1- Etxebizitza baten jabe al zera?

2- Zein etxebizitza mota aukeratuko zenuke?

3- Prest egongo zinateke Etxebizitza erosi ordez alokairuan bizitzeko?

4- Udalak zein etxebizitza motaren aldeko apostua egitea nahiko zenuke?

FAMILIABAKARRABIFAMILIARRA

300.000-400.000 �

BABES OFIZIALEKOA90 m2 azalera eskubidean

75 urtean, 100.000 �

LIBREA90 m2 200.0000-250.000 �

jabetzan

TASATUA90 m2

150.000 � jabetzan

FAMILIABAKARRABIFAMILIARRA

LIBREA TASATUA

BABES OFIZIALEKOAAZALERA ESKUBIDEAN

BABES OFIZIALEKOAALOKAIRUAN

BAI EZ

BAI EZ

Inkesta zortzi lagunek erantzun zuten. Hauetatik lauetxejabeak dira eta beste lau ez. Zein etxebizitzamota aukeratuko zenuke galderari, tasatuaren aldekoerantzunak dira gehienak (6), bi erantzun familibakaredo bifamiliar etxebizitzaren aldekoa da eta batazalera eskubideko babes ofizialaren aldekoa.Alokairuan bizi izateko prest bi lagun bakarrik egongo

lirake eta etorkizunean Udalak nagusiki etxebizitza

tasatuak eraiki behar dituela uste dute gehienak (6

erantzun), nahiz eta beste etxebizitza bifamiliar eta

familibakar, babes ofizialekoak azalera eskubidean

eta alokairuan eraikitzearen aldeko bina erantzun

ere jaso diren.

BESTELAKOAK: (IRITZI GEHIGARRIA)

UDAKO EUSKAL UNIBERTSITATEANPARTE HARTZEAGATIK DIRULAGUNTZAKUrriaren 9an egin zen bilkuran, Udalak Udako EuskalUnibertsitatean ikastaroak egiteagatik, 3 herritarrekegindako eskaerei aldeko ebazpena eman zien.Guztira 3 eskaera jaso dira eta matrikulen kostuaren% 50 hartu du bere gain Udalak.

OSTATUAREN EMAKIDAN ALDAKETAKUztailaren 24an Ostatua ustiatzeko emakidaren 18hilabeteko frogaldi epea amaitzen zela eta, FernandoAparicio Lopez de Tejadak errenuntzia idatziaaurkeztu zuen. Honenbestez, Ondasun Komunitateadeseginik, Udal Batzarrak ekainaren 19an erabakizuen Ondasun Komunitateko beste kidea zen MªCarmen Izagirre Asurabarrenari Ostatukoustiapenaren emakida 5 urtetan luzatzea; hain zuzenere, 2011ko uztailaren 24 arte.

IDIAZABAL-SEGURA ERREPIDEA HOBETUE TA Z A B A LT Z E KO L A N A K E TABIDEGORRIA AMAITUTAIrailaren 29an inauguratu zen ofizialki Idiazabal-Segura errepidean egindako hobekuntza eta zabaltzelanak. Halaber, errepidearen altzoan doan bidegorriaere inauguratu zen. Errepideak ia 2 kilometrokoluzera du eta bi biribilgune edo errotonda ditu bereibilbidean. Egindako obren ondorioz, errepideak 3,5metroko bi erreia eta bazter bakoitzean metro batekoeremua du. Bidegorriak, bestalde, 2,5 metrokozabaleko eremua du eta egurrezko baranda batekinbabesten da errepidetik.Gipuzkoako Foru Aldundiak (Bide Azpiegituretarakoeta Garapen Iraunkorrerako Departamentuen bidez)4.300.000 � edo 715.459.800 pezeta inbertitu ditulan hauetan.Lanak “Brues y Fernández S.A.” enpresak egin ditueta hauek atzerapen nabarmenarekin burutu ditu.Jakina da obrak asko luzatu direla eta errepideaerabiltzen dutenei atzerapen, enbarazu eta eragozpeneragin dietela. Edozein kasutan azpimarratu beharda (modu berean) Idiazabaldik Segura artekoerrepidea asko hobetu dela, segurtasuna handituegin dela eta erabiltzaileen aldeko inbertsiogarrantzitsua izan dela. Halaber, argi eta garbi esanbehar da, egin den bidegorriaren azpiegitura ere,Aizkorpeko udalerrietako biztanleen bizi kalitateahobetzeko urrats azpimarragarria izan dela.Lehen pausoa beraz emana dago eta bigarrenaematear, kontuan izanik, dagoeneko proiektuteknikoa idatzia dagoela eta honenbestez lanenkontratazioa eginik, datorren apirilean (Diputazioarenhitzetan), Seguratik Kortaberriko bide-gurutzerainokoerrepide zatia zabaltzen eta hobetzen eta bidegorriaeraikitzen hasiko direla. 1,6 kilometroko hedaduraizango dute lanak eta Diputazioak bereaurrekontuetan 3.000.000 � edo 500 milioi pezetaaurreikusiak ditu. Zati hau egin ondoren, 3. eta azken

zatia gelditukolitzateke egiteko(Kortaberriakobide-gurutzetikZegamara). Zatihonek 1,8 kilo-metroko luzeradu eta proiektut e k n i k o a re nidazketarako le-hiaketa publi-koa epe labu-rrean deitukodu Diputazioak.Honek suposa-tzen du 2007.urtean hastekogeldituko denerrepide etabidegorriarenazkeneko fasearen proiektua eskuartean izangodugula.Udalerriaren etorkizunerako eta bizi-iraupenerakoezinbesteko egitasmo eta inbertsioak diraadierazitakoak. Diputazioari eta enpresa adjudikazio-hartzaileari dagokio obrak modu eraginkorreanburutzea eta guztioi dagokigu obrekin pazientziaizatea, kontuan izanik, obra hauek gure egunerokojardunean eragin zuzena izango dutela.

UDALERRIKO KIROL ETA KULTURELKARTEEN ARTEAN DIRULAGUNTZENBANAKETAUdalak Kultura eta Kirol taldeek daramatenjardunbidea laguntzeko asmoz bi programa ditubere baitan: Kultur-etxeko jaduerak programa etaKultura eta Kirol elkarte eta taldeentzat dirulaguntzaprograma.Lehen programatik, herriko elkarte soziokulturalentzatlaguntzak bideratzen dira, elkarte horiekin egindakoakordio eta hitzarmenen bidez. Programa honenbarnen egongo lirateke beraz, aipatutako herrikohiru elkarte soziokulturalak: Amezti K.E:, Tartalo K.E.,eta Zegamatar Batasun Kasinoa. Bigarrenprogramaren baitan, herrian dauden beste kulturaeta kirol talde eta elkarteentzat banatzen diradirulaguntzak. Talde edo elkarte hauek nolabaitesparru edo eremu barariazko bat dute langai etahelburu, kultura eta kirol arloan, eta Udalak horrelakoekimenak, ahal duen neurrian, babestu nahiriksortutako programa da hau.Udal Batzarrak maiatzaren 22an erabaki zuenudalerriko kirol eta kultur elkarteen artean 2005ekodirulaguntzen banaketa onartzea, elkarte ezberdinakaurkeztutako dokumentazioaren arabera. Hala nola,aurrekontu ekonomikoan jasotako 9.060 � edo1.507.457 pezetak jarraian zehaten den moduanbanatu dira:• Aizkorri Futbol Taldea………………….1.400 �edo 232.940 pta• Amezti Mendi Elkartea…………………1.100 �edo 183.025 pta• Elkartu Nahi Txirrindulari Elkartea….…1.400 �edo 232.940 pta• Tartaloetxea……………………………1.100 �edo 183.025 pta• Orkatz Abesbatza………………………3.000 �edo 500.000 pta• Gazte Herexa……………………………1.060 �edo 176.368 pta2006 urteko dirulaguntzak 2007ko lehenhiruhilabetean banatuko dira elkarteek udaletxean2007ko urtarrilaren 31rako 2006 urtean eginikolanen memoria eta urteko diru kontuen kitapenarenlaburpena aurkeztu ondoren egindako azterketetatikjasotako balorazioaren ondorioz.

Zegama Urtekaria 06

Udala

27

Errepidea zabaldua etahobetua

“Mentxu” Ostatuko ustiatzailea

Zegama Urtekaria 06

Udala

28

UDALAK ANTOLATURIKO KULTUREKIMENAKHITZALDIAK

Martxoaren 1ean, iluntzeko 19.00etan, ArantzazukoPeregrinazioari buruzko hitzaldia izan zen OlarangoGizarte Zentroan. Hitzaldia Martin Mendizabal,frantziskotarrak eman zuen eta ZegamatikArantzazura egiten den peregrinazioaz gain,Arantzazuri buruzko xehetasunak eman zituen.

Apirilaren 26an, zenbait herritarren laguntzarekin,e t a J u l i a n B e l o k i r e nzuzendaritzapean, Arantza-zuko Peregrinazioari buruzkomahai ingurua egin zen.Mahainguruan, Niko lasZabaleta Ariztimuño, JuanOtaegi, Fermin Larrea,Eugenio Ormazabal etaJuliana Larreak parte hartuzuten.

ERAKUSKETAK

Arantzazuko Peregrinazioariburuzko argazki erakusketa,Udaletxeko Batzar Aretoanikusgai izan zen, Martxoaren1etik maiatzaren 1era. Bertan800 argazki inguru jarri ziren,joan den mende hasierakoargazkietatik hasita urtez urte eta, bertako argazkienkopiak ateratzeko aukera ipini zitzaien herritarrei etaguztira 18 CD eta 543 argazki kopi atera ziren.

Manuel Lasarteri buruzko erakusketa, Udaletxeanegon zen ikusgai, azaroaren 1etik 12ra. BertanManuel Lasarteren bizitzako gorabehera etabertsolaritzan izandako garrantzia aipatzen zen.

Drogomenpekotasunari buruzko erakusketa.Udalak 2003tik 2007ra arte prebentzio plana eginadu eta hori dela era drogomenpekotasunari buruzkoerakusketa antolatu zuen Kultur-etxean, otsailaren7tik 12ra bitartean.

IKUSTENTZUNEZKOAK

Maiatzaren 22an, Zegama-Aizkorri Mendi Maratoiarenaurre girotze modura, aurten ere mendiko kirolariloturiko ikusentzunezkoa antolatu zen. Aurtengoan,

Josune Bereziarturen “Josuneren unerik onenak”ikustentzunezkoaz gozatzeko aukera izan genuenOlarango Gizarten Zentroan.

IKASTARO-TAILERRAK

Egur Tailaketa ikastaroa. Apiriletik ekainerarteeman zen tailaketa ikastaroa Jabier Arrieta adituareneskutik. Bertan 5 herritarrek parte hartu zuten.

Eskulanen tailerrean, era guztietako lanak lantzendira urtean zehar, Iñaxi Urreaga arduratzen delarikpartehartzaileei irakasten eta dituzten zalantzakargitzen. 2006-2007 ikasturtean 20 lagunek hartudute parte tailer honetan. Iñaxik, bi taldetan banatzenditu partaideak, errezago lan egiteko.

Pintura tailarra ere dagoneneko finkatuta dagoenekimena da. Zortzi zegamarrek osaturiko taldeaaritzen da astero margolanak egiten eta, Maria LuisaGorrotxategik ere, taldea bitan banatzen du.

Aurtengo San Bartolome jaietan, pintura tailerrekopartaideek eta eskulanen tailerreko partaideekelkarrekin jarri dute Kultur etxean erakusketa.

Sukaldaritza Ikastaroa. Otsailaren 20an hasi etamaitzaren 22 arte iraun zuen sukaladaritza ikastaroak.Ikastaro honetan 27 pertsonek hartu zuten parte.Ikastaroa Amezti Elkartean eman zen eta irakasleaberriz, Zizurkilgo Iturrigoxo Jatetxeko Jokin Zabalaizan zen.

EUSKARA IKASTAROAK

Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren barnean,Udalak, euskara Zegaman bertan ikasi ahal izatekourratsak bideratu ondoren Euskalduntzeko 1.

Urratseko talde bat sortu zenurriaren haseran eta MaizpideEuskaltegiarekin lankidetzan,Aitxuri Herri Eskolan, euskaraikasten ari da 6 zegamarrezosaturiko talde bat.

IPUIN KONTALARIAK ETATXONTXONGILOAK

2005eko abenduaren 26an,Peio Añorgaren ipuin miresga-rriez gozatzeko aukera izanzuten Zegamako haurrek,kultur-etxean eman zuen ipuinkontaketa saioan.

Iazko abenduaren 27an ere,ipuin kontaketa izan zenkultur-etxean eta oraingoan,“Hitzak Pratiketan” saioa izan

zuten entzungai haurrek, Txalo E.M.ren eskutik.

2005eko abenduaren 28an, eta Gabonetako ipuineta txontxongilo saioa isteko, “Antonino Apreta”izeneko txontxongilo saioa izan zen ikusgai GorringoTaldearen eskutik.

Esan, Gabon aste honetan herriko haurrenpartehartzea oso zabala izaten dela.

KILOMETROAK 2006

Kilometroak 2006rako ere autobusa ere antolatuzen. Kilometroak 2006 Oiartzunen egin zen urriarenbatean eta urtero bezala izugarrizko jendetzabertaratu zen euskararen aldeko jai honetara.Zegamatik, 28 pertsona joan ziren Udalak antolaturikoautobusean. Herri Urratserako ere autobusa antolatuzen Udaletik baina ez zen gutxieneko talderik osatu.

Eskulanetako taldea

Manuel Lasarte bertsolari andiaren erakusketaegon zen ikusgai

2006.a URTE OPAROA TURISMOARENIKUSPEGITIKUrte oparoa izan dugu Zegaman 2006. urteaturismoari dagokionean. Geroz eta bisitari gehiagodatorkigu gure herrira Zegamak eskaintzen dituenbaliabide turistikoek erakarrita. Urtean zehar ohartugarenez, Egurraren museoa eta Aizkorri-Aratz parkenaturala dira Zegamara jende gehien erakarraraziduten eskaintza turistikoak. Gipuzkoan kostaldeabada ere turista gehien erakartzen duen alderdia,gero eta jende gehiago dago beste mota batekoeskaintzak (natur-turismoa, kultur-turismoa…)aukeratzen dituena aisialdirako eta horren lekukoditugu neurri batean behintzat aurten izandakoemaitza onak. Abenduko datuak kontuan hartugabe, aurten 2.780 bisitari izan ditugu Zegamakoturismo-bulegoan. Aurreko urteetako datuekinalderatuz gero, aurten 1.400 bat bisitari gehiagojaso ditugu. Ondoko koadroan azaltzen da turismobulegoaren azken bi urteetan izandako bisitari-kopuruaren bilakaera:

Zegamako turismo bulegora hurbildu diren bisitarienjatorriari dagokiola, euskaldunak eta katalanak izandira etorri diren gehienak. Urtarriletik ekainera etaurritik abendura bitartean euskaldunak dira hurbildudiren gehienak. Udako hiru hilabeteetan ordea,datuak bestelakoakdira; hilabete hauetanzehar nabarmen hazida Katalunia, Valentzia,eta orohar Espainiatiketorri diren bisitarienkopu rua . Eu ropaaldetik ere hainbatbisitari jaso ditugu,hauetariko gehienak,San t i ago B ideakerakarrita etorri zaizkigubisitan, besteak besteAlemania, Frantzia,Austr ia , Holanda,Britainia Handia etaSuediatik. Eta bitxikeri gisa aipatu, Irandik ere jasodugula eskutitz bat Zegamako informazio turistikoaeskatuz.

2006. urtean zehar turismo-bulegoak hainbatdinamizazio-ekintza burutu ditu Zegaman turismoasustatu eta bisitariak erakarri asmoz:

Deklaratu berri den Aizkorri-Aratz parke naturalaizanik Zegamako baliabide turistiko indartsuenetakoa,bere balio naturala eta historikoa ezagutarazi asmoz,uztailean ibilaldi gidatu bat antolatu zen “Historianzehar, urratsez urrats” izenburupean. Ibilaldian zehar,San Adrian koban dauden erdi aroko gotorlekuarenaztarnak, antzinako bi galtzadak, kontrabandistenbidea eta Sancti Spiritus ermita ezagutzeko aukeraizan zuten bertaratuek. Ibilaldi honen ildotik, bestetalde batzuk ere izan dira San Adrian eta inguruakbisitatzen eta beraz, positibotzat jo daiteke ekimenakizan duen harrera. Aurrerantzean ere, Zegamakoturismo-bulegotik egiten diren eskaintzen arteansartu da ibilaldi hau.

Horretaz gain, Televisión Española-k eta EuskalTelebistak erreportaiak grabatu dituzte Zegamaherriaren inguruan. Grabaketa hauen bidez, EuskalHerri eta Espainia osora zabaldu ahal izan da Zegamaherriak eskaintzen dituen erakargarritasunak.

Egu r r a renm u s e o asustatu etaezagutzeraeman asmozbeste hain-bat ekintzaburutu diraurte honetanzehar:

Egun, Zega-mako arti-sauek egitendituzten etat r a d i z i o zduela urtegutx i ar teZegaman ekoiztu izan diren produktuak saltzekodendatxo bat ezarri da Egurraren museoko harrera-gunearen atzealdean. Ekimen honen helburuakherriko artisauei beren produktuak ezagutarazteneta komertzializatzen laguntzea eta Zegamako kulturaeta bizimodua erakustaraztea izan dira.

Bestalde, Zegamako Udalaren ekimenez, Aizkorri-Aratz parke naturaleko eta Egurraren museokologotipoa daramaten kamisetak egin dira zeinakEgurraren museoko dendan jarri diren salgai.

Urria eta azaroanzehar, Amalur artisautailerra osatzen dutenLurdes Ulazia eta AnaSantiagok eginikoegurrezko eskulturenerakusketa bat ezarrida Egurraren mu-seoan. Erakusketahonen ildotik, irrati,egunkari eta telebistaktarte nahiko zabalaeskaini diote baierakusketari bai egurmuseoari. Hori delae ta , b i h i l abetehauetan zehar, uste

baino bisitari gehiago izan dugu Egurraren museoaikusten eta beraz, ekintzak eragin oso positiboa izanduela deritzogu.

Promozio arloari dagokionez, ikastetxeetara nahizbeste erakunde batzuetara mailing-ak egin diraturismo-bulegoak eskaintzen dituen ekintzen berriemanez. Aurtengo ikasturterako eskaintzen direnaukeren artean, Egurraren museoko bisita gidatuak,gai ezberdinak jorratuz Aizkorri-Aratz parke naturaleanzeharreko ibilaldi gidatuak, zuhaitzak ezagutu asmozhaurrentzat bereziki prestatutako ibilaldiak eta hostobilduma egiteko aukera daude.

2007. urterako dauzkagun helburuak, azken hiruurte hauetan turismoak Zegaman izan duengorakadari jarraibidea ematea eta gure turismo-eskaintza zabaltzen joatea dira beste batzuen artean.

Bestalde, beste bisita batzuen artean aipagarria da,maiatzaren 19an, Zurgintzako Eskolatik etorritakoirakasleen bisita.

Donostiako Easo Institutuak Zurgintza eta Altzari-gintzako lehiaketa bat antolatu zuten maiatzean etabertan Estatuko erkidego bakoitzetik bi ikaslek hartuzuten parte eta sari banaketara Zegamako Udaladeitua izan zen eta esan, Estatuko erkide guztietakobina ikasle Anduetza museoan izan zirela zurarenerakusketa ikusten.

Zegama Urtekaria 06

Udala

29

Estatuko Erkidego guztietatiketorritako Lanbide Heziketakoirakasleak

450

400

350

300

250

200

150

100

50

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

BIS

ITA

RIK

OP

UR

UA

HILABETEAK

2005

2006

ZEGAMAKO UDALERRIAN GAZTE-POLITIKA INTEGRALAK EZARTZEKOPROIEKTUAUdala azken urte honetan, eta Kultur Etxeko zahar-berritze lanekin lotuta dagoen egitasmo zabal batenbarruan, udalerrrian gazteentzat egindako politikaildo nagusiak gauzatzeko hainbat pauso ematekolanetan aritu da. Horretarako, herriko gazteekin Udalgazteria Batzordean egindakoaz gain, GipuzkoakoAldundiarekin eta Eusko Jaurlaritzarekin honetarakobeharrezkoak izango diren azpiegiturak izatekoeskatutako dirulaguntzetan hainbat asmo landu etaagertu ditu. Hauek ondoko helburuak biltzen dituzte:1- Zegamako Udalak gazteria politika iraunkor etaplanifikatu bat izatea2- Gazteei zuzendutako egitasmoetan gazteakprotagonista, kudeatzaile eta arduradun izatea.3- Udalaren eta udalerriko gazteen artean hainbatekintza eta programa gauzatzeko eguneroko praktikaelkarlana izateaBeraz, martxan dauden Kultur Etxeko zahar-berritzelanak amaitzen direnean, ondoko programak jarrikodira martxan:A - Gazte Txokoa. 12 eta 16 urte artekogaztetxoentzat aisialdirako eta bizikidetzarako lekuaizango den lokala. Bere kokapena Kultur Etxeanizango da eta honetarako Gipuzkoako ForuAldundiko Gazteria Zerbitzuarekin ari gara elkarlaneanbai Gazte Txokoa bera nahiz honen funtzionamenduaantolatu eta prest izateko. Gazteentzako ekipamenduhau Kultur Etxean egingo den gazteentzakoekipamendu balioanitza prestatzeko obrari dagolotua. Egokitzapen obra hau, 2006ko urrian hasi da.

Espazio honetan garatuko den aisialdi eskeintzakbi ezaugarri nagusia izango ditu: gaztetxioei beredenbora librea modu positibo eta dibertigarrianpasatzeko aukera ematea eta gaztetxo eta nerabeenoreka pertsonala lantzea, balioen hezkuntza indartzeaeta lantzea eta sormena zein ekimen pertsonalaribidea ematea.B - Gazteentzako Informazio Gunea. Gazteeninteresei eta beharrei zuzendutako hainbat informazio(ikasketak, bekak, oporraldietarako aukerak,gaztelandegiak, gazte txartela…) eskainiko dienajarri nahi da martxan, bai informaziorako zerbitzugune bat eratuz nahiz informazioa pertsonalkibidaltzeko moduak martxan jarriz egungo teknologiaberriez baliatuz (internet, korreo elektronikoa, etaabar) Aurreko ekimenean bezala, gazteentzakozerbitzu hau Kultur Etxean egingo den gazteentzakoekipamendu balioanitza prestatzeko obrari dagolotua.Gainera, aurrekoekin batera, azken urte honetakoerrealitatea da Gazteen lokala edo Gaztetxea. Honenabiapuntua izan zen Gazte lokala erabiltzekoZegamako Udalaren eta Zegamako gazteen arteko2005eko abenduan gauzatu zen akordioa.Zegamako udalerrian bertako gazteen egoitza,topagune eta ekintzetarako bilgune izan dadinhelburuekin udal jabetzako lokal baten egokierazjabetuta, Zegamako Udalak eta gazteek horretarakoakordioa egin ondoren martxan jarri dena. Lokalhorren antolaketa, funtzionamendu eta erabilerarakohainbat alde adostu eta hitzartzeko ezberdinak bileraegin dira urte honetan, eta elkarlan honen ondorioonuragarriak alde biek aitortu ditugu. Elkarlan honetanjarraitzea da asmoa, azken urte honetan izandakoesperientziatik ikasitakoa hitzarmen berri baten jasoondoren, berau adostu eta sinatuz.

30

Eñaut Frantsesena azpeitiarrak jardun du euskara teknikari lauhilabetez. Euskal filologian lizentzia da, eta Jaurlaritzaren lan-poltsatik hartu du Udalak, zenbait lan egin ditzan. Bere lanarengainean galdera batzuk egin dizkiogu.Zein da izan duzun lantegia?

Zegamako Udalak onartuta dauka “Euskararen PlanEstrategikoa”, 2006-2009 aldirako. Horrez gain, iaz onartu zuen2006ko kudeaketa plana. Nire lana izan da kudeaketa planeandauden ekintzak martxan jartzea.Ekintza hauek era guztietakoak dira:euskalduntze-alfabetatze klaseak antolatzea,ordenantzak idaztea, laguntza teknikoaematea… Zenbait ekintza behin egin etaurte askotarako balioko dutenak dira, bainabadira urtero egin beharreko ekintzak ere.Zegaman egin dituzun lanetatik zeinnabarmenduko zenituzke?

Hiru ekintza nabarmenduko nituzke.Euskararen ordenantzak onartzea (Udalak2006ko abenduaren 11ko Udal Batzarreanordenantzak onartu zituen). Ordenantzahorietan oinarrituko da datozen urteotakohizkuntza-politika. Ordenantzek arautzendutena oraindik lortzeke dago, eta helburuada ordenantzek agintzen dutena 2009rakobetetzea.Euskalduntze talde bat martxan jartzea. Hamabost urte diraZegaman azkenekoz euskara-eskolak izan zirenetik. Aurtenlortu dugu 1. urratseko talde bat osatzea. Bi argentinar, ekuadortarbat, galiziar bat eta bi euskal herritar hasi dira, eta eskolakLazkaoko Maizpidekoek ematen dituzte.Merkataritza plana. Merkatarientzako zenbait laguntza ipintzeaaurreikusi dugu errotuluak-eta euskara hutsez jartzeagatik,doako itzulpen zerbitzua, eta kartelak egiteko zerbitzua. Horrezgain, zenbait dendarik konpromiso zehatzak hartu nahi badituere, horiek lortzen lagunduko dio Udalak.Hurrengo urteari begira, zer nabarmenduko zenuke?

"Euskararen Plan Estrategikoa" delakoan ekintza mordo batdago. Hala ere, ekintza horiek ezin dira batera egin. Urtebakoitzerako ekintzak aukeratzen dira. 2007ko ekintza

garrantzitsuena “Udal barruko euskara plana garatzea” izangoda. 2006ko kudeaketa planean zegoen baina ezin izan duguegin.Udal barruko plana bukatzen denean, udalak euskara hutseanfuntzionatuko du. Gaztelaniaz ere entregatu behar izaten dirazenbait dokumentu: konparazio batera, Gipuzkoako AldizkariOfizialera bidali behar izaten direnak euskaraz eta gaztelaniazbidali behar izaten dira. Kasu horietan, euskara teknikariakitzuliko ditu. Bestalde, herritarren batek agiriren bat gaztelaniaz

eskatzen badu ere, itzulita emango zaio,baina berriro diot, sortze-hizkuntza euskaraizango da. Ordenantzak eta udal barrukoeuskara plana oso lotuta daude. Izan ere,ordenantzek agintzen dutena betetzekoegingo da euskara plana, eta ordenantzakbetetzen direnean euskara plana ere betetaegongo da. Nola dago Zegama euskara kontutan?Zegaman % 90ek-edo daki euskaraz. Horikopuru handia da. Hala ere, eta zenbait jendeigual haserretu egingo zait, lagunartean osojende gutxik hitz egiten du euskaraz.Jendeak, eta batik bat zegamarrek, ez dutesinesten hori, baina sartu zaitezte egun batezedozein tabernatara, eta ez da inor egongoerdaraz esaldiren bat esaten ez duenik.Euskaldunenak hamarretik esaldi bat esango

du erdaraz, eta badira beste batzuk hamarretik bederatzi erdarazesaten dituztenak.Eta zer egin daiteke egoera horren aurrean?

Bueno, konparazio moduko bat erabiliko dut. Askotan esatenda gaixotasun bat sendatzeko aurreneko pausua gaixotasunaonartzea izaten dela. Hemen ere igualtsu. Jendeak ez duonartzen erdaraz egiten duela, edo pentsatzen du ez duelahainbeste egiten, edo lagun konkretu batzuekin bakarrik egitenduela, edo… Azkenean, geure burua engainatzen dugu, etapentsatzen dugunetan baino gehiagotan egiten dugu erdaraz.Jendeak erdaraz egiten duela onartzen duenean hasiko da,hasten bada, egoera hori zuzentzen. Horretarako, euskaraz (etaeuskaraz bakarrik) egin nahi duela onartu beharko du jendeak,eta horrela egiten ez bada, ez da egoera hori zuzenduko etaokerrera egingo du.

EÑAUT FRANTSESENA

Zegama Urtekaria 06

Udala

31

GIZA ELKARTEEN ARTEAN DIRU BANAKETAZegamako Udalak bere aurrekontutik 9.316 � edo1.550.052 pezeta banatu zituen giza elkarteezberdinen artean aurrez onartutako Odenantzarenarabera eta deialdi publikoa egin ondorenaurkeztutako eskaerak azterturik. Banaketa bimultzotan egin zen:A. Gobernuz Kanpoko erakundea.B. Elkarte ezberdinak.Erakunde Ez Gubenamentaleai 2005ko dirubanaketa:Esclavas del Sagrado Corazón de Jesús 1.200,00 �

World Rural Forum 1.000,00 �

Kasongo Lunda 1.000,00 �

Felix Iñurrategi Baltistan Fundazioa 800,00 �

Asociación Chernobil 300,00 �

Medicus Mundi 300,00 �

Oscar Romero 300,00 �

Amerikastola proiektua 211,00 �

GUZTIRA 5.111,00 �

1. Esclavas del Sagrado Corazón de Jesús: EEGArduraduna: Victoria Urriolabeitia ArangüenaZegaman egondako Peio frailearen arreba (Zegama).Dirulaguntza: 1.200 � .Helburua: Kinder bat eraikitzearen proiektua.Sektorea: 4 eta 5 urteko haurrentzat bi ikasgela berriegin nahi dira, era berean egun bero eta hotzetanhaurrak jolasteko estalpe bat ere eraiki nahi da.Non: BOLIVIA.2. World Rural Forum: EEGArduraduna: Miren Larrea Olaberria (Zegama)Dirulaguntza: 1.000 � .Helburua: Gujeraten Gothada inguruan aurkitzenden eskolarako 10 ordenadore eta inpresora baterosteko proiektua.Non: INDIAKO GUJERAT ESTATUAN3. Kasongo Lunda eskualdearen garapena: EEGArduraduna: Alejandro Aldanondo Idiazabaldarra.Dirulaguntza: 1.000 � .Helburua: Ganaduarentzat biltegi bat eraikitzea,behar dituzten mineral, botika eta tresnak gordetzeko.Non: CONGO ERREPUBLIKA DEMOKRATIKOA4.- Felix Iñurrategi Baltistan Fundazioa: EEGArduraduna: Txema Camara TorreDirulaguntza: 800 � .Helburua:

1. Ureztatze sistema zaharraren berrikuntza;lehenengo fasea.2. Machulun ikastetxe baten erikuntza.

3. Goi mailako mendizaleeng i d a m o d u r a a r i t z e k oformakuntza ematearena.

4. Kanden oinarrizko beha-rrentzat laguntzak.Non: PAKISTAN.

5. Asociación ChernobilArduraduna: Kiko Sa izEtxebeguren.Dirulaguntza: 300 � .Helburua: Chernobil zentralekohondamendia nuklearraren etabestelako katastrofeen adintxikiko bikt imei laguntzahumanitar ioa eskaintzea.Non: CHERNOBIL

6. Medicus MundiArduraduna: Inmaculada VilaMendiburuDirulaguntza: 300 � .

Helburua: Francisco Orellanakantoian Irrati komunitario baten eraikuntza.Non: ECUADOR

7. “Oscar Romero” Solidaritza Batzordea: EEG.Arduraduna: Milagros Anduela AranburuDirulaguntza: 300� .Helburua: Tacuba-Salvadorren seigarren gradu eta“Escuelas Saludables”eko haurrentzako eraikuntzabat egitea.Non: SALVADOR.

8. Amerikastola ProiektuaArduraduna: Nerea Leturiaga Nabarea, OrdizikoaDirulaguntza: 211 � .Helburua: Haur indigenen eskoletan gutxiengoenhizkuntza mantentzen saiatzea.Non: AMAZONAS.

B. ELKARTE EZBERDINEI LAGUNTZAKGiza Elkarte ezberdinei, Zegamako Udalak 2005ekosurteko aurrekontutik 3.951,96 � laguntza banatudizkie, modu honetara:Gurutze Gorria 1.880,00 �Herriko Parrokia 751,27 �Odol Emaileak 420,71 �ATZEGI 150,00 �ASPACE 150,00 �GIZAKIA HELBURU 150,00 �FONTILLES 150,00 �HIES 150,00 �MINBIZIAREN AURKA 150,00 �

SAHARAR HERRIARI LAGUNTZAZegamako Udaleko Gizarte Zerbitzuetatik Sahararherriari lagundu nahian, 2005eko abenduaren 23tik2006ko urtarrilaren 14ra bitartean elikagai bilketakanpaina antolatu zen, iazko kanpainan egindakomodura.Kanpaina honen helburua, hiru produktu konkretubiltzea zen: atun latak, azukrea eta konpresak.Bilketa egin ondoren, Sahararen aldeko EuskalKarabanaren bidez, Saharara eraman ziren produktuhauek; honebestez laguntza zuzena eginik.Zegaman hiru bilgune prestatu ziren: Udaletxea,Kooperatiba eta Edurne Janari denda.

HITZALDIAK

APIRILAK 12 : “Loa. Adineko pertsonen ondolo egin beharra”HELBURUA: Ondo lo egiteak duen garrantziazinformatzea eta egiten ikastea, atsedenaldi atseginbat lortzeko jarraibidea erakutsiz.HIZLARIA: Xabier Susperregi.

Eguneko zentroa

Zegama Urtekaria 06

Udala

32

Ekainak 20 :“Digestio zorion-tsuak edo diges-tio astunak”.H E L B U R U A :Janariak digeritzekoprozesuan parteha r t zen du tenegiturak ezagutzeraematea, horrelael ikagaiak ondoaprobetxatzekojarraibideak etaaholkuak ulertu etas o r l i t e z k e e narazoak saihestuz,bizi kalitatea hobetuahal izatea.

HIZLARIA: Izaskun Lopetegi.

Irailak 26: “Bihotza biziaren motorra”.HELBURUA: Gure motor nagusiaren egitura etafuntzionamendua ezagutzea.HIZLARIA: Garbiñe Agirre.

Urriak 24: “Osasun-zentroa: adinekopertsonentzako erabilera-gida”.HELBURUA: Ekintza honekin egin nahi dena dasare publikoko Osasun Zentroek dituzten eginkizuneta baliabideak ezagutzera ematea.HIZLARIA: Xabier Susperregi.

Azaroak 27: “Ditietako minbiziaren prebentzioa”HELBURUA: Ditietako minbiziaren goiz detekzioareneta prebentzioari garrantzia ematea.HIZLARIA: KATXALIN Emakumeen Elkartekopartaide eta Donostiako Onkologiko InstitutukoDoktorea den, Mª Jesus Mitxelenak.

Azaroak 28: “Nola eraman artikulazioenhigadura”.HELBURUA: Urteen joanak gure hezurretan uztendituen aztarnak ezagutu eta jarraibideak markatzea.Funtzionatu ezineko egoerak, oinazeak, etab.baliatzen jakitea, horrela gure bizi-kalitateanabarmenki hobetu ahal izateko.HIZLARIA: Izaskun Arrillaga.

Azaroak 30: Kasongo Lunda GaobernuzKanpoko Erakundea Congoko Errepublikakoegoeraren berri ematen.HELBURUA: Congoko Errepublika Demokratikokoegoeraren berri eman eta beraien proiektuaaurkeztea, beraiek ganaduarekin egiten dituztenlanak, etab.HIZLARIA: Alejandro Aldanondo Idiazabaldarjesuitak.

Abendua 12: “Idorreria: nola aurrea hartu etatratatu”HELBURUA: Idorreriari buruzko infomazioa eman.HIZLARIA: Xabier Susperregi.

DROGOMENPEKOTASUNAREN PREBENTZIOANLANEANZegamako Udalak DrogomenpekotasunarenPrebentziorako 2003-2007 Udal Plana egina du;Zegaman drogomenpetasunaren aurrean dagoenkezka oinarritzat hartuta, arazoari nola aurre eginaztertu nahirik aurrera eraman zen plana da. Lanhau, herriko 22 lagunez osaturiko talde batek eginzuen. Bertan AGIPADeko kideak, herriko elkarteetakoeragile ezberdinak, eta batez ere Zegamako Udalakbere garaian gazteen artean eta Siadecoren bitartezjasotako informazioa oinarritzat harturik herrian landubeharreko zenbait programa helburutzat jarri ziren.Planean landu beharreko 4 programa ezberdinduziren:

1. Eskola mailan lan egiteko programa: irakasleekineta ikasleekin osasun heziketa eta baloreak lantzekoproiektua aurrera eramatea.

2. Familientzako prebentzio programa: gurasoenformazioa bultzatutzea. Helburua “Guraso Eskola”antolatzea.3. Gizarteari orokorrean zuzendutako programa.Herritarrak informatzearen helburua izango luke.4. Gazteei zuzenduriko prebentzio programa,gazteak beraiek protagonista nagusiak izangoliratekelarik.

- 12-15 urte bitarteko gaztetxoen prebentzio plana.- 16tik gorako gaztetxoen prebentzio plana.2006 urtean zehar, helburua gazteekin prebentziolana bultzatzea eta gurasoen formazioa bultzatuzlan egitearena izan da.A. Gurasoekin prebentzio lanean bi hitzaldi:Maiatzak 22GAIA: “Zer dakigu drogei buruz”HIZLARIA: Maria Nebrera Izagirre Psikologa etaAgipadeko kideaMaiatzak 29GAIA: “Zer dakigu kannabisari buruz”HIZLARIA: Maria Nebrera Izagirre Psikologa etaAgipadeko kideaZegamako Udaleko Gizarte Zerbitzuak, Aitxuri HerriEskola eta Agipadek lagundurik burutu dira bi hitzaldihauek.B. Gazteei zuzenduriko “Drogak: gizarte gaia”erakusketa egin zen:Drogomenpekotasunaren Prebentziorako ZegamakoUdal Planaren barruan, gazteei zuzendutakoprebentzio programa aurrera eramatea helburutzatharturik, gazteak beraiek protagonista nagusiakizanik eta Zegamako Udaleko Gizarte Zerbitzuakbabesle lanean egonik, otsailaren 7tik 12ra, “Drogak:gizarte-gaia” erakusketa antolatu zen. Erakusketak“gizartean drogak” gaiari buruz azterketa egiten dueta bitrina retroiluminatuen bidez azaltzen duinformazioa.Ondorengo zazpi gai aztertzen ziren: Alkoholarekinhasten direnak; penalizazioa eta despenalizazioa;drogak eta marginazioa; drogak osasun arazomodura; harrera etxeak; gaitzen gutxitzea; kiroleandoppina.Bertan 50 argazki bidez drogen arazoa azaltzen da.Argazki hauek Gazteiz, Bilbo eta Donostian, KimManresak jasoak dira.Aldi berean, bideo emanaldi bat eman zen, zenbatpertsona ezagunen partehartzea jasotzen zuelarik.

JUBILATUEN EGUNAUztailaren bigarren igandean hilaren 9an, Jubilatueneguna ospatu zen.Urtero bezala, eguna txistularien kalejirarekin hasizen; ondoren herriko Parrokian Meza, bertan, JoxeAgirre eta Txomin Garmendia bertsolariak eta Orkatzabesbatzak parte hartu zutelarik. Meza entzunondoren polikiroldegian bazkaria izan zen. ZegamakoOstatu jatetxekoak emaniko bazkaria dastatulagunartean eta Joxe Agirre eta Txomin Garmendiakbertsolariek, saio ederra emanez egin genuenbazkalostea Iturriozen doinuaz lagundurik; saribanaketa ere izan zen eta azkenik dantza saio batere bai.Garrantzizko eguna beraz guztiontzat, horrelaxe urteaskotan izan dadila!

IKASTAROA

JUBILATU ETA PENTSIODUNENTZAT SOINHEZIKETA IKASTAROAUrrian hasi eta ekainerarte, ikasturtean zehar ematenden ikastaroa da. Berezitasuna garbi dago, jubilatueta pentsiodunentzat bideratua dago; hau da, soin

Drogen arazoari buruzkoerakusketa

Zegama Urtekaria 06

heziketa bai, baina patxadan. Astean bi egunetanbiltzen dira, asteartean eta ostegunean eta JoakinElkoro ordiziarra da ikastaroaren arduraduna.Soin heziketa Zegamako herritarrengan ikastaroerabat arrakastatsua dela esan daiteke. Urtez urte,ikasle ugari biltzen ditu, aurtengo ikastaroan hau da,2006-2007 ikastaroan, 27 pertsona daude izenaemanak. Iaz, 2005-2006 ikasturtean 23 izan ziren.

ETXEBIZITZA BABESTUA2005eko urriaren 10ean Zegamako lehenonuradunarekin jarri zen martxan eta aurtengo urrirartebakarrik egon da bertan. Urrian Zumarragako gizonbat jarri da bizitzen eta azaroan Segurako beste bat.Beraz 2006 urtean zehar hiru onuradunekin bukatzenda urtea.Bertan bizi ahal izateko, onuradun bakoitzak tasabat ordaindu behar izaten du eta zerbitzu guztiekinaurtengo tasa honen zenbatekoa, hilean 622,20� koa izan da. Tasa hau, hala ere, Udaleko GizarteZerbitzuen balorazio baten ondoren zehaztuko da.Ondorengo zerbitzuak eskaintzen ditu: Etxearengarbiketa, arropa garbiketa eta plantxa, Kateringzerbitzua (otorduak), beharra izan ezkero, medikutratamenduen gestio eta kontrola, administrari lanak,autonomia eta laguntza beharrean gainbegiratzea.

EGUNEKO ZENTROAEguneko Zentroa 2004ko urriaren 1etik martxandagoen zerbitzua da. Zegaman Eguneko Zentroareneta Etxez Etxeko Laguntzaren gestioa, GSR S. KOOPenpresak eramaten du.Eguneko Zentroa, gaur egun, 8 plaza onartuak dituenzentroa da eta aurtengo urtean zehar sei onuradunegon dira, nahiz eta momentu honetan bost pertsonaegon. Hala ere, aurtengo urrirarte, sei plaza okupatuakegon dira. Sei plaza hauetatik bi zegamarrak dira,bi segurar, zeraindar bat eta mutiloar bat.

ZEGAMAKO UDALA EMAKUMEEN BERDINTASUNLEGEAREN APLIKAZIOA BULTZATU NAHIAN

NARO 2006

Zegamako Udalak 2006 urtean “NARO:Berdintasunerako Gunea” izeneko topaketa martxanjartzea erabaki du, emakume eta gizonen artekoberdintasunaren alde lan egiten duten erakundeen,taldeen eta elkarteen lana biltzeko, ikusarazteko etaindartzeko. NARO Berdintasunerako Gunea,erakunde publiko eta pribatuek, gizon etaemakumeen arteko berdintasunerako ekimenakkokatzen dituen gunea da.NARO 2006 maiatzaren 8tik 26ra bitartean, EuskalAutonomi Elkarteko Erakunde publiko eta pribatuetaneginiko ekintzekin osatu da. Guzti honen barruan,Zegaman bi ekintza antolatu ziren maiatzak 16 eta18an. Maiatzak 16an eta Kultur Etxean “Te doy misojos”, tratu txarrei buruzko pelikula ikusi ahal izanzen. Maiatzak 18an, pelikula oinarritzat harturik,Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslea den Paz deCorral andereak bideraturiko “Gaur egungo familiareneredu berriei buruz” eztabaida eta solasaldiainteresgarria antolatu zuen.

EMAKUMEEN BERDINTASUNA, POLITIKANPARTEHARTZEA ETA UDAL TOKIKO GARAPENAGAITZAT HARTUTA, NAZIOARTEKOJARDUNALDIAK SANT SADURNI D'ANOIANSant Sadurni d’Anoia eta Zegamako Udalak eginikosenidekidetza tarteko izanik, Jardunaldi hauetanparte hartzeko gonbidapena jaso zuen ZegamakoUdalak.Zegamako zazpi lagun izan ziren urriaren 26 eta27an Sant Sadurni d’Anoian.Zegamako ordezkari modura Gizarte Zerbitzuetakozinegotzia, gizarte langilea eta batxilergoa ikasten

ari diren bost gazte joan ziren (Aitziber Arratibel,Elisabeth Inza, Jone Berasategi, Maialen Arizkorretaeta Unai Arakama).“Gazteek politikaren partehartzearen gaia” oinarritzatharturik lan bat egin zuten eta bertan lan hau aurkeztu,eztabaidatu eta solasaldia bideratu zuten. Bost lagunhauek eginiko lana aberatsa eta goraipatzekoa izanzen, beraien lana azaldu eta eztabaidan partehartzeko ahalmena oso garbi agertu zutelarik.

“SENDIAN” PROGRAMA ZEGAMANGipuzkoako Foru Aldundiko Gizarte PolitikarakoDepartamentuak proposaturik, Udal Batzarrakmartxoaren 13an “Sendian” programan sartzeaerabaki zuen.Sendian Programa, adineko pertsona ezinduenardura duten familiei laguntzeko asmotan, 2000koForu Dekretuaren bitartez martxan jarri zen programada. Dekretu horietan hainbat ekintza aurrikusi ziren,familientzako prestakuntza eta laguntza psikologikotikhasi eta laguntza tekniko, ekonomiko eta zergapizgarrietaraino, bai eta eguneko zentroen zerbitzuaeta atseden hartzeko egoitzetan egonaldiak egiteaere.Sendian Programa honako baliabideak barne hartzenditu:

1. Familien Prestakuntzako ikastaroak: prestakuntzaprograma familien beharretara eta daudenbaliabideetara egokitzea litzateke helburua.Ikastaroak eman, jarraipena eta ebaluaketa eginez.

2. Laguntza Psikologikoa: AFAGI elkartearen bidez,adinduen familiekin tratamendu psikologikoa egineta ondorengo jarraipena bat eramatea izangolitzateke helburua.

3. Egoitza arreta eta Eguneko ZentroaAstebukaeretan: Asteburuan familietan sortu litekeenedozein kopromezuei aurre egin nahian adindueiasteburuko egoitza edo eguneko zentroetanegonaldiak erraztea litzateke helburua, herrian edoinguruko zentroetan plazaren bat balego eskainiz.

4. Laguntza teknikoak: minusbaliatasun bat dutenadinduak bere eguneko bizitza kalitatez eman ahalizateko, behar dituen laguntza teknikoak (oheartikulatuak, gruak, orugak, bainu erreformak...)erraztasun handienarekin lortzea litzateke helburua.

5. Laguntza ekonomikoak: Adinduaren eta berabizi den etxeko kideen egoera ekonomikoarenarabera, hileroko 304� ko dirulaguntza ematekoaukera zabaltzen da.

6. Laguntza taldea: Adinduarekin bizi diren etalaguntza behar duten familiartekoei AFAGIelkartearen bidez laguntza ematea da helburua.Familikoek taldeetan bildu eta beraiekin lana eginezemango da laguntza.

Berdintasunarenjardunaldietan ZegamakoUdalak parte hartu zuenSant Sadurni D’Anoian

Udala

33

Zegama eta Sant Sadurni d,Anoiako udalerriak senidetu egin dira aurtengoan,maiatzaren 12tik 14ra Zegaman eta irailararen 8tik 10era Sant Sadurnid,Anoian egindako ekitaldi instituzionalen bidez.Bi udalerri hauen arteko harremana 1989. urtean hasi zen eta bi udalerrietakoabesbatzak izan ziren harreman honen sortzaile. Hain zuzen ere, BergarakoAritzeta abesbatzako zuzendaritza batzordeko kidea zen Valen MoñuxekCatalunyako abesbatzei idatzi bat luzatu zien, abesbatzen arteko elkartrukaketaegiteko borondatearekin. Igortzailearen harridurarako 8-9 abesbatzen aldekoerantzuna jaso zuen. Gauzak horrela eta noski denei erantzun egokia emateaezinezkoa zela aintzat hartuta, Zegamako OrkatzAbesbatzari eskaini zion aukera Catalunyakoabesbatz hauetako batekin elkartrukaketa egiteko;kontuan izanik, bergararrek Bartzelonako abesbatzaaukeratu zutela trukaketarako. Orkatz Abesbatzakaho batez eta berehala, esan daiteke, Sant Sadurnid,Anoiako Sant Sadurni abesbatzarekinelkartrukaketa egitea aukeratu zuen.Lehen topaketa 1989. urtean egin zen. OrkatzAbesbatza apirilaren 23arekin (San Jordi egunarekin)bat etorriz, Sant Sadurni d,Anoiara joan zen etabertako etxebizitzetan hartuak izan zirenzegamarrak. Jarraian, urte honetako maiatzeanBergara, Bartzelona, Sant Sadurni d,Anoia etaZegamako abesbatzak Zegaman eta Bergaranelkartu ziren; noski, Sant Sadurni d,Anoiako kideakOrkatz Abesbatzako etxeetan egon zirelarik. Hemensortu zen bi abesbatz eta herrien arteko harremansendoa.1992. urtean Sant Sadurni d,Anoian eta 1993anZegaman elkartu ziren berriro bi abesbatzak, 1989.urtean hasi zenari jarraipena eta berrespenaemateko. Jakina da, maitasuna landarearen antzerazaindu egin behar dela, eta harreman hau bihotzetiketa betirako sortu zela adierazteko 1997. urteanSanto Domingo de Silosen, bi udalerrien artekotarteko puntu batean, elkartu ziren bi abesbatzakmusika eta harremana lantzeko xedearekin.Azpimarratu behar da abesbatzak elkartzeaz gain,1989. urtetik gaurdaino, bi udalerrietako pertsonenarteko harremana bizi mantenu dela, eta arruntazela zegamarrak Sant Sadurni d,Anoiara joateaedo beraiek Zegamara etortzea.Bihotzak asko agintzen duela uka ezina da etaaskotan bide eman behar zaio bihotzari ere. Honenadibidea izan zen Orkatz eta Sant Sadurniabesbatzen arteko erabakia; alegia, elkar ezagutuizanaren 15. urteurrena, 2004. urtean ospatzea.Honenbestez, ekainaren 4tik 6ra Zegaman etaurriaren 8tik 10era Sant Sadurni d,Anoian elkartuziren bi abesbatzak. Topaketa hau, bi Udaletarahedatu zen eta bertan lehen urratsak ematen hasiziren.Zegamako Udal Batzarrak uztailaren 18an, ahobatez, erabaki zuen Sant Sadurni d,Anoiakoudalerriarekin senikidetzeko borondatea adierazteaeta senidekidetza formalizatzeko prozeduraadministratiboa abian jartzea. Halaber, Sant Sadurnid,Anoiako Udal Batzarrak, alderdi politiko guztienadostasunarekin, erabaki berdina hartu zuen.Azaldutako erabakiak maiatzaren 12tik 14raZegaman eta irailaren 8tik 10era Sant Sadurnid,Anoian gorpuztu ziren eta beren ondorioz, egunSant Sadurni d,Anoia eta Zegama Herriak eta berenherritarrak senideak gara. 17 urte hauek erakutsidute bi Herri eta herritarren arteko harremanasendoa dela eta etorkizun oparoa duela.Ahaztu ezinak izan dira senidekidetze ekitaldihauetan Zegaman eta Sant Sadurni d,Anoian biziizandako une pol i tak eta hunkigarr iak.

ZEGAMAKO EKITALDIAZegama eta Sant Sadurni D,Anoiako udalerrienarteko senidetze ekitaldiak maiatzaren 11n hasiziren. Hain zuzen ere, Sant Sadurni D,AnoiakoAlkate eta “Raventos” Cavetako gerente-zuzendaria den Joan Amatek,“Sant Sadurni D,Anoia ezagutuz” izenburupean hitzaldia eman zuen. Bertan,udalerriko hainbat datu eta ezaugarriak deskribatu zituen eta jarraian Cavaeta Penedes Jatorrizko Izendapen duten ardoei buruzko mintzaldia eskainizuen. Hitzaldia arratsaldeko 20,00etan, Jubilatuen Elkartean eskaini zen etajende asko bertaratu zen. Halaber azpimarratu behar da, hitzaldia amaituondoren, cava ezberdinak dastatu eta bereizteko aukera izan zutela bertatuek.Ostiral gauean, maiatzaren 12an, Sant Sadurni D,Anoiako udal korporaziokokideak etorri ziren Zegamara. Udaletxean harrera informala egin ondoreneta agintearen makila Sant Sadurni D,Anoiako Alkateari emanik, udalerriaribuelta bat eman eta bi korporazioen arteko afaria egin zen.

Larunbata goiza aprobetxatu zen Sant Sadurni D,Anoiako Alkate etazinegotziekin Anduetzako Egur Museoa ikusi eta Maxkarrako gaztandegianJoxe Mari Azurmendik gaztaia egitearen prozesua nola burutzen denazaltzeko. Jarraian, eguerdiko 12,30etan Sant Sadurni D,Anoiako “SantSadurni” abesbatzako kideei eta laguntzaileei ongi etorria eman zitzaien kioskoplazan. Bertan, Orkatz Abesbatzako kideak eta bi Udaletako kideak ere izanziren. Une pozgarriak bizi izan ziren eta oroitzapen eta elkartze honek sentimenduatseginak burura ekartzeko balio izan zuen. Plazatik, Sant Sadurniko lagunakhartuta, bakoitza bere etxera joan zen bazkaltzera.

Sant Sadurni eta Zegamako herriak elkartu etasenidetzeko arrazoi nagusia bi udalerrietakoabesbatzak izan direla ozen eta garbi azaldu beharda. Honenbestez, ezinbestekoa zen, inongo ezbairikgabe, kontzertu bateratu bat eskaintzea, etaarratsaldeko 20,00etan, San Martin Parrokian, SantSadurni, Orkatz-Txiki eta Orkatz abesbatzak hasieraeman zien kontzertuari. Emanaldi honetanazpimarratzekoa da Sant Sadurni eta Orkatzabesbatzek, Gabriel Fauréren “Requiem”-a abestuzutela. Une hunkigarri eta erakargarriak bizi izanziren emanaldian, herritar ugari bildu zirela esanbehar da.Kontzertua amaitu eta arropak aldatu ondoren,udal polikiroldegian Herri Afaria egin zen. Senideenarteko afari honetan algara, irrifarra eta kantuaknagusitu ziren eta parrandak goizalderarte iraunzuen.Igandean, maiatzaren 14an, eguerdiko 13,00etan,gainezka zegoen Pleno aretoan, Zegama eta SantSadurni D,Anoia herrien arteko senidekidetzaekitaldia gauzatu zen. Bertan, 1989. urtean biudalerri hauetako abesbatzen eta biztanleen arteanpiztutako harremana denboran iraun eta sendotuegin dela gogoratu zen. Halaber, 17 urte hauetanelkarrekin egindako bideari jarraipena ematekokonpromezua hartu zuten bi Udaletako kideek.Aipatutako bi zutabe hauek oinarritzat hartuta udalkorporazioetako kide guztiak senidekidetza aktasinatu zuten. Adiskidetasunak eta maitasunakeskaintzen dituzten une polit horietakoak bizi izanziren. Ekitaldi honetan Zegamako txistulari banda,Xabier Azurmendi dantzaria eta Tobera MusikaEskolako dantza taldearen parte-hartzea ere izanzen. Eta nola ez bi abesbatzak, modu inprobisatuanbada ere, kantu batzuk eskaini zituzten.Udaletxeko ekitaldia amaitu ondoren, biabesbatzetakoak eta bi Udaletakoak Ostatunbazkaria egin zuten. Giro ederra eta alaia bizi izanzuten bertaratuek; abestiak, algara, etorkizunerakoplan amankomunak, etabar. Aipamen bereziamerezi du, egun honetan Sant Sadurni D,AnoiakoAlkateak eta bere emazteak (Carmenek) eta SantSadurni abesbatzako beste bikote batek ereezkondu zirenen urteurrenak ospatzen zituztela.Bi abesbatzen artean ”Te Quiero” abestia eskainizieten bi bikoteei. Emozioz betetako uneak biziizan ziren, bereziki Leire Igoak, modu ikaragarrian,bakarkako saioak egin zituenean.Bazkaldu, bazkal oste luzea egin eta jarraian SantSadurni D,Anoiako lagunak agurtzea falta zen.Denen arteko argazkia atera ondoren, jendea,emozio eta sentimendu bereziarekin, agurtzenjoan zen, Sant Sadurni D,Anoiara joateko zenbategun falta ziren kontatuz. Aurreikusitakoa bainodezente beranduago abiatu ziren Sant SadurniD,Anoiaruntz. Asteburu ahaztu ezina eta barru-barruko oroitzapenak uzten duen horietakoa biziizan zen.

SANT SADURNI D,ANOIAKO EKITALDIAIrailaren 8tik 10era bitartean Sant Sadurni D,Anoian,Zegaman egindako senidetze-ekintza berrestuzen. Irailaren 8an, ostiralean, Udal korporaziokokideak eta Orkatz Abesbatzako kideak joan ziren

Sant Sadurni D,Anoiara. Ildo honetan, Sant Sadurni D,Anoiako korporazioakbere osotasunean harrera ofiziala egin zion Zegamako Udaleko ordezkaritzari,Sant Sadurni D,Anoiako aginte makila Zegamako Alkateari eman zitzaiolarik.Ekitaldi honetan eta asteburu osoan Sant Sadurni D,Anoia senidekidetutadagoen Italiako Bastia-Umbriako ordezkaritza ere bertan izan ziren. Esanbehar da Sant Sadurni D,Anoian egun hauetan herriko festak ospatzenzituztela eta gaueko 22,00etarako aurreikusita zuten “Fil-loxera”-ko festarenhasiera atzeratu egin zutela 45 minutu, Orkatz Abesbatzako kideak iritsiarte. Beraz, ostiral gauean sua eta tiroak nagusitzen diren festa ikusi ahalizan zuten zegamarrak. Festa honen bidez, 19. mendean mahasti guztiaklehortu zituen mozorroaren aurkako garaipena ospatzen da. Festa gauerdianbukatu zen eta jarraian afaltzera joan ziren denak.

Zegama eta Sant Sadurni D,Anoia herriak senidetuak

Larunbatean, goizeko 11,30etan, bero handiarekin,Zegamako Udaleko kideek, “Fira del Foc” (suaren azoka)inaugurazioan parte hartu zuten, eta ondoren, eguerdiko13,00etan, Sant Sadurni D,Anoiako Udalak, udalerriarenerdian, erosi berri duen eraikin batean, eta jarduerahonetarako jendez gainezka zegoelarik, senidekidetzaekitaldia egin zen. Jende asko bertaratu zen ekitaldi honetara.Bertan, Sant Sadurni D,Anoiako eta Zegamako Alkateekhitz egin zuten, udal-kide guztiek senidekidetza akta sinatuaurretik. Elkartruke honetan bi abesbatzek izan dutengarrantzia gogoratu eta goraipatu zen eta bi udalerri etabertako herritarren arteko adiskidetasun eta senidetzeamantenu eta suspertzeko borondate irmoa azaldu zen. Ildohonetan gogoratu behar dira Zegamako Alkateak bereinterbentzioan azaldutako hausnarketa:“Herri eta herrialde baten osakeran, herrigintzat partehartzen duten pertsonek duten garrantzia azpimarkatu nahinuke: Adibide hau aurrean daukagu. Zegama eta Sant Sadurní d'Anoiakoherritarrek, bakoitza beren abesbatzako partaide izanik, bi herri eta bertakobizilagunen arteko senidetzea bultzatu dute; bultzada honen ezean, ezgenuen elkar ezagutzeko aukerarik izango.”Izenpetze ekintza burutu ondoren, Sant Sadurni D,Anoiako Alkatea denJoan Amatek Zegamako Alkateari, Zegamako Herriarentzat, kuadro batoparitu zion, non azaltzen den Sant Sadurni D,Anoiako Herriaren argazkiaeta bertan adierazten du: “Sant Sadurni D,Anoiako hiribilduak ZegamaHerriari senidekidetze ekitaldian. 2006ko irailaren 9an”. Zegamako Udalak,Herriaren izenean, Sant Sadurni D,Anoiako Alkateari makila bat oparitu zion.Halaber, Sant Sadurni abesbatzak Sant Sadurni D,Anoiako Udalari kuadrobaten oparia egin zion. Jarraian argazkiak atera zen eta Sant SadurniD,Anoiako Udalak luntx bat eskaini zuen. Bertatik, bazkaltzera joan zirenabesbatzetakoak eta Udal ordezkariak. Azken hauek, Sant Sadurni D,AnoiakoUdalak urtean egiten duen bazkari ofizialean parte hartzeko aukera izanzuten. Bazkaria Sant Sadurni D,Anoiako “Fonda Neus” jatetxe-pentsiofamatuan egin zen eta esan behar da modu bikainean zainduak izan zireladenak.Arratsaldean “Codorniu” kaba famatuak bisitatzeko aukera izan zutenzegamarrek. Ikaragarrizko upategia ikusi ahal izan zuten eta bertan ereazpimarratzekoa da jaso zuten harrera eta tratamendua.Gaueko 22,30etan, “Codorniu” upategian urtero ospatzen den “Concert dela Verema” ikusteko aukera izan zuten zegamarrek, baina aurten berezitasunaipagarri batekin; Zegamako Orkatz abesbatza zela abestuko zuen abesbatzagonbidatua Sant Sadurni abesbatzarekin batera. 1.400 lagunen aurreanmodu gorenean, bikainean abestu zuten. Lehendabizi bi abesbatzen arteanGabriel Fauréren Requiem” abestia eskaini zuten eta jarraian Orkatzabesbatzak bakarrik emanaldi oparoa eta ahaztu ezina eskaini zuen. Txaloaketa errekonozimendu itzela jaso zutela azpimarratu behar da. Emanaldihonen haritik eskertza berezia merezi du Sant Sadurni D,Anoiako Alkateakemanaldi hau egin ahal izateko egin duen bitartekaritza lanarengatik. Halaber,Codorniu upategiko presidentea den Mar Raventosi ere eskerrona luzatubehar zaio, bere etxeko ateak irekitzeagatik eta zegamarrekin izandakobegirunearengatik. Emanaldiaren ondoren, Orkatz abesbatzak “Codorniu”-ko presidente andereari oroigarri bat eman zion, bertaratu guztien txaloartean.Kontzertua amaitutakoan, “Codorniu”-ko lorategietan apainduta zeudenmahaietan jatekoa eta kaba eskaini zuen upategi famatuak.Igande goiza, bakoitzak bere kasa ibiltzeko tartea izan zuen. Alegia, etxeanhartuak izan ziren Sant Sadurni D,Anoiako sendiarekin egoteko, herriahobeto ezagutzeko, inguruko herrietara joateko, etabar. Eguerdiko 14,30etan,udalerriko Collegi Sant Josep eskolako jolas-tokiko estalkian bi abesbatzetakokideak eta bi Udaletako ordezkariek elkartu ziren senideen arteko bazkariaegiteko eta nolabait, oroimenean oso presente betirako izandako asteburuariamaiera alaia eta zoriontsua emateko. Bazkaria oso goxoa eta kontzientziazprestaturikoa izan zen eta Sant Sadurni D,Anoiako “Cal Blay” kateringnakeman zuen eta janaria, “Raventos” etxeko primerako kaba erreserbarekinlagundua izan zen. Oso giro ona izan zen bertan, ikusten zen benetakofamilia osatu dela Sant Sadurni D,Anoia eta Zegamaren artean. Irrifarra,algara, txaloak, abestiak, malkoak, negarra elkartu ziren otordu honeninguruan. Honenbestez, autobusen irteera arratsaldeko 17,00etarakoiragarrita bazegoen ere, 19,00ak hurbildu ziren zegamarrak Zegamaruntzabiatzeko. Beraz, azken uneak luzeak izan ziren; besarkadak, musuak etaegindako senidekidetzarekin poza somatzen zen anbientean.Sant Sadurni D,Anoia eta Zegamak beren historia txikirako orri garrantzitsubat ireki dute maiatzean eta iralean egindako senidekidetzarekin. Etorkizunean,derrigorrez, Herri batak bestearekin kontatu beharko du; bidelagun izanbehar dugu, adiskidetasuna, laguntza eta bi herrien ezagutza herritarrenartean hedatuz. Garbi dago bi udalerrietako lagunak elkartzen joango direlaurtean zehar eta baita ere, Sant Sadurni D,Anoiako Alkate eta korporazioarenordezkaritza baten presentzia ere bermatua dagoela urteroZegaman San Martin Azokan, Zegamako Udalarenpresentzia urrian Sant Sadurni D,Anoian ospatzen den“Cavatast” jaietan dagoen moduan. Orkatz eta Sant Sadurniabesbatzek abesten duten “Te Quiero” abestiak dioenmoduan Sant Sadurni D,Anoia eta Zegama elkarturik,senideturik “somos mucho más que dos”.Eskerrikasko Sant Sadurniko Udalari, Sant Sadurniabesbatzari eta Zegamako Orkatz abesbatzarisenidekidetza honetan egindako lana eta jarritako interesaeta borondate onanarengatik.

SANT SADURNI D,ANOIA ETA ZEGAMAK SINATUTAKOADISKIDETASUN AKTAREN ZATIAZegama eta Sant Sadurní d´Anoiako Udalek, bi herritako biztanleensentimendu eta nahiei erantzuna emanez, gure zibilizazioa, kultura, helburueta bizitza ulertzeko modua sustrai berberak dituztela jakinik, libre etaespontaneoki, bi herrien garapen kultural eta materiala lortzeko lankidetzanaritzeko konpromisoa hartzen dute, bakean, adiskidetasunean etaoparotasunean oinarritutako erlazioak indartuz.

ZEGAMA I D’ANOIA AGERMANATSAquest any s'han agermanat les poblacions de i d’Anoia, mitjançant l’acteinstitucional fet a del 12 al 14 de maig, i a d’Anoia del 8 al 10 de setembre.La relació entre aquests dos municipis va començar l’any 1989 gràcies ales corals d'ambdós municipis, impulsors d'aquesta relació. Concretament,Valen, membre de la junta del cor de Bergara, que va enviar una carta ales corals de, amb la intenció de fer un intercanvi de cors. Per a sorpresade la, va rebre la resposta afirmativa de 8 o 9 cors, i va oferir al cor del'oportunitat de fer un intercanvi amb un cor de Catalunya, tenint en compteque els de Bergara van triar per a l'intercanvi el cor de Barcelona. El cor,per unanimitat, i es pot dir que ràpidament, va triar fer l'intercanvi amb elcor de d’Anoia.La primera trobada es va produir l’any 1989. La coral va ser a d’Anoia,coincidint amb el 23 d'abril (dia de San Jordi), i van ser rebuts a les casesde les veïnes i els veïns. Aquest mateix any, al maig, els cors de Bergara,Barcelona, d’Anoia i es van reunir a Bergara; per descomptat, els membresdel cor de d’Anoia es van allotjar a les cases dels membres del cor. Aquíva sorgir una forta relació entre els dos cors i ambdós pobles.L'any 1992, els dos cors es van reunir a d’Anoia i el 1993 a, donantcontinuïtat al que va començar l’any 1989. És sabut que l'amor cal cuidar-lo com una planta, i per a manifestar que aquesta relació va sorgir del cori per a sempre, el 1997, a Sant Domingo de Sitges, en un punt intermedientre els dos pobles, es van reunir les dues corals amb la intenció de fermúsica i desenvolupar la relació entre ells.Cal subratllar que a part d'ajuntar els cors, des de 1989 fins a avui dia, larelació entre les persones d'ambdós pobles ha estat viva, i era molt correntque els anessin a d’Anoia o viceversa.És innegable que el cor mana molt i moltes vegades també cal alliberar elssentiments. Exemple d'això és la decisió dels cors i de celebrar els quinzeanys d'haver-se conegut, l’any 2004. Per a això, es van reunir a del 4 al 6de juny i a d’Anoia del 8 al 10 d'octubre. Aquesta trobada, es va ampliarincloent-hi els dos ajuntaments i va començar a donar els primers passos.El ple municipal de, el 18 de julio, va decidir per unanimitat expressar laintenció d’agermanar-se amb d’Anoia, i engegar el procediment administratiuper a formalitzar l'agermanament. Per altra banda, l'ajuntament de d’Anoiava fer el mateix amb la conformitat de tots els partits polítics.Les esmentades decisions es van materialitzar a del 12 al 14 de maig i ad’Anoia del 8 al 10 de setembre, i en conseqüència, els municipis i veïnsde i d’Anoia estem agermanats. Aquests 17 anys reflecteixen que la relacióentre els dos municipis i habitants és molt sòlida i que té un futur prometedor.Són inoblidables els bonics i emocionants moments que hem viscut enaquests actes d'agermanament, tant a d’Anoia com a.

L'ACTE DE ZEGAMA“Els actes d'agermanament entre i d’Anoia van començar l’11 de maig.Concretament, Joan, que és l’alcalde de d’Anoia i director-gerent de Caves“i Blanc”, fer una conferència amb el títol “Coneixent Sant d’Anoia”. Vadescriure algunes dades i característiques sobre el municipi i a continuacióva parlar sobre els caves i sobre els vins de la denominació d'origen Penedès.”

Bi korporazio kideak Zegaman

Zegamarrak eta san sadurniarrak, Zegaman, senidekidetzako asteburua pasatu ondoren,Zegamatik etxera abiatu aurretik ateratako argazkia

La conferència va tenir lloc a la Societat de jubilats, a les 20:00 de la tarda,i va reunir-hi molta gent. Cal subratllar que en acabar la conferència, elsassistents van poder catar diferents caves.La nit del divendres 12 de maig, van arribar els membres de la corporaciómunicipal de d’Anoia. Després de fer una recepció informal a l'ajuntamenti després de donar el bastó de comandament a l'alcalde de d’Anoia, es vafer una volta pel poble i es va celebrar un sopar entre les dues corporacions.El matí del dissabte es va aprofitar per veure, amb l'alcalde de d’Anoia i elsregidors, el Museu de la Fusta de, i Mari va explicar el procés d'elaboraciódel formatge a la de. A continuació, es va donar la benvinguda als membresdel cor i als seus acompanyants a la plaça del. A aquesta benvinguda tambévan assistir els representants de les dues corporacions i membres del cor.Es van viure moments d'alegria, i aquesta trobadava servir per recordar sentiments agradables. Desde la plaça, després d'acollir als amics i les amiguesde, cadascú va anar a casa seva a dinar.Cal explicar clarament que la raó fonamental perquèd’Anoia i s’agermanessin ha estat les coralsd'ambdós municipis. Per tant, era imprescindibleoferir un concert conjunt, i a les 20:00 de la tarda,a la parròquia de Sant, va començar el concertque va comptar amb els cors, - i. Cal subratllarque els cors i van interpretar el “” de Gabriel. Enel concert es van viure moments bonics iemocionants, i cal dir que hi van assistir nombrososveïns.Després d'acabar el concert i de canviar-se deroba, es va celebrar un sopar popular al poliesportiu.En aquest sopar d'agermanament va predominarel riure, l'alegria i els cants, i la gresca va seguirfins a la matinada.El diumenge catorze de maig, a la una del migdia,al saló de plens que estava ple a vessar, es vacelebrar l'acte d'agermanament entre i d’Anoia.En aquest acte es va recordar que la relació queva començar l’any 1989 entre els cors i els habitantsd'ambdós municipis ha romàs i s'ha enfortit ambel temps. A més, els membres dels dos ajuntamentses van comprometre a seguir el camí que fa 17anys es va emprendre conjuntament. Prenent combase aquests dos pilars, tots els membres de lesdues corporac ions van s ignar l ' ac tad'agermanament. Es van viure moments bonics,d'aquests que ofereixen l'amistat i l'amor. En aquestacte també van participar la banda de de, el Xabieri el grup de de l'escola de música. I com no podiaser d’una altra manera, les dues corals, encara quede manera improvisada, van oferir algunes cançons.

En acabar l'acte, els membres dels dos cors i delsdos ajuntaments van dinar a l’. Els assistents vanviure un ambient bonic i agradable; cançons, riures,plans comuns per al futur… Mereix especial esmentque aquest dia l'alcalde de d’Anoia i la seva esposa,i una altra parella del cor de celebraven l'aniversaride les seves respectives noces. Entre els dos corsels van oferir la cançó “Te quiero” a les dues parelles.Es van viure moments plens d'emoció, especialmentquan, de manera espectacular, va cantar en solitari.Havent dinat, la sobretaula es va allargar i faltavaacomiadar als amics de d’Anoia. Es va fer la fotocomuna, comptant els dies que faltaven per a anara d’Anoia. Van marxar molt més tard del que estavaprevist cap a d’Anoia. Es va viure un cap de setmanadifícil d'oblidar, d'aquests que deixen recordsinesborrables.

L'ACTE DE SANT SADURNÍ D’ANOIADel 8 al 10 de setembre, a d’Anoia es va ratificarl'acte d'agermanament de. El divendres 8 desetembre, els membres de la corporació municipali del cor van ser a d’Anoia. En aquest sentit, lacorporació de d’Anoia en el seu conjunt va fer larebuda oficial a la delegació de l'ajuntament de, ise li va donar el bastó de comandament a l'alcaldede. En aquest acte i durant tot el cap de setmanatambé hi va ser present la delegació de -, d'Itàlia,que també està agermanada amb d’Anoia. Cal dirque durant aquests dies d’Anoia celebrava lesseves festes patronals, i van retardar la festa dela F 45 minuts, ja que havia de començar a les22:00 de la nit, fins que els integrants del corarribessin. Per tant, la nit del divendres es va poder veure la festa en la qualpredominen els focs i els petards. Mitjançant aquesta festa se celebra lavictòria contra la bestiola que va assecar totes les vinyes al segle XIX. Lafesta va concloure a mitja nit i a continuació tothom va anar a sopar.El dissabte, a les 11:30, els membres de l'Ajuntament de van participar enla inauguració de la “ del ”, i a continuació, a la una del migdia, es va ferl'acte d'agermanament, en un edifici que estava ple de gent, que està enmigdel municipi i que acaba de comprar l'ajuntament de d’Anoia. En aquestacte van prendre la paraula l'alcalde de i l'alcalde de d’Anoia, abans quetots els representants municipals signessin l'acta d'agermanament. Es varecordar i es va lloar la importància que han tingut els dos cors en aquestintercanvi, i es va exposar la clara intenció per a mantenir i l'agermanamententre els veïns i les veïnes i entre ambdós municipis.

Cal subratllar la importància dels individus en l'estructuració i vertebraciód'un municipi i per tant d'un país, mitjançant la participació activa en la vidamunicipal. És l'exemple que tenim davant. Els veïns de i de d’Anoia associatsen les respectives corals, han impulsat aquest agermanament entre dosmunicipis i les seves gents, ja que de no haver estat així, la resta no haguéssimtingut l'ocasió ni la sort de conèixer-nos.Després de l'acte d'agermanament, en Joan, alcalde de d’Anoia, va obsequiaramb un quadre al poble de, que va recollir l'alcalde de. En aquest quadre,apareix el retrat de d’Anoia i té una inscripció que diu el següent: “La Vilade d’Anoia al poble de, en l'acte d'agermanament. 9 de setembre de 2006”.L'ajuntament de, en nom del poble, va obsequiar a l'alcalde de d’Anoiauna. Per altra banda, el cor va obsequiar a l'ajuntament de d’Anoia amb un

quadre. A continuació es va fer una foto il'ajuntament de d’Anoia va oferir un. Des d'allí,els integrants dels cors i els representantsmunicipals van anar a dinar. Aquests últims, vantenir oportunitat de participar en el dinar oficialque l'ajuntament de d’Anoia celebra cada any.El dinar es va fer en el famós restaurant-pensió“Fonda Neus” de d’Anoia, i cal dir que ens vancuidar fantàsticament.A la tarda, els van tenir l'oportunitat de visitar lesfamoses “Caves. Van poder veure un cellerimpressionant, i és important de remarcar el tracteque van rebre.A les 22:30, els van tenir l'oportunitat de veureel “ de la ”, que tots els anys se celebra al celler“”, però aquest any amb una singularitat: el corera la coral convidada al costat del cor. Van cantarde forma davant 1.400 persones. Al principi, vanoferir el “” de Gabriel i a continuació el cor va oferirun concert esplèndid i inoblidable. Cal subratllarque van rebre nombrosos aplaudiments i unreconeixement espectacular. Al fil d'aquestaactuació, mereix una especial gratitud vers l'alcaldede d’Anoia, pel treball que ha fet perquè aquestconcert hagi estat possible. També cal agrair ala presidenta de Cellers, la senyora Mar Raventós,per haver obert les portes de la seva casa i perla consideració que ha tingut amb els. Desprésde l'actuació, el cor va lliurar un obsequi a lasenyora presidenta de entre els aplaudiments delsassistents.Quan va acabar el concert, el famós celler vaoferir cava i un piscolabis als jardins de. El diumenge al matí cadascú va tenir temps perfer el que volgués. És a dir, per a estar amb lafamília de d’Anoia que els va acollir, per a conèixermillor el poble, per anar als pobles del voltant. Ales 14:30 es van reunir tant els membres delscors com els representants municipals al col·legiSant Josep del municipi per fer un menjar degermanor, i d'alguna manera, per donar final alegrei feliç a un cap de setmana que quedarà gravatper sempre en la memòria. El dinar estava exquisiti preparat a consciència, i ho va servir el “Cal Blay”de d’Anoia. El menjar va estar acompanyat ambcava reserva de la casa. Va haver-hi un ambientmolt bo, es veia que s'ha format una família dedebò entre d’Anoia i. En aquest dinar es vanajuntar somriures, riures, aplaudiments, cançons,llàgrimes,... Encara que l'autobús estava anunciatper a les 17:00 de la tarda, es van fer les 19:00,hora en què els van marxar cap a. Per tant, elsúltims instants van ser llargs; abraçades, petons,i era palesa l’alegria per l'agermanament.

Sant Sadurní d’Anoia i Zegama han obert unapàgina important per a la seva petita història ambl'agermanament de maig i setembre. En el futur,cada poble haurà de comptar amb l'altre. Hemde ser companys de viatge, estenent entre elsveïns l’amistat, l'ajuda i el coneixement dels dosmunicipis. Està clar que els amics d'ambdósmunicipis es reuniran durant l'any, i també quea la fira de Sant de està assegurada la presènciad'una delegació de l'ajuntament i de l'alcalde ded’Anoia, de la mateixa manera que estàassegurada la presència d'una delegació del'ajuntament de a la festa del “”, a l'octubre. Comdiu la cançó “Te quiero”, que canten junts els corsi, i d’Anoia junts, “som molt més que dos”.

Gràcies a l'ajuntament de, a la Coral, i a la Coral Orkatz de pel treball realitzatper aquest agermanament i per l'interès i obstinació per tal quel’agermanament es fes efectiu.

EXTRACTE DE L'ACTA D'AGERMANAMENT SIGNAT PER SADURNÍD’ANOIA IEls ajuntaments de d’Anoia i, donant resposta a les preferències i sentimentsdels habitants d'ambdós municipis, sabent que la nostra civilització, cultura,objectius i manera de veure la vida tenen les mateixes arrels, lliurement iespontània, es comprometen per treballar conjuntament per aconseguir eldesenvolupament cultural material d'ambdós municipis, enfortint les relacionsque es en la pau, l'amistat i la generositat.

Ez da arrunta bizkaitar bat Zegaman. Nondiknora azaldu zinen paraje honetara?

Ikasketak Eibarko Armeri Eskolan bukatu nituen etaorduan aukera bat eman zidaten ikasitakoapraktikatzera Frantzira joateko.1969 urtea zen 68ko maiatza famatuko ikasleenmatxinada bukatu eta hurrengo urteko udara. 20bat langile zituen tailer txiki batera joan nintzenFrantziara eta tailer honetan aeronautikarako lanegiten zuten; gehienbat herrian bertan zegoen“aterrizatze trena” egiten zuen fabrika batentzat.Gauza asko ikusi eta ikasi nituen han, ia ia esandaiteke hantxe ikasi nuela lanean.Enpresa txiki horretan geneukan nagusiaBeasaindarra zen, bere gurasoak gerra garaian ihesegindakoak ziren; hala ere Beasainekin loturabazuten, izan ere semearen emaztea Beasaindarrabaitzen.Gure nagusia zen hark 1970ean Beasainen tailertxiki bat ipini zuen beste Beasaingo hiru lagunekinbatera, Frantzian zeukan enpresarako lanak egitekoasmoarekin. Horrela 1970eko azken hilabeteetan,urte eta erdi Frantzian egin ondoren, BurgoskoProzesoa hastear zegoela, ea astebeterako Beasainaetortzeko prest nengoen galdetu zidan, eta nikbaiezkoa zalantza izpirik gabe eman nion.Horrelaxe, astebeterako etorri eta betirako bertangelditu nintzen arte.Beraz Beasainera lanera eta hortik aurrerakoa nahikoarrunta, emazteek beti beren aldera tira egiten dute.Noiz sortu zenuten Doilantegia enpresa etanoiztik zaudete Intxaustiko industrialdean?

Empresa hau 2004ko uztailean sortu genuen bilagun eta beste Kooperatiba baten artean. Gukaurreko enpresa, 2004ko otsailean utzi genuen etatramite guztiak ondo egin bitartean beste enpresabaten izenean jardun genuen.Orain gauden Industrigune honetara 2005ekourtarrilaren 1ean etorri ginen nahiz eta obrak erabatbukatu gabe egon.Ordurarte Idiazabalgo Guardiko Industrigunean egonginen, errentan hartutako pabiloi batean. Urtarrilean,Zegamako industrigunera etortzea erabaki genuen,alde batetik errenta ordaintzeari uzten geniolako etabestetik obrak egiten zebilenari ere presa sartzekomodua zelako hona Zegamara etortzea.Zenbat langile zaudete eta zein da zuenjarduera?

Gu oraintxe bertan 10 langile gaude eta ondo ibiltzekobeste hiru-lau bat beharko genituzke.

Goierrin ia ezinezkoa bihurtu da langiletrebatuak aurkitzea. Badaude oso ondodabiltzan bost-sei fabrika haundi, lanbaldintza erosoak dituztenak eta jendegehienak hauetara begira jarrita dauzkabegiak.Gure jarduera, piezak mekanizatzea da,gehienetan materiala gu geuk jarrita etagutxi batzuetan bezeroak jartzen digu.Gure berezitasuna, nolabait esanbadaiteke doitasun haundiko piezakegitean datza, atal horretan kokatu nahigenuke gure jarduera etorkizunean.Bestelako lanak ere egiten ditugu noski,hasieran bezeroen leialtasuna lortu arteezin diegu lan errezagoak eskaintzendizkigutenei ere ezetzik esan.Nagusiki zein sektoretatik datozkizueeskaerak?

Sektore dexentetatik etortzen zaizkigu lanak.Hemen gure inguruko enpresetatik etorritakoaktrenentzat, garabientzat, altzairutegientzat,mantenimendurako eta abar izaten dira.Atzerrirako ere egiten dugu zerbait eta hauek batipatareonautikarako izaten dira, baina gure lanik gehiena,orain hainbeste jartzen diren, haizearen indarraargindar bihurtzen duten, errotentzat da.Konpetentzia edo lehiakortasun handia duzue?

Ba bai, batez ere errazak diren lanetan.Lehiakorrak izateko badirudi prezioak bakarrikagintzen duela eta zoritxarrez fabrika haundietanoraindik horr i bakarr ik begiratzen zaio.Zerbitzu ezak eta kalitate ezak sortzen dituen arazoaketa kosteak neurtuko balira beste oilar batek jokoliguke.Lan baldintza erosoenak dauzkaten empresekestutzen gaituzte gehien. Pentsa liteke fabrikah a u n d i e t a k o e ro s o t a s u n a t x i k i e t a k odeserosotasunaren bizkar doala.Ekialdetik merkeago ekartzen dituzte han egindakopiezak eta hemen gaudenoi hobeto eta azkarragozerbitzua ematea baino beste erremediorik ez zaigugelditzen.Hala ere pentsatu behar dugu haiek ere, lanakkalitatez ondo egiten laister ikasiko dutela eta gerozeta txikiagoa izango dela gure abantaila.Datorkigunaren aurrean, teknologia berrienakerabiltzeaz eta profesional trebatuekin baliatzeazgain gerrikoa estutu ere egin beharko dugu.

Iazko urtekarian azaltzen bagenuen ere bi pabilioisaltzear zeudela (nahiz eta eskaerak eginak egon),aurtengoan esan daiteke pabilioi guztiak bereugazaba dutela. Hain zuzen ere, 14-J pabilioia,ondoan 14-K eta 14-L erosita zituen “Goilaser S.A.”enpresak erosi du aurtengoan. Halaber, 14-Mpabilioia, bi pabilioi txikien jabea zen (14-E eta 14-F) “Suministros Arrano S.L.” enpresak eskuratu du.Beraz, pabilioi guztiak beteta daude eta berenjarduerak burutzen ari dira.Lana eta oparotasuna Zegama eta zegamarrontzatbideratu duen Intxaustiko industrialdean kokatzendiren enpresak, 126 lagunei ematen die lana egun.Kontuan izanik, bertan kokatutako hainbat enpresakbere jarduera garatzen ari direla oraindik, itxarotenda datozen urtetan Intxaustiko poligonoan lanaegingo duten langileen kopurua handitzea. Edozeinkasutan Zegamaren biziraupenerako, etorkizunerako

eta dinamizaziroakogiltzarria izan daeremu industrialaabian jartzea.G o g o r a t u e t aazpimarratu behar daIntxaustiko poligonoaerrealitate egindaikusteko prozesuan,Z e g a m a k oUdalarekin batera,par te ha r tu takoe r a g i l e g u z t i e na l d e k o t a s u n a(erakunde ezberdinakJaurlaritza, Diputazioa, lur-jabeak, proiektu egileak,enpresa eraikitzaileak, etabar).

Zegama Urtekaria 06

Industrialdea

37

ElkarrizketaEmilio Txurruka Uriarte

Intxaustiko Industrialdea, eguneroko jardunean

Industrialdea bizi-bizirik

“Goierrin iaezinezkoabihurtu da langiletrebatuakaurkitzea.Badaude osoondo dabiltzanbost-sei fabrikahandi, lanbaldintza erosoakdituztenak etajende gehienakhauetara begirajarrita dauzkabegiak”

Ekintzailea

“EuskoJaurlaritzakSpri-Lur-en

bitartezegin izan

ez baluez zen gaur

Industriagunehau egongo”

Nola ikusten duzu ekimen publikoak garatutakoIntxaustiko Industrialdea?

Zegaman azken 30 urtetan 200 lanpostutik goragaldu dira. Lehenbizi Aitz, gero Elektro-Kimika,Inprenta, Papelera eta abar itxi ziren.Gero, Zegama, dagon lekuan dago eta hogeitakaurtetan inor ez da etorri pabiloiak egitera.Ekimen pribatua ez da etortzen irabazirik ikusten ezden lekura.Askok pentsatzen zuten Zegamak dauzkan naturbaliabideak edukita aisialdirako edo turismorakoprestatzea besterik ez zeukala. Nire ustez, gauzakondo eginez gero, biak, bai industria eta bai aisialdia,elkarren osagarri izan behar dute.Eusko Jaurlaritzak Spri-Lur-en bitartez egin izan ezbalu ez zen gaur Industrigune hau egongo eta aldehortatik Zegamako Udalari eskerrak eman beharreangaude bera izan dalako eragile nagusia.Onurarik ba ahal du eroslearentzat industrialdeaerakunde publikoaren bidez eraikitzeak?

Bai. dudarik gabe, eta Zegamako kasu honetan bialdiz.Alde batetik Spri-Lur-ek kudeatzen dituen industrigune guztietan bezalaxe ez duzu haseran diruaaurreratu beharrik, ezta mailegua eskatu beharrikere.Spri-Lur-ek berak hileroko errenta bat ipintzen dizueta 9 urtean ordainduz pabiloia zure esku geratzenda. Haseran errenta txikiarekin hasten da eta urtetikurtera haunditzen joaten dira.Bestalde pabiloien prezioa kostatu dena izaten da;Ez dute kudeaketa gastuetatik aparte ezer sartzeneta nahiko prezio onean jartzen dituzte.Noski, eraikuntza beraren kostoa antzekoa izangoda EAE guztian, baina lurzorua erostea, lurrenmugimendua eta urbanizatze lanak oso ezberdinak.Zegamako kasuan oso prezio onean atera ziren etahorri esker, aparte egotearen eta errepide estuarendeserosotasunak bigarren maila batera pasatu dira.Gure kasuan garbi dago eta ingurokoetan ere bai,nik uste, prezioa izan zela Zegamara etortzearenarrazoi nagusienetako bat.Industri garapen gehiago behar du Zegamak?

Egin zirenak denak salduta daude eta gehiagorentzateskaerak daudenez, baietz esan liteke bapateanerantzuteko.

Zehatzago erantzuteko azterketa sakonago bateskatzen duela uste dut nik.Datozenak zergaitik datozen, zenbat lanpostu sortzendituzten, Zegamarrekin edo kanpokoekin osatzendiren, kutsatzen dutenak diren edo ez, zer tamainakopabiloiak, non kokatu eta abar aztertu beharkolitzateke.Bestalde badaude aurrerago begira kontuan edukibeharreko zenbait arazo ere. Hala nola biztanlegoarenbeherakada, emakumeen langabezia askoz erealtuagoa, joan-etorrian ematen dugun denpora etadirutza, errepideetan dagoen arriskua, herria lolekusoilik bihurtzearena eta abar.Pentsatzen dut udal taldeak gauza guzti hauekkontuan edukiko dituela.Nola ikusten duzu biharko Zegama?

Biztanlegoaren goitik beherako tendentzia aspalditikdatorren arazoa da herri txiki askotan. Zegamanlehen aipatu ditudan hainbeste lanpostu galdu izanakarazoa larriagotu zuen.Zegaman kamioi zale asko izan dira beti, garraioaizan dute bizi bide, gaur egun berriz dexente gutxitutadago eta jendea erretiratzen doan neurrian ez daberririk sortzen.Nahiz eta Zegamak natur baliabide ederrak dituen,hala nola, mendia, basoa, larrea ura, ehiza, eta abarbaliabide guzti horiek, garai baten bizibide zirenak,gaur ez dira, eta ez dira izango gerora ere, hainzuzen, natur baliabide horien giza funtzioa aldatuzdoalako.Gaur egun garbi asko dago errekurtso horiek,aisialdiari zuzenduta daudela neurri handi batean,eta zer esanik ez datozen hamarkadetan.Baina aisialdiaren inguruan sortuko diren zerbitzuekez dute gutxiengo batentzat baino lana ekarriko.Beraz biharko Zegaman zerbitzuen sektoreakdexente indar hartu beharko luke, baina jardueranagusia, bigarren sektorea, hau da, industria izatenjarraituko du.Biztanlegoaren jetsiera geratu eta gorako bideanjartzea izango da herriko agintarien egiteko bat,horretarako etxebizitzak inguruko herrietan bainomerkeago egitea lortu, industria erakarri, errepideahobetu, eta zerbitzuak handitu egin beharko dira.

ALOÑA GOROSPEEDURNE ALBIZU

ZEGAMA943 802 044650 420 109

¡URTE BERRI ON!

AROZTEGI ETA ZERRATEGIETAKO ASPIRAZIOAKGALDARAGINTZA OROKORRA ETA MOTA

GUZTIETAKO HERRERIGINTZA

Pol Intxausti, Pab. 14 I - ZEGAMA

943 801 243

doilan@doilan.com

DOITASUNEZKO MEKANIZATUAK

A u r t e n g oh o n e t a nkilikolo dabilerreala bainadenon arteanea aurreraa t e r a t z e ndugun eta eab e t i r a k ogeure taldealehen mailani k u s t e ndugun.

U r t e r o k olegez, ZEGAMARRAK REALAKIN PEÑA-k eta MKL irratiak,porrako afaria ospatu genuen. Bertaratzen diren pertsonenkopurua handitzen doa eta aurtengo urtean geure artean izangenituen Errelako kontseiluko zenbait partaide, zenbait jokalariohi eta zenbait irratiko lagun.

Errealaren partiduak ikusteko sarrera zozketatzen jarraitu dugueta Azaroaren 18an Betisen kontrako partidua ikusteko 25sarrera lortu genituen Errealetik (denon artean zelaia betegenezan).

Amaitzeko aipatu aurtengo urtea urte seinalatua izan dela, izanere 25 urte bete dira Errealak liga irabazi zuenetik. Egun horretanerrealarekin Gijonen izan ziren Zegamarrak ondorengoak izanzirela:

Zegamarrak Realakin Peña

ZEGAMARRAK REALAKIN “Aupa Real”

¡¡¡Gora erreala eta ea denon arteantaldea suspertzen dugun!!!

Autobusez joan ziren Gijona ErrealzaleakZegamarrak Gijonen Erreala animazen

INAZIO URBIZUANTONIO OTAEGIJOSE ZABALETAFELIX LARREAISIDRO LIZARAZUJESUS ARIZKORRETAJAVIER ARANALUCIO ARRIZABALAGABITTORIO BAKEROPEDRO AZURMENDIANGEL GOROSPEJOXE LARREAJOXEAN ORMAZABALJOXE ARIZKORRETAJOXE LASKURAIN (HILLA)JOXE ASURMENDI (HILLA)

¡Gabonak ondo pasa etaUrte Berri On!

Kale Nagusia, 48 Bajo IDIAZABAL943 188 008 - 670 588 472

ERAIKUNTZAKConstruccionesPEDRO IPARRAGUIRRE, S.L

Lehena eta oraina

Zupurrutiko bidea azken obrak egin aurretik eta ondoren

Santa Barbara kalea eraikin zaharrekin

Zebra bidea lehen zegoen moduan Zebra bidea altxatuta

Santa Barbara kalea eraikin berriekin

Zegama Urtekaria 06

Lehena eta oraina

41

Gerrikoenea Gerrikoenea eta Santa Barbarakalean botatako eraikinen orubea

Eraikin berriak

Kultur-etxeatzealdeko bideaangeluezberdinetatikzabaldu aurretiketa zabalduondoren

Xabier Intxaust i iza ldarrakbadaramatza gure herrian bihamarkada gutxienez, kirolteknikari gisa. Kirol eskolarrariburuzko xehetasunak jakin nahianzuzendu gara oraingo honetanberegana.

Noiztik eta nola hasi zinenZegamako eskolan lanean?Egizu historia pixka bat

1985ean kirolari gazte bat nintzeneta eskola munduan ez nueninongo hartu emanik. Zegamakoeskolan, Belen Ormazabalzuzendari zela, sobrare kezka ba zan soinketa ezzuela inork ematen. Guraso eta irakasle arteanerabaki zuten norbait behar zela lan hori egiteko.Delegaritzari begira egon gabe, kontratorik gabe etaikastolatik zetorren diru-poltsari helduz hasi nintzenlanean.

1984-85 ikasturteko udaberrian iritsi ziren niregana.Hitzegin eta planteatu zidaten ea kurtso honetakohirugarren trimestrean animatuko ote nintzen soinketaeta kirol eskolarra antolatzen eta ematen ikasleei.Niretzako sorpresa haundia izan zen, ez nuenhezkuntzarekin inongo harremanik baina lanik gabenengoen eta aukera polita izan zitekeela pentsatunuen. Aste Santua bukatu ondoren hasi nintzen 8.maila bitarteko haurrekin. Garai hartan Ordizin, kirololinpiadak antolatzen ziren eta lehenengo aldiz partehartzeko behar ziren tramiteak eginda, ordukoZegamako herri-eskolako ikasleek parte hartu zuten.

Egin nuen lana ikusirik. Guraso eta irakasleekhurrengo urterako jarraitzea eskaini zidaten. Nikonartu egin nuen, gehiago ikasteko gogoarekinnengoen eta urte hartako udaran, ikastaro batzukbazeuden Eibarren eta hilabete osoa han pasatunuen. Ni futbol eta korrika mundutik nentorren etahan beste kirol batzuk ikasi nituen: atletismoa,saskibaloia, eskubaoia, herri kirolak... Handik aurrerakirol gehiago eskaintzeko aukera izan nuen.

89ko urtarrilerarte soinketako klaseak eman, kiroleskolarra kooordinatu eta entrenatzaile lanak egitennituen.

Orduan, Delegaritzatik hasi ziren irakasleei soinketakohabilitazioa lortzeko ikastaroak ematen. Zegamakoherria txikia izanik, eta aurretik bertakoguraso eta i rakasleen ekimenezsoinketako klaseak ematen hasitazeudenez, Zegamako eskolak aukeraizan zuen irakasle bat lortzeko; MikelEguren eibartarrra etorri zen. Handikaurrera, Mikelek soinketa eman zueneta nik kirol extraeskolarrekokoordinatzaile eta teknikari lanakegin nituen.

Papelak legalki egiteko 1990etikaurrera langile autonomo eginnintzen. Harrez gero, gurasoelkarteak ordaintzen dit etahauek aldi berean Udaletiketa Foru Aldunditik jasotzendituzte diru laguntzak.

Zein aldaketa ikusten duzu lehen eta oraingokirol eskolarrean?

22 urte hauetan kirol eskolarrak izan du berebilakaera. Batetik, aukera gehiago dago. Gaur egundozena bat kiroleko eskaintza izaten dute haurrek.Kirol bakoitzak izan du bere eboluzioa, arauak etajolasteko modua adin bakoitzari egokituz; hasierahartan jokalari "onak" bakarrik izaten zuten jokatzekoaukera, orokorrean helburu bakarra irabaztea izatenzelako. Gaur egun helburua, DENAK jolastea da etaaukera berdintsuak izaten dituzte.

Nola antolatzen duzu ikasleen prestaketa?

Hainbeste talde eta kirol ezberdinekin aritzeko, nikbakarrik ezinezkoa dut, orduan laguntzaile batzuenbeharra izaten dut, bai entrenatzeko eta baitalarunbatetan Zegamatik kanpora doazenean, haiekinjoateko. Nire ikasle ohiek laguntzen didate. 15-16urte inguruko ikasleak dira, haiengana jotzen duteta haiek gustura hartzen duten lan edo konpromisoaizaten da, erantzunkizun pixka bat ere sentitzendute. 3-4 urtetan aritzen dira lanean eta gero utziegiten dute, berriro zikloa gazte berriekin hasten da.Eskerrak horiei eta baita guraso batzuei ere!

Hainbeste urte ar i tu ondoren, zeinezberdintasun/berdintasun ikusten duzulehengo eta oraingo ikasleen artean?

Umeak beti ume dira. Ez dago desberdintasunhandirik. Lehen aipatu ditudan 15–16 urtekoentrenatzaileak, lehenengo aldiz hamar urtekoikasleak entrenatzen dituztenean, niregana etorri etaesaten didate “Etziatek batee kasoik eiten, Xabier,gu ez ginean holakok hala?” eta nire erantzuna izaten

da “Bai, zuek igual-igualak zineten horiekbezelaxe, zuek ere ez zenuten kasurik egiteneta nahiko pazientzikin egin behar izatengenituen gauzak ” Eta hori da urtero-urterojaso izan dudan esaldi eta mezua.

Ze kirol mota lantzen da urteanzehar?

Duela zazpi urte gutxi gorabeheragurasoen artean kezka bat izanzen; ikasleak apuntatzen zirenkiroletara,baina ez ikasleguztiak. Multzo bat partehartu gabe geratzen zen.Beraz, erabaki zen bieratara egitea, kiroletanapunta tzen z i renh a i e n t z a k o

Zegama Urtekaria 06

Aitxuri Herri Eskola

42

Aitxuri Herri Eskola

Xabier Intxausti

Zegamako hainbat neska domina jasota

entrenamenduak izatea, eta beste saio batzukguztientzako, 3. mailatik hasi eta 6. maila arte,apuntatu edo ez apuntatu, kirol ezberdinen nozioakjaso behar dituztela. Urtean zortzi bat kirolezberdinetan aritzen gara: areto futbola, atletismoa,saskibaloia, mahai-tenisa, tenisa, boleibola, pelotaeta herri kirolak. Kirol bakoitzean lau-bost saio eginez,ikasle guztiek kirol horien oinarriak jasotzen dituzte.Sustapen kanpainak ere egiten ditugu: igeriketa,xake, patinatzea, izotzetan eta kalean, zaldiketa,eskalada, softbolla, aurtengoan esgrima ere bai.Helburua da haurrek kirol ezberdinen xehetasunakjasoaz kirol hori ezagutu eta gerora taldean, lagunartean, aritzeko gai izatea. Gero, bakoitzak, gustukokirol batean sakondu nahi badu, badauzka bestebide batzuk: klubak, federazioak...

Nola koordinatzen zara inguruko eskolakoekin?Nik Zegaman bezalaxe lan egiten dut Seguran,bakoitzean hiru egun. Hango eta hemengo ikasleekinaritzen naiz. Goierri mailan ikastetxe guztietan dagokirol mugimendu bat eta ikastetxe bakoitzak berekoordinatzailea dauka. Koordinatzaileok astero biltzengara, egutegiak prestatzen ditugu, asteburuetakoordutegiak adosten ditugu eta aldi berean,D i p u t a z i o a k d a u k a n e s k o l a k i ro l e k okoordinatzailearekin hartu emanetan gaude.Bukatzeko, zerbait komentatu nahi?

Bueno ba, hogeita bi urte pasa ondoren konturatzennaiz, lehen ikasle izandakoak guraso direla, eta eurenseme-alabak ditugula gaur egungo ikasleak.

Ibabe industrialdea, 26LAZKAO

Telefonoa/Faxa:943 888 193

E-mail:berolansl@terra.es

BEROLANN A Z A B A L , S . L .

Kirol mota desberdinak lantzen dituzte ikasleek

20 ikasturte. Horixe da gure musika eskolak–TOBERA Musika Eskolak– aurten betetzen dituenak.2006/2007 ikasturte osoa hartuko dugu horigogoratzeko; hori eta hori horrela izan dadin zereginaeta partehartzea izan duten, baduten eta, zergatikez, izango duten guztiak zinez eskertzeko.Atzera egitea proposatzen dizuegu, eta oraingotalaiatik perspektiba hartzea. Aspaldikoa daZegamaren eta zegamarren musikarekiko lotura etazaletasuna. 70eko hamarkadan berrartu zuen JoseLarreak, txistularia eta Zegamako Musika Bandarenzuzendaria izandakoak, solfeoa eta txistuairakastearen ardura. Hogei lagun inguruko txistularigaztetxo talde bat ere sortu eta mantendu zuen.Era berean, 80ko hamarkadan, Lutxi Urbizuk solfeoa

irakasteari ekin zion.Z e g a m a k o U d a l a kbabestutako mus ikairakaskuntza zen ordukoaere, izan ere, bi irakaslehauen ordaina Udalakhartzen zuen bere gaian.1984. urteak aldaketakekarri zituen. Urte horretaninauguratu zen egunotanberritze lanetan murgildutadagoen Kultur Etxea,Udalak eraikina eta beraukokatua dagoen parkeaerosi eta zaharberrituondoren. Kultur EtxekoBatzordearen arduraperapasatu zen erabi leraberriko udal eraikin honenkudeaketa, Batzorde honiherriko bizitza kulturala

antolatu eta suspertzeko esleitua zitzaion helburuorokorraren barruan.1984/1985 ikasturtean, Jose Larreak gidatzen zuentaldea utzi beharra izan zuen, adinak –laurogeiurteetara iritsita baitzen– eta zuen gaixoaldiakeraginda. Ondorioz, 1985/1986 ikasturtetik aurrera,harrez gero musika eskolari eta Zegamako musikaarloari orokorrean estuki lotua egon izan den JabierOtaegik hartu zuen txistuko irakaskuntzaren etatxistu taldearen ardura.Bi herritar hauek, Udalarekin batera, aipatu KulturEtxeko Batzordearen barnean, herrian musikairakaskuntza osoagoa eta legeztatua izango zenaantolatzeko beharra eta aukera ikusi zuten. TOBERAMusika Eskola izango zenaren hazia landatua zendagoeneko.1985 eta 1986 urteetan zehar hainbat instituzio etamusika ikastegirekin izan ziren harremanak musikaeskolarako antolaketa eredurik egokiena baloratueta garatzeko. Egindako ahaleginaren emaitzaherritarrei erakutsi eta aurkeztu besterik ez zen falta.Gurasoen eta herritarren partaidetzari emanizan zaion garrantzia handia izan da betiTOBERAn, sorreratik bertatik, inguruan ohikoakez diren lan prozedurak erabilita maiz.Estreinako matrikulazio hark erakutsi zuenjendearen erantzuna, eta babes horrekin hasizuen bere ibilbidea TOBERA Musika Eskolak,orduan artean Zegamako Musika Eskola zelarik.1987/1988 ikasturtea zen.1993/1994 ikasturtean Zerainera zabalduondoren, 1996/1997an Segurara iritsi zen, bikasuotan ere bertako herritarren eta udalagintarien eskutik. Egun, gainera, Mutiloako

haurrak ere hartzen ditu eta bertako udalaren babesaere badu. Urteen joan-etorrian asko aldatu diragauzak lehenengo ikasturte hartatik. Gaur egun, hiruherrion proiektu bateratu izateak egiten du TOBERAElkartea musika eskola indartsuago eta osoago bat,jatorrizko baloreei muzin egin gabe: gertutasuna,profesionaltasuna, partaidetza eta dinamikotasuna.Gaur egun 8 kidek osatzen dute herriko musikaeskolako lantaldea: Rosamari Iturriozek musika-hizkuntza eta txistua irakasten ditu; Karen Ortiz deGuineak musika-hizkuntza eta akordeoia; JonLópezek saxofoia eta klarinetea; Jaione Intxaustiktrikitixa eta panderoa; Juanlu Elgarrestak euskaldantzak; Agustín Merinok gitarra; Marisa Olanokpianoa; eta eskolako zuzendaria Iker Gómez deSegura da. Bere txikitasunean handi den TOBERA MusikaEskolaren egunerokotasunak izango du ospakizunberezirik 2007 urte berrian. Oraingoz, ondorengolerrootan amaitu berria den urteko jendaurrekoekintza nagusienen zerrendatzea doakizue. Esanbeharrekoa da, aurrez, oihartzun eta sona handiaizan duela gure ikastegiak azken 12 hilabeteotanere eskualdean, dozenaka alditan izan baita albistehedabideetan: Goierriko Hitzan, El Diario Vascon,Noticias de Gipuzkoan, Berrian edo Goierri Telebistan.Urtarrilaren 5ean iluntzeko 8etan ohiko ErregeenKabalgata antolatu zuen TOBERA Musika Eskolakudalaren babesarekin beste urte batez.Beste musika eskola batzuekiko harremanaksakontzeari begira, elkartrukea antolatu zuenTOBERAk bosgarren urtez. Goierri eskualdekomusika ikastegi denekin hartu-emana izateko Lazkaoeta Ataungo ‘Lazkao Txiki’ musika eskolarekikolotura garatzea besterik ez zuen falta Toberak. Izanere, aurrena Beasaingo ‘Loinatz’, gero Ormaiztegiko‘Txindata’, hurrena Ordiziakoa, eta azkenaTolosaldeko ‘Loatzo’ izan dira gure gonbidapenaribaiezkoa eman dioten musika eskolak. Hala,martxoaren 21ean beren bisita gure artean jasoondoren, maiatzaren 25ean gu izan ginen Ataun-San Martingo Herri Antzokian kontzertua eskainigenuenak. 18:30etan hasita, emanaldi atseginaplazaratu zuten 50 ikasle inguruk. Toberan irakastendiren musika tresna denak pasatu ziren eszenatokitiketa musika-hizkuntzako, dantzako zein bestelakotaldeak izan ziren protagonista askotariko estiloakbildu zituen musika egitarauan. Elkarrekin egindakoafari-meriendak borobildu zuen eguna.Martxoaren 3an saxofoiko eta klarineteko 7 ikaslekAretxabaletako Musika Eskolak antolatutakoentzunaldi batean hartzen dute parte. Bistan denez,eskolatik ahalegin handia ari gara egiten azkenaldiangure ikasleak herriaren mugetatik atera arazten.Martxoaren 13an eta 14an musika-hizkuntzakosaioen ‘ateak zabalik’ jardunaldiak egin zirenestrainekoz. Aurreko urteetan musika-hizkuntzakoikasleen jendaurreko erakustaldia egin izan du musika

Zegama Urtekaria 06

Tobera Musika Eskola

44

Tobera Musika Eskola

Entzunaldi batean adi adi ikerleak

2 0 i k a s t u r t e z u r e k i n

Musika Eskolan Primeranpasatzen dute haurrek

Zegama Urtekaria 06

Tobera Musika Eskola

45

eskolak irakasgai honetan gure ikasleek lantzendituzten kontzeptu, teknika eta lan prozedurakezagutarazteko. 2006an, baina, helburu horixe beragogoan, saio ‘errealago’ bat egin da gelako lanagelan bertan erakutsiz. 2007 urte berrian ere halaxeizango da gainera. Martxoaren 14an pianoko ikasleen entzunaldia izanzen Kultur Etxean, arratsaldeko 6:30etan. Txistuareneta gitarra elektrikoaren laguntza ere izan zen piezapare batean.Martxoaren 19an Segurako Lore eta Landareen VI.Azokaren aitzakiatan, Zegamako trikitixa eta panderotaldeak beste zenbait ikaslerekin batera jo zuenarratsaldeko 5:30etan bertako enparantzan.Martxoaren 20an akordeoiko, txistuko, saxofoikoeta klarineteko ikasleen txanda izan zen. Entzunaldibateratua eskaini zuten Kultur Etxean arratsaldeko6:30etan.Martxoaren 30ean arratsalde osoko irteera antolatuzuen musika eskolak 60 ikaslerentzat OiartzungoHerri Musikaren Txokoa izeneko gunera. Musika-hizkuntzako bigarren nibelekoentzat prestatu zenbereziki irteera didaktiko hau.Herri Musikaren Txokoa herri musika eta herri soinu-tresnak ezagutarazteko, ikerketarako etatopagunerako dokumentazio zentro bezala sortuzuen Juan Mari Beltran musikari ezagunak. EuskalHerriko kultura eta bereziki herri musika era didaktiko,ulergarri eta entretenigarrian mota guztietakohartzaileen eskutan jartzea du helburuen arteanzentroak. Era berean, musika eskoletako ikasleeiberen musika ikasketen osagarri musika eskolateoriko, praktiko eta aktiboak eskaintzen urtetakoesperientzia du. Kasu honetan, Tobera MusikaEskolako arduradunen irizpide eta eskakizunenarabera antolatu zuten bisitaldia zentroko adituek,herriko haurren beharretara egokitutako eskaintzaadostu arte. Bisita gidatuan mundu zabaleko 400tresna baino gehiagoren artean, Otzaurten, Zegamaneta Seguran eskuratutako balio handiko musikatresna bana daudela erakusgai ikusi zuten. Musikaeskolari izena ematen dion tresna eta bere soinuaere bertatik bertara ezagutu zuten, toberena hainzuzen ere.Martxoan, Tobera Musika Eskolako 3 piano ikaslekaipamen garrantzitsua lortu zuten Donostianospatutako nazioarteko piano lehiaketa entzutetsuan.Donostiako Udaleko batzar areto nagusianerakutsitako maila onagatik, denek diploma edoepaimahaikideen aipamen berezia eskuratu zuten.Otsailean beste ikasle bat izan zen diploma eskuratuzuena Andoainen egindako lehenengo piano jaialdian.Esperientzia –eta emaitzak– positiboki baloratuta,2007an jauzi nabarmena emango da: 20 izango diraAndoaingo jaialdira aurkeztuko diren piano ikasleak.Apirilaren 4an trikitixa eta panderoko ikasleenentzunaldia izan zen Kultur Etxean arratsaldeko6:30etan.Debagoieneko Trikitixa Eguna deitu zen maiatzaren6rako, Aretxabaletan. Musika eskolako dozena batikasletik gora izan ziren partaide beren trikitixa etapanderoekin egun osoko jai horretan. Goizeko 11etanongi etorriaz eta hamaiketakoaz gozatuta, ordu erdiberanduago herriko kaleetatik kalejiran irten zirengure ikasleak beste trikitilari askorekin talde handiaosatuz. Segidan etorriko ziren Euskal Herriko trikitilari“profesionalekin” jaialdia, bazkaria eta beste zenbaitemanaldi.Zegamaren eta S. Sadurní d´Anoiaren artekosenidetze ekintzen testuinguruan, maiatzaren 14andantza saioa eskaini zieten bisitari eta etxekoeiherriko dantzari gazteek.Maiatzaren 15eko Arantzazurako Erromesaldiantrikitixa eta panderoko zenbait ikaslek musika jarrizuten urtero legez. Erromesaldiaren ekintza sortarenbarruan, bestalde, ekainaren 5ean herri afaria egin

zen udaletxeko arkupeetan. Amaiera aldera eskolakotrikitilariek jo zuten.Ekainaren 12an arratsaldeko 6etan gitarrako ikasleenentzunaldia eskaini zen Kultur Etxean.Ekainaren 16an Dantzako ikasle guztiek saioa eskainizuten jendaurrean arratsaldeko 6etan txistulari etatrikitilarien laguntzaz. Herriko plazan egitekoa bazenere, eguraldi desegokiak eraginda, pilotalekuan eginbehar izan zen.Ekainaren 23ko gau magikoan, laugarren urtezjarraian, ohitura eta usadio zaharrak berreskuratuz,hainbat dantza eskaini zituzten TOBERA MusikaEskolako dantza taldeek Txistulari Bandak lagundutaSan Joan suaren inguruan.Ekainaren 27an ikasturte amaierako kontzertuaospatu zen arratsaldeko 6:30etan Aitxuri HerriEskolako gimnasioan. Ondoren afari-merienda eginzen parte hartzaile eta herritarrentzat.Aizkorriko Lagunen Eguna uztailaren 2an izan zen,eta trikitixa eta panderoko hainbat ikaslek alaituzuten eguna beste behin.Abuztuaren 24an, San Bartolome egunez, dantzasaioa eskaini zuten ikasleek jai egitarauaren barruanherriko plazan. Bosgarren aldia zen ohitura berrituzenetik, eta euskal folkloreko dantza ezagunezosatutako egitaraua prestatu zen trikitilari taldearekineta txistulari bandarekin elkarlanean. Trikitilariak,gainera, goizeresi eta erraldoi eta buruhandienkalejiran aritu ziren 25ean eta 27an.Azaroaren 12an, San Martin azokaren biharamunean,‘Pirritx eta Porrotx’ pailazo ezagunek pilotalekuaneskaini zuten ‘Maite zaitut’ ikuskizuneko koreografiakegin zituzten dantzariek han elkartutako 700 lagunenbegiradapean.Azaroaren 22an ospatzen den Santa Zeziliamusikarien zaindariaren omenez, bezperankontzertua eskaini zuen TOBERA Musika EskolakAitxuri Herri Eskolako gimnasioan arratsaldeko6:30etan. Aurretik herriko kaleetan zehar trikitilariekinegitekoa zen kalejira bertan behera utzi behar izangenuen eguraldi txarragatik.Abenduaren 12an, azkenik, Kutxak babesturik,‘Hansel eta Gretel’ operarekin gozatu zuten ikasleeta herritarrek arratsaldeko 5etan Olarango gizartezentroan. Belatrix taldeko antzezle eta abeslarieneskutik etorri zen Grimm anaien ipuinean oinarritutakoopera honen antzezpena.Aurreko ekintza sorta mardul honi ZegamakoTxistulari Bandak urtean zehar burutzen dituenakerantsi beharko litzaizkioke eta baita Zerainen zeinSeguran eskaintzen direnak ere (Olentzerorenetorrera, inauteriak...), horiek guztiak baitira TOBERAMusika Eskolaren ekintza egutegi oparoa osatzendutenak.Mila esker guztioi musikak Zegaman tarte bat izandezan laguntzeagatik, orain zein iraganean. Askorenahaleginari esker egin ditugu 20 ikasturte. Besteaskorenari esker jarraituko dugu etorkizunean ateberriak irekitzen. Zuei esker. Zuekin. Zuentzat. Urteberri on!

IKER GÓMEZ DE SEGURA

Denetik ikas daitekeTobera Musika Eskolan

Aurtengoan ere urtea amaitzeardagoen honetan, atzera begira jarrieta 2006 urtearen errepasoa egitekogaraia heldu da.

Urtea hastearekin batera urterokolegez Batzar Orokorra ospatu genuenOrkatzen urteko plangintza begiratueta Gida Batzordea osatuko zutenenaukeraketa egiteko. Aurtengoan LuisOtaegik utzi zuen Gida Batzordeaeta bere tokia Leire Igoak hartu zuenlan taldea hurrengo partaidez osatutageratu zelarik: Presidentea: JosebaI zag i r re , I dazka r i a : Ja ioneGorrotxategi, Diruzaina: Leire Igoaeta Bokalak: Begoña Olarte eta AxunEtxegia. Bide batez lerro hauekaprobetxatu nahi ditugu GidaBatzordea utzi zuen Luis Otaegiri gureeskerrik beroenak emateko bi urtetan zehar eginduen lanagatik.

Lehenik eta behin urteko errepasoa egiten hastekourteroko ekintza bihurtu diren, eta ilusio handizhartzen ditugun ekintzen berri emango dugu:

ORKATZ• Apirilaren 14ean: Ostiral Santu eguneko meza.Bertan guretzat hain esanguratsu egin den “Hil daJesus” abestu genuelarik beste zenbait abestirenartean.• Uztailak 9: Jubilatuen eguna• Abuztuak 24: San Bartolome eguneko meza.• Azaroak 18: Santa Zezilia kontzertua• Abenduak 25: Eguberri eguneko meza• Abenduak 27: Beasaingo Arangoiti egoitzara

bisita.• Abenduak 30: Eguberri jaialdia

ORKATZ TXIKI• Urteberri eguneko mezetan abestea• Apirilaren 13an: Ostegun Santu eguneko mezan

abestea.• Maiatzaren 21ean: Jaunartzeak• Azaroak 18: Santa Zezilia kontzertua• Abenduak 23: Segurako adinekoen egoitzara

bisita• Abenduak 30: Eguberri jaialdia.

Urteko gainontzeko ekintzekin hasteko lehenik etabehin Urtarrilaren 28an bi koruek elkarrekin Arrateirratikoentzat egindako grabaketa aipatu nahi genuke.Bertan bakoitzak euskal folkloreko abestiak kantatueta grabatu genituen, gero irratikoek beraienirratsaioetan jartzeko.

Jarraian Orkatzek urtean zehar izandako kontzertueta ekintzen berri emango dugu: Maiatzaren 13-14ko asteburuan Zegama eta Sant Sadurniko herriensenidekidetzaren barnean Elizan eman genuenkontzertua eta senidetzearekin jarraituz Irailaren 8-9-10ean Katalunian izan ginenean Codorniurenbodegetan eman genuen kontzertua.

Urriaren 29an Azpeitian izan ginen gure lanaren zatibat erakusten.

Herritik kanpora emandako kontzertuen artean,urteko azkena Beasainen izan genuen.

Abenduaren 22an Beasainen izan ginen OrdiziakoOroith eta Irungo Ametsa (gaztea) abesbatzekinbatera gobernuz kanpoko Taupadak erakundearenaldeko kontzertu bat ematen.

Aurtengo urteko urriaren 7an bestalde korukidedugun Aitor Galdos eta Nora Imazen ezkontzaegunean abestu genuen eta lerro hauek aprobetxatuzgure zorionik beroenak eman nahi dizkiegu.

Orkatz Txikik emandako kontzertuak berrizondorengoak dira: Apirilaren 8an VIII. Haurabesbatzen jaialdia ospatu zen Zegaman eta bertanSegurako haur abesbatzak eta Zarautz-txikiabesbatzak hartu zuten parte Orkatz txikirekin batera.

Maiatzaren 13an Sant Sadurni d’Anoiako herriarekinUdalak egindako senidekidetzaren barneanemandako kontzertuan parte hartu zuten.

Ekainaren 10ean berriz Zegaman hasitakoelkarraldatzearen bueltan Orkatz txikikoak Seguranizan ziren kontzertua ematen eta urteko herritikkanpoko azken kontzertua Andoianen izan zutenabenduaren 16ean.

Aipatu baita ere azaroak 25-26ko asteburuanZarautzen izan zirela lan asteburu bat egiten. Bertankoru bezala lan egiteaz gain korukideen artekoharremana sendotzea izan zen helburu.

Bukatzeko aipatu abenduaren 8an Orkatz Txiki sortuzela 25 urte bete zirela eta beste horrenbeste beteditzala espero dugula. Agur bero bat eta eskerrakurte guzti hauetako momenturen batean Orkatzekopartaide izan zareten guztioi.

Orkatz Abesbatza

Orkatz txikiko partaideak

Orkatz Abesbatza SantSadurni d´AnoiakoCodorniu upategianabesten

Elkartu Nahi

AgustinOtxoa

IñakiArrieta

AitorPerez

URTEA IRABAZLEA TALDEA

1980 XABIER IZUZKIZA TRANSPORTE AZKAR1981 JOKIN MUJIKA TRANSPORTE AZKAR1982 JOSE RONALDO OVANDO P.D.1983 JOKIN MUJIKA ORBEA DANENA1984 IÑAKI ARRIETA REYNOLDS1985 ANTONIO IBAÑEZ REYNOLDS1986 JON UNZAGA S.D. KAS1987 GABRIEL SABBIAO REYNOLDS1988 AITOR GARMENDIA CAJA RURAL-ORBEA1989 AITOR GARMENDIA PATERNINA SPORT1990 JOSE LUIS DE SANTOS BANESTO1991 JAVIER PALACIN KAIKU-GURELESA1992 LUIS MARIA URIZAR KAIKU-GURELESA1993 SANTI BLANCO BANESTO1994 JAVIER PASCUAL BANESTO1995 CARLOS SASTRE BANESTO1996 CARLOS SASTRE BANESTO1997 ELADIO JIMENEZ BANESTO1998 JON APERRIBAI OLARRA-ERCORECA1999 IMANOL AYESTARAN KAIKU2000 GORKA GONZALEZ OLARRA-ERCORECA2001 IÑIGO URRETXUA OLARRA-ERCORECA2002 AITOR PEREZ ARRIETA CAJA RURAL2003 ANDONI ARANAGA CAJA RURAL2004 IBON ISASI ALFUS TEDES2005 JULEN GOIKOETXEA ALFUS TEDES2006 IGOR ROMERO DEBARRENA

Zegamako San Bartolome froga, 75 urtez egin da. Gipuzkoako III. Froga zaharrenada eta ondoren azkeneko 25 urte hauetan eman diren irabazleen zerrenda azaldukodugu:

Aurtengoan ere txirrindulari elkarteak urtero bezala zenbait txirrindu lasterketa antolatuditu Zegaman. Apirilaren 29an berriz, jubenilek XXII. Elkartu Nahi Sari Nagusialasterketan parte hartu zuten. Kaiku taldeko Ander Iradi Mitxelena izan zen, irabazlea.Bukatzeko, abuztuaren 27an LXXV. San Bartolome saria izan genuen. Hemenazkarrena Igor Romero Debabarrena taldekoa izan zen.San Bartolome txirrindu froga zenbat urtetan ospatu den jakin nahi duguneanUdalaren eta Elkartu Nahi Txirrindu Elkartearen artean desberdintasuna dago etahorren arrazoia zera da: Udalaren kontuetan, bi urteren aldea dago, izan ere AgustinOtxoa zegamar txirrindularia hil zenean, froga hau bi urtez “Memorial Agustin Otxoa”bezala korritu zen eta ez “San Bartolome froga handia” bezala eta ondorioz 2 urtekoalde hori ateratzen da. San Bartolome froga 3 zegamarrek irabazi dute:

• Agustin Otxoa (1961)• Iñaki Arrieta (1964)• Aitor Perez (2002)

Bestalde, aipatu 4 zegamarrek CLASICA CICLOTURISTA “QUEBRANTAHUESOS”lasterketan parte hartu zutela. 7.138 txirrindulari irten ziren lasterketa honetan etagure herritarren denbora eta postuak hauek izan ziren: Ander Perez Arrietak 80.postua, 6:03:44 denboran lortu zuen, Aritz Irastorzak 1.473. postua, 7:09:34denboran; Pedro Luis Arizkorreta 1.736. postua, 7:18:00 denboran eta RubenZabaletak 2523. postua, 7:38:06.

GSRGSR GESTION SERVICIOSRESIDENCIALES

ERKOP

Olaran kalea, 2 Bajo 2 • Telefonoa: 943 801 610 • E-mail: c.d.zegama@gsr.coop

EGUNEKO ZENTROANGAUDEN GUZTIOK

GABON ZORIONTSUAKETA URTE BERRIO ONA

OPA DIZUEGU

Jubilatuen Elkartea

Urtarrila

Otsaila

Martxoa

MaiatzaUztaila

Abuztua

Iraila

Abendua

Jarraian urtean zehar izan ditugun ekintzen berriemango dugu, hilabeteka sailkatuta:

Urtero bezala, urtea Erregeen Kabalgatan partehartuz hasi genuen.

Otsailaren 11n, Lourdeseko Amabirjinaren egunaizan zen. Meza eta txokolatada izan genuen.

Batzar orokorra egin genuen. Junta aldaketaproposatu zen, baina ez zen ordezkaririk agertubatzarrera eta lehen geundenak jarraitzen dugueginkizun horietan. Ondoren txokolatada izan genuen.

Lehenengo irteera ofiziala Calahorrara antolatu zen.

Urteko bigarren irteera: Donostiara egin genuen.Miramonen dagoen Gipuzkoako eraikuntza ezagunenerakusketa bisitatuz. Merezi du bertara gerturatzeak,oso interesgarria baita.

Uztailaren 9ean, Udaletxeak antolaturik, Jubilatueneguna ospatu zen. Egun zoragarria izan zen,ESKERRIK ASKO!

San Bartolometako jaietan paella lehiaketan partehartu genuen eta bigarren saria lortu genuen. Bigarrensari hori Maritxu Galarraga eta Dami Etxeberriak lortuzuten, Begoña Etxezarreta eta Javier de Pradok ereparte hartu zuten lehiaketan. ZORIONAK!.

Arabako Añana Haranera egin genuen urtekohirugarren irteera. Bertara gerturatzea ezinezkoa izanzen autobusaren luzeerarengatik eta Murgia etaOrduña bisitatu genituen honen ordez. BazkariaAmurrion izan zen, Ruperto Jatetxean, postreanoroigarri batez zorionduak izan ginen.

Hilaren 14an Arrasaten adinekoentzat martxa prestatuzen, hemendik parte hartu zutenak hauek izan ziren:

Jesus M. Guerra - Maritxu GalarragaJesus Telleria - Begoña EtxezarretaEugenio Ormazabal - M.Carmen ZabaletaM.Teresa Guridi - Nieves Arratibel

Urtero bezala urriaren 30ean Gernikako azoka bisitatugenuen eta beti bezala Ruperto jatetxean bazkaldugenuen, berriro ere oroigarri bat eman zigutelarik.

Hilaren 30ean loteria banatzen hasi ginen.

Hilaren 1 eta 2an Gabonetako loteria banatu genuen.Hilaren 11tik 16rako astean Kultur Astea ospatugenuen. Mahai jokuak, lehiaketak etabar.

Hilaren 15ean antzerkia ikusi ahal izan genuen. ONCEitsuen taldeko kide diren “OROIMENAK” taldeareneskutik “TERAPIA DE GRUPO” antzeslana ikusigenuen.

21ean, Santo Tomas egunean, mahai jokuenirabazleen trofeo banaketa egin genuen eta ondoren,Santo Tomas eguneko ohiturak jarraituz, txistorrajateko aukera izan genuen.

Aginaldoak ere banatu ziren, aurten 18 izan dira.Gabonetan egoitza ezberdinetan bizi diren herritarreibisita egiteko asmoa dugu opari txiki bat eramanez.

Urria

Azaroa

Jubilatuak elkartean toki ezinhobeaz gozatzen

Erregeei arropak josi zizkien jubilatuek

ZegamakoOstatua

• TABERNA

• JATETXEA

• LOGELAK

San Martin 3 - ZEGAMA • 943 801 051

Zorionak etaUrte Berri On

Zein urtetan hasi zineten afari hauantolatzen?

1958ko abenduaren 9an egin genuen lehenafaria.Nola hasi zen afari hau?

Inprentan lan egiten genuen garaiak ziren, lanegin ondoren Taberna-Berrin elkartzen ginenkuadrilatxo bat eta egun batean, Jose LuisGartziak “elektrizistak” esan zidan, nik 18 urtebetetzen nituenean ea afari bat antolatukonuen, horrela eskaera horri baiezkoa emaneta lehen afaria antolatu nuen lehen esan bezala, 1958ko abenduaren9an. Afari hura hain ongi atera zela ikusita hilean afari bat egiteaerabaki genuen, eta eguna hilabeteko lehen larunbatean ezarri zen.Taldean sartzeko aukerarik ba al dago?

Bai, norbait hiltzen bada, beste bat hartzen da, normalean hildakoarenseme bat. Bestalde, norbait hartzeko, bakoitzak izen bat jarri behardu paperean, eta 11 pertsonek, bakoitzak berak nahi duen izenajartzen du, eta hori irabazten duena hartzen da taldean afaltzeko.

Bestalde, esan hasieran, Martin Catalina etaAnibal Bidondo ere etortzen zirela afarihauetara baina kanpora bizitzera joan zirenean,etortzeari utzi zioten eta hauen ordez bestebi lagun sartu genituen.Zenbat zarete taldean gaur egun?12 gara. Jose Luis Gartzia, LeontzioGarmendia, Kandido Ocaña, Emilio Otero,Esteban Atxa (aita hil zenean semea sartuzen), Migel Goiburu (Jose Asurmendi hilzenean sartu zen, bere semeak ez baitzuennahi izan), Patxi irigoras, Juan Otaegi, Andres

Larrea, Inazio Urbizu (Joxe aita hil berriaren ordez)Jose Luis Galdos eta ni neu.Emakumeak ez al dituzue gonbidatzen?

Gizonezkoak hasi ginen eta ez dugu planteatu emakumeak sartzeaeta horrela jarraitzen dugu.Bakoitzak bere afaria ordaitzen al du?

Hilabete bakoitzean bat arduratzen da afaria, eta ordaintzeaz ere bai;kafea, kopa eta purua bakoitzak berea ordaindu behar ditu beti.

Iazko afari batean ateratako argazkia

Belea Ehiz eta Arrantza Elkartea

Urtero bezala, ekintza ezberdinak antolatu dituguherrian: Bertso Jaialdia, Ipuin Lehiaketa eta MusTxapelketa.

BERTSO JAIALDIALehengo urtean hasi genuen bideari jarraituz, aurtenere Erlezain Eguna eta egun honekin loturiko ekintzenartean kokatu dugu gure jaialdia. Apirilaren 2an,igande arratsaldean ospatu zen pilotalekuan etabertan Andoni Egaña, Sebastian Lizaso, MaialenLujanbio, Jesus Mª Irazu, Nahikari Gabilondo eta IkerZubeldia bertsolariek hartu zuten parte eta jendeasko hurbildu zen jaialdira.

MUS TXAPELKETAAurten ere jokatu da elkarteko Mus Txapelketa.Azaroaren 24 eta abenduaren 1ean. Irabazleak XantiAzurmendi eta Manolo Padrau izan ziren eta LuisArrieta eta Nagore Arrieta aita-alabak txapeldunorde.Txapelketa oso arrakastatsua izan zen, lehen egunean39 bikote aurkeztu ziren eta finaleko egunerako 8onenak geratu ziren.

SAGARDO KATAUdaletxeak antolaturik, San Martin feriko ekitaldienbarnean, sagardo kata ospatu zen. Bertan sagardoaezagutu eta probatzeko aukera izan zuten bertara

hurbildu zirenak, AstigarragakoSagardo Etxeko kide den XabiKamioren eskutik.

KASINOKO XVIII. IPUINLEHIAKETAAurreko urteetan bezala, ipuinlehiaketa hau “Aitxuri” HerriEskolako haurren artean izanzen. Lehiaketa hau aurreraeramateko herr i eskolakoandereño eta Kultur Etxeko Batzordearen laguntzaparegabea izan genuen ipuinak idatziarazi eta ondorenepaimahai lanak egiteko hurrenez-hurren. Kasinoelkarteak gure aldetik haurrei horrenbeste ilusio egitendieten oparitxoak erosteko dirua jartzen du.Hauek izan ziren aurtengo irabazleak:1.go maila: ARANTXA ORTIZ ETA ANE ASURMENDI2. maila: EUKEN OLAZIREGI ETA SARAIRASTORZA3. maila: GARAZI ORMAZABAL ETA JOSUOIARBIDE4. maila: LOREA GARAIAR ETA MADDIORMAZABAL5. maila: UXUE ALBERDI ETA LIBE GALDOS6. maila: JOANES ETXAIDE ETA HARITZ GARAI

Partzonerian egindako enkante publikoan gehien ordaindudiren postuak honako hauek izan dira:

PARAJEA POSTUA ENKANTEAAGIÑARAN 0 14.050 �

APOTA 10 13.825 �APOTA 12 9.797 �

Esan behar dugu aurtengo ehiz urtea ez dela oso ona izan.

Bestalde, San Bartolome jaietan, herri mailako tiro platoaantolatu genuen eta hona hemen irabazleen izenak:

IRABAZLEA: IKER ZUBELDIA

2. SARIA: FELIX LARREA

Aurten Zegamari egokitu zaizkion ehizpostuen zerrenda ondorengoa izan da.

PARAJEA POSTUAAPOTA 11LARREBIL 6LARREBIL 4ITURGAIN 4ARATZ 4ULZAMA 11ALKAIN 2PORTUGAINA 1PORTUGAINA 5LEOTARAN 5LEOTARAN 7TXABOLATXO 3LETEIN 1LETEIN 5LETEIN 11

Batasun Kasinoa

KASINOKO AFARIA DELA ETA, JOXE TELLERIAREKIN HIZKETAN

Mus Txapelketako finalistak

2006ko abendua iristearekinbatera atzera begirada bat eginbeharrean aurkitzen gara. Egiaesan pasatu den abiada ikusitaatzoko egunari begira gaudeladirudi.

1996ko urtarrilaren 20an AmeztiElkartearen sorrera akta sinatuzuten 21 lagunek. Elkartearen10. urteurrena ospatzen hasigenuen urtea beraz. Ospaketahau, euskaldunon ohiturarijarraituz mahainguru bateanegin genuen afari bat eginez,baina aurretik hitzalditxo batentzuteko aukera izan genuen.Aizkorriko Parke Naturalariburuzko hitzaldia antolatugenuen. Horretarako Joan LuisMorages abokatua, azken urtehauetan Parke Naturalareni n g u r u a n P a r t z o n e r i k oaholkularia izan zen hizlari. Apirilean elkarteko batzarraospatu genuen. Aurten presidentea eta idazkariaaldatu dira. Joseba Albizuk bere presidente arduraJuan Berasategiren esku utzi zuen eta Luis OtaegikIzaskun Igoaren esku. Uztailean, uda sartu aitzakian,elkarteko lagunarteko afari bat egin genuen giroonean.

Urtean zehar elkartearen barnean kokatuta dagoenMendi Elkartetik mendi irteera batzuk ere egin ditugu,besteak beste, Arrano Aitz, Amezti, Aizkorri etaCandanchura ere bai eskiatzera autobusa antolatuz.

Modu berean apimarratu behar da Zegama-Aizkorriantolakuntza teknikoaren ardura eraman duela mendielkarteak hainbat herritarren laguntzarekin.

Orainarteko ekintza hauez gain herri mailan erezenbait ekintzetan parte hartu dugu urtero bezala,San Bartolomeetako paella lehiaketan, sagardo etasardina jatean, San Martinetako gazta dastaketan...

Urtea bukatzeko, negu partea iristear, elkartean mustxapelketa bat ospatuko dugu abenduan.

Azkar badirudi ere, urtea besterik gabe amaitu zaigu.Hurrengo urterako ere zenbait ekintza izango ditugu.

Amezti Elkartea

Juan Luis Morages, Amezti Elkartean emandako hitzaldian

Infantilen taldea

Aitzgorri Futbol Taldea gaur egun hirumailatan jokatzen duten hiru ekiporekindago osatuta. Hiru talde hauek,Segurako Alustiza futbol zelaian jokatzendute.

2005-2006 denboraldian, kadetei etainfantilei hasieran erritmoa hartzeakostatu egin zitzaien. Alebinek nahikodenboraldi ona egin dute. Europakotorneoan jokatzeko asmoa daukate.Astebeteko torneoak izaten dira etataldeko kide guztiek konpajinatzea zailaizaten da; tartean arazo ekonomikoakere egoten dira, bidaia estanzia...

Bukatzeko hona hemen, Aitzgorri F.T.akdituen hiru maila ezberdinetan jokatzenduten zegamarren izenak:

Kadeteak: Jose Javier Malkorra, JonIrastorza, Joseba Olaziregi, Aritz Olaziregi,Nelson Bautista, Arkaitz Urbiztondo etaUnai Armendariz.

Infantilak: Unai Atxa, Unai Aierbe, LuisMalkorra eta Joanes Etxaide.

Alebinak: Joseba de la Hera.

Kadeteen taldea

Aitzgorri Futbol Taldea

Zegama Urtekaria 06

50

Urtero aipatzen dugun arren aurtengoan ere gogoraaraziko dugu Aitxuri Herri Eskolako Guraso Elkarteabertako haur guztien gurasoek osaturiko elkarteadela. Berez guraso denak izan arren Elkartekopartaide, hauteskunde bidez aukeraturikoordezkaritza bat arduratzen da Elkartearenbetebeharrak kudeatzen eta aurrera eramaten. Biurtero ordezkaritza horren erdia berritzen da. 2004urtean berritu zen azkeneko aldiz eta aurtengoanespero genuen hauteskundeak izatea bainaDelegaritzako aginduen arabera 2007ko otsaileanegingo da hurrengo eguneratzea. 2005-2006 kurtsohasieran beraz aurreko kurtsoko partaide berakditu Elkarteko Batzordeak:

• Joxe Anjel Telleria• Edurne Ormazabal• Amaia Atxa• Juan Carlos Azurmendi• Joxe Manuel Etxaide• Mari Carmen Laskurain• Iñaki Irastorza• Vicente Rivas• Elixabet Arrieta• Gillermo Zubizarreta• Luis de la Hera• Xabier Arizkorreta

Beste behin gogorarazi nahi genuke Elkartearenegitekoa seme alaben heziketan Eskolako IrakasleKlaustroari laguntzea dela, eskola orduz kanpokoaktibitateetan eta aktibitate konplementarioetangehienbat. Horrela azkeneko urteetan ohitura bihurtudiren zenbait aktibitate antolatu dira 2006 urteanzehar ere. Ondorengo lerroetan laburbilduko direnaktibitate horiek dira herritarrengana hobekien iristendirenak, baina horiez gain kanpotik ikusten ez direneginkizun sorta bat ere badaude, besteak beste:Eskola Kiroleko Irakasleari (Xabier IntxaustiIdiazabaldarra aurtengoan ere) kontratua berritukurtso hasieran, Eskolako ikasleen istripu aseguruakontratatu, liburuak banatu, txandalak eskatu etabanatu, urteko bideo emanaldien egutegia egin,Batzar Orokorra antolatu, Elkartearen aurrekontuakegin, Eskolako aktibitateen memoria eta aurrekontuakerrebisatu eta oniritzia eman, gurasoei urtean zeharkobratzen zaien kuotak kudeatu, e.a. Hau guztiaaurrera eramateko bilera periodikoak antolatu dirairakasleen ordezkariekin, gutxienez hilean behin.

Goian aipatu den moduanElkarteak antolatzen dituenaktibitate asko ohitura bihurtu dira,eta urtero ospatzen dira, baita 2006urtean ere. Ondorengoak izan dira:

1. Inauter ietako ost i ra leantxokolatada bertaratutako guztiei.

2. Kurtso amaierako festahaurrentzat puzgarri eta bestezenba i t ent reten igar r iek in .

3. Kurtso hasierako kirol festairailean.

4. San Martin festa: Pailazoak(Pirritx eta Porrotxen “Maite zaitut”i k u s k i z u n a a u r t e n g o a n )polikoroldegian eta ondorengotxokolatada.Ohitura bihurtu da Urtekari honetangure eginkizunen berri ematea ere,baina ez da leku bakarra. Lastermartxan jarriko den Eskolako weborrian ere emango da GurasoElkartearen berri eta urtero Eskolanegiten den Asanblada Orokorra ereaukera ezin hobea da gurasoekeduki ditzaketen zalantzakargitzeko. Esan beharrik ez dagokurtsoko edozein momentutangoian aipatutako edozein partaideriElkartearen funtzionamenduaren inguruan edoEskolako edozein gorabeheren inguruan egindakokontsultei erantzuna emango zaiola.Iaz mendi irteerei egin genien moduan, aurtengoankurtso hasieran Kirol Teknikariarekin laguntzarekinantolatzen dugun Kirol Festari aipamen berezia egiteaerabaki dugu, eta aurten ospatu den saioko argazkibatzuk erakustea. Irailaren azken larunbateanospatzen dugun festa honen helburuak bi izatendira: alde batetik gure seme-alabek kirola eginezgoiz entretenitu bat pasatzea eta bestetik gurasoeiurtean zehar lantzen diren zenbait aktibitateren berriematea. Argazkietan ikus daiteken moduan oskoljokoa, gizon proba, txinga proba, txirrindularitza,patinajea eta soka-tira dira beste batzuen arteanaurtengoan praktikatu diren probak. Festarenbukaeran parte hartu duten haur guztiei dominakbanatzen zaizkie. Aurtengoan behintzat gurasoentzatez da dominarik izan, soka-tiran bi taldeek tiradabana irabaziz “enpate” egin zuten eta.

Aurtengo omenduak51

Odol Emaileen ElkarteaOhitura den bezala aurten ere odol emaileok bi hitzordu izanditugu Zegaman odola eman ahal izateko. Hauetako hitzordubat martxoaren 6an izan zen, bertan 34 odolemaile bilduzirelarik eta bestea irailaren 6an izan zen eta 38 odolemailebildu ziren.Aurten ondorengoak izan dira omenduak, 25 aldiz odolaemateagatik:• ARANTXA IRASTORZA MENDIZABAL• MANUEL ORMAZABAL ORMAZABAL• JOSE ANTONIO GORROTXATEGI BEGIRISTAINUrtero egin ohi dugunez, osasuntsu zaudeten zegamar guztioiluzatzen dizuegu odolemaile egiteko gonbitea. Animatzenbazarete, hurrengo ateraldia noiz izango den egunkari etakartelen bidez jakin ahal izango da eta odola ematen dentokira agertu besterik ez duzue.

ANIMA ZAITEZTE !!!

Guraso Elkartea

Kirol festan kirol ezberdinetanparte hartzen dute ikasleek

Zegama Urtekaria 0

Noiz jaio zinen?

1928an jaio nintzen Zegaman, Etxeraiakalean, gaur egun Juan Telleria bezalaezagutzen den kalean. 6 senide gara4 mutil eta 2 neska.Eskolan ere ibiliko zinen?

Eskolan 10 urte arte ibili nintzenZegaman Don Julian Aseginolazamaisuarekin, gero Beasaingo La Sallen

ibili nintzen 4 urtean. Beasaina eskolara joatekogoizeko 6:15etako autobusean (diarioan) joatenginen eta 7:15etako trena hartzera ailegatzen ginen.Beasainera iritsitakoan, eskola ireki arte “Serberanera”joaten ginen eta Serberanea ireki bitarteanautobusean egoten ginen.Serberanera zer zen?

Serberanea Beasaingo jostundegi bat zen. Gurea i tak amistade haundia zeukan hangoemakumearekin eta etxe horretan bazkaltzen genuenegunero; gero iluntzean 19:15etan trena etortzenzenean gure aitarekin etortzen ginen etxera.Trena zergatik aipatzen didazu?

Gure aita autobusarekin ibiltzen zenez, jendearitrenerako zerbitzua eman behar zion eta horregatikbien arteko konbinazio zaintzen zuen. Goizeanautobusa trenaren ordurako joaten zen eta gerobueltan Beasaingo korreoko administrazioanMutiloako, Zeraingo, Segurako, Idiazabalgo etaZegamako posta ekartzen zuen.1940ko hamarkadan hartan korreo-administrazioageltokiaren ondoan zegoen eta han hartzen zuenherri hauetako posta, gainera posta erabiltzekonarruzko karpeta handi batzuk izaten ziren.Perratokiko taloiak ere, Ramon Alustizaren Perrafabrikakoak, berak gestionatzen zituen. Hau dataloiak kobratu etafakturak pagatu eree g i t e n z i t u e n .Autobuseko txoferragarai hartan inpor-tantea zen, korreoa,ta lo i kobraketaketabar berak mane-jatzen baitzituen.Ardura handiko lanakizaten zituen.Autobusa erosoa alzen?Autobusa j endeaskok Ordiziko ferirajoateko erabiltzenzuen eta gure aitazenak, autobusariberak jartzen zionparr i la bat fer iraz i h o a n j e n d e a kzestoak eta gauzakutz zitzan.Autobusean boti-kak ere ekartzenzirela egia al da?

Bai, garai hartan DonDanie l Goizueta,izeneko botikarioazen Zegaman. Medi-ku etxea, lehendabizi

Artzaenean egon zen, han bizi baitzen Don JoseZatarain medikua eta honek, Artzaene etxearenbehean zeukan mediku kontsulta. Gero, etxe horiPapelerako nagusiak erosi zuen eta mediku kontsulta,Olaranen zegoen Eskola Publikoetan jarri zen. Garaihartan, medikuarengana joaten zen jendeari ereerrezeta egiten zion medikuak eta botikara joatenziren erostera baina, botikan askotan ez zen beharzuten botikarik egoten eta botikarioak berak esatenzion jendeari, “joan zaitez Konstantinorengana”.Orduan gure etxera joaten ziren errezeta horrekineta gure aita zena (era guztietako tijimanejuak egitenzituen) Txomin Irazustarengana joaten zen, orainKarmen Urbizuk Beasainen botika daukan lekura,eta handik ekartzen zuen gripearentzat botika gripegaraian eta katarroarentzat ere ohiko medizinak.Esan liteke, gure etxean farmazian baino botikagehiago egoten zela. Gure etxeko gela bateanbazegoen armario haundi bat dena botikaz beteta.Beste enkargurik egiten al zion autobustxoferrak jendeari?

Enkargu asko egiten zituen gure aitak, jendeakzapatak ere eskatzen zizkion, eta estu samar geratuezkero, hurrengo egunean handiagoak ekartzenzizkion, portea pagatu eta kitto. Garai hartan ezzegoen orain bezala telefono mugikorrik eta eztakotxerik ere. Autobus zerbitzua ere orain bainomurritzagoa zen.Lehen goizeko 6:15etan zegoen autobusa Beasainajoateko eta arratsaldean 16:00 edo 16:15tanBeasaindik Zegamara itzultzeko eta iluntzean bestezerbitzu bat eta kitto. Ostegunetan eta igandetandobleko zerbitzua zegoen. Garai batean bazen“Jueves de moda” esaten zitzaiona. Astea luze egitenzitzaion jendea bazegoen eta hauek Tolosa edoDonostiara joan nahi izaten zuten ostegunetan.Bazkaldu ondoren beste zerbitzu bat zegoen14:15etan, 15:00etako trena hartzeko.

A s t e a z k e n e t a nOrdizira joaten zen;O r d i z i a n f e r i azegoelako zerbitzugehiago egoten zirene g u n h o n e t a n .Autobusa goizeanbeti bezala irtetzenzen baina 8:15etanbeste zerbitzu bategoten zen. Baserri-tarrak, batzuk konejuedota untx iek in,b e s t e b a t z u karrautzekin, bestebatzuk sagarrekinetabar egoten zirenzain Ordiziara joateko;garai hartan jendeabaserritik bizi zen etageneroa zakutanhartu eta joaten zirenO r d i z i k o f e r i r asaltzera.Autobusetan ereizango zen badaaldaketarik ezta?

Lehen autobusagasojenokin ibiltzenzen, autobusak bi

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaJulian

Urkizu Urreta

Julian Urkizu

“Garai bateanbazen “Jueves

de moda”esaten

zitzaiona.Astea luze

egiten zitzaionjendea

bazegoen etahauek Tolosa

edoDonostiara

joan nahiizaten zuten

ostegunetan.”

52

Zegamako musika bandako partaidea izan zen Julian

kaldera zituen atzealdean. Autobusa ibili ahal izatekogasa egiten zen lehenik ikatz bejetalarekin. Ikatza,egurra baino merkeago zelako erabiltzen zen.Autobusa beraz, sua eginda ibiltzen zen. Gure aitagoizeko 4:30etan jaiki, garajera joan eta han egitenzuen sua. 6:15etan irtetzeko beharrezkoa zen hiruordu laurden lehenago sua egitea. Gasojenoarekinautobusa geldi-geldi ibiltzen zen.Gogoratzen al zara, Zegamatik Ordiziara zenbatkostatzen zen autobusa?

Ez naiz gogoratzen. Gogoan dudana da, La Sallenbi anaiak ibili ginela, eta hilabeteko kuota 13 pztazela bakoitzeko, eta bi anai izateagatik 16 pztaordaintzen zuela gure aitak. Gure aitak, kuota horiordaintzeko jai eta aste egiten zuen lan, oporrikgabe. Eskurtsioak antolatzen zituen, San Ferminetara,Arantzazura, Urkiolara e.a. gure aita ez zenautobusaren nagusia, (nagusia Segurako GermanImaz zen) txoferra zen baina autobusa berea balitzbezala ibiltzen zen.Egunkaria ere zure aitak ekartzen omen zuen?

Bai, goizeko 7:00etako trenak Beasaineraino “LaVoz de España” egunkaria ekartzen zuen eta gureaitak jasotzen zituen Segura eta Zegamara ekarribeharrekoak eta baita Idiazabalgoak ere. Idiazabalgoegunkariak “Gildaenean” uzten zituen asteazkenetanezik, izan ere asteazkenetan Idiazabalgo diarioaferira joaten zen eta orduan berak hartzen zituen.

Zuen etxean saltzen al ziren egunkariak?

Gure etxean ez zen periodikorik saltzen enkarguzekartzen zituen aitak.Garai hartan La Voz de España saltzen zen Zegamanbakarrik eta El Diario Vasco enkarguz ekartzen zen;El Diario Vasco Espainiako Gobernuarekikoindependientegoa zen eta Zegamako abertzaleekEl Diario Vasco erosten zuten enkarguz, guztira11ren bat Diario vasco ekartzen ziren hain zuzenere eta egunero Gerrikoenea edota Abarkeroneneta Alustizaenenan uzten ziren, etxe horietan elkartzenbaitziren Zegamako abertzaleak.Denborarekin “Diario” ere hasi ziren saltzeko ekartzeneta nik edo nire anaiak partitzen genuen.Egunkari asko saltzen al zen Gerra ondorenZegaman?

La Voz de España, 30-40 bat eta El Diario Vasco10-11 ale.Nondik duzue musika ikasteko zaletasun hori?

Nik beti izan dut musikarako afizioa, hala ere, gureetxean ez zen aurretik ez aita eta ez aitona erehorrelako afiziorik zuenik. Nik beti izan dut afiziohandia; Zegamako banda jotzen ari zenean eta baiBeasaingoa edo beste bat jotzen ari zenean, nire

lagunak dantzara joaten baziren ere, ni musikaentzuten gelditzen nintzen.Zegamako banda kanpora irtetzen al zen?

Bai, 1946an Tolosara ere joan zen inauterietara.Hurrengo urterako ere deitu zien jotzera joan zitezeneta batzuk ez ziren joan trote handia zelako. Ni1947an sartu nintzen bandan.Noiztik ezagutu duzu Zegaman banda?

Ni Zegamakobanda gerraa u r r e t i kezagututa nagoe ta no r t zukosatzen zutenere gogoan dut:Jose Lar rea

(Elizondo) Zuzendaria, Pantxo Altzaga eta ManuelOrmazabalek Tuba baxua jotzen zuten, AgapitoErzillak bonbardinoa, Periko Erzillak, tronpetea;Anselmo Erzillak, klarinetea; Anduezako lau anaiak,Altzaga anaiek, Pantxok tuba, Jose Ramonekborbandinoa, Justok tronboia edo “oloven”a etaJesusek klarinetea; Joakin Gerrikok sasofoia, Mintegianaiek berriz, Joxek, sasofoi tenorra eta Juanitoktronpetea; Antero Calvok klarinetea, SimonOrmazabalek errekintoa, Luzio Ormazabalekklar inetea, Pako Ormazabalekbonbardinoa eta Manuel Ormazabalekbaxua.Gerra garaian, banda desegin egin zeneta 1940ko Gabonetan berriz berpiztuegin zen 11 musikariekin: ZuzendariaSanti Azurmendi zen baina berak eretronpeta eta sasofoia jotzen zituennahiko musiko ez zeudelako, JoseMaiorak kaxa jotzen zuen, FelixAzurmend ik bomboa, AndresLaskibarrek platoak, Pantxo Altzagakbaxua, Jose Ramon Al tzagakborbandinoa, tronpeta 3 lagunek jotzenzuten: Periko Erzillak, Miguel Goenagaketa Santi Azurmendik; sasofoia MartinAzurmendik, klarinetea Jesus Altzagak,

eta gero hortik denboragutxira sartu zen. LucioOrmazabalek ere klarineteajotzen zuen.Banda honek 1950 inguru arteiraun zuen eta esan 15etik behin jotzenzuela urte osoan, Garizuman ezik. SanBartolometan ere jotzen zuen, bestalde,San Bartolometan Beasain eta Ordizikobanda ere etortzen ziren.Eta non jotzen zuen bandak?

Portiku berrian. Garai batean portiku berriaUdaletxearen azpian dagoenari esatenzitzaion eta portiku zaharra, elizakoportikuari.

Zegama Urtekaria 06

“Lehenautobusagasojenokinibiltzen zen,autobusak bikaldera zituenatzealdean etaautobusa ibiliahal izatekogasa egitenzen lehenikikatzbejetalarekin.”

Julian Urkizu

“Baserritarrak, batzuk koneju edota untxiekin,beste batzuk arrautzekin, beste batzuk sagarrekinetabar egoten ziren zain Ordiziara joateko”

53

Zegamarrak Arantzazun, Konstantino txofera ikus daiteke, Zegamako autobusean

Konstantino, Zegamakoautobusa prestatzen,Juan Telleria kalean

Beasaingo tren geltokia, Zegamako lineako autobusa ikus daitek erdian

Altsasutik ez al zen etortzen bestebanda bat?

Ez, Alsasutik orkestina bat etortzenzen jaietan eta banda desegin zeneanhamabostero etortzen zen. Banda1954 inguruan desegin zen, geroAranburu alkatea saitu zen berriro erebanda martxan jartzea baino ez zuenlortu.Banda desegitear zegoela, nirizuzendariak esan zidan orkestinamontatzea pentsatu zuela eta nirekinkontatzen zuela. Egia esateko, ni

orkestinan jotzen hasi nintzen baina disgustohandiarekin eta 2 edo 3 urte pasatu nituen orkestinahonetan. Orkestinako partaideak honako hauekgirenen: Inazio Altzaga, Jesus Altzaga, Jose MariAlkaraz eta Santi Azurmendi eta ni neu. Hasieranondo ibili ginen bainaazkenean desegin eginzen.Kanpotik jenderike tor tzen a l zenZegamara?

Bai garai hartan jendeasko etortzen zenZegamara. Seguratik,Idiazabaldik, Mutilotik,Zeraindik... Jendea,diarioan eta batez erebizikletan etortzen zen;15etik behin jotzen zuenbandak eta banda ezzegoenean , M ige lGoenaga, Ramon Goenaga eta Olatxoko Patxi Albisusoinua jotzen aritzen ziren eta hauekin batera, JesusAltzagak berriz klarinetea jotzen zuen, ondorioz, betifesta giroa egoten zen Zegaman.Inauterietanbandak ezere g i t e n a lzuen?

Bai, goizeang o i z ,Olatxoarinojoaten ginen oinez ezer jo jabe eta Olatxotik hasi etaGurutze Santuraino etortzen ginen baserriz baserrieskean. Diru horrekin afaria egiten genuen. Eskeakarnabaletako igandean egiten zen. Diru biltzennormalean Antonio Arrondo eta Florentzio Arkonadaibiltzen ziren eta hauetako baten ezean LeontzioOtaegi.Igandetan zein ordutan izaten zen musika?

Neguan arratsaldeko 16:30-17:00ak aldera. Hiru

saio izaten ziren eta saio bakoitzean 3 edo 4 piezajotzen ziren. Arratsaldeko 17:00etan, 18:00etan eta19:00etan.Iluntzeko 20:0etan Abe Mariak jotakoan, denoketxera joaten ginen. Udan Abe Mariak ereberanduago jotzen ziren eta dantzaldia ere ordubetebat beranduago hasten zen.Abesbatzik izan al zen garai hartan zegaman?

Elizako korua ezagutu nuen. Koru honetangizonezkoak bakarrik parte hartzen zuten. Korukoorganistak Telleria anaiak ziren, Dionisio, Felix etaJuanito. Nik neuk ere parte hartu nuen koruan. Mezanagusian abesten genuen, elizatik kanpo inoiz ez.Juan Telleria ezagutu al zenuen?

Bai bizilagunak ginen, Etxeraia kalean bizi zirelakohauek ere. Beren osaba Baldomero apaizarekin biziziren. Musikari onak eta konpositoreak ziren, Juanito,

Felix eta Dionisioanaiak.Non ikastenz e n l e h e nm u s i k aZegaman?

Gure gara ianakademia fron-toian zegoen.DonJabier Ormazabaleta Luis Otaegiziren irakasle.Zu autodidaktaizan al zara?

Haseran leziob a t z u k j a s o

nituen baina, gero bakarka ikasteko metodoa erosinuen; Villabonara heziketa lanbidea ikastera joannintzenean, instrumentu zahar bat eramaten nueneta 15ean behin ekarri beharra nuen gero hemengobadan jotzeko behar nuelako.

Ezer bai al duzu bandakorik gordeta?

Nik garai hartako partitura eta instrumentuak gordetadauzkat.Udaletxean baziren Estandarte eta farola bat etabandak San Juan bezperan ateratzen zituen.Estandarte eta farola hau, Zegamako bandakDonostiko “Certamen Musical” batean lortutakoakziren.Zure seme-alabek izan al dute afiziorikmusikarako?

Seme-alabak ere ibiliak diramusika munduan. Nik banuenTolosako bandan lagun bat etabi semeak Tolosako bandanjotzen hasi ziren; neuk eramaneta ekartzen nituen entsaioetatiketa n i re an imatzeko etaanimatzeko esaten zidaten etaazkenean ni ere hasi nintzenbandan jotzen. Gaur egun bisemeak ertzainen bandan jotzendute. Bestalde, gazteagotan, lauseme-alabek Urki taldea osatueta herriz herri jotzen zuten.Zer eman dizu musikak?

Musika dela eta ez dala, aldeguztietan lagunak ditut.

ALOÑA GOROSPEEDURNE ALBIZU

“luntzeko 20:00etan Abe Mariak jotakoan, denoketxera joaten ginen.”

“InauterietanOlatxoraino

joaten ginenoinez ezer jo

jabe etaOlatxotik hasi

eta GurutzeSanturaino

etortzenginen

baserrizbaserri

eskean.”

Julian Urkizu

Constantino autobusarenondoan, Juan Telleria kalean

54

Zegama Urtekaria 06

Zegamako musika banda

Garai bateko “Urki” taldea

ZORIONAK ETA URTE BERRI ON!Zegamako Tartalo-Etxe Kultur elkarteak urtero ohiduen moduan, bere bazkideei eta Zegamako herriarizuzendutako hainbat ekintza eragin ditu aurten ere.Beste batzuen artean, mus txapelketa,gaztetxoentzako arrantza lehiaketa, sagardotegirairteera, bertso saioak, txakolin dastaketa, euskalpreso, iheslari eta senideen aldeko ekimenak,sukaldaritza txapelketan parte hartzea, etb. Ekimenguzti hauekin saiatu gara, elkarte «gastronomikoa »soila ez izaten eta urtero bezela herriaren aldekokultur eta gizarte ekintzak egiten, aurtengoan eregure nahiak beteta ikusten ditugularik. Hau ikusirik,hurrengo urteetan Kultur-Elkartea bezela aurrerajarraitzeko indarra ematen digu.Urtetik urtera geroz eta bazkide gehiago garelaikusirik, eta elkarte zaharra txikia geratu zaigunez,lan eta buru hauste uste handiak eta gero, Tartalo-Etxek elkarte berria ireki du Santa Barbara kaleanegin diren etxe berrien azpian. Honekin batera Itzalataberna ere ireki delarik.Tartalo-Etxe Pilota Kirol-Elkarteak ere aurrera jarraitzendu gaztetxoei pilotan jolastu eta federatu bezalatxapelketetan parte hartzeko aukera emanez.Bestalde, udaletxeak kultur elkartekiko jarrera ez dualdatu, ondorioz diru laguntzak jasotzeko zailtasunakditugu. Guk kultur elkarte bezala, Udaletxeak laguntzaeskatzen digun ekintza guztietan gustoz parte hartzendugu. Beraz, guk herriarekiko dugun ekintzaeskeintza dela eta kultur elkarte bezala gureekintzetan laguntza jasotzea besterik ez dugueskatzen.2006ko EKINTZAKJarraian 2006. urtean zehar parte hartutako nahizantolatutako ekimenen aipamena egingo dugu:URTE ZAHARRETAKO PRESO ETAIHESLARIEN ALDEKO GAZTINA JANAUrteroko ohitura bihurtu den bezala, urte zahariluntzean egin ohi den preso eta iheslarien aldekokonzentrazioarekin bat eginez, gaztina jana antolatugenuen. Herrian ikusi genuen onarpen ona dela eta,urtaroko giroaz lagundurik aurtengoan ere herritarguztiei gonbitea luzatzen dizuegu.PRESO ETA IHESLARI GUZTIAK ETXERA!!!ZEGAMAKO ELKARTEEN ARTEKO MUSTXAPELKETA NAGUSIAUrteroko legez, 2005.urtean elkarte bakoitzakantolatutako mus txapelketaren finalera iritsitakoenartean jokatzen den mus txapelketa jokatu zenmartxoaren 18an. Aurten Tartaloetxeri tokatzenzitzaiolarik antolatzea.Txapeldunak, Luis Arrieta eta Migel Azkona izanziren.X. ARRANTZA LEHIAKETAUrtero bezela, Tartalo-Etxe Kultur Elkarteak herrikogaztetxoentzat arrantza lehiaketa antolatu zuenapirilaren 2an.Parteartzaileak zazpi izan ziren: Imanol OtaegiBaleztena, Irati Atxa Asurmendi, Ibai UrbiztondoAzurmendi, Ioritz Etxeberria Oiarbide, Unai AtxaAsurmendi, Jon Irastorza Mujika eta ArkaitzUrbiztondo Azurmendi. Arrantza egun kaskarra izanbazen ere, sariak parteartzaile guztientzat izan ziren.Honenbestez, parteartzaile guztiei eskerrak emanezeta hurrengo urtean berriro elkar ikusiko dugulakoanagurtzen gara.TARTALOETXErekin SAGARDOTEGIRAUrteroko ohitura den bezela, martxoaren 11n herriguztiari zabalduriko Sagardotegira irteera egin zen.Aurtengoan Astigarragako Etxeberri sagardotegiraizan zen, 60 herritar joan ginelarik bertara.

Sagardotegian bapo afaldu eta giro ederrean egoneta gero Astigarragara joan ginen denok parrandabotatzera.Ohitura bihurtu den irteera delarik, 2007rako herriguztiari gonbitea luzatzen diogu eta animatu egunederra pasatzera.PAELLA LEHIAKETASan Bartolome jaietan ospatzen den Elkarteen artekopaella lehiaketan, Tartalo-Etxe elkartetik bi bikoteaurkeztu ziren.Bikoteak: Tomas Lasa etaAmaia Gorospe alde batetiketa Imanol Garmendia etaAnartz Goia bestetik izanziren.ZEGAMAN EZ GAUDEDENOK2006ko San Bartolomejaietan, Zegamako Preso etaIheslarien aldeko taldeakegun berezia antolatu zuen.Egun hori aurrera ateratzekoTartalo-Etxe Kultur Elkarteaklaguntza eskein i z ien,antolakuntzan parte hartuz.Izena emanda zeuden 85lagunentzako bazkari ederrai zan zen Uda le t xekoportikuetan. Bertan bazkalduondoren, t r ik i t i lar i etabertsolariekin kalejira egin zenIlunabarralderarte.ELKARTE BERRIADenak hain gustoko izandugun elkarte zaharra txikig e l d i t u e t a g e r o ,aurrerapausu bat emateabehar rezkoa izan da.Aspaldiko urteetan ideia etadesioa izan dena, aurtenazkenik errealitate bihutzealortu da.XIII urteetan zehar elkarteaaurrera ateratzen lagunduduen jende guztiari esker, eta bazkide kopuruagoruntz dihoala ikusirik, azkenik elkarte berriazabaltzea lortu da.Herriko jaietarako erabat amaitu gabe zabaldu bazenere, irailaren 22an inauguratu zen ofizialki Itzalatabernarekin batera.Egun horretako jaiari, elkarteko pilotariek eman zietenhasiera herriko pilotalekuan lagun arteko partidu batjokatuz. Ondoren herriko aizkolariak aritu ziren lehian.Jarraian elkarte aurrean, Joxe Mari Esnaolak zutikaenbor bat moztu zuen jende ugariren gozamenerako.Ekitaldiari amaiera emateko, Iker Zubeldiarenbertsoak izan ziren.Inaugurazioari amaiera emateko, bildutako jendeguztiak bapo jan eta edateko aukera izan zuen.ELKARTEA DENEN GOZAMENERAKO IZANDADILA.XIV. MUS TXAPELKETAAurtengoan XIV. aldiz, iraileko azken ostiralean (irailak29) egin ziren kanporaketak eta urriaren lehenengoostiralean (urriak 6) izan zen finala.Aurtengo mus txapelketan parte hartu duten 28bikoteetatik, Igor Elizegi eta Asier Berasategikosatutako bikotea izan da garaile, Urko Gorrotxategieta Igor Ormazabal bigarren gelditu zirelarik. Mustxapelketa arrakastatsua izan dela eta partehartzaileguztiei gure esker-ona eta hurrengo urtean ere berrizelkartuko garelakoan, gonbitea luzatzen dizuegu. 55

Tartaloetxe Kultur Etxea

Zegama Urtekaria 06

Tartaloetxe

Arrantza lehiaketako partaideak

Mus txapelketako irabazleak

Beste aldetik, gure eskerrik beroenaklaguntza eman diguzuen denoi:Zegamako Okindegia, AitzkorpeEdaritegia, Zegamako Kasinoa, BenitoHarategia,Vendi Janaridendako Sebas Lujanbio,Mike l Matx inandiarena Arotza-Eraberritzea, Txanton Edaritegia, HaizeaEdaritegia, Caldas Harri-LanetakoAntonio Castro, Manolo Edaritegia, MikelIgeltseritza, Ostatu Jatetxea, IbañezMargolariko Iñaki Lasa, Margoako TomasLasa, Joakin Aroztegia, Joxe Telleria S.M.Aseguruak- korreduria, Txurreria Tabako-Edaritegia, Intxausti Arrandegia,Zegamako kooperatiba, Atxa Oilategia.E S K U B I D E G U Z T I E N A L D EAurtengoan ere, guztion eskubideenaurka, Euskal Herriko 100 elkarte bainagehiagotan eginiko miaketak salatzenditugu. Miaketa hauen barnean, urriaren25ean Ertzaintzaren bisita izan genuenTartalo-Etxe Kultur Elkartean.SAN MARTINETAN TXAKOLIDASTAKETADagoeneko ohitura den bezela SanMartin azoka egunean, Tartalo-Etxe KulturElkarteak txakoli dastaketa antolatu zuen.Aurtengoan elkarte berria dela eta lekualdaketa izan zen, Santa Barbara kaleanegin zelarik. Urtero bezela aukera politaeskeini zitzaien herritarrei, txakolindezberdinak dastatu, salda bero bat hartueta mokadutxo bat egiteko.ez dago inguratu ziren 200 lagunenartean solasaldi ederrak sortu zirela girojatorrean, bazkaltzeko ordua iritsibitartean.AITOR ZABALETA-ri OMENALDIAAurten, 8. urteurrena dela eta, sekulakoomenaldia antolatu zuten abenduaren8rako.Eguna, Tartalo-Etxean bazkari bat eginezhasi zuten, ondoren Omendaldi antifaxistahoni bukaera emateko kontzertu hauekizan zirelarik:• BANDA BASOTI• SAGARROI• BETAGARRI• NAIZROXAOmenaldi erraldoi horren aurrean, zegoenlana sekulakoa zela ikusirik, Tartalo-Etxe

Kultur Elkarteak bere laguntza eskeini zienantolatzaileei, hauen aldetik izugarri eskertuz.Espero bezela, sekulako jendetza izan genuenZegaman.TARTALO-ETXE PILOTA ELKARTEAAmaitzear gauden urte honetan ere, herriko hainbathaur eta gazteek pilotarekiko duten zaletasunaagerian utzi dute. Astean zehar ia egunero izan dapilotaren zarata hotsa Toki Alai pilotalekuan. Astearteeta ostiraletan Pilota Eskolako haurrak ibili dira etaastelehen eta ostegunetan aldiz, Gipuzkoako PilotaFederazioan Tartaloetxe Elkartearen izeneanfederaturik dauden gazteak. Gaur egun 12 gazteditugu elkartean federeturik.Gau r egun as t e ro -as t e ro e t a f i n - f i nentrenamenduetara joaten diren haur eta gazteakhonakoak dira, nahiz eta egunen batean besterenbat ere agertu izan den:• Aurre-Benjaminak: Joseba Azurmendi, EgoitzRivas, Jon Arakama, Gorka Arizkorreta, UnaiBerasategi, Aitzol Arrondo.• Benjaminak: Xabier Azurmendi, Iosu Oiarbide,Luis Bautista, Andoni Saez de Maturana.• Alebinak: Iban Matxinandiarena, Joseba de laHera.

• Infantilak: Unai Atxa, Luis Malkorra, JoanesEtxaide, Ioritz Etxeberria.• Jubenilak: Arkaitz Aldasoro, Arkaitz Ariznabarreta,Estebe Ariznabarreta, Joseba Arakama.• Afizionatuak: Aitor Zabaleta, Eñaut Alberdi,Gorka Aierbe, Unai Agirre, Iker Zabaleta(Idiazabaldarra).

Aurtengo ekintza garrantzitsuenetakoa 2005.urteanbezala, Gipuzkoako Herriarteko Txapelketan(Interpueblos) parte hartzea izan da. Txapelketahonetan derrigorrezkoa da 3 mailatako (kadete,jubenil, afizionatu) pilotariak herritarrak izatea.Baldintza hau betetzea oso zaila da Zegama bezalakoherri txiki batentzat zeren eta gazteak bi urtez urtemailaz igotzen doaz eta azpitik beste bi pilotari behardira mailari eusteko eta gure biztanle kopuruarekinzaila da. Aipagarria da txapelketan eskuzkomodalitatean parte harturiko 21 herrietatik biztanlekopuru gutxien geneukan herr ia ginela.Zegamako herria defendatuz honako herritarrakjardun zuten:• Delegatua: Juan Mari Gereñu.• Kadeteak: Joseba Arakama, Jon Irastorza, JoxeJabier Malkorra.• Jubenilak: Unai Agirre, Arkaitz Ariznabarreta,Arkaitz Aldasoro, Estebe Ar iznabarreta.• Afizionatuak: Aitor Zabaleta, Eñaut Alberdi,Gorka Aierbe.

Zozketan Usurbilen aurkako lehia egokitu zitzaigun.Herri gogor eta lehiakorra, 90. hamarkadan bi aldiztxapelketa hau irabazitako herria eta gaur egun Aspepilota enpresan atzelari moduan jokatzen duen AsierArruti gaztea afizionatu mailan azken partiduakjokatzen ari zelarik. Lehenengo partida Usurbilenjokatu genuen. Kadete eta afizionatuek galdu eginzuten eta jubenilek aldiz irabazi. Beraz 2-1 galdu.Itzulerakoan Zegaman ere emaitza berdinak suertatuziren. Denera usurbildarrak nagusi 4-2ko emaitzaz.Dena den, Tartaloetxe Pilota Elkarteko ordezkariakgustora gelditu ziren lorturikoarekin. Emaitza hontzatjo zuten Usurbil bezalako herri bati aurre egiteko gaiizan zirelako eta bestalde bi herrien artean harremanpolita sortu zen. Aibide gisa, Usurbil nahiz Zegamanjokaturiko partiduen ondoren, bi herriko partaideenartean eginiko afarietan lagunarteko giro ederranabaritu zen. Datorren urtean ere, ea txapelketahonen berri emateko gai garen, ez zen seinale txarraizango!Parte harturiko beste txapelketei buruz aipatu beharradago, maiatza-ekainean antolatzen den “5 HerrienArteko Txapelketan” (Zegama, Segura, Idiazabal,Zerain, Mutiloa), benjamin, alebin, infantil, kadeteeta jubenil mailetan zegamar askok parte hartudutela eta emaitzak onak izan direla. BenjaminetanXabier Azurmendi eta Iban Matxinandiarena etanagusietan Arkaitz Ariznabarreta nagusitu ziren etakadeteetan Joseba Arakama txapeldonorde izanzen.Kadete, jubenil eta afizionatuak, Gipuzkoako klubenarteko txapelketan eta Udaberri Txapelketan buru-belarri lehiatzen ibili dira. Txapelketa hauei esker,irailetik aurrera ia ostiral edo larunbat arratsalderopilota partidak eduki ditugu ikusgai Toki-Alaipilotalekuan. Gipuzkoa osoa ere zeharkatu dutepartiduak jokatuz : Astigarraga, Hernani, Zumarraga,Beasain, Azpeitia, Azkoitia, Irun, Oiartzun, Añorga,Donosti, Elgeta, Arrasate, Bergara, …Azken urte hauetan Zegamak jaiotze-tasetan izanduen igoera nabaria da. Lerro hauetatik gonbitealuzatzen diegu haur huen gurasoei bultzadatxo bateman eta pilota bezalako kirol eder batetaz gozatzekoaukera dutela eta gure elkarteko ateak zabalikdaudela. Zenbat eta txikiagotan ikasi pilotan orduaneta hobe. Agian etorkizuneko Aimar Olaizola edoMartinez de Irujo-ak zegamarrak izan litezke etaberiekin gozatzeko aukera izan dezakegu.

BEJONDEIELA!

Herrien arteko pilota lehiaketan partehartutakoak

Jose Mª Esnaola lanean

Euskal presoen eskubideen aldekoaldarrikapena

Zegama Urtekaria 06

Tartaloetxe

56

“Gustuko lekuan aldaparik ez” esaera zaharrarekinhasi genuen iazko urtekariko artikulua gazteok.

Aurten, esaera zahar horrek, iaz baino zentzuhandiagoa duela esan genezake; edozentzua hartu duela behintzat. Izan ere,gustuko genuen leku baten alde borrokatueta azkenean, aldapa guztiak gaindituz, lortugenuen horrenbeste aldarrikatzen genuenGaztetxea. Abenduaren 2a gorriz borobildutadugu guztiok egutegian. Ahaztuko ez dugunegun bat izango da. Gaztetxean lehen aldizsartu ginen eguna.Gazteon lehen bilera, gau hartan bertanegin genuen. Lekua egokitu, Gaztetxea guregustura nola jarri, etab. erabaki ondoren,hurrengo egunean bertan hasi genituenegokitze lanak. Egun, aste eta hilabetepolitak izan ziren. Herriko gazte guztiakbatera Gaztetxe bat eraikitzen ari ginen,leku bat gure modura egokitzen; guztiokbatuta lanean.Hilabete batzuk igaro ondoren, horrenbestedesiratutako inaugurazio eguna iritsi zen.Hainbat ekitaldi antolatu genituen. Gurehelburua, gazteok lortutakoa eta eginikolana herriari erakustea zen eta denokelkarrekin Gaztetxearen irekiera ospatzea.Horretarako, martxoaren 11n, ostirala,inaugurazio ekitaldi “ofiziala” egin genuen.Iker Zubeldia, Amets Arzallus eta SustraiColina bertsolariak gonbidatu genituen etaherritarrentzat luntx bat prestatu genuen.

Xabier Azurmendi dantzariak txistularien doinuanaurreskua dantzatu, bertsolariek bertso bana botaeta trikitilarien doinuez Gaztetxea inauguratuta geratuzen. Herritar asko hurbildu ziren eta hori ere eskertunahi genuke. Ondoren, bertso-triki poteoa eta bertsoafaria izan genituen.Larunbatean, herri kirolen eta kontzertuen txandairitsi zen. Joxe Mari Esnaola aizkolariak herri kirolerakustaldi bat prestatu zuen eta gauean MendekuItsua, Maitip´'abs talde katalana eta Trikizio musikataldeen kontzertuak izan genituen herrikopilotalekuan. Honela, Zegamako Gaztetxeainauguratuta geratu zen. Bide batez, inaugurazioanlagundu ziguten guztiei eskerrak eman nahigenizkieke: Herriko tabernariak, Pako eta berekamioia, Itsasondoko Udala...Behin Gaztetxea inauguratuta, ekintza ezberdinakegiten joan gara urtean zehar. Horietako batGaztetxeko I. Mus Txapelketa izan zen. Uste bainobikote gehiagok hartu zuten parte eta sekulako giroasortu zen Gaztetxean. Azkenean, Aitor Arakama etaGorka Lozano izan ziren txapeldunak.Gabonetan, gazte guztiok bildu eta gabon bazkariaegin genuen herriko ostatuan ondoren herrikobaserrietara kantuan irteteko asmotan. Bazkal ostean,bi taldetan banatu eta batzuk Barrenalde auzora etabesteak Otzaurte aldera abiatu ginen gabon kantuan.60 bat gazte bildu ginen egun hartan.Ihauterietan ere utzi genuen gure arrastoa gazteok.Izan ere, garai batean egiten zen ihauterietako festaberreskuratzearren, txaranga bati deitu eta poteoaegin genuen. Ondoren, pilotalekuan egiten zenafaria eta dantza lehiaketa berreskuratu genituen.Giro polita izan genuen gauean zehar. Azkenean,dantza txapelketako irabazleak Ainitze eta XabierAzurmendi anai-arrebak izan ziren.Denbora igaro ahala, herriko San Bartolome jaiakiritsi ziren. Festetan, dagoeneko ohitura bihurtu denGazte Afaria egiteaz gain, koadrila egunean gaztejokuak egin genituen. Sekulako arrakasta izan zutenjokoek eta gazte askok parte hartu zuten. Koadrilabazkarien eta futbol taldeen arteko finalaren arteangeratzen zen hutsunea betetzeko primerako ekintzadela ikus ahal izan zen.Urteko azken ekintza, San Martin egunean izanzen. Egun horretan, urteroko odolki eta txorizopintxo postua jartzea ezinezkoa gertatu zaiguaurtengoan. Horren hutsunea betetzeko eta gazteokfestan parte hartzeko, urtero moduan txerrikumebat zozketatu genuen eta iluntzerako txaranga batekarri genuen poteo garairako.Ikus daiteke beraz, pixkanaka Gazteok geure lekuahartzen ari garela herrian eta pixkanaka ekintzagehiago egiten ari garela. Jarrai dezagun ba honelaeta izan dezagula herriaren laguntza. Zegamakogazteok ere Zegamako herritarrak baikara.

Gazte Herexa ElkarteaG A Z T E T X E B AT J A I O D A Z E G A M A N . . .

Gaztetxea margotzen

Zegamako gazteak jaietan

2007 URTE ZORIONTSUA OPA DIZUEGU

URTE BERRI ON !!!OLABERRI ETA

JUAN TELLERIA KALEAN

GARAJEAK SALGAI

SAN JUAN AUZOA 20-LEHENA AXIRI ERAIKUNTZAAZKOITIA • 943 85 73 54

2005eko Gaboen Egunean, baserrietarako Gabon eske irteera aurretik

Noiz eta non jaio zinen?

1923ko urtarrilaren 30ean Zatizalierrenjaio nintzen.Eskolan ibili al zinen?

Baietz esan daiteke, 7 urterekin AmiñaBarrenera bizitzera joan ginenean hasinintzen San Pedroko eskolan. MariaMora izan zen nire irakaslea. Klaseakeuskaraz ematen genituen.Maria Mora nongoa zen?

Madrilekoa zen baina euskeraz ikastengenuen. Udan eskolarik ez zegoeneanZestoako balnearioan aritzen zen lanean.Eskolara haur asko joaten alzineten?

Goialdeako gehienak. Otzaurten ere eskola zegoeneta auzoko haur guztiak bi eskola hauetan ibili ginen.San Pedroko eskolan haur dexente ibili ginen. Geroberria egin zutenean haur denak kaleko eskolarajoaten hasi ziren. Autobusa etortzen zen beraienbila. Ez naiz gogoratzen noiz hasi ziren haurrakkaleko eskolara joaten, gogoratzen dudana zera da,Loreto nire alaba jaiotzeko zegoela eskola berriaegiten ari zirela, orain dela 45 urte. Esan daitekeeskola berriake g i nzituzteneanauzoko haurd e n a kautobuseanh a r t u e t ak a l e r ae r a m a nz i t u z t e l aeskolara.Noiz arte ibili zinen eskolan?

11 urterako morroi nengoen, beraz, ordurarte ibilinintzen eskolan. Uda hartan Zatizalierrera bidalininduten morroi behiak zaintzera. Uda amaitutakoanetxera itzuli nintzen, baina handik denbora gutxiraokindegira bidali ninduten lanera. 12 urterekinSegurako okindegian ari nintzen lanean, beraz, nikdaukadan eskola ez da batere handia. Maria Morakere eskola handiegirik ez zuen. Esaten dutenezfamilia aberatsekoa zen bera, baina etxetik bota eginomen zuten eta Zestoara eta Zegamara etorri zenlanera. Emakume jator eta edukatua zen.Zatizalierren morroi egon zinenean etxerajoaten al zinen lo egitera?

Ez, Zatizalierren pasa nuen uda osoa, ez nintzenetxera joaten.Segurako okindegian egon zinenean ere bertanbizi al zinen?

Bai, oso gutxitan etortzen nintzen etxera, gabonetaneta horrela. Gabon egunean bakarrik izaten genuenjai. Zatizalierren morroi ibili nintzenean denbora libreaizaten nuen, baina okindegian ez. Gabon eguna

bakarrik izaten nuen libre eta orduan etxera joatennintzen. Etxean galdetzen zidaten ea lo egiterabakarrik joaten nintzen. Normala den bezala. Urteosoan jai egun bat bera ere izan gabe, ba, ni logureakjota egoten nintzen eta lo egin besterik ez nuen nahiizaten. Eta esan behar da okindegian 4 urte bainogehiago egin nituela, bertan gerrate guztia pasanuen.Segurako okindegian 4 urte pasa ondorenberriro baserrira etxeko lanak egitera itzuli alzinen?

Bai, 16 urterekin etorri nintzen etxera. Baserrikolanez gain trenbidean ere aritu nintzen lanean. 17urte nituela hasi nintzen lanean trenbidean. Hura langogorra zen, kanalak eta tunelak garbitzen ibilinintzen soldadu joan arte.Trena garai hartan geratzen al zen Zegaman?

Geratu ez baina pasatu bai.Jendeak erabiltzen al zuen?

Hasieran ez zegoen apeaderorik, geroago egin zuten.Egin zutenean orduan bai, jendea ibiltzen zen. Eznaiz gogoratzen noiz egin zen, esan dezakedanbakarra zera da, ni soldadu joan baino lehen eginzela eta ni soldadu 21 urterekin joan nintzen. Obraneta obrakoekin ibili nintzen. Gabirikoa ere orduanegin zen.

Soldadutzan zenbat denbora pasa zenuen?

2 urte eta erdi pasa nituen.Soldadutzan zeundenean etxera etorri al zinennoizbait?

Uzten zidaten guztietan. Lehen aldiz 7 hilabetesoldadutzan pasa ondoren etorri nintzen. Handikaurrera sarriago etortzen hasi nintzen. Ni Calatayudenegon nintzen. Gaur egun gertu geratzen da, bainaorduan 2 egun bidean pasatzen nituen. Joan ginenegunean, behintzat, hainbeste denbora pasa genuen.Bagoi batzuetan sartu gintuzten. Altsasuko geltokianegonaldi bat egin genuen eta Iruñako geltokian besteegonaldi bat.Dendarik ba al zegoen Goialdean?

Nik, denda Ezpaleon ezagutu nuen, Kontxita etaAntoniok zeukaten eta taberna ere bazuten hauek.Bestalde, Urtzelaietan ere ezagutu nuen taberna.Orduan kalera jeitsi beharrik ez zenuten izango?

Kalera jeisten ginen, mezetara joan beharra zegoeneta. Gurasoekin ere kalera joaten nintzen mezetara,eta goizeko 6.00etarako mezetara ere bai. Hasieran5.30etan egoten zen eta geroago 6.00etan jarrizuten.Urtzelaietako taberna nolakoa zen?

Taberna txikia, baina garrantzitsua auzorako. SanPedroko festetan giro ona egoten zen bertan,soinujoleren bat edo egoten zen. Geroago, jaieroegoten zen giroa, baina gure ume denboratanfestetan bakarrik. Soldadutza egin eta gero, garaihorretan, jaiero egoten zen giro ona soinujole etaguzti. Bertan parranda handiak eginak gara.San Pedron mezarik egoten al zen?

Horiek geroagoko kontuak dira, berria egin eta gerohasi ziren meza ematen, eta meza ematearekin

Zegama Urtekaria

HipolitoArrondo Aizpeolea

“Oso gutxitan etortzen nintzen etxera, Gabonetaneta horrela. Gabon egunean bakarrik izatengenuen jai.”

58

Elkarrizketa

San Pedroko Eskolan Goialdeko haur asko ibili ziren

Hipolito Arrondo

“7 urterekinAmiña

Barrenerabizitzera joanginenean hasi

nintzen SanPedrokoeskolan.

Goialdekobeste haur

batzukOtzaurteko

eskolanibiltzen ziren.”

“SoldaduzkaCalatayuden

egin nuen.Gaur egun

gertu geratzenda, bainaorduan 2

egun bideanpasatzen

genituen.””

batera igandeetako giroa areagotu egin zen. Exitobat izan zen, autobusa eta dena jarri zuten kaletikjendea etorri ahal izateko. Seguratik ere etortzenziren.Egia al da Goialdeara neskengana etortzenziren mutilei harrika egiten zenietela?

Fama hori badago eta gezurra ere ez da. Harrikaegiten genien Seguratik neska-laguntzera etortzenziren mutilei. Behin, auzoko neska bati, gustokoa ezzuen mutil batek lagundu zion eta neskak, nahitasasiz beteriko bide batetik eraman zuen, gero mutilak,atzera etxera bueltatzekoan, arazo gehiago izan zitzaneta ondorioz, hari gehiago lagun ez ziezaion etxera.San Pedroetako festez gain, beste festarik baal zegoen Goialdean?

Ez, San Pedro eguna bakarrik. San Pedro eguna jaihandia zen eta etxean gonbidatuak eta dena izatenziren.Irutxetan tabernarik egon al zen?

Bai, izan zen. Baina ni gaztea nintzela eta ez dutoroitzapen handiegirik.Aste Santuak nola ospatzen zenituzten?

Elizan sartuta goizean eta arratsaldean. OstegunSantu egunean kaletik Gurutze Santuraino izatenzen prozesioa eta Ostiral Santu egunean kaletikBarrenaldera joaten zen, baina denbora gutxiagoegiten zen, gero jendeak Segurara joan nahi izatenbaitzuen Segurako prozesioa ikustera fama handiazuelako. Nik ez nuen askotan ikusi, okindegian egonnintzen 4 urtetan bakarrik.Trenbidean lanean zenbat denboran ibili zinen?

17 urterekin hasi nintzen, baina geroago segurosoziala etorri zen eta 18 urte bete bitartean etxerabidali ninduten. 18 urte betetakoan berriro trenbideanlanean hasi nintzen 21 urterekin soldadutzara joanarte.Nolatan joan zinen Pasaiako portura lanera?

Portuan zegamar asko zegoen lanean. Zegamarbatek postu on bat lortu zuen portuan eta harkzegamar askori eman zigun lana.Menditik kostara aldaketa handia nabaritukozenuen, ezta?

Bai, baino askotan esaten zidaten “zegamarra izangohaiz hi ere, ataundarrak eta zegamarrak kamineroedo guarda seguruago”.Gaur egun emaztea dena ere Pasaian ezagutual zenuen?

Bai, bera etxe batean neskame zegoen Pasaian etani portura lanera joan nintzenean ezagutu genuenelkar. Denboraldi bat elkarrekin ibili ondoren, ezkondueta Zegamara itzuli ginen bizitzera.Zure emaztearentzat ere gogorra izango zenZegamara etortzera?

Bai, baina berak esaten duen bezala, “gustuko tokianaldaparik ez”. Ni aspertuta nengoen portuan lanegiteaz. 5 urte pasa nituen bertan eta gaixotu ereegin nintzen. Nik guarda lanpostua nuen eta askotangauez lan egin behar izaten nuen. Itsasoko brisa

hark kalte handia egiten zidan, betikatarroarekin nengoen eta birikak erehartuta izaten nituen.genuela eta guk dena batera egingenuen, Zegamara etorri, ezkondu etabaserria erosi. Nire anaia zaharrenaOlaran baserrira ezkondu zen eta gurebaserria libre geratu zenez, nik gurasoeierosi nien.Baserrian lan handia izango zenutenezta?

Bai, baserriko lanaz gain 8 seme-alabaizan genituen eta nik Legazpin lan egitennuenez esan daiteke denbora librehandiegirik ez genuela izaten. Nik,gainera, denbora asko egiten nuenetxetik kanpo. Ordu bat behar izaten nuen

lanera joaten eta beste ordu bat etortzen,bazkaltzen beste ordu bat eta 8 ordu lanean pasatzennituen. Ordu asko etxetik kanpo. Egun txarrak ereasko pasa ditugu. Urte batean bi eskumuturrakbatera hautsi nituen. Hura zen miseria ezertarakoere ez nintzen gauza. Gure alabetako batek 3 hilabeteizango zituen eta medikuetara joan behar genueneanhirurok batera joan behar izaten genuen. Tolosarajoaten ginen medikuarengana baina batzuetan harkDonostiara bidaltzen gintuen eta trenean ibili behar.Nik trenean ibiltzeko laguntza behar izaten nuen etaemazteak lagundu behar. Alaba zaharrenak 13 urtebesterik ez zituen. 40 egun egin nituen eskumuturrakeskaiolatuta baino eskuak indarrik gabe neuzkanez3 hilabete edo horrela egin nituen bajan.Larunbatetan lanik izaten al zenuten?

Hasieran larunbat goizetan lan egiten nuen 12akarte, baina gero larunbatak jai ematen hasi ziren.Baino gero etxean egoten zen lana. Baserrian lanaugaria izaten zen eta ganadua dagoen tokian zeresanik ez. Gaur egun ez dugu ezer, semeak ditu bibehor eta horiekin ibiltzen da, baina bestela ezer ereez.San Martinetan festa handia egiten al zen?

San Martinetan festarik ez zen egiten, hori geroagohasi zen. Beno, feria egoten zen. Nire aita ferizaleazen eta ni berarekin joaten nintzen. Ardi zaharrenbat edo beste eramaten genuen. Salerosketamoduan ospatzen zenferia, baina besterik ez.San Martinetako festakaskoz ere geroagojarritakoak dira.San Isidroak ereospatzen omenziren, ez?

Bai, bai, baina elizangehiena. Mezetarajoaten g inen e taSantuarekin prozesioani r t e t e n g i n e n .Ospakizun guztiakelizan hasten ziren,edozer gauza zela ere.S a n I s i d ro e t a k obazkaria ere bakarrenbatzuk egingo zuten,baina nik ez nuenbatere egin. Baina horiere geroago jarri zen,ni umea nintzela ez zenegiten. Baserritik ezz e g o e n e t e k i nhandiegirik, lehen ezzegoen eta orain ereez.Otzaurten noizbait erromeririk egon al zen?

Otzaurten ez baina beherago bai, karobian. Trengeltokiaren aldamenean dago karobi zulo hau etabertan taberna txiki bat jarri zuten Zubietakoek etasoinua ere egoten zen.

Zegama Urtekaria 06

“Aste Santuan,ostegunSatuanprozesioa,kaletik GurutzeSantura egitenzen etaostiraletan,kaletikBarrenaldera.”

Hipolito Arrondo

59

San Pedroko eskola aurrean, haurrak jolasean

Hipolitoren gurasoak

Hipolito gaztetan

Otzaurteko tren geltokian jenderik ibiltzen alzen?

Otzaurteko tren geltokian ez zen jende asko ibiltzen,Apeaderoan gehiago.San Juanak ere lehen asko ospatzen ziren ez?

San Juanetan herriak lehen ardoa ematen zuen,uste dut orain ere ematen duela, garai hartan jendegehigoren moduan, gure aita zena ere joaten zeneta bokadiloa eramaten zuen. Plazan han arkupeetanharri gaineaniladan jarri etahan egotenz i r e nh e r r i t a r r a kk u p e l e t i ka r d o aedanez. SanJuan sua ereegiten zen etaS a n J u a narbola ere jartzen zen.Gabon gauean zein otordu egiten zenuten?

Konpota zen platerik nagusiena, turroiak eta horrelakogauzak ez ziren egoten. Arraina dirua zuenak bakarrikjaten zuen. Haragia izaten zen, baina norberak zuena.Ordurako txerriren bat edo ardi zaharren bat hiltzenzen eta horrekin egiten genuen. Harategira erosteraezin zen joan. Pentsa, gerrate garaian ni Segurannengoen eta harategira “sebo” bila bakarrik joatenginen eta horretarako goizeko hiruretan iladan egonbehar zen zerbait lortu nahi bazen. Askotan, ordea,berehala amaitu egiten zen eta asko eta asko bateregabe geratzen ziren. Esnegaina ere asko erabiltzengenuen grasa asko baitzuen. Ez oraingo gazteakbezala, hori ez lukete jango.Aizkorriko damaren inguruan zerbait ba aldakizu?

Entzun askoegiten genuen“hor pasatu dadama” bainonik sekula eznuen ikusten.O r a i nostegunetane g i t e n d aferia, lehenere horrelaegiten al zen?

E z , h o r i e ko r a i n g okontuak dira.Lehen hilean

feri bakarra egiten zen, hileko azken astelehenean.Gure aita ferizalea zen eta beti han egoten zen.Ferian ganadua eta txerriak egoten ziren.Zuen haurrak eskolan non ibili ziren?

Gure seme-alabak hasieran San Pedroko eskolanibili ziren, baina lehen esan dudan bezala, eskolaberritu zutenean eskolara kalera joan beharreanaurkitu ziren eta autobusean jaisten ziren.Neguak nolakoak izaten ziren?

Orain baino gogorragoak izaten ziren. Elurra behintzatgehiago egiten zuen, gerrirainoko elurrak eta horrela.Neguan palakin elurra kenduz behiei jana ematekoarbitan ibiltzen ginen. Orain pentsatzen dut arbihoriek ere bazutela indarra. Elur azpitik atera etaematen genien behiei.Jubilatu eta gero eskursioetara joan izan alzara?

Gutxi, baina esan behar da Imsersotik oporretarajoan izan garela lagunekin.Gaztetan noizbait oporretara joan al zineten?

Ez, ezin zen. Gero gainera 8 seme-alabekin ezin zeninora joan, nahiko lan bazegoen etxean. Gogoratzennaiz nola behin joan nintzen Arantzazura 3

zaharrenekin larunbat batean. Emaztea etxean geratuzen beste denekin. Guk gaua Arantzazun pasa etahurrengo egunean etxera itzuli ginen.Arantzazura erromesaldian joaten al zineten?

Bai, orduan ere lo egiten bertan geratzen ginen.Baina ez ginen famili osoa joaten, hori ezinezkoazen. Herriko jende asko joaten zen menditik. Orainautobusean joan izaten naiz. Aspaldi utzi genionmendiz joateari.

Orain zuen bizia nolakoa da?

Andreak aspaldi etsi zuen, baina niri askoz eregehiago kostatu zait baserria uztea orain kalean erebadugu etxea eta neguan bertan egoten gara. Udanbaserrian egoten gara, baina etxe inguruko lanakez ditugu guk egiten, seme-alabek asko laguntzendigute. Gutxi gora-behera baserrira San Isidrotanigotzen gara eta Urte Berri egunean kalera jeistengara. Hemen, kalean, etxe aurrean ibiltzen naizpaseoan. Neguan zailagoa da eguraldi txarrarekineta hotzarekin irtetea. Esan daiteke oso lasai bizinaizela.Santa Ageda nola ospatzen zen zuen gaztedenboran?

Santa Ageda eskea gauez egiten zen 9ak 10akaldera hasita. Gero, biltzen zen jeneroarekin (arrautza,txorixoa...) afaria egiten zen kuadrilan.San Martin nola ospatzen zen?

San Martinetan, 1940 urte inguruan, Dionixio Telleriaalkate zegoela hasi zen ganadu feria egiten. Geroaurretik ez dakit egiten zen edo ez. Behiak, ardiak,behorrak, astoak eta txerriak izaten ziren. Guk ereeramaten genituen eta orduan ere behiei sariakematen zitzaizkien. Gure aitak behi suizo zuri handibat eraman zuen eta gu sari esperantzan geldituginen baina, beste dotoregoren bati emango zioten,gurera ez zen behintzat iritsi.Gabonetako kantaren batekin akordatzen ahalzara?

Gabon eskean ibiltzen ginen, “Artzai buru txuri bi”eta beste abesti batzuk abestuz. Gehienetan

Gabon gabon zeta,Gabon errezeta,Jesus jaio data,

Jo zagun krisketa,Limosna

abesten genuen, motzena zelako. Gero gaueanafaria izaten zen etxean. Afaltzeko oilo saldarekinzopa egiten zuen amak eta ondoren oilo hori jatengenuen. Postrean, konpota jaten genuen, orduanez zen turroirik. Noizean behin, menbrilu pixkat jatengenuen turroiaren ordez.San Bartolomeak nola ospatzen ziren, zer jatenzen, parranda handia egiten zen?

San Bartolomeetan, garbantzuak jaten genituentxorixo eta haragi apur batekin, gainean oiloa etapostrean arroz-esnea eta inoiz, esne dexentezegoenean, natila ere egiten zuen amak.Parranda haundia ez zen egiten baina behin, gaupasaegin behar nuela eta gelditu nintzen kalean.Gauerdirako aspertu nintzen eta Olaberriko “papelerazaharrean” espartzu gainean lo egin eta goizeanitzuli nintzen etxera.Parrandarik egiten al zen?

Parrandarako ez genuen dirurik izaten eta kantuanbakarrik egiten zen. Orduan ez zen orain bezalagoizaldera etxeratzen, gehienetan gaueko

Zegama Urtekaria

“Lehen hileanferi bakarraegiten zen,

hileko azkenastelehenean.”

“San Martinetan, 1940 urte inguruan,Dionixio Telleria alkate zegoela hasi zen ganaduferia egiten.”

Hipolito Arrondo

Hipolito gaztetan

60

Hipolito bere senideekin.

Zegama Urtekaria 06

hamaiketarako etxeratu beharra izaten zen. BehinUrtzulaietan “freskeran” (garai hartako hozkailua)zituzten xerrak hartu eta kalean erosi bagenitu bezala

eraman genizkion etxeko andreari prestatzeko, etagureak balira bezala jan genituen beraiei hartutakoxerrak.Garai hartan Urtzelaietan taberna zegoen eta iaigandero egoten zen soinu-joleren bat eta kalekoneska-mutil gazteak eta Segurakoak ere etortzenziren. Festa handia egoten zen orduan han.Karnabalak ospatzen al ziren Zegaman?

Gerra aurretik ospatzen ziren. Orduan karnabaletanere eskea egiten zen, koadrilak etortzen zirenzestoarekin arrautzak, txorizoak... biltzera eta idiadarrekin ibiltzen ziren, etxeetara joatean abisuemateko. Orduan karnabalak hiru egun irauten zuten,igandetik-asteartera.Karnabal batzuetan juergan genbiltzala, mozorroturik,Guardia zibilak agertu ziren eta tabernaren bateraezkutatu ginen. Orduantxe nintzen trenbidean laneanhasita eta diru piskat irabazten hasia, eta ezin lasaijuergarik egin!Inguruko herrietara jaietan joaten al zineten?

Inguruko herrietako festetara gutxi joaten ginen,Segurako Aste Santuko prozesioak ikustera joatenginen, baina gehiago ez.Aste Santua nola ospatzen zenuen?

Gehienean izaten zen zerbait elizan eta bertara joatenginen. Ostegun Santu egunean Olaberriko ermitan,Gurutze Santuan, ospatzen zen elizkizuna. Honeninguruan ibiltzen ginen prozesioan “Ora pronobis”esanez. Ostiralean berriz Aitamarren inguruanospatzen zen elizkizuna eta piska bat lehenagolibratzen ginen, gero Segurara joateko hangoprozesioa ikustera.Aste Santurako traje berriak ere egiten ziren.Nola ikusten duzu Zegama?

Gure garaitik asko aldatu da. Orduan Zegaman etxegutxi batzuk bakarrik zeuden. Gaur, ordea, asko

hazi da herria. Papeleraitxi zenean, herrianlanpostu asko galduziren, baina orain berrizI n t x a u s t i k oindustriagunearekinberr i ro lanpostuaksortzen ari dira. Herriaaurrera begira martxaonean ikusten dut.Eskean neska etamutilak elkarrekinibiltzen al zineten?

Neskak eskean ibiltzea debekatuta zegoen gerragaraian, mutilak bakarrik ibiltzen ginen. Guk gaueanhamaikak alderako etxeratu behar izaten genuen

e ta neskakb e d e r a t z i a ki n g u r u r a k oetxeratu beharzuten.A r g i n d a r r anoiz eta nonezagutu zenZ e g a m a n ?

Gure etxean, betitik ezagutu dut argindarra.Lehenengo Errota-berritik banatzen zen argindarraeta Ezpaleoko zentrala gerora egindakoa da.

Irrati eta telebista argindarrarekin batera noizezagutu zenuen zenbat urterekin?

Gure etxean lehenengo irratia ni ezkondu ondorenezagutu nuen, anaiak ekarri zion amari, 50-48 urteizango dira.Telebista berriz, oso berandu jarri zen gure etxean,herrian beste etxe gehienetan jarri eta gerora jarrizen, 28 bat urte izango dira.Komuna eta ur korronteanoiz hasi zen zabaltzen?

52 urte izango dira komunaur korrotearekin jarri zela,aurretik “komun direktoa”zegoen, egurrezkoa. Iturriakomuna baino lehenago erebazen, mutikoak ginela jarrizen, hori bai, ur hotza. Gerokazue le tan be ro t zengenuen. Ekonomika jarrizenean, honek deposito txikibat izaten zuen iturri txikibatekin eta handik ateratzengenuen ur beroa.Kontrabandoa noizezagutu zenuen?

Kontrabandoa gerra ondoren hasi zen. Udaletxeaklursailak neurtzen zituen eta horren arabera esatenziguten zenbat erein genezakeen. Ereindakoarenzati bat gero “abastos” (liskaketara) eman beharizaten zen oso merke. Etxean ere koadrila ona jatekoeta entregatzeko beti falta izaten zen. Orduan anaiakAguraina astoekin joaten ziren San Adriandik barrenaeta nik garai hartan trenbidean lan egiten nuenez,trena dohainik izaten nuen. Hori aprobetxatuz, bi

maletekin joaten nintzen trenezAguraina eta maleta bakoitzean 25 kilogari ekartzen nuen. Zalduondoinguruan, garia ekarriko bagenuen 4,5pezeta ondaindu behar izaten genitueneta gero fiskalikoei entregatzean, 2,5pezeta ematen zizkiguten. GeroAltsasun, Guarda Zibilak egitengenuenaren usain hartuta, maletakbegiratzan hasi ziren. Orduan utzi nionkontrabandoan ibiltzeari.Etxean geni tuen jan-eskasakkontrolatzera etortzen ziren GuardaZibilak eta ahal ziren tokietanezkutatzen ibiltzen ginen, haiek ezkentzeko.

LEIRE LOZANO

Hipolito Arrondo

“Garai hartan Urtzelaietan taberna zegoen eta iaigandero egoten zen soinu-joleren bat eta kalekoneska-mutil gazteak eta Segurakoak ere etortzenziren. Festa handia egoten zen orduan han.”

61

Hipolito eta Ixiar emaztea beren biloba batzuekin

Jose Mari Azurmedi, Antonio Arakama, Hipolito eta Jose Alustiza San Pedron.

Hipolito eta Ixiar, Amianogoena baserriaren aurrean.

“ Gerrategaraian niSegurannengoen etaharategira“sebo” bilajoaten ginenbakarrik etahorretarakogoizekohiruretaniladan egonbehar zenzerbait lortunahi bazen. ”

Non eta noiz jaio zinen?

Azkonietan 1920ko abuztuaren 8an.Eskolan ibili al zinen?

Eskola gutxi izan zen niretzat, txiki-txikitatik lanean ibili nintzen.Senide asko al zineten?

Gu 12 senide ginen eta beste Aizkonetanbeste 12, eta denak Ormazabal. Nihamargarrena izan nintzen. Nikzaharrenarekin 18 urteren aldea nuen, etazaharrenak eta gazteenak 25 urteren aldea.

Gazteenetakoa izanik, ondoen zainduenetakobat izango zinen.

Baina parean-parean tokatu egiten zitzaigun lanegitea. Familia handia ginen eta ez zegoenirabazbiderik orain bezala eta ahal zen moduan ibiliegin behar izaten zen. Aita zenarekin menditik egurraekartzen genuen mutiko txikiak ginenok okindegirakoedo papelerarako eta horrelako lanak egiten genituen.Idiarekin ibiltzen zen lanean egurra garraiatzen etabeti mutiko kozkor bat eramaten zuen bere ondoan.Adinean aurrera zihoan heinean mutikoa kanporabidaltzen zuen lanera eta bere alboan beste bathartzen zuen.Beraz, eskolako denborarik ez zen egon?

Ez, asko ez, eta gainera gogo handiegirik ere ez.Aitak esaten zidan eskolara joateko biharko eguneangogoratuko nintzela bestela. Baino nik nahiago izatennuen idiekin joan eskolara joan baino.Aitarekin lana egiteari noiz utzi zenion?

15 urterekin tela fabrikan hasi nintzen lanean. Telafabrika Aitamarrenean zegoen, orain etxeak eraikitzenari diren lur zati horretan. Gu bizi ginen baserriaAitamarrenekoa zen, eta haren bidez aita zenak telafabrikan lanean sartu gintuen. Gerrara joan bitarteanhan ibili nintzen lanean. Gerrara 18 urterekin eramangintuzten. Gurea 41eko kinta zen eta kintarikgazteena zenez “La quinta del biberón” deitzenziguten. 14 kinta egon ginen gerran 28tik 41arte.Miguel Azkonietakoa zen zaharrenetakoa eta nigazteenetakoa.

Non egon zinen?

Guadalajarara eraman gintuzten eta han 5-6 hilabetepasa nituen gerra bukatu bitartean. Gerrate garaianBurgosen ere egon nintzen eta 5 km aurreragokartzela zegoen. Han preso batzuk goizero-goizerohiltzera ateratzen zituzten, batzuetan 10, besteetan20... horrela. Koarteleko soldaduak joaten ziren haiekhiltzera eta gu bertan guardian egoten ginenezzaintzera joaten ginen. Haiek zaindu beharrik ezzeukaten, nora aldegingo zuten ba? Ba horrelaxeibili ginen. 7 urte pasatu nituen han koartel batetikbestera. Kabo egin ninduten. Gose handia pasanuen, soldaduek sardina lataren bat ematen ziguteneta horrekin aurrera egin behar izaten genuen. Bainabegira gauzak nola diren, gu hainbeste senide izanikbatzuek gorrien alde eta besteak urdinen alde ibili

behar izan genuen gerratean. Azkonietakoaknazionalistak zirenez, senide zaharrenek alde eginbehar izan zuten. Laredorarte alde egin zuten etahan harrapatu zituztenean kartzelara eraman zituztenJoxe Miguel eta Antonio. Joxe Miguelek gerogaztetan Zumarragan trikitixa jotzen zuen eta orainbi urte omenaldia egin zieten eta ni izan nintzen bereizenean.Zure lana zein izaten zen?

Guardiak egin eta horrelakoak. Arropa garbitzen ere2 urte pasa nituen.Arriskurik pasa al zenuen gerratean?

Bai, han arriskua beti egoten zen. Tiroak bota egitenzituzten eta batzuk hil egiten ziren eta beste batzuksalbatu.

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaJuan Mari

Ormazabal Mutiloa

Juan Mari Ormazabal

“Begiragauzak nola

diren, guhainbeste

senide izanikbatzuek

gorrien aldeeta besteak

urdinen aldeibili behar izan

genuengerratean.”

62

Garai batean, famili handiak izaten ziren

1932-33 ikasturteko mutikoak Zegamako Eskola publikoan

“Gerrara 18urterekin

eramangintuzten.

Gurea 41ekokinta zen eta

kintarikgazteena

zenez“La quinta del

biberón”deitzen

ziguten.”

Bizirik duzun senide zaharrenak zenbat urteditu?

Arreba bat dut 99 urte apirilaren 9an bete zituena.Oraindik ondo dago, telefonotik eta askotan egotengara. Urtero berak gabonetan zoriontzen gaitu etaberak idazten du etaeuskeraz gainera.Berari niri gertatzenz i t z a i d a n a r e na l d e r a n t z i z k o agertatzen zitzaion. Niknahiago nuen idiekinjoan eskolara joanbaino eta berak aldizn a h i a g o z u e neskolara joan idiekinjoan baino. Garaihartarako asko ikasizuen. Irakurtzea etaidaztea asko gustatuizan zaio. Telefonoaeduki arren nahiagoizan du idaztea, karta

asko idatzitako emakumea da.Zegamatik gerratera joan zinetenei bateraibiltzea tokatu al zitzaizuen?

Ez, ez, bakoitza bere konpainian destinatua zegoen.Niri galiziarrekin ibiltzea tokatu zitzaidan. Ni lehenengoLizarran egon nintzen, Arapileseko koartelean etageroago San Martzialen Burgosko koartelean. Filatangeundela, Errusiara eramateko ere prestatu gintuzten,garai hartan han gerra zegoen eta hemengoabukatuta, eta hori dela eta “división azul”eanboluntarioak eskatzen zituzten Errusiara gerrarajoateko, baina jende oso gutxi prestatu zenez,derrigortu egin gintuzten harantz joatera. Behinbatailoia prestatu ondoren “kontraordena” etorri zeneta ez gintuzten eraman.Gerrate garaian nola lortzen zuten jendeagerrarako?

Kintaz kinta eskatzen zituzten, poliki poliki jendeaeraman egiten zuten, denak batera ez zituzteneramaten. Aldiko kinta bat edo kinta erdia edotokatzen zena. Adinaren arabera eramaten zutenjendea eta gu azkenekoan, 41ekoan, sartu ginen,gutxigatik ez ginen libratu. Hurrengo kinta ez zenjoan gerrara.Zenbat urterekin itzuli zinen?

Permisoren bat edo beste izan genuen, asko ereez. Lehen aldiz etorri nintzenean 2 urte pasaturikzeuden 18 urterekin joan nintzen eta 25ekin itzuli.

Herrian aldakuntzarik nabaritu al zenuen?

Ez, orduan orain bezalako aldaketarik ez zen izaten.Baserriak zeuden eta besterik ez. Gainera ez zegoenez dirurik ez janik... ezer ez. Nire emazteak badakizenbat gose pasa behar izan zuten. Gose handiapasa behar izan zuten, jazteko arroparik ere ez

zegoen, egitenzen dena kakik o l o r e k o abaitzen. Halaere baserrikoekha i nbes t eanp a s a z u t e ng a r a i h o r i ,beraiek soroakz i tuz ten e tab e r t a t i kbehintzat jatekol a i n l o r t zenzuten. Pentsa,nire emaztearenaitak Lezokof a m i l i a r iabereren bathildakoan janabidaltzen ziene t a n i r ee m a z t e a kberaiei jan horit r e n e a neramaten zien.

Behin bildur handia pasa zuen, Donosti pasa etagero trenera guardia batzuk sartu ziren paketeakerrebisatzera eta hura ikustean emazteak paketeabertan utzi eta bera beste bagoi batera pasa zen,beraz, guardia haiek paketearekin geratu ziren. Nireemaztea harrapatu izan balute denuntzia jasokozuen.Gerratean lagunak egin al zenituen?

Bai, soldaduzkako laguna oso maitea izaten da.Han elkarri laguntzen zaio ahal den guztian.Lehen esan duzu anaia batzuk alde batean etabesteak bestean tokatu zinetela. Noizbait elkarikusi al zenuten?

Ez, ez, ni gerratera joaterako haiek harrapatatutazeuden gainera. Ni askoz ere beranduago eramanninduten. Adin ezberdintasun handia genuen. Patxianaiak ere denbora asko egin zuen, hankak izoztutaeduki zituen hark. Beti uretan ibiltzea tokatzenzitzaion eta hotzarekin, izotzarekin gau eta egunbere tokian egotea tokatzen zitzaion etaazkenean hankak izoztu zitzaizkion. Hospitalerajoandakoan gatza kentzen hasi zitzaien etaazalak eta denak joan omen zitzaizkion. Hankakia mozteko arriskuan egon zen. Horrelakogauzak gertatzen ziren orduan. Oroitzapentxarrak dira horiek.Eta etorri zinenean zein lanetan hasizinen?

Joan nintzenean tela fabrikan nengoen bainaitzuli nintzenean guretzat lekurik ezzegoen eta ahal genuena egin beharizan genuen. Tomas Zubizarretarekinobretan ibi l i nintzen eta PatxiMendiarazekin txofer. Gero berak bere konturahastea pentsatu zuen txofer lanetan etaorduan ni eraman ninduen berarekin batera.Beraz, transportean hasi zinen?

Bai, ahal genuena egiten genuen. Orduankamionak txarrak ziren, gurpilik ere ez zegoen,gasolinarik ere ez zegoen. Gasojenoaerabiltzen genuen, ikatzarekin sua egitengenuen kalderan eta horrekin ibiltzen ginen.Goizeko ordu biak aldera sua pizten genueneta kamioia prestatuta zegoenean erabiltzengenuen, ahal zenean eta haizea hartzen

Zegama Urtekaria 06

“ Nireemaztearenaitak Lezokofamiliariabereren bathildakoan janabidaltzen zieneta nireemazteakberaiei jan horitreneaneramatenzien.”

Juan Mari Ormazabal

“ 18 urterekin joan nintzen gerrara eta 25ekin itzulinintzen”

63

Bizimodua, garraioan atera zuen Juan Marik

Juan Mari eta Manuel Imaz, Lourdesko teleferikoan

Juan Mari, soldadu jantziarekin

bazuen bertan geratu eta haizeakentzen saiatzen ginen, oso gaizkiibiltzen ginen.Nora joaten zineten kamioiarekin?Hemen inguruan ibiltzen ginen, osourrutira joateko ez zuen eta! Orduanere baziren kamioi hobeagoak, gubaino gehiago ahal zutenak erabiltzenzituzten, guk behintzat ezin genuen.Gurpilik ez zegoen, estraperloanbazeuden baino asko balio zuten,automobilak baino gehiago balio zuengurpilak bakarrik eta hura ordaintzekoailegatu egin behar zen.Gidatzeko Baimena non aterazenuen?

Segurara Arrondo eta Lafite ingenieroak errebisioapasatzera etortzen ziren eta han atera nuen baimena.Aurten ere berritu dut karneta eta atentzioa deitzendie nire adinarekin nolatan berritu nahi izaten dudanbaino ematen didatenez ni gustura.Zein lan egiten zenuten?

“Rekadista” hasi ginen, Donostiara egurra eramatengenuen eta handik enkarguak ekartzen genituen.Egun osoa pasatzen genuen Donostiara joan etaetorri egiten. Goizean kamioia kargatuta joan, handeskargatu, berriro kargatu eta iluntzerako etxeraetortzen ginen. Donostian tabernaren bateanbazkaltzen genuen. Pasaiako portura ere joatenginen papeleran behar ziren produktuak ekartzera.Batzuetan ikatza ekartzen genuen, beste batzuetanpasta, espartzua... papera egiteko behar zena.Urte askotan ibili zinen kamioarekin ezta?

Bai, azkenean kontratistekin hasi ginen lanean.Kamioiari bolketea jarri etaondarra, harria garraiatzengenuen. Baina han erebukaerarako kontratistekberaiek jarr i z ituztenkamioiak eta gu lanik gabegeratu ginen. Azkeneankamioia saldu beharreanaurkitu ginen.Kamioia saldu ondorenzer egin zenuen? Lanberr i batean has i

beharrean aurkituko zinen, ez?

Ormaiztegiko “Telleria eta Konpainian” hasi nintzenlanean eta eskabazioetan ibili nintzen. Donostiaa lde ra joanginen bizitzeraeta Errenterianhartu genuene t x e b a t .D e u s t u k ounibertsitatekoz i m e n t u a ke g i t e n i b i l inintzen eta baita Amarako auzoa egitekoeskabazioetan ere. 102 zulo egin behar izan genituen,Amarako auzo guztia estankea zen, han ez baitagolurrik eta hondarra aurkitu arte zulatu behar izatenzen. Hondarra aurkitutakoan porlana botatzen zeneta posteak behetik gora egiten hasten ziren eraikinakegin ahal izateko. Gaur egun eraikuntzaz betetadago, baino lehen leku guztia belardia eta urahondarrez betea, oso leku txarra zen.Aldaketa handia nabarituko zenuen ZegamatikErrenterira?

Hara lanera bidali ninduten han lana zegoelako etalana zegoen lekura joan egin behar. 1963 urteanjoan ginen eta zaila egin zitzaidan Errenteriara ohitzea,gainera gu bizi ginen lekuan euskaldun gutxi zeuden

eta zaila egin zitzaidan integratzen. Ordurako MariPaz nire alabak 10 urte zituen.Noiz ezkondu zinen?

1951ko maiatzaren 12an ezkondu ginen.Gerratean zinela neska lagunik ba al zenuen?

Bai zera, ez zegoen astirik neskatan egiteko. Mutilguztiak gerratean zeuden eta neska guztiak aldiztriste ia mutilik ez zegoelako. Etorri eta gero hasiginen lan horietan.Zenbat seme-alaba izan zenituzten?

Bakarra, Mari Paz. Semea ere izan genuen, bainahilda jaio zen. Gure odolak ez datoz bat, ni Rh +naiz eta nire emaztea Rh-. Alabak Rh+ odola du,baina semeak Rh- izan zuenez ez zen aurrera atera.Eta jaio zen arte ez ginen ohartu garai hartan odolanalisirik ez baitzuten egiten.Ezkondu zinetenean non jarri zineten bizitzen?

Ezkondu ginenean orain Txanton taberna dagoengaineko etxean jarri ginen bizitzen. Ezkondu aurretiketxearen errenta ordaintzen aritu nintzen. Garaihartan, ohitura zen, ezkondu aurretik gurasoren bathiltzen bazen, errespetuagatik, 6 hilabetez ezezkontzea. Beraz, etxearen errenta ordaindu eginbehar. Han jaio zen Mari Paz.Handik Errenterira joan al zineten?

Ez. Nire emaztearen ahizpa alargun geratu zeneanOstatua hartu zuen bere bizimodua aurrera ateraahal izateko eta nire emazteak lagundu egiten zion.Garai hartan ni kamioiarekin nenbilen, alaba ereeskolara joan ondoren Ostatura joaten zenbazkaltzera eta bizimodua bertan egiten zuten.Azkenean emazteak eta biok eta koinatak AitamarrenZaharrean etxe handi bat erosi genuen bertan denokbatera bizi ahal izateko. Koinatak 3 seme zituenbaina etxetik kanpo bizi zirenez eta bera bakarrikzegoenez, denok batera bizitzera joan ginen. Kamioiasaldu nuenean joan ginen Errenterira bizitzera.Nolatan hartu zenuen itzultzeko erabakia?

Donostialdean eskabadorarekin lanean nenbilela,Imaz, “Zegama-Beasain” autobus linearen jabeaktxofer lanetarako deitu zidan eta ni beti Zegamarabegira nengoenez itzuli egin ginen.Berriro Aitamarren Zaharrean bizitzen jarri alzineten?

Ez, Errenteriara hirurok bakarrik bizitzera joan gineneta etorri ginenean hirurok geure aldetik jarri ginen.Zupurrutin jarri ginen bizitzen, Goiz-Eguzki etxean.Garai hartan, Urruztin petrolioa ote zegoen etaKonpainia bat etorri zen azterketa batzuk egitera.

“ Eskabazioetan ibili nintzen lanean. Deustukounibertsitateko zimentuak ateratzen ibilinintzen eta baita Amarako auzoa egitekoeskabazioetan ere.”

“Garai hartan,ohitura zen,

ezkonduaurretik

gurasoren bathiltzen bazen,

errespe-tuagatik,

6 hilabetezez ezkontzea.”

Juan Mari Ormazabal

Juan Mª, emaztea eta Mª Paz alaba

64

Zegama Urtekaria 06

Ostatu Tabernan lagun taldea

Juan Mari bere lehengusuekin

“Garai hartanez zegoen

astirikneskatan

egiteko, mutilguztiak

gerrateanzeuden eta.”

Horretarako eskabazioak egin zituzten eta jendemultzo handia etorri zen lanera. Etorri zen jendegehiena frantsesa zen, eta Ostatuan ez zuten nahiizaten bizi, etxeetan baizik, famili giroan. Zupurrutikoetxea handia zenez, 5 logela izango zituen, lo egitekojendea hartu genuen. Hasieran kanpoan jaten hasiziren, baino geroago otorduak etxean egin ahalizatea eskatu zuten. Egia esan nik ez nituen askoikusten, nik egun osoa autobusarekin pasatzennuen. Frantsesez hitzegiten zuten eta ahal genuenmoduan elkar ulertzen genuen behintzat. Beno,alabak zerbait bazekien frantsesez eta beraiek erezerbait ikasi zuten erderaz eta nahiko txukunmoldatzen ginen.Zenbat denbora pasa zuten frantsesek zuenetxean?

Eskabazioek iraun zuten denbora guztia, 2 urte gutxigora-behera. Udan beraien familia ekartzen zuteneta gure etxean zeuden gizonek beraien emazteeihemengo sukaldaritza ikasteko esaten zieten. Familiaekartzen zutenean beste etxe batean errentan jartzenziren baina gure etxera etortzen ziren beraienemazteak janariak prestatzen ikas zezaten. Udapasa ondoren familiak alde egiten zutenean berrirogure etxera etortzen ziren.Autobusarekin zein bide egiten zenuen?

Zegamatik Beasainera joaten nintzen Seguratikpasaz, eskursioak ere egiten nituen eta ezkontzetaragonbidatuak ere eramaten nituen. Ia larunbatero

ezkontzaz-ezkontza ibiltzen nintzen, garai hartanjatetxerik famatuena Olaberriko Arrieta zen.Lourdesera ere eskursioan joanda nago.Zein izan da atentzioa gehien eragin dizunezkontza?

Batzuetan modu batekoak eta besteetan bestemodu batekoak izaten ziren, baino gogoan dutoraindik zein angula jana eman ziguten Amasanegindako ezkontza batean!. Garai hartan angularikez zela ikusten baina ezkontza hartan bazeuden.Beraz, ezkontzetara joaten zinenean bertangeratzen zinen egun osoan zehar ezta?

Bertan izaten genuen bazkaria, txoferrek “de balde”gainera. Bazkaria oso ona izaten genuen. Hangomartxa behin bukatu eta gero etxera ekartzen nituengonbidatuak. Baina horrela nenbilela zorte txarraizan nuen. Autobusa ez zegoen egoera onean etaistripu bat izan nuen autobusarekin. Urte baterakokarneta kendu egin z idaten eta orduanGarmendiarenean lana eskatu nuen eta bertan laneanhasi nintzen. Zorte txarra izan nuen autobusarekin.Garmendian oso gustura ibili nintzen lanean 12urtetan eta gero jubilatu egin nintzen, 25 urtedaramatzat jubilaturik.Neguan elurra egiten zuenean zer moduzmoldatzen zinen autobus eta kamioiarekin?

Ahal zen bezala ibili egin behar. Elurra kentzekomakinak bazeuden baina pasatzen ez baziren egonegin behar. Gainera elurteak ere handiagoak izatenziren, 15 egun eta horrela irauten zuten batzuetan.Baina ahal zela ibili egiten ginen. Sasoi ona genuen,ez orain bezala, orain azkar asko hozten gara. Denakgogoan ez ditugu baino ibilera txar asko egindakoakgara.Arantzazura peregrinazioan joandakoanautobusa egoten al zen orain bezala?

Askotan joan izan naiz autobusarekin, lehen bideakaskoz ere txarragoak izaten ziren. Autobusa handiazen eta kurba txarrak tokatzen zirenean jendea

ikaratuta egoten zen autobusa maldan behera erorikozenaren beldurrez. Behin atzean neraman segurarbatek zera esan zidan “jun hai poliki Juan Mari,bestela gozok jatea zerura jun beharko diau ta”.Autobusarekin ibiltzen zinenean mutikoekgaiztakeriren bat egingo zizuen inoiz.?

Behin baino gehiagotan. Zegamako gazteakBeasainera eta Goierriko ikastetxera eramaten nituen.Behin Zegama aldera gentozela, ez dakit nork eginzidan, Kalekon geldialdia egin ondoren, autobusaezin mugiturik geratu nintzen.Azkenean autobusetik jaitsi eta orduan ikusi nuenzer egin zidaten, gurpiletan harri pilak jarrita nituen

a u t o b u s a e zmugitzearren.Pertsonendakogarraio publikoai z a t e a z g a i nbeste lanen bategitea tokatzenal zitzaizun?

Beasainen eta Ordizian enkarguak egiten nituen,botoiak eta guzti ekartzen nituen. Nire aurretikConstantino Urkizu ibili zen autobusarekin etapezetaren bat edo beste ateratzeagatik herritarreienkarguak ekartzen zizkien, hark ere soldata txikiaizango zuen eta. Korreoa ere nik ekartzen nuen.Beraz, herriko dendei zuk ekartzen zenizkienproduktuak?

Bai, BeasainenSarasola agentziazegoen eta harkB e a s a i n e r a i n oekartzen zituenproduktuak. Geronire autobuseansa r tu e ta n i kZ e g a m a r a i n oekartzen nituen.Zenbat joan eto-rri egiten zeni-tuen Beasainera?

Bi, bat goizean eta bestea arratsaldean.Bizi osoa materiala garraiatzen pasa duzulaesan daiteke?

Bai, txikitan aitarekin egurra garraiatzen nuen etageroago parean tokatu zaidana garraiatu izan dudalaesan dezaket. Txikitan aitarekin Itzubiagatik egurraekarri behar izaten genuenean, idiak eta astoak geldiibiltzen zirenez bi aldiz joan beharra izaten genuen.Lehenengo aldian abererik gabe joaten ginen ekarribeharreko egurra prestatzera eta bigarren aldianabereekin egurra ekartzera. Aldiko 100 edo 200Kgegur ekartzen genuen eta bidai bakoitza 25 pezetaordaintzen ziguten gutxi gora-behera. Baino egurraere ordaindu egin behar zen eta azkenean etxerako10 pezeta geratzen zitzaigun.

Zegama Urtekaria 06

Aldiko 100 edo200Kg egurekartzengenuen etabidai bakoitza25 pezetaordaintzenziguten gutxigora-behera.Baino egurraere ordainduegin behar zeneta azkeneanetxerako 10pezetageratzenzitzaigun.”

Juan Mari Ormazabal

“ Beasainen eta Ordizian enkarguak egiten nituenZegamako jendearentzat. Korreoa ere nikekartzen nuen.”

Mª Paz eta Jose Mariren ezkontzako argazkia

65

Maider eta Jon bilobekin

“TxikitanaitarekinItzubiagatikegurra ekarribehar izatengenuenean.”

Etxean egurrag a r r a i a t z e a zgain lan gehiagoe r e e g i n g ozenituen ez?

Bai, baserr ikolanak ere eginbehar izaten ziren.5 b e h i e r e

bagenituen eta larreak eta soroak ere bai. Altsasurajoanda nago aitarekin goldan egitera idiak eramanazpezetaren bat edo beste gehiago atera ahal izateko.

Eta jubilatu eta gero?

Jubilatu nintzenean Mazkiaranen baratza bat izannuen urte betean edo horrela baino gero utzi eginnuen eta andrearekin paseoan hasi nintzen bateraeta bestera. 15ean behin Mamutera joaten ginenerosketak egitera, udan Zarautzera ere joaten ginen.Kanpora ere joan izan gara Benidormera, Mallorkara,Bartze lonara,Galiziara... Baino80 urte beteg e n i t u e n e a nbidaiatzeari utzie g i n g e n i o nurteek pisatuegiten dute eta.

Herriko festakasko aldatu al dira?

Bai, aizu! Festak orduan hobeagoak egiten ziren.Festak orain gauean egiten dira, baina orduan egunezegiten genituen.

Eta gabonetan zer jaten zen?

Ez naiz oso ondo gogoratzen, baino aza uste dutjaten genuela, bakailua eta konpota.

Eta erregeek zerbait ekartzen al zuten?

Aranpasaren bat. Baino nire emazteak kontatzendu nola bere etxean erregeek “txakur haundi” batuzten zieten 4 senideentzako. “Txakur haundia”ekarriz gero bezperatara joan behar izaten zuten etaondoren diru harekin 4 goxoki erosi.

Karnabalak ospatzen al ziren Zegaman?Mozorroz jantzi eta kalera irtetzen zen gazte jendea,festa antzera ibiltzen ziren, eta eskean ateratzenziren, normalean arrautzak eta txorizoa ematen

zitzaien. Ni gaztetxoanintzen artean. Gureanaia behin lasto fardohandi bat gainean zuelajantzi zen eta kristorenberoa pasatu zuen iaitoan ibili zen. Nafarroanegiten den antzera ibiliziren. Nire gazte denboragerra garaia izan zen eta7 urte herritik kanpoegon nintzen, urte askogaldu nituen.

Zer jaten zenuten SanBartolometan?

Garbantzoak, oiloa eta arroz esnea. Eta garai hartanjan elegantea zen, eta gero kalera etortzeko 10zentimo 4 anaien artean banatu behar izatengenituen. 10 zentimorekin 4 karamelo erostengenituen hori izaten zen gure konpra eta gerokarameluak saltzen zituenaren ondoan jarri eta haieibegira egoten ginen inbidiaz San Bartolometan.

Etxera gonbidatuak etortzen zirenean guk ganbaranlo egiten genuen eta inbitaduak ohean egiten zuten

lo. Garai hartan ohitura handia zegoen inbitaduekinjaiak zelebratzeko.Eguneko festa meza izaten zen eta marrazkirenbatzuk egitea. Pilota partiduak eta bertsolariak ereizaten ziren. Basarri eta Uztapide etorri ohi ziren etaesan oso bertsolari onak zirela gainera.Santa Ageda nola ospatzen zen zuen gaztedenboran?

Umeak ginen Santa Ageda eskean gazteak ibiltzenzirenean. Santa Agedan eskean zebiltzanak etxebatetik pasatzen zirenean, etxearen atean brea markabat uzten zuten eta urteetan irauten zuen. Egia esan,ez dakit zergatik markatzen zuten. Gerra ondorenez zen Santa Agedan eskean irtetzen. Abestiarenletrak hau zioen:“Otsailaren 4.garrena da Santa Ageda bezpera ateragazte jendea, atera gera eskera”.San Martin nola ospatzen zen?

Orain bezalako feriarik ez zen egiten, garai hartanganadu feria bakarrik egiten zen; baserritarak

mezetara joaten ziren eta gero feri txiki bat izatenzen ardi banaka batzuk eta horrelakoak; baserritarrakbazkaltzen ere gelditzen ziren.Arantzazura joaten al zineten peregrinazioan?

Bai, igandean bazkalondoan irten eta zuzeneanjoaten ginen Arantzazuraino oinez.Gabonak nola ospatzen ziren?

Gabonetan eskean ibiltzen ginen eta txanponen batematen zuen zeukanak, baina normalean, intxaurrenbatzuk eta gaztaina batzuk ematen zitzaizkien eskeanjoandakoei, pikuak ere bai.Gabonetako kantaren batekin akordatzen alzara.

Artzain buru txuri bi”rekin”. Urte Berritan bazen abestibat, batzuk etxe barrutik eta beste batzuk etxekanpotik jarriz abesten zena Azkonietan horrelaezagutu nuen, eta hola errezibitzen zen Urte Berria.Abestiaren letra ez dut gogoan.Inguruko herrietara jaietan joaten al zineten?

Ez ez geneukan dirurik eta ezin ginen joan, familihandia ginen eta ez zegoen aukerarik joateko ere.Herriko festetan ibiltzen ginen piska bat.Aste Santua nola ospatzen zenuen?

Garizuman ez zen ez soinurik eta ez ezer izaten.Elizara joan behar izaten zen eta garai hartanArantzatzutik fraileak etortzen ziren. Fraileek esatenziguten pekaturik ez egiteko bestela infernura joangoginela. 3 fraile etortzen ziren Arantzazutik. Goizeko6etan izaten ziren prozesioak misiotan, misioak eregarizuma garaian izaten ziren. Orduan eliza osoinportantea zen eta elizara joan egin beharra izatenzen.Eskean neska eta mutilak elkarrekin ibiltzen alzineten?

Beti aparte, gertuko kontuak dira oraingoak. Gureanai bati neska batek musu eman ziolako apaizakdenuntziatu egin zuen. Gogoan dut, apaizakdenuntzia jarri eta alkateak kendu egin zuela salaketa.Nola ikusten duzu Zegama?

Orain kalera irtetzen garenean ez dugu gazterikezagutzen. Zegamako herria beste bat da. Urteaskoan etxe asko egin dira.

LEIRE LOZANO

“Festetakomenua,

garbantzuak,oiloa etapostrean

arroz esneaizaten zen.”

“Santa Agedan eskean zebiltzanak etxe batetikpasatzen zirenean, etxearen atean brea markabat uzten zuten.”

Juan Mari Ormazabal

Jose Alustiza bere koinatuarekin

66

Zegama Urtekaria 06

Familia osoa elkarturik

Urteroko moduan, San Bartolome bezperarakoaskok eta askok aurreko eguna festan ospatuazuten. Aurtengoan egitarau berezia antolatu daZegaman. Jesus Mari Oiarbide eta Opaintegiko JoxeMari Urbizuk, Oiartzungo Juan Mari Etxeberria etaAsier Piresen aurka egin zuten apostu nork lehenago,hiruna kana erdiko ebaki aizkolarien kasuan eta norklehenago txingalarien kasuan 10 plaza egin 50 kilokotxingekin. Norgehiagoka Olaberriko futbol zelaianegin zen arratsaldeko 19.00etan, jende ugariarenaurrean. Zegamako bikotea suertatu zen garaile,nahiz eta laurak bukaerarako indarrez justu eta ahuliritsi ziren. Iluntzean, jarraitzaile batzuekin AmeztiElkartean afari bapoa egin zuten indarberritzeko etabertan, dirudienez, beste aposturen bat bidean jarrizuten.

San Bartolome bezperako egunak azkeneko urtehauetan formato berdina izaten du, eta aurtengoaere horrela izan zen. Goizeko lehen ordurakoudalerriko haur eta gazteak bere bizikletekin beroketaariketak egiten hasiak ziren. Ilusioz beteriko festahasierari beraz goizeko bederatziak eta erdietaneman zitzaion hasiera7 urtetik beherakoentzakotxirrindulari frogarekin. Jarraian, 7, 8 eta 9 urtekoekkorritu zuten, gero 10 eta 11 urtekoek eta lehenmultzo handiari amaiera emateko, azkenik, 12 eta13 urtekoek parte hartu zuten lehian. Esandakofrogetako emaitzak ondorengoak izan ziren:

Hauek bukaturik, 36. aldiz jarraian egiten denApeaderoko Igoerari (IX. Aldiz Mendigarateko JabierBerasategiren oroimenez egiten dena) hasiera emanzitzaion. Froga borrokatua izan zen eta erorikoakere izan ziren. Hain zuzen ere, froga honetan 24aldiz parte hartu duen Mendigarateko Joxe RamonBerasategi, lurrera joan zen Asier Berasategirekin

Bizikleta frogetan gogor aritzen dira haurrak

San Bartolome Jaiak

2 31

7 urtetik beherakoak

Jon Arakama

ArantxaOrtiz

Oihane

Telleria

2 31

7, 8 eta 9 urtekoak

Aitor Oiarbide

Xabi

Azurmendi

Eñaut

Mendia

2 31

10 eta 11 urtekoak

Ibai Arrizabalaga

Haritz

GaraiOihane

Mendia

Abuztuak23

Zegama Urtekaria 06

San Bartolomeak

67

batera, elkarrenbizikletak trabatuondoren. Zauriakizan zituzten biekb a i n a f r o g aamaitu zuten.I r a b a z l e a ,Zegamako odolad u e n B e ñ a tKatara in i zangenuen. Bigarren,Ander Perez izanzen eta hirugarrenU n a i A g i r r esailkatu zen.

Ma io ra P lazaberrituan jarritakoeszenatokian sari

banaketak egin eta berehala hasi ziren lehen kuadrilakmozorrotuta bertaratzen. Aurtengoan, azkenekourteekin konparatuz, Altsasuko “Impresentables”txaranga izan genuen festari hasiera eman eta kaleakgirotzeko. Eguerdiko hamabietan festei hasieraematen zien suziria bota zen zerura, zegamar etakanpotik etorritako lagunen algara eta gozamenerako.

Azpimarratu behar da kuadrilek egun honetarakojartzen duten ilusioa eta honen adibidea da mozorroenmaila. Festa hasierako albistea jasotzera etorri zirenkazetariek ez zuten sinesten Zegaman honelakofesta giroa eta mozorro landuak egongo zirenik. Egiada egun honek erakusten duela ilusioa, elkarlana etaadiskidetasuna uztartuz gero, gauza onak eta politakegin daitezkeela.

Kuadrila mozorrotuak hiri-gunea alaitu eta poztuondoren, Elizondo Plazara joan ziren kuadrilenbazkaria egitera. Berrikuntza gisa, bazkal ondoren,Gazte Herexa elkarteak antolatutako jolasak burutuziren, eta parte hartzea eta giro ona nagusi izan ziren.

Arratsaldeko bostetan San Bartolome Ermitan,urteroko ohiturari jarraituz, Bezpera nagusiak ospatuziren, Bittorio parrokoaren eskutik. Hauek amaitubezain aguro Txarape auzoan herri mailako haurreneta helduen bolo txapelketa ospatu zen. FernandoUrbizuk eta Segurako Zeferino Agirrek urteroegokitzen duten bolatokian jende ugari bildu zen.Gaztetxoen artean, Amets Etxaide izan zen garailea,bigarren, Jose Jabier Malkorra sailkatu zen. Nagusienartean Martin Retegi suertatu zen garaile, bigarren,Jose Agirrebengoa eta hirugarren, Xabier Arizkorretaizan zen.

San Bartolomeak

68

Zegama Urtekaria 06

Bolo jokoari, hasiera gaztetxoek ematen diote

Ez dago aitzakiarik ez mozorrotzeko

Tripi eta Shalky jokatu zuten finala eta, Tripi suertatu zen garaile

Bolo jokoari amaiera eman baino zerbait lehenagoekin zitzaion 29. urtean jarraian egiten den, futbitotxapelketaren finalari. Tripi eta Shalky taldeak lehiatuziren final polit eta borrokatuan. Harmailetan giroparegabea bizi izan zen eta garailea Tripi taldeasuertatu zen, araututako denbora berdinean bukatueta penalti jaurtiketak egin ondoren.

Epaimahaiak mozorrotutako kuadrilen artekoirabazleak erabakitzen zituzten bitartean, buruhandieketa erraldoiek, Altsasuko “Impresentables”txarangarekin, herriko kaleak zeharkatu zituzten etamodu berean Olaberri auzoraino iritsi ziren, festabertaraino hedatuz. Buruhandi eta erraldoiak plazarairitsitakoan, disfrazen sari banaketari hasiera emanzitzaion. Sarituak hurrengoak izan ziren:

Giro gehien sortu zuen taldea: “Zegama es gay”

Mozorro landuena: Segurako prozesioa

Bakarkako saria: Ijitoa.

16 urtetik beherakoen saria: Ezkontza.

Sari banaketa eginbezain aguro Trikiziotaldeak bere ema-nald iar i has ieraeman zion afaltzerajoan arte eta afalo n d o - r e n e a ngoizaldera arte.

Orgullo Gaytaldeak irabazizuen , girogehien sortutakotaldearen saria

Etorkizunean ere, tabernek bezeroak izango dituzte

Eguneko zentroko partaideak bikain agertu ziren

12tik 16rako saria,ezkontzak irabazi zuen

Zegama Urtekaria 06

San Bartolomeak

69

Zegamarrentzat urteko egun handienetakoa da SanBartolome eguna. Goibel esnatu zen aurtengoangure zaindariaren eguna. Baina, herrikotxistulari taldearen laguntzaz eguna pizteneta alaitzen joan zen. Ohikoa den moduanUdaletik Segurako Erresidentziara bisita eginzen goizeko lehen orduan. Bertan daudenherriko seme-alabak agurtu eta goxogarripixka bat eramateko balio izaten du. Eta nolaez, hausnarketarako ere bai.hamaiketan San Bartolome ErmitatikParrokiara prozesioa burutu zen, Zupurrutikob ide ber r i tua je i ts i z (Zupur ru t i t i kAnduetzarainoko bidean hormigoizko adokinajarri da, eskailerak berperfilatu egin dira etaargiteria publikoa ere kokatu da). Prozesiohonetan txistulari, dantzari eta herrikoagintariek, herritarrekin batera parte hartuzuten. Beteta zegoen San Martin ElizanBittoriok, Orkatz Abesbatzaren laguntzarekin,Meza Santua eskaini zuen.

Mezetatik irten ondoren eta elkartutakolagunen arteko berriketalditxoa eginik, JoseMaiora plaza berrituan Udal KorporazioakHerriari legegintzako azkeneko dantza eskainizion, herriko txistulari taldearen laguntzarekin.Dantza saioa bukaturik, balkoi eta leihoenapainketa lehiaketaren sariak banatu ziren.Aurtengoan, leiho apainduenaren sariaArantxa Larrea Aranak eraman zuen saria etalorategietakoa Olatxo baserriko Maite Albisuk.

Sarien banaketa egin bezain aguro eta etenikgabe, urtetik urtera hobeto dantzatzen dutenTobera Musika Eskolako dantzariek dantzaemanaldi bikaina eskaini zuten.

Dantza saioak bukaturik, Udalak KasinoElkartean dantzari eta txistulariei luntx txikibat eskaini zien.

Arratsaldeko seietatik zortzietara haurrentzatpuzgarriak izan ziren, hauen saltoak etagozamena nabarmenak zirelarik. Bestalde,San Bartolome eguneko arratsaldean ohikoakdiren pilota partiduak ospatu ziren udalpolikiroldegian. Azkeneko urte hauetan egin

den moduan, herritarren arteko pilota partiduakikusi ahal izan genituen. Honela lehen partiduan,Aitor Zabaleta eta Iker Zabaleta bikoteak 22-21irabazi zion Arkaitz Aldasoro eta Unai Agirrekosatutako bikoteari. Bigarrenean, bestalde, EñautAlberdi eta Gorka Aierbek garaipena lortu zutenEguzkitza baserriko Ariznabarreta Arakama anaiabixkien aurka (22-17). Jokaldi politak ikusi ahalizan ziren eta garbi gelditu zen eguneroko lanakbere fruituak ematen dituela. Saiatu eta segihorrelaxe!!

Pilota partiduak amaiturik, buruhandi eta erraldoiaknagusitu ziren udalerriko kaleetan zehar, ume etagaztetxoen zoramenerako.

Joselu Anaiak, Araiako bost anaiek, afal aurrekoeta osteko giroa alaitu zuten, beste urte bateanere lehortearen aurkako erremedio onena direlaerakutsiz. Zegamar batek esan omen zien,

Sevillako Alkatearekin harremanetan jarri behar duela,Andaluzia aldean udara sasoian gira bat eskaintzekoeta bertako lehortea ekiditeko.

Herritarren arteko eskuz binakako pilota partidu bikainak ikus ahal izan ziren

Maite Albisu eta Arantxa Larreak irabazi zituzten loratoki eta leihoetakoapainketa sariak

San Bartolome Santua, San martin Parrokira sartzen

Abuztuak24

San Bartolomeak

70

Zegama Urtekaria 06

San Bartolome bigarrena eguraldi ezegonkorrarekinesnatu zen. Egun gehiena euririk egin gabe igarobazen ere, goizean eta gaualdean langarrak edoxirimiriak bere presentzia izan zuten. Goizean goizetikTobera Musika Eskolako trikitilariek (Jon Irastorza,Oier Irastorza, Irati Irigoras, Erika Urzelai eta AmaiaBerasategi) doinua eta alaitasuna jarri zituztenkaleetan. Bestalde, Loiuko kuadrilak gauean jangoziren txahala eta txekorra erretzen hasi ziren. Egunaaurrera zihoan heinean, usaina hedatzen joan zenherri eremuan eta nolabait jendea gauerako sabelaprestatzen hasteko baliagarria izan zen.

Urteroko antzera, Olaberriako auzoak herritarrenarteko toka txapelketa antolatu zuen. Orain artegertatu gabekoa ikusi genuen atsegin handiz. Alegia,emakumea garaile izatea. Hain zuzen ere, Maioraplazan ospatutako lehiaketan, Maria Jesus Telleriakbere nagusitasuna erakutsi zuen, eta bere atzetikbigarren Imanol Ruiz Egino eta hirugarren PakoLarrarte sailkatu ziren. Partehartze handia izan zeneta bertaratuen artean giro paregabea lortu zen.

Iñaki Murua, Anjel Mari Peñagarikano eta AndoniEgaña bertsolariak hurbildu ziren Zegamaraeguerdiko ordubata eta erdietarako. Julian Belokigai-jartzaile izanik, bazkalordu arteko saio politaosatu zuten Maiora plazan festatarako jarritakoeszenatokitik. Jende asko erakarri zuen ekitaldihonek Ostatuan egin zen bazkarian jarraipena izanzuen.

Arratsaldeko seietan Eriz magoak bere peripeziakegin zituen Maiora plazako kioskotik, ume etagurasoen atentzioa lortuz eta irrifarra eraginez.Ekitaldia amaitzerako eta justu-justuko eguraldiarekin,bertsolariek arratsaldeko ekitaldiari hasiera emanzioten zazpietarako hamar bat minutu falta zirenean.Oraingoan Eliza aurreko kioskotik ekin zuten etajende askoren arreta lortu zuten.

Une batean euria hasi behar zuela ematen bazuenere, Olaberriko futbol zelaian antolatutako EzkiokoIgeldo eta Zumarragako Balentina jatetxeko bi idipareen arteko lehia busti gabe egin ahal izan zen.Ikusmin handia lortu zuen ekintza berri honek etajende askok Euskal Herriko beste eremu batzuetanizugarrizko afizioa sortzen duen ekitaldi mota hauikusteko aukera izan zuen. Garaipena ZumarragakoBalentine Jatetxeko idi pareak lortu zuen EzkiokoIgeldo idi parea baino plaza bat gehigo eginez. Esanbehar da irabazleak 39 luze egin zituela. Beraz,espektakulu bitxia eta Zegaman aspaldian ikusigabekoa dastatu ahal izan zen.

Ilunabarrean erraldoiek eta buruhandiek kaleakzeharkatu zituzten Tobera Musika Eskolako trikitilarienagindupean. Saioari amaiera eman bezain aguro,aurrez txartela hartuta zuten 580 lagun inguru udalpolikiroldegira hurbiltzen hasi ziren. Gauekobederatziak eta erdiak zirenean ireki ziren ateak.Frontoia guztiz bete zela esan daiteke. Ostatuakmodu ezinhobean zerbitzatu zuen afaria giro alaian

eta paregabean burutu zen. Txahaleta txekorraren erretzaileek etaOstatuko zerbitzuak bertaratuentxaloak jaso zituzten, ez baitaerraza hainbeste jenderi bateraeman zen bezain txukun eta ondohorrelako afaria ematea.

Joselu Anaiak Zegaman zegoelakontuan hartuta ez da arritzekoaafaltzetik irtetzerakoan euria egitea.Honenbestez, lehorteari aurreegiteko ona zela eta, jendeaplazaraino joan zen hain moduonean jotzen duten Joselu Anaiendantzaldian parte hartzera.

Abuztuak25

Tobera Musika eskolako dantzari txikien saioaz gozatzeko aukera izan genuen San Bartolome eguerdian

75. edizoa zela eta oroigarria jaso zuten Elkartu Nahi Txirrindulari Elkartekokideek

Zegama Urtekaria 06

San Bartolomeak

71

Azkeneko urteekin alderatuta aurtengoan ez zirenzezenak egon eta honenbestez eguneko lehenorduak lasaiagoak izan ziren. Umeei eskainitakoeguna iratzarri bezain aguro, Irungo Urantzudultzaineroen presentzia somatu genuen udalerrikokaleetan. Soinu bizia eta alaia eskaini zuten egunosoan zehar aspaldiko urteetan Zegamara hurbiltzendiren Urantzu dultzaineroek.

Eguraldi goibela izanik, goizeko hamarretan hasteaaurreikusita zegoen elkarteen arteko paellaprestatzearen lehiaketa udal polikiroldegira eramanzen. Tartaloetxe, Amezti, Txarape, Kasino etaJubilatuen Elkarteetako bina bikote bertaratu zirenfin asko lehian parte hartzeko asmoarekin.

Aurkeztutako hamar bikoteak prestaketa lanetanari zirenean, goizeko hamaika eta erdietan, haurrenjokoak martxan jarri ziren Aitxuri Herri Eskolakopatioan. Euria tartean egiten zuela eta, une batzuetanjokoak eremu estalian burutu ziren. Esan behar da,

beraz, goiza eguraldiak baldintzatu zuela,baina hala eta guztiz ere azpimarratu beharda, Maria Alustiza, Nora Aramendi, OihanaInza, Jone Irigoras, Eli Inza, Monika Arratibel,Aitziber Arratibel, Eider Madina eta MaialenArizkorretak jarritako gogoa, interesa etaborondatea dela eta, oso giro onean etaoso ondo antolatutako ekitaldia burutu zela.Halaber, opariak ere bertaratutako umeengustu-gustukoak izan ziren.

Eguerdiko ordubatean puntuan 10 paellakjaso ziren, Ostatuko Mentxuk eta JulioRivasek osatzen zuten epaimahaiak frogatueta baloratzeko. Epaimahaiaren esanetan,lehia estua izan bazen ere, Txarape Elkarteaordezkatzen zuten Asun Mendizabal eta

Mari Paz Ormazabal bikoteak irabazi zuenmerezimendu osoarekin. Bigarren, JubilatuenElkarteko Dami Etxeberria eta Maritxu Galarragak.Sari banaketa egin ondoren, egindako 10 paellakbertaratutako jende ugariren artean banatu ziren.Janariarekin batera Araba Errioxako ardo beltza etaura banatu ziren doan.

Eguerdi alderako eguraldiak altxatzera egin zueneta lainoak nagusi baziren ere arratsaldea euririkgabe joan zen. Honenbestez, tradizio bihurtu denherri mailako tiroplato lehiaketa ospatu zenApeaderoan. Zegaman hain ugari diren ehiztariakbertan bildu ziren, urrirako prestatzeko eta norkzuen apunteria onena erakusteko. Aurtengoanirabazlea helduen mailan, Iker Zubeldia izan zen etabigarren Felix Larrea sailkatu zen. Beteranoen mailan,hirurogei urtetik gorakoetan, garailea FerminMazkiaran suertatu zen eta gazteen mailan, 16urtetik beherakoetan, Ibai Urbiztondo.

Paella Lehiketan parte hartutako sukaldariak, irabazle eta guzti Herriko elkarteek prestatutako paellak ziztu batean amaitu ziren

Tiro plato eta ehizarako afizio faltarik ez da Zegaman

Itzainek eta idi-pareek, ikuskizun ederra eman zuten

San Bartolomeak

72

Zegama Urtekaria 06

Abuztuak26

Bestalde, arratsaldeko bostetan Niko eta Perikopailazoak etorri ziren Zegamara, beraien peripeziakaurkeztera. Goenkaleko Jeremias eta apaizarenpapera egiten duten aktoreak izan ziren Niko etaPeriko pailazoen antzezlana burutu zutenak.Eguraldiaren ezbaiak medio, pailazoak beren jardunaUdaletxeko portikupean egin zuten, ume eta hauekinbertaratu ziren gurasoen gozamenerako.

Pailazoek bere aktuazioa hastearekin batera,berritutako Udaletxeko plazan, Pako Larrartekgidatutako kamioiak garraiatu zuen bertarainoJoseba Albizu eta Ion Ormazabalek egin dutenerretegi edo parrila berria. Aurrerantzean, beraz,Herriak izango du bere erretegia, eta orain arte,Mutrikutik ekartzen zen parrila ekarri eta eramateraez da joan beharko. Lerro hauek balio dezatela

mutrikuarrei gure eskerronaazaltzeko. Beraz, erretegia kokatu,sua piztu eta plazako pabimentoberria ez kaltetzeko zerrautsa botaziren. Zazpiak hurbil zirenean,In txaus t i ko Mar i Ca rmenarrandegikoak Udaletik eskatutako60 kilo sardina ekarri zituen plazara.Fresko-freskoak zeuden Rikardokarrandegitik Land-Roverreanplazara garraiatutako sardinak.Hauek sutara bota, Kooperatibanfreskatutako sagardoak ireki etafesta martxan jarri zen. Jende ugaribildu zen ohikoa den moduan etabertaratuak giro paregabeansardina jan eta Zeraingo Otatza,Ataungo Urbitarte, IkaztegietakoBegiristain, Legorretako Aulia,Adunako Aburuza eta Zabala,Tolosako Isastegi eta BeasaingoArtzaienea etxeetako sagardoaedan ahal izan zuten.Urtero egiten den moduan, AitxuriHerri Eskolako ateak irekiak egonziren (18.00etatik 19.00etara)urtean zehar haurrek egindakoeskulanen erakusketa ikusi ahalizateko. Halaber, orain dela urtebatzuetatik gaurdainoko argazkipolit eta esanguratsuak ere ikusgaiegon ziren.Arratsaldeko zortziak eta erdietanerraldoiak eta buruhandiak,Urantzu dultzaineroen doinupean,kaleak zeharkatu zituzten, umeakkorrika batean aurretik zituztela.Bigarrengo aldiz, Zegamako GazteHerexak antolatuta, gazte afariaospatu zuten. Eguraldiarenbeldurrez, 143 lagun bildu zirenudal pilotalekuan, giro jatorreaneta alaiean afaltzeko eta elkarrekinjuerga eder bat egiteko.Azkenik, Basajaun taldeak afalaurrean eta ostean Herriko plazaeta bere inguruko giroa piztu etapoztu zuen.

Haurrek primeran pasatu zuten, herriko gazteek antolatutako jokuetan Pailazo ikusgarriak izan genituen Zegaman jokuak prestatzen

Ia 600 lagun elkartu ziren burruntzian erretako txahala jatera

Eskulan tailerrean urte osoan lan ezberdin eta ikusgarriak lantzen dira

Sardinak erretzen adituak dira zegamar hauek

Zegama Urtekaria 06

San Bartolomeak

73

Eguraldi polita ekarri zuen berarekin abuztuko azkenigandeak. Jakina den moduan, azkeneko 75 urtehauetan, hilaren azkeneko igandean afizionatuentxirrindulari froga ospatzen da Zegaman. Horretarako,ezinbestekoa izaten da kaleak eta errepidea garbiegotea. Xede honekin Udalak udalerriko tabernarieta txosna guztiei jakinarazten die goizeko 7etarakotabernak ixteko. Esan behar da urtero-urterotabernariek Udalak eskatutakoa betetzen dutela etahori ere aintzat hartzekoa da, kontuan izanik, tabernakoraindik jendez beteta egoten direla. Kaleak garbitzenamaitzerako, Tobera Musika Eskolako trikitilariak(Oier Irastorza eta Jon Irastorza trikitixa jotzen etaIrati Irigoras, Erika Urzelai eta Amaia Berasategipanderoa jotzen) udalerriko kaleak eta txokoakalaitzen hasi ziren, beren doinu politekin. Halaber,lehen txirrindulariak ere beroketa ariketak egiten

hasiak ziren. Txirrindulari frogahastear zen. Modu bikaineane t a z i n t z o a n u r t e roZegamako Elkartu NahiTx i r r indu lar i E lkar teakantolatzen duen froga,Gipuzkoako hirugarrenzaharrena da, eta aurtennahiz eta 73. urtea delaadierazten den, ZegamakoElkartu Nahi TxirrindulariElkarteak dituen datuenarabera, 75. edizioa izan delaazpimarratu daiteke.10etan ere Txarape auzoanhasi zen urtero antolatzenden Gipuzkoa mailako bolotxape lketaren go izekojardunaldia. Honek, jakinaden moduan, arratsaldean

j a r r a i pena i z a t en du .Aurtengoan azpimarratu behar da irabazlea MartinRetegi herritarra izan dugula. Txapel hauasteazkenean herri mailako bolo jokoan lortutakogaraipenari erantsi behar zaio. Zorionak Martini etajarrai dezala horrelaxe urte askotan.

Goizeko hamaiketan, bestalde, Aitamarren eremuaneraiki berria (inaugurazio ekitaldia uztailaren 30eanegin zen) den udal igeri lekuan, haur etagaztetxoentzat jolasak eta puzgarriak jarri ziren,hauen gozamenerako. Eguraldia lagun izan zen etahonenbestez, gozamena bikoitza izan zen.

Bizikleta frogari jarraituta eguerdiko ordubata etahogei minutu aldera iritsi zen irabazlea helmugara.Aurtengoan hiru lagun iritsi ziren ihes eginda etahauen artean sprintean, Igor Romero (Debabarrenataldekoa). Mutrikuarra izan zen azkarrena. Bigarren,Bidelan taldeko Ander Odriozola eta hirugarren Thijs

Igor Romero mutrikuarrak irabazi zuen lasterketa

Abuztuak27

HERRERIGINTZA ETA FORJA ARTISTIKOA (DISEINUA)

ALUMINIOZKO ETA METALEZKO AROZGINTZA

ERA GUZTIETAKO ATEAK: PVC, FINSTRALEZKOAK ...

TECHNAL MATERIAL ANITZAK

SUAREN KONTRA HOMOLOGATUTAKO ATEAK

ATE ETA PERTSIANA AUTOMATIKOAKPol. Industrialdea, 10-11ORDIZIA - 943 881 407

GOIERRI AUKERA, S.A.L.

Zonneveld atzerritarra sailkatu zen. Hiru segundurajarraian eta ordena honetan Ismael Esteban (Alfus),Fabrizio Ferrari (Azysa) eta Carlos Juez (Bidelan)sartu ziren. Mendiko garaipena David Larribak lortuzuen eta ekipoen arteko sailkapenean FundaciónOre, Bidelan-Kirolgi taldea izan zen garailea.

Eguerdian Ostatun bazkaria egin zen txirrindularifrogaren 75. urteurrena ospatzeko. Bertan,Gipuzkoako Txirrindulari Elkarteko lehendakari etaZegaman oso ezaguna eta maitatua den Jose LuisArrietak antolatzaileei oroigarri bat eman zien, 75urte hauetan egindako lana eskertuz eta bideberdinari jarraitzeko eskatuz. Elkartu NahiTxirrindulari Elkarteko lehendakari den JoxeArizkorretak Gipuzkoako Txirrindulari Elkartearieskerrak eman zizkion, emandako oroigarriarengatiketa txirrindularitzaren alde egiten duten lanarengatik.Halaber, gogoan izan zituen 75 urte hauetanZegaman txirrindulari froga hau egiteko, lana modubatera edo bestera egin eta egiten duten guztiak.Elkartu Nahi Txirrindulari Elkarteak antolatutakobazkari honetan elkarteko batzorde eragileko kideak,Gipuzkoako Txirrindulari Elkarteko ordezkaritza etaZegamako Udaleko ordezkaritzak parte hartu zuten.

Arratsaldeko zazpietan, udal polikiroldegian herrikirol erakustaldi jaialdiari ekin zitzaion. Bertan,aizkolariaz gain, Iparraldeko jokuen ikuskizuna eskainizen (lastoa altxatzea, lastoa botatzea, ingude proba,etabar). Jendez beteta zegoen kiroldegian, MaiderMazizior aizkolariak egindako saioa txalotua izanzen bereziki. Aizkora apostuan, bestalde, Kañamares

eta Txapartegik menpean hartuz i tuzten Azurmendi etaUgarteburu. Giro politeanburutu zen ekitaldi entretenigarrihau.

Polikiroldegitik plaza aldera iritsibezain agudo, buruhandi etaerraldoiek kalea hartu zuten,Tobera Musika Eskolakotrikitilarien doinuarekin.

I lunabar rean, azkenekourteetan Zegamara etorri gabezegoen Egan taldeak jarri ziondoinua festari. Xabier Saldiaskantariak errezital erakargarriaeskaini zuen, jendearenganajeitsiz eta parte hartzeabultzatuz.

Gauerdian, azkeneko 20 urtehauetan egiten den antzera,beleari agur esan zitzaion.Hasiera batean, dolua etanegarra nagusitu baziren ere,

datorren urteko San Bartolomeakhurbilago daudela oharturik,berehala indartu ziren irrifarra,algara eta zoriona herrikoplazan bertaratutakoen artean.Eta festak jarraipena izan zuen.

Goizeko ordubatean, Murgizelaiparket ik festen amaieraadierazten duten suziri eta trakaerretzea burutu zen “PirotecniaZaragozana”-ren eskutik. Saiopolita eta jendearen gustokoaizan zen.

Egan taldeak, 2006ko SanBartolome jaiei azkena emanzien beren doinu eta abestiekin.

Belearen entierroan jende ugarik parte hartu zuen

Pirotecnia Zaragozanak jaurti zituen suziriek. Jaien amaiara iragartzenzuten

Udal igerilekuetan, puzgarriak izan zituzten haurrek jostagai

Zegama Urtekaria 06

San Bartolomeak

75

Nolatan sortu zitzaizunDone Jaku Bidea egitekoasmoa?

Aspaldidanik neukan asmoaBide hau egiteko eta aurtenarte ez dut egokierarik izanegiteko. Aurten ere, lehenasmoa ez zen Done JakueBidea bakarrik egitearenabaina nire inguruko inork ezinzuenez egin, bakarrik joateaerabaki nuen.

Esperientzia ona izan alda?

Esperientzia oso positiboaizan da niretzat. Ez dutaspertzeko astir ik izan.Batzutan bakarr ik etabestetan bidean egindakolagunekin ibili naiz eta oso gustora gainera. Bidean elkartasunhandia dago, denok elkarri laguntzeko prest izaten garabidean, zaren jatorrikoa zarela, dituzun pentsamenak dituzula,denok elkarri laguntzeko joera dago.

Lagun asko egin al dituzu?

Bai asko, batzuekin konfidantza gehiago egin dut eta besteekingutxiago baina denekin ongi konpondu naiz. Hasieran 6

legazpiarrekin ibili nintzen,gero madrildar batekin.Madrildarrarekin amistadehandia egin dut eta azkenegunetarako 10 bat lagunekotaldea ginen. Bidea bukatueta gero ere harremana izatenjarraitzen dugu.

Zenbat egun behar diraD o n e J a k u e B i d e aegiteko?

Nik 26 egunetan egin nuen,eta iritsitakoan Santiagonegun oso bat pasatu nuen.

Berriz egiteko asmorik baial duzu?

Bai , ba ina ez ur tero,hemendik urte batzutara.

Zein da bizi izan duzu esperientziarik bitxiena?

Nahiko farre egin genuen Najeran. Albergerik, hau da lo lekurikgabe geratu ginen eta ondorioz garbitzera igerilekura joanbehar izan genuen eta lo berriz zubi azpian egin genuen 3lagunek. Nahiko situazio polita izan zen, farre behintzat egingenuen.

IGOR ELIZEGI ZEGAMARRA, DONE JAKUE BIDEAN

Aurten ere Zegamak, Gipuzkoako herrien arteko txapelketan parte hartu du. Zegamako pilotariak, aurrez aurre lehiatu dira Usurbilgoekin.Lehia 4-2 irabazi zuten Usurbildarrek, baina Zegamaren partehartzea goraipatzekoa da. Gipuzkoako 21 herrik parte hartu dutetxapelketa honetan. Zegama izan da, herri guzti hauetatik biztanlez txikiena eta beraz, esfortzurik handien egin duena txapelketahonetan parte hartzeko. Herrien arteko txapelketan, Joseba Arakama, Jon Irastorza, Jose Jabier Malkorra, Unai Agirre, ArkaitzAriznabarreta Arkaitz Aldasoro, Estebe Ariznabarreta, Aitor Zabaleta, Eñaut Alberdi eta Gorka Aierbe aritu dira. Zorionak, berazpartehartzaile eta pilotariak prestatzen urte osoan lanean aritutako Tartaloetxe Pilota Elkarteko prestatzaileei.

GIPUZKOAKO HERRIEN ARTEKO PILOTA TXAPELKETA

Ctra. de Irún, Km. 6 - Apdo. 1.029

31194 Arre - Pamplona (España)

Tel.: +34 948 330 712 - Fax: +34 948 331 222

e-mail: atpiluminacion@atpiluminacion.com

www.bodegasvinalaguardia.comTelefonoa: 945 604 143

ELVILLAR - ARABAR ERRIOXA

Zorionak!

Duela 8 bat urte hasi zen berekasa korrika egiten asfaltoan eta mendianberriz, iaz hasi zen. 2006 urtean hainbat frogatan parte hartu du,aipagarriena Mexikon lortutako lehen postua delarik. Munduko koparakosarian, 10 km.ko ibilbide laburreko txapelketan parte hartu zuen eta lehensaria lortu zuen. Zegama-Aizkorri Mendi Maratoian ere parte hartu zueneta bera da beraz, lehen zegamar emakumezkoa laisterketa honetanparte hartu duena. Emakumezko asko dabilen galdetuz gero, mendilaisterketa hauetan emakuzmeko gehiago bidelagun izatea gustatukolitzaiokeela adierazten du.

MAIDER ZABALETA IRABAZLEMEXIKOKO MENDI LAISTERKETAN

2002an ireki zen Kzgunea Zegaman. Ordutik, bereerabilera areagotzen ari da herritarren artean etaegun, zerbitzu honetaz baliatzeko 98 erabiltzailedaude bertan izena emanda. Esan, gaur egun, denokdakigula bere ezagutza gero eta beharrezkoagoadugula, eta administrazio ezberdinak herritarrenganaezagutza hau helararazteko esfortzu handia egitenari direla.

Kzguneari ematen zaion erabilera berriz, gehienbatinformazioa bilatu eta korreo elektronikoakontsultatzeko izaten da. Informazioa bilatzekowww.google.com orrialdea da erabiliena eta korreo

elektronikoari dagokionean www.yahoo.es,www.hotmail.com eta www.kzgunea.net orrialdeakerabiltzen dira. Atzerritar batzuk bere herrialdekoalbisten berri izateko ere erabiltzen dute Kzguneakeskaintzen duen internetean nabigatzeko zerbitzua.Azpimarratzekoa da Kzgunean ezin dela txateatu,messengerra erabili eta jokuetan jolastu, izan ere ezbaita ziberkafe bat.

Kzgunea, kultur etxeko 2. solairuan egon da kokatuaazken 4 urte hauetan baina, kultur etxea jasaten ariden eraberritze lanak direla eta, egun Udaletxeandago kokatua bertako obrak amaitu arte.

Zegamako Zentro Meteorologikoa

Kz gunea

Prez.(l/m2)

224,9

190,5

81,2

69,3

225,8

70,7

25,2

116

51,7

22,6

t. max.(ºC)

18,3

11,8

11,3

12,9

21,0

21,8

28,1

30,8

33,1

t. min.(ºC)

-0,5

-2,2

-4,5

-1,7

-0,8

1,4

3,4

6,0

12,3

Racha max.(km/h)

76,0

97,6

83,2

96,5

101,9

74,9

79,6

74,2

87,1

61,9

Hezetasunerlatiboa

(%)

98

97

100

87

96

99

100

100

100

Azaroa (2005)

Abendua (2005)

Urtarrila

Otsaila

Martxoa

Apirila

Maiatza

Ekaina

Uztaila

Abuztua

Jarraian aurtengo hilabetetako datumeteorologikoen bataz-bestekoakazalduko ditugu.

Norbaitek datu zehatzagoren bat nahiizango balu web orrian kontsulta egindezake edo Udaletxean eskatu,Udaletxean baititugu eguneroko datuak.Etorri eta atsegin handiz adierazikodizkiogu.

OHARRA: Abuztutik urrira matxura batenondorioz tenperaturaren daturik ez dutezentro meteorologikoan.

ARGIBIDEAK• Prez. l/m2 = Euria, m2 bakoitzean zenbat litro• T. Max. (ºC) = Tenperatura edota hozberorik altuena• T. Min. (ºC) = Tenperatura edota hozberorik txikiena• Racha max. (km/h) = Haizearen indarrik handiena, orduko zenbat kilometro• Hezetasun erlatiboa (%) = Hezetasun haundieneko eguna

Ondoan dituzue urtean zehar izan diren lau egunesanguratsuenak alor bakoitzean• Prez. l/m2 = 64,5 Martxoak 11• T. min. = -4,5 Urtarrilak 29• Racha max. (km/l) = 33,1 Uztailak 10• Hezetasun erlatiboa (%) =100 Maiatzak 6

20 urte jarraian San Bartolome Jaietan belearen bisita izan dugu. Duela20 urte, zegamar talde batek Zeledoiaren etorreraren berri izanik,Zegaman ere “belearen entierroa” egitea pentsatu zuten eta horrela,jaietako azken egunean, beltzez jantzirik Manolo tabernaren aurreankandela argiz afari bat egin ondoren, belea bizkarrean hartu eta jaieiagurra egiten hasi ziren. Hasi eta jarraitu, talde baten altzoan sortu zena,herritar guztiengana zabaldu da eta urtez urte partehartze handiagoaduen ekitaldia dela esan daiteke, urte batzuetan kili-kolo ibili bazen ere.Belea, Aizkonetan egina omen da, Jose Ramon Ormazabalek eta, ondoegina gainera, izan ere, 20 urte pasa ondoren oraindik bizirik dirau.

BELEAK 20 URTE

Azaroaren 2an eman zitzaion aurtengoan hasieraSan Martin Feriaren inguruan antolatzen direnekitaldiei. Horrela, azaroaren 2an, arratsaldeko19:30etan, Kasino Elkartean, sagardo dastaketaantolatu zen, Astigarragako sagardo etxeko XabiKamioren eskutik. 25 pertsonek hartu zuten partesagardo dastaketan eta sagardoak dastatu ahala,bakoitzaren akats eta onurak azalduz aritu zen XabiKamio aditua.

Azaroaren 8an Zegamako Udalak sustatu etafinantziaturik, “Zegama, Urbia eta AizkorrikoArtzaintza” liburuaren aurkezpena egin zen OlarangoGizarte Zentroan. Lierni eta Mª Isabel ElorzaPuyadenak liburuaren lehen ataleko idazleekegindako lanaren zehaztapenak eta bitxikeriakazaltzeaz gain, laguntza eskainitako artzainei etaherritarrei eta Zegamako Udalari eskerrak emanzizkieten. Juan Mari Apaolaza Estensorokartzaintzaren alderdi teknikoa landu zuen bigarrenataleko idazleak egindako lanaren nondik-norakoakazaldu zituen. Nikolas Segurolak, Arantzazukofrantziskotar, artzain eta filosofoak, artzainen izeneanidazleei egindako lana eskertu zien eta Udalari erebere eskerronak azaldu zizkion artzaintzaren erroetaradoan liburua editatzeagatik. Udalarenizenean Alkateak liburu idazleei,laguntza eskaini duten artzain etaherritar orori, Kultura batzordeari etabertako kide diren Jabier Otaegi(batzordeburuari) eta Edurne Albizurie s k e r r a k e m a n o n d o re n ,aurkezpenera etorri ezin izan zutenFermin Leizaola Arantzadi ZientziaElkarteko Etnografiako zuzendarijakintsua gogora ekarri zuen,egindako lana eskertuz. Alkateakegindako azalpenean, besteakbeste, zera azaldu zuen:

“Artzaintzak gure iraganean,orainean eta etorkizunean pisuhandia izan du, eta izango du.Adituek adierazten dute azkenekourte hauetan mendeetanizan ez duen aurrerapenaizan duela artzaintzak.Uste dut eboluzioa etaaurrerapena onerakoi z a n g o d e l a e t a

mendeetan gure inguruatxukun zaindu duten artzaineketorkizunean ere presentzigarrantzitsua izango dutelagure artean. Hau horrela izandadin guztiok (erakundeak

buru direla) bideratu behar dugu saiakera hau. Alderdibatetik artzainen produktuak geroz eta harrera sozialhandiagoa dute (batipat gaztak) eta bestetik,ingurumenean eta gure paisaiaren zaintzarakoezinbestekoak dira. Artzaintza afizioa izan beharkodu ofizioaren aurretik, behar bada, baina ofizioakere afizioa egiteko bidea jarri beharrean gaude guztionartean, artzainen bizi baldintzak hobetuz, egitenduten lanarekin oreka izango duten irabaziakbideratuz eta azken batean liburu honekin lortu nahidena ere gauzatuz; alegia, gizarteak artzainen izena,izana eta lana goratzea.”.

Hurrengo egunean, azaroaren 9an, arratsaldeko19,00etan Olarango Gizarte Zentroan “ManuelLasarterekin kantari” hitzaldia eskaini zuen JulianBelokik (hitzaldi honen aurrerapen gisa azaroaren1etik 12ra bitartean Udaletxeko Pleno aretoan ManuelLasarte bertsolariari buruzko erakustaldia ikusgaiegon zen). Oso hitzaldi jantzia eta erakargarria izanzen Zegamaren alde hainbat lan egiten duen JulianBelokik eskainia. Julian, bertso-zale borrokatuaizateaz gain, Manuel Lasarteren lagun-mina dugu.Leitzako Frantxi baserrian jaio eta Oriora joan zenManuel Lasartek, Uztapide eta Baserri bertsolari

handien eskutik bertsolaritzan izanzuen hastapenarekin hasi zuenJulianek, jende ugari bildu zuenhitzaldia. Jarraian, Manuel Lasartebere bertsolaritza bidean lekuezberdinetan abestu dituen bertsoezberdinen gogorapena eskaini zen,bertaratuek bertsoak abestuzituztelarik. Nola ez, Lasartegizonaren izaera ere aipatu zuenJulianek bere saioan eta Zegamaridion maitasuna ere argi eta garbigelditu zen. Bukaeran, ManuelLasartek grabatutako agurra igorrizien Zegama eta zegamarrei. JulianBe lok i k , I ñak i Zub i za r re t aazpeitiarraren eta Iñaki Hernandezazkoitiarraren laguntzarekin hitzaldi

goxoa, hunk igar r ia etaerakargarria eskaini zuela esandaiteke.Azaroaren 10ean, gaueko22:15etan Zegamako Toki-Alaiu d a l p o l i k i r o l d e g i a nprofesionalen arteko pilotapartiduak ospatu ziren. ETBkeskaini zuen emanaldiko lehenpartida bigarren mailako laut,erdiko txapelketakoa izan zen.Etxarri Aranazko Zubietagazteak 22 eta 15 garaitu zuen

San Martin Feria

San Martinak

78

Zegama Urtekaria 06

Gazta Txapelketako lehen hiru sailkatuak Herri mailako abereen txapelketa irabazitako ganadu-jabeak

Julian Beloki emandako hitzaldian

Manuel Lasartek omenaldikoanabestutako bertsoa

Uriarte bizkaitarra. Partida borrokatua etapolita jokatu zuten biak ere.Bigarren partidan Berasaluze IX.-ak etaPascualek, Xala eta Elkorori egin ziotenaurre. Partida bizia eta ondo jokatua izanzen. Xala eta Elkorok atzetik joan arren,22 eta 19 irabazi zuten.Azaroaren 11n, larunbatean, San MartinEgunarekin bat etorriz, aurtengoan SanMartin Feria ospatu zen. Eguraldieguzkitsua sortu bazen ere, goizeko10etarako lainotu egin zuen, nahiz etaeuririk ez egin. Udaletxeko eta Elizakoportiku-azpiak, Eliza aurreko kioskokoplaza eta udal polikiroldegia artisau etasaltzaileak beren postuekin bete zituzten.Halaber, Aitxuri Herri Eskola aurrekoeremuan herriko abere asko eta on elkartuziren. Aurtengoan aipamen berezia izanzuten bertaratutako abereen itxura ederraeta kopuru handia.Goizeko 10etatik aurrera udalerrikotxistulari taldeak jende ugari bildu zutenkaleak alaitu zituzten bazkaltzeko ordurarte.Bertaratuak, kalean jarritako postuaz gain, gaztaaintzinako erara egiten ikusi ahal izan zuten EugenioMendizabal; modu berean Fermin Mazkiarangaztaina morkoletik aletu eta erretzen, Jabier Arrietaegurra lantzen, Joxe eta Eulegio Albizu anaiakartilezko galtzerdiak egiten, Urkitza tailerra osatzenduten Alemanian jaio eta egun zegamarrak direnkaikugintzan, Nafarroako Saldiaseko Maria Mitxelenaeta bikotea taloak egiten ikusi ahal izan zituzten.Goizeko 11etan Zegama, Aizkorri eta Urbiakoartzainek egiten dituzten gazta lehiaketa hasi zen.Zortzigarrena zen aurtengoan 18 gazta aurkeztuziren lehia. Lehenengo urtez, Idiazabal jatorrizkoizendapenak ezarritako baldintza guztiak betezfinkatu ziren lehiaketako arauak. Garbi dagobetebehar honek artzainen bat kanpoan utzi zuela,baina lehiaketaren etorkizuna bide horretatik doalabegi-bistakoa zen eta erabakia arrazoi honetanoinarritua izan zen.Eguerdiko ordubatean abere lehiaketaren saribanaketari ekin zitzaion. Aurtengo irabazleakhurrengoak izan ziren:ARDIETAN 1.GO SARIA:INAZIO KATARAINBILDOTSETAN 1.GO SARIA:INAZIO KATARAINPIRENAIKA BEHIETAN 1.GO SARIA:IÑAKI LABAKABEHI MESTIZOETAN 1.GO SARIA:JOSE RAMON BERASATEGIBEHI SUIZOETAN 1.GO SARIA:JUAN AZURMENDIZEZENETAN 1.GO SARIA:EUGENIO KATARAINZALDIETAN 1.GO SARIA:ANTTON URBIZTONDOETXE BEHORREAN 1.GO SARIA:JOSE MARI ESNAOLAMENDI BEHORRETAN 1.GO SARIA:XABIER AZURMENDIGazta lehiaketan, bestalde, iazko moduan eta urteanzehar izandako lehen sariekin jarraituz, Idiazabalgo

Aranburu Elkarteak irabazi zuen txapela. Bigarren,Jose Mª Jauregi sailkatu zen eta hirugarrenArantzazuko Nikolas Segurola, artzain etafrantziskotar jatorra eta baliotsua.

Eguerdi aldera ere, Tartalo elkarteak ireki berri duentxokoaren aurrealdean, azkeneko urte hauetanohitura bihurtu duen txakolin dastaketa egin zen.Arratsaldeko seietan herritarren arteko eskuzbinakako San Martinetako 8. txapelketaren finalakjokatu ziren udal polikiroldegian. Emaitzak hurrengoanizan ziren:1. PARTIDUA:ANDONI SAEZ DE MATURANA - IOSU OIARBIDE 16LUIS BAUTISTA - XABIER AZURMENDI 92. PARTIDUA:JOSEBA DE LA HERA - IBAN MATINANDIARENA 16JOANES ETXAIDE - IORITZ ETXEBERRIA 93. PARTIDUA:LUIS MALKORRA - JON IRASTORZA 18JOXE JABIER MALKORRA - UNAI ATXA 134. PARTIDUA:AITOR ZABALETA - GORKA AIERBE 22EÑAUT ALBERDI - ESTEBE ARIZNABARRETA 20

Jarraian, izugarritako arrakasta sortu zuen apostuajokatu zen. Alderdi batetik Ander Lasa eta AitorArakama, eta bestetik Egoitz Irastorza eta XabierGoiburu lehiatu ziren pelotan eta aizkoran. IrabazleakEgoitz Irastorza eta Xabier Goiburu izan ziren.Igandean XV. DV-Torneoko pilota partiduak jokatuziren udal polikiroldegian. Joko eta etorkizun handikopilotariak ikusi ahal izan ziren Zegaman aurtengoan.Senior maila: Olaetxea eta Irureta irabazi zienOllo eta Bessonarti 22 - 21Promesa mailan: Gorka eta Beroiz irabazi zienIdoate eta Nuñezi 22 - 8Arratsaldean, azkeneko urteotako bidetik, Pirritx etaPorrotxen “maite zaitut” emanaldia izan zen udalpolikiroldegian. Zegamako Guraso Elkarteak,Udalaren laguntzarekin antolatzen duen ekitaldihonetan jende ugari bildu zen eta urte guzti hauetanmoduan emaitza oso arrakastatsua izan zela esandaiteke. Pailazoak amaitutakoan, txokolate beroadoan hartu ahal izan zuten bertaratutakoak.

Zegama Urtekaria 06

San Martinak

79

Pilota eta pailazoak, San Martinferiko bi ardatz garrantzitsu

Migel Indurain, Jon bere semearekin eta Aitor PerezArtzaintza liburuaren aurkezpena

Martxoaren 29an hasiera eman zitzaion aurtengoanGipuzkoako Erlezainen Elkartearen laguntzarekinZegamako herriak antolatzen duen jai-egitarauari.Honenbestez, aipatutako egunean, Olarango GizarteZentroan, “Erregin Jalea”-ri buruzko hitzaldi mamitsuaeta interesgarria eman zuen Iparraldekoa eta ErlezainElkarteko kidea den Mikaela Untsainek. Besteak beste,jalea errealaren ekoizlea da azkaindar hau. Hitzaldian,jalea erreala ekoizteko teknikak azaldu zituen eta jaleaerreala, egunero kontsumitzeak gero dituen onurenberri eman zuen.

Hurrengo egunean, ostegunean, Erlezain Elkartekokidea den Julian Urkiola bertaratu zen Aitxuri HerriEskolara, erlezaintzari buruzko diapositibak eskaintzeraeta bide batez ingurumena, natura eta gure baliabidenaturalen garrantzia azaltzera. Halaber, ikasleekGipuzkoako Erlezain Elkarteak egun horretarakoantolatutako dastaketan parte hartzeko aukera izanzuten, ezti ezberdinak dastatuz.

Egun bereko arratsaldeko zazpietan, Olarango GizarteZentroan, Zegama hain barruan daraman TolosakoJoxe Mari Gorrotxategi gozogile famatua izan zen“argizaria eta gozogintza” izenburupean hitzaldia garatuzuena. Joxe Marik hizketarako duen jarioa eta trebezia,gai hauen inguruan duen jakinduriarekin batera agerianutzi zituen. Solasaldian, erleak egindako argizariak guregizartean izan duen garrantzia azpimarratu zuen batezere, eliza eta sinismenaren inguruan hildakoak gurtzekoeta bestalde, argindarra sortu aurretik argi egitekobaliabide bezala.

Azkeneko urte hauetan KasinoElkarteak antolatu eta ZegamakoUdal Kul tura Batzordeakbabesten duen bertso jaialdialarunbat gauean egiten bazenere, aurtengoan saioaigande arratsaldera pasatuzen. Honenbestez ,l a r unba t gauean ,

23.00etan, 2006ko Urrezko Aizkolari lehiaketakokanporaketak ospatu ziren udal polikiroldegian. GazteMailan, Dimako Atutxa II, Uharte Arakilgo Gorriti III.arenaurka aritu zen. Lehia hau Gorriti III.ak irabazi zuen,Dimakoari ia 3 minutu ateraz.

Urrezko mailan, bi bikote aritu ziren elkarren aurka: aldebatetik, Igeldoko Etxebeste, Aizarnako Txapartegirenaurka eta beste saioan, Mutrikuko I. Mugerza,Legorretako J.M. Lasaren aurka. Lehenengo saioanTxapartegi gailendu zen, hogeita bi segundutako aldeaateraz Etxebesteri eta bigarren saioan, Mugerzak iaminutu bateko aldea atera zion Lasari.

Eguraldi eguzkitsuarekin agur egin zion egunakigandeari. Goizeko hamarretarako herriko txistulariakberen doinuez kaleak alaitzen eta pozten hasi ziren.ferirako atondua zegoen udal polikiroldegia, lehenorduetatik hartu zituen bere baitara bertaratutakosaltzaile, erlezain, erakusle eta ikusleak.

Goizeko hamaiketarako Gipuzkoako, Bizkaiko etaArabako gozogile onenen produktuak ikusgai jarriakzeuden. Hona hemen parte hartutako gozo-dendak:Hondarribiko Hawai, Hernaniko Adarraga, TolosakoGorrotxategi, Tolosako Ezeiza, Ordiziako Unanue,Zegamako Okindegia, Azpeitiko Egaña, BergarakoRaizabal, Donostiako Oiartzun, Tolosako Gorosti,Bergarako Larrañaga, Andoaingo Arruti, BizkaikoGozogile eskola eta Eibarko Asurmendi.

Nola ez, Hernaniko “Adarraga” gozotegiko AnttonAdarragak (gizon jator, jantzi eta eskuzabalak), marmita

handi bat ekarri zuen txokolatez beteta etag o i z e a n

Zegama Urtekaria 06

Erlezain eguna

Erlezain egunaErlakumebilketaantzeztuzenerlezainegunean.

Ezti lehiaketako3 sarituak

80

Zegama Urtekaria 06

zehar nahi zutenen artean, doan, banatu zen. Anttonek,hasiera-hasieratik egun eta festa honen aldeko apostuaegin zuen eta urtero berritzen du bera. Eskerrik askoAntton, emandako aholku eta laguntzarengatik.

Aurreko urteetako argazki erakusketa, txosnak(artisautza, produktu ekologiko, senda belar, ezti, argizari,propoleo salmentakoak.....), talogileak, TurismoBulegoko eta Gipuzkoako Erlezain Elkarteko informazioguneak, “erleak zuzenean”, etabarrek hornitu zutenfesta eremua.

Aurtengoko berrikuntza nagusiena, bestalde, eztilehiaketaren eskutik etorri da. Aurreko urteetan bezala,zortzigarren edizio honetan ere Gipuzkoako 21 eztionenak aurkeztu dira lehiara Zegaman; alegia, Gipuzkoabanatzen den zazpi eskualdeetatik, bakoitzetik, hiruezti hoberenak. Baina berrikuntza izan da, epaimahaiherrikoiak aurtengoan ezti irabazlearen izena erabakizuela. Irabazlea, Azkoitiko Sabino Aranbarri izan zen,bigarren sailkatua, Zestoako ManuelOdriozola eta, hirugarren GabirikoJuan Elgarresta sailkatu zen.

Bertaratuak goizeko 11etatik aurreralehiatzen ziren eztiak frogatu etabaloratzen hasiak baziren ere,e g u e rd i k o h a m a b i a k e t alaurdenetan, azkeneko urteetakoohiturari eutsiz, durrunbari hasieraeman zioten elkartutako erlezainekMañukorta eta Zeberio bertsolarienlaguntzarekin. Honenbestez,Aseginolaza Anaien etorbidetik udalpolikiroldegira arteko ibilbideageldialdiak egin eta bertsoak abestuzegin zuten, kale eta herri giroa alaituzeta gozatuz.

Udal polikiroldegira iritsitakoan durrunbaren azkenekitaldia buruturik, “erlekumearen bilketa” antzeztu zen.Ekitaldi ikusgarria eta deigarria ikusi ahal izan zutenbertaratuek.

Andoainen jaio eta bizi gehiena Legazpin egin duenAnastasio Mujika, Arrola baserrikoa, izan zen 2006koohorezko erlezaina, eta honenbestez omendua. Biziguztia erleen artean eman duen Anastasiok GipuzkoakoErlezain Elkarteko lehendakaria den Joxe Leundakemandako garaikurra emozioz beteta bere emaztearekinbatera jaso zuen, udal polikiroldegia betetzen zuenjendearen aurrean. Halaber, Anastasiok, urte askotanudal langilea izanik, Juan Ramon Larrañagak, LegazpikoAlkateak emandako oroigarria ere hunkituta jaso zuen.

Omenaldi ekitaldiaren jarraian eztilehiaketako sariak banaturik, gozokiendoaneko dastaketa egin zen.Honenbestez, ikusgai egon zirengozo guztiak bertaratuen arteanbanatu ziren. Jendeak sabela bete-bete eginda eta gozo-gozo emanzion amaiera ingurumenarekin etanaturarekin lotura estua duen erlezaineguneko eguerdi arteko festari.

Eguerdiko ordubiak eta laurdenakaldera Herriko Ostatun bazkariherrikoia egin zen, erlea, erlauntza,udaberria, lorea, propoleoa, eztiaelkarrizketa bide izan zirelarik. Bazkariostea Mañukorta eta Zeberio bertsolariek alaitu zuten,bertaratu zirenen artean irrifarra eta algara eraginez.

Arratsaldeko seiak eta erdiak zirenean, udalpolikiroldegian, Kasino Elkarteak antolatutako urteroko

Bertso Jaialdia ospatu zen. Aurtengoan, eguna etaordutegia aldatu bazen ere, bazegoen iazko abenduaren19an Barakaldoko BEC-en parte hartu zuten zortzifinalisten saioa entzuteko gogoa eta irrika. AndoniEgaña, Unai Iturriaga, Maialen Lujanbio, Aitor Mendiluze,Sustrai Kolina, Amets Arzallus, Igor Elortza eta JonMaiak oso maila oneko ekitaldia eskaini zuten, udalpolikiroldegia bete zuten bertsozaleen aurrean.

Egun betea izan zen Zegaman apirilaren 2an bizi izanzena. Herritarrez gain, gure inguruko herrietatik lagunasko hurbildu ziren Zegamara, nahiz goizean, nahizarratsean. Gipuzkoako Erlezain Elkarteak eta ZegamakoUdalak aitortu dute datorren urtean berriro ErlezainEguna antolatzeko asmoa eta nahia dutela eta orainarte bezala elkarlanean oinarritutako egitaraua eta festaantolatuko dutela. Beraz, harreman gozo honeketorkizun oparoa duela ukaezina da.

Erlezain eguna

Gozogintza erakusketa

Anastasio Mujikaomendu zuenGipuzkoakoErlezain Elkarteak

Aizkolariak lanean

81

Tradizioak

Tradizioak

82

Zegama Urtekaria 06

GABONAKAbenduaren 24a egun berezia da etxe guztietaneta baita herri guztietan ere. Gabon eskean haureta gazte ugari ibiltzen da eta esan, Zegamanbaserriz baserri ere eskean egiten dela. Arratsaldeko14:30etan, bi talde abiatu ziren baserriz baserri,batzuk Goialdera eta besteak Barranaldera etaarratsaldeko 18:30etan, bi taldeak elkarturikkaleetan zehar ibili ziren afalordurarte. Olentzeroere, eskutitzak bilduz ibili zen Zegamako kaleetan.

SANTA AGEDAOtsailaren 4an Santa Ageda bezpera ospatu zenherrian. Arratsaldeko 18:00etan, zine ondoan bilduzen herritar multzoa eta Santa eskean aritu zirengauerarte. Eskea bukatu ondoren, Zeraingo Otatzasagardotegira joan ziren afaltzera parte hartzaileak.

ARANTZAZUKO PEREGRINAZIOAEkainaren 4 eta 5ean egokitu zen hain sustraituadagoen Peregrinazioa burutzea.

Urtero bezala, jendetza handiak parte hartu zuen,bai mendiz, bai kotxez edo autobusez Arantzazurahurbilduz. Aurten ere, goizeko 8:00etan, 9.00etaneta 10:00etan izan ziren autobusak Apeaderorainoigande goizean.

Urteroko sukaldariek, salda eta kafe ederra eginzuten Ama Birjinaren Iturria bezala ezagutzen denparajean, eta Udalak Ostatun prestaturiko xerrazkoogitartekoak banatu zituen bazkaltzeko, baita ardoaeta ura ere egarri zenarentzat. Ekainaren 5ean,astelehenean, Goiko Bentatik Santutegirainoprozesioa egin zen, Udal agintari, herriko txistularieta Bittorio Zabalgogeaskoa frantziskotarrarenatzetik zegamar ugari bilduz. Meza entzun ondoren,Santutegiaren aurrean, dagoeneko ohiturazkoabihurtu den argazkia atera zen. Eguerdiko 15:00akaldera, mendiz zetozenak, maldan gora abiatuziren eta arratsaldeko 16:30ak aldera autobusezeta kotxez abiatu ziren gainerakoak. San BartolomeErmitaren ondoan, mendiz zetozenei harrera eginondoren, prozesioan jeitsi ziren ibiltariak, txistulariendoinuak lagundurik, herriko agintari eta fraileaaurretik zirela. Zupurrutiko zubian, Ama Birjinarenongietorria jaso ondoren, eta Arantzazuko AmaBirjinaren agurra jasorik, elizara joan ziren ibiltariaketa Bittorioren ongietorria entzun ondoren, bakoitzagaueko afaria moldatzera abiatu zen elkarte etatxokoetara.

SAN JUAN BEZPERA ETA SAN JUAN EGUNAAurten San Juan bezperako sua, ekainaren 23koaalegia, Olaberriko aparkalekuan egin zen, JoseMaiora Plazako zoru eraberritua ez kaltetzekoasmotan. Tobera Musika eskolako dantzariak ereparte hartu zuten suaren bueltan dantza batzukeginez. Hala ere eguraldiak ez zuen asko lagundu,izugarrizko zaparrada bota baitzuen. Aspaldikourteetan ez bezala, aurtengoan azpimarratu beharda Eliza aurrean altxatutako San Juan enborrago iko mutu r re ra ino i go zue la M ike lUrbiztondorentzat lan egiten duen Wilson AlfredoGuartazaca Ekuadorgo langileak.

Ekainaren 24an, San Juan Egunean, udalarkupeetan, Udalak ardoa banatu zuen, ohiturazaharrak agintzen duen modura. Horretarakobetidanik lurrezko pitxar eta edalontzi bereziakerabiltzen dira.

San Juan bezperako arbola altxatzea

Idiazabaldarrak Zegaman

Arantzazuko Peregrinazioa, bazkaltzeko tokian

Arantzazuko Peregrinazioa “ Blanca Nieves”eko txabolan

San Adriango meza

IDIAZABALDARREI HARRERAEkainaren 11n bisitatu gintuzten idiazabaldarrek.Idiazabalgoek San Adrianen meza entzun ondoren,eguerdiko 12:00ak aldera, Olaberriko Gurutze Santuarenondoan egin zien, Juan Inazio Galdos Zegamako Alkateakongietorria eta bere agintari makila utzi zion Antton ImazIdiazabalgo Alkateari, Zegamako herria zeharkatubitartean. Olaberritik herri guneraino herriko txistukalariakizan zituzten lagun bi Udaletako ordezkari eta ibiltariek.Ohitura da, Olaberritik Txurrerirainoko bidean, Idiazabalgoaguazilak goxokiak banatzea bide ertzean ikusten dituenhaur eta helduei. Txurrerian Zegamako Udalakhamaiketakoa eman ondoren, Segura aldera abiatu zirenidiazabaldarrak, aginte makila Zegamako Alkateari itzuliondoren.

ERMITETAN MEZAKOlaberriko Gurutze Santuaren Eguna

Maiatzaren 3an eman zen meza, arratsaldeko 19:30etan,Bittorio Zabalgogeaskoaren eskutik.

SANTU ESPIRITUKO ERMITA

Ekainaren 11n ospatu zen, goizeko 11:00tan, MikelGarziandiaren eskutik.

SAN PEDRO ERMITA

Ekainaren 29an ospatu zen Meza, Bi t tor ioZabalgogeaskoaren eskutik, arratsaldeko 19:00etan.

SAN ADRIANGO ERMITA

Ekainaren 18an egin zen Sam Adriango Meza, goizeko11:00etan, Bittorio Zabalgogeaskoaren eskutik. Udalak,meza ondoren, hamaiketakoa eskaini zien San Adriangoleize zulora gerturatu zirenei.

AIZKORRIKO SANTA KRUZ ERMITA

Abuztuaren 6an, goizeko 11:00tan eman zuen meza,Aizkorriko Gurutze Santuko Ermitan, BittorioZabalgogeaskoa, Zegaman dagoen fraideak eta ondoren,Udalak indarberritzeko hamaiketakoa eskaini zienbertaratuei.

SAN BARTOLOMETAKO MEZAK

Abuztuaren 23an, “Bezpera Nagusiak” ospatzen diraErmita honetan herriko Jaien etorrera bezala ospatuz etaelizkizuna arratsaldeko 17:00etan izan zen. Ohikoa denmodura, ospakizun honetara Udal agintariak joaten diraherritarrekin batera.

Abutuaren 24an San Bartolome eguna izanik, urte osoanbertan egoten den San Bartolome Santua, San MartinParrokiarino jeisten da udal agintari eta elizgizonek osaturikprozesioan. Ekimen honetan herriko txistulariak joatendira prozesioa irekiz.

Abuztuaren 25an, berriz, hildakoen aldeko meza emanzuen Bittorio fraideak, goizeko 10:00etan.

IRUETXETAKO ERMITA

Abuztuaren 5ean, Elurretako Amaren egunean Iruetxetakoermitan eman zen eta ondoren auzotarrek hamaiketakoaeskainiz zuten.

San Martin Parrokia-Zegamaospaketak

Itxaropenak eta fedeak eraginda geroarte esanez ospatu genuen guresenideen agurra. Jainkoak digun maitasunaren zerrendan seguru daudelasinisten dugu!

Agur eta pakeangoza dezate la!E t a h o n e l abuka tzen d i r aparroki inguruanizan ditun ekintzaeta ospaketak.Barkatu norbaitzerrendan jarr igabe edo zerbaitgaizki idatzi izanbadut.

BAKE TA ONGUZTIOI!

LEHENENGO JAUNARTZEAKAurten, maiatzaren 16an lehenengo jaunartzea ospatu duten umeak zortziizan dira:

SEGUNDO OIARBIDE BERASATEGIRAMONA ARRIETA ORMAZABALMARGARITA IRIGORAS ORMAZABALMARIA LARREA LARREAANDER ARRIZABALAGA BEGIRISTAINAMALIA CALVO VILLARMARIA BERASATEGI LARREAFRANCISCO ZABALETA ARACAMARAMON ARRIETA ARRIETAIGNACIO ARIZKORRETA MUGIKAJUAN TELLERIA TELLERIA

JUAN LARREA ASURMENDIMARIA TELLERIA GURIDIJOAQUIN ORMAZABAL ASEGINOLAZAMARIA GORROTXATEGI MENDIZABALMARIA PILAR OTAEGI GURIDIJOSE URBIZI ARIZTIMUÑOMARIA ORMAZABAL APAOLAZAJOSE AZURMENDI ZABALETAMARIA NATIVIDAD ETXEBESTE MITXELENAJOSE ARRATIBEL ASURMENDIBARTOLO ARRIZABALAGA GORROTXATEGI

Honelako ospakizunak beti dira alaiak, bizi berri baten haserak poz haundiasortzen du familiarengan eta guztiongan. Zorionak guraso guztioi!.

EZKONTZAKParrokian aurten ez da izan ezkontzarik. Beste puntu batzuetan izan dira:-OTZAURTEN: ASIER ZABALO ETA Mª ARANZAZU BARANDIARAN-URBIAKO ERMITAN: ASIER JUANENA ETA ENERITZ ARMAOLEA

HERIOTZAKAurtengo urtean, hildakoen zerrendea gehitu egin zaigu, hauek dira:

MIKEL ORMAZABAL URBIZUXUBAN GOIKOETXEA URBIZUJANIRE OTAEGI LEGORBURUHEGOI RUIZ DE EGINO GOROSPEANER AIZPEOLEA MARTINNAHIA JIMENEZ ARRIETANAROA OTERO ETXAIDE

ANDER ORMAZABAL URDANGARINANDER OTEGI ATIZTIMUÑOIRAITZ IZAGIRRE UGARTEMENDIAAINITZE MAIZKURRENA LARREAHAITZ ALZELAI MUGURUZAARKAITZ TELLERIA MURUA

Ohitura jarraituz, meza-ospakizunaren ondoren, parrokiak eskainita, “luntx”txiki bat prestatu zen, Jaunartzea egin zuten haur, guraso eta familiakoentzat.Egun ederra eta alaia benetan denontzat. Zorionak!

BATAIOAKAurten ere, bataio zerrenda zabaldu egin zaigu eta albiste pozgarri bezalaonartzen dugu. Bataio ospaketak hiru saiotan izan ziren, denera hamahiru:

AMAIA AGIRREZABALA BERASATEGIAINARA AZURMENDI TELLERIAMIKEL BERASATEGI ASURMENDILOREA GARAIAR PEREZ

LANDER IRASTORZA APAOLAZAIBAN MATXINANDIARENA ORMAZABALAITOR OIARBIDE ATXAMADDI ORMAZABAL ARIZKORRETA

Jarraian 2006an zehar izan ditugun ospaketak aipatuko ditugu:

“Oso ederraizan da

zegamarrekerakusketarekinnola disfrutatuduten ikustea.”

Zegaman nongoa zara?

Elizondo etxekoa.Nola definituko zenuke zure izakera?

Ni oso herrikoia naiz eta laguntzat hartzennauten guztien laguna. Edozeinauzokideren konpainiarekin etajardunarekin disfrutatzen dut. Inguratzengaituzten mendien mireslea naiz, baitamendi horietan egiten diren festenmireslea ere. Eta nire iritziz, Arantzazukoperegrinazioa da festarik herrikoiena etakutunena.Arantzazu peregrinazio gazte edota

umetako oroimenik ba la duzu?

Ez dut ezer berezirik oroitzen. Guztia orain bainozorrotzagoa eta serioagoa zen. Agian, ilusio handienaetxetik kanpo pasatu behar zen gauak egiten zidan,eta banatzen zuten ardoa eta ogitartekoa disfrutatzea.Umetan eta orain gauza bera al da zuretzatperegrinazioa?

Ez, badi ra d i ferentz iak. Gure umetakoperegrinazioaren kontzeptua, guztiz erligiosoa zen.Errezoak zorrotzak ziren, eta mokaduak bakanak.Gaur egun, itxuragabetu egin da, besterik gabe.Nola hasi zinen argazkiak ateratzen eta biltzen?

Ni gaztetan hasi nintzen argazkigintzara zaletzen.Nire aitak hauspodun argazki makina zeukan, etaerabiltzen zuenean eta karretea bukatzen ez zueneanniri uzten zidan bukatzen. Beranduago, diru pixkatere izaten nuen karretea erosi ahal izateko.Horrela, nire zaletasuna handituz joan zen.Peregrinazioko argazkiei dagokionez, berriz, 1981.urtean Amabirjinaren iturrian hasi ginen saldaprestatzen, eta argazki batzuk ateratzen hasi nintzen,oroitzapena gordetzeko. Urte batzuk pasatu zirenean,mordo bat neukan, eta begiratuz eta aztertuz, hainpolita iruditu zitzaidan, ez nintzela konformatuneuzkanekin bakarrik. Beste batzuk bilduz joannintzen, Arantzazuko artxibora joan nintzen etaJoseba Etxeberria aita frantziskotarrak adeitasunosoz lagundu zidan. Argazki mordo bat ere emanzidan, eta biziki eskertu nahidiot.Eskertza hau 1924t ik2005era bitarteko argazki-erakusketa egiten lagundudidaten herritarrei ere eskeininahi diet.Niretzat oso ederra izan dazegamarrek erakusketarekinnola disfrutatu duten ikustea.Zein aldaketa jasan ditupregr inaz ioak zuregaraian?

Lehengo eta ora ingoperegrinazioaren diferentziakhobeto ikusteko, deskri-bitzen saiatuko naiz:

Gu ume ginela bazkalon-doan ateratzen zen Zega-matik. Gurutze Santuarenparrokiat ik prozesioan

ateratzen zen Arantzazura. Ohitura zen abadea zaldizjoatea, eta banderak eta gainontzeko tresnakeramateko bi asto eramaten ziren. Txiflategietabezala ezagutzen den tokian geldialdia egiten zen,eta txistuaren doinuarekin dantza egiten zen.Arriurdinera heltzean, artzainak ur freskoa eskaintzenzuen. Bidean, errezo asko izaten zen, baina eginbeharrekoak “Amabirjinaren aulkian Salbea” zen etaerrosarioa bigarren jaitsialdian, Ama Birjinareniturriaren ondoren.

Arantzazura heltzean, jende guztiak konbentuanhartzen zuen ostatu, eta gainontzeko peregrinoekostatuetan. Iluntzean Benediktara joaten zen etabertan, edo ondoren, konfesatu egiten zen jendea.Ondoren afaldu eta ohera.

Hurrengo goizean, Pentekoste astelehenean,ateratzen zen peregrinazioa prozesioan GoikoBentatik, bi banderak eta komitiba bi edo hirufrantziskotarrek lagunduta. Txistulariek San Inaziorenmartxa jotzen zuten eta elizara abiatzen ziren. Elizarensarreran, peregrinazioa kantuz hartzen zuenfrantziskotarren komunitateak, lerroetan ipinitazeudela. Gero, barrura sartzen ziren meza ospatueta Meza Nagusian parte hartzeko. Irteeran, ekitaldiabukatu eta gero, fraileek argazkia ateratzen zietenperegrinoei.

Ondoren bazkaltzera joaten zen. Sindika jatetxean,nahi zuen guztiari babarrunak ematen zizkiotenurdaiarekin. Menu hori Udalak ordaintzen zuen.

Itzuleran ogitartekoa eta ardoa meriendatzen zenOazurtzan, Udalak emanda hauek ere.

Anduetzara iristean, gozokiak banatzen zituzten etaprozesioan jaisten ziren San Inazioren martxarendoinua txistulariek jotzen zutela, eta banderak etakomitiba aurrean zirela. Peregrinoak ere atzetik joatenziren Zupurrutiraino. Han, Amabirjina ateratzen zen,Arantzazuko Amabirjinaren musuen ofrenda egitenzitzaion bandera txuriaren eta gorriaren bidez, etaprozesioak parrokiraino jarraitzen zuen. Han,Arantzazuko Amabirjinari eskerrak ematen zitzaizkionperegrinazioaren amaiera onagatik. On Venceslao

Elkarrizketa

Zegama Urtekaria 06

Fermin Larrea

84Amabirjinari agurra Zupurrutin

FerminLarrea Gerriko

“Arantzazukoperegrinazioa

da festarikherrikoiena eta

kutunena.”

Maiorak hitz batzuk esaten zituen pulpitotik etaArantzazuko Amabirjinaren doinua kantatuz,ekitaldia bukatu egiten zen.

Plazan, Udalak ardoa banatzen zuen eta afalduegiten zen. Festa musikarekin amaitzen zen.

Gaur egun, denok dakigu nola ospaten daPeregrinazioa. Diferentzia nabarmena da.

Zer da gehien gustatzen zaizuna ohiturahonetatik?

Pergrinazio honetatik badira gustatzen zaizkidaneta emozionatzen nauten hainbat gauza.

Asko gustatzen zait ibilbide osoan egon ohi denlaguntasun giroa, salda prestatzean egoten denkolaborazioa, bazkaltzean eta ondoren egon ohiden herri giroa, batik bat eguraldiak laguntzenbadu…

Goiko Bentatik elizarako prozesioak, berriz, hunkituegiten nau. Baita peregrinazioa ailegatzeak etaZegamako ongi etorriak eta Amabirjinaren doinuakantatzeak ere.

Zer du peregrinazio honek herri osoamugitzeko hain erakargarria.

Motibo asko daude. Disfrutatu ahal izateko osagaiguztiak ditu: erligioa, mendia, kantuak, txisteak,umore ona. Naturarekin kontaktuan eta Zegamakobiztanleekin pasatzen diren bi egun dira, eta zailada bat gustura ez sentitzea

Argazki zaharrekin zerbait berririk deskubritual duzu?

Beti aurkitzen duzu zer edo zer. Lehenengo, nolazahartzen ari den zeure burua. Ahaztu duzun jendemordoa oroitzen duzu, eta horrek pentsarazi egitendu.Komentario asko egiteko aukera ematen du,bai ote zen, ez ote zen, halako edo beste halakoote zen…Arantzazuko Amak Zegamara egin zuen bisitarenargazkiak oso kuriosoak dira: herriko jende guztiaagertzen da ia-ia, batik bat gizonak eta mutilak,andreak bigarren planoan baitaude.Berriz eskertu nahi nituzke erakusketa hori egiteaahalbidetu duten guztiak.Agur eta eskerrik asko.

Fermin Larreak prestatukoerakusketan 800 bat argazkizeuden

Uztailaren 30ean Euskadi barrualdeko edo tunelekoSantiago bidea suspertzeko helburuarekin

Gipuzkoa, Araba eta Errioxako Santiagobideko lagunak antolaturik, abian jarri zutenlehen peregrinazioa Zegamara iritsi zen.Zegamara, Beasaindik etorri ziren eta honek4. etapa suposatu zuen. Eguerdiko ordubat

eta erdietan Udaletxeko Pleno Aretoan UdalKorporazioak harrera egin zien, eta Santiagobideko lagunak oroigarri bat eskaini zioten Udalari.

Bertaratuak gaua Zegamako Ostatuan pasatu zuten etaaldarrikatu zuten Euskadi barrena doan ibilbidea eta bidebatez Zegamak Santiago bidean izan duen eta duengarrantzia. Jakina da Zegama betidanik pasealekuko herriaizan bada ere, atseden hartu eta lo egiteko puntu aproposenadela; kontuan izanik, hurrengo etapan Aizkorriko mendilerroazeharkatu behar dela eta saiakera honetarako indar berritutaabiatu behar dira peregrinoak.

Ekimen polita eta garrantzitsua Donejakue edo Santiagobideko lagunak antolatutakoa.

EUSKADI BARRUALDEKO EDO TUNELEKO DONEJAKUE/SANTIAGO BIDEA SUSPERTZEKO LEHEN PEREGRINAZIOA

Segurako fraide frantziskotar anaidiari omenaldia eskaini ziotenZegama, Segura, Zerain eta Mutiloako herriek joan den maiatzaren6an. Kominitate hau sortu zenaren 25. urteurrenean bertan elkartuziren anaidi honetatik pasatuko fraideak, frantziskotarren probintziakoburua den Juan Inazio Larrearekin batera herritatik berriz lau alkateakizan zituzten emandako zerbitzua eskertu asmoz. Gaur egun, anaidihau Roberto Linkel, Jose Luis Agirretxe, Bittorio Zabalgogeskoa,Josu Elortza eta Santos Belokik osatzen dute.

FRANTZISKOTARREK 25 SEGURANurte

Abenduaren 8an, Aitor Zabaleta erahil zutenaren 8. urtemuga zela eta, Errealzalearen sendiak eta lagunartekoek antolatuta,kontzertua izan Zegamako kiroldegian. Faxismoaren aurkako kontzertua izan zen eta bertan Banda Bassotti, Sagarroi, Betagarrieta Naizroxa taldeen aktuazioa entzun aha izan zen. Esan jendetza handia hurbildu zela Zegamara Euskal Herriko txoko guztietatiketa giro ederra sortarazi zutela kontzertua ematera etorritako taldeek. Azpimarratu behar da sarrera dohain izan zela.

AITOR ZABALETARI OMENALDIA

Amona, non eta noiz jaio zinen?

Ni 1910. urteko irailaren 1ean jaio nintzenSegurako Landarrei Txiki baserrian. Duelagutxi bete ditut 96 urte eta senideenartean bigarrena naiz.Nahiz eta Seguran jaio, oso denboragutxi bizi izan nintzen bertan, zazpi urtenituela Zegamako Iturralde baserrira etorribaikinen bizitzera. Iturralde nire amarenjaiotetxea zen.Zure ama zegamarra zela diozu etazure aita nongoa zen?

Nire aita zena, Eusebio, segurarra zen,Landarrei Txiki baserrian jaioa. Guztira

hamaika senide ziren eta gure aita ez dakit guztienartean zenbatgarrena zen. Dena den, bera izan zenbaserrian gurasoekin gelditu zena.Baserri pobre batean hamaika ume mantentzeaezinezkoa zen eta are zailagoa maizterrak izanda.Horregatik, nire izeba-osabak oso gazterik irtenbehar izan zuten etxetik morroi edo neskame batetikbestera.Beraz, Landarrei Txiki baserrian aitona-amonekin bizi zineten ezta?

Bai, halaxe da. Aitona, ni oso txikia nintzela hil zenez,ez nuen ezagutu baina amonaren oroitzapen ugariditut. Oso gogoan dut nola sukaldean sutondoanjarrita pipa erretzen egoten zen. Tabako-landareakzeuzkan etxe ondoan landatuta, pentsa!No rma leanama izatenbazen e ree t x e k ob u r u b i d e ae r a m a t e nz u e n a ,sarritan aitaril a g u n d ubehar izaten zion kanpoko lanetan eta gu amonarenkargu gelditzen ginen. Nahiko lan izango zuen guzaintzen, pentsatzen dut ez ginela oso zuzenak

izango.Amonaren oroitzapena oso barruandaramazu baina Landarrei Txikikooroitzapen gehiago ere izango dituzuezta?

Zazpi urterekin atera nintzen Landarrei Txikitiketa beraz, ez dut oroitzapen askorik. Badakitbeheko solairuan ukuilua zegoela eta bertanbehiak eta txerria egoten zirela. Ukuiluarengainean, lehenengo solairuan, etxebizitzazegoen: sukaldea, koartoak, komun-zuloa etaatari luze bat. Atarian gurdia edukitzen genueneta bere gainean jolasean ibiltzen ginen amonadeskuidatzen zenean. Ataritik ukuilura jaistekoharrizko eskailera batzuk zeuden. Goian berrizganbara zegoen, bertan segak, aitzurrak etalaiak egoten ziren zintzilik.zenuten izango ez argi-indarrik eztaiturriko urik ere ezta?

Ez, nik ez nuen ezagutu ez argi-indarrik eziturriko urik etxean.Sukaldea argitzeko petroliozko kinka erabiltzengenuen eta logeletan berriz kandelak. Aitak

ukuiluko lanak amaitzean afari-legea egin eta segituanohera joaten ginen guztiok petrolio eta argizarigutxiagoa gastatzeko eta goizean goiz jaiki beharizaten zelako.Ura berriz etxetik gertu zegoen kanil batetik hartzengenuen. Kanila egurrezko ziri batekin egoten zen

itxita. Etxean harrizko fregadera genuen ontziakgarbitzeko. Behiak berriz errekara eraman beharizaten genituen ura edatera, askarik ez baikenuen!Nola moldatzen zineten baserriko lan soiletikbizitzeko?

Lan eta neke asko eginda. Ez zen gaur egun bezala,orduan ez zegoen dirurik dendan erosteko. Baserrikosoroak landuz lortzen genuen urte osorako janaria.Artoa, garia eta indoabak ereiten genituen batez ereeta ura izaten zen urte osorako menua: ogia, taloa,esnea eta indoabak!Animaliak ere hazten genituen, txerria etxekomantenurako eta txahal bat behintzat etxeko errentaordaintzeko. Urtearen amaieran egiten omen zenerrentaren pagua.Eta eskolara joango zinen ezta?

Oso gutxi gogoratzen naiz garai horretaz, uste dutmojetan ibili ginela nire ahizpa Manuela eta biok.Hala ere garai hartan eskolari ez zitzaion gaur egunbezalako inportantzia ematen eta askotan piparegiten genuen etxean lagundu behar genuelakoedota urrun gelditzen zitzaigulako.Seguratik Zegamara, Landarrei TxikitikIturraldera. Zergatik horrelako aldaketa?

Nire gurasoen erabakia izan zen. Nik zazpi bat urtenituela Zegamako amona Manuela hil egin zen etaaitona Martin bakarrik gelditu zen Iturralde baserrian.Ordurako izan zituzten sei seme-alabak etxetik kanpobizi ziren. Egoera honen aurrean, nire gurasoekZegamara bizitzera etortzea pentsatu zuten. Nire

aitona ez zen gai etxeko eta baserriko lan guztiakegiteko, laguntza behar zuen.Zegamara etorri eta berriro ere eskolara?

Bai, dena berria: eskola berria, maestra berria, lagunberriak… bizimodu berri bat hasi behar. Nahiz etaoso umea nintzen, ongi gogoratzen naiz Zegamakoneska-mutikoek kantatzen zigutena.

Segurarrak gangarrakastakumea ganbaranogi apurre, gaztai apurresegurar guztie lapurre.

Garai hartan ere bazegoen segurar eta zegamarrenarteko pike hori umeen artean behintzat.Komunio handia egin arte ibili nintzen eskolan,hamabi urte bete arte gutxigora-behera. Maestraerdalduna zen eta ez genituen bere esplikazioakentenditzen. Manuela (nire ahizpa) eta biok eskolanhasi ginenean “Cartilla de Primer Grado”ko liburu finbat eman ziguten. Orduan hasi ginen irakurtzen,eskribitzen eta numeroak ikasten. “Sumar eta restar”ere ikasi genituen, “llebadak” ez nituen berehalakoanentenditu: “de diez llevo una, de veinte llevo dos,de treinta llevo tres…”.“Historia de España” ere ikasten genuen: “La religiónde los españoles es la religión católica, apostólicay romana; su gobierno monárquico, constitucionalhereditario y su idioma el castellano.”Dotriña erakustera apaiza etortzen zen eskolara.Gerora, “Cartilla de Segundo Grado”ko liburua emanziguten. Handik “multiplicar eta dividir” ikasten hasiginen baina erdibidean utzi genuen. Izan ere egun

Joakina Arana

86

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaJoakina

Arana Larrea

“Nik ez nuenezagutu ez

argi-indarrik eziturriko urik

etxean.Sukaldeaargitzeko

petroliozkokinka

erabiltzengenuen eta

logeletanberriz

kandelak”

“Baserrian animaliak ere hazten genituen, txerriaetxeko mantenurako eta txahal bat behintzatetxeko errenta ordaintzeko.”

Joakina Arana gaztetan

Zegama Urtekaria 06

Joakina Arana

87

askotan ez ginen eskolara joaten, behiak zaindubehar zirela, senide txikiena zaindu behar zela, itulanegin behar zela, eguraldi txarra zegoela… Hamabi urterekin egin omen zenuen KomunioHandia. Zer gogoratzen duzu egun hartaz?

Komunioa egiteko dotrina ikasi behar zen eta ondoikasi ere gainera! Bestela, kalabazero gelditzen zineneta ez zegoen komunioa egiterik.Komunioa egiteko geunden neska-mutikoaksakristiara joaten ginen dotriñara. Gogoan dut behizain nenbilen bitartean nola ikasten nuen dotriñakolezioa.Ahizpa Manuela eta biok batera egin genuenKomunio Handia. Gure etxean ez zegoenkomuniorako traje zuria erosteko dirurik eta auzokoekutzi ziguten. Nik erabili nuen trajea Ormazabalbaserrikoek utzi ziguten. Egun horretan prozesioanjoan ginen eskolatik elizara. Komunioa hartu ondorenmutiko batek pulpitotik buruz ikasitako sermoiaegiten zuen, hala zen ohitura. Gure komunioanRoman Goenagak egin zuen sermoia.Ondoren, Don Andres parrokoaren etxera joan etatxokolatea eman ziguten balurre hausteko. Orduanez zen gaur bezalako banketerik egiten!Arratsaldean berriz, bezperatara joan ginen Luistarreneta Mariaren Alabaren kongregazioan sartzeko.

Baserritik baserrira, Landarrei TxikitikIturraldera. Eta han aitona Martin. Zeroroitzapen utzi zizkizun aitonak?

Gu Zegamara etortzerako amona Manuela hila zeneta aitona Martin bakarrik bizi zen baserrian. Herrian“Martin Iturralde” esaten zioten nahiz eta bere abizenaLarrea izan. Garai hartakoa izateko nahiko gizonilustratua zen, Udaletxeko kontzejala izana.Gure ume denboran herriko auzo guztiek izatenzuten ordezkari bat Udaletxean. Auzo bakoitzetikgizon bat aukeratzen zen Udaletxerako eta hankontzejal kargua hartzen zuen. Arrieta-Aldea auzoankontzejaletarako gure aitona Martin aukeratu zutennonbait.Aitona izan zen ni eta nire senideak Zegamatik ateraeta mundua erakutsi ziguna. Bera izan zen Donostiaraeraman eta itsasoa erakutsi zigun lehena. Arantzazuraere aitonarekin joaten ginen mendiz udazken alderaeta baita geroago ere. Noizean behin ekartzenzizkigun piku, paxientxi edo kaameluak ere. Gukipuinak eta sorgin-kontuak kontatzea nahi izatengenuen baina ez zizkigun kontatzen, nik uste dut ezzekiela horrelako istoriorik.Negua luze egiten zitzaion, martxoan, kukuarenhotsa entzutean asko pozten zen, udaberria gaineanzenaren seinale! Esaera zahar hau ere berari entzunadiot: “Kukue, Ama Birjina martxukotan hasten dakantatzen erromako zubin ta hamabost eunea munduguztin.”Baita beste hau ere: “Kukue etorri gosea etorri,kukue jun gosea jun.”Papeleran lan egin omen zenuen ezkondu etagero arte. Zenbat urte egin zenituen papeleran?Zertan egiten zenuen lan? Zenbat irabaztenzenuen?

Hamalau urte bete aurretik hasi nintzen papeleranlanean eta 35 urterekin utzi nuen 21 urtez laneanaritu eta gero. Kandida Gorrotxategi eta ni egunberean hasi ginen lanean.Ni papeleran sartu nintzenean Prantxiko Mari zensalako enkargatua eta Anestasi Taberna Berrikoasalako maestra. Anestasik familia izan eta lanari utzizionean, Angela Vildosala jarri zuten maestra.Lanean hasi eta lehenengo 16 urteetan zehar“pasadora” bezala egin nuen lan. Gure lana “papelhoja” defektuosoak apartatzea zen eta 30 bat

emakumezko aritzenginen horretan, egunguztian gauza bera.R e b i s a d o r a k ,k o n t a d o r a k e t ae n p a k e t a d o r a kgutxiago ziren.26 bat urte nituelapapelerako direktoretxikiak (horrela esatenzioten gizon txikiazelako) bere etxeraneskame joa tekoeskatu z idan nahinuenean papelerakolanpostu berera itzulin in tekee la esanez .Eskaintza onartu eta hurrengo bi urte eta erditanneskame lanetan aritu nintzen. Gero, neskame laneiutzi eta berriro papelerara itzuli nintzen lehengopostura.Denbora asko baino lehen, pasadora lanpostutikgillotinara pasa ninduten laguntzaile bezala. Gillotinanpapera ebakitzen zen. Lehenengo Maria BerasategiAmina Goenekoaren laguntzaile ibili nintzen eta geroberriz Gabriel Urdangarin Zirkulokoaren laguntzaile.Gerra zibilaren ondorengo urteak ziren haiek.

Gillotinan ibilin i n t z e npapeleran lanegiteari utzi nionarte.Soldata urriazen, lehenengou r t e e t a neguneko b ip e z e t a

irabazten nituen, hori zen pasadora postuareneguneko soldata. Geroxeago bi erreal igo ziguteneta horrela errepublika etorri zen arte. Errepublikaetorri zenean 5 pezetara igo ziguten soldata.Gillotinako jornala berriz handixeagoa zen, 7 pezetaeta erdikoa eguneko.Papelerako anekdota edo bitxikeriaren batekingogoratzen al zara?

Ez dakit anekdota edo bitxikeria den baina garaihartan papelerako salan errosarioa errezatzen zenegunero lanean ari ginen bitartean. Urte askotanMaria Arrieta Opainttegikoa izan zen errezantea edoerrosarioa zuzentzen zuena.Beste behin papeleratik Burgosera eraman gintuzteneskursioan. Gerra garaian papeleran lanean ibiliginenok oso ondo gogoratzen dugu Burgosa egingenuen eskursio hura. Tolosa, Legorreta etaZegamako papeleretako langileak organizatu zuten.Gerra Zibila bukatu zeneansindikatuak legez kanpo utzizituzten eta papeleretakosindikatuak bazuen diru batlangileok emandakoa. Diru horilangileoi itzuli beharra zuten edoeta bestela gastatu. Ondorioz,dirua gastatzea erabaki zenhortik atera zen Burgoserakoeskursioa. Tren espezialak jarriz i t u z t e n g u B u r g o s e r aeramateko. Bertan, katedralaikustera joan g inen etaemakumeak mantelinarik gabejoan ginenez atentzioa deituziguten eta painuelo bat jarribehar izan genuen buruankatedralera sartzen utzikobaziguten. Burgosen soldadu zeuden herritarrekinpasa genuen eguna eta bertan ezagutu genuenInazio Atxukarro.Zu ere gaztea izan zinen, zer egiten zenuenigande arratsaldetan? Joaten al zinetenerromerietara?

Jai arratsaldeetan kaleko edo Urtzelaitako erromerirajoaten ginen. Igande batean herriko plazan egotenzen erromeria eta hurrengo igandean berrizUrtzelaitan. Herriko plazan, bandak jotzen zuenmusika eta Urtzelaietan berriz Roman Goenaga

Joakina Arana eta Tomas Zubizarretaren ezkontza eguna

Landarrei-Txiki baserria,Joakinaren jaiotetxea

“Aitona izan zen ni eta nire senideak Zegamatikatera eta mundua erakutsi ziguna. Bera izan zenDonostiara eraman eta itsasoa erakutsi zigunlehena.”

“Umedenboranherriko auzoguztiek izatenzutenordezkari batudaletxean.Auzobakoitzetikgizon bataukeratzen zenudaletxerakoeta hankontzejalkargua hartzenzuen”

i z a t e n z e nkordionista. Suel-toko nahiz baltseokopiezak jotzen zituz-ten baina mutilenbatekin baltseoane g i n e z g e r o ,Mariaren Alabarenk o n g r e g a z i o t i kkanporatua izatekoarriskua zegoen.Dantza i luntzanamaitzen zen etaorduan guz t ioketxera joaten ginen.

Garizuma garaian ez zen dantzarik izaten.Eta inguruko festetara?

Inguruko herrietako festetara ere joaten ginen tarteka,Segurara Santiagotan, Liernira, Zeraina, Idiazabalaetab. Oinez joan eta oinez etorri, beste garai batzukziren haiek.Eta zinemara?

Orduan ez zegoen zinerik, horiek geroagoko kontuakdira. Papeleran ikusi nuen lehenengo aldiz zineaezkondu eta handik hamar urtera. D. Anjel Jimenezekzuen zinea botatzeko makina eta Madrildik Zegamaraetortzen zenean botatzen zuen papelerako sarreranizara handi bat jarrita. Dezente jende biltzen zenzinea ikustera, bakoitzak bere aulkia etxetik hartutajoaten ginen pelikula ikustera.Noiz ezagutu zenuen gure aitona Tomas?

Nik 22 bat urte nituela papelerako igeltseritza lanakegiten ari zirela ezagutu nuen. Terraza berritzen etalabeetan beste zenbait konponketa egiten ari zen.Hala ere orduan ez nuen tratu apartekorik berarekin.Nik 24 urte nituela hasi ginen elkarrekin irteten etabi urte eramango genituen gerra zibila sortu zenean.Gerra zibila etorri, ejertzito gorrian alistatu etazer gertatu zen ordutik aurrera?

Tomas, nire senargaia, beste Urretxuko lagunbatzuekin batera ejerzito gorrian alistatu zen. 1937koabuztuaren 24an, San Bartolome egunean, Francorenlaguntzaile ziren soldadu italiarrek prisionero hartuzituzten Santander inguruan eta Santoñako gartzelaraeraman zituzten. Prisionero hartu zutenean tenienteazen eta besteo f i z i a l ba -tzuekin bateraa z a r o a nConsejo deGuerra eginzioten San-toñako gar-tzelan. Bertanerantsi ziotendelitoa “Adhesión a la Rebelión” izan zen eta jarrizioten kastigua “Cadena perpetua”.Berak zioenez, gauetan jende asko ateratzen omenzuten zeldatik afusilatzeko. Egunero iristen omenziren prisionero berriak kartzelara eta ez omen zegoenguztientzako lekurik. Kartzelan lekua egin beharrazegoen prisionero berrientzako eta horretarako lehenzeuden presoak afusilatu egiten zituzten. Berak zortehandia izan zuen!Santoñan egon zen bitartean bi aldiz ikusi genuenelkar. Bernardo Beunsastikoak lagundu zidanlehenengo aldian. Alanbrada artean, elkarrengandikhamar bat metrora, hamar minutu egin genituenhizketan eta berriro ere buelta etxera.Santoñako gartzelan urte bete egin eta gero, hurrengourteko San Bartolome egunean Santoñako gartzelatikCadizgo Puerto de Santa Maria kartzelara eramanzuten. Bertan, Consejo de Gerrak jarritako kastiguatxikitu egin zioten kondena, Cadena Perpetuatik 30urteko kartzela zigorrera jaitsiz.Gerra zibila bukatu eta handik urte betera, 1940.urteko abuztuaren 24an, San Bartolome egunean,libre utzi zuten. Kartzelatik bueltatu eta berriroigeltseritza lanetan hasi zen.

Aitona kartzelatik etorri eta berehala ezkondual zineten?

Ez, aitona kartzelatik irten eta handik bi urtera ezkonduginen. Orduan etxebizitza libre bat bilatzea oso zailazen, izan ere, gerra zibila bukatu berria zen etaUdaletxeak ez zeukan dirurik etxeak egiteko. Beraz,jende asko alokairuko etxeetan bizi zen eta guk erehala egin behar izan genuen. Jose Mugerzamekanikoak papelera utzi eta Zegamatik alde eginzuenean libre utzitako pisua hartu genuen errentan.Behar bada egongo zen etxebizitzaren bat salgaibaina lau urtetako gerra pasa eta gero, nikaurreratutakoarekin bakarrik ezinezkoa zitzaigunetxebizitza bat erostea.Aitona, ezkondu bitartean Gerrikonean egonzen apopilo?

Ezkondu Zegamako elizan egin ginen. Don Andresizan zen meza eman zuen apaiza eta Felix Telleriakjo zuen organoa. Bazkaria Zegamako batzokian izangenuen (gaurko Txanton tabernaren gainean) etaGerrikonetik zerbitzatu ziguten jatekoa. EzkonbidaianZaragozara joan ginen hiru egun pasatzera, orduanmodan zegoen Zaragoza. Bertan, Zegamako JoxeLaskurainen arrebek zuten hotelean egon ginen.Zenbat urterekin gelditu zinen alargun?

53 urte nituela gelditu nintzen alargun, 1963ko SantoTomas egunean. Egun hartan, Tomas zena Beasaingoobra batean zebilen lanean eta bihotzekoak emandabat-batean hil zen. Ni bakarrik nengoen etxean horigertatu zenean, nire bi seme zaharrenak, Joxe etaAndres, egun hartan zetozen Donostiako seminariotikgabonetako oporrak hartuta etxera eta Pedro berrizberaiengana Donostiara joana zen feria ikustekoasmoz. Don Jose Antonio Arakama izan zen notiziaeman zidana.Alargundu eta gero 900 pezetako pentsioa geldituzitzaidan eta beraz, Pedrok berehala hasi behar izanzuen lanean.Ezkondu eta Olaberri auzoan jarri zinetenbizitzen. Asko aldatu al da auzoa ordutik?

Duela 65 urtetik bizi naiz Olaberrin eta auzoa askoaldatu da ordutik. Lehen Olaberri herri txiki batenmodukoa zen, bertan genuen ia behar genuen guztia.Garai hartan bi denda zeuden (Garakoa etaPanaderia), lau taberna, errementaria, soziedadea…

gaur denak falta dira. Papelera eta Fabrika Zaharraere auzoan genituen eta horiek ere falta dira. Garaibatean jende asko bizi ginen Olaberrin, 45 familiainguru eta orain berriz askoz gutxiago gara.

Garai bateko ohiturak ere galduz joan dira. San Joanbezperan Garako aurrean San Joan arbola jartzenzen eta sua ere egiten zen, orain berriz ez da surikegiten, ez arbolarik jartzen. Orain gutxi arte Santikutz-etan jaiak ospatzen ziren: ume-jolasak, toka-jokoa,dantzariak, erromeria, bizikleta-karrera… baina haiekere galdu dira.

Zer egin behar da 96 urte bete eta horrensasoiko egoteko?

Ez dago sekreturik, nik ez dut ezer berezirik egin.Nik, nire garaiko beste pertsonen moduko biziaeraman dut, astean zehar baserrian eta fabrikan lanegin eta libre genituen momentuak ahalik eta ondoenaprobetxatu. Orain berriz, neurrian jan, lo asko egineta lan pixka bat ere egiten dut. Hori da nire sekretua.

NEREA ZUBIZARRETA GEREÑU

OIHANA ZUBIZARRETA OTAEGI

Joakina Arana

88

Zegama Urtekaria 06

Iturralde baserria, Joakinarenbizitokia Zegaman

“Duela 65 urtetik bizi naiz Olaberrin eta auzoaasko aldatu da ordutik. Lehen Olaberri herri txikibaten modukoa zen, bertan genuen ia behargenuen guztia.”

“ EzkonduZegamakoelizan egin

ginen.Bazkaria

Zegamakobatzokian izangenuen(gaurko

Txantontabernaren

gainean) etaGerrikonetik

zerbitzatuziguten

jatekoa.Ezkonbidaian

Zaragozarajoan ginen hiru

egunpasatzera.”

MEXIKARRA TXAPELDUN ZEGAMAN!

Zegama-Aizkorri Mendi-Lasterketa, munduko kopakoazkeneko proba izango da, 2007ko irailaren 23an.

Rikardo Mejia mexikarra nor den badakigu orain.Lehen ere aitzera geneukan; Zegama-Aizkorri MendiMaratoia antolatzen hasi ginen orduko iritsibaitzitzaigun mendi-korrikalari honen ospea. Malkarrikgogorrenean ere, basauntzak eta azeriak bainobizkorrago korrika egiten zuen mexikarrak. Orain,pozik gaude. Egotekoa da. Izango ez da ba, berakirabazi du eta aurtengo maratoia, hemen, geureherrian, Zegaman. Ez du, gainera, nolanahi irabazi,Rob Jeef, 2005ko txapeldunaren aurretik hain zuzenere. Hura emozioa, maiatzaren 23koa! Eguerdikoordubata. Nork irabaziko ote? Ricardo Mejiak, bai,baina, ozta-ozta dozenaren bat metroko aldeabesterik ez Rob Jeff, 2005-eko korrilakari britainiarlerdenarekiko.

Emakumezko korrikalarien artean ere izar berri batenizena igo da aurten Zegama-Aizkorri MendiMaratoiaren V. Ekitaldiko podiumera: Angela Mudgeeskoziarra. Eta gizonezkoetan gertatu den bezala,Angelak ere, 2005eko txapeldunari, Corinne Favre-ri irabazi zion txapela. Horrek bizitasun haundiaematen dio datorren urteko lasterketari begira sordaitekeen lehia edo norgehiagokoari. Esan gabedoa, emakumezkoen partaidetza ere areagotzen aridela urtetik urtera. Aurtengo partehartzaileen arteanizan dugu, besteak beste, Venezuelatik etorri zenTanya Pacheco. Goizaldeko ordubatean iritsi zenZegamara; espagetti platerkada bat jan, Ostatuanordu gutxi batzuk lo egin eta irrifartsu maratoi osoaegitera. Horrelako korrikalariek egiten dute haundiZegama-Aizkorri bezalako lasterketa bat.

Horrelaxe doa hazten eta hazten Zegama-AizkorriMendi Maratoiaren ospea munduan zehar lauhaizetara. Aurten Buff Sky-Runner World Series,munduko kopako bigarren proba izatea egokituzaigu eta, behin-berritan, gora egin du Zegamakomendi lasterketaren ospeak eta oihartzunak.Maiatzaren 23koa egun haundia izan zen; halaxeaitortu zigun Marino Giacometti, FSA-Federation ofSports at Altitude-ko lehendakariak berak ere: “Verybeautiful and very well organized!

Horregatik, datorren urte berri honetan, 2007analegia, BUFF SKY-RUNNER WORLD SERIES, mendilasterketen munduko kopako FINALA izango daZEGAMA-AIZKORRI MENDI MARATOIA.

Maiatzaren 23ko Zegama-Aizkorri Mendi maratoikosailkapenak hauek izan ziren:

GIZONEZKOAK

1. Ricardo Mejía ( Mex) 4:03:41

2. Rob Jeff (GBR) 4:03:45

3. Fabio Bon fanti (Ita) 4:04:36

EMAKUMEZKOAK

1. Angela Mudge (Esc) 4:43:04

2. Corinne Favre (Fra) 4:52:21

3. Esther Hernandez (Cat) 4:55:02

Jende askok galdetzen du han-hemenka: zer daukaba Zegamak horrelako mendi-lasterketa bati hainurte gutxitan horrelako maila eta ospe emateko?Erantzuna ez da gurea, korrikalariena baino: jendea,jende jatorra lasterketaren alde lanean, antolakuntzaegokia beraz. Gainera, ikusleak, ibilbide guztianzehar txaloka eta animoak ematen ikusleak,korrikalaririari berotasunaparta ematen dion zerbait.Eta parajeen edertasuna,ikusgarritasuna, gure ingurunaturalaren berezko indarra.

AIZKORRIKOLAGUNEN EGUNAUztailaren 2an ospatu zenAizkorriko Lagunen Eguna.Urteroko moduen goizeko6:00etan izan zen lehenirteera eta aurten hirurogeibat lagunek parte hartuzuten Zegamatik Aizkorrikotontorrerainoko irteeran. Biordu eta erdi inguru beharizan zuten geh ienekgailurrera iristen. Gailurrerairitsitakoan, besteak beste,Amezti Mendi Elkartekokideek, iazko ohiturarijarraituz, Sant Sadurnid,Anoia Herr i Anaiakustiatzen duen “Cava” kopabana bana tu zu ten .Hamarrak eta erdietan,Sanct i Spir i tun, IñakiAranzadik Meza emano n d o r e n , Z e g a m aOkindegiak prestaturikotxorixozko ogitartekoakAraba-Err ioxako ardobeltzarekin batera dastatuahal izan ziren. Eguerdikoordubatak eta laurdenetanHerrira iritsirik, eguerdikohiruretan Ostatua bete zuenbazkari herrikoia egin zen,Zegama-Aizkorri MendiMaratoian lana egiten dutenbolondresen aitortza gisa.Kantuak eta giro alaianagusitu ziren bazkarikoaneta ondoren, buruhandiakibili ziren kaleetan haurrenatzetik. Azpimarratu beharda goizetik festa bukatu zena r te Tobe ra Mus ikaEskolako trikitilariak (OierI r a s t o r z a , J e n n i f e rC a s a n o v a , A m a i aBerasategi, Josune Zabaleta eta Jon Irastorza)egindako lan bikaina.

Zegama eta Aizkorri uztartzeko eta Zegamaezagutarazteko helburuekin egiten den beste saiobat burutu zen uztailaren 2an.

Gizonekoen podium-a

Emakumezkoen podiuma-a

Sancti Spiritura korrikalariak iristen

Sancti Spiritura jende asko hurbiltzen da

Zegama Urtekaria 06

Mendi Maratoia

89

V. Zegama Aizkorri Mendi Maratoia

Zegama

Juanito Rubio

90

Zegama Urtekaria 06

Gizon apala da, arduratsua, egiten duen guztiakkezkatzen du, baina, batez ere, bere inguruarekiko eta

familiarekiko ardurak. Zegama-Aizkorri Maratoia da beretzaturteko kirol-erronkarik nagusiena,horregatik ez du behin erehutsegin; urtero parte hartu dueta urtero bukatu. Ba al dakizu,irakurle, ze helburu ezarri dionbere buruari? Zegama-AizkorriMaratoia hamar urte segidanosatzea, orduantxe beteko omenditu eta 65 urte.Honenbestez, esan ere egingonuke, esku artean hartzen ditueneginkizun guztietan izan beharduela saiatua gizon honek,saiatua eta burugogor xamarraere bai seguruenik. Nola bestela?

Senar, guraso, sukaldari, ostalari… eta kirolari, korrikalari,egunero-egunero, mendian bezala kaminoan! Hori dasasoia. Bejondeizula, Juanito!Olaberriko Zezilionea Jatetxean egin dugu topo JuanitoRubio eta biok. Izaro eta Ugutz, seme-aleben ardurada batez ere Zezilionea ostatua eta jatetxea orain, bainagurasoek, Rosariok eta Juanitok, hantxe jarraitzen dute,sukaldean eta gainerako eginkizunetan, behar den aldirolaguntzen. Gaur bere kirolzaletasuna dugu hizpide.Noizkoa duzu mendi-kiroletarako zaletasun hauJuanito?

Ni oso gaztetatik hasi nintzen mendiko ibilerak egiten,gazte-gaztetatik. Orain berrogei urte pasa, gazte askoginela, Alpeetara ere iritsi ginen. Ordurako asko zenhori. Gogoan daukat orain berrogeita bat urte, Arbelarrenastebete, Domingorenean”pension completa” hartutanola egon ginen. Orain esaten digute kirolarioi, eguneanbost aldiz jan behar dela ondo ibiltzeko; Domingorentxabolan halaxe egin genuen guk astebete hartan. Hanbildu ohi ginen, garai hartako Aizkorri eta Urbia zaleguztiak, Fondako Juxta, Aita Lasa, Maritxu bordakoa,Urbiako Erregina... Jende asko elkartzen ginen han.Behin baino gehiagotan egin izan genuen, lehenbizikoneska-laguntza lanak ere, orain andrea dudanarekin,eta Aizkorrira igo ilunbistan, han lo pixkat bat egin etaegunsentia ikusi, eguzkia Txindoki atzetik nola agertzenzen miresten… Beti izan dut nik mendi zaletasun hori.Gero, noski, ezkondu, umeak izan, ostalaritzan hasi1981ean, eta beste modu batera joan izan dirakontuak… Baina beti kirolzaletasunari lotuta. 1989anegin nuen Donostiako Maratoia, Behobia-Donostia erehasiera hasieratik eta beti jarraitu izan diot nere zaletasunhoni.Garai hartan Alpeetaraino iritsi zineten. Orain,Juanito Oiartzabal, Edurne Pasaban, AlbertoIñurrategi eta beste euskaldun asko Himalaiakogailur garaietan ikusita, ez al duzu inbidia sanopittin bat sentitzen?

Bai, nola ez ba… Gu gazteak ginela zaila zen Pirinoetarajoatea bera ere… Autobusez, nola edo halako ibilerakeginez, pare bat egun behar zenituen joanetorrietanbakarrik. Alpeetara bai, joan ginen, hamabostaldi batpasatzera eta Andeetara joateko asmoak ere bai, baina,ez zegoen gaurko erosotasunik orduan. Halere,eskaladan, bosgarren gradurainoko zailtasunean, etaabar, beti saiatu izan naiz. Ezkondu eta seme-alabakizanda gero ere, beste modu batera, eskia, fondokoeskia eginez, mendi-irteeratan-eta, beti eutsi izan diotmendirako eta kirolerako joera honi.Sukaldeko lanak pazientzia, mendikoak indarra,jarduera bizia…, nola moldatu izan zera bilanbideen artean, nola orekatu izan dituzu biak?

Batak bestea osatzen du. Sukaldeko lanak tentsio-klase bat darama bere gain. Eta mendikoak osobestelakoa, baina, aldi berean, gure lanbide honekdituen arazoetatik libratzen zaituena. Hona bazkaltzerajende-klase asko etorri ohi da, lantegietako jendea,arduradunak, norbera bere arazo eta buruhausteekin,eta hemen, Zezilioenean bere burua ondo atenditutaikusi nahi izaten du, eta horrek beti sortzen dizu ardura

zeuri. Horregatik, lana bukatuta gero, gustora joatennaiz nere korrikaldi eta prestakuntza-ariketak egitera.Noiz arte horrela mendian, jo eta su?

Begira, aurten Donostiako Maratoia egitera joan nintzenazaroan eta zortziren bat kilometro egin ondorengiharretako derrameren bat izan eta ez nintzen gustorasentitzen. Hogeigarren kilometroraino iritsi eta uzteaerabaki nuen. Emazteak, Rosariok esan zidan: “Juanito,lehenbiziko aldia da burubidez jokatzen duzuna”. Halazen. Utzi egin nuen. Ez nindoan gustora eta han jendeartean, asko eta asko ezagunak gainera, nahiago izannuen uztea, irudi kaxkar bat ematea baino, arrastakaibiltzea baino.Eta Zegama-Aizkorri Mendi-Maratoia?

Erabat diferentea da. Gu, ni behintzat, irabaztera joatenez garenez, lasaitu egiten gaitu horrelako lasterketabatek. Egia esan, paisaia bera, inguruko edertasunak,denak laguntzen du eta lasai joaten naiz, nekatu bai,baina estresik gabe. Karreterakoak beste estutasunbatzuk dauzka. Giroa, jendea, ingurua, dena dadesberdina. Ni Zegamako mendi-maratoira, egia esan,oso gustora joaten naiz.Kirol zale eta kirolari bezala, bete gabeko ametsenbat?

Begira, behin Aizkorritik behera nentorrela esan zidanbatek, ea horrela ibiltzeak, maratoi baterako prestatzeaketa neke haiek hartzeak pena merezi zuen eta zeraerantzun nion: “Ba, bai, nik hamar urtez segidan eginnahi diat hau, Zegama-Aizkorri maratoia”. Beraz, 64urterekin beteko nuke hamargarrena, orduan pentsatukodut zer egin, utzi hala segi. Baina orain nere ametsahori da, Zegama-Aizkorri mendi-maratoia beste bosturtez egitea.Prestakuntza zehatza eta gorroa eskatuko dizuhorrek?

Bai, eta esan beharra daukat, nik prestatzaile batenlaguntza daukadala, Ramon Elkoro da bera. Gaineraasko estimatzen ditudan bi masajisten laguntzaparegabea ere ba daukat; Txema Agirre eta IreneIrastortza dira. Beraiek prestatzen didate eginkizunenprograma eta nik bete egin nahi izaten dut, neuregatiketa beraiengatik. Zintzo betez gero, emaitza jakin batzuklortzen dira eta hori inportantea da. Ibili izan naiz nibost-sei kiloko motxila bizkarrean hartuta, anketakogiharrak gogortzen eta, hala ere, ez da beti lortzenbehar den prestakuntza-puntu egokia. Honetandabilenak prestatu beharra dauka. Saiatu beharra dagoeta prestakuntza zintzo eginez gero, hobe. Horretansaiatuko naiz datorren urteko maratoiari begira. Gaineramunduko kopako finala izango da, korrikalari on askoetorriko da, hortan lehian dabiltzan guztiak, eta horiikusgarria izango da. Han izango naiz ni ere.Juanito, kirola bai, baina bitartean Zezilioneaostatua, nola doa?

Mendiko lasterketetan ez dakit, baina hor bai egindudala nik deskubrimentu ikaragarri haundia. Semeareneta alabaren esku dago, eta oso ondo eramaten dutehau. Mendi kontuan ez didate asko jarraitu, bainaesperantza badaukat, etorriko dira ilobak eta haiekinsaiatuko naiz ea zaletasun honi gero ere eusten diogun.Horrelaxe, irripar batez bukatu dugu gaurko berriketaldiaOlaberriako Zezilionea Ostatuan, zerbezatxo banahartuz. Zegamako herriko urtekari hontarako kontueske joan eta horrelaxe agertu dizkigu bereak JuanitoRubiok, eskuzabal, udazken-arratsalde batekoilunabarrean. Amaitu ere zegamarrei zorionak emanezamaitu nahi izan du, Zegama-Aizkorri maratoia haindotore antolatzeagatik, eta aurrera segitzeko eskatuz.Berak hor egon nahi du hurrengoan ere, bere ametsabetez, hau da eta berarentzat karrerarik ederrenetakobat, ederrena ezpada. Bejondeizula, Juanito, hutsegingabe jardungo dira zegamarrak ere zuri txaloka Zegama-Aizkorri Mendi Maratoian parte hartzen duzunbakoitzean, ondo merezia daukazuta. 2007-koa irailaren23-an izango da. Bitartean, Urteberrion, zeuri eta familiaosoari!

JULIAN BELOKI GUERRA

Juanito Rubio, ahalegin betean

Juanito Rubio, hori bai zaletasuna!

Iazko Urtekarian, Zegamako artzainak izan genituen elkarrizketenprotagonista, bai artzaintzan ibiliak zirenak eta bai egun artzaindirenak ere; Zegamak, herrian artzain ugari izateaz gain, kanpoanere baditu bere herriko semeak ofizio honetan, batzuk jadanikberriro bertara itzuliak eta beste batzuk betirako bertan geratuak.Zegamatik eta Euskal Herritik Ameriketara mutil ugari joan zen1936ko gerra ondoren, izan ere, gerrateak utzi zuen egoeraekonomiko ahulaz gain, familietan seme-alaba ugari izaten zirengarai haietan eta guztientzat ez zegoen bertan bizimodua ateratzekoaukerarik. Esan, gaur egun, gauza bera bizitzen ari dela EuskalHerria baina, alderantzizko papera tokatu zaigu zorionez, bertandagoen egoera ekonomiko onari esker, bizimodu bila datorren

pertsonen jomuga bilakatu da gure herria. Guk, Ameriketanbizimodua egin eta, erretiro garaian berriro Zegamara itzuli direneiegin diegu elkarrizketa, hauek Ameriketan egindako bizimoduarenlekuko baititugu. Ondorengo elkarrizketa batean agertzen denez,17 mutil izan dira Zegamatik Ameriketara artzain joandako mutilaketa hauetatik 4 herrian bizi direnez, hauek ditugu aurtengoprotagonista.

Bestalde, zegamarrei eta orokorrean, Euskal artzainei buruzkoinformazioa ere lortu ahal izan dugu internet bidez egindakoeskutizketan eta kasu honetan, Renoko Unibertsitatean, EuskalLiburutegiaren ardura duen Imanol Irizarri Zegamako Udalareneskerrik beroenak, emandako laguntzarengatik.

Euskal Herriari buruz zein ikuspegi dagoNevadan?

Nevadako hiririk handienak, Las Vegas eta Reno,urte gutxitan asko hazi dira, gehienbat AEBetakobeste estatu batzuetatik etorritako jendearekin.Beraz, jende askok ez du idearik Euskal Herria denikere. Baina, bestalde, euskal jatetxeek fama ona duteeta batzuk hortik izaten dute euskaldunon berri.Jakina, euskal jatorriko jendea ere badago eta,horiek, gehiago edo gutxiago, eusten saiatzen diraeuskaldun izateari.

Artzain euskaldunen izatea eta egindako lanenberri ba al dago Nevadan orokorrean?

Beste estatu batzuetatik etorritakoen artean, gutxi,baina, bestela, bai, jende dezentek du, hemen,horren berri. Kontuan izan behar dugu, euskal-dunentzat desagertu den ofizioa dela artzaintza,historia da. Artzain izandako euskaldunak geratzendira oraindik ere batzuk, baina adinean aurrera egindutenak guztiak ere.

Euskal artzainek eta artzainen seme-alabek izandituzte beste ofizio batzuk ere: jatetxe eta hotelenjabeak, nekazari edo lurrarekin lotura duen besteofizioren batekoak, abokatuak, politikariak... RenokoUnibertsitatearen barnean kokatzen diren Center forBasque Studies (CBS) eta Euskal Liburutegiarenlana da, besteak beste, garai bateko ondarea jaso(argazkiak, grabazioak, kartelak, idazkiak,aldizkariak...), gorde eta gizarteari berriro eskaintzea.Izan ere “Izan zirelako gara, garelako izango dira”.

Zuen Unibertsitatean ba al dago gure hizkuntzaeta kulturaz interesa duen ikaslerik?

C e n t e r f o r B a s q u e S t u d i e s - e k(http://basque.unr.edu/) ia 40 urte daramatzaAEBetan Euskal kulturaren inguruko gaiak jorratu,irakatsi eta sustatzen. Horretarako, batetik,unibertsitatean euskal gaietako eskolak ematendituzte CBSko kideek eta baita hainbat on-lineikastaro ere. Bestetik, makina bat liburu argitaratudituzte azken urteotan euskal gaien inguruan. Eta,azkenik, irakasle, ikerle, tesi-egile eta aditu ugarikdenboraldi luze samarrak egiten dituzte Renon,beraien lanak burutzeko toki aproposa delako hau.Zuk azpimarratuko zenukeen edozein gai azaliezaguzu

Hemengo Euskal Liburutegiaren ardura daukat etahasi berria banaiz ere, txunditurik nauka. Duela ia40 urte hasi ziren Robert Laxalt (euskal jatorrikoidazlea), William Douglass (ikerlea) eta, bereziki, JonBilbao (bibliografo handia), euskal gaiak lantzenzituzten liburuak, aldizkariak, argazkiak, gutunak,bideoak, eta abar biltzen. Sekulako altxorra dagoorain liburutegi honetan. Aldizkari eta liburu askoeta garrantzi handikoak egoteaz gain, artxibategibikaina daukagu: argazkiak (Lane argazkilariaren5000 diapositiba), posterrak, famili-artxibategiak(Laxalt familiarena, kasu), diasporako artxibategiak,1936ko gerra garaikoak (Huarte Jauregirena,adibidez), eta abar. Toki eskasa eta material horiguztia sailkatu eta digitalizatzeko diru-arazoakdauzkagu, baina, arazoak arazo, badugu asmosendoa interesatuen eskura Interneten jartzeko.

(c) Richard Lane, argazkilaria. Euskal Ikasketen Liburutegiak eskainia (University of Nevada, Reno)

Zegamako artzainak Ameriketan

Imanol Irizar

Imanol Irizar Arantzazun

IMANOL IRIZARRI ELKARRIZKETA

Non eta noiz jaio zinen?

Irutxeta baserrian jaio nintzen, 1934koapirilaren 8an.Nolakoa izan zen zure haurtzaroa?

San Pedroko eskolan ibili nintzen MariaMora irakaslearekin. Errezatzen erakutsizigun eta nahikoa egin zuen.Eta zer moduz konpontzen zinenerderarekin? Zaila egiten alzitzaizun?

Euskeraz egiten genuen, Maria Mora madrildarraizan arren euskeraz egiten ongi zekien eta gukeuskeraz egiten genuen.Talde haundia al zineten?

30 bat ibiliko ginen, denak Goialdeakoak.Bazkaltzera etxera joaten al zineten?

Bai, hemendik Irutxetatik, bertan geratzen da SanPedro.Noiz arte ibili zinen eskolan?

Komunio haundia egin arte, 12 urtera arte.Eta ondoren zer egin zenuen?

Galarretarajoan nintzenmorroi, han biu r t e e g i nn i t u e n .A m a r e nl e h e n g u s ubaten etxean egon nintzen eta ondo egon nintzelaesan daiteke. Handik etorri nintzenean artzain mutilibili nintzen, lehenengo Idiazabalgo Garakolabaserrikoekin eta ondoren Kandido Aizpeolearekin.Azken honekin soldadutza aurretik eta ondoren ibilinintzen. Baso mutil ere ibili nintzen lanean.Eta Ameriketa zergatik joan zinen?

Umetan entzuna nuen A.E.B. munduko lurralderikaurreratuena zela, eta hori gogoan nuen. Bestalde,soldaduzka egiten nengoela erreumak jota geratunintzen eta hainbat medikuk ikusi ondoren,Zegamako Don Maximo medikuak esan zidan basolanak gogorregiak zirela nire erreumarentzat etaartzaintza mundua hobea nuela, nekerik gabebizimodua ateratzeko aukera nuela. Hala, MartinEtxezarreta Ameriketara joana zen eta gazteanintzenez eta umetako kontuak oraindik gogoannituenez 22 urterekin martxoan Ameriketara joannintzen eta 16 hilabete beranduago itzuli nintzen.Horra nire arrazoi nagusiena.Orduan, zure aurretik zegamar gehiago joanakziren Ameriketara?

Garai horretan inguru honetatik lehenengoa joatenZeraingo Otatza baserriko semea izan zen. Zegamatiklehenengo Martin Etxezarreta joan zen, ondorenAndres Berasategi “Ollantxo” eta horien atzetiklaugarren neu joan nintzen aldi horretan. 1964koekainearen 5ean zapaldu nuen lehen aldiz IparAmerika.

1964tik 1974ra bitartean Zegamatik 17 mutil joanginen artzain Ameriketara. Ez dut uste herri askoizango direnik proportzioan hainbeste joan direnik.Gogoan dituzu beraz, Ameriketarako joandakozegamarren izenak?

Bai, Ramon eta Tomas Mazkiaran Arana, Californianbizi dira; Martzelino eta Juan Mari Zabaleta Zabaleta,Ibaiondokoak; Andres Berasategi Olarantxokoa,Buenabistako hiru anai: Paulo, Joxe eta Joxe AntonioAldasoro Zabaleta; Antti-erdiko Jose LazkanoAriztimuño; Iritxoko Juan eta Hilario AgirreAriztimuño anaiak; Anduetzako Migel Angel AranaAlzaga, Martin Etxezarreta, eta geu hiru anaiak,Andres, Felipe eta ni.Gaur egun nire ustez 5 bakarrik daude.Zein inpresio jaso zenuen?

Lehenengo urtea oso gogorra izan zen, lanarengatikez, baina dena berria zenez egoera zailean aurkitzennintzen.Zer moduz hizkuntzarekin?

Ingelesa egiten da, baina lehenengo lau urtetan eznuen ikasi, eta gero ere nahiko lan. Dakidanameategian amerikarren artean lanean hasi nintzeneanikasi nuela esan daiteke. Artzain ibili nintzenean

euskaldunen artean eta espainolen artean egin nuendenbora gehien eta ondorioz, gazteleraz eta euskerazhitz egiten genuen, ingelesez hitzen bat edo bestebesterik ez nuen ikasi.Noiz itzuli zinen berriro Euskal Herrira?

Coloradon 4 urte artzain ibili ondoren 1968koekainean etorri nintzen hona eta urte bereko azarobukaeran berriro Estatu Batuetara joan nintzen,Kaliforniara.Zein ardi mota dago han?

Nahiko morroskilo xamarra. Hemengoaren aldeanardi haundia da. Estatu Batuetako iparraldeanhaundiagoak dira gainera, Kalifornian aldiz txikiagoak.Eta zein etekin ateratzen zaio ardiari?

Arkumea da ateratzen zaion etekin bakarra. Gaztaegiten, artilea biltzen, esnea jezten…. Horrelakolanetan ez dira ibiltzen. Hainbeste ardirekin ezin da.Adibidez, hemen 50 ardirekin baino han 2.000ardirekin dabilen artzainak errazago maneiatzen duartaldea . Han ardiekin dagoen lan bakarra arkumeajaiotzen denean izaten dena da. Arkumea jaiotzeanardiei ilea mozten zaie eta gainontzean ardiek ezdute beste lanik ematen. Egun bat edo bitan lanagogorra izaten da, baina urteko gainontzekoegunetan han ez da lanik izaten, larreak oso handiakizaten baitira. Beste lan bat ardiak koioteetatikzaintzea izaten da. Hemengo azeriaren antzekoanimalia da.

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaPatxi

Zabaleta Azurmendi

Patxi Zabaleta

“San Pedrokoeskolan ibili

nintzenMaria Mora

irakaslearekin.Errezatzen

erakutsi ziguneta nahikoaegin zuen.”

92

“Umetan entzuna nuen EE.BB. mundukolurralderik aurreratuena zela, eta hori gogoannuen.”

“1964tik 1974bitartean

Zegamatik 17mutil joan giren

artzainAmeriketara.

Ez dut usteherri asko

izango direnikproportzioan

hainbeste joandirenik.”

Hango jendeak eskatzen al zuen hemengoartzaina?

Bai, orduan iturritik irteten den ura baino gaztegehiago geunden joateko prest. Baino gero horiamaitu zen eta Perutik eta horrelako lurraldeetatikhasi ziren mutilak kontratatzen. Orain ere artaldeakzaindu behar izaten dira, etxeko nagusiak kotxehaundian joango dira edo hegazkinean ibiliko dira,dena ondo dagoen begiratuko dute, baino hortikaurrera ez dute ezer gehiago egiten. Nagusien etxekolana hori da, eta artzainarena mendian artaldearekinegotea. Lana ez da handia baino han egonbehar da.

Amerikarrik ba al zegoen artzain?

10 urtetan ez nuen amerikar bat bera ere ikusiartzain. Lan hori kanpotik joandakoek egiten genuen.

Ardiak beti mendian edukitzen al zenituzten?

Bai, urte guztian kanpoan egoten ziren.

Hemen bezala, artegirik ez al dago?

Leku batzuetan badaude, Idahon eta Coloradon

badaude. Baino niri ez zait tokatu ardiak barruanedukitzerik, urte osoan kanpoan edukitzea baizik.

Zenbat arditako artaldeak izaten dira?

Nik izan ditut 1.400 ardiko artaldeak eta han ardiekarkumeak bikoteka izatea oso erraza denez, 2.800ardi eta arkumetako artaldea edukitzera iritsi naiz.

Artzain txabolak nolakoak ziren?

“Sheep camp” deitzen zioten. Barnean, sua egitekotokia zuen, erratza, palankana bat, 5 lagunentzakojarlekuak eta bi lagunek lo egiteko oheak. Ohearenazpian, armario txiki bat. Haragia egunez, txabolarenbarnean edukitzen genuen eta gauean, kanporaateratzen genuen freskurara.

Otorduak nolakoak izaten ziren ?

Lapikoko ugari eta zartagin gutxi erabiltzen nuen.

Eta lurrak norberarenak al dira edoestatuarenak?

Lurrak estatuarenak dira, baina lineak markatutadaude eta artalde bakoitzaren jabeak badaki gutxigora-behera berak erabili dezakeen lur kopurua zeinden. Horregatik ardiei kasu egin behar izaten zaie.Pixka bat pasatu arren ez da ezer gertatzen bainobatzutan artaldeak elkartu egiten dira. Hori gertatuzgero, “korralak” egin behar izaten dira artaldeakbanantzeko eta hori lan ikaragarria izaten da.“Sierra”ra joandakoan hori ez gertatzea izaten dalanik handiena, bestela ez da ia batere lanik izaten.

Eta neguaneta udan lekub e r e a nedukitzen alz e n i t u e nardiak?

Udan “sierran”edukitzen genituen, eta neguan desertu inguruan.

Eta arkumeen salmenta nola dago antolatuta?

Hori ondo antolatuta dago orain dela urte askotatik.Arkumeak erosten dituzten konpainiak daude, etamendian bertaraino joaten dira kamioiak ardien bila.

Zegama Urtekaria 06

“Ardiak udan“sierran”edukitzengenituen etaneguandesertuinguruan.”

Patxi Zabaleta

93

“10 urtetan ez nuen amerikar bat bera ere ikusiartzain. Lan hori kanpotik joandakoek egitengenuen.”

(c) R

icha

rd L

ane,

arg

azki

laria

. Eus

kal I

kask

eten

Lib

urut

egia

k es

kain

ia (U

nive

rsity

of N

evad

a, R

eno)

“Ni ez naizharroa,

bainadaukadan

harrotasunbakarra,

EstatuBatuetan

euskaldunokzein ondo

ikusiak izangarenarena

da.”

Zegama Urtekaria 06

Patxi Zabaleta

94

Beraz, esan daiteke han arkumea jateko ohiturahandia dagoela, ezta?

Bai, bai, euskaldunoi jatea asko gustatzen zaigu,baino amerikarrak ere ez dira atzean geratzen.

Zuk baduzu Estatu Batuetan etxerik?

Bai nik Green Riverren dut etxea, Wyomingo estatuan.30 urte dira herri horretan bizi naizela, beno gaurZegaman bizi naiz baina ulertzen da zer esan nahidudan ezta? Nire lagunak eta Estatu Batuetako nirebiz ia han dago. Meategiak han daude.

Aipatu duzunez minan ere ibili zinen lanean,a r t z a n t z an o i z u t z izenuen?

M e a t e g i a nlanean hasib e h a rn in tzeneanutzi nuen artzantza, 1974an. Artzain izatea ez zegoenongi ordaindua eta lan txarra ez izan arren niAmeriketara dirua egitera joana nintzen. Gauez lanegiteagatik askoz gehiago ordaintzen zutenez, 9urtetan gaueko 12:00etatik goizeko 8etara lan eginnuen.

Zein da aurkitu duzun ezberdintasunik handienaA.E.B. eta Euskal Herriaren artean?

Estatu Batuetan 24 ordutan irekita egoten direndendak daudela, urtean egun batean bakarrik istendituzte ateak, natibitate egunean.

Etxekoekin nola komunikatzen zineten?

Kartak bidaltzen genizkion elkarri, mendian egotenginenez, garai hartan telefonoa egon arren, guk ezgenuen telefonoa erabiltzeko aukerarik izan.Euskaldunak zer moduz daude ikusita?

Oso ondo, ni ez naiz harroa, nire bizian ez naiz neureburua goraipatzen ibili, baina daukadan harrotasunbakarra, Estatu Batuetan euskaldunok zein ondoikusiak izan garenarena da. Jende langilea etaseriotzat hartu izan gaituzte beti. Jakin besterik ezdago Zegamatik 17 gazte joan ginela artzain 10urteen buruan.

Zer nabarmenduko zenuke Amerika etaEuskadiren artean, aurrerapenei dagokionean?

Nire ustez, Amerikan hemen baino bizi kalitate hobeadago.Herri guztietan, txikiena izan da ere, erropak garbitueta lehortzeko tokiak daude. Hotelak ere herriguztietan daude. Etxeak alokatzeko ugari egotendira. Komunikazioak ere askoz hobeak dira etaezaugarri bezala puntualitatea oso garrantzitsua daAmerikan.Zer jaten zenuen artzain ibiltzen zinenean?

Ba nik hemen bezala jaten nuen, lapikokoa etaegositako jana: zopa, patata...

“Artzain izatea ez zegoen ongi ordaindua eta lantxarra ez izan arren ni Ameriketara dirua egiterajoana nintzen eta meategian hasi nintzen lanean.”

(c) R

icha

rd L

ane,

arg

azki

laria

. Eus

kal I

kask

eten

Lib

urut

egia

k es

kain

ia (U

nive

rsity

of N

evad

a, R

eno)

Non eta noiz jaio zinen?

1938an jaio nintzen Zegaman, Olaberri auzoan.

Eskolan non ibili zinen ?

Olaberrin bizi nintzenean, Don Julian maisuarekin,herriko eskolan. Ondoren Goialdean bizi nintzenean,San Pedroko eskolara joaten nintzen .

Zein lan mota egin zenituen Ameriketara joanaurretik?

Ameriketara joan aurretik hemengo lan mota guztiakprobatu nituen.

Mendi lanetan, kanteran, obretan eta azkenik PatrizioEtxeberrian ibili nintzen lanean.

Nolatan animatu zinen Ameriketara joaten?

Garai hartan fama zuen Amerikak, dirua egiten zelaeta entzuten genuen eta hala animatu nintzen artzainAmeriketara joatea. Gu hiru senide joan ginenAmeriketara.

Zenbat denborarako joan zinen?

3 urte eta erdiko kontratoarekin joannintzen. Lehenik Californiara joannintzen, “Fresno” herr ira. GeroAmeriketako Iparraldea ere ezagutunuen, Utah Estatua eta Nevada ere bai.

Negua Californian pasatzen nuen etaudaberrian “Utah”ra joaten nintzen, nirenagusiak, “Utah”ko batekin bazuelakohorrelako traturen bat eta udaberrian“Utah”ra bidaltzen ninduen.

Zenbateko artaldea zaintzen zenuen?

Utahn, Gobernuaren lurretan erabiltzen genituena r d i a k e t agehienera 850b u r u e r a b i lgen i t zakeen .T e r r e n opar t i ku l a r rakz i t u e n a k

gehiago ere erabiltzen zituen baina Gobernuak ardikantitateari zegokionean muga ipintzen zuen. Utahnudazkenerarte egoten nintzen eta berriro Californiarabueltatzen nintzen. Neguan bi “partida” artalde baterazaintzen nituen, bi artaldeak nahasian zaintzen nituendiru gehiago irabazteagatik.

ElkarrizketaMarcelino

Zabaleta Zabaleta

“Garai hartanfama zuenAmerikak,dirua egitenzela etaentzutengenuen etahala animatunintzen artzainAmeriketarajoatea. Gu hirusenide joanginenAmeriketara.”

“Neguan, bi artalde batera zaintzen nituen, dirugehiago irabazteagatik.”

Zegama Urtekaria 06

Marcelino Zabaleta

95(c) R

icha

rd L

ane,

arg

azki

laria

. Eus

kal I

kask

eten

Lib

urut

egia

k es

kain

ia (U

nive

rsity

of N

evad

a, R

eno)

Beti artzain ibili alzinen?

Ez hasieran artzain ibilinintzen baino gero,Washintong Estaturajoan nintzen basolanetara.

Z e i n l a n k i d ezenituen ?

Bizkaitar eta nafarrakbatez ere.

Baso lanetan arituzinen beti?

Ez, nafar batek etabiok negozio txiki batipini genuen. Zerra batjarri genuen eta hanlan egin genuen 23-24 urtetan. Azken urteetan gukproduzitzen genuen materialak gero eta eskegutxiago zuela eta utzi egin genuen lan hau. Etaedadean ere aurrera nindoala eta 1990 inguruan biedo hiru bider etorri nintzen Zegamara bisita egiteraeta 1991n, etorri nintzen behin betiko.

Zein arrazatako ardia dago han?

Borroki nahastu bat dago, hemengoa baino zerbaithand iagoaeta gantzgehiago du.

Zein etekinateratzenza io hanardiari?

Bakar bakarrik bildotsak eta artilea. Hemen ezbezala, 5-6 hilabeterekin kentzen da han bildotsa100 bat libra dituenean, eta esan Ameriketako librabat, hemengo 450 gr direla.

Pentsurik ematen al zitzaion ardiari?

Guk ez genuen ezagutu pentsurik ematen ardiari.

Ingelera ikasi al zenuen?

Pixka bat. Hiztegi bat banuen eta harekin askomoldatzen nintzen. Estanpazioan eta lanean ibilita,entzumena asko galdu nuen eta ingelera ikastekobelarri onak behar dira.

Zure herrira etortzeko inbidiarik izaten alzenuen?

Inbidia beti izaten da, baina denborarekin jarri egitenzara eta han ere konforme egoten nintzen.

96

Landaeta baserri inguruan, ardiak zaintzen aritzen da Martzelino

Zegama Urtekaria 06

Marcelino Zabaleta

“Hemen ezbezala, 5-6

hilabeterekinkentzen da

han bildotsa.”

Nafar batek eta biok negozio txiki bat ipini genuen.Zerra bat jarri genuen eta han lan egin genuen23-24 urtetan

(c) R

icha

rd L

ane,

arg

azki

laria

. Eus

kal I

kask

eten

Lib

urut

egia

k es

kain

ia (U

nive

rsity

of N

evad

a, R

eno)

Noiz eta non jaio zinen?

1939ko ekainaren 10ean jaio nintzen Irutxetan.

Irutxeta baserriari beti horrela deitu izan aldiozue?

Eskrituratan “Gesal bizkar Mayor” bezala dator.Baino guk beti Irutxeta bezala ezagutu dugu. Hiruetxe zeudenez Irutxeta.

Nolakoa izan zen zure haurtzaroa?

3 urte nituenean baserria erre zen eta Deskargandagoen Zabaleta baserrira joan nintzen lehengusuenetxera bizitzera 6 urte nituen arte. “Villarrealen”(Urretxun) egin nituen Komunio Txikia eta Handia,bat 7 urterekin eta bestea 10 urterekin. Berriro etxeraekarri nindutenean denbora gutxira hil zen nire aita.13 urte bitartean amarekin etxean egon nintzen etaorduan hasi nintzen etxez kanpoko lanean. Malkorrerajoan nintzen pinuak botatzera. Egunean 20 pezetakoaizaten zen nire jornala. Doroteo eta Patxi “Telleri”rekin

ibili nintzen ondoren lanean 16 urte bitartean, basolanetan. Gero, Telleriko kanteran egin nituen bestehilabete batzuk harria atera eta ondarra egiten;Arrabiolako kanteran ere ibili nintzen. Arranoaitzinguruan ere ibili nintzen lanean. San Pedroko eskolaberria egiten ere izan nuen lana. Gero soldaduzkaegin nuen 20 urterekin eta 22 urterekin amaitu nuen.Soldaduzka egin ondoren basoan, Papeleran eta

Aitamarrengo Perra fabrikan ibili nintzenlanean 26 urtera arte.

Nolatan joan zinen Estatu Batuetaraartzain?

Soldadutzan nengoela lagun bati bereosabak Hego-Amerikatik gutunakidazten zizkion eta han bere abenturakirakurtzen zizkidan lagunak. Anaiaoraindik Ameriketara joateko zegoen etabehin Patxi Ameriketara joan eta hangobizimodua ezagutu ondoren, berak lortu zidanlehenengo lanpostua. Eta 26 urterekin Ameriketarajoan nintzen, Wyoming estatura.

Zein inpresio jaso zenuen?

Wyomingera joan aurretik 3 egun egin nituen NewYorken. Dena berria zen eta inor ez nuen ezagutzen,baina Wyoming Estatuko Coco Bill herrira iritsitakoannagusiaren zain nengoela, herriko bizimodua,hemengoaren aldean zeharo ezberdina zela konturatu

nintzen: auto-busetan jendeasko, arrazaugari… niretzatdena zeharoberria. Denboraasko egin beharizan nuen nagu-siaren zain ega-rriak jota. Inori

ezin nion ezer eskatu, ez nintzen ezer egitenausartzen… Azkenean ordea, nagusiaren andrearenahizpak euskalduna nintzela nabaritu eta harklagundu zidan nagusiren etxera joaten, hark bidalizuen nire nagusiaren langile bat nire bila.

Zure nagusia euskalduna al zen?

Bai, garai hartan paraje haietan euskaldun askozegoen artaldeen jabe.

Eta zer lan eman zizunnagusiak?

Goizean egunsentianjaiki, goizeko 6ak edolehenago, zerbait jan,ardiak ikusi eta ardiaketa arkumeak ondozeuden i kus i e t ahirugarren eguneanmendira eraman nuenartaldea. Zaldi bat, gurdibat eta ogia egitekoo s a g a i a k e m a nzizkidaten eta han utzininduten mendian ardiakzaintzen eta ardientzako

ElkarrizketaAndres

Zabaleta Azurmendi

“Wyoming Estatuko Coco Bill herrira iritsitakoannagusiaren zain nengoela, herriko bizimodua,hemengoaren aldean zeharo ezberdina zelakonturatu nintzen, autobusetan jende asko, arrazaugari…”

Andres eta Patxiren guraso eta senideak

Zegama Urtekaria 06

“Zaldi bat,gurdi bat etaogia egitekoosagaiak emanzizkidateneta han utzinindutenmendianardiakzaintzen.”

Andres Zabaleta

97

errekak eta lakuak aurkitzen. Izan nuen arazoriknagusiena zera izan zen, ogirik egiten ez nekiela etajateko bakarra hura nuela. Han ikasi nuen nik ogiaegiten, egurra aurkitzea ogia egiteko ere oso zailazen, desertuan baikeunden.

Eta zer jaten zenuten mendian zeundetenean?

Egurra aurkituz gero arkumea jaten genuen etabestela boteetan zeuden berdura eta indabak jatengenituen. Ogia egiteko irina bagenuen baina altxagarrigutxi, kafea nahikoa, barazki gutxi eta patata neurrian.Jaki guztiak potekoak ziren.

Eta edateko ura?

Urruti izaten zen basamortuaren inguruan edatekoura; askotan goizeko 7:00etan abiatu uraren bilaeta eguerdiko 13:00etan iristen ginen urarekin.Guretzat, ura garraiatzeko ehunezko zorroakgenituen, artaldearenzat ura bilatzen goiz osoa pasa

genezakeenez, guretzat poltsatan eramaten genuen.

Zenbat denboran izan zenuen horrelakobizimodua?

Lehenengo nagusiarekin lau urte eta hogeitahiruegun pasa nituen. Hileko 225 dolar irabazten nitueneta esan garai hartan dolarra 30 pezetan zegoela.Lau urte pasa nituenean, horrela, ondoren Zegamaraitzuli nintzen. Hemen lanean hasteko asmoa izannuen, baina nik nahi nuen lanik lortu ez nuenez etaEstatu Batuetan “residencia permanente” permisoalortua nuenez eta ez nuenez galdu nahi, berriroAmeriketara joan nintzen bizitzera. Berriro nagusiberdinarengana joan nintzen lan eske, baina harkez zidan lanik eman. Lagun batek Salt Lake Cityraeraman ninduen eta han zeuden euskaldunakezagutu nituen. Han zeuden euskaldunekin hitzeginondoren, beraiek bertako festek irauten zutenbitartean “Rodeotan” lana egitea eskaini zidaten etafestak bukatutakoan 25.000 ardiko konpaini bateko

artzainetako batizatea, han eginnituen beste 4urte. Konpainiahonetan, hilean3 0 0 d o l a ri r a b a z t e n

nituen, 25.000 ardi zituen eta 23 langile. Oso ongizaintzen gintuzten, janari aldetik ez zitzaigun ezerfalta. Lau urteak pasa ondoren artzaintza utzi eginnuen eta berriro Wyomingo estatura bueltatu etameategian hasi nintzen lanean, bertan 17 urte pasaeta gero, nire lanpostuan maila altuagoa hartzeatokatu zitzaidan, baina bertako ikasketarik ez nuenez,lana utzi eta berriro Zegamara etorri nintzen eta gauregun arte.

Aldi askotan etorri al zera Zegamara EstatuBatuetan bizi izan zinen denboran?

Nire bizitzan zehar aukera izan dudan guztietan etorrinaiz Zegamara. Esan daiteke itsasoa 40 aldizzeharkatua dudala.

Patxi eta Andres Iruetxetako sukaldean.

“Egurra aurkituz gero arkumea jaten genuen etabestela boteetan zeuden berdura eta indabakjaten genituen.”

Euskal artzain ugari izan zen Ameriketan

Zegama Urtekaria 06

Andres Zabaleta

“Urruti izatenzen

basamortuareninguruan

edateko ura;askotangoizeko

7:00etan abiatuuraren bila eta

eguerdiko13:00etan

iristen ginenurarekin.”

98

“Nire bizitzanzehar aukera

izan dudanguztietan etorrinaiz Zegamara.

Esan daitekeitsasoa 40 aldiz

zeharkatuadudala. ”

Non jaio zinen?

1928ko uztailaren 6an jaio nintzen Buenabistabaserrian eta 15 urte arte bertan ibili nintzen etxekoardiak zainduz.Ardiak noiztik etxean?

Ardiak beti ezagutu ditut nik etxean. Garai hartangazta asko egiten genuen etxean. Gure aita zenakesan ohi zuen, astean saskikada bat gazta Ordiziaraeramanez gero, defenditzen zela. Gazta beti etxekogatzagiarekin egiten genuen, bestelakorik ez genuenezagutu.Ardiei pentsurik ematen al zitzaien?

Garai hartan ez zitzaien ezer ematen, ez pentsuriketa ezta belarrik ere neguan. Elurra zenean, sasiaeta horrelakoak jan behar izaten zuten.Zenbateko artaldea izan zenuten?

140 bat ardiko artaldea izaten genuen. GeroagoMusasoko ardiak erosi genituen eta 220-240ra ereiritsi ginen.

15 urterekin kanpora joan zinen?

Bai, Arabako Elorriaga herrira joan nintzen gazteleraikastera, eta han egon nintzen lau hilabetez.Buenabistan baino hobeto egon nintzen. Elorriagakonagusiak, Gasteizen denda bat zeukan eta ni artzainegon nintzen honentzat. 300-400 ardi zaintzen nitueneta egunean duroa eta mantenua nuen ordainsari.

Ondoren, Sierra Handiara joan nintzeneta han txerri zain ibili nintzen, 200 battxerri zaintzen nituen. Txerrien nagusiaExtremadurakoa zen. Txerri zainegunean duro bat eta apopilajea nuen.Zer jaten zuten txerriek?

Ezkurra lodi.Lan ona al da txerri zain ibiltzea?

Ardiekin baino lan gutxiago egiten da, hamabosteanbehin kontatu eta kito! Elurra egiten zueneanLizarraustira jaisten genituen eta handik Iruñara oinezeramaten genituen.Nolatan joan zinen Ameriketara?

33 urterekin joan nintzen Ameriketara. Bitartean lanmota asko frogatu nituen, artzain, txerri zain, Tellerikokantera, baserrietan morroi e.a eta azkenik PatrizioEtxeberrian ere sartu nintzen. Baina horrelako lanetan,fabrika barruan ezin nuen aguantatu, kea eta zikina!Niretzat gartzela bat zen hura.

D o n o s t i a k ol e h e n g u s ubatek paperakegiten lagunduz i d a n e t aAmer i ke ta rajoan nintzen 3urte eta seihi labeterako,

denbora hori pasaz gero, “Residente Americano”izaten zen eta han geratu nintzen. Ameriketan gustoraibili nintzen, txakurra eta zaldia beti lagun nituelamendian.Ameriketako zein tokitan egon zinen?

Coloradoko Rio Granden egon nintzen. Hangoartzainek bi edo 3 hilabete jenderik ikusi gabe egotea

ElkarrizketaPablo

Aldasoro Berasategi

“33 urterekin joan nintzen Ameriketara. Bitarteanlan mota asko frogatu nituen, artzain, txerri zain,Telleriko kantera, baserrietan morroi e.a.”

“Ameriketanarkumea etailea bakarrikaprobetxatzenda, ardigehienek 2 edo3 ume egitendituzte etahango ardiaoso handia dahemengoekinkonparatuz. ”

Zegama Urtekaria 06

Pablo Aldasoro

99(c) Richard Lane, argazkilaria. Euskal Ikasketen Liburutegiak eskainia

(University of Nevada, Reno)

normala zen. Nagusia ikusten zenuen bakarrik etazaldia eta txakurra ziren eguneroko lagunak. Zaldiabeharrezkoa da, izan ere, oso altura handikoparajetan egiten da artzaintza eta oinez ibiliz geroarnaskea jartzen zen.Han artzainek lan gutxi egiten zuten, egunean 12-14 bat ordu lo egiten genuen. Neguan lanik ez zenizaten eta udan gutxi.Hango artzaintzak ba al du zer ikusirikhemengoarekin?

Ameriketan arkumea eta ilea bakarrik aprobetxatzenda, ardi gehienek 2 edo 3 ume egiten dituzte etahango ardia oso handia da hemengoekin konparatuz.Mendian izaten al zen beste piztirik?

Basahuntzak, eta basabehiak asko zeuden guegoten ginen tokian. Bestalde, trikuak ere ugariakziren. Hango trikuak oso arriskutsuak ziren, izanere, gainera salto egin eta arantzak sartzen zituzteneta bakoitza 15 kg. ingurukoa izaten zen.Otsoa eta koioteak ere bazeuden. Koioteek goizezzaunka egiten zuten elkar bilatzeko. Sugeak ereugariak ziren eta errekak amuarrainez beteta zeuden.Gogoratzen al duzu zein jornal irabaztenzenuen?

Hilean 200d o l a r ,l e h e n g o1 2 . 0 0 0pezeta edotagaurko 72 �i r a b a z t e nn i t u e n .

Patrizio Etxeberrian hilean 3.000 pzta gaurko 18 �irabazten nituen eta artzain lana askoz bizimoduhobea zen.Otordua prestatzeko arazorik izaten al zenuten?Jan faltarik ez genuen inoiz izan. Nagusiak, latatansartutako janari ugari eramaten zigun eta baitasaltxitxoi eta horrelakoak ere.Zenbateko artaldeaz arduratzen zinen?

Udan 4.482 ardi eta neguan 1500 ardi. Ameriketan4000 ardi zaintzea errezago da hemen 200 ardizaintzea baino. “Sierratan” belarra ikaragarri egotenzen. Basamortu aldean ez zuen elurrik egiten etaneguan basamortu aldera jeisten ginen.Basamortuan ura gazia zegoen.Zenbat denbora egin zenuen Ameriketan?

5 urte pasa egon nintzen artzain. Zegamara bisitabat egitera etorri nintzen berriro bueltatzekotan bainaForu Aldundian sartu nintzen kaminero eta gaurarte.Herrimiñik izan al zenuen Ameriketan?

Hasieran izugarrizko mira nuen berriro etxeraetortzeko baina denborarekin pertsona “jarri” egitenda eta urte batzuk pasatakoan ez nuen bateremirarik.

Nongotarrak ziren zuennagusiak?

Nagusi gehienak frantseseuskaldunak ziren. Garai hartanfrantses euskaldun eta bizkaitarasko ibili ginen artzain parajehaietan. Ameriketan, koloreguztietako pertsonak zeunden,eta ordurako dibortzioa librezegoen; Udaletxean paperakegin banatzeko eta kitto! Etagainera, Gobernuak, familiaizandakoei laguntza handiaematen zien.Ingelerarekin zer moduz?

Ulertzeko lain ikasi genuen.

LEIRE LOZANOEDURNE ALBIZU

“ColoradokoRio Granden

egon nintzen.Hango

artzainek biedo 3 hilabetejenderik ikusigabe egotea

normala zen.”

“Artzain garaian, hilean 200 dólar irabazten nituen,lehengo 12.000 pezeta edota gaurko 72 � , PatrizioEtxeberrian hilean 3.000 pzta gaurko 18 � ,irabazten nituen.”

(c) R

icha

rd L

ane,

arg

azki

laria

. Eus

kal I

kask

eten

Lib

urut

egia

k es

kain

ia (U

nive

rsity

of N

evad

a, R

eno)

Kartazal eta paperezko boltsak

ZEGAMA • 943 801 291 e-maila: mzegama@manipuladoszegama.e.telefonica.net

Zorionak eta

Urte Berri On!

Ba al zenekien?

Elor Txikiko telebista errepetidorea jartzearen gastuei aurre egiteko Zegamako Udalak 1964an ordenantzabat onartu zuela, tasa bat ezarriz errepetidore erabiltzaileentzat?

Eta tasa hau ordaintzea behartuta zeudela telabista zuten guztiak?

Eta telebista erosten zuena, behartuta zegoela hiru hilabeteko epean, honen berri Udaletxean ematea?

Eta telebista saltzailea ere behartuta zegoela telebista zeini saldu zion Udaletxean berri ematea?

Eta Udalari ordaindu beharreko urteko tasa, 500 pezetako zela?

Eta Elor Txikiko telebista errepetidorearentzat argindarra Patrizio Etxeberriak Lizarratik Legazpira bere jabetzanzuen argindar kabletik hartu zutela?

Eta 1965ean Zegaman 45 telebista erabiltzaile zeudela?

Hain ezaguna dugun Behobia-Donostia Froganaurten ere herriko ordezkariak bertan izan ditugu.Froga hau azaroaren 12an ospatu zen.

Aurreneko datua denbora da, gero izen-abizenak,eta parentesi artekoa helmugan zein postutansartu ziren sailkapen orokorrean.

1:22:22 Bitarte, Aitor (1084)1:24:53 Zabaleta, Jesus M. (1451)1:27:25 Encinas, Jose Miguel (3217)1:28:23 Elizegi , Igor (3398)1:30:25 Elorza , Jon (3789)1:32:07 Alzelai , Iker (2936)1:41:10 Berasategi, Asier (6285)

ZEGAMARRAK BEHOBIA-DONOSTIA FROGAN

Noiz eta non jaio zinen?

1923ko maiatzaren 1ean Aldaban jaionintzen.

Nolakoa zen garai hartan Aldaba?

Aldaba herri txikia izan da beti. Ni jaioeta bizi izan nintzen bitartean 5 etxezzegoen osatua, etxe guztiak iladan

zeuden, bata bestearen ondoan. Gu bizi ginen etxeanmaizter geunden, beste batzuek etxea erosia zutenbaino guk ez.

Anai-arreba asko al zineten?

10 sen ideginen bainagaur egun 5bizi gara. 4a n a i e t aarreba bathilda daude.Gainontzekoak bat Amezketan bizi da, besteaUrretxun eta beste biak Donostian bizi dira. Ni berrizhemen Zegaman bizi naiz Dinti baserrian. Nihirugarrena nintzen senideetan.

Eskolan ere ibilia izango zara. Noiz arte ibilizinen?

Komunio handia egin arte. Lehen bi komunio egitenziren, txikia eta handia. Txikia 7 urterekin egin nueneta handia aldiz 12rekin. Komunio handia eginondoren eskola utzi nuen.

Hamar senideetatik hirugarrena izateak izanal zuen eraginik zure bizimoduan?

Ez pentsa, komunio handia 12 urterekin egin bezainpronto neskame bidali ninduten. Zegamara etorrinintzen, Lapizondotarren etxera. Hauen aita nireosaba zen eta lehendabiziko familia izan zuteneanumezain ekarri ninduten, gogoratzen naiz oraindikaitak nola ekarri ninduen, 14 hilabete egin nituenhemen.

Etxetik irtetea gogorra izan al zen?

Bai, bai, negar asko egin nuen. Baina familia handiaginen eta batzuk etxetik irten egin behar.

Haurra zaintzeaz gain baserriko lanak eginbeharrean aurkitu al zinen?

Bai, behiak jezten, segatan egin, ganadu jana goikosorotik ekarri, denetik egitea tokatu zitzaidan. Baina14 hilabete pasa nituenean berriro etxera joan nintzen.Etxean ez nuen denbora asko pasa. Tolosara joannintzen neskame. Neska zahar batzuen etxera joan

nintzen “Señoriten” etxera. Han denbora bat pasaondoren berriro etxera itzuli nintzen. Neska zaharhauen etxean nengoela “tifoide sukarra” harrapatunuen. Pixka bat sendatu nintzenean etxera eramanninduten. Denboraldi bat etxean egin ondoren Alegikoetxe batera bidali ninduten.

Hemen bukatu al zen zure neskame bizitza?

Ez, Bermeon ere izan nintzen. Bertan monja zenaitonaren arreba bat zegoen Ero-etxera joan nintzenneskame. Izeba hark aitari bi neska eskatu zizkionaurkitzeko neskame lanetara joateko eta aitak nireahizpa bat eta ni bidali gintuen. Amak beste ahizpanire aldean gaztetxoa zela eta hura etxera eramanzuen eta ni bertan geratu nintzen. Gero beste ahizpabat bidali zuten, aurrekoa baino zaharragoa, bainahark ere ni baino denbora gutxiago pasa zuen bertan.Nik hiru urte eta hiru hilabete pasa nituen Ero-etxehartan.

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaInaxi

Dorronsoro Epelondo

Inaxi Dorronsoro

“10 senideginen. Familia

handiaginenez,

batzuk etxetikirten behar

izan genuen”

102 Oremahaian lantzen du ogi masa Iñaxik

“Komunio handia 12 urterekin egin bezain prontoneskame bidali ninduten eta Zegamara etorrinintzen.”

Ogia, labean sartzen

Hango bizia gogorra izango zen ezta?

Bai, baino ondo moldatzen ginen.

Emakumeentzako egoitza al zen?

Ez, gizonezkoak ere egoten ziren. Gaur egun ustedut gainera gizonezkoak bakarrik egoten direla.Orain urte batzuk Bermeora joan ginen bisitan etanire garaiko monja bat besterik ez zen geratzen,asko maite genuen monja bat. Baina gaur egun ezda monjarik geratzen, langileak daudela uste dut.

Noiz itzuli zinen etxera?

22 urte nituela. Handik etxera itzuli eta Zegamaraetorri nintzen osaba bisitatzera. Horrela hasi nintzenirtetzen nire senarrarekin.

Orduan ezagutu al zenuten elkar?

Ez, elkar aurretik ezagutzen genuen, nire adin berekoabaitzen baina gure arteko harremana orduan hasizen. Bi urteren buruan irteten ibili ondoren ezkonduegin ginen, 24 urterekin ezkondu nintzen.

Bizitza asko aldatu al zitzaizun Dintira etorrizinenean?

Bai, baina hemen ere lana ugari izan dugu eta hasieragogorra izan zela esan daiteke.

Aurretik baserriko lanetan ibilia al zinen?

Oso gutxi, aitari berari gustatzen zitzaion ikuilukolanak egitea, ez zuen nahi izaten guk egiterik.Orbeletara eta garotara joaten ginen, baino osogutxitan. Hemen berriz lan denetan ibili beharra izandut. Askotan Oazurtzera joan beharrean aurkitu naiz,eta gorago ere joan beharra izan dut. Gizona fabrikarajoaten zen lanera, eta idiak eduki genituenean ereinguruko baserrietan lana ateratzen zitzaion etakanpora joan beharrean aurkitzen zen. Beraz,baserriko lanak niretzat geratzen ziren.

Ganadu asko al zenuten?

Lau behi, baina garai batean 4 idi ere eduki genituen.Ganaduarentzat jana ere bildu beharra egoten zen,udan belar asko sartzen genuen, oraingo aldeanikaragarri, ganbara puntarik punta beteta izatengenuen. Beste garai batean esnea kalera eramatenere ibili ginen, hura ere lanbidea zen. Orain bezelaitxiturarik ere ez genuen eta zelai bazterrean edoahal zen lekuan zaindu egin behar ganadua.Batzuetan larrera joandakoan astoa ere eramatengenuen eta horrela behiak zaindu bitartean etxerako

ganadu jana biltzen aritzen ginen. Itxitura faltagatikgoizean eta arratsaldean atera behar izaten zirenbehiak. Gaur egun ondo! udan egun osoa kanpoanpasatzen dute baino garai hartan norberarekin erabilibehar ganadua. Okerrena zera zen, ganadua egotenzen larrean alderdi guztietan soro bazterra zegoelaeta adi ibiltzen ez bazinen soroetan sartzen zirela.

Eta etxera iritsitakoan etxeko lana egin behar?

Bai, hori ere egin egin behar izaten genuen. Amazenak puska batean lagundu zidan jatorduak egitenbaino, bestelako lanak ere izaten ziren etxean etahoriek niretzat geratzen ziren.

Arropa nola garbitzen zenuen?

Hasieran ez nuen garbigailurik izan, baina geroagobai. Garbigailu hark xaboia eman bakarrik egitenzuen eta errekan xaboia kendu beharra zegoen.Aska bat ere egin genuen hemen etxe ondoan etabertan ere astintzen nuen arropa xaboia kentzeko.Neguan hobe izaten zen arropa errekan aklaratzea

Zegama Urtekaria 06

“Itxiturafaltagatikgoizean etaarratsaldeanatera beharizaten zirenbehiak. Gauregun ondo!udan egunosoa kanpoanpasatzen dutebaino garaihartannorberarekinerabili beharganadua.”

Inaxi Dorronsoro

103Iñaxi, Dirinti baserriaren atzealdean

Iñaxi eta bere senarra Toribio Omazabal

askan baino. Errekako ura korrontearen eraginezaskan geldi dagoena baino tenperatura hobeagoan

egoten delako.

Zein garaitan izan zenuen xabonatzen zuengarbigailua?

Ez naiz gogoratzen noiz eman zidaten garbigailua.Beasaingo lehengusu batena zen eta berakaklaratzen zuen garbigailua jarri behar zuenez,xabonatu bakarrik egiten zuena niri eman zidan.Garbigailua izanagatik, ez zen gaur bezalakoerreztasunez hornitua, izan ere, ura ez zen etxerainoiristen eta garbigailua martxan jartzeko ura garraiatubeharrean aurkitzen bainintzen.

Zenbat seme-alaba izan zenituen?

6 seme-alaba, orain 5 bizi diren arren.

Ez zen erra-za izango 6seme-alabah e z i t z e abaserr ian,ezta?

Umea txikiaizan arren mendira joaten nintzen. Behin pixka bathazten zenean mendira ere joaten nintzen garoetaraeta belarretara. Gogoan dut nola bularretako mina

izaten

nuen haurrari egun osoan bularrik ez niolako ematen.Soro eta larreak ere ez dauzkagu oso gertu etahaurrekin batera ibiltzeko asko nekatzen nintzen.Belar asko sartu beharra izaten genuen ganaduamantendu ahal izateko neguan eta dena bukatuegiten zela esan behar da.

Belarra nola garraiatzen zenuten? Astoarekin?

Guk “kaballeria” eduki genuen, zaldi bat. Mandoaere izan genuen, eta idiak ere bai. Garoetara behiekinere askotan joaten ginen. Aldian aldiko abereaerabiltzen genuen garraiotarako.

Gerrate garaia nola pasa zenuten?

Goiko terrenotik tiroak botatzen zizkigutenez etaetxetik bidali gintuztenez Gozategin pasatu genuenhilabete bat. Baina ez ginen famili bakarra egon,

beste hiru familirekin baizik. Otorduak bertan egitengenituen, baina asko ginenez gure familiakaldameneko etxean egiten zuen lo. Ganadua gurekineraman beharrean aurkitu ginen eta haientzako janabiltzen ere ibili behar izan genuen.

Gerturatu al zineten egunen batean zuenbaserrira gauzak nola zeuden ikustera?

Ni ez nintzen etorri, osaba bat etortzen zela ustedut. Nere senarra zena ere uste dut etortzen zelanoiz behinka, oiloak baserrian geratu ziren eta haiekez genituen gurekin batera eraman, baina ez dakit,ez naiz gehiegi gogoratzen. Hilabete pasa ondorenbaserrira itzuli ginenean denak berdin jarraitzen zuen,hortaz gogoratzen naiz.

Beti entzun izan dugun bezala, lehenagokoneguak gogorrakoak izaten al ziren?

Elurte handiagoak izaten genituen, beno, baino2004-2005eko negua ere oso gogorra izan zen,lehenagoko neguen antzekoa. Nik pasa dudannegurik gogorrena orain dela urte asko izan zen.Hilabete osoa elurretan pasa genuen, eta izotz

galantak egin zituen, teilatutik izugarrizko kandelakzintzilikatzen ziren eta pinu asko igartu zen. Nik ezdut horrelako beste negurik bizi izan. Izotzak lehen

“Umea behin pixka bat hazten zenean mendiraere joaten nintzen garoetara eta belarretara.Gogoan dut nola bularretako mina izaten nuenhaurrari egun osoan bularrik ez niolako ematen.”

“Gerratekoangoiko

terrenotiktiroak botatzen

zizkigutenezeta etxetik

bidaligintuztenez

Gozateginpasatu genuenhilabete bat. ”

Inaxi Dorronsoro

104

Zegama Urtekaria 06

Iñaxi eta Toribio senar-emazteak, 6 seme-alaba izan zituzten

Iñaxi, biloba besoetan duela

“Garbigailuaizanagatik,

ez zen gaurbezalako

erreztasunezhornitua, izan

ere, ura ez zenetxerainoiristen eta

garbigailuamartxan

jartzeko uragarraiatu

beharreanaurkitzen

bainintzen.”

ere izaten ziren handiak,gogoratzen naiz nola nirejaioterrian garia ereiten zenean,ohitura zegoen etxe batetikbestera laian egitera joateko,soroak laiatu egiten ziren gariaereiteko eta zoien (bueltaemandako lurra) bat geratzenbazen aurreko egunean gariabota gabe eta gauean izotzaegi ten bazuen, hurrengoegunean oso txarra egoten zenitulan egiteko. Osaba batbagenuen oso prestua ez zenaeta harekin itulan ibiltzen nintzen,zuzen ibili behar izaten zen etaezin... gaur eguneko oinetakorikbezalakorik ez zegoen, abarkatxikiren batzuk edo horrelaegongo ziren baino oraingoakbezalakorik ez. Oraindik gogoratzen naiz gariaereiteko garaian beti izotz galantak nola egiten zituen.

Arantzazuko peregrinaziora joaten al zinen?

Ni askotan joan izan naiz. Orain ez naiz joaten. Gizondifuntua hil baino lehenago utzi nion joateari, aspertuegin nintzen eta gehiago ez naiz joan. Polita izatenzen. Orain astelehenean autobusez joaten naiz. Esanbehar da udazkenean ere ni Arantzazura joaten

naizela. 5 egun edo horrela pasatzen ditut“nobenarioan”. Orain arte Milikuan egoten ginenbaino han ezezkoa eman digutenez ea, nonbait tokiaaurkitzen dugun berriro joateko.

San Martingo feria egiten al zen?

Bai, San Martingo feriak beti izan du izen handia.Txerrikumeak egoten ziren gehien. Ganaduarekinez daukat oroitzapen handirik, ardiak egoten zirelabai, baina gehienbat txerrikumeekin gogoratzen naiz.San Martingo feria famatua izan da beti, aitonek etaegun pasa egiten zuten kalean. Orain bezala, kaleanbazkariak egiten zirela uste dut. Garai hartanKontzejua eta Bar Manolo eta horiek bazeuden etabaten batzuek han bazkalduko zuten. Gu SanIsidroetako bazkarira joan izan ohi gara, lehengourtean joateari utzi genion eta ia hori ere ez duguegiten, baina beno.

San Isidro eguna oso garrantzitsua al zen?

Bai, jendea lehenengo mezetara joaten zen eta gerokalean zehar ibiltzen zen beraien arropa onenajantzita.

Entzuna dut etxean ogia egiteko ohiturabaduzula?

Ama zenak egiten zuen ogia etorri nintzenean, etahark utzi zuenean ni hasi nintzen egiten. Masa etaurarekin asmatu behar izaten da eta nire kasuanzortea izan nuen zeren berehala ikasi bainuen.

Ogia saldu egiten al zenuten?

Normalean ez, bakarren bati edo besteri saltzengenion baino bestela etxerako egiten genuen. Ezgenuen egunero egiten, 8 egunez behin edo horrela.Garia etxean ereiten genuen eta ondoren inguruko

errotetan ihotzen genuen. Geroago, Albizturgo bideanzegoen fabrika batean garia ihotzeko bolada batetorri zen eta bertan egiten genuen hirina. Errotahorretatik hirina ekartzen genuen eta zaia eta zaiarenondokoa ere bai, denak bananduta. Fabrikatikekartzen genuen hirina oso ona izaten zen, zuri-zuria, hemengo errotetakoa baino askoz hobeagoa,zuriagoa. Horrela hasi nintzen ogia egiten eta jarraituegin dut. Oraindik ere noizean behin egiten dut.

Hilean behinedo hor re laegiten dut.

Ogia egitenoinordekorikba al duzu?

Ez, ez du inorkikasteko gogorik izan. Arantxa errainak egin izan duhemen sukaldeko suan baino ganbarako labean nikbakarrik egiten dut. Sukaldeko suan nik ere egitendut, astean behin edo horrela. Arantxak behin edobehin labean egin izan du, beharra egonez geroegingo luke. Baina orain ogia atariraino ekartzendutenez, etxean egiteko beharrik ere ez da izaten.Etxean egin arren ogia egunero erosten dugu.

Orain zure bizimodua nolakoa da?

Irakurtzea gustatzen zait, konejuei jaten ere ematendiet. Eguraldi txarrarekin ez naiz joaten beraiengana,baina eguraldi onarekin han izaten naiz beti.Normalean etxe inguruan ibiltzen naiz, kaleraerrezetak egitera eta igandeetan mezetara bakarrikjoaten naizela esan daiteke. Gustorana etxe inguruanpaseoan nabilenean egoten naiz. Etxetik errotaaldera joaten naiz neguan eta udan industrialderaino,Gaztiñari Barreneraino... Hogarreraino oso gutxitanjoaten naiz, Lourdesko Ama Birjinaren egunean etahorrelakoetan. Dinti eta Kaleko inguru honetan jendeasko bizi denez, batekin ez bada bestearekin betihizketan aritzen naiz eta paseoan. Garai bateanbilobekin ibiltzen nintzen paseoan, haiek karroanhartu eta batera eta bestera ibiltzen nintzen, bainaorain nahiago dute kalera joan. Jubilatuekantolatutako eskursioetara ere joaten naizIntxaurrrondoko Jesusarekin. Lehen Donostiaraaskotan joaten nintzen, baina orain kosta egiten zaittrenetik igo eta jeistea. Orain bizimodu lasaiagoadaramat, ez dut lanik egiten, inork ez nau behartzenezer egitera.

LEIRE LOZANO

Zegama Urtekaria 06

“San Martingoferia famatuaizan da beti,aitonek etaegun pasaegiten zutenkalean. Orainbezala, kaleanbazkariakegiten zirelauste dut. ”

Inaxi Dorronsoro

“Zegaman, San Isidro egunean jendea lehenengomezetara joaten zen eta gero kalean zehar ibiltzenzen beraien arropa onena jantzita.”

Sendi osoa, familiko bazkari batean

105

Zegama Urtekaria 06

Elkarrizketa

Non eta noiz jaio zinen?

Altzon 1913ko otsailaren 23an jaio etahazi nintzen 17 urte bete nituen arte.

Eskolara joan al zinen?

Eskolara joaten ginen 7 urterekin, mutilaketa neskak denok batera joaten ginen.Garai hartan 2 komunio egiten ziren: 7urterekin txikia eta 12rekin handia.Eskolan zazpitik hamalau urte bitartean

ibiltzen zen, baina baserritarrak, guk, 12 urterekineskola bukatutzat ematen genuen komunio handiaegindakoan.

Asko al zineten gelan?40tik gora. Denok batera egoten ginen, eskola osoangela bakarra zegoen eta maestra ere bakarra. Neskaeta mutil denak batera egoten ginen.

Garai hartan Altzok zenbat biztanle zituen?

Uste dut 300 biztanle zituela.

Zenbat anai-arreba zineten?6 eta ni bigarrena nintzen. Baserrian lan asko egiteatokatu zitzaidan.

Zure lana zein zen?Amari etxeko lanak egiten laguntzea, behiak zaintzea,larrera eramaten zirenean zaintzea, behiekin itulani b i l t z e a ,baratzan etas o r o a na i t z u r r e a naritzea... Behin7 ur te betenituenetik nirez e r e g i nn a g u s i e n a khauek izan ziren.

Eta eskola?Eskola gutxi, esan dizudan bezala 7 urterekin hasieta komunio handia egin arte ibili nintzen eta komuniohandia egin bitartean eguraldi ona egiten zuenguztietan etxean geratzen nintzen lehen aipatuditudan lan horiek egiten.

Eskolan zein hizkuntzatan egiten zenuten?

Euskaraz. Maestra erdalduna zen, baina denaeuskaraz egiten genuen. Beno, irakurri eta idatzierdaraz egiten genuen, baina hitzegin euskaraz.Adibidez, kontuak egiteko garaian erdaraz egin beharizaten dut, hala ikasi nuen eta.

Eskola amaitu ondoren?Baserriko lanak egitea zen nire lan bakarra. Gero,Altzotik Aldabara joan ginen bizitzera, Lopetegibaserrira. Han beste urte mordoxka bat egin nituen,han ere nire lana lehen esan dudan bera zen: itulanibili, aitzurrean egin, garia ebakitzen, garia lotzen,belarretan, artajorran... baserr iko lanak.

Dintiko Iñaxi ere Aldabakoa da?Iñaxi Aldaban jaiotakoa da eta ni Aldabara 17urterekin joan nintzen.

Famili osoa joan al zineten Aldabara?Bai, beno osoa... erdizka. Aldaban batzuk eta Altzonbesteak. Bazkariak eta egitera elkartzen ginen bainonorbait beti Altzon geratuz. Altzon maizterrak ginenbaino aitak ez zuen baserria utzi nahi eta horregatikzatituta egoten ginen.

Noiz arte bizi izan zinen Aldaban?

34 urte bete nituen arte. 34 urterekin ezkondu eginnintzen eta nire senarrak Zegamako papeleran egitenzuen lan. Eta ezkondu eta kalean pisurik ez zegoenezTxanberonen jarri ginen bizitzen. Han urte mordoxkabat egin genuen eta hemen Zupurrutin pisuak eginzituztenean hona etorri ginen bizitzera. Harrezkerohemen bizi naiz Alderdi Ederren.

Zure senarra nongoa zen?

Nire senarra Aldabakoa zen. Bere hiru arrebaZegaman bizi ziren eta bera hona etorri eta papeleranhasi zen lanean.

Altzon eta Aldaban non zenituzten baserriak?

Altzokoa kalean zegoen eta Aldabakoa berriz,Lopetegi baserria, mendi puntan. Gaur egun eznintzateke jeitsiko baino Aldaban kalera jeisteko iaordu erdi bat behar zen. Beno, kalea ez da, elizak,ostatuak eta beste baserri batek osatzen zutenkalea. 20 etxe edo horrela izango zituen guztiraAldabak.

Txanberone ere urruti dago?

Txanberonetik Zegamara Lopetegitik Aldabara bainoerosoago zegoen. Berez, gu Lopetegitik Tolosarajeisten ginen eta horretarako ordubete behar zeneta Alegira jeisteko ere antzera. Enkarguaklarunbatetan egiten genituen Tolosara joanez etazerbait saltzeko bagenuen saldu egiten genuen etahan jasotako diruarekin zerbait erosi: olioa, ogia,arto pixka bat, azukrea... behar ziren gauzak erosieta 8an behin egiten genituen, ez orain bezala.

Ganadua ere izango zenuten?

Bai, Aldaban behi asko edukitzen genituen. Aldabakobaserria oso handia zen, 10 behi genituen eta idiakere bai. Altzon berriz 4 behi genituen baserria txikiabaitzen. Txerriak ere bagenituen, txerramak. Horrelagero ferian txerrikumeak saltzen genituen. Urteanzehar geuk hiltzeko txerria ere hazten genuen etaasto bat ere bagenuen. Aldaban ere berdin.

Arropa garbitzeko nola egiten zenuten?

Aurrena iturrira joan eta ura ekartzen genuen. Subajua genuen etxean eta laratzan pertza jarri zintzilik

ManuelaAldalur Jauregi

Manuela Aldalur

Enkarguak larunbatetan egiten genituen Tolo-sara joanez eta zerbait saltzeko bagenuen salduegiten genuen eta han jasotako diruarekin zerbaiterosi olioa, ogia, arto pixka bat, azukrea...

106

“Nire lanaAmari etxekolanak egiten

laguntzea,behiak

zaintzea,larrera

eramatenzireneanzaintzea,

behiekin itulanibiltzea,

baratzan etasoroan

aitzurreanaritzea... Behin

7 urte betenituenetik nire

zereginnagusienakhauek izan

ziren.”

eta ura berotzen genuen. Ura berotu (edo epeldu)eta gero, barreinoian ura pasa, arropa bertan busti,mahai gainean jarriz xaboia eman eta eskuekinarropa mastrakatzen genuen. Xabona jarri eta lixibabaldin bazen, ohiko arropak baldin baziren, tupinbatean sartzen genituen. Tupina egurrezko kaxahandi bat bezala zen. Sutarako hautsa, astontziadeitzen genion, trapu batean jartzen genuen eta hauere tupin horretan sartzen genuen arroparen gainean,eta erramu hosto batekin sartzen genuen. Uraberotzen genuen sutan eta 4 edo 5 pertzakara, lixiadeitzen zitzaion, botatzen genion. Eta horrela arropak

egosi egiten genituen. Amaitzeko, iturrira joatenginen, jo edo aklaratu egiten genituen, eta etxerajoan eta kanpoan zabaldu egiten genituen. Arropailunarekin ezberdin egiten genuen. Arropa xabonatueta barreinoian sartu eta gero, barreinoian buruarenpuntan hartzen genuen eta iturrira joan eta hanaklaratu egiten genuen. Ordurarte labadorarik sekulaez nuen izan, hau da, guk labadora etxean 1967anezagutu genuen.

Txanberonera bizitzera etorri zineteneanabererik ba al zenuten?

Behi bat eta asto bat ekarri genituen. Eta txerrirenbat ere edukitzen genuen.

Bizi izan zaren baserri ezberdinetan bizilagunikizan al duzu?

Altzon bai, kalean bertan genuenez etxeak ere bertanzeuden. Aldaban, Lopetegi baserrian, beste etxebatean etxekonekoak zeuden eta handik 20 minuturaedo horrela zegoen hurrengo etxebizitza.Txanberonean 11 bizitza zeuden kilometro batentartean.

Kalera bizitzera etorri zinetenean aldaketahandia nabarituko zenuten?

Txanberonetik Murgialdaira joan ginen bizitzera. Handenbora gutxi egin genuen, orain bizi naizen etxehau egin bitartean. Han behi bat, oiloak eta astoaizan genituen. Eta hona etorri ginenean oilategiaegin genuen orain dagoen tokian eta bertan oiloaketa konejuak edukitzen genituen.

Kontxi non jaiotakoa da?

Txanberonen, “ziudade haundin” jaioa da.

Esan behar da Txanberonen oso ondo bizi izanginela. Alabak 14 bat urte zituela joan ginenMurgialdaira bizitzera. Ni oso ondo bizi nintzenTxanberonen baina alabak oso gustora hartu zuengu kale aldera bizitzera etorri izanak. Gazteentzako,igandea iristean kalera joan eta gero iluntzean joatekourruti geratzen zela, horixe zuen txarra. Baina bestelaTxanberonen oso ondo bizi izan ginen, oso ondo.

Z e g a m a r aetorritakoane z a g u n a kbazenituen?

Bai, koinatakn i t u e n .

Gaiztinari-Barreneko Mª Karmenen ama niresenarraren arreba zen eta Ana Jesus Larrearen amaere bai. Eta Ines Lapizondoren ama ere neresenarraren arreba zen. Familia banuen Zegaman.Eta Txanberonen ere segituan egin nituen lagunak.

Zegama Aldaba baino herri handiagoa zeneznabaritu al zenuen aldaketarik batetik bestera?

Berriz ere baserrian lana egin behar nik, gizonalanera joaten zen eta.

Aldaban ze festa ospatzen zenuten?

San Migeletan izaten ziren festak, orain ere bai.Gazteriak soinujotzaileren bat eramaten zuen etaSan Migel egunean uste dut ttun-ttuna egoten zela.Festak 2 edo 3 egun irauten zuen. Ttun-ttunarekindantza-sokak ateratzen zituzten. Dantza-sokanlehenik mutilak elkarri eskua emanda dantzan ibiltzenziren, eta gero neskak ateratzen zituzten dantzarakorroa eginez, pipar-opila edo erroskilak ematenzizkion mutilak neskari eta horiek jan ondoren dantzaegiten zuten. Iluntzean, 20:00etan “Ave Marietakoa”jotzerako, ezkilak jotzerako, neskek behintzat etxerajoan behar izaten zuten. Bai Aldaban eta baita Altzonere. Altzon oraindik gehiago.

Festetan zer jaten zenuten?

Altzon oilo bat hiltzen zen. Oilo haren saldarekinzopa egiten zen. Hasteko, zopa hartzen genuen,gero garbantzuak txorixo pixka batekin, azaodolkiarekin, oiloa pipar handiarekin eta postreanarroz esnea eta kafea. Bazkari ikaragarria garai

Zegama Urtekaria 06

Manuelaren biziabaserrira lotua egon da.

“Txanberonenoso ondo biziizan ginenbaina alabakoso gustorahartu zuen gukale alderabizitzeraetortzea.”

Manuela Aldalur

“Guk labadora etxean 1967an ezagutu genuen.”

Manuelaren biziabaserrira lotua egon da.

107

hartarako. Aldaban ere antzeraegiten zen. Aldaban kalea urrutigeratzen zitzaigunez, bertan txahalbat hiltzen genuen. Harakina joatenzen eta berak zatitzen zuen. EtaAldaban ere berdintsu, lehenikzopa, gero garbantzua… azarik ezzen jartzen baina bestela antzera.Aldaban ere festek 3 egun irautenzuten.

Aldaban noiz izaten zirenfestak?

San Inaziotan izaten ziren festak.Garia ebakitzeko garaia izaten zeneta gaizki ibiltzen ginen. Festa gutxiizaten zen.

Feririk egoten al zen?

Altzon ez da sekula feririk egon. Tolosan ferialarunbatetan eta astelehenetan egiten zen. Etaasteazkenetan Ordiziako ferira joaten zen hangojendea, emakumezko gutxi, gizonezkoak joatenziren. Ni 15urte nituelahasi nintzenTolosako feriraj o a t e na r r a u t z a k ,babarrunak zein babak saltzera. Sagar denboransagarra saltzen nuen, sagar horietatik jasotakodiruarekin astea pasatzeko lain jaki erosten nuen.

Zegamara etorritakoan saltzen al zenutenzerbait?

Zegaman ez, gizonak lanean irabazten zuen diruaizaten genuen. Etxean bertan esnea izaten genuen,patata, babarruna, artoa…. baino etxerako lain.

San Bartolomeetan zer jaten zenuten?

Entsalada “rusa” egiten genuen eta oiloa hiltzengenuen. Lehenengo “entsalada rusa” jaten genuen,gero zopa, paella eta paellaren gainean beste zerbaiteta gainean oilasko errea. Postrerako natillak izatengenituen eta ondoren kafea.

San Martingo feriko oroitzapenik ba al duzu?

Txanberonen bizi ginenean gizonak lan egin beharizaten zuenez ez nintzen behin ere jeitsi eta gerokalera bizitzera etorri ginenean ere ez naiz sekulajoan. Festetan lehendabiziko urtean jeitsi ginen bainogero haurra izan nuenez ez ginen batere jeisten.

Arantzazuko peregrinazioan ibili al zara inoiz?

Ez naiz inoiz joan, pasatzen ikusten genuenTxanberonetik. Bestela joan izaten ginen Arantzazuranorbaitekin kotxean eta bertan bazkari bat egin,baina peregrinaziotik kanpo. Baserrian bizi ginenezhango bizia egiten genuen. Ni enkarguak egiterajaisten nintzen astean 2 aldiz edo horrela eta niresenarra berriz egunero lanera.

Bertako jendearekin egoten zinen, beraz,gehien?

Hospital Haundin 3 bikote bizi ziren eta denak nituenlagun, baina bereziki bikote bat eta beraiekin egotenginen denbora askoan gaztaina arbola handi batenondoan eserita hizketan.

Txanberonetik Murgialdaira jeitsitakoanaldaketa handia nabarituko zenuen. Kaleanbertan zeunden ezta?

Baratza banuen eta goizean etxeko lanak egitennituen eta arratsaldean baratzean aritzen nintzengustura. Kontxi 18 urterekin hasi zen laneaninprentan eta gizona ere lanera joaten zen eta nibaratzean ikaragarri gustora aritzen nintzen.

Aldaketa handia nabarituko zenuen pisurabizitzera joan zinenean ezta?

Ikaragarria, ura genuen, labadora, telebista…Erosotasun handiena hemen lortu genuen. Haugure etxea zen eta beste guztietan maizter egonginenez sekula ez genuen ezer jarri. Ordurartelabadorarik sekula ez nuen izan.

Geroago paseoan ere asko ibilitakoa zara?

Baino hori askoz ere geroago izan zen. Nire aitaetxean izan nuen eta hori aita hil eta gero izan

Zegama Urtekaria

“15 urte nituelahasi nintzen

Tolosakoferira joaten

arrautzak,babarrunakzein babak

saltzera.Sagar

denboransagarra

saltzen nuen,sagar

horietatikjasotako

diruarekinastea

pasatzekolain jakierostennuen.”

“Hospital Haundin 3 bikote bizi ziren.”

Manuela Aldalur

Manuela, Alderdi Ederren bizi da alaba eta bere sendiarekin

Manuela, Joseba eta Unai bilobak ondoan dituela.108

zen. Aita etxe honetan hil zen, Alderdi Ederren. Etahura bakarrik utzita ezin nintzen inora joan. 97urterekin hil zen.

Noiz etorri zen zuekin bizitzera?

Txanberonera etorri zen niri laguntzera eta geroMurgialdain egon zen eta gero Aldabara joaten zen

baino honuntza etortzen zen. Bukaeran hura nibezala zahartuta zegoen. Ezin zen bakarrik bizi etahemen hil zen gurekin. Baina gero paseora joatennintzen, goizean etxeko lanak egin ondoren Josebaeta Unai tx ik iak z i renean b iak hartutaBeruntzasasgastiraino joaten ginen, Iturraldera,Etxeberri-azpikora… Egun ederrak pasa nituenorduan biak txikiak zirenean, bat karroan hartuta etabestea aldamenean nuela. Nire denboran pasaditudan denborarik onenak orduan pasa nituen.

Zu etorri zinenetik Zegama asko aldatuko zen?

Bai, bai, asko. Ni etorri eta gero daude eginda etxeberri hauek denak. Olarangoak ni etorri eta geroztikegindakoak dira, Mari Pazen (Larrea-Galdos) etxeaere geroztik egindakoa da. Farmazi eta Ameztikoetxea dagoen tokian etxe bat zegoen eta bertanPapelerako nagusiaren anaia bizi zen. Berak bankuazuen eta besterik ez zegoen. Zinea ere ni etorri etagero egindakoa da.

Txanberonen negua gogorra izango zen?

Urte batean ez zen oso ederra izan. Otsaila ikaragarriaizan zen. Hasi lehenengo egunetik eta azkenekorarteantzigarra egin zuen, lau metrora ere ez zen ezerikusten. Nire belauneraino edo horrela egin zuen.Jendea Legazpira joaten zen lanera eta beraiekegiten zuten bidexkatik pasatzen nintzen. Gehiagoez dut horrelakorik ikusi, antzigarra eta izotza.Soroetan zegoen dena izorratu zuen. Urte guztianegindako lana bertan behera bukatu zen.

Gerrate garaian non zeunden?

Aldaban nengoen, 2 anai gerrara eraman zituzteneta hirugarrena ere harrapatu zuten soldadu joatekobaina bi han egonez gero hirugarrena libratu egitenzen. Baina azkenean hirugarrena ere gerrak harrapatuzuen. Anai batek 7 urte pasa zituen gerran. Garai

hor re tan ezgenuen ezeri z a n , e zarroparik, ezo g i r i k , e za r t o r i k , e zoliorik…. ezerere ez.

Inoiz ez al zitzaizun neskame joatea tokatu?

Ez, nik neskame lanak etxean egin nituen. Ez zegoeninora joateko astirik, nahiko lan bazegoen baserrian.Gu senide guztiak etxean geratu ginen. Denontzatzegoen lana, 3 anaiak gerrara eraman zituzten arte.

Zegamara etorri zinenean taberna asko alzeuden?

Taberna bat Olaberrian zegoen Larreaenean, besteaTaberna-berrin, Kontzejun, Joxe Arretxenean etaTxurrerian. Txurrerian jana ematen zuten. 5 tabernazeuden. Eta soziedadea ere bazegoen. OlaberriGarakoko portalean zegoen.

Inoiz egin al duzu kaleko bizia?

Ez, ez, nik baserriko bizia egin dut. Kalera mezetara,enkarguetara eta pelukerira joateko bakarrik irtetennintzen. Mezetara goizeko 6etan joaten nintzen gerobaserriko lanak egin ahal izateko. Mezetara joatekoanilunpean ibiltzen ginen eta askotan ez genuen jakitenhanka non jartzen genuen.

Txanberonetik kalera nondik etortzen zineten?

Txanberonetik Altamira burura bidez bide etortzenginen eta Altamira burun dago ataju bat, Apeaderokobidea alde batera utzi eta ataju hori hartuzGorospelaraino iristen ginen eta handik kalera.

Geroztik Txanberonera joan al zara?

Orain bi urte edo horrela izan nintzen, Unai nirebilobak kotxean eraman ninduen. Kotxean joan etabegiratu bat bota nion. Nik kariño handia diotTxanberoneri. Han oso ondo bizi izan ginen, osoondo.

LEIRE LOZANO

Zegama Urtekaria 06

“Mezetaragoizeko 6etanjoaten nintzengero baserrikolanak eginahal izateko”

Manuela Aldalur

“Bi anai gerrara eraman zituzten eta hirugarrenaere harrapatu zuten soldadu joateko baino bi hanegonez gero hirugarrena libratu egiten zen. Bainaazkenean hirugarrena ere gerrak harrapatu zuen.”

Manuela, berebizileku izanzuenTxanberoneaatzean duela.

109

Non eta noiz jaio zinen?

Zegaman jaio nintzen 1932ko azaroaren15eanZein motatako denda izan zenuen?

Denetarikoa izan nuen. Herri txiki hauetandenetarik izan behar da. Nagusiki jananuen, baina elektrizitatea, ferreteria,oinetakoak... denetik eduki behar zen.Baserrirako pentsuak ere izan nituen,garagarra, artoa....

Noiz irekitakoa da denda?

Denda nire gurasoek erosi zuten 1921ean, 85 baturte eramango ditu gutxi gora-behera dendak irekita.Nire aita “zapataria” zen, bortzegiak egiten zituen.Zapateritzan eta dendan egiten zuen lan. Nire ama“despatxun” egoten zen. Eta ni aldiz, 19 urte betezgeroztik beti dendan aritu izan naiz lanean. Ikastenaritu nintzen denboran dendatik aske nintzen, bainai k a s k e t a kbukatu etag e r o b e t idendan egoni zan na i z .Oporretan eredendan egonbehar izateng e n u e netxekoak gurasoei laguntzen.Gurasoengandik hartu zenuen denda, negoziofamiliarra beraz.

Bai, nire ama denda zegoen leku batetik zetorren,konfiteritik. Betitik dendan ibilitakoa zen. Bertandenda, taberna, ogia ere egiten zutela uste dut,denetik zeukaten. Uste dut ogia egiten zutela labebat oraindik han baitago, amaren anaia gozogileazen gainera, gozogile oso ona. Aitarekin ezkonduzenean, aita zapataria zenez, aita zapatak egitenaritzen zen eta amak denda jarri zuen.Zein ordutegi izaten zenuten dendan?

Orduan ez zegoen ordutegirik. Astegunean goizeko8ak aldera irekitzengenuen eta bazkaltzekoere ez zen is ten.Hasieran dendan bertanbazkaltzen genuen etag e r o a g o e t x e a nhorretarako dendan itxiegiten zen, baina bazkarigaraian norbaitek tinbreajotzen bazuen “atenditu”egiten genuen. Beraz,esan daiteke goizeko8etatik arratsaldeko 8akarte irekitzen genuelaastean zehar. Eta jaiegunetan go i zeko6.45etako zabaltzeng e n u e n m e z a

ondorenerako. Meza goizeko 6etan izaten zen.Igandea izaten zen gehiena saltzen zen eguna,baserritarrak orduan jaisten baitziren eta astekoerosketak egiten zituzten. Ni dendan jarri eta geroigandetan goizetan bakarrik irekitzen zen, baina niregurasoen garaian igandetan ere egun osoan zeharirekita egoten zen.

Garai hartan jendeak zer erosten zuen?

Gehien azukrea, olioa eta fideoa saltzen zen.Babarruna ere asko saltzen zen. Baserrietan ezzuten izango, zeren gogoratzen naiz aitarekinAzpeitiko ferian 1000 kg babarrun nola erosi genituen.Aitari gustatu egin zitzaion babarrun hura etalakariaren prezioa finkatu ondoren babarruna erosigenion. Beste egun batean kamioi batekinbabarrunak ekartzera joan behar izan genuen.Zer da lakaria?

Pisu mota bat. Garai hartan babarruna lakaritanpisatzen zen. Lakari bat 3 kg zirela esaten zen, bainaez zen horrela 3 kg eta laurden pisatzen baitzuen.Beraz, lakari bakoitzeko kilo laurdena doan ateratzenzen. Geroago baserritarrak lakaria erabili ordez,etxean pisatzen zituen 3 kg eta poltsan sartuta feriraeramaten zituen galerarik ez izatearren. Baino nikbanuen Legorretako baserri batekin harremana,

beraiek oso babarrun ona izaten zuten eta nikhazitarako erosten nien. Haiek beti lakarika saltzenzidaten. Adibidez 20 lakari erosten banien, 60 kgordaintzen nizkien, baino nik 65 kg lortzen nituen.Ospakizunen bat zegoenean, zerbait bereziriksaltzen al zenuten?Gauza handiegirik ez. Beno, San Bartolomeetarakomoskatel asko saltzen zen. Garai hartan 10 kgkomoskatel kaxak egoten ziren eta nik SanBartolomeetarako 30 kaxa ekartzen nituen. 300kgizaten nituen eta dena saldu egiten zen. Gerora 6kaxa bakarrik saltzen nituen. Esan behar da, garaihartan ospakizunetarako ez zegoela orain daudenaukerarik. Gabonetan aldiz kaba saltzen zen.Zegamako merkatuaren aldaketa nola ikustenduzu?

Nik ezagutu ditut Zegaman 12-14 denda baterazabalik, mota guztietako dendak. Orain berriz, 5egongo dira. Eta nik suguru asko ez dut ezagutuko,baino iritsiko da egun bat gatz pakete bat erosi ahalizateko Beasaineraino joan beharko dena. Herriakez badu zerbait egiten hori gertatuko da.Zer egin beharko litzateke hori ez gertatzeko?

Nik uste dut Udaletxearen aldetik laguntzaren batjaso beharko litzatekeela. Erreztasunen bat emanbeharko litzaieke dendariei eutsi ahal izateko.Adibidez, Zegaman “venta ambulante” debekatutadago, baina herriak ez du kasurik egiten. Eta noskihori kontutan harturik eta gainera komertzio handieneragina nolakoa den ikusirik, bada herriko dendeiasko kostatzen zaie egoera hori mantendu ahalizatea. Horregatik uste dut Udaletxeak laguntza bateman beharko lukeela.Nola ekartzen zenuten produktua dendara?

Ni oso gaztea nintzela, fruta Beasaindik erostengenuen eta telefonoz eskatu eta autobuseanbidaltzen ziguten. Goizeko 9tan telefonotik deitzen

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaEugenio

Ormazabal Aseginolaza

Eugenio Ormazabal

“Nik ezagutuditut

Zegaman12-14 denda

batera zabalik,mota

guztietakodendak”

110

“Igandea izaten zen gehiena saltzen zen eguna,baserritarrak orduan jaisten baitziren eta astekoerosketak egiten zituzten.”

Eugenio etaCarmenen ezkontza

genuen Beasaindik 11tako autobusean bidali ahalizateko. Baino orduan ez zegoen dei zuzenik egiterik,konferentzia eskatu behar izaten zen, eta askotangoizeko 9etako telefonoan jartzen ginen eta 11tanBeasaingoekin ezin kontaktaturik egoten ginenherriko zentralita okupaturik egoten zelakopapelerarekin. Baino beste produktuak kamioietanekartzen zizkiguten.Familiatik kanpoko langilerik izan al zenuten?

Etxekoak bakarrik ibiltzen ginen. Igandeetan gurasoezgain 3 senide bertan ibiltzen ginen, lana askoz ereneketsuagoa baitzen eta elikagai guztiak graneleanzeudenez pisatu eta poltsatan sartu beharreanibi ltzen ginen. Gainera larunbatetan lanaaurreratzearren azukrea eta fideoa pisatu etapoltsatan sartzen aritzen ginen igandean lasaiagoibiltzearren. Baino hala eta guztiz ere 5 lagun egonbehar. Kontuak ere eskuz egin behar izaten ziren,orduan boligrafoa asko ibiltzen zen. Geroagomakinekin aurrerapen handia nabaritu nuen. Gauregun 2 lagunekin denda eramangarria da, baina 5lagun beharko balitu ezingo litzateke 5 pertsonensoldata hortik atera.Jendearekin hartuemana ere estua izango zenezta?

Bai, beti jende bera ibiltzen zenez, dendan sartzerakobazenekien zer erosiko zuen eta zer behar zuen,bezeroarekin hitz egitea eta tratu pertsonalizatuaizatea beharrezkoa zen bere nahia asetzeko garaian.Hori adibidez denda handietan ezinezkoa gertatzenda.

Eta denda utzi eta geronolakoak izan zirenlehenengo hilabeteak?

Azaroan 65 urte bete nituenarren, dendarekin urtebukaerararte jarraitu nueneta urte berritan nire alabazaharrenak hartu zuen. Nipaseoan eta horrelakogauzetan hasi nintzen etabizimodu harekin zoraturiknengoen. Baino 2 edo 3hilabete geroago alabahaurdun geratu zenean, nirealabak ezin izan zuendendarekin aurrera egin etaberriro nik hartu nuen dendaren ardura. Jendearekinegotea eta despatxatzea niretzat oso gustuko lanada, baina berriro produktuak erostearen karga, prezioonak lortzea eta bezeroek behar zutena lortzenibiltzea oso gogorra egin zitzaidan eta karga horrekinezin nuen eta alokatu egin nuen.Orain zer egiten duzu?

Egunero antzeko gauzak egiten ditut. GoizeanOtzaurteraino kotxean igotzen naiz eta oinez jeistennaiz herrira, kotxea lagun batek jeisten dit. 11.45akaldera iristen naiz etxera eta egunkaria irakurtzenaritzen naiz bazkaltzeko garaia iritsi arte. Bazkalduondoren sofan jarri eta telebista ikusiz eta egunkariairakurriz lo alditxo bat egiten dut. Iluntzean kalerairteten naiz eta lagunekin kartetan jolasten dut. Etaeguna amaitzeko 8ak aldera etxera etorri eta afalduegiten dut. Pixka batean egon ondoren lotara joatennaiz.

Eugeniok izandako denda gaur egun ere irekita dago

“ Gazteanintzela frutaBeasaindikerosten genueneta telefonozeskatu etaautobuseanbidaltzenziguten”.

Gudari, 2 - 20400TOLOSA

Tel.: 943 69 83 48Fax.: 943 65 35 44Móvil: 620 91 21 87

e-mail:mikaitzsl@terra.es

ATEAK, TARIMAK ETA

ARMARIOAK NEURRIRA

Donostia Ibilbidea, 66 – nº12

20115 ASTIGARRAGA

(Guipúzcoa)

943 33 13 35 • 943 33 35 32

www.beysa.es

e-mail: beysa@beysa.es

B E Y S A

MONTAJES E INSTALACIONES

ELECTRICAS

AUTOMATIZACIÓN Y CONTROL

Montajes Eléctricos Hernani S.L.

Non eta noiz jaio zinen?

Zegaman 1939ko abenduaren 4anZe motatako denda izan duzu?

Janaridenda izan nuen.Noiz ireki zenuen?

Ezkondu aurretik zabaldu genuen,ezkondu ginela 35 urte dira. Lehenengoinprentan ibili nintzen, han 10 urte pasanituen eta gero denda jarri genuen.Aurretik dendarik ba al zegoen zuekeduki zenuten tokian?

Bai, gure lehengusu batzuk zuten,Klaudio eta Marcelina Irastorzak, guri

eman ziguten traspasoan.Janariaz gain zerbait gehiago edukitzen alzenuten?

Pentsua eta antzeko gauzak izaten genituen, bainagehiegi ere ez. Guk ere baserrirako behar izatengenuenez, saldu ere egiten genuen. Jendeak dendaneskatzen zigunaren araberako produktuak ekartzengenituen. Kortxeteak, brotxeak, ariak... jendeakbehar zuena eskatzen zuen eta guk ekarri egitengenituen. Ardoa ere saltzen genuen, litroka.E s n e asaltzen alz e n u t e n ?

E s n e abaserr ietanerosten zen.Bakoitza beremarmitarekinjoaten zen etaaldiko beharzuena erosten zuen.Jendeak zer erosten zuen gehien?

Denetik erosten zuen, hasieran garbantzua azukrea...dena zakuetan ekartzen genuen eta jendeari nahizuen kopurua saltzen genion. Azukrea paper zurian

biltzen genuen, garbantzuak, arroza,induaba... dena zakuetan ekartzenzen. Lan asko egin behar izaten zen.Geroago jana poltsatan etortzen hasizen. Hori aurrerapen handia zen.Jana zakuetan ekar tzenzenutenean aurretik prestatzenal zenituzten poltsatan?

Zerbait bai, saltzeko momentuandenbora asko aurreratzea lortzengenuen. Bestela bezero baikotzarekinpasatako denbora luze joaten zen.Dendan bakarrik egoten al zinen?

Nire koinata Arantxa nirekin laneanaritu zen denbora batean, baino geronik bakarrik jarraitu nuen.Zein ordutegi jarraitzen zenuten?

Hasieran igandeetan ere ireki egitengenuen, meza goizeko 6tan izatenzen eta ondoren denda irekitzen

genuen 14.30ak arte. Aste bitartean 8.30ak alderairekitzen genuen eta eguerdian 13.00tan itxi etaarratsaldean 16.00tatik 20.00ak arte. Baina esandaiteke denda beti zegoela zabalik. Norbaiti zerbaitahazten bazitzaion etxera etortzen zen eta nik gustuhandiz behar zuena ematen nion. Denok famili handibat osatzen genuen eta gure arteko harremana ereezberdina zela esan daiteke.

Gero ordutegia aldatu egin zen ezta?

Bai, igandeetan isten hasi ginen eta larunbatetaneguerdirarte bakarrik egoten ginen. Opor txiki batzukedukitzea bezala izaten zen.Non eduki zenuen denda?

Olaberri auzoan nuen denda.Bezeroarekin zenuen hartuemana oso estuaizango zen, ezta?

Bai, nire denda gainera auzoko denda zen eta familibat bezala ginen. Geure arteko konfidantza osohandia zen.Noiz itxi zenuen denda?

Erretiratu nintzenean.Olaberri auzoa denborarekin asko aldatu daezta?

Jende askok alde egin du. Kalera asko jetsi dajendea. Baserrietan ere batzuk hil egin dira eta besteasko kalera jetsi.Gabonetarako ezer berezirik izaten al zenuten?

Konpota egiteko osagaiak erosten ziren gehienbat.Guk etxeko errezil sagarra izaten genuen salgai,baserria dugunez bertako produktua izaten genuen.

Baserritarrek dendan saltzeko produkturikekartzen al zizuten?

Batzuk letxuga eta horrelako gauzak ekartzenzizkiguten eta ez genuenean erosten genien. Bainonormalean gure baserriko produktuak saltzengenituen.Denda zabaldu zenutenean, nola ekartzenzenituzten produktuak?

Kamioiean ekartzen zizkiguten astean behin. Asterobehar genuena eskatzen genuen.Sekula oporrik hartu al zenuen?

Ez, oporretarako astirik ez zen egoten. Gaixotzennintzenean ere ez nuen denda isten. Nik egunenbatean ezin baldin banuen denda egon senarraklaguntzen zidan.Denda utzi zenuenean faltan bota al zenuen?

Bai, bizia zeharo aldatu zitzaidan. Dendannengoenean auzoko jendearekin asko egoten nintzeneta orain berriz beste bizimodu bat daramat, deneraohitzen da pertsona.Zegamako komertzioa nola ikusten duzu?

Nik Olaberrin taberna ezagutu nuen, barberia erebai, okindegia, 2 janari denda... Baina orain han ezdago bizirik. Azkenerako auzoa husten joan zen,jendeak kalean etxea erosi eta alde egin zuen, zaharjendea geratu ginen. Niri ere pena eman zidan dendaistea, baino erretiro garaia iritsi zitzaidanean ezzitzaidan besterik geratu. Herrian dendak egoteabeharrezkoa dela uste dut. Daudenean ez garaohartzen, baina falta direnean bai. Azukre paketebat behar izanez gero, kotxea hartu behar inorajoateko.

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaKontxi

Irastorza Larrea

Kontxi Irastorza

“Esneabaserrietan

erosten zen.Bakoitza beremarmitarekin

joaten zen etaaldiko behar

zuena erostenzuen”

112

“Olaberrin taberna ezagutu nuen, barberia erebai, okindegia, 2 janari denda... Azkenerako auzoahusten joan zen, jendeak kalean etxea erosi etaalde egin zuen, zahar jendea geratu ginen.”

“Garakoa izeneko etxearenbehe solairuan egon zendenda.

Non eta noiz jaio zineten?

1924an (Maria) eta 1926an (Modesta) jaioak gara,Intxaustin.Noiztik ezagutu duzue tabernako ofizioa?

Taberna etxean ezagutu genuen, Intxaustin familikotaberna zegoen. Gure etxeaz gain, Barrenaldean,Arregietxen taberna eta Larrekon ere jaki denda etataberna ere bazeuden.Intxaustin taberna eduki genuenean Barrenaldekojendea etortzen zitzaigun dendara jakiak erosterakalera etorri gabe, Barbari aldetik, Kortaberritik...Hala ere 1950ean Barrenaldeko tabernak itxitazeudela esan behar.Noiz ireki zenuten kalean taberna?

Gu 1950ean hasi ginen Gure txoko taberna lanean.Zein ordutegi izaten zenuten jendaurrerako?

Ordutegia goizeko 6etatik itxi arte. Goizean goiz,pattarrarekin gailetak jaten ziren batez ere.Janik ematen al zenuten ?

Jana igandeetan ematen genuen batez ere; legatza,haragi gisatua, ardi zaharra, txuletak etabarprestatzen genituen. Ospakizun berezietan, jedeaknormalean arraina eskatzen zuen. Postreannormalean melokotoia eta piña jaten zen, gazta etamenbriloa ere bai, eta etxean egindako bizkotxoa.

Zein preziotan ibiltzen zen garai hartan menua?

Gutxi gorabehera menu baten prezioa, 8-10 pezetaizaten zen. Igandeetan hamaiketakoa egitera jendeasko etortzen zen.Tripaki kazuelatxo baten prezioa3 pezeta izaten zen eta basoerdi batek 5 zentimopezeta balio zuen. Orain 0,90 zentimo euro edo iaeuro bat.Arraina nondik eta nola ekartzen zenuten ?

Gure garaian beti ezagutu dugu arraina ZegamanOlaberriko Santi Martin eta Mª Kontxi Otaegikekartzen zuten Beasaindik karroan. Hauen aurretikAtaungo “kojo” bat bizikletan etortzen zen arrainasaltzera.Zein jende mota ibiltzen zen tabernan?

Emakumeak tabernan ez ziren batere ere sartzen.Emakumeak normalean etxean egoten ziren etatabernara joaten baziren, senarrarekin joaten ziren.Taberna lanetan berriz, berdin izaten zen emakumeaedo gizonezkoa izan. Gure anaia ontzi garbitzenegoten zen eta gu beti tabernan egoten ginen.Gu kasinora joan ohi ginen baina emakumeakgehiago Zirkulora joanten ziren, eta baita Txurreriraere, txokolatea eta txurroak egoten zirelako.Geroagotaberna modura jarri zuten Txurreria. Emakumezkoak,hemendik kanpora joandakoan joaten ginentabernara baina Zegaman ez.

Zer edaten zen gehienbat?

Ardoa eta zerbezaz gain, kopa gaietanmono anisa, Soberano eta Fundadorbesterik ez zen edaten. Bermuta, baldinbazegoen edaten zen eta bestela batereez.

Jendearekin harreman estua izangozenuten ezta?

Betiko jendea etortzen zen eta bagenekien bakoitzakzer nahi zuen edateko. Papelerako elektrizistak,mekanikoak, errepresentanteak eta herriko jendeaibiltzen zen tabernetan. 1950 inguruan herrian 3kotxe zeuden Arangurenena, Medikuarena etaPapelerakoa.

Zenbat taberna zeuden herrian?

Urtzelaietan, Langanen, Olaberrian Irastorzarena,Larreanen, Taberna Berrin, Zirkulon, Kontzejun betiegonda, Manolo, Txoko eta Txurrerian. Kanpotikjende asko etortzen zen eta denentzako ematenzuen, denok jendez beteta edoten ginen. Igandeetanmusika egoten zen. Jai eta aste lan egiten genuendantzara joateko eta txandaka joan behar izatengenuen.

Taberna itxi zenutenetik faltan bota duzue?

Ez, isteko gogoa genuen. Bezeroak agurtzea etorrizitzaizkigun. Azken 15 urteak kotizatzen aritu gara,lehen tabernan ez zen kotizatzen, enpresa eta

i n d u s t r i a nkotizatzen zenbatez ere eta,M a d r i l e t i kk o t i z a t z e nh a s t e k oeskutitz bat iritsizitzaigun eta

esan orain lasai bizi garela. Jardineko lanak egin...

Orain Zegamako tabernen bizia nola ikustenduzue?

Zegaman tabernatik ez dago negoziorik, oso zailadago eta asko dago ordaindu beharra. Lehen ezzegoen inpuestorik eta orduan ondo irabaz zitekeenbaina orain inpuestoak daudenez gastu gehiagodaude.

ElkarrizketaModesta eta MariaAramendi Arregi

“Papelerakoelektrizistak,mekanikoak,errepresentan-teak etaherriko jendeaibiltzen zentabernetan”

Zegama Urtekaria 06

Modesta eta Maria

113Txoko edaritegia

“Emakumeak tabernan ez ziren batere ere sartzen.Emakumeak normalean etxean egoten ziren etatabernara joaten baziren, senarrarekin joatenziren.”

Non eta noiz jaio zinen?

Zegaman 1937ko azaroaren 10ean jaionintzen.

Noiz hartu zenuen denda?

1962 urtean hartu genuen eta 40 baturtera edo horrela itxi genuen.

Zein produktu edukitzen zenuen?

Hasieran barru arropak, jertseak,alkandorak eta horrelako gauzak izatengenituen.

Zuk bakarrik hartu ahal zenuendenda?

Ez, ahizparekin batera hartu nuen, baino gero ahizpatailerrean hasi zen eta nik dendarekin aurrera eginnuen.

Zein ordutegi izaten zenuten?

Igandeetan ere ireki egiten genuen. Mezetara 6tanjoaten ginen eta ondoren eguerdiko ordubatak arteirekita edukitzen genuen. Astegunetan ez naizgogoratzen zein ordutegi izaten genuen baina egunosoan jarraian lan egiten genuen. Geroago ordutegibat etorri zen eta goizean 12.30ak arte lan egitengenuen eta arratsaldean 15.30etatik 20.00ak arte.Eta geroago oraingo ordutegia etorri zen, 9.00etatik13.00tara eta 16.00tatik 20.00tara. Ordutegi horikf i n k a t z e k olege bat etorriz e n e t ah e r r i k okomertzioakb i l d u e t ao r d u t e g i af i n k a t ugenuen. Igandeetan istea aldaketa handia izan zen,lehenago erosketak egiteko egunik onena igandeaizaten baitzen. Jendea mezetara etortzen zen etaerosketak egiteko aprobetxatzen zuen. Egun osoona izaten zen.

Urtean egunen bat isten al zenuten?

Ez, oporrik ez zegoen. Handik urte batzuetara, urteasko pasa ondoren,a b u z t u a narratsaldeetan istenhasi ginen, gauza berezibat beze la. Benolarunbat arratsaldeetanere itxi egiten genuen.Hasieran igandeetanzabalik egoten zen etala runbatean egunosoan lan eg i tengenuen. Geroagoigandeetan itxi egitenzen eta larunbatetan lane g i t e n z e n . E t aazkeneko urteetan

larunbat goizean bakarrik irekitzen genuen.

Denda nork irekitakoa zen?

Perfektak irekitakoa zen eta nire gurasoek hartuzuten denda traspasoan. Perfektak ere gure produktuberdinak saltzen zituen. Guk geroago denda handitu

egin genuen. 1980 inguruan Perfektak txakurrakgordetzeko zuen tokia errentan hartu genion etadenda handitu genuen. Orduan zapatak saltzen hasiginen.

Gabonetan jostailuak ere izaten zenituzten?

Bai hori beti jarri izan genuen, Perfektak ere jartzenzuen. Beno, Gabonetan ez, orduan Erregeetan izatenzen.

Familiko negozioa izan ahal zen beti?

Bai, esan bezala, denda ahizparekin hartu nuen etageroago Isabelek utzi zuenean senarrak laguntzenzidan.

Herrian jendeak zer behar zuen ezagutukozenuen ezta?

Bai, eta gainera kotxerik ez zegoen garai bat zen.Eta orduan jendeak erosketak herrian egiten zituen.Jendea kotxeak edukitzen hasi zenean nabaritu eginzen, kanpora joaten hasi ziren erosketak egitera.

Denda utzi zenuenean zure bizian aldaketarenbat nabaritu al zenuen?

Denda utzi nuenean oraindik urte batzuk kotizatzenpasa beharra izan nuen eta anaiarekin lanean jarraitunuen. Denda zegoen etxea gaizki zegoenez etaerortzeko arriskua zuenez, etxearen jabeak salduegin zuen eta gu errentan geundenez denda itxi

beharrean aurkitu ginen. Ez dut pena handiegirikizan, denda gustatzen zitzaidan baina lanean jarraitunuenez ez zen hainbesteko aldaketa izan.

Dendak ematen duen lanik gogorrena zein izanda zuretzat?

Dendarako erosketa egiten jakitea. Urtaro bakoitzairisten zenean eta urtarorako produktuak erosi beharzirenean, buru hauste handiak izaten nituen jendeaknahi zuenarekin asmatuko nuen edo ez. Diru kopuruhandia gastatu behar zen eta ez zen jakitenberreskuratuko zen edo ez. Hasieran gainera 4urtarotan erosten zen, geroago bitan, udan etaneguan.

Zer saltzen zenuten gehien?

Barru arropak, kaltzetinak, pijamak.

Saltzen zenuten arropa zer zen astegunerakoedo igandeetarako?

Nahiko arropa jantzia izaten genuen, Bilbotik ekartzengenuen arropa prezio onean eta garai hartarakoprezio eta kalitate oso onekoak.

Gaur egun Zegaman arropa denda batekaurrera egiteko aukerarik izango al luke?

Nik uste dut baietz, modan dagoen arroparekin lanegitea oso zaila da, baina barru arropak, pijamak,painueloak.... eta horrelako gauzekin denda bataurrera aterako litzatekeela esango nuke. Beno, lanhori bera egiten du kooperatibak ezta?

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaMª Lourdes

Garmendia Zabaleta

Lourdes Garmendia

“Igandeetanistea aldaketa

handia izanzen, zerenlehenago

erosketakegiteko egunikonena igandea

izaten zen.Jendea

mezetaraetortzen zen

eta erosketakegiteko

aprobetxatzenzuten.”

114

“Kotxerik ez zegoen garai bat zen. Eta orduanjendeak erosketak herrian egiten zituen. Jendeakotxeak edukitzen hasi zenean nabaritu egin zen,kanpora joaten hasi ziren erosketak egitera.”

Lourdesek denda eduki zuenlekua

Zegaman, jaioa al zara?

Bai, Arretxe baserrian jaio nitzen 1928ko uztailaren22an.Noiz ireki zenuten Manolo Taberna?

1945 urtean ireki genuen taberna, Errege eguna zeneta goizeko 6etarako ireki genuean. Egun hartan 45zmko elurra zegoen eta aitak eta biok kendu genuentaberna aurreko elurra.Gure taberna, taberna izan aurretik mendiko subastakegiten ziren tokia zen. Gure aitak erosi zuen etxea20.000 pezeta (120 � ) ordainduta.Tabernan lanean hasi aurretik 2-3 urtean Diputazioanibili nintzen lanean peoi bezala.Edaritegia edota jatetxea ere izan zenutenhasieran?

Hasiera batean denda eta taberna ireki genituenbatera. Baina dendan jendeak gauza asko uztenzituen geroago ordaintzekotan edota ordaindu gabeuzten zuten eta ondorioz tabernarekin bakarrikjarraitzea erabaki genuen.Esan, tabakorik ez genuela hasieran saltzen, horiEstankoan eta Konfiterian saltzen zen.Ondo moldatzen al zineten lekuarekin?

Hasieran garajean ematen genuen jana eta tabernakomahaietan ere bai. Geroago, lehenengo pisua jatetxebezela jarri genuen eta behean ere jangelabagenuenez bertan ere jana ematen hasi ginen.Lolekuak ere ematen genituen. Gogoan dut, Zerainensondeo bat nola egon zen eta haiek edukitzengenituen, orain Kooperatiba dagoen lekuan.Petroleroak etorri zirenean espainolak eta frantzesaketorri ziren, hauei 150 pta egunekoa kobratzengenien gosaria, bazkaria, arropa garbitu eta abaregiteagatik.Langilerik izan al duzue tabernan inoiz?

Negozio familiarra izan da batez ere langileren batedo beste ere izan dugu. Goieneko JuanitoApaolazaren emazteak, Mª Jesus EtxepareLesakakoak denbora dexente egin zuen gurekin etaIritxoko Damiana Agirre eta Altzibergo Josefa Agirreere, mantenuaren truke izan genituen laguntzaile.Bezero mota asko aldatu al da?

Orain bezelako emakumeen sartu irtenik ez daezagutu inoiz. Aldaketarik handiena horretan ikustendut.Zer kontsumitzen zuten bezeroek gehien?

Denetik eskatzen zuen jendeak, jatetxean, txuletahaundiak, haragia gisatuta, arraina, bisigua, etabareta tabernan berriz, gehiena ardoa edaten zen, ardobeltza eta ardo txuria.Jende asko ibiltzen genuen, hamaiketakoa egiteraeta etortzen ziren eta tripakiak, muturrak, arrautzapare bat txorixo edo urdaiazpikoarekin etabareskaintzen genien, gosaltzen jende asko ibiltzengenuen. Lehen Zegamako taberna guztietan jatenematen zuten, ez dakit denentzako nola iristen zen,orain bakarra dago.Lehen musika egoten zen Altsasuko musika bandaetortzen zen igandetan eta horiek jende askoekartzen zuten.Etxean generorik prestatzen al zen?

Bai, freskagarria geuk egiten genuen, gaur egunKASa.Urtez urte, geroz eta prestaturiko genero gehiagoiristen joango zen, Anisa ere hasieran Abarzuzatikekartzen genuen.

Txirrindulariei ere ostatu emanzenieten ezta?

19 urtean eduki genituen txirridulariaketxean, Manolo semeak Baneston lanegin zuenean Indurain ere egon zen. 20txirrindulari batera ere eduki genituen,etxe guztia beteta izaten genuen.Txirrindularitzan jende garrantzitsua izandena eduki genuen ostatu eman da etaesan, omenaldia ere egin zigula Reynoldsetxeak, emazteari eta niri NafarroakoLiedenan.Z e i n o r d u t e g i z e n u t e njendaurrerako?

20-25 urtean goizeko 5’30etatikhurrengo eguneko ordubiak arte irekita edukitzengenuen; gure seme-alabek sinistu ere ez zutenegiten. Ostalaritzak ordu asko eskatzen ditu.Hasierako urteetan gainera ez genuen isten inoiz.Joxe Mari Egimendiak Baztartxo taberna hartuzuenean ekarri zuen astean egun bat atsedenhartzeko ohitura eta orduan gu ere isten hasi ginen.Gaur egun aste barruan guk bakarrik isten dugu.Zenbat urte egin dituzu zuk mostradorenatzean?

17 urte nituenetik jubilatu arte egon nintzenmostradoren atzean lanean, beraz 54 urte.Ba al duzu jarrapenik ?

Tabernarekin seme-alabak jarraitzen dute, jatetxeaberriz, emaztea gaixotu zenean itxi egin genuen.Zegaman orain Jatetxe bakarra dago bestebatentzat merkaturik ikusten al duzu?

Bai oso ondo egongo litzateke bezeroentzat bestebat irekitzea aukera gehiago egoteko. Denda askoitxi egin dira baina tabernak mantendu egin dira,Zegama herri txiki bat izateko taberna asko daude,tabernako ohiturak ere asko aldatuta daude lehengotxikiteo hori batez ere; lana ondo egiten daasteburuetan baina aste barruan ez hain ondo.San Bartolometan lan asko egiten al zen?

Bai, lan asko egiten zen.Lehen Udaletxekoekgoizeko ordubata jarrizuten tabernak istekoordua. Urte batzuenondoren ordutegia ezz e n e r re s p e t a t u .Oraingo hau abuso batda nire ustez, jendeatabernan egotea etamusika hain altu jartzeaere bai;Azken urte hauetakoalkoholemia neurriekeraginik izan al dutetabernetan?

Alkoholemiaren gaiadela eta onuragarria daherrian bertan tabernakedukitzea; bestalde, aipatu beharrekoak dira,Zegaman egiten diren kinto bazkari eta afariak. Niaskotan pentsatzen aritzen naiz ez dela egongoGipuzkoa osoan Zegaman egiten diren hainbestekinto bazkari.Noiztik ezagutu duzu tabernako tradizioaetxean?

Nire gurasoek betidanik izan zuten tabernakotradizioa. Ama umezurtz gelditu zenean,Hondarribiara joan zen bere izeba batekin eta ohitutazegoen jana jartzen eta etxeko lanak egiten. Amaeta izeba oso sukaldari onak ziren.

ElkarrizketaManolo

Arizkorreta Ariztimuño

“20-25 urteangoizeko5’30etatikhurrengoeguneko ordubiak arteirekitaedukitzengenuen; gureseme-alabeksinistu ere ezzuten egiten”

Zegama Urtekaria 06

Manolo Arizkorreta

115

Manuel eta Maria Luisa emaztea

Non eta noiz jaio zinen?

Idiazabalen 1939ko martxoaren 13an.Ze motatako denda izan zenuen?

Harategi bat izan nuen. Zegamara 16urterekin etorri nintzen, osaba bat nuenhemen harakina zena eta bereganalanera etorri nintzen.Ordundik al zaude Zegaman?

Ez, osabarekin denboraldi bat eginondoren Beasainen Dorronsorotarrenzaldi harategian ibili nintzen lanean,

Hernanin ere ibili nintzen beste harakin batekin etaazkenean Zegaman bukatu nuen.Nola hartu zenuen harategia Zegaman?

Osabak zuena hartu nuen. Osabak Hernaninharategia erosi zuenean ni Zegaman zuenarekingeratu nintzen. Gero harategia tokiz aldatu nuen etaSan Martin kalean jarri nuen. Lokal horretan aurretikKutxa egonzen. Kutxarierosi egin nioneta obra eginbehar izannuen.A u r r e k oh a r a t e g i anon izan zenuen?

Santa Barbara 9an.Noiz ireki zenuen?

Nik 19 urterekin hartu nuen eta 67 urterekin utzinuen. 48 urtetan Zegaman harategia izan nuen.2005eko urriaren bukaeran itxi nuen harategia, hartuere urriaren azkenean hartu nuen, 1957an.Haragia nola ekartzen zenuen?

Bertan hiltzen genuen ganadua. Normalean astearteeta ostegunetan albaitaria pasatzen zen eta orduanegiten genuen.Zein ordutegi izaten zenuten denda irekitzeko?

Ez zegoen ordutegirik, igandean 5.30etan irekitzengenuen denda. 6tan meza egoten zen eta meza

aurretik irekitzen genuen. Larunbat arratsaldean ereireki egiten genuen.

Zein jan edukitzen zenuen harategian?

Oraingoaren antzera, baina oilaskorik ez zen saltzen.Txerria ere etxeetan hiltzen zenez, txerria ere ez zensaltzen. Oilaskoak lehen aldiz Segurako granja batetikekarritakoak saltzen hasi nintzen.

Gabonetan zer jaten zen gehienbat?

Guk saltzen genuen jakien artean xerra eta txuletaziren nagusi. Solomilloa ia ez zen saltzen, gaur egunbezainbeste solomillo sekula ez da saldu.

Jendearen erosteko ohiturak asko aldatu aldira?

Bai, asko. Egia da lehen inork ez zuela automobilik,beraz, jendeak behar zuena herrian erosten zuen.Baserrietan txerria hiltzen zen, ni 25 urteetan zeharbaserriz baserri txerri hiltzen ibilia naiz. Saltzekobehar nituen txerriez gain urtean 80 bat txerri gehiago

hiltzen nituen, etxe batzuetan 2 hiltzen nituen. Gauregun jendeak automobila dauka eta askoz eregehiago irteten da. Lehen bikoteak ezkontzenzirenean, andrea etxean geratzen zen eta gizonalanera joaten zen, gaur egun biek lan egiten dute,beraz, nik normaltzat jotzen dut beraiek astekoerosketak merkatal gune handietan egitea. Bizimoduaaldatu egin da, baita jateko erak ere. Gure gaztedenboran 5 duroko bat eduki ezkero, txuleta batjateko iristen bazen, ba txuleta jaten zen, ez bazeniristen, ba tripakiak edo mingaina edo antzeko zeredo zer jaten zen. Gaur egungo gaztea aldiz, bokadiloon bat jatekin konforme geratzen da. Horrekin ezdut esan nahi gaurko gaztea hobeagoa edookerragoa denik, ohiturak aldatu egin direla baizik.

Zurekin batera norbait gehiago ibili al dalanean?

Bai, nire emaztea. Beti elkarrekinaritu gara lanean. Bai denda etabaita bere garaian “mataderiko”lanak egiten ere lagundu izan dit.

Herria txikia izanik bertakojendearen nahiak eta beharrakezagutzea erraza izan al da?

Herri hauetan ez da “pasoko”jenderik etortzen beste herribatzuetan bezala. Hemenlehengoa dabil bueltaka eta hurazaindu behar da.

Azkena izan duzuen dendanoiz zabaldutakoa da?

1975eko martxoaren 13an irekinuen. Lokal hau nik erositakoa zeneta aurrekoa berriz errentan nuen.Migel eta Isabel, bilobarekin

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaMigel

Goiburu Goiburu

Migel Goiburu

“Zegamakomerkataritza

baxuenerainojatxita dagoela

esan daiteke,arraindegi bat

harategi bateta bi janari

denda.Etorkizunean

merkatalgunahandiakbakarrik

egongo dira”

116

“40-50 urtetik beherako ia inor ez dela erosketakegiten ibiltzen herrian eta adin horretatik gorakoak10 urteetan asko falta izaten direla”

Harategietako haragiaren artean etamerkatalgune handietako haragiaren arteanalderik ba al dago?

Ba i , ka l i ta tea nah i baduzu ez in za ramerkatalguneetakoaz fidatu. Kalitatearen bila ezinda gune hauetara joan, kantitatearen bila baizik.

Nola ikusten duzu Zegamako merkataritza?

Maila baxueneraino jatxita dagoela esan daiteke,arraindegi bat, harategi bat eta bi janari dendabakarrik daude. Hori mantendu beharko litzateke,baino nik gauza bat bakarrik ikusten dut, 40-50urtetik beherako ia inor ez dela erosketak egitenibiltzen herrian eta adin horretatik gorakoak 10urteetan asko falta izaten direla. Hemendik 10urteetara gertatuko denak ematen dit beldurra,etorkizuna nahiko beltz ikusten dut. Zaharrakgutxitzen joango dira eta gazteak beste ohiturabatzuekin datoz, gaurko munduaren modura datoz.Ez dut esan nahi zaharrak hobeagoak direnik,mundua ere aldatu egin dela baizik. Etorkizuneanzer egongo den galdetzen badidazu merkatalgunehandiak bakarrik egongo direla erantzungo dizut.

Lana utzi duzunetik zure bizia asko aldatu alda?

Bai asko aldatu da, beno, hainbeste urteetakoohiturak ez dira egun batean aldatzen. Nik oraindikniregana etortzen zen bezero bat ikusten badutkalean berarekin izandako elkarrizketez oroitzennaiz, zer erosten zuen... Gainontzean nire biziakhobera egin du, denbora asko dut orain niretzat.

Harakin baten lanik gogorrena zein da?

Orain harakinak lehen baino lan gutxiago egiten du.Aldiz, kostuak ere handiagoak ditu. “Mataderiko”lana eginda edukitzen da eta kamaran zintzilik jartzendiote haragia harakinari. Lehen tripak eta tripakiaketxean garbitzen ziren, orain hori dena egindaekartzen dute.

“10 urteetaragertatukodenak ematendit beldurra.Zaharrakgutxitzenjoango dira etagazteak besteohiturabatzuekindatoz”

Miguel harategian lanean

Non eta noiz jaio zinen?

Seguran 1938ko azaroaren 14an.

Zein motatako denda izan zenuen?

Lehenengo 5 urtetan janari denda izannuen osabak handik kotizatu zuen etahura jubilazioa kobratzen hasi arte edukigenuen. Gero mertzeria jarri nuen.

Noiz irekitako denda da?

1959an ireki nuela uste dut, aurretik ezzegoen dendarik toki berean eta2001ean itxi nuen. Beraz, 42 urtetanizan dut denda zabalduta.

Zein ordutegi izaten zenuten?

Hasieran igande goizetan ireki egiten genuen etaastean zehar eguerdian ez zen sekula isten. Geroagoigandeetan itxi egiten genuen eta astean zehareguerdietanere bai.

O s a b ajubilatu etag e r ob a k a r r i kgeratu a lzinen dendan?

Lehendabiziko denboran izeba nirekin batera egotenzen, baino geroago ni bakarrik egon nintzen.

Jendeak gehien zer erosten zuen?

Ez dakit, jendeak denetik erosten zuen. Gauza askonituen eta denen beharrak ere ezberdinak izatenziren. Hori beti horrela izan da.

Merzeriko gauzez gain zerbait gehiago izan alzenuen?

Jostailuak ere izan nituen, hasieran ez, bainodenborarekin jarri egin nituen. Gauza asko izatennituen, orduan zer nuen eta bukaeran zer izan nuenoso ezberdina izan zen. Hasieran saltzen zenuenageroago ez zen erosten eta orduan aldatu egin beharzen produktua. 40 urtetan jendearen erostekogustuak aldatzen joan dira.

Urteko garairik garrantzitsunetako bat Gabonakizango ziren ezta?

Bai, Erregeetarako saltzen zen gehien. AzkenalderaGabonetan ere asko saltzen zela esan daiteke.Hasiera jostailuak asko saltzen genituen eta geroagoopariak ere saltzen hasi ginen, jendea opariak egitenhasi zenean.

Hain herri txikia izanik bezeroa ongi ezagutukozenuen ezta?

Bai, bai nik bezeroa eta beraiek ni. Jendeak bazekiennik zer edukitzen nuen eta nik ere jakiten nuenberaiek zer nahi izaten zuten. Gabonetarako etaErregeetarako jendeak aurretik eskatzen zuen nahizuena eta nik garai horretarako gorde egiten nien.

Saltzen zenuen produktua nola ekartzen zenuendendara?

Kamioiek ekartzen zuten hasieratik, trenez ere ekarriizan nituen. Baina azkenaldera transportistak ekartzenzuen eta askoz ere hobetoago antolatuta zegoen.

Zenbatero ekartzen zenuen produktuadendara?

Behar zenuena behar zen garaian ekartzen nuen.Urtean zehar ez zegoen aldi konkreturik produktuaeskatu behar zenik. Geroago bai, denboraldibakoitzerako behar zena erosi behar izaten zen, etaohitura horietan sartzea kostatu egin zela esandaiteke. Adibidez, hurrengo urteko neguko arropaotsailean eskatzera behartzen gintuzten hornitzaileek.Esan duzu hasieran ordutegirik ez zegoela,asteko 7 egunetan irekitzen zenutela. Geroordutegia finkatu zenutenean jendeari kostatual zitzaion dendariaren bizi berrira ohitzea?

Jendeak edozer gauza behar bazuen ez zuen tinbreajotzeko beldurrik izaten eta behar zuena eman egitengenion. Gure etxean horrek beti existitu izan du.Baina esan behar da jendeak normalean goizezerosten zituela gauzak eta iluntzean ere bai.

Denda utzi zenuenean faltan bota al zenuen?

Bai, hasieran baino gehiago denbora pixka bat pasazenean. Jendearekin izandako hartuemana botanuen faltan. Baino bestela oso gustura nago oraingobizimoduarekin. Dendarekin ez dudala batereoroitzapen txarrik ere esan behar da.Zuk izan duzun moduko denda bat mantentzeagaur egun Zegaman posible ikusten al duzu?

Nik baietz esango nuke. Nik azkeneko urteetan ereongi saltzen nuen. Baino garaiak aldatzen joatendira eta posible da jende gaztearen nahiak ezberdinakizatea. Barru arropak, pijamak, galtzerdiak, izarak,txandalak... horrelako produktuak kalitatezkoak izanezkero eta prezio onean izan ezkero jendeak herrianerosiko lukeela pentsatzen dut. Kooperatibari begiratubesterik ez dago.D e n d e t a nbeherapenakegotea gauregun modand a g o . Z u kb e h e r a p e n i ki z a t e n a lzenuen?

Bai izaten nuen,b a i n o g a u z ahandiegirik ere ez,jendeak horri ezb a i t z i o ng a r r a n t z i r i ke m a t e n . N isaiatzen nintzenetiketan ezer ezj a r r i a r r e nbeherapenen bategiten. Baina ezz e n b e re z i k iza i n t zen zenzerbait.

Mª Paz dendaren aurrean

Zegama Urtekaria 06

ElkarrizketaMª Paz

Larrea Arrizabalaga

Mª Paz Larrea

“40 urtetanjendearenerostekogustuakaldatzen

joan dira”

118

“Jendeak bazekien nik zer edukitzen nuen etanik ere jakiten nuen beraiek zer nahi izaten zuten.”

Non eta noiz jaio zinen?

Zegaman jaio nintzen 1932an 74 urte ditut beraz.

Zein motatako denda izan duzu?

Janari denda eta okindegia izan dut.

Noiz ireki zenuen?

Nik ezkontzerako denda irekita zegoen, Ni ezkonduaurretik nire senarrak, Jose Izagirrek, zeukanokindegia.

Janariaz gain zerbait gehiago edukitzen alzenuten?

Janariaz gain, lehen esan bezala, etxean egindakoogia izaten genuen salgai.

Bezeroak dendara etortzen ziren edotaetxeetara ere eramaten zenieten generoa?

Ogia dendan saltzeaz gain banatu ere egiten genueneta, eta banaketarakoan eskatutako generoa ereeramaten genien bezeroei.

Jana zakuetan ekartzen zenutenean aurretikprestatzen al zenituzten poltsatan?

Pentsua zakuetan ekartzen zuten eta azukrea erebai. Bi gauza horiek papelezko poltsatan jartzengenituen pisatuta, saltzeko prest. Babarrunak etagarbantzuak ere zakutan etortzen ziren eta hauekere poltsatan jartzen genituen.

Nolatan banatu zenuetan denda eta okindegia?

Nire senarraren anaia ezkondu zenean, aita eta biokdenda hartu zuten eta ni eta senarra okindegiarekingeratu ginen.

Zein ordutegi zenuten jendaurrerako?

9:00etatik 13:00etara 16:00etatik 20:00etara.

Non eduki zenuen denda?

Oraintxe dagoen leku berean.

Bezeroarekin zenuen hartuemana oso estuaizango zen, ezta?

Bezeroekin hartueman ona genuen, denak ezagunakziren eta.

Noiz itxi zenuen denda?

Bizkarrezurretik gaizki ibiltzen nintzen eta orduanpisu asko ibiltzeak kalte egiten zidan. Ardo garrafoiak,gaseosak eta abar pisu haundia zuten, garai hartanez zegoen orain dagoen komodidarerik eta itxi eginnuen denda orain dela 15 urte.

Olaberri auzoa zuen gazte garaitik asko aldatuda ezta?

Nire ume garaian, gazte asko bizi zen, jende asko,orain zahar asko bizi gara eta ume gutxi.

Gabonetarako ezer berezirik izatenal zenuten?Zerbait berezia egiten genuen bainaorain bezalako konturik ez, turroi piskabat izaten zen baina erositakoa. Gukogia bakarrik egiten genuen.

Baserritarrek dendan saltzekoprodukturik ekartzen al zizuten?

Ez orduan bakoitzak bere baratzak etagauzak edukitzen zituen, ez zuendendara saltzera eramaten, gehieneraere, babarrun asko izandako urterenbatean, horixe.

Sekula oporrik hartu al zenuen?

Okindegiak elkartu ginenean egin genituen lehenengooporrak. Bitartean ez zegoen ez oporrik, eta eztajairik eta festarik ere okindegian.

Denda utzi zenuenean faltan bota al zenuen?

Denda itxiagatik beti izaten da zerbait egiteko bainabeti botatzen da faltan. Gu jende askorekin lan egitenohituta geunden eta beti botatzen da faltan harremanhori.

Zegamako komertzioa nola ikusten duzu?

Nahiko penagarri, guk baratza koxkor bat daukagueta handik lortzen dugu ahal duguna. Ez dugu ezharagirik eta ez arrainik jaten. Arrautzak nik bakarrik

jaten ditut bainonire g izonakprobatu ere ezd i tu eg i ten .Etxen hartzenditu intxaurrakurte guztirakoeta baita kiwiak

eta sagarrak ere. Nik ez dut ondo ikusten, herrikokomertzioa; pena ematen dit eta gaineradenborarekin itxi egingo dira. Gero akordatuko dajendea. Komertzio haundiak txikia jan egiten du.Nire ustez komertzio txikiak konfiantza gehiagoematen du.

ElkarrizketaMª DoloresBerasategi

“Niresenarrarenanaia ezkonduzenean, aitaeta biek dendahartu zuten etani eta senarraokindegiarekingeratu ginen.”

Zegama Urtekaria 06

Mº Dolores Berasategi

119Denda kokatzen zen eraikina

“Okindegiak elkartu ginenean egin genituenlehenengo oporrak. Bitartean ez zegoen ezoporrik, eta ezta jairik eta festarik ere, okindegian.”

Non eta noiz jaio zineten?

Xanti, Beasainen 1940ko urriaren 10ean

Kontxi, Zegaman 1944ko apirilaren 20an

Zein motatako denda izan duzue?

K: Guk arraindegi bat izan dugu.

Zuek ireki al zenuten arraindegia?

X: Ez irekita zegoen, guk berritu egin genuen.

Zuek zein urtetan hartu zenuten?

K: 1984ean ireki genuen.

Hasieratik batera aritu al zineten lanean?

X: Ez, ni laguntzailea bakarrik nintzen.

K: Arraina ekartzeko txoferra.

Kontxiren aitonak Zegaman arraindegia izan zuen.Zaldi bateking u r d i a nekartzen zuena r r a i n a .A r r a i n aB e a s a i n e nhartzen zueneta hand ikZegamara iritsi bitartean bidean arraina salduzetortzen zen.

K: Bidean zetorrela gazteek angulak lapurtzenzizkioten. Izan ere, Gurdiaren abiadura ez zen osohandia izango eta.

Eta arraina nola iristen zen Beasaineraino?

K: Beasaingo arraindegietara trenean iristen zen etaKontxiren aitona gurdiarekin arrainaren bila joatenzen tren geltokiraino.

Zuek arraindegia hartu zenutenean zeinordutegi izaten zenuten lanerako?

X: Goizeko 3ak 3:30ak aldera jaiki beharrean aurkitzenginen. Goizeko 5etarako Pasaian egon behar baitzen.Eta gero denda goizean iriki ondoren ordu bat ordualdera arte denda irekita edukitzen genuen.Arratsaldetan itxita izaten genuen.

Jendeak zein arrain zuen gogokoen?

Jendeak beti berdina eskatzen zuen.

K: Gu saiatzen ginen arrain ezberdinak ekartzen,baina gero ez ziren saltzen. Batez ere, txitxarroa,bakailao fileteak eta peskadila erosten zuengehienbat. Adibidez, rodabailoa ekartzen genuen,baino inork ezagutzen ez zuenez ba ez zen bateresaltzen. Oilarra ere saltzen zen. Orain arrain motagehiago ezagutzen direnez, arraindegietan denetikegoten da eta denetik erosten da antxoaren garaianantxoa bakarrik saltzen zen. Pasaian antxoak erostengenuenean harrituta geratzen ziren. Ez zuten sinestenhainbeste antxoa saldu zitekeenik.

Ospakizunetarako zein arrain erosten zuenjendeak?

X: Bixigua eta legatza. Eta bertako arraina gainera,ez Txilekoa. Gainera urtean zehar bixigua neurri

txikietakoa saltzen bazen, Gabonetan ahal zenhandiena nahi izaten zuen jendeak eta bixiguarentzatgarai txarrena. Gabonak dira. Bixigu ona jateko udanjan behar da.

K: Eta legatza berdin, maiatzetik aurrera dago beremomentu onenean.

Lanbide gogorra al da?

K: Nik beti esan izan dut lan hau zahartzarora iristekoaez dela. Hezetasunarekin hezurretatik oso gaizkiibiltzen nintzen, eta ez ni bakarrik. Portuan laneanzegoen jende dena zaharra zela ematen zuen, bainaez zen horrela, hezetasun handiarekin egun osoanlanean ibiltzeak kalte ikaragarria egiten du.

K: Bestela lan polita da. Udan ondo ibiltzen zara,baina neguan...

Nola ikusten duzue gaur egun gure kostenegoera?

X: Gu arrandegiarekin hasi eta gero Pasaian sartzenzen arrainaren kopurua jetsita zegoen. Baina jendeakesaten duenez, 24 orduak pasatzen omen zituztenPasaian arraina deskargatzen. Guk hori ez genuenezagutu. Gu hasi ginenean barku asko sartzen zirenhemengo arrainarekin eta gaur egun ia bat ere ez.Gure azkeneko urteetarako barku askok lana egiteariutzia zioten. Guk lonja guztia arrainez beterik ikusiizan genuen, eta gero husten joan zen. Gero Europatiketortzen ziren kamioek arrainez betetzen zuten lonja,baino hemengo arrainik ia batere ez zegoen. Oraina s k o e n t z u t e n d e n b e z a l a , p o r t u r i kgarrantzitsuenetako bat Gasteizko aireportua da.

K: Gaur egun kontsumitzen den arrain gehienakanpokoa da. Gasteizera iristen den arraina Tuterakofrigorifiko handi batzuetan gordetzen dute eta handikPasaiara eta Oiartzunera ekartzen dute saltzeko.Hemen ez dago arrainik.

ElkarrizketaXanti MartinKontxi Otaegi

“Kontxirenaitonak zaldi

batekingurdian

ekartzen zuenarraina.Arraina

Beasainenhartzen zuen

eta handikZegamara iritsi

bitarteanbidean arrainasalduz etortzen

zen.”

Zegama Urtekaria 06

Xanti eta Kontxi

120

“Gu saiatzen ginen arrain ezberdinak ekartzen,baina gero ez ziren saltzen. Batez ere, txitxarroa,bakailao fileteak eta peskadila erosten zengehienbat.”

Arraindegia, etxe horren behe solairuan izan zuten

Iaz Euskal Herriko deiturei buruz idatzi nuen eta eznaiz gehiago luzatuko. Oraingo honetan Zegamanohikoak diren beste lau deiturez arituko gara, Arrieta,Arizkorreta, Guridi eta Telleria.

ARRIETA deitura zegamarra bada ere Euskal Herrikoleku askotan ere badu jatorria, gure herriak harriasko baitago. Izen hau duten baserriak daude, edoegon dira ondoko herriotan: Berriz, Dima, Elorrio etaOtxandio Bizkaian; Altza, Amezketa, Beasain,Villabona, Donostia, Gaintza, Hernani, Oiartzun,Soraluze eta Zizurkil; Nafarroan Zigan eta Artzibar;Iparraldena ere bada, baina bertan Harrieta idaztendute. Horretaz gain Bizkaiko herri eta Arabako Iruraitz-Gaunako herrixka ere bada. Deitura honek duenarmarri hedatuena urrezkoa da eta erdian zuhaitzbat du, eta honen azpian basurde bat. Beasaingoetxearen berri badugu 1399an. Ameriketan erezabalduta dago deitura hau eta esaterako 1545anDiego Arrieta Santo Domingora joan zen emazte etaAna alabarekin batera.

ARIZKORRETA deitura Zegaman ohikoa bada ereIdiazabalen du jatorria. Osagaiak argiak dira hareitz‘haritz’, gorri eta ugaritasuna edo lekua adieraztenduen –eta atzizkia. Esanhaia beraz ‘Haritz gorriarenlekua’. Segurako artxibategian agertzen zaiguaspaldian, 1370an Arescorreta moduan eta 1570anAreyzcorreta. Geroago areitz>aritz aldaketa pairatuzuen deiturak gaur egun duen itxura hartu zuela.Armarria zilarrezkoa da eta erdian arte bat dauka,oinetan bi otso. Idiazabalgo jatorria zuen Arizkorretainkisidoreak.

GURIDI deitura Legazpikoa da eta hor agertzenzaigu 1532ean besteak beste. Armarri desberdin biditu deitua honek. Biak dira urre kolorekoak etazuhaitz berdea dute erdian. Batean, belarra dagoeta behi gorri bat ari da jaten, bestean ez dagobelarrik eta ezkerraldean zilar koloreko ahuntza dagozutik zuhaitzaren kontra eta eskuinaldean gurdi bat.Armarri bi hauek izenaren etimoa azaltzen saioetanulertu behar ditugu. Behiaren armarrian deituragurina+di dela azaltzen da. Bigarrenena berriz gurdihitzarekin. Zer esan nahi duen ez dakigu bainabadirudi ez batak ez besteak ez dutela funtsarik.

TELLERIA deiturak Euskal Herriko herri askotan dujatorria, Arrieta baino gehiagotan, baina Agirre bainogutxiagotan. Gutxienez, gehiagotan izan baitzeke,ondoko herriotan du jatorria:

Bizkaia: Aulesti, Murelaga, Gizaburuaga, Iurreta,Mañaria, Mendata, Sopela eta Zamudio

Gipuzkoa: Aia, Altza, Amezketa, Andoain,Aretxabaleta, Azkoitia, Beasain, Bergara, Deba,Eibar, Errenteria, Errezil, Hernani, Hondarribia,Leaburu, Legazpi, Mutiloa, Oiartzun, Olaberri,Sorabilla, Tolosa, Urnieta, Zarautz eta Zerain,

Nafarroa: Areso, Etxalar eta Leitza

Ugaritasun hau ulertzea erraza da herri guztietanegon baitzen gutxienez teileria bat baina beti ez zenetxerik eraiki.

Mikel Gorrotxategi Nieto

EUSKALTZAINDIAKO ONOMASTIKA

BATZORDEKO IDAZKARIA

Zegamako deiturak (II)

Zegama-Aizkorri Mendi Maratoiak idea berri bat ere jaioarazi duela esan daiteke.Iazkoan Zegama-Aizkorri Mendi Maratoiaren ondoren hainbat zegamar etamadrildarrean artean, “sidraultramaratoia” egiteko ideia sortu zen, hau da, bi ekipoosatu, bata “ Zegamero” (goierriko korrikalariez osaturiko) izenekoa eta bestea“Lobberos” izenekoa, (Madrileko korrikalariez) osaturikoa, eta bakoitzak berejatorritik, 6 etapatan maratoia egitea, elkarrekin topo egin arte; esan talde bakoitzadozena bat korrikalariz osaturik dagoela. Talde bakoitzak 250 km.ko ibilbidea eginbehar zuen 6 etapatan zatituta eta elkargunea Soriako Ucero herrian ezarri zuten.Protagonistek aipatzen dutenez, ideia, Zegama-Aizkorri maratoian zegamar korrikalaribatek, madrildar korrikalari bati, emandako baso bat sagardorekin sortu zen.

LEHENENGO SIDRAULTRAMARATOIA

Uztailaren 22an, Bielorrusiako dantzak ikusteko aukera izan genuen Zegamako Kulturetxe aurreko plazan. Izaki, Gobernuz Kanpoko Erakundea izan zen antolatzaileaeta bere helburua, duela 20 urte Chernobylen izandako istripuaren ondorioz, kalteturikjaio diren haurrei laguntza ematea da. Hori dela eta dantza talde honen bidez,ezagutzera emateaz gain, laguntza bideratzea lortzen dute. Udalak, Izaki erakundeareneskaerari aldeko erantzuna eman ondoren, Sozh dantza taldearen bisita izan genuenZegaman.

Abenduaren 9an, Olarango Gizarte Zentroan “ Lla Sonrisa de los Inuit” izeneko dokumentala ikusteko parada izan zen. Dokumentalarenaurkezpenera 120 bat pertsona bildu zen. Herritarrez gain inguruko herrietatik ere izan zen dokumentalaren interesak erakarririk Zegamarahurbildu zenik. Inuit edota eskimalek 57.000 pertsonako komunitatea osatzen dute eta duela urte gutxi arte, gizaki hauen bizi itxaropena32 urte izan da. Dokumental hau egiteko gionista eta errealizadore lanak Jose Maria Elosegi zuzendariak egin zituen eta bidaian gia lanakRicardo Lopez Valverde, Artikoko espezialistak egin zituen. Produkzio eta dokumentazio lanetan berriz Jose Larreak Madrilen duen “AñosLuz” izeneko agentziako ekipoa izan da. Bidaia 12 pertsonek egin zuten eta protagonisten artean zegamar batzuk daude, besteak beste,Unai Martin, Jon Aramendia, Joxean Agirrebengoa eta Joxe Larrea bere emazte Manuela Perezekin. Bidai ahaztezina dela aitortzen dute,Inuit edo eskimalen lurralde birkina ezagutu eta beraikein esperientzia desberdiak bizitu ondoren.

GROELANDIRI BURUZKO DOKUMENTALA

BIELORRUSIAKO DANTZAK

Zegama Urtekaria 06

Tokiko Agenda 21

122

TOKIKOAGENDA 21,ZER DENGOGORATUZUdaletxea kudeatuedo gestionatzekotresna bat da etahe r r i t a r ren b i z ikalitatea hobetzea duhelburu.Bi printzipio nagusiditu: alde batetik,

udal plangintza guztietan garapen ekonomikoa,garapen soziala eta ingurumenaren babesa kontuaneduki beharra, eta bestetik, iraunkortasun globalatokiko iraunkortasunaren bidez lortzea.Amaierarik ez daukan prozesua behar luke izan.Adostutako ekintzak burutu ahala, helburuak betetzendiren egiaztatu beharko da, eta jarraipena egitenden bitartean beste ekintza berriak planifikatzen dira.

ZEGAMAKO AGENDA 21. ZERTAN DA?2.006. urteko urtarriletik aurrera Zegama Udalsarea21 sarean sartu da. Baina zer da UDALSAREA 21?Herri mailan iraunkortasuna sustatzea helburu duensarea da eta udal nahiz erakunde berriak hartzekoprest dago baldin eta hiru konpromiso hauek betetzenbadituzte:• Aalborg-eko Gutuna eta Euskal HerrikoIraunkortasunaren aldeko konpromisoa sinatutaeduki.• Hainbat urtetarako Ekintza Plana diseinatuta etaplenoz onartuta izan.• Herritarrek parte hartzeko bideak ezarrita eduki.Hurrengo erakundeek osatzen dute Udalsarea 21:IHOBEk (Eusko Jaurlaritzaren Lurralde Antolamendueta Ingurumen Sailak), Araba, Bizkaia eta GipuzkoakoForu Aldundiek, EUDELek (Euskal Udalen Elkarteak)eta, une honetan, 138 udalerrik.Zegamako Udalak aipatu ditugun konpromisoakbete ditu. Aalborg-eko Gutuna 2004ko Apirilaren5an sinatu zen. 2006ko martxoaren 27ko UdalBatzarrean Euskal Herriko Iraunkortasunaren aldekokonpromisoa eta Tokiko Agenda 21eko ekintza planaonartu ziren.Foroa martxan dauka, azken bilera abenduaren11n arratsaldeko 7etan izan zen, udaletxeko plenoaretoan.

PARTEHARTZEAUrtebete pasa da Zegamako Tokiko Agenda 21ekoHerritarren Partehartze Foroa martxan jarri zenetik.Orain arte eginiko lanean, foroak herriaren ingurumen,ekonomia eta gizarte egoeraren inguruko hausnarketabat egin eta herritarren bizi kalitatea hobetzerabideratutako ekintza konkretuak proposatu ditu: hauda, Zegamako ekintza plana landu du.Ekintza-Plan hau, hainbat arlorekin loturiko ekintzazehatzez osoturiko plan bat da. Hemendik aurrerakolana, plan horretan zehazten diren ekintzak aurreraeramatea izango da.Abenduaren 11n, astelehena, arratsaldeko 7etanpartehartzeko foroa bildu da eta bertan UdalakAgenda 21 proiektuaren barruan emaniko pausuenberri eman, eskolako Agenda 21a eta eskualdemailan aurrera eraman behar diren ekintzak azalduditu.

ZEGAMAKO EKINTZAKEkintza planeko ekintzak aurrera emateko, EuskoJaurlaritzak, IHOBE S.A. sozietatearen bitartez, etaGipuzkoako Foru Aldundiak dirulaguntza batzukeman dituzte.IHOBE, S.A. sozietatetik bi ekintza aurrera eramatekodirulaguntza lortu da, betiere %50 bateansubentzionatuak izan dira:• Udal foiletoa argitaratu ekintza planaren berriemanez.• Dirulaguntza: 4.000 �• Informazio seinaleak jarri udalerria Udalsarea 21ensartu dela adieraziz.• Dirulaguntza: 3.750 �Gipuzkokao Foru Aldundiko bi departamentuezberdinetatik lortu dira dirulaguntzak ondorengoekintza aurrera eramateko:• Zegamako Kultur Etxea egokitzea 12-16 urtebitarteko gazteentzat, eskaintza kultural zabalaahalbideratuz.• Giza Eskubideak, Enplegua eta Gizarteratzeadepartamentutik 72.000 � lortu dira.• Garapen Iraunkorra departamentutik 19.000 �lortu dira.

ESKOLAKO AGENDA 212005-2006 ikasturtean Zegamako Aitxuri Herri Eskolahondakinen gaia lantzen hasi zen Eskolako Agenda21ean.2006ko urtarrilaren 30eko Udal Gobernu Batzarrean,Eskolako Agenda 21 betetzeko konpromiso-aktaonartu zen. Konpromisoaren edukia hurrengoa da:“Lurralde Antolamendu eta Ingurumen Sailak ,CEIDA/IIHIIen bidez, aholkularitza didaktikoa, partehartzen duten irakasleen prestakuntza etaikasmaterialen eskaintza ziurtatuko ditu. Dirulaguntzakeskainiko ditu ikastetxeentzako urteroko deialdienbitartez eta udalekin edo mankomunitateekin sinatubeharreko hitzarmenaren bidez.Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailak Garapen Jasangarrirako Hezkuntzalehentasunezko programatzat tratatzea bermatukodu. Horretarako, irakasleen laneko esparrua etaordutegia Eskola Agenda 21 programarenkoordinazio-eta berrikuntza-eskakizunetaraegokitzeko bidea emango du.Udalek eta mankomunitateek Tokiko Agenda 21programaren zatitzat hartuko dute Eskola Agenda21. Eskolako partaidetza-foro bat ezarri eta sustatukodute, udalerriko ingurumena aztertzeko etaikastetxeen proposamenak jasotzeko. Proposameneierantzungo diete eta kanpoko aholkularitza edolaguntza-enpresa baten bitartez ikastetxeei lagundukodiete.Ikastetxeek Eskola Agenda 21 programaren proiektualantzeko eta, curriculum- eta hezkuntza-proiektuetanbarne hartuta, haren filosofia eta metodologiarijarraituz abiarazteko konpromisoa hartuko dute.Ikastetxeko ingurumen-batzordeak eratu etaproiektuaren arduradunak izendatuko dituzte.Garapen-prozesua bultzatu eta lortutako emaitzakebaluatuko dituzte. Gainera, urteko emaitzak eskolaeta Udal-elkarteari jakinaraziko dizkiote.”Otsailaren 3an Alkateak eta eskolako ZuzendariakAgenda 21eko konpromiso akta sinatu zuten.

Tokiko Agenda 21

Zegamako ikasleak EskolakoAgenda 21aren bidean

Martxoaren 29an Udala eta ikastetxeen artekoaudientzia egin zen. Bilera honetan, ikastetxekoordezkariak udaletxera gerturatu eta alkatearekinbatzar aretoan bildu ziren. Zegamako udalerriahondakinen inguruan zein egoeratan zegoen aztertuzuten eta egoera hau hobetzeko beharrezko direnekintzak alkateari aurkeztu zizkien.

Ekainaren 6ko Udal Gobernu Batzarrean, AitxuriHerri Eskolako ikasleen ordezkariek, Agenda 21ekoegitasmoaren barnean, Zegamako Udalari bidalitakoidatzia etxebizitza guztietara igortzea onartu zen.Idatzi honetan honako hau adierazten zen:

“Eskolan Agenda 21 lantzen ari gara eta “Zaborra”da aurtengo gaia. Agenda 21 ingurumena zaintzekoproiektua da. Horregatik, herriko auzoan ibili garabertako bazterrak, edukiontziak eta zakarrontziakaztertzen. Gure ustez, herria nahiko txukuna daukagubaina badaude hobetu beharreko gauzak. Udaletxearieskari batzuk egin dizkiogu eta betetzekotan geratudira. Baina gauza batzuetarako ezinbestekoa duguzegamar guztion laguntza. Beraz, Aitxuri HerriEskolako ikasleok eta Udaletxeko ordezkariekeskatzen dizuegu:

1 • Pipa-azalak eta zigarro-hondakinak lurrera ezbotatzea.

2 • Arbustoak eta lorontziak ez erabiltzea zakarrontzibezala.

3 • Txakur-kaka jabeak biltzea.

4 • Behar ez den tokietan ez aparkatzea.

5 • Zakarrontzietara zabor poltsak ez botatzea.

6 • Zaborrak, ahal duzuen neurrian, birziklatzea.

Herria garbi mantentzen denok saiatuko garelakoan,agurtzen zaituztegu.”

Udalak ikastetxearen proposamena aztertu ondoren,erantzun bat prestatu zuen aurrera eraman

daitezkeen ekintzak landuko dituztela esanez etaezinezkoak direnak zergatik ezin diren egin adieraziz.Erantzun hau ekainean ikastetxera bidali zen.

2006-2007 ikasturtean landu behar duten gaiahonako hau da: “Kontsumo jasangaitza murriztu,hondakin solidoak gutxitzeko”.

ZEGAMA UDALSAREA 21EKO KIDEUrtarrilaren 25ean Lehendakaritzan ZegamakoHer r ia ren i zenean A lkateak jaso zuenLehendakariaren eta Ingurumen eta LurraldeAntolamenduko Sailburuaren eskutik Zegamakoudalerria Udalsarea 21eko kide denaren azalpena.Ekitaldi honetan besteak beste, Udalsarea 21ekokide diren Goierriko 18 udalerriak parte hartu zuten.

Martxoaren 18an Zegamako Apeadorean Joxe Mari Esnaola zegamarra eta Migel Almandoz lesakarraren artekoapostua jokatu zen. 60 ontzako bost tronko moztu behar zituen Joxe Marik eta Almandoz lesakarrak zaldiarekinkilometro bat eta berrehun metro zeharka egin behar zituen. Enbor bakoitza moztutakoan batek eta 200 metro zaldizegindakoan, besteak, minutu bateko atsedena hartu behar zuen bakoitzak. Irabazlea Joxe Mari Esnoala suertatuzen eta jokoan zeuden 1.000 � ak eskuratu zituen. Honela, bi lagunen artean aurrez egindako apostuaren errebantxahartu ahal izan zuen Joxe Marik oraingoan.

ZEGAMARRA ETA LESAKARRAREN ARTEKO APOSTUA

Lehendakariak eta IngurumenSailburuak Alkateari emandakoagiriarekin

Abuztuaren 22an, San Bartolome jaiak ate jokazetozela, Zegaman izan zen zer ikusirik. Lau lagunek,bi zegamar eta bi oiartzuarrek elkarren artekoapostua egina zuten eta ikuskizuna futbol-zelaizaharrean eskaini zuten. Lana 3 enbor moztea zeneta enbor bakoitza bukatzen zuenean, txingalariakplaza egin behar zuen txingarekin. Zegamarrentaldean, aizkoran Jesus Mari Oiarbide aritu zen etatxingatan, Jose Mari Urbizu. Oiartzuarretatik, aizkoranJuan Mari Etxeberria aritu zen eta txingatan AsierPires. Futbol zelaian jende ugari bildu zen apostuazegamarrek irabazi zuten.

TXINGA ETA AIZKORAAPOSTUA

Zegama Urtekaria 06

Atzoko Zegama

124

Atzoko Zegama

2. ARGAZKIA1950. urte aurretik ateratako argazkiada. “Villa Loreti” izeneko etxea (1954aneraiki zen), egun Aseginolaza kaleko9 eraikia dagoen tokian zegoen etaoraindik etxe hori eraiki gabe dago,baita egun zine zaharra ezagutzendugun eraikina ere. Ezkerratara ikusidezakegun etxea, Aseginolaza 10edota botika dagoen etxea eraiki ahalizateko bota zen Gure Kabia etxea da.Eskubietara ikusi dezakegun etxeaEduardo Telleriaren etxea da eta zineanahiz lehengo medikuaren etxea ereez daude eraikita. Ibarreta baserriarenteilatuaz gain, argindar posteak ageridira kalean behera. Argazkian bataiobaten ondoren haurrak diru biltzenikus ditzazkegu.

1. ARGAZKIA. Zegama 1932-33 Ikasturtea (Goitik behera eta ezkerretik eskubira)

1. IlaraMaria GoyaFloren AgirreCarmen GorospeManuela ArrietaManuela LarreaMaria AzurmendiCarmen ArconadaAmbrosia AgirreFrancisca OtaegiFrancisca AgirreMaria LarreaIgnacia Larrea

5. IlaraIsidra AracamaFelisa TelleriaCarmen TelleriaRosario AzurmendiRosario AseginolazaPetrita AdarraAnita AzurmendiLuisa ArrietaLuisa AgirreRamona Ormazabal

2. IlaraMaria AldasoroMaria LaskibarMª Dolores AseginolazaFelisa BerasategiVictoriana AgirreMaritxu AldanondoCarmen ErauskinMaria BerasategiMaria ArizkorretaFelisa AgirreMª Teresa ArostegiMiren de CastroMª Belen OrmazabalPakita GorrotxategiMaruja BerasategiPilar BidaolaJuanita Mujika

3. IlaraIgnacia OrmazabalIsidra IraolaCristina GorospeBasilia AgirreElisa AldanondoGoyita FernándezDoña Incolaza (Profesora)Carmen AseginolazaMaria EtxezarretaBrigida AzurmendiMaria AseginolazaGregoria GuridiRufina AlzolaRamona Ormazabal

4. IlaraDionisia ArraiagoJosefa OrmazabalMª Dolores ArizkorretaCarmen ElizaldeJuanita LarreaEzezagunaMª Dolores ZurutuzaCarmen OyarbideMarcela OyarbideGertrudis LarreaMaria AramendiCarmen OrmazabalCarmen IrastorzaJosefa Aseginolaza

3. ARGAZKIAArgazki hau 1960. urtean ateratakoa izan daiteke eta San Bartolomejaietakoa da. Ezkerretara eta atzealdean Juan Telleria konpositorearenbustoa ikus dezakegu; busto hau 1972. urtean maiatzean bonbarenbidez suntsitua izan zen. Ezkerretara ikusi dezakegun sonbrilaBeasaingo “Ibañez” izozki saltzailearena da eta, bestea Segurako“Mateu” izozki saltzailearena. Plazaren goikaldean ikus daitezkeen4 soka horiek suziriak botatzeko erabiltzen ziren. Herriko plazanantolatzen zuen Udalak sokamuturra garai haietan, eta ikusle askoizaten zen.

6. ARGAZKIAArgazki honetan Ondarralde auzoaikusi dezakegu. Intxaurrondobaserria ikus dezakegu, gaur egunbere ordez eraikin berria dago.Ezkerretara Irion, Ondarretxeberri,Kaleko Txiki, Kaleko Handi, batezordezkatua, ikus ditzakegu.Goikoetxalde baserriaren aurrean,industrialdea eraikitako eremuadago oraindik zelai eta Intxaurtxoetabaserria egoera onean ikusdezakegu. Orokorrean pinudigutxiago eta zelai ugariago ikusdaiteke.

4. ARGAZKIAHemen ikusi dezakegun argazki hau 1973. urtekoa da. SanBartolome festetakoa da. Jose Maiora Plazak duela gutxiarte izan duen itxitura ageri da, harrizko zutabe eta burdinezkoerrailez egina. Sokamuturra bertan egiten zenean, partehartzaileentzat estuasunetik irteteteko balio zuen. Jendetzaugari ere ikus daiteke sokamutur ikuskizunaz gozatzen. Egunere dagoen magnolioa ikus daiteke ondoan, arbusto bat ereageri da eta orain dela gutxi arte zegoen egoeran ikusdezakegu komun publikoen eremua.

5. ARGAZKIA1960ko hamarkadako argazkia. Argazkihonetan mendeetan zehar zegamar guztiokezagutu ditugun eraikinak ikus ditzakegu:Udaletxea eta Ostatua, Sakristaueneko etxea,Manolo Edaritegia, Santa Barbarako etxekantoia, dagoeneko desagertua, Zapaterikoetxea eta Elizaren kantoia. Lehenik eta behin,gaur egun lurperatuta dauden argindar kableakikus ditzakegu. Elizaren eta Zapateriko etxearenartean, ganadu eta kamioiak kargatzekoarrapala dago, hau gaur egun desagertua.Sakristaueneko dendan argiak piztuta daudelaikus daiteke. Udaletxeko leihoek ere aldaketajasan dutela ikus dezakegu eta Ostatu aurreakberdintsu jarraitzen du ordurako ere mahaiakkanpoan jartzen zirelarik. Garai horretanibilgailurik ez da ikusten eremu horretan baiordea bizikleta eta motoak.

Zegama Urtekaria 06

Atzoko Zegama

126

7. ARGAZKIAArgazki honetan San Pedro auzoa ikus dezakegu.Bertan azaltzen den eraikin berri hori San PedrokoEskola berria da, Goialdeko haurrentzat urteetan zeharizandako eskola. Goialdean, San Pedro Ermita ikusdezakegu, eskola berria egin aurretik, Goialdeko eskolahau ere. San Pedro berriko eskolaren ondoanArakamaenea dago eta gorago Amianogoena etaIruetxeta ikus daitezke.

10. ARGAZKIAArgazki honetan San Bartolome auzoa ikusi dezakegu 1950. urtean eraiki zen ZegamakoPapertegiko langileentzat etxebizitzak behar zirelako. Negua dela dirudi, zuhaitzak hostorikgabe baitatude eta Aizkorriren magalean elurra ageri da.

9. ARGAZKIAKaleko Handi inguruan ateratakoargazkia. Lurrean eser i tadagoena, Dionisio Irigoras, lauhankan dagoena, AntonioIrigoras, bere atzean dagoenaJavier Rodrigo, eta honen atzean,Patxi Irigoras astoaren gainean,eta asta saskian, auzoko haurrak.

8. ARGAZKIAJon den mendearen lehen erdialdeko argazkia dirudi. AseginolazaAnaiak, Buztinkale eta Santa Barbara kaleen elkargunea da. Gauregungo Txantoneneko etxeak itxura bera dauka. Abarkerone edotaGerrikoenea bezala ezagutu izan duguna ere ikus dezakegu, duelabi urte arte gure artean izan den etxea da, baina eraikuntza berribatek ordezkatua gaur egun. Bestalde, jende gutxiagok ezagutu duenharrizko horma bat ikus dezakegu, garai batean Sakristaueneko baratzazegoen barnean, eta gaur egun Kutxa dagoen etxea egiteko bota zen.Argindar postea ere egurrekoa da oraindik. Eta zegamarren ibilgailuakaballeria zela ikus dezakegu.

GABONETAKO KANELOIAK 4 lagunentzat

Osagaiak:• Penedeseko oilar papar erdia eta gibela• 250 gr txahal haragi• 180 gr txerri haragi• 25 gr gibel

• 1/2 txerri muinak• 25 kaneloi-lamina• Tipula 1• 100gr gazta birrindu• 1/2 Litro erdi esne

• Gurina• Ogi mamia, kanela eta intxaur muskatua• 21 Bexamela

Prestaketa:

Haragi guztia erre, gibela egosi tipularekin eta kanela pixka batekin eta muinak egosi.Hori dena birr intzeko makinatik pasatu. Baita ogi-mamia esnetan bustita ere. Kaneloilaminak egosi, eta hozten direnean, birrindutatko nahasketarekin bete. Laberako azpilbaten bexamela ipini barrenean, eta kaneloiak ipini. Bexamel gehiagorekin tapatu, etagainean gazta ipini gurin puska txiki batzuekin batera. Labean sartu eta gratinadoranbukatu, ondo gratinatuta geratu arte.

PENEDESKO AHATE MUTUA, ARAN ETA PIÑOIEKIN ERRETA 4 lagunentzat

Osagaiak:

Prestaketa:

• Penedeseko “mut” ahatea (1.200 bat gramokoa)• 20 ml oliba olio

• Heldutako hiru tomate• 45 gr tipula• 12 aran• 40 gr pinazi

• Gatza, piperhauts beltza, ardo zuria, coñac-a, ur minerala, erramua, kanela eta ezkaia

Ahatea erre ol iba ol ioarekin, baratxuri ale batzuekin eta kanelarekin. T ipula, erramuaeta ezkaia gehituArdo zuria eta coñaca gehitu, eta urritzen utzi. Tomate bakoitzarekinlau zati egin eta gehitu. Litro erdi ur mineral nahastu eta urritzen utzi pil-pilean. Aranaketa pinaziak gehitu.

GOXUA 4 lagunentzat

Osagaiak:

Prestaketa:

• Soletillako bizkotxo pakete bat (24)

• Moscatel• Esnegain irabiatua

• Karameloa

Lurrezko ontzi batean esnegain irabiatua botako dugu oinarria tapatu arte. Gainean moscateletanpixkat bustiriko bizkotxoekin beste geruza bat osatuko dugu. Behin hau eginda, hozkailuan sartukodugu. Beste aldetik esnea, kanela eta limoi azalarekin su bajuan ipiniko dugu, bitartean beste ontzibatean barilekin bi arraultzen gorringoak azukrearekin nahasten joango gara, zuritzen hasten deneanmaizena gehitzen hasiko garelarik. Ondoren pixkanaka-pixkanaka esnea botatzen joango gara kremaarin bat lortuartean. Krema epeldutakoan, aurretik prestatukoari gehituko diogu eta behin hoztuta,berriro hozkailura. Hurrengo egunean mahaira atera baino lehenago karameloa botako diogu gainetik.Jateko prest, onegin deizuela.

Krema pastelerako osagaiak:• Bi arraultzen gorringoa• Esnea, litro erdia

• Azukrea, 3 goilarakada• Maizena, 2 goilarakada

• Kanela• Limoi azala

127

Neus Fonda

Joan Pujol

SANT SADURNI D’ANOIA

Cal Blay Jatetxea

Felix Aranda

SANT SADURNI D’ANOIA

San Adriango Aterpetxea

Zigor Txabarri eta

Eider Etxeberria

ZEGAMA

EraikuntzakMARIEZCURRENA S.L

IRUNBIDE S.L.

• GOMAZKO ZORUAK • HIRI MOBILIARIOAK (MOBILIARIO URBANO) •• HAUR JOLASTOKI EDO PARKEETAN SEGURTASUNEZKO ZORUAK •

• BELAR ARTIFIZIALEZKO FUTBOL ZELAIAK •

C/ Aldapeta 2 -1º B IRUN - 943 635 277 • irunbide@irunbide.euskalnet.net ZORIONAK !!!

Intxausti eremua 14 G-H pabilioak • ZEGAMA943 801 066

ZEGAMAOKINDEGIA

OGI NATURALA ETA ERREPOSTERIA

¡Gabonak ondo etaUrte Berri On!

Zuatzu Kalea, 2 - Igeldo Edifizioa 1go Oina - 10. Lokala •20018 DONOSTIATfnoa.: 943 316 655 Faxa: 943 316 273 e-maila: sestra@sestra.es

Zorionak etaUrte Berri On!

2006 urtezoriontsua

opa dizuegu