ELKARRIZKETA: PHILIPPE LEMENU • EKARPENA: IKASLE ETORKINAK … · 2017. 6. 23. · Ikasle...

hhE L K A R R I Z K E TA : P H I L I P P E L E M E N U • E K A R P E N A : I K A S L E E T O R K I N A K H A U R H E Z K U N T Z A N • E K A R P E N A : L I B U R U E N X A R M A• G A L D E I D A Z U E : R E B E K A A R R A R A S • A S I S K O U R M E N E TA

105

GAIA

Euskal curriculumaherritarren ikuspegitik

hik hasi5 EURO • 2006KO OTSAILA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 . Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com;Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua:SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz Erredakzioa:Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakziobatzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz,Josi Oiarbide,Fito Rodriguez,Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak:Jaione Apalategi,AbelAriznabarreta,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua,Felix Basurko, Aines Dufau,Xabier Isasi,Irene Lopez-Goñi,Izaskun Madariaga,Kepa Perez Urraza,Lore Erriondo,Idoia Fernandez,AmaiaVazquez,Lontxo Oihartzabal,Juanjo Otaño eta Pruden Sudupe. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua:TRAM•Graf!k Maketazio,aurreinpresioa:Xangorin.Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia:Euskal curriculuma,herritarren ekarpena Kursaalean (Argazki Press). Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2006-I-9). Kopurua:3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8gaia

EUSKAL CURRICULUMA HERRITARREN IKUSPEGITIKUdalbiltzak bultzata, herritarrek euskal curriculumari egindakoekarpenak bildu ziren urtarrilaren 28an Donostian. Herri eragi-leek ere badute zeresana gazteen heziketan eta konpromisoahartzeko prest agertu dira.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

PHILIPPE LEMENUBergarako UNEDeko Psikomotrizitate Eskolak antola-tutako jardunaldietan hartu zuen parte psikologo klini-ko eta psikomotrizista belgikarrak. Nerabeekin egitendu lan eta haien heziketa, arazo eta kezkez aritu gara.

5 editoriala6 kronika

8 gaia

EUSKAL CURRICULUMA HERRITARREN IKUSPEGITIK16 elkarrizketaPHILIPPE LEMENU24 ekarpenaIkasle etorkinak Haur Hezkuntzan (I) Amaia Sesma, Pilar Hernandez eta Ima Ortega

27 esperientziaLagunak Iparraldean eta HegoaldeanLasarte-Oriako Landaberri ikastola eta Donibane Garazikoeta Izurako ikastolak eta kolegioa

30 ekarpenaLiburuen xarma irakasleen gida32 galdeidazue Rebeka ARRARAS35 berriak

41 ...goza nazazu gehiago!Jaime Altuna42 Atzeko atetikAsisko Urmeneta

105. zenbakia. 2006ko otsaila • hik hasi • 5

e d i t o r i a l ao t s a i l a

Eraberritu edo porrota, egoera horretangaude

Gazteak etorkizunerako prestatzeko,aldaketak egin behar dira heziketaereduan. Une ezin hobean gaudememento honetan. Izan gaitezenausartak.

Lurrikara dator. Baina ez zoritxarre-koa eta ondorio txarrak utziko dituena,alderantziz baizik. Bai, euskal curricu-lumak bazterrak mugitzeaz gain, sako-neko oinarriak ere astinduko ditu. Edohala beharko luke.

Egungo hezkuntza eredua ez dagooraingo eta etorkizuneko beharrei be-gira diseinatua. Ez die gaurko gazteenbeharrei erantzuten eta ez ditu etorki-zunerako prestatzen. Informazioareneta komunikazioaren gizarteak bestegaitasun batzuk eskatzen ditu, eta be-raz, egokitu beharra dago. Daukagunsistema edo eredua krisian dagoelaesan daiteke, eta horren aurrean bi au-kera ditugu: bata, oinarri sendo batzukjarri eta krisia gainditzea; eta bestea,oraingo ereduarekin segitzea eta gai-xorik gelditzea.

Euskal curriculumaren inguruanabiatu den prozesuak aldaketa hori egi-teko, egokitzeko, gaurkotzeko eta eral-datzeko aukera ematen du. Aukera ho-

horretarako ere prestatu egin behar da.Hezitzaileen prestakuntzak, bai hasie-rakoak eta bai etengabekoak, izuga-rrizko garrantzia du, eta eredu horrekere astindu eder bat behar du. Bestela,formazio ereduak aldatzen ez badira,nola eta zertarako prestatuta aterako di-ra Irakasle Eskolako gazteak? Ezinbes-tekoa da behar berrietara egokitzea.

Garaiotan behin eta berriz, han etahemen, errepikatzen da heziketa ez de-la eskolaren zeregina soilik, familia,hezkuntza ez formala eta gizarteko bes-te hainbat arlo ere hor daudela, eta de-nen erantzukizuna dela gazteak presta-tzea. Teoriatik praktikara pasatzen hasigara, euskal curriculumaren prozesuanherri eragileen ekarpenak bildu baitira.

Euskal curriculumak heziketarenikuspegi aldaketa dakar, eta horrek sis-tema osoan aldaketa sakonak eskatzenditu. Ausartak izan behar dugu eta alda-tzen hasi. Bestela ez dugu krisia gaindi-tuko. Denon esku dago.

ri baliatzea da orain gakoa, batez ere oi-narri sendo batzuk ezartzeko. Hasteko,ikasleen eskubideak errespetatuko di-tuen egitura bat behar dugu. Neska-mutilek subjektu aktiboak izan behardute. Ahotsa badute, zer esana ere bai;entzun egin behar zaie. Bigarrenik, mo-du integralean hezi behar ditugu. Egu-neroko bizitza ez dago atalka banatuta,eta ikasgaien banaketa hori artifizialada. Ez dugu ahaztu behar Fisika irakas-ten ari garenean ere hezten ari garela,Fisikako edukiez gain beste hainbatgauza lantzen direla zuzenean edo ze-harka. Jakintzagaiak beraiek baino ga-rrantzitsuagoak dira gazteen gaitasu-nak. Bizitzan beharrezkoak izango di-tuzten trebeziak lantzea da ardatza.Ikasgaien egungo banaketak ez daukazentzurik. Ez dira lehenengo ikasgaiaketa gero konpetentziak; baizik eta biaknola uztartu ikuspegi hezitzailearekin.

Horrek esan nahi du beste modubatera irakatsi eta hezi behar dela. Eta

6 • hik hasi • 105. zenbakia. 2006ko otsaila

A d m i n i s t r a z i o a k e z d i r a m u g i t z e n ,

EAEko sare publiko-rako baliabide gehi-ago eskatu dituzte ELAk eta EILASek

Eusko Jaurlaritzak azken urteotanaurrekontu partida eta irakasle kopu-rua ez dituela handitu esan zuten bi sin-dikatuek egindako agerraldi publiko-an. Eta horrek eragin zuzena omen duikastetxeen egunerokoan eta eskain-tzen duten hezkuntzaren kalitatean.Irakaskuntza publikoak dituen gabe-zien inguruan, informazio eta sentsibi-lizazio kanpaina bat jarri dute martxanbi sindikatuok. Zazpi dira kanpaina ho-nen bidez egiten dituzten eskaerak; ho-rietan, gehien sakondu nahi dituztenarloak langileen behin-behinekotasu-na eta prekarietatea eta hezkuntzara bi-

deratutako aurrekontu partida dira.ELAko kide Xabier Expositoren hitze-tan, “egoera aldatu ezean, ez dugu baz-tertzen mobilizazioetara deitzea ere”.

Irakasle plantillaren % 25 behin-behinekoak dira

ELAko kide Xabier Expositorenesanetan, egun ia 21.000 irakasle beharditu sare publikoak, eta horietatik16.000 inguru dira finkoak. Alegia, sarepublikoko plantillaren % 25 ingurubehin-behinekoak dira, eta urterik urteikastetxez aldatzen egon daitezke. Ho-rrek eragin zuzena dauka hezkuntzakalitatean, Expositoren ustez: “ikaste-txeen egunerokoan eragiten du, ezinduelako langile taldea finkatu eta ho-rrek proiektuak aurrera ateratzea zail-tzen duelako”. Jaurlaritzak irakasle ko-purua geldirik duela azpimarratu zuen,eta azken urteotan ez omen zaio joerahori aldatzeko asmorik ikusten.

Hezkuntzan Barne Produktu Gor-dinaren % 3 inbertitzea

Europako herrialdeek, batez beste,diru horixe bideratzen dute hezkuntza-ra: BPGren % 3. Eusko Jaurlaritzari erekopuru horretarantz hurbiltzeko eska-tu zieten ELA eta EILAS sindikatuek.Horien esanetan, azken 10 urteotan be-hera egin du Jaurlaritzak emandako di-ru sailak.

Baigorrik ikastola izangodu datorren ikasturtean: 15ikasle eta irakasle batekin

abiatuko da, eta HerrikoEtxearen inolako

laguntzarik gabe. Baigorriko auzapezak, Jean

Baptiste Lambertek,ikastolako ordezkariekin

bilduta jarrera hauxe agertuomen zuen: euskara

ikasteko ez dela ikastolarikbehar, eta horren froga dela

bere etxean denek dakitelaeuskara, ikastolatik pasatu

gabe. Baigorrin ikastolasortzeko adinako eskaera

bada, ordea: Seaskak lortudu ama eskola abiarazteko

haur kopurua.Ikastolak ez du beraz

Herriko Etxeko gelarikizango eta pribatu baten

egoitza alokatu beharko du.Dirua biltzeko kanpaina

otsailean bertanabiarazteko asmoa du

ikastolak.

kronika


e t a h o r i e s k a t z e n d i o t e g a i n e r a k o e k

23 urte geroago… B eta A ereduen frakasoa eraba-tekoa da eta D ereduaren frakasoa galanta azaldu da.Beraz, eredu bakarra behar dugu, D eredua indartueta beste biak, A eta B, desagertu. Felix Etxeberria

Iparraldean ira-kasle postuak mu-rriztuko dituzte da-torren ikasturtean

Akademiako Batzorde Tekniko Pa-rekideak urtarrilean Bordelen eginda-ko bileran, Akitaniako hurrengo ikas-turterako baliabideen esleipena eginzuen. Pirinio Atlantikoetako baliabide-en banaketa erabakitzeko batzordeakantolatuko dira.

2006-2007 ikasturterako, PirinioAtlantikoetako Departamenduan, le-hen zikloan 300 ikasle gehiago izangodirela aurreikusi dute, baina igoera ho-rrek ez du irakasle postuetan eraginikizango. Bigarren zikloari dagokionez,400 ikasle gutxiago izango dira eta, on-dorioz, 48 irakasle lanpostu gutxiagoizango dira Departamenduan. Horrez

Irale (EAEko irakasleakeuskalduntzeko programa)

berritu nahian, EuskoJaurlaritzak iritzia eskatu die

atzerriko adituei. CarolynBenson eta Durk Gorter

soziolinguistak (biak erehizkuntza gutxituetanadituak), ehun eragile

ingururekin bildu dira, haienekarpenak jasotzeko,

Jaurlaritzak egungo egoerazegina duen diagnostikoaren

zirriborroa osatu asmoz.Besteak beste, erakunde

hauekin hitz egin dute Bensoneta Gorterrek: EAEko Eskola

Kontseiluarekin, hezkuntzakozenbait sindikaturekin,

EHUrekin, Deustuko etaArrasateko unibertsitateekin,

Ikastolen Konfederazioarekin,Irale eta EGA programan lanegin duten teknikariekin eta

irakasleekin. Orain adituek EAEko

hezkuntza sistemareneuskalduntze prozesuari

buruzko txostena eginbeharko dute, hilabete honen

barruan helarazteko asmoadutelarik.

gain, liburutegietan lan egiten duten bidokumentalista postu ere kenduko di-tuzte: bata Donibane Garaziko Nafa-rroa lizeoan, eta bestea Biarritzeko Os-talaritza lizeoan.

Eskolak okupatu dituzte,irakasle postu eske

Eskola publikoetako gurasoekhainbat ikastetxe okupatu dituzte, da-torren ikasturtean irakasle postuak mu-rriztuko dituztela salatzeko. Esaterako,Aiherrako eskola (Nafarroa Beherea)eta Ziburuko Marinela eskola (Lapurdi)hartu dituzte gurasoek. Bilkurak egindituzte, berriz, Nafarroa Behereako Ar-beratze, Arrue eta Arbotiko eskoletanzein Zuberoako Etxarriko eskolan. Es-kolako gurasoek, irakasleek eta herrie-tako auzapezek gaitzetsi egin dute aka-demiaren erabakia, haurrentzako hez-kuntza kalitatea kolokan ezartzen due-la-eta.

Aiherrako eskolan, kasu, 47 haurdaude; iaz irakasle postu erdi bat kenduzieten, eta datorren ikasturterako besteirakasle postu erdi bat kentzekotandira. Hala gertatuz gero, gela batean 26haur izango dira, haien arteko adin tar-tea bost urtekoa delarik. Gurasoek ezdute ulertzen nola egin daitezkeen la-nak hezkuntza kalitatea bermatzekoeta aldi berean postuak kendu.

Euskal curriculumaherritarren ikuspegitik

G A I A


G

Euskal curriculuma osomodako bihurtzen ari denkontzeptua da. Haatik,modabaino zerbait gehiago izan-go da. Bai, sumatzen da.Zerbait potoloa eta sakonaizango da. Ikusi besterik ezdago ikastoletan,eskola pu-blikoetan zein erlijiosoetannola heldu dioten. Derrigo-rrezko Eskolaldirako EuskalCurriculuma aztertzen,ez-tabaidatzen eta ekarpenakegiten hasi berriak dira.

Udalbiltza ere herri era-gileekin bildu da eta haienekarpenak jaso ditu,eurekere badutelako zeresanagazteen heziketan. Eskolazkanpoko gizarte eragileenekarpenak ezagutzea kome-ni zaigu,curriculumak ikus-pegi integrala izan dezan.


Ikastetxeetan ez ezik, gizartean ereari dira euskal curriculuma eztabaida-tzen. Udalbiltzak gai horren ingurukoeztabaida soziala bideratzeko konpro-misoa hartu zuen eta “Euskal curriculu-ma. Herritarren ekarpena” izenekoprozesua eraman du aurrera horretara-ko. Iazko udaberrian Euskal Herrikosektore anitzeko 320 eragile ingurure-kin harremanetan jarri zen eta haienekarpenak bildu eta landu dituzte. Ur-tarrilaren 28an Donostiako Kursaalenbildu ziren 300 lagunek ekarpen horiekezagutu, eztabaidatu eta hausnartu zi-tuzten, eta baita berriak egin ere. Orain,horiek denak liburu batean bildu eta ar-gitaratuko ditu Udalbiltzak, eta era be-rean, ekarpen horiekin euskal curricu-luma aberasten saiatuko dira.

Denak galdera bati erantzuten saia-tu dira: zein da arlo bakoitzean 16 urte-ko gazte batek bereganatu behar di-tuen kontzeptuak, abileziak eta balio-ak? Landu diren arloak 10 izan dira: nor-beraren garapenerako hezkuntza, in-gurumen hezkuntza, hezkidetza, kul-turarteko hezkuntza, euskara, historia-ren irakaskuntza, eskubide sozialak,parte-hartzea, komunikabideak eta in-ternazionalismoa eta garapenerakohezkuntza.

Herri eragileek orain arte hezkun-tza arloan izan duten parte-hartzea osodesberdina da. Batzuek erlazio estua-goa dute eta hainbat ekimen eta propo-samen eraman dituzte aurrera. Hez-kuntzari buruzko hausnarketak eginizan dituzte eta material didaktikoa sor-tu ere bai. Hezkidetza, ingurumen hez-kuntza, garapenerako hezkuntza, kul-turarteko hezkuntza, euskara eta aisial-dia arlokoak izan dira hezkuntzaragehien hurbildu direnak. Aldiz, inter-nazionalismoak, langile mugimen-duak, eskubide sozialen aldeko eragi-leek, komunikabideek eta abarrek hez-kuntzari buruzko hausnarketa espezi-

Udalbiltzak herritarren ekarpenak bildu ditu

fiko gutxi egin dute eta zenbaiti kostaegiten zaio hezkuntzaren gaineko go-goeta egitea.

Edonola ere, zailtasun gutxiago edogehiago somatu, denak euskal curricu-luma sortzeko prozesuan parte hartze-ko prest agertu dira.

Elkarlanak jarraitu behar duLehenengo aldiz egin da horrelako

lan bat, hau da, hezkuntzari buruzkohausnarketa herritarrekin eta herri era-gileekin. Prozesua aurrera eraman on-doren, gainera, argi gelditu da eurenparte-hartzea funtsezkoa dela hezkun-tza prozesuan. Herri eragileek eginki-zun garrantzitsua dute belaunaldi be-rrien heziketan, eta beraiek horren jaki-tun dira. Heziketa formalaren eta ez-formalaren arteko batasuna behar deladiote, eta bigarren arlo horretan zere-san handia dutela.

Horregatik, Udalbiltzak hezkun-tzarekiko ardura izaten jarrai dezateneskatu die herri eragileei. Eta horrekinbatera, ikastetxeekin eta uniber-tsitateekin dituzten loturak estutuditzaten ere bai. Hezkuntza eragileei,berriz, zera eskatu die: euskal curri-culuma sortzeko prozesua bururainoeramatea eta guztien artean berauaplikatzeko estrategia bateratua etanazionala eraikitzea.


G A I A Euskal curriculumaherritarren ikuspegitik

etan egin beharrekoa. Eta horretarako,gazte eta nerabeek eragile aktiboakizan behar dute, metodologia aktiboaerabili behar da.

Drogen inguruko hezkuntzaEuskal curriculumak, drogen ingu-

ruko hezkuntzari dagokionez, preben-tzioa hartu behar du oinarritzat. Pre-bentzioa drogak dauden gizarte bateandroga-menpekotasunik gabe bizitzenikastea da. Beste modu batera esanda,drogen erabilpena edo gehiegizko era-bilpena saihesteko, kontsumoa gutxi-tzeko edota atzeratzeko diren neurriakaztertzea. Osasunaren ikuspegitik, ga-rrantzitsuagoa da prebentzioa trata-mendua baino.

Prebentzioa modu jarraian egin be-har da, era sistematikoan. Eta ikastetxe-ak leku aproposak dira horretarako; al-de batetik, gizarteko partaide guztiakbertatik pasatzen direlako, eta bestetik,helburua heziketa delako, giza neurrie-tan eta neurri teknikoetan oinarrituta.Prebentzio hezkuntza horretan, hez-kuntza formalarekin batera, ezinbeste-

Norberaren garapenerako hez-kuntzaz hitz egiten dugunean, sexuali-tateaz, osasunaz, kontsumoaz, drogez,aisialdiaz... ari gara. Pertsona gisa gara-tzeko beharrezkoak diren elementuakdira, eta horrexegatik, hezkuntzan ain-tzat hartu behar dira. Orain arte zeharlerro moduan landu izan dira eskola cu-rriculumean. Orain euskal curriculu-mak konpententzia gisa lantzea propo-satzen du; hau da, lehen zehar lerro ze-na hezkuntza prozesuaren ardatz bila-katzea, eta irakasgai zena orain zeharlerro izatea.

Norberaren garapenerako hezkun-tzaren barruan lau gai sakondu dira etabakoitza lantzeko proposamenak erebildu dira.

Sexu hezkuntzaSexu hezkuntzak bi ardatz izan be-

har ditu: informatiboa (kontzeptu fisi-ko eta soziala) eta orientatiboa (nolalortu bizi kalitate hobea). Oso garran-tzitsua da gazteak informatuta egoteaeta horretarako baliabide askotarikoakematea. Hori izango litzateke ikastetxe-

koak dira guraso, gazte eta eragileenparte-hartzea.

Osasunerako hezkuntzaAzken garaiotako berrikuntza ga-

rrantzitsuetako bat da eta gero eta ga-rrantzi gehiago hartzen ari da.

Osasunaren hezkuntza antzinakopraktika bat da, baina aldatu egin daideologikoki eta metodologikoki, osa-sunaren ikuspuntua bezala. Lehen osa-suna gaixotasun gabeko egoera zen,eta orain ongizate psiko-fisiko-soziala-rekin lotzen da.

Beraz, hezkuntzak garatu beharre-ko ekintzak bizi eredu osasuntsu baterabideratuak egon behar dute, indar har-tu duen prebentzio ikuspuntutik. Aldebatetik, osasun arazoak saihesten ikasibehar da, arrisku egoerak kontrolatueta horien ondorioak ekidinez. Eta bes-tetik, osasuna promozionatu behar da,hots, pertsonei gaitasunak eman beharzaizkie bizi eredu osasungarriak lor di-tzaten.

Osasunerako hezkuntza heziketaprozesu bat bezala proposatzen da,non ikasleek norbanakoaren eta talde-aren defentsa eta promoziorako hain-bat eduki, jarrera eta ohitura jasoko di-tuzten. Hau da, ikasleak arduratsubihurtzea, osasunarekiko jarrera positi-boak garatzea eta ahalik eta bizi ereduosasuntsuena izatea lortu nahi da.

Aisialdirako hezkuntzaAisialdirako hezkuntzaren bitartez

bizitzaren idealak eta balioak landudaitezke, gizartea eraldatu eta alternati-ba berriak sortuz.

Oso garrantzitsua da norbanakoa-ren jarrera jorratzea: astialdia libreki bi-zitzea, norberak nahi duena aukeratuz.Plazera lortzeko adierazpen libre etasortzailea izan beharko du, ahaleginaeskatzen duena. Zentzuduna izan be-har du eta oreka bilatzeko baliagarria.

NORBERAREN GARAPENERAKOHEZKUNTZA


Curriculuma

pertsonan dagoela erakutsi, eta ez jen-darte patriarkalak mailakatzen eta hie-rarkizatzen dituen elementuetan.

- Baliabideak bilatzerakoan ondoaukeratu behar dira azterketa sakon bateginez: lanaren banaketa sozial eta se-xuala eszenifikatzen dituzten liburuzein kontzeptuak saihestu, eduki sexis-tak dituen edozein materialen bazter-keta ziurtatu eta parekidetasunean oi-narritutakoak erabili.

- Hizkuntzaren ezaugarri sexistakaztertu eta kritikotasunez horiek alda-tzeko lanketak egin, gerora hizkuntzaegokia eta sexismorik gabea bultza-tzeko.

- Hezkidetza bultzatu eta berma-tuko duen metodologia parte-hartzai-lea behar du bere baitan.

- Hezkidetzak derrigorrezko irakas-gaia izan behar luke. Irakasgai berri batbermatu beharko luke euskal curricu-lumak: parekidetasunerako baldin-tzak azalduz, emakumeen zapalkuntzaagertaraziz, desberdintasunak sexuaksoilik markatzen dituela azalduz...

- Gai honekiko hausnarketa eta ez-tabaidak sustatu behar ditu etengabeeuskal curriculumak hainbat modutan:soilik zehar lerro gisa, irakasgai espezi-fiko moduan eta baita zehar lerrotasu-nez, tutoretza orduak erabiliz...

- Genero begirale funtzioa duenpertsona egotea proposatzen da, baieuskal curriculumaren sortze proze-suan eta baita sortu ondoren jarraipenzuzena egiteko.

Hezkidetzaren ikuspegitiknolakoa izan behar dueuskal curriculumak herrieragileen ustez?

- Integrala: hezitzen, prestatzen etaerreziklatzen lagundu eta bultzatu be-har du.

- Eraldaketarako bitartekoa izan be-har du.

- Sexuen arteko erlazio berriak sor-tzen lagundu behar du.

- Euskal emakumeek bizi duten etahistorian zehar bizi izan duten gutxitzeeta diskriminazioen ondorioz paira-tzen duten aukera desberdintasuneiaurre egin behar die.

- Euskal emakumeen ezaugarri be-reizgarriak ikertu eta landu behar ditu.

- Emakumeen presentzia, errefe-rentziak, eredu anitzak eta parte-hartzesoziala (kulturan, zientzian, politikan,eguneroko bizitzan...) berreskuratubehar ditu.

- Emakume eredu desberdinak era-bili behar ditu adibideetan, irudietan...edozein eremu edo funtziotan.

- Ezkutuko curriculumaren garran-tziaz jabetu eta horren lanketa eta aldirohorren ebaluazioa egin beharko luke.

- Balioen eta jarreren banaketaazaldu beharko lituzke eta aukeraketa

Orain arte egin dena ikusita, euskalcurriculumari begira, 16 urteko gaztebatek zera behar luke:

- Ingurune soziala eta naturala elka-ri lotuta daudela ulertu.

- Hazkunde eredu bakoitza bereondorioekin lotu.

- Munduko egungo sistema ekono-miko nagusiak nolako desberdintasu-nak sortzen dituen ulertu, eta baita ho-rrek ingurumenean dituen eraginakere.

- Euskal Herriko ingurumen arazonagusiak ezagutu, horien kausak etaondorioak eta gatazka konpontzekoeragileak nor diren.

- Ekosistema kontzeptua gure gi-zarteari aplikatuta ulertu, eta lehen-gaien eta hondakinen joan-etorriakezagutu.

- Euskal Herriko ekosistema des-berdinak ezagutu, eta bakoitzean bizidiren animaliak eta landareak ere bai.

- Gizakia ekosistemako zati delaulertu.

- Gizakiak historian zehar EuskalHerriko ingurunearekin izan duen er-lazioa ezagutu.

- Baliabide naturalen zikloak eza-gutu, gizakiak esku hartzen dueneanzein ez duenean.

- Era batera edo bestera ingurume-naren defentsan lan egiten duten talde-ak, erakundeak eta administrazioakezagutu.

- Kontsumitzaile arduratsua izate-ko ezagutza eduki.

- Bizitza maila eta bizitza kalitateadesberdindu.

Kontzeptu horiek guztiak lantzekohainbat prozedura, jarrera eta balio ereproposatu dituzte.

HEZKIDETZA INGURUMEN HEZKUNTZA


EUSKARA

Arlo honetan euskal curriculumariekarpenak egiten hiru erakunde mota ari-tu dira:

1- Herri pobretuen garapenerako lanegiten dutenak (GKEak).

2- Talde internazionalistak.3- Nazioarteko gaien ikerkuntzan ari-

tzen direnak.Euren ustez, kontzeptu hauek

bereganatu beharko lituzke 16 urtekogazte batek:

- Identitate propioa eta aukera berdin-tasuna.

- Herri, kultura eta zibilizazio desber-dinak ezagutzea.

- Inperioa eta kolonizazioa ezagu-tzea, bai lehengoa eta bai gaur egungoa.

- Munduko sistemak ezagutzea.- Aldaketaren kontzientzia edukitzea.- Bidezko eta elkartasunezko merka-

taritza ezagutzea.- Globalizazioaren aurrean jarrera kri-

tikoa izatea.- Komunitateen, herrien, gutxiengo-

en eta nazioen arteko loturen kontzien-tzia edukitzea.

- Produkzio ereduaz eta berdintasunezaz jabetzea.

- Gatazkak ulertzeko eta ebazpenakaurrera eramateko gaitasuna.

Trebezien artean hauek azpimarra-tzen dituzte: parte-hartze demokratikoa,talde lana, autokontrola, informazioarenkonparaketa eta kontrastea, analisi arra-zionalak egiteko gaitasuna eta erabakiakhartzen dituzten pertsonak eta instituzio-ak presionatzeko bideak ezartzeko gaita-suna.

INTERNAZIONA-LISMOA ETA

GARAPENERAKOHEZKUNTZA

Egun, ikasgeletan euskara as-pektu formal, egituratik eta litera-tura lantzen dira batik bat. Hiz-kuntzaren corpusa lantzearekin batera beharrezkoa da estatusa ere lantzea.Zentzu horretan, arlo honetako eragileek egin dituzten ekarpenak ikuspegisoziolingustikotik egin dituzte. Hona hemen ekarpenok hiru ataletan:

Euskara irakasgaiko edukiak:- Hizkuntzaren inguruko kontzeptu eta azalpen teorikoen lanketa. Hiz-

kuntza, hizkuntza eskubideak, hizkuntza komunitatea, hizkuntza ordezkape-na, elebakartasuna, elebitasuna, diglosia, ofizialtasuna, hizkuntza politika…Aztertu behar da honen guztiaren inguruan non jarri beharko liratekeen le-hentasun nagusiak.

- Euskararen bilakaera historikoa ezinbestez landu beharko litzateke. Ba-tetik, herri honek bere hizkuntzari eusteko egin duen lana eta erabili dituenmekanismoak aipatu behar dira, baina noski, hori erabat loturik dago jasan du-gun eta jasaten dugun zapalkuntza linguistiko eta kulturalarekin. Herri honekordezkapen prozesu bat pairatu behar izan du eta horren gako nagusiak ongiezagutu behar dira. Garai ezberdinetako aldaketa nagusiak, ordezkapen ho-rren eragileak zein diren, erabili diren metodoak, izan dituzten ondorioak, ja-rrerak… Beharrezkoa da horien azalpen egoki eta jarraitu bat egitea.

- Euskara batuaz gain, ikasleek beren inguruko euskalkiak ezagutu etaerabiliko dituzte, euskara batuaren ekarpen eta aberasgarritasun gisa.

- Bestalde, sakon aztertu behar da euskararen normalizazioaren aldeko la-na eta, oro har, euskararen defentsan egin dena. Euskaldunok nola iritsi garagure hizkuntza bizirik mantentzera? Nola iritsi gara gainera oraindik gure hiz-kuntza normalizatua izan dadin aukera zabalik izatera?

Prozedurak- Hizkuntza eskubideak ezagutuko ditu. Era berean, eskubide horiek urra-

tzen direnean bere kexa edo salaketa non eta nola bideratu jakingo du.- Euskararen bilakaera historikoa eta hiztunen ezaugarriak sailkatzea.- EH osatzen duten herrialdeen euskararen egoera deskribatzen ikastea.- Euskara hizkuntzen munduko mapan kokatzen jakitea.- Lehentasunen arabera, etorkizuneko lan ildoak sailkatzen ikastea.

Balioak- Euskararekiko atxikimendua bultzatzea.- Hizkuntza gutxituenganako elkartasuna adieraztea.- Euskara Euskal Herriko hizkuntza dela sentitzea.- Beste hizkuntza eta kulturekiko errespetua indartzea.- Dagozkigun hizkuntza eskubideen jabe izatea.- Euskararen berreskurapena geure eskuetan dagoela ulertzea, herri mugi-

menduaren balioaz ohartzea.- Euskararen alde ospatzen diren jai, mobilizazio eta ekimen desberdine-

tan beren begirunea eta ahal den neurrian laguntza eskaintzea.



Curriculuma

eta abar. Era berean barneratu beharkoditu irakaskuntzak, berriro ere Historialiburuetan dagoen kanon absolutu mo-duan irakatsi nahi ez badugu behintzat.

Teorietatik harago, euskal historia-ren lan kanonikoak behar dira, eta ho-riek gabe nekez egin daitezke eskole-tarako bertsioak, nahiz hurbilpen ba-tzuk badauden. Halaber eskolan eus-kal historia gaiak lantzeko materialak(prozeduretarako) falta dira, euskarazsortutako iturri historikoek (bertsoak,idazle klasikoak...) bereziki profitatubeharrekoak izanik.

Zer irakatsi?Irakatsi behar den kontakizunak

ahalik eta zabalena eta objektiboenaizan behar du, baina, aldi berean, argifinkatu behar ditu zein konbentzio etaikuspegiren arabera eraiki nahi dugunHistoria. Herri eragileek proposatzenduten ikuspegia nazionala da, euskal-duna. Euskal identitatea gure jendarte-an dagoen identitateetako bat izanik(ez bakarra baina bai aski orokorra),berau aintzat hartzeko modukoa kon-tsidera liteke, eta horrek justifikatukoluke euskal historia irakastea.

Zazpi herrialdez osaturiko gure he-rria aldarrikatzen dute eta iruditzen zaiehauek badaukatela historia amanko-mun bat. Inolako konplexurik gabeegin behar zaio horri lekua konbentzio-aren inguruko irizpide argien bidez etaHistoria diziplinari dagozkion metodozientifikoen bidez.

Manex Goihenetxek Euskal Curri-culuma: Kultur Ibilbidea lanarentzatproposatutako curriculum ereduanikuspegi europarra proposatzen zuenEuskal Herriko Historia irakastekoikuspegirik onena zelakoan. Zalantza-rik gabe egokia izan daiteke zentzu

Historiarik ez daukagula entzutenmendeak igaro ostean, zaila da gureondorengoei zein Historia irakatsi be-har diegun erabakitzea. Gainera, Eus-kal Herrian Historia jorratzen duten tal-de ugari egon arren, dispertsio handianabari da. Edonola ere, zenbait irizpideeman dituzte euskal curriculumari be-gira.

Zer da euskal historia?Hasteko, euskal historiaz hitz egite-

rakoan, euskal kontzeptu hori hainbatmodutara defini daiteke, eta kasu ho-netan, “euskal” hitzak gure hizkuntzanduen esanahi konbentzionala errespe-tatzea proposatzen dute. Horrela, eus-kal historia euskarari, euskaldunei etaEuskal Herriari dagokion historia litza-teke.

Zertarako irakatsi Historia?Historiaren irakaspenaren bidez

lortzeko ikasleari nondik datorren ira-kastea eta gaur egungo errealitateaulertzeko gakoak ematea.

Nola irakatsi?Historia ahalik eta erarik zientifiko-

enean irakatsi behar da, Historiak hez-kuntza integral bat lortzeko daukangaitasuna baztertu gabe. Hau da, Histo-ria irakasten ari garen heinean, balioeninguruko galderak plantea daitezke etaplanteatu behar dira ikasgela batean.Baina ikasleek erantzun behar dituztegaldera horiek, ez Historiak.

Metodologiari dagokionez, aspaldibilakatu ditu historiografiak ikerketagai kantuak, sermoiak, produkzio erak

HISTORIA orokor batean hartuta eta dituen onu-rak ukaezinak dira. Hala ere, markoorokor egoki bat eskaini dezakeenarren, aro historiko zehatzei begiraegokiagoa izan daiteke beste marko es-pazial batzuk hartzea. Hots, nolabaite-ko eredu “misto” bat hautatzea.

Ezin da gure eskoletan irakatsikoden Historia parametro zaharren bidezirakatsi. Gutxienez azken hamarkade-tan finkatu diren joerak barneratu be-harko ditu gure ikasgaiak eta zalantza-rik gabe positiboa litzateke gure esko-letan etorkizun perspektibarekin joka-tzea. Gizarte taldeen historia, emaku-meena, tokian-tokiko historia, gizartemugimenduena, eta abar ikasi beharkodute ikasleek beren adina eta taldearenaukeren arabera.

KULTURARTEKOHEZKUNTZA

Nahiz eta orain arte ezer gutxi lan-du arlo honetan, irizpideak zehaztu-ta daude. Garrantzitsua da bertakoeta kanpoko jendearen arteko harre-manak sendotzea, elkar ezagutzea.Etorkinek gure herria eraikitzen arigarela jakin behar dute, baina ez danahikoa. Horrez gain, konfiantzaz-ko harremanak sortu behar dira, be-raiek ere eraikuntza horren zati dire-la jakiteko. Denon arteko kontratusozial bat egin behar da eta denok au-zolanean aritu.



Parte-hartzearen arloa oso gutxi jo-rratua dago hezkuntzan, eta egina da-goena, batez ere unibertsitate mailaneta irakasleen ikuspuntutik. Aitzitik,ikasleek balio ugari jaso ditzakete be-netako parte-hartzea landuz gero, be-tiere etika, hiritar portaera (estatu fran-tziarrean irakasgai dena) eta filosofiauztartzen dituelako eta bizimolde berribat ere agerian uzten duelako.

Euskal curriculumerako ekarpe-nak egiterakoan, arlo honetan aritu di-renek Summerhilleko esperientzia etaPaulo Freireren irakaspenak hartu di-tuzte eredutzat, eta honako balioaklantzeko proposamena egin dute.

- Pertsonen arteko harremanak etagatazkak konpontzeko gaitasuna.

- Entzute aktiboa.- Pertsona bakoitzaren nitasuna eta

ardurakidetasuna batera doaz.- Horizontaltasuna, hierarkiarik eza

irakasle eta ikasleen artean.- Autogestioa maila etiko edo mora-

lean. Komunitateak bere arazo, kezka,gogo eta pozak partekatzeko eta moduegokian bideratzeko gai izan behar du.

- Komunikazioa eta informazioabereiztea. Gaur egun komunikazio gu-txi eta informazio asko ematen duteikastetxeek.

- Iritzi sorkuntza: iritzi kritikoa, ar-gudioen erabilpenarekin.

- Komunitatearen balioak onartzeaeta errespetatzea.

- Praktikak eta teoriak bat egin be-har dute: horrela, ikastetxea irakaspe-nen eredu eta paradigma bihurtzen da,eta ez kontraesanen habi.

PARTE-HARTZEA

Arlo hau aztertu dutenek argi ikus-ten dute komunikabideek ikuspegi he-zitzailea landu behar dutela, eta esko-lak ikasketa bereziak txertatu beharkolituzkeela komunikazioaren munduahobeto ulertzeko.

Zer da gazteek egiten jakin beharkoluketena?

- Mezuak dekodifikatzen.- Ideiak transmititzeko gaitasuna

izan behar dute. Komunikazio zuzenazein zeharkakoa menderatu behar dupertsona orok.

- Telebista jaun eta jabe izanik, ikus-entzunezkoak ekoizten irakatsi beharda; medioa menderatu eta eskuragarriizanez, medioa erabili dezakegu.

- Teknologia berriaen eta interne-ten kasuan, erabilera kontziente bate-tarako hezi behar dira.

- Hedabideen prozedura ezagutzeakomeni da (adibidez: paperezkoan,notizia nola formulatu, garapena, pa-perera, errotatiba...).

- Norberaren komunikazio gaitasu-na garatu behar da.

- Ikastetxeek medioak eta azpiegi-turak eskaini behar dituzte.

KOMUNIKA-BIDEAK

Derrigorrezko Eskolaldirako Eus-kal Curriculuma proposamenean hez-kuntzaren xedea honako hau dela esa-ten da: gizakiak gizabanako gisa, gizar-tekide eta izadikide gisa ahalik eta gai-tasun gehien garatzea da.

Arlo honetako eragileen ustez, defi-nizio horri hirugarren hanka bat faltazaio, eraldaketarena. Izan ere, eralda-ketaren hankarik gabe, hezkuntzareneginkizuna dagoen errealitatean ahaliketa ongien moldatuko diren pertsonakhezitzera murriztuko litzateke.

Beste zenbait aldaketa ere egin diz-kiote: gizakia kontzeptua (singularre-an), herritarrak kontzeptuarekin (plu-ralean) ordezkatu; gizartekide kon-tzeptuaren ordez, herrikide kontzep-tua ere erabil daitekeela diote; ahaliketa gaitasun gehien garatzea esaldiarenordez, osoki garatzea jarriko lukete, al-derdi kualitatiboari pisua emanez; etahirugarrenik, hezkuntzaren xedea Eus-kal Herrian kokatzea iradokitzen dute.

Beraz, honela geratuko litzatekedefinizioa: euskal hezkuntzaren xedeaherritarrei errealitatea kontzientekiulertu eta eraldatzeko baliabideakematean datza, gizabanako gisa, herri-kide gisa eta izadikide gisa osoki edo in-tegralki garatu daitezen.

Azkenik, ezkutuko curriculumakontuan hartzeko beharra azpimarratudute. Izan ere, gerta daiteke teorian ba-lio batzuk lantzea gelan (esaterako, el-kartasuna) eta, aldi berean, kontrakonorabidean doazen praktikak susta-tzea (esaterako, ikasle bakoitzak notabat izatea).

LANGILEAK ETAESKUBIDE SOZIALAK


Euskal Herriko ikastetxe publikoe-tako hezitzaileek, gurasoek eta gaine-rako partaideek Sortzen-IkasbatuazekHegoaldeko lau herrialdeetan antola-tutako mintegietan parte hartzeko au-kera izan dute. Mintegi horietan 200 la-gunek hartu du parte eta EskolaldirakoEuskal Curriculumari buruzko infor-mazio zuzena jaso dute.

Hurrengo urratsa ikastetxe bakoi-tzean lantzea izango da, proposame-nak eta ekarpenak egiteko. Sortzen-Ikasbatuazek ahalik eta eztabaida bizieta parte-hartzaileena egin nahi du, etahorretarako egingo ditu langile, gurasoeta ikasleentzako aurkezpenak, inkes-tak betetzeko bilkurak eta abar.

Aldi berean, Sortzen-Ikasbatuazeksare publikoko partaideak elkartzekobaliatu ditu mintegiak. Xedea harre-man sarea antolatzea da, prozesua aha-lik eta gehien zabaltzeko.

Sortzen-Ikasbatuazprozesua sare publikoanari da aurrera eramaten

Euskal Herriko ikastolak hasi diraDerrigorrezko Eskolaldirako EuskalCurriculuma proposamena balora-tzen eta hobetzen. Urtarrilaren 21n 300lagun bildu ziren Donostian IkastolenV. Biltzarra zela-eta; ikastoletako le-hendakariak, zuzendariak eta euskalcurriculumaren bideratzaileak, hots,ikastola bakoitzean gaia dinamizatu-ko duten ordezkariak.

Hemendik aurrerako lana bi fase-tan banatu dute:

- 2006ko urtarriletik ekainera balo-ratu eta proposamenak egingo dituz-te. Horretarako, inkesta bat erabilikodute lan tresna moduan. Helburua da-

Ikastolak hasi dira euskal curriculumaren proposamena baloratzen

tu kontrastatuak ateratzeaeta proposamenak jasotzeada.

- 2006ko irailetik 2007komartxora lehenengo faseanjasotako informazioan oi-narrituz, Guztiontzako Oi-narrizkoa eta Komuna izan-

go den Euskal Curriculumaren propo-samena egingo da.

Azken horrekin bat egiten dutenikastolek berau praktikan jartzeko etaebaluatzeko konpromisoa hartukodute. Izan ere, ezer gutxi balioko duegindako lanak gero aplikatzen ez ba-da. Aplikazio hori derrigortua izatekoordez borondatez eta atxikimenduzegiten bada, askoz ere eraginkorragoaizaten da. Eta noski, atxikimendua lor-tzeko, hoberena proposamen bat eza-gutzea, aztertzea eta baloratzea da,egokia den ala ez ikusteko, eta hala ba-da, hobekuntzak iradokitzeko. Ideiahorrekin ekin diote ikastolek lanari.

IKASTETXEETAN ERE HASI DIRA

Ikastetxeetan

Kristau eskolak ere buru-belarriKristau eskoletan ere prozesua abiatzear daude. Batzar nagusietan titular guz-

tiei prozesua nondik nora joango den azaldu diete, eta ikastetxetako zuzendarieiere bai. Otsailaren erdialdera egun bateko jardunaldia egingo dute eta bertan izen-dutako dituzte ikastetxe bakoitzean gaiaren ardura hartuko dutenak. Hortik aurre-ra eta Aste Santu bitartean, buru-belarri sartuko dira ebaluazio eta hobekuntza pro-zesuan.

philippelemenu

E L K A R R I Z K E TA

“Gaur nerabeentzat zailagoa daidentitatea eraikitzea; badakitezer ez duten izan nahi, baina ezdakite zer izan nahi duten

Psikologo klinikoa eta psimotrizista

16 • hik hasi •105. zenbakia. 2006ko otsaila

”

Nerabezaroa gero eta gehiagoluzatzen da gaurko gizartean.

Autonomia eta heldutasun aroansartzea gero eta gehiago atzeratzen arida, bai. Gaur 19 eta 25 urte bitartekopertsonak ez dakigu diren edo nerabezahartuak edo heldu gazteak. Eta para-doxa da, zeren bestalde, gizarte moder-noak bizitza gero eta gehiago azelera-tzera bultzatzen gaitu.

Zergatik ari da luzatzen nerabeza-roa? Hasteko, gizartean ziurtasun ezahandia delako, eta nerabeek angustiahandia dutelako bizitza aktibora, lanmundura salto egiteko, hainbat eragilemedio: lana bilatzeko aukera gutxiagodago, eta bestalde, norberaren identita-tea aurkitzea zailagoa da egun. Nerabeasko galdera handi baten aurrean dau-de: “Zer gertatuko da nire bizitzare-kin?”. Aldiz, lehen aita kazetari bazen,zeu ere kazetari bihurtuko zinen, modunatural batean; bidea oso sinplea zen,eta era berean, oso estua, itxia, itoga-rria. Oraingo arazoa hauxe da: nera-beek badakitela zer ez duten izan nahi(beren gurasoen berdinak), baina ezdakitela zer izan nahi duten. Eta sortuden hutsune horixe da nerabezaroaluzarazten duena.

Zer ezaugarri dituzte zure zentroradoazen nerabeek?

Instituzio honek 12 eta 18 urte bitar-teko nerabeak hartzen ditu. Gazteenezaugarri nagusia hau da: txikitatikjasan izandako familia sufrimenduapairatzen dute, batzuetan abandonatuegin dituzte, edo behin eta berriz aban-donatzen dituzte, eta gehienetan harre-ra familiatan bizi dira. Beraz, familiadesintegrazioaren aurrean gaude.Frantziar sistemak instituzioak bainoharrera familiak pribilegiatzen ditu:ordaindu egiten zaie familia horieinerabeok har ditzaten. Kontua daneska-mutil guztiek ez dutela poten-tzialik familia batean har ditzaten.Beraz, horietako gazte asko proboka-ziotan hasten dira, harrera familietangatazkak eraginez. Eta horrek abando-natua izatearen bizipena dakar, jada ezsoilik jatorrizko familian, baizik eta

18 • hik hasi •105. zenbakia. 2006ko otsaila

philippelemenu

E

Belgikarra da,psikolo-go klinikoa,psikomotrizis-ta eta Asefop-eko Forma-zio Batzordeko koordina-tzailea. Lan egiten dueninstituzioak 12 eta 18 urtebitarteko nerabeak har-tzen ditu,familia arazoakdituzte eta asko harrera fa-miliatan bizi dira.

Nerabezaroaz mintzatuzen UNEDek azaroan anto-latutako PsikomotrizitatePraktikako VII. Jardunal-dietan. Identitatea berre-raikitzeko garai konplexuhorri buruzko solasaldia dahonakoa.“Eskolak beren lekua

aitortu behar diebereziki ezer egiten

ez dakiten nerabehoriei ere, eta

baliagarriak etaonartuak sentituko

diren egoera bateansartu behar

ditu

”


etengabe familiaz familia joateak eragi-ten duena.

Zentrora datozkigun gaztetxoetangero eta gehiago ikusten dugun bestearazo bat bada: tratu txarrak jasan dituz-te, fisikoak zein psikikoak.

Nerabezaroan antzinako angustiakostera bisitan datoz. Haurtzarokozein angustia bizitzen dira berriro?

Bata norberaren burua galtzearenangustia da, haurtzaroko lehen hilabe-teetan oso indartsua dena. Lehen hila-beteetan zeure inguruan aztoramenhandia sumatzen duzu eta dena duzudeskubritzeke; hasteko eta behin, zeu-re gorputza. Nerabezaroan berpiztuegiten da hori, ostera ere norberak beregorputza deskubritu egin behar duela-ko, berria zaiolako.

Bigarren angustia taldetik banan-tzean eta bestea galtzean sortzen da.Nerabezaroan bestearengandik ba-nantzen zarela ikustean sortzen denangustia hori berriz ere aktibatu egitenda. Ikasle batek bestearekiko duen de-pendentzian ikusten da, edota justuaurkako efektuan: gauza guztiekikoloturak hausten dituenean, banatzendenean, guztiaz “paso” egiten duene-an, ez zaionean ezer interesatzen.

Beraz, nerabezaroa berraktibaziogaraia da: egoeren, gertaeren eta emo-zioen berraktibazio garaia. Eta meha-txu gisa bizitzen den gauza oro iragane-ko gauza erasokorrei lotuta dago.Haurtzaroan jasandako tratu txarraknerabezaroan berriz azalera daitezke,askotan oso modu bortitzean eta des-karga askorekin gazteongan.

Galdera existentzialak sortzenzaizkigu nerabezaroan: “nondiknator, nor naiz, nora noa?” Nola bizidituzte galdera horiek zure zentroandauden nerabeek?

Galdera horiek dramatikoak bihur-tzen dira eurentzat, hauxe planteatzenbaitiote euren buruari: desio al nindu-ten? Guk gure gurasoen irudi argi batizan genezake, gauza on eta txar guztie-kin. Problematikoa imajinarik ez izateada (zure ondotik martxa egin duen gu-

raso bat edukitzea). Orokorrean, nera-beek beren gain hartzen dute gertatzenzaienaren ardura; familia desegiturake-taren arduradun sentitzen dira, etaberen egoeraren arduradun, daudenlekuan egotearen errudun. Gurasoak,berriz, halako zehaztasun gabezia ba-tekin ikusiko dituzte (ez dute irudi argi-rik). Gainera, gurasoekin sortzen dituz-ten lokarri horiek suntsiezinak dira.Tratu txar edo biolentzia kasuetan ere,lotura horiek beti jarraituko dute: betiexistituko da aitaorde hori, amaordehori, anaiordea. Eta horrekin aurreraegitea zaila da hain istorio konplexuaduen nerabe batentzat.

Identitatea zalantzan jartzen danerabezaroan, nortasunaberreraikitzeko garaia da. Zermemento bereiz daitezke hor?

Nerabezaroan hiru une bereiztendira, baina ez dira kronologikoki be-reizten, aldi berean gertatzen dira.

Lehen mementoa ikusteko da. Ne-rabeak ikusiko duen lehenengo gauzabere gorputza izango da, sexualabihurtzen den gorputza. Bere gorpu-tzari behatu eta aldaketak ebaluatzenditu. Gorputz horretan, bere buruaikusteko aldi honetan, problematikaoso bat dago gako baten bueltan: bereburuaz zer irudi duen. Ispilu aurreandenbora emango dute, edo kontrakoa,ispiluari ezinikusia izango diote. Aldi

honetantxe planteatzen dira, hain zu-zen, nartzisismo disfuntzioak.

Bigarrena ulertzeko aldia da. Nera-beak zentzua bilatzen du, etengabe. In-guruan duen mundua ulertzen saiatu-ko da. Garai honetan sinbolizatzea osogarrantzitsua da. Beste pertsona bat bi-latu nahiko du bere burua ulertu ahalizateko, eta orokorrean zailtasunakizango ditu beste hori topatzen. Aldihonek oso erreferentzia argia egitendio aitari, etengabeko probokazioenbitartez (bideratzen zailak direnak).

Hirugarren aldia aukeratzeko aldiada, identitate berri bat hautatzeko ga-raia. Maila psikologikoan, nerabe asko-rentzat garai hori bizi ala hil hautatzekounea da. Bizitzako garai honetan suizi-dio saiakera asko dago, batzuk gauza-tzera iristen direnak, askorentzat era-kargarria dena ez baita beti bizitza.Ekintzara pasatzeko aroa da, arriskuabilatzen den aldia, batez ere mutilen-tzat, motrizitate gaitasunak oso moduindartsuan berpizten baitira. Beraz, ba-dago lehiakortasun bat azkarrena izate-ko, ahalik eta garaien eskalatzeko, ore-kan aritzeko.

Adibide batekin azal al dezakezu zerduen erakargarri arrisku egoerak?

Nire zentroan gertatu zen. Gauer-dian hiruzpalau gaztek ihes egin, eta hi-ria zeharkatu zuten, autopista gurutza-tzen zuen zubi bat topatu arte. Txanda-

20 •hik hasi • 105. zenbakia. 2006ko otsaila

erreferenterik gabe.Beharrezkoa da, bestetik, kanpo

mugak zein diren jakitea. Kodeak,arauak, legeak. Nerabeak galdera bategingo du beti: “Noraino irits naitekenahi dudana lortzeko?”. Eta hor sartzendira borrokan gure mamuak, parezpare. Eta iruditzen zait egun, nerabeenzailtasunik handiena hor tiraka daudenmamu ahalguztidun horiei denei aurreegitea dela. Nire belaunaldikook ez du-gu arreta handirik jarri haurrei mamuahalguztidunak gainditzen irakastekoorduan. Nerabezaroa nire eta besteenarteko gatazka aroa da, eta etengabeariko da frogan jartzen marko hori: mu-ga horiek noraino diren trinko eta no-raino heltzen diren ziurtatu nahian. Mu-ga horiek berriz sentitu nahiko ditu, etahor berraseguratze mekanismo batzukjazoko dira.

Zein izan daitezke berraseguratzemekanismo horiek?

Ihesa, esaterako, berraseguratzesakoneko mekanismo bat izan daiteke,bestea galtzearen angustiari lotuta da-goena. Etxetik ihes eginez muga horiekhausten saiatuko da, loturaren sendo-tasuna frogan jartzeko, ikusteko “ea be-netan nire bila etortzen zaren”.

Edo arriskuan jartzea. Horren atze-an bi gauza daude: batetik noraino heldaitekeen jakin nahi du, baina bestetik(eta hau ez dugu ahaztu behar, gure pa-pera horixe delako) inork eusteko etageldiarazteko desioa dago hor. Barne-ratutako mugak falta izatea dago betihorren atzean, eta barne segurtasuneza, handia. Alegia, arriskuak hartzeakez du beti esan nahi “ez dut mugariknahi”, kontrakoa baizik, “jarri mugak”.

Nerabezaroan bada oso arriskutsuaden gauza bat: ekintzara igarotze horioso indartsua da, eta esatearen eta sen-titzearen galeran doa. Gaurko gizarte-ak, gainera, askoz leku gehiago ematendio ekintzari, eta beraz, nerabeak eten-gabe saiatuko dira arriskuak hartu etasentsazio gogorrak bilatzen: alkoholaeta nahasketak, abiadura... Berriz ereparadoxa baten aurrean gaude: gizartehonek, batetik, gero eta babes handia-

“Nerabezaroanekintzara igarotze

hori oso indartsua da,eta esatearen eta

sentitzearen galerandoa. Gaurko

gizarteak, gainera,askoz leku gehiago

ematen dio ekintzari,etanerabeak etengabe

saiatuko dirasentsazio gogorrak

bilatzen

”

ka ba-randa ertzeraigo, eta zubia zeharkatu behar zuten(altueratik autopista erdira erortzekoarriskuarekin).

Ekintza horren atzean zer sinbolis-mo dagoen hausnartu dut. Hasteko,gaua da, haurrek angustiak sendoenbizi dituzten unea (batez ere arazoakdituzten haurren kasuan, berraktibatuegiten direlako iraganeko gauetako te-rroreak). Nahiago dute, beraz, jaiki etaelkarrekin egon, irten (hor ere sinbolis-mo bat bada, lekutik irten, munduakonkistatzeko nahiaz), eta zubi bat aur-kitu (eduki sinbolikoa izan dezake, ale-gia, mundu batetik besterako pasabi-dea). Horrek guztiak sufrimendua da-kar, arriskua, baina baita ere zerbait egi-tea lortu izanaren sentsazioa.

Antzina iniziazio erritoak oso gara-tuta zeuden, eta gehienetan gainditubeharreko egoerak jada beldurrik ezzenuela frogatzeko izaten ziren. Ho-rrek haurtzaroko berraseguratze sako-neko aktibitateen gainean hausnartze-ra garamatza, alegia, beldurra gaindi-tzera zuzendutako aktibitateen gaine-an. Baina, nerabezaroan hartzen direnarriskuak oso handiak dira. Esperientziahoriek gero eta handiagoak izan daitez-ke, euren kontrako bihurtzeraino.

Mugen beharra dute, beraz.Hasteko, barne mugak daude, ne-

rabeak berak eraikitzen dituenak, gu-rasoekiko harremanaren bidez jasoedo integratu duen horren guztiarenarabera. Eta arlo horretan hauxe ikus-ten dugu: nerabeari diskurtso parado-xikoak bidaltzen zaizkio, mezu inko-herenteekin eta erreferente finkorik es-kaini gabe edo, are gehiago, batere

philippelemenu

E


goa nahi du (ikusi besterik ez dago zen-bat aseguru ordaintzen ditugun), etabestetik garrantzi handia ematen dioerrekorra hausteari, zeure burua gain-ditzeari eta gero eta urrunago iristeari.

Helduen funtzioa nerabe horrimarko bat eskaintzea dela diozu.Zer ondorio du marko horrek hutsegiteak?

Nerabeek, eta batez ere asaldurahandiak dituztenek, zailtasun handiadute espazio korporala eta espazio psi-kikoa bat eginarazteko, gorputza etapentsamendua bananduta baleude be-zala. Galdetzen diezunean “zergatiksartu zara arrisku horretan?”, ez duteerantzunik. Gehienetan esaten dute “nibaino indartsuagoa zelako”. Eta horirrika erreal bat badagoela ikusten da,indar handiz sortzen dena, “ez dakit zergertatu zaidan” esateraino. Horrek fro-gatzen du espazio psikikoak, pentsa-tzeko gaitasunak, huts egiten duela. Etahalakoetan, nerabeen istorioari errepa-ratuz gero, ez da harritzekoa izatenikustea besteek ez dutela nerabe ho-riengan pentsatu, bestearen objektuizan direla (gehiegikeria eta tratu txa-rra). Askotan nerabe horiek amarenirudi intrusiboari, inbasoreari lotutadaude. Bazterketari oso lotuta daudeeta, identitatearen harira itzuliz, berenexistentzia propioari helduta daude,beren identitate propioa dute heldu-leku bakar.

Nolakoa da gorputzaren etaespazioaren arteko harremananerabezaroan?

Haurrak bere identitatea inguruare-kin lotuz eraikitzen du, eta badakiguzer garrantzia duen inguru horrekingorputz harremana izateak. Distantziajoko horrek guztiak, gerturatzeak etaurruntzeak, nerabezaroan garrantziahartuko du. Garai horretan distantziahartzea da nagusi. Nerabearentzat osogertu egotea, orokorrean, jasangaitzada. Hurbiltzeak sexu konnotazio bat du(beraz, gorputzak utzi dio haur izatea-ri). Eta terriblea da, zeren gurasoek as-kotan laztanak egin nahi dizkiete etautikan bidaltzen dituzte. Gurasoentzatoso konplexua da, zeren nerabezaroanhor egon behar dute (eta asko tematunahi dut honetan, egon behar dute),baina benetan hor egon gabe. Hori daparadoxa.

Beren espazioa edukitzeko beharhori dela medio, familian soluzio bataurkitzen dute: beren logela.

Beren tenplua da, proiekziorakoespazio pribilegiatua. Bere gorputz in-timitatea, intimitate fisikoa eta psiki-koa, bere gelara transferituko du. Ho-rregatik dago halako desordena nera-been geletan. Guraso askori kosta egi-ten zaio onartzea nerabeak bere intimi-taterako espazio babestu bat eduki be-har duela. Dena kontrolatu nahi izatendute, eta horrek lurraldearen bortxake-

“ Gurasoekizan behar duten

jarrera hiru hitzetanbiltzen da: entzun,

ulertu eta maite.Sakonekoa entzun,alegia, esaten edo

egiten duen horrenatzean zer dagoenentzun. Nerabeak

probokazioaren bidezfrogan jarri nahiko duea gurasoak benetaneutsiko dion, benetanmaite duen. Gurasoek

etengabe adierazibehar dute, beraz,nerabe horri lotuta

daudela. Entzun, ulertueta maite.

”

22 •hik hasi • 105. zenbakia. 2006ko otsaila

la delako gutako bakoitzarentzat, etaorduko oroitzapenak ahazteko, baz-

tertzeko, deformatzeko edo berrerai-kitzeko joera dagoelako. Zein gura-sok ez ote du esan “edade horretannik ez nuen halakorik egiten!”. Eu-ren garai punkak edo heavyakahaztu dituzten gurasoak dira, etanerabezaroaz hitz egin ahal izate-ko oso garrantzitsua da geure ga-

raiak berriro bizitzea, gogora ekar-tzea. Beste zenbaitetan seme-alaben

nerabezaroak berraktibatu egiten dugurasoengan haien nerabezaroa. Inoizikusiko zenituen ama-alabak estilo be-rean jantzita, tankerako ilajearekin, etaurrutira kasik ezin bereizi nor den nor,amak neraberantz egin duelako.

Bestetik, gurasoei segurtasun faltahandia sortzen die ulertzen ez dituztenjokabide batzuk ikusteak. Eta gurasoekhor zegoen haurra ikusi nahi izaten du-te. Nerabe horrengandik begirada ken-du eta “ume hau jada ez da nirea, jada ezda nik neukan hura” esateko modu batda. Egora benetan da zaila, egia baitaguraso askok dena eman dietela seme-alabei, eta une batean ez dute euren bu-rua ezagutzen seme-alabengan. Filo-sofo bati entzun berri diodanez, seme-alabak edukitzeko gizakion motiboe-tako bat honako hau da: hilkorrak gare-nez, geure buruaren luzapen bat bila-tzea seme-alabengan. Eta zuk zeureburua islatuta ikusten baduzu seme-alabarengan, errazagoa da pertsonahori onartzea.

Gurasoek zer jarrera izan behardute nerabearen aurrean?

Hiru hitzetan bil daiteke: entzun,ulertu eta maite. Inoiz ez dugu beharbeste entzungo, eta garrantzitsua da sa-konekoa entzutea, alegia, esaten duenhorren atzean zer dagoen entzutea (gu-rasoei oso zail egiten zaie hori). Nera-beak “nire onetik ateratzen nauzu” dio-enean, gurasoak hori dei bat dela ulertubehar du, “zer maitasun didazun adie-raztea behar dut” esateko modu bat de-la. Izan ere, nerabeak frogan jartzenbaitu ea probokazio horiekin loturakhautsiko diren. Gurasoek etengabe

“ Gurasoendimisioak kezkatzen

nau, seme-alabanerabeen aurrean etsi

egin dute. Eta batezere aitaren figuran

tematu nahi dut. Nirelanaren helburu diren

gazteek duten hutsunehandiena hori da:

beren aitek ahaztu egindutela oraindik paperbat jokatzen jarraitu

behar dutela

”

tadakaraskotan,baimenik gabe hor sartzeak duen in-tzestu konnotazio osoarekin. Zeren,gela baldin bada nerabearen gorputza-ren errepresentazioa, bere gelan bai-menik gabe sartzea bortxaketa batengisakoa da.

Bere gelan denbora ematea,larritzekoa da ala ez?

Aldi baterako erretiratzen bada be-re gelara, ez dugu zertan larritu, hortxeeraikitzen baitu bere identitate berria.

Baina etengabe jotzen badu gelara,tarte luzeak emanez, adi jarri behar du-gu: tristura psikiko sendo baten sinto-ma da. Eta hor oso garrantzitsua da es-ku-hartzea. Zeren sentsorialki isola-tzen direnean, euren burbuilan itxiz,harremanari ihes egiten diotenean eta,gainera, hitza desagertzen hasten de-nean, jada alarma gorriak jo du. Eurenbaitaratze horretan, fetuaren jarrerakere har ditzakete (haurtzarora itzultze-ko nahiaren testimonio argia, baina ba-tez ere, gatazkarik ez dagoen aroraitzultzeko nahia). Askotan “utzi baka-rrik!” diote, baina esaldi horren atzekomezua beste bat da: “nitaz ardura zaite-zen behar dut”. Isolamendu hori asko-tan dei bat da, bila joango gatzaizkiolaziurtatzeko beharra duelako.

Gurasoak nerabe izanak dira, arohori pasea dute, eta aldiz, seme-alaba nerabezarora iristean ez dutejakiten nola demontre jokatu. Nolaulertzen da hori?

Hasteko nerabezaroa oso garai zai-

philippelemenu

E


adierazi behar dute, beraz, nerabe horrilotuta daudela. Entzun, ulertu eta maite.

Eta eskolak, zer egin behar dunerabe horien beharreierantzuteko?

Ez amore eman. Eskolak, lehenda-bizi, utzi egin behar die nerabe horieiespresatzen. Eta seguru asko hitzezkoespresioa ez da aski izango, nerabeakmesfidantza handia baitio hitzari. Badi-ra eskolak aurkitu beharreko beste es-presio bide batzuk: sorkuntza, espresioplastikoa, antzerkia zein musika espre-sioa. Eta beren lekua aitortu behar diebereziki ezer egiten ez dakiten nerabehoriei ere. Garrantzitsua da eskolak ne-rabeak baliagarriak eta onartuak senti-tuko diren egoera batean sartzea. Esa-terako, zaharrei laguntzeko egoeretansar ditzake, edo lan munduan praktikamoduan, edota eurek babestu nahi du-ten kausa batean inplikatzen lagun die-zaieke. Garrantzitsua da nerabeak sor-tzaile izatea, sortze horren bidez onar-tuko baitiote euren buruari baliagarriakdirela.

Zerk kezkatzen zaitu, batez ere? Batetik gurasoen dimisioak, etsi

egin dutela. Egiteko garrantzitsueneta-ko bat baita marko eta muga garbi ba-tzuk jartzea. Bestetik, arriskutsua dazenbait gurasok nerabeek agertzen di-tuzten zenbait jokabide gutxiestea, ezhain larritzat hartzea: arrisku jokabide-ak, elikadura trastornoak, suizidio saia-kerak... Suizidio saiakera asko dira askimedikatu gabe daudenak: haurra etxe-ra itzultzen da, eta gurasoek ezer pasaez balitz bezala egiten dute, ez dagoinolako jarraipenik. Guraso eta hezi-tzaileok ez al ditugu, bada, bidaltzendizkiguten alarma seinaleak entzuten?Zer eta, garrantzitsuena gurasoek se-gurtasuna ematea denean, “hemen na-go, nigan babes zaitezke” esan beharluketenean.

Zer gertatzen da gurasoekhainbeste etsi dezaten?

Dramatizatu ere ez da egin behar;lehen ere, beste modu batera baina, ba-

ziren dimititzen zuten gurasoak. Egunzailagoa da gurasoentzat, ez daukatela-ko guraso izateko erreferentziarik etaasmatu egin behar dutelako nola izanguraso. Jada ez gaude gure aita-amekegiten zutena imitatu beharra dagoengizarte batean. Gaurko gizartean indi-bidualtasuna bilatzen da, modu eta es-tilo propio bat izatea, eta hori lehengoabaino zailagoa da.

Etxeko lanak eta zaintza ez dirabaloratu oraindaino. Estatuak ezote du beste arazo bat izango ezbaldin baditu bitartekoak jartzengurasoek etxeari dedikazioa eskainiahal izateko?

Bai. Hartu beharreko neurriak askoizan daitezke, eta horien artean legokeamatasun baja luzatzea eta aitatasunbajak hartzeko bideak jartzea. Eta se-me-alabak nerabezarora heltzen dire-nean, erraztasunak jarri behar liratekegurasoek eurengandik gertu egon ahalizateko, oso memento erabakigarriakdirelako garapenerako. Ezin dugu pen-tsatu jada dena eginda dagoela eta gu-rasoek garai horretan ez dutela hain-besteko funtziorik. Hor aitaren figurantematu nahi dut, alegia, guraso betebe-harrak bikotean banatu behar dira.Zeren eta nire lanaren helburu direngazteek duten hutsune handiena horida: beren aitak ahaztu egin duela orain-dik paper bat jokatzen jarraitu beharduela.

“ Lanmunduan erraztasunak

jarri beharko liratekegurasoak seme-alabanerabeengandik gertuegon ahal izateko, oso

mementoerabakigarriak direlako

garapenerako

”


“Nola moldatuko naiz beraiekinhitz egiteko, ez badugu elkar ulertzen?”

“Auskalo nondik etorriko den etazein izango diren haren ohiturak!”

“Nahikoa daukat hemengoekin,gela ia beteta dudalako, eta orain hau?”

“Zein interesgarria, orain arte ez duthorrelako esperientziarik izan!”

“Jakin banekien familia asko etor-tzen ari direla auzora. Auzoan dagoenaeskolara heldu da”

“Kanpoko haur bat nire gelan koka-tu dute, galdetu beharko diot nire lanki-deari ea berak zer egin zuen tokatu zi-tzaionean”

Galdera horiek denok izan ditzake-gu buruan, eta den-denak dira zilegiz-koak. Ikastetxe batzuetan tutoreak be-rak moldatu behar izan du haur berriagelara heldu denean, besterik gabe.Baina gure ustez, ikasle horien egoki-tzapena, eskolatzea prestatzea, irakas-le guztion lana da, eta denon arteanadostutako erabakiak eskatzen ditu.

Dokumentu hau Haur Hezkuntza-ko irakasleekin izandako topaketa ba-ten ondorioz sortu da. Beste dokumen-tuetan aurkituko duzuen hainbat irado-kizun eta ideia topatuko duzue hemen

ere, baina etapako berezitasuna erres-petatzen saiatu gara. Hori dela eta, HaurHezkuntzan garrantzi handia duten es-parruak landu ditugu: familiarekiko ha-rremanak, ikaslearen integrazioa gelaneta hizkuntzen trataera.

Gure asmoa Haur Hezkuntzakoirakasleei oinarri bat eskaintzea izanda, ondoren denen artean eztabaida-tzeko. Izan ere, ikastetxe bakoitzakerabaki beharko du ikasle horien esko-latzea eta integrazioa nola bideratukoduen.

Ez daukagu zalantzarik: denenartean adostutako erabakiekin denokikasten dugu eta gure lana hobeto egi-ten laguntzen digu.

Ikasle etorkinen familiak etaeskola

Familien igurikimenak (es-pektatibak) haurrak eskolaraeramaterakoan

Pertsona batek emigratzea erabaki-tzen duenean “bizitza hobea” bilatzendu beretzat eta bere familiarentzat.Emigratzea ez da bat-batean hartzenden erabakia, ondo pentsatutako pro-zesu luzea izaten da. Nahiko arrunta da

Badira ikasturte batzuk berriro ereikasle etorkinak gure ikastetxeetaraheltzen hasi zirela. Irakasleok teorianargi daukagu ikasle horiek beste ikas-leekin batera ikasi behar dutela inte-grazioa lortzeko, baina praktikan oz-topo ugari aurkitzen dugu integraziohori bideratzeko. Eta gure kasuan, bihizkuntza ikasi beharrak ez du lanainolaz ere errazten. Gure artean ikaslehorien eskolatzeak eztabaida eta kez-ka sortu ditu,batez ere ikasleak LehenHezkuntzako azken ziklora edo Biga-rren Hezkuntzara heltzen direnean.

Beste etapetan zailtasunak ager-tzen direnez, aipamen gutxi topa dai-tezke “Haur Hezkuntza eta ikasle etor-kinak” gaiari buruz. Egia da Haur Hez-kuntza, daukan egiturari eta metodolo-giari esker, etaparik errazena delaikasle etorkinak integratzeko; egia dahaur txikiak –Haur Hezkuntzako ume-ak– hobeto moldatzen direla egoeraberrietara nagusiak baino; egia dahemen jaiotako ikasleak antzeko egoe-ran daudela, beraientzat ere eskolaegoera berria baita. Baina, hala eta guz-tiz ere, ikasle atzerritarren integrazioakarreta berezia eskatzen digu, Haur Hez-kuntzan ere ahal den modurik hobere-nean gerta dadin. Ikasle guztientzatHaur Hezkuntzako etapa ondo, pozikegitea garrantzitsua bada, ikasle etorki-narentzat eta bere familiarentzat are ga-rrantzitsuago, harrera gizartean inte-gratzeko lehen urratsa izan daiteke eta.Horregatik, gure jarrera ezinbestekoada egoera berri horri aurre egiten dio-gunean.

Hona hemen irakasleok izan ditza-kegun hainbat pentsamendu:

Ikasle etorkinak Haur Hezkuntzan (I)

e k a r p e n a k

Amaia SESMA, Pilar HERNÁNDEZ eta Ima ORTEGA GASTEIZKO BERRITZEGUNEKO KULTURA ARTEKO BATZORDEKO KIDEAK


hasiera batean gurasoetako bat heltzeaherrialde berrira, eta hor nolabaitekoegonkortasuna lortzen duenean eraba-kitzea familia elkartzea. Familia elkar-tzeko erabakiak esan nahi du herrialdeberrian bizitzen jarraitzeko asmoa du-tela, nahiz eta jatorrizko herrialdeare-kin duten loturari eutsi.

Familia etorkinak, eskolara hurbil-tzen denean, badu bizitza proiektu be-rri bat, non ideia nagusia zera izatenden: “gure seme-alabek izan dezatelaguk izan ez duguna”. Hori dela eta, fa-milia etorkinentzat eskolak garrantzihandia du, haien ustez hori baita seme-alabentzat arrakasta izateko bidea. Etaez zaie arrazoirik falta, eskola baita fa-milia integratzeko esparru garrantzi-tsuenetako bat: eskolan haur horiek au-kera izango dute beste kultura eta ohi-tura batzuk ezagutzeko, eta bere fami-liaren ingurukoak ez diren haurrekinharremanak izaten hasteko; alegia,herrialde berrian elkarrekin bizitzenikasteko.

Baina, halere, gurasoek eskolare-kin duten jarrerak zerikusi handia izandezake haien aurretiko ezagutzekin.Norberaren kulturan eskolak beteduen funtzioak baldintzatuko ditu gi-zarte berrian eskolari buruz izan ditza-keen espektatibak. Edozein pertsonakeskolan izan dituen esperientziaren etabizipenen arabera hedatzen du era-kunde horren inguruan daukan iritzia.Gainera, ez da ahaztu behar herrialdebakoitzak bere eskola eredua, metodo-logia, hezkuntza sistema dituela. Adibi-dez, Haur Hezkuntza oso hedatua dagogure gizartean, baina arrotza gerta da-kioke hainbat gurasori. Familia horiekhaur txikiak eskolara eramatea horrenzabalduta dagoela ikusten dutenean,igurikimen desberdinak izan ditzakete.Izan ere, munduko hainbat herrialde-tan haur txikien heziketa eta zaintza fa-milia barruan soilik egiten da, hala ba-loratzen dutelako eta haien kulturanera horretan sustraituta dagoelako.

Beste herrialde eta kultura batzuetankomunitatea arduratzen da haur txi-kien heziketaz. Herrialde horietanseme-alabak ez direla gurasoen jabetzapentsatzen dute, eta inguruko pertso-nek badutela zer eskaini, heziketa pro-zesua ahalik eta aberatsena izan dadin.

Edozein modutan ere, familiekegoera berria dute aurrean, eta hemendituzten beharrak eta jatorrizko herrie-tan zituztenak desberdinak izan daitez-ke. Haien egoera sozio-ekonomikoaklan mundura lehenbailehen sartzeaexijitzen die, eta eskolari haurrak zain-tzeko eskatzen diote, haien kulturanohikoa ez izan arren.

Honela, askotarikoak izan daitezkeikasle etorkinen gurasoen jarrerak be-raien seme-alabak hezkuntza sistemansartu nahi dituztenean.

Immigrazio prozesuez ahal den in-formazio gehien izateak familia berrienegoera ulertzen lagunduko digu irakas-leoi. Horren ondorioz, haien beharreihobeto erantzun ahal izango diegu.

E. Coelhok edozein emigrazio pro-zesutan gerta daitezkeen egoera ba-tzuk aipatzen ditu:

Familia banatuta egoteaGehienetan, familiak apurka-apur-

ka iristen dira harrera gizartera. Familia-ko kide bat ez egoteak desoreka sor de-zake, eta azkenean iristen denean, eginbeharreko berregokitzeak larritasunegoerak sor ditzake, familiako harre-manak bere onera etorri arte.

Erabakia, prestaketak eta la-guntza

Familia batzuek emigratzea erabakidute, bidaia prestatu dute, eta harreragizartean dituzten laguntzen berri izandute, beren kulturako beste kide ba-tzuek lehenago egin izan dutelako. Ho-riek zorionekoak dira. Zoritxarrez,gehienen kasua ez da hori izaten, etaerabaki hori hartzea ez dagokie hau-rrei, gaztetxoei eta, zenbait kulturatan,ezta emakume gazteei ere. Giza taldehorietan, erabakimenik ez duten ho-riengan askotan inpotentzia eta dese-gokitasun sentimendua garatzen da.

Ingurumeneko faktoreakNekazaritza mundutik hirietara

etortzeak, bakardadeak, bakartuta sen-titzeak, pisu txikietan jende asko bizi-tzeak... arazoak sor ditzake familiakokideen artean ere.

Bakartze kulturalaEguneroko zereginek eta hizkun-

tza berrian duten zailtasunek harreragizartearen kulturara hurbiltzea era-gozten diete helduei. Elkarrekintzara-ko aukera gutxi izaten dute, eta komu-nikazio premiak murriztu egiten dira.Bakartze horrek, askotan, seme-ala-bengan du eragina: edo familia osoakpairatzen du aipatutako bakartze hori,edo jauzia sortzen da heldu bakartueneta mundu berrian parte hartzeko go-gotsuago dabiltzan gazteen artean.

IdentitateaIdentitatea eraikitzea oinarrizkoa

da pertsonaren formazioan. Baina, as-kotan, ikasleek ez dute euren burua is-latuta ikusten harrera gizarteko jardun-bideetan. Hori oso txarra da, ikasleakez baitu aurkitzen bere identitatea erai-kitzeko eredurik.

Egoera sozio-ekonomikoaHizkuntz gaitasunik ez izateak,

ikasketa eta tituluak baliozkotzea lor-tzeko ezintasunak, diskriminazioak etaabarrek, besteak beste, zera eragitendute: etorkin kualifikatu batzuek berenesparruko lana aurkitzeko aukerarik ezizatea. Horrek autoestimu arazoak etagutxiespen sentimenduak sor ditzake.

Aldaketak familiako botereegituran

Harrera gizarteko lan merkatuarenpremiak direla eta, baliteke jatorrikoherrialdean familiako kide bakoitzariesleitutako rol tradizionalak aldatu be-har izatea etxeko lanen banaketan, es-tatusean eta boterean. Egoera horrekgaizkiulertuak sor ditzake familiarenbarruan, eta bortizkeria ere bai. Seme-alaben hezkuntzari dagokionez, balite-ke jatorriko gizarteko hainbat jardunbi-de harrera gizartean onartezinak iza-


tea. Horren ondorioz, gurasoak arma-rik gabe gelditzen dira eta etxean arazo-ak sor daitezke.

Eskolaren eta familiaren arte-ko gatazka kulturalak

Zenbaitetan, ikasleak bere jatorrikokulturarekin bat ez datozen balio ba-tzuen eragina izan dezake.

Haurrek harrera gizarteko hizkun-tzan zenbat eta erraztasun handiagoahartu, orduan eta distantzia handia-goa ezartzen da erraztasun hori lortuez duten helduekiko. Horrez gain,etxeko hizkuntzan gaitasuna galduzbadoaz, azkenean familiarekin bera-rekin komunikazio arazoak ere sordaitezke.

Irakasleok kontuan hartu beharkoditugu aipatu ditugun ezaugarri horiek,gure esku hartzea egoera berrietaraegokitzeko. Hori egokitzapen prozesubat bideratuz lortuko dugu, familiak di-namika berrian behar duten erritmoaneta denboran moldatzen joan daitezen,informazio argia eta zehatza emanez,eta azkenik, haien egoera ulertzeko en-patia baliatuz.

Familiaren eta eskolaren ar-teko komunikazio egoerakerrazteko jarraibideak

Haur Hezkuntzan gurasoekiko ha-rremanak honako hauek izan daitezke:

Harreman ez formalak:Sarrera eta irteeretan haurrak esko-

lan uztera edo jasotzera datozenean,bat-batean sortzen direnak.

Harreman formalak:Elkarrizketa formaletan, aldez au-

rretik deitutakoetan; gidoia aurrezprestatuta izaten dutenak dira.

Gelako bileretan: Tutorea neska-mutil guztien gura-

soekin elkartzen denean.

Haur etorkinen familiekin komuni-katzeko arazoak egon daitezke hiz-kuntza ondo ulertzen ez dutelako, edogure erreferente kulturalak ezagutzenez dituztelako. Horregatik, harremane-tan hasten garen mementotik kontuanhartu beharko dugu:

- Gurasoei kontatu nahi diegunaksemearekin edo alabarekin zerikusi zu-zena izan behar du. Ondoren, komuni-kazio giroa sortu denean, gelako gaine-rako alderdiak azter ditzakegu. Eman-go diegun informazioa testuinguruanondo kokatuko dugu; adibideak jarrieta euskarri grafikoak edo errealak era-bil ditzakegu, ulermena era egokianizan dadin.

- Elkarrizketa formala bada, deial-dia ahoz eta idatziz egingo diegu. Ho-rrela, paperean idatzita dagoen infor-mazioaren gainean zalantzarik baldinbadute, hizkuntza beraiek baino hobe-to menperatzen duen lagun bati galde-tzeko aukera izango dute.

- Elkar ulertzeko zailtasunak izanezgero, Lurralde Ordezkaritzako etorki-nen teknikariarengana jo dezakegu,itzultzailea eskatzeko. Erantzunik ezbalego, atzerriko familiaren senide edoezagun batekin molda gaitezke, ahalbada.

- Familiarekin ikaslearen balora-zioa aztertzen denean, haurrak jorratu-tako bidea eta garapena baloratuko di-tugu, eta ez bere ikaskideekiko izan de-zakeen aldea.

Aldi berean, gurasoei azalduko diz-kiegu aurrera jarraitzeko eskaini ahaldizkiegun laguntzak eta proposame-nak.

- Harrera gizarteko hizkuntzan edohizkuntzetan konpetentziarik ez izate-ak mesfidantza, zalantzak edo beldu-rrak sor ditzake gurasoengan. Testuin-gurua oso argi ez badago, gurasoei gal-detu nahi dieguna ikaslearekin guztizlotua ez badago, galdera hori harrera gi-zarteko unibertso kulturalean oinarri-tuta badago… elkar ulertzea zaila gertadaiteke.

- Aipatu beharra dago etorri berriakdiren gurasoentzat edo harrera gizarte-ko hizkuntza menperatzen ez duten ai-ta-amentzat gogorra izan daitekeelagelako bileretara joatea, horietan gura-so asko biltzen direlako eta informa-zioa orokorra izaten delako. Ez ulertze-ak tentsioa sor dezake. Horregatik,hainbat guraso atzerritar ez dira joatenhorrelako bileretara.

Horrelako egoeretan, irakasleokgai izan behar dugu etorri ezin hori eraegokian interpretatzeko.

Atzerriko gurasoen parte har-tzea bultzatzeko iradokizunak

Orain arte aipatutako guztian oina-rrituta, erraz ulertuko dugu atzerrikogurasoek ere egokitzapen denbora batbehar dutela eskolara hurbiltzeko,nahiz eta egunero gelaraino sartu. Ira-kasleok, gure aldetik, errespetuz, en-patiaz eta pazientziaz jokatu behar du-gu, jorratu behar duten prozesua erres-petatuz.

Prozesuaren urratsak eta denborakdesberdinak izango dira familia bakoi-tzaren estiloaren eta kulturaren arabe-ra. Hori dela eta, irakasle bakoitzak iku-siko du zein izan daitekeen unerikaproposena guraso berriak gelako di-namikan parte hartzera gonbidatzeko.

Batzuetan interesgarria izan daite-ke gelako beste guraso baten konplizi-tatearekin jokatzea, eguneroko sarreraeta irteeretan gurasoek beren arteankontaktuak, “bisualak” edo pertsona-lak, izaten baitituzte.

Besteetan, dei zabalagoak izan dai-tezke, adibidez txangoak, ospakizu-nak, mozorroak edo material prestake-tak egin behar direnean. Eskolak gaine-rako gurasoen parte hartzea bultzatzeneta eskertzen duen moduan, berdinegin beharko du atzerriko gurasoekin,beti ere horietako batzuen ezagutzarikeza kontuan izanik.

Aipamen berezia merezi dute ikas-tetxean ospatzen diren jaialdiek. Horre-lakoetan, giro alaiaz inguraturik, kultu-rak garrantzia eta protagonismoa har-tzen ditu, eta sinboloak eta identitateezaugarriak adierazteko uneak izatendira. Une horiek oso probetxugarriakizan daitezke familien arteko loturakegiteko, baldin eta guraso berriei ekin-tzen nondik norakoa ulertzeko paradaematen badiegu. Horretarako, aldezaurretik, ikastetxeko ospakizunen al-buma prestatuta izan dezakegu, ondo-ren ospatuko dena iragartzeko, irudiakaurrean izanda errazago ulertuko dituz-telako emango diren azalpenak. •


Lagunak Iparraldean etaHegoaldeanLasarte-Oriako Landaberri ikastola eta DonibaneGaraziko eta Izurako ikastolak eta kolegioa

e s p e r i e n t z i a k

Ebakitzen duzunean zuhaitzbat, eta berriz hartarik urtumeakedo adarrak sortzen direnean,age-ri da ez zenduela osoko eta ondotikebaki, gelditu zela zenbait erro etazain.

Axular

2004. urtearen amaieran Hego-aldetik Iparraldera. 2005ean Ipa-rraldetik Hegoaldera. 2006ko uda-berrian berriro Hegoaldetik Ipa-rraldera. Haizea ez ezik, beste ba-tzuk ere harat eta honat dabiltza,baina norabiderik galdu gabe. La-sarte-Oriako Landaberri ikastolazeta Oztibarreko eta Donibane Gara-ziko ikastolez eta kolegioaz ari ga-ra. Gurasoak,ikasleak eta irakasle-ak, jada denek elkar ezagutzen du-te. Berriki jarri dira elkarrekin ha-rremanetan eta konpromisoz eta el-karri laguntzeko gogoz hornitutakobidea egiten hasi dira,elkar ezagu-tzeak hurbildu egiten baitu.

Gutxi gorabehera ezagutzen duguIparraldeko egoera zein den: biztanle-riaren gehiengoa kostaldean bizi da,barnealdeko herriak oso txikiak dira,gehienak laborariak dira, euskara ez daofiziala eta haren egoera larria da, desa-gertzeko bidean dago belaunaldien ar-teko etena dela-eta, euskarazko irakas-kuntzak traba askotxo gainditu beharditu, ikastola asko Hegoaldeko lagun-tzarekin eraiki dira… Baina, non dagozehazki Izura? Edota Ortzaize? Mapanongi kokatuko al genuke Donapaleu?Zer-nolako bestak egiten dituzte? Nolabizi dira? Nolakoak dira hango ikasto-lak? Zer egiten dute denbora librean?

Iparraldetik Hegoaldera begiratuzgero, gauza bera gertatzen da, antzekogalderak sortzen dira: non kokatu Mun-gia? Eta Murgia? Hegoaldeko ikastolakere hain txikiak izango al dira? Kalean

euskaraz bizitzeko aukerarik ba al du-te? Herri handietan eta hirietan zer ha-rreman dituzte?

Konturatu gabe, makina bat galde-ra sortzen dira, eta orduan jabetzen ga-ra gure ezjakintasunaz. Urrun sentitzengara. Denok gara euskaldunak, bainaarrotzak ere bai, hein batean.

Urruntasun hori hausteko modurikonena elkar ezagutzea izaten da, etahorregatik hasi ziren Gipuzkoako La-sarte-Oriako eta Nafarroa BeherekoDonibane Garaziko ikastoletako gura-soak elkarrekin biltzen. Maite GoizuetaLasarte-Oriako Landaberri ikastolakogurasoa da eta hark dioen modura,“Iruñean manifestazioren bat dagoe-nean, joaten gara; baina Baionan dago-enean ez. Oraindik ere badago mugabat Iparraldea eta Hegoaldearen arteaneta hori hautsi nahi dugu. Iparraldean


lagunak edukiz gero, errazagoa egingozaigu hara joatea, eta haiei ere gauzabera. Horregatik, familien arteko harre-manak sortu nahi ditugu”.

Iazko azaroan Nafarroa Beherekogurasoak, irakasleak eta ikasleak Lasar-te-Oriara etorri ziren egunpasa bat egi-tera, eta senidetze jaialdi batekin ospa-tu zuten eguna. Batzuentzat zein beste-entzat, gazteentzat nahiz helduentzat,egun garrantzitsua izan zen. Xalbat Fal-xa Manex Erdozaintzi Etxart kolegiokoGuraso Elkarteko lehendakariak dioenmodura, “gure adinekook ez dugu au-kerarik ukan honat etortzeko. Orainbadugu aukera eta gure haurrentzatmugarik ez da. Hori behar diegu iraka-tsi. Guk lehen urratsa eman dugu etabiharko haurrek landu behar dituzteeuren arteko harremanak”. Gabi Faga-buru Oztibarreko ikastolako GurasoElkarteko lehendakariak dioenez,“haurrak naturalki etortzen dira Lasar-te-Oriara ikastolako beste lagun batzukikusterat. Mugak guk ditugu, beraien-tzat naturala da. Gainera, ohartu dirabai haurrak eta bai gurasoak ordu etaerdian hemen gaudela, Bordele bainohurbilago dagoela. Segur naiz jendeanitzek asteburua edo hiru egun pasa-tzen dituela Landetan eta Pirinioetan,baina ez dela ausartzen Gipuzkoara etaBizkaira joaten. Ohartu behar duguhurbil gaudela eta badugula hizkuntzabat errazki mintzateko eta elkar uler-tzeko”.

Bada zer ezagutuaSenidetze jaialdiak eta aurrerago

etorriko diren beste ekitaldiek elkarezagutzeko aukera emango dute. Izan

ere, xehetasunak eta gauza ttipiak badi-ra ere, ohitura batzuk desberdinak diraBidasoaz iparraldera zein hegoaldera.Lasarte-Oriako senidetze jaialdian14:00etan bazkaldu zuten, eta NafarroaBeherean 12:30ean bazkaltzen dutenakontuan izanik… batzuek gosea pasa-ko zuten, bai.

Donibane Garazitik eta Oztibarre-tik Lasarte-Oriara etortzea nekazari in-gurunetik hirira etortzea izan zen. Xal-bat Falxak hala dio: “gure ikasleek, La-sarte-Oriara etorrita, animaleko ikasto-la ikusten dute. Gu han ttipi-ttipiak ga-ra. Donibane Garaziko ikastolan 95haur eta Oztibarren 35-40. Honat etor-tzen garelarik eta 900 haur direla entzu-ten dugularik… beste mundu bateangara”.

Kulturalki ere beste zenbait ohituraberri ikusteko eta ikasteko aukera iza-ten dute haurrek: Hegoaldean trikitixaasko entzuten da eta bertsolaritza in-dartuta dago; Iparraldean kanturakoohitura oso zabaldua dago. Iparraldeantrinketean aritzen dira eta Hegoaldeanezker paretean. Batak zein besteakaberasteko bidea ematen dute, buruanditugun mugak gaindituz.

Laguntza zertarako?Maite Goizuetaren ustez, “Iparral-

dean euskararen egoera Hegoaldeanbaino okerragoa da eta ikastolena erebai. Zentzu horretan, baduzu zertan la-gundua. Esate baterako, liburutegiakhutsik dituzte, eta guk hemendik libu-ruak bidal ditzakegu. Baita material di-daktikoa, jokoak, buruhausteak etaabar ere. Horregatik, bilketa bat egingodugu materiala bidaltzeko”.

Xebastian Ihidoi Donibane Garazi-ko ikastolako Guraso Elkarteko lehen-dakariak dioenez, Hegoaldetik jaso-tzen duten laguntza garrantzitsua daeurentzat. “Orain arte egin diren erai-kuntzak Hegoaldeko diruarekin paga-tu dira, eta hori ezin dugu ukatu, esker-tu baizik”. Eusko Jaurlaritzatik eta Udal-biltzatik ere jasotzen dute diru lagun-tza, baina Gabi Fagaburuk dioenez,“hemengo hautetsiek ez dute maite He-goaldetik dirua sartzea, beraiek ez bai-tute ematen. Hegoaldetik diru publi-koa heltzen dela ikusten dute eta ho-rrek kontraesana sortzen die. Hitz ede-rrak bai, baina gauza gutti egiten da Ipa-rraldeko administrazio publikoaren al-detik. Horregatik, Hegoaldeko lagun-tzak akuilu ziztada bat ematen die”.

Gela barruko lana: urratsean etaxumeki

Senidetze eta harreman sarea gura-soek bultzatu badute ere, eskola ba-rruan ere lantzen dute. Landaberri ikas-tolako Lehen Hezkuntzako zuzendariSusana Arrizabalagak dioen modura,“batez ere gurasoen esku utzi dugu di-namika, eta guk gure neurrian eta ahalduguna egingo dugula esan diegu. Ale-gia, gela barruan beraien dinamika ho-ri modu aprobetxagarrian txertatzensaiatuko gara. Hau da, gela barruan egi-ten ditugun zenbait jardueratan harre-man hori modu motibagarrian erabil-tzen dugu. Esate baterako, ipuinak egi-ten ditugunean edo gutunak edo testu

Maite Goizueta:“Iparraldean lagunak

edukiz gero,errazagoaegingo zaigu hara joa-tea,eta haiei ere gauzabera. Horregatik, fami-lien arteko harremanak

sortu nahi ditugu”


Landaberri ikastolakoeta Manex Erdozaintzi

Etxart kolegioko zuzendariak:

“Gela barruan egitenditugun zenbait jardue-

ratan harreman hori mo-du motibagarrianerabiltzen dugu”

motak lantzen ditugunean, Iparralde-ko lagunei idazten diegu”. Iaz HaurHezkuntzako eta Lehen Hezkuntzakoedo Ama Eskolako 1. eta 2. mailakoikasleak gutunak trukatzen hasi ziren.“Guk 3. mailakoekin power point-ekomuntaketa bat egin genuen eta haiei bi-dali” dio Susanak. “Testu lanketaren ba-rruan azalpen testua lantzen ari gineneta gure herriaren azalpen bat prestatugenuen, handik hona etortzeko ibilbi-dea zehaztu eta gure ikastolaren deskri-bapena egin. Gero argazki batzuk ateragenituen eta ahozko testu bat erantsizpower point bat osatu genuen”.

“Guk Landaberriko aldizkaria ukangenuen eta gure ikasleek sortutako tes-tu batzuk hor agertzea proposatu zitzai-gun” dio Jean Michel Etxegarai kolegio-ko zuzendariak.

Harreman horiek bideratzeko hiz-kuntzaren arazoarekin egin zutela topodio Susanak. “Gure haurrentzat arrotzada Donibane Garaziko lagunen hizke-ra, ohitu gabe daudelako. Horregatik,hasieran grabaketa batzuekin landugenuen”. Jean Michelek dioenez, “gukez dugu arazo hori. Kolegioan herri as-kotakoak biltzen baitira: Amikuzeko-ak, Garazikoak, Zuberoakoak… Jadaezagutzen dituzte beraien arteko eus-kalkiak, nahiz eta ikastolan batua era-biltzen den. Ez zaie errazago Hegoalde-koei baino, baina urrats hori ematekoohitura badute”.

Manex Erdozaintzi Etxart kolegio-an lehendik ere bazuten trukeak egite-ko ohitura hori: astebetez beste eskolabatera joaten dira eta beste astebetezhangoak Donibane Garazira, gutunaktrukatzen dituzte eta abar. Baina ikasle-en eta irakasleen arteko harremanak di-ra. Lasarte-Oriako senidetzearen ka-suan, ostera, gurasoak ere tartean dau-de, eta horrek eskolatik kanpoko erla-zioak sendotzeko aukera ematen du.

Ideia eta gogoetak badituzte, bainadinamika sortzeak denbora eskatzenduela diote bi zuzendariek. “Gure ikas-tolan, Lehen Hezkuntzan, irakasle tal-de bat sortu da hori dinamizatzeko etagurasoek egiten dituzten ekintzekinkoordinatzeko. Baina oraindik lehe-nengo urratsak eman ditugu, hasi bai-no ez gara egin”. Jean Michelen iritziz,“Buruz buruko harremanak behar dira

bereziki erlazio sendoak sortzeko”.Egindako senidetze jaialdiak horretara-ko balio izan du, eta aurrerantzeanegingo dituztenek ere bai. Lehenengourratsa eman baitute, eta segidakoaketorriko dira. Garrantzitsuena badau-katelako: adiskidetasuna, interesa etagogoa. •


kulako hutsunea ikusten zuten hor, bai-ta irakasleek ere (maiz, liburua nolalandu jakiteko tresnak eskatu izan diz-kiete). Zulo hori betetzera dator “Libu-ruen Xarma” bilduma.

Zer dator liburu bakoitzean?Zer egin dezake nire ikasle batek li-

buru batekin? da lehen zenbakiarenizena, eta hasierako hurbilpen gisa go-mendioak eskaintzen dira, dekalogomoduan, liburu baten aurrean zer jarre-ra behar litzatekeen eta zein ez kontuanhartzeko. Hortik aurrera, genero bakoi-tzari erantzuteko dagokion eskulibu-rua osatzen joan dira.

Ikasmailaren arabera, lanketa batproposatzen da genero bakoitzaren

barnean. Irakasleei zuzendutako gidadenez, ariketa proposamenak dira es-kaintzen direnak: ariketa batzuk bete-betean eraman daitezke ikasgelara;beste batzuek, berriz, bidea argitzendute, antzerako beste zernahi ariketaasmatu ahal izateko gero irakasleak.Idazlearen bisita jaso behar duten ikas-tetxeentzat, idazle horri buruzko bio-grafia ateratzeko ere proposatzen da,baita autoreaz gehiago jakiteko besteariketa batzuk ere (haren beste tituluenarteko komunztadura bat egitea, adibi-dez). Liburu bakoitzaren amaieran, ge-nero horri lotutako bibliografia dator,proposamen honetaz haratago joannahi izanez gero, irakasleek nora jo ja-kiteko.

Euskal Idazleen Elkarteak ateradu irakasleentzako gida hau. Ikas-leei irakurtzeko grina transmiti-tzea ez baita erraza askotan, eztaliburu baten atzean dagoena kon-tzienteki irakurtzen laguntzea ere.Horretarako,irakasleak literaturazjakin behar du eta,batez ere,trans-mititzen asmatu.

Idazleek hezkuntzari berenekarpena egin diote lan honetan:genero bakoitzaren gakoak azal-tzen dituzte, eta lantzeko proposa-men batzuk eskaini orientabide gi-sa, irakurtzea benetako plazerbihur dadin.

Zure gustuko liburu baten idazleaduzu, aurrez aurre, ikasgela barruan,nahi duzunaz hitz egiteko pronto. Etaharreman bat sortzen da hor, literarioa,afektiboa. Luxua den egoera hori es-kaintzen du, urtetan, “Idazleak Ikaste-txeetan” programak.

Saioa ondo irteteko, ordea, hauxeda gakoa: liburu hori ikasleek ondo az-tertuta edukitzea. Eta horretan, bitarte-koa beti irakaslea da. Irakasleek litera-turaz gehiago ala gutxiago jakin ohi du-te; batzuek, literaturaz jakin arren, ezdakite hori transmititzen, ez dakite no-la irakurrarazi, nola landu. Idazleek se-

Liburuen Xarma irakasleen gidaIrakurzaletzeko, genero bakoitzaren sekretuak azaltzen dituen bilduma

e k a r p e n a k

Idazleek obra bat osa-tzerakoan zer hari

mugitzen ditutzen bis-taratu dute bilduma

honetan, horrek baliodezan irakurketa kon-tzienteago bat, kritiko-

ago bat egiteko, etairakurketa gustaga-

rriagoa izateko.

Irakurzaletzeko, genero ba-koitzaren sekretuak azaltzen

Idazleek obra bat osatzerakoan zerhari mugitzen dituzten bistaratu dutebilduma honetan. Genero bakoitzarenosagaiak, trikimailuak papereratu di-tuzte, hala, generoen “erradiografia”horiek balio dezaten gero edozein libu-ruren aurrean irakurketa kontzientea-go bat, kritikoago bat egiteko eta, be-raz, irakurketa gustagarriagoa izateko.

Edozein libururi gozamenez hel-tzeko tresnak ematea da, beraz, bildu-ma honen egitekoa. Horregatik, gene-ro bakoitzaren barnean ez du gomen-datzen zer titulu literario irakurri (es-kaintzen den bibliografia, genero ho-rren lanketa egiteko dauden liburueiburuzkoa da). Euskal Idazleen Elkarte-ko printzipioa baita, edozein titulu lite-rario dela ona eta, beraz, aukera eginbehar duzula irakurlearen arabera, me-mentoaren edo arduraren arabera.

Bilduman idazketaren alderdia ereez da falta, irakurketak eta idazketak el-karren beharra baitute. Adibidez, ipui-na lantzeko ariketa gisa istorio berakontatzeko proposatuko da, baina per-tsonaia aldatuta, edota beste denborabatean kokatuta, edo halako akzio mo-ta bat sartuz.

Liburuen banaketa“Idazleak ikastetxeetara” progra-

man parte hartzen duten eskolei doanbanatzen zaizkie urte horretan argitara-tutako bi liburuak. Urteetan ikusitako

1. Zer egin dezake nire ikasle batek liburu batekin?J. K. Igerabide, Antton Irusta, J. M. Olaizola “Txiliku”.

2. Poesia lantzeko gidaJ. K. Igerabide, Antton Irusta, J. M. Olaizola “Txiliku”, Maria Angeles Etxe-

berria.

3. Eskola antzerkirako gidaYolanda Arrieta, Antton Irusta, Iñaki Friera.

4. Ipuina lantzeko gidaYolanda Arrieta, Antton Irusta, Iñaki Friera.

5. Saiakeran saiatzeko gidaFito Rodriguez, Antton Irusta

6. Eleberria lantzeko gidaAntton Irusta, Asel Uzarraga.

· Irakasleei zuzendua.LHtik Batxilergora bitarte, ikasleek genero bakoi-tzaren irakurketan sakon dezaten gakoak, aholkuak zein ariketak proposa-tzen zaizkio irakasleari, baita genero hori lantzeko bibliografia eman ere.

· Eskuratzeko: ohiko salmenta tokietara jo. Aurkitu ezean, deitu EuskalIdazleen Elkartera, eta bidaliko dizute (943 27 69 99).

· Talde lanean egina. Bildumaren atzean, Euskal Idazleen Elkarteko az-pibatzorde bat aritu da, nahiz liburu bakoitzak bere egiletza izan.

Bilduma


premiari erantzutea da bilduma horrenfuntzioa; horregatik, idazlearekin saioaaurrera eraman behar duen irakasle ho-rri bidaltzen zaizkio, zuzenean, libu-ruak. Baina interesa duten beste irakas-le denen eskura ere jarri nahi izan dutemateriala, literatura edo irakurzaletasu-na lantzeaz arduratzen diren irakasleekizan dezaten orientabide modura.Orain arte eskaria handia dela nabar-mendu digute, eta idazleen saioetakobalorazio orrietatik jakin dutenez, ira-kasleek erabiltzen dute, eta oso ondo e-torri zaiela azpimarratzen dute. Ohikosalmenta puntuetan aurkituko duzubilduma. Topatzeko arazorik izanezgero, Euskal Idazleen Elkartera deitueta eskatzerik badago (943 27 69 99).•


Gaur egungo eskolaekonomiaren zerbitzura

al dago

Rebeka ARRARASNAFARROAKO EMAKUME ENPRESARI ETA

ZUZENDARIEN ELKARTEKO LEHENDAKARIORDEA

Gero eta ozenago datorren pentsa-mendua da: “lanik ez badute aurki-tzen, alfer-alferrik izango dira gureahaleginak. Haurra horretarako pres-tatu behar da, lana aurki dezan eta bi-zimodua ateratzeko gai izan dadin”.

Pentsamendu iturri horren atzetiketorri dira enpresa munduaren etaekonomia zuzentzailearen heziketa-rako ildoak:kalitatea,lehiakortasuna,arrakasta, norgehiagoka, guk gurea,ez politizatu, dagoena dago eta utziutopiak…

Lehen beste ildo batzuk zeudenEuskal Herriko eskoletan:gizarte jus-tuago baten alde egitea,gizarte hobealortzea, zuzentasunaren eta ekitatea-ren aldeko heziketa…

Gaur egungo eskola ekonomiarenzerbitzura al dago?

Hasteko, planteatzen den tesiare-kin ez nagoela erabat ados esan behardut. Memento honetan enpresetangaur egungo eta etorkizuneko lanpos-tuen helburuak eta eskaerak ez daudelehiakortasunari, arrakastari, indibi-

dualtasunari, agresibitateari, utopiakuzteari eta abarri soilik lotuta. Ezta pen-tsatu ere. Are gehiago, kontzeptu horie-tako batzuei (arrakasta, lidergoa edolehiakortasuna) normalean gutxies-pen zentzua eman zaie, eta ez dute zer-tan hala izan beharrik; ez dira txartxathartu behar, bakoitzak bere alde positi-boa eta beharrezkoa baititu. Gainera,munduko (edo gutxienez Europako)lanpostuen politika berrietan positibo-tzat eta beharrezkotzat hartzen dira la-nerako trebakuntza berrietarako ere-duei begira.

Zer eskatuko da lanpostuetarako?Etorkizuneko lanpostuetarako es-

kakizun berrien inguruko eztabaidairekia dago Europako Batasunean. He-mendik aurrera beste gaitasun berri ba-tzuk eskatuko dituzte enpresek, eta ez“klasikoak”. Eta zehazten eta definitzenhasiak daude.

Hainbat egoeratara moldatzeko gaidiren pertsonak eskatuko dira: egoeraberrietara, enpresa bereko lanpostudesberdinetara, zenbait enpresen arte-an txandatzera (talde bereko enpresaedo ez), mugikortasun geografikora(batez ere lan munduan sartu berritan,askotariko gaitasunak eskuratzeko)…

Langile berriek garbi eduki behardute trebeziak eskuratzeko gaitasunalortu behar dutela; hau da, sentsibilita-tea eduki beharko dute euren berezkoeta ikasitako trebetasunak identifika-tzeko (hezkuntzan, eguneroko bizi-tzan, ametsetan, kezketan, hobbyetan,aurreko lanetan…). Era berean, kon-tziente izan beharko dute etorkizune-ko enpresak beren abileziengatikgehiago baloratuko dituztela presta-kuntza akademikoagatik eta egindakoikastaroengatik baino.

Enpresaren helburu nagusia dirua

galdeidazue

?


irabaztea eta aberastasuna sortzea da.Horregatik, bere langileek errendi-mendu gehiago eta hobea izatea nahidu, bere helburu ekonomikoak asetze-ko. Horrela, Giza Harremanetako zu-zendaritzen joera zera da: langileakasetzea eta pertsona gisa errealizatzea.Azken urteotako aldaketa eta errebin-dikazio sozialak direla-eta (biztanleria-ren zahartzea, emakumea lan merka-tuan sartzea, familia egituren aldake-ta…) beste kezka eta behar batzuk sor-tzen ari dira langileen artean. Horrekinbatera, lana ulertzeko beste modu batsortzen ari da, eta horrek beste terminoeta adierazpen batzuk dakartza, adibi-dez: aukera berdintasuna (gizon etaemakumeen artean, eta “kristalezko sa-baiarekin” amaitu etnika, adin… des-berdinen artean), Familia Erantzukizu-na Enpresetan edo bizitza profesiona-laren eta pertsonalaren arteko kontzi-liazioa (bereziki familia eredu berriakartatzeko –haurrekin edo gabe bizi di-ren ezkongabeak, berriz bikotea dutenbanatutakoak, beren ardurapean per-tsonak dituztenak…-), Enpresen Eran-tzukizun Soziala gizarte hobea eta in-gurumen garbiagoa lortzen laguntzeko(jasangarritasuna, lanpostu egonkorraeta eskubideekin, ingurumenarenerrespetua eta zaintzea…).

Gainera, aldaketa teknologiko ga-

rrantzitsuak eta erabakiorrak ikustenari gara: informazioaren eta komunika-zioaren teknologien erabilera orokor-tzen ari da, komunikazioa globalizatuegin da, espazio eta denbora mugakmoztu egin dira eta abar.

Alderdi horiek denak eta beste askoirudi berri bat margotzen ari dira enpre-sen antolaketari dagokionez. Gizatasu-nik gabeko egitura duten eta maneia-tzen zailak diren enpresa konplexu etaerraldoiak desagertzen ari dira, eta ho-rien ordez enpresa txikiagoak eratzenari dira eta zeregin berriekin (ez dakiguhemendik 20 urte barru nolakoak izan-go diren lanpostuen % 60). Eta zereginedo lanpostu berri horiei egin behardiete aurre euren lehen lanpostua es-kuratu nahi duten gazteek.

Nolako pertsonak nahi dituguGauza jakina da pertsona bat lehia-

korra izan daitekeela bere lanpostuaneta, aldi berean, solidarioa bere lanki-deekin. Hori ez da eztabaidan jartzengaur egun. Era berean, ez da aipatu ereegiten norbait bere lanpostuan kalita-tezko zerbitzua edo produktua eskain-tzen ahalegintzea eta bestalde, langilegisa bere eskubide bakar bat ere ber-matua ez izatea. Edonola ere, horrelakokasuak ez daude erabat desagertuta, ezenpresako arduradunen artean ez lan-gileen artean ere. Eta hor bai hezkuntzasistemak zerbait egin dezakeela etaegin behar lukeela, noski.

Hezkuntza sistemak hiritarrak lanmerkatu berrira egokitzeko prestatubehar ditu, iaiotasunak eta abileziak es-kuratu behar dituzte eta erronka horriheldu behar dio. Jada ez da nahikoaezagutza akademiko gaurkotuak iza-tea. Hainbat gaitasun gako gizaki guz-tien hezkuntzan landu beharko lirate-ke: sormena, talde lana, behaketa, pen-tsamendu analitikoa, iniziatiba, auto-nomia, malgutasuna eta aldaketetaraegokitzeko gaitasuna. Abilezia horieklandu eta ikas daitezke. Gaur egun, sis-tema ekoizleak gaitasun sozialak etaezaugarri abstraktuak dituzten pertso-nak bilatzen ditu, besteak beste: berri-tzeko gaitasuna, norberaren erabakien

eta ekintzen gaineko erantzukizuna,ingurura egokitzeko erraztasuna, ku-deatzeko, erabakiak hartzeko eta talde-an lan egiteko gaitasuna… EuropakoKomisioarentzat funtsezkoa da etorki-zuneko enpresek eta langileek diber-tsifikatzea, berritzea eta eskualdetanaberastasuna sortzea.

Pertsona hobeak lortu beharko ge-nituzke, noski. Enpresa eta enpreseneta lanaren mundua hobeto ulertukoduten pertsonak, euren izerdia munduhobea eta solidarioagoa eraikitzekoeskain dezaten. Izan daitezela pertsonalehiakorrak eta lor dezatela arrakastaeuren lanean, baina arrakasta hori ezdadila termino ekonomikoetan soilikulertua izan, baizik eta errespetuan,elkartasunean, asetasunean… Egin de-zatela kalitatezko lana eta eskain die-zaiela enpresari, horren truke soldatazaparteko onurak negoziatzeko, esatebaterako: ordutegi malguak, baime-nak, helburuen araberako kudeaketa,lan-utzialdiak, prestaskuntza…

Eskolatik beste modu batera ulertubeharko lirateke enpresa eta lan mun-dua. Eskolan hasten zarete etorkizune-ko langileak eta enpresariak hezten etaprestatzen. Zergatik ez bultzatu etaindartu ongi egindako enpresaren etalanaren espiritua eskolatik? Zuen esku-tan uzten dugu… •

Arrakasta, lidergoaedo lehiakortasuna

bezalako kontzeptueigutxiespen zentzuaematen zaie, eta ez

dute zertan hala izanbeharrik; ez dira txar-

tzat hartu behar,bakoitzak bere aldepositiboa eta beha-

rrezkoa baititu.

Hainbat gaitasun gakogizaki guztien hezkun-

tzan landu beharkolirateke: sormena, taldelana, behaketa, pentsa-

mendu analitikoa, ini-ziatiba, autonomia,

malgutasuna eta alda-ketetara egokitzekogaitasuna. Abilezia

horiek landu eta ikasdaitezke.


Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakotsaila

Bertsoz proiektua aurkeztu du Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioak


Ikasgelan bertsolaritza lantzeakbadakar onik. Ahozkotasunean sa-kontzea eta berau ebaluatzea da gaurikastetxeetako arazoetako bat, zailta-sunetako bat. Hutsune hori betenahian sortu du Bertsozproiektua Eus-kal Herriko Ikastolen Konfederazio-ak. Bertsogintza landuz, ahozko alder-di komunikatiboa trebatzea du xede e-gitasmo honek. Lehen eta BigarrenHezkuntzan lantzeko materiala dakar,ikasliburu eta bideo formatuetan.Ikasturte bakoitzean, bertsolaritzarilotutako 15 unitate didaktiko eskain-tzen dira, eta horien abiapuntu diren15 bertsoaldi ikusi ahal izango dira bi-deoz. Astean ordubetez lantzeko ma-teriala da irakasleen esku jartzen denhau.

Lehen Hezkuntza- 3. eta 4. mailak: Bertsoz play.

Ikasturte bakoitzeko, ikaslea-ren liburu bat (15 unitate didakti-korekin) eta 3 bideo ditu (15 bertsosaio biltzen dituzte).

- 5. eta 6. mailak: Bertsoz blai.Ikasturte bakoitzeko, ikaslea-

ren liburu bat eta 3 bideo ditu.

DBH- 1. eta 2. mailak: Bertsoz bai.

Ikasturte bakoitzeko ikaslearenliburu bat eta DVDa izango du. Ma-teriala argitaratzeke dago.

MetodologiaUnitate didaktiko bakoitzari hasie-ra emateko, bideoa jartzen da:

bertsoaldi bat ikusiko dute.Pantailan adin guztietako bertso-lariak agertuko dira, euren adine-ko gaztetxoetatik hasi eta BEC-eko finalistetara zein belaunaldizaharreneraino. Izan ere bideohauek osatzen 150 bertsolarikhartu dute parte. Bideoan ikusitakoari tiraka, biga-rren urratsean ikaslearen sormenajarriko da martxan. Batzuetan ida-tzizkoaren laguntza beharko dute,baina azkenean beti kantatu eginbeharko dute ikasleek. Amai-tzeko, bertsolariek erabilitakodoinu eta neurriak landuko dirabereziki.

Ikasmateriala

Xamarikorenipuin zorroaeuskal mitologian barna

Kaleko hotzari aurre eginez, Din-daia Fundazioak aurkezpen ekitaldixume bezain atsegina egin zuen urtarri-leko ostegun batean Iruñeko AEKrenegoitzan. Haur batzuk, gurasoak etagazteak bertaratu ziren, eta musikarieketa pertsonaia mitologikoek kantuaneta irribarrez jarri zituzten. Pare batipuin entzuteko parada izan zen, etatartean zenbait abesti alai eta bizi. Etahori dena arrazoi bategatik: DindaiaFundazioak Xamarikoren ipuin zorroaaurkezteko.

Euskararen erabilera sustatzeko etamotibazioa bultzatzeko xedez eginda-ko material bilduma da Xamarikorenipuin zorroa. CD bat, komiki liburua etamaterial didaktikoa; hiru osagarri ho-riek osatzen dute haurrentzat eta gura-soentzat bideratutako zorroak.

Behin zorroa irekita, euskal mitolo-giaren munduan sartzen gara. Izan ere,hori du ardatz lan honek. Ipuinak sor-tuz, kontatuz, kantatuz eta dantzatuzgeure mitologia aberatsa ezagutzekoaukera alaia eskaintzen du.

Komikiak Mattinen ipuin bidaiaduizena eta, izenak dioen bezala, Mattinipuin bidaia batean murgiltzen da.CDan eta material didaktikoan ager-tzen diren ipuin guztiak biltzen ditu etaMattinek pertsonaia mitologiko guztie-kin abentura bat bizitzen du.

Material didaktikoan gauza anitz to-pa daitezke. Esate baterako, Euskal He-rriko hainbat pertsonaiatan oinarrituta-ko bertsoak eta partiturak, kanta herri-koiak, dantzatzeko kantak eta doi-nuak, komikian agertzen diren ipuinakmusikatuta, partiturarekin eta pertso-naiaren marrazkia eta deskribapenare-

kin, asmakizunak, formulak, eta ipui-nei buruzko teoria. Azken kasu hone-tan haurrei ipuinak kontatzerakoanaintzat hartu beharrekoak, hasierakoeta bukaerako formulak eta ipuinaksortzeko teknikak esplikatzen dira.

Pertsonaien deskribapena hiru hiz-kuntzatan agertzen da, eta ipuinak erefrantsesezko eta gaztelaniazko labur-pen bat dute. Rikardo Ederra DindaiaFundazioko kideak argitu zuenez, “ma-teriala gurasoei zuzenduta dago, nahizeta haurrentzako ere izan. Hoberenaipuinak euskaraz irakurtzea edo konta-tzea da, baina ez baldin bakite, gaztela-niaz edo frantsesez egin dezakete, etabehintzat, euskal kulturan eta mitolo-gian oinarrituta daudenez, ondare horijasoko dute. Euskal mitologiaren bita-ratez jakin-mina piztu nahi dugu jende-arengan, horrek sortzen duen motiba-zioa haurrekin ere landu dezaten”.

Ikastetxeetan lantzeko ere materialegokia da. Adibidez, interpretazioalantzeko, antzerkiak egiteko, ipuinaksortzeko, bertsoak lantzeko, musikalantzeko, kantatzeko...

Ez dago aitzakiarik. Zorroa ireki etagozatzera!

Dindaia FundazioaDindaia Fundazioa diru irabazi asmorik gabeko elkartea da eta Nafarroako euskal-

gintzan dihardu lanean. Bere egitekoak bi ardatz nagusi ditu:1- Norbanakoaren garapena: euskal haurrei euskalduntzeko eta bere garapen osoa

ahal den hobekien burutzeko baliabideak sortzea. Horretarako, hainbat programa ditu:- Aixe aisialdia: aisialdiaren kudeaketaz arduratzen da eta helburu nagusia euskara-

ren erabilera bultzatzea da eskolaz kanpoko ekintzen bidez. Une honetan 19 ikastetxe-rekin egiten du lan eta hainbat udaletako ludotekak eta tailerrak antolatzen ditu.

2- Euskara eta euskal kultura berreskuratuko bada, giza mugimendu batean oinarri-tu behar da. Giza mugimendu hori sustatu egin behar da eta hori da Dindaiaren bigarrenardatza. Horretarako, hainbat proiektu ditu:

- Nafarroan haur eskolak sustatzeko proiektua.- 2 urteko haurrentzako ludotekak.- Xamarikoren ipuin zorroa.

Xamarikoren ipuin zorroa etakantu-jostetak ikastaroa

Zer: 10-12 orduko ikastaroanahozko adierazpena lantzeko moduegokiak eta kantu zahar sorta eraku-tsiko dira. Guztiz praktikoa izanenda.

Norentzat: helduentzat. Irakasle,guraso eta interesdun guztientzat.

Informazio gehiago:Dindaia FundazioaTel.: 948 20 30 [email protected]



Otsailaren 17 eta 18an izango dakongresua Gasteizko Europa Biltzareta Erakusketa Etxean. “Aldaketa hez-kuntzan” izenburupean hainbat gailanduko dira kongresuan. Hasteko, Eu-ropara begira dagoen gaur egungohezkuntza izango da hizpide. Bigarre-nik, hezkuntza sistemen antolaketa etakudeaketa ereduak aztertuko dira. Hi-rugarrenik, gaur egungo gizartean, ba-lioetan eta hezkuntzan bizi diren alda-ketak aztertuko dira. Eta amaiatzeko,euskal hezkuntza sistemaren erron-kak, hezkuntza eskumenak, curriculu-ma eta legedia jorratuko dira. Jarraiandoana da egitarau zehatza:

Otsailak 17, ostirala9:30 Hasiera ekitaldia10:00-11:15 Lehen hitzaldia: “Egun-

go hezkuntzaren ikuspegi europarra”,Javier Manuel Valle Lopez, MadrilgoUnibertsitate Autonomoko irakaslea.

11:15-11:45 Atsedenaldia11:45-12:00 Lehen gaia: hezkuntza

sistemen antolaketa eta kudeaketa ere-duak. Koordinatzailea Xabier Gara-gorri.

12:00-13:00 Esperientzien aurkez-pena eta mahai ingurua: Kudeaketaeredu desberdinen aurkezpena eta es-perientzia praktikoak. Imanol Igeregi(eredu finlandiarra), Txema Errasti(Herbeheretako eredua) eta LontxoOihartzabal (eredu alemaniarra).

13:00 Bazkaria15:00 Bigarren gaia: aldaketak gi-

zartean eta hezkuntzan. Koordina-tzailea Alfonso Unzeta.

15:15-16:15 Esperientzien aurkez-pena eta mahai ingurua: Aldaketa so-zialetatik sortutako erronka berriaketa eskolaren eta gizartearen erantzu-nak. Vincent Bancaud (Frantzia), kul-turaniztasuna; Juan Bedialauneta (Pe-ñascal fundazioa), integrazio soziala;eta Belgikako Foyerren ikasketa elea-nitzaren eredua.

16:15-16:30 Hirugarren gaia: balio-

ak eta hezkuntza. Koordinatzailea Je-sus Marauri.

16:30- 17:30 Esperientzien aurkez-pena eta mahai ingurua: Balioetan hez-ten. Hezkuntza konpetentziak: ikastenikasi eta elkarbizitzen ikasi. MichaelWardlow (Irlanda), Ipar Irlandako es-kola integratuen esperientzia; Jon Laz-kano (Asti-leku ikastola), pentazitatea;Marlen Izagirre (Alboan), hezkuntzaeta elkartasuna.

17:30-18:00 Atsedenaldia18:00 Hitzaldia: Hezkuntza konpe-

tentzia orokorrak eta euskal curriculu-maren proposamena. Antoni Zabala,Aula aldizkariko zuzendaria.

Otsailak 18, larunbata9:30-10:45 Erakusketa: Hezkuntza

sistemaren lorpenak autonomia ga-raitik (1980-2005): Pedro M. Etxenike,Jose R. Rekalde, Inaxio Oliveri eta Anje-les Iztueta.

10:45- 12:15 Erakusketa eta solasal-dia: Hezkuntza Legearen proposame-nak. Oinarrizko ardatzak: Kataluniaeta Euskadi. Blai Gasol i Roda, Katalu-niako Generalitateko Hezkuntza De-partamentuko zuzendari orokorra. Jo-se Antonio Campos, Eusko Jaurlaritza-ko Hezkuntza sailburua.

12:15-12:45 Atsedenaldia12:45- 13:15 DEIDER Hezkuntza

Behatokiaren aurkezpena: egitura etahelburuak, ekintza plana eta lan ildo-ak.

13:15-13:30 Ondorio orokorrak etaproposamenak.

Informazio gehiagorako:www.kristaueskola/congresoTel.: 943 445 688

“Aldaketa hezkuntzan” kongre-sua antolatu du Kristau Eskolak Eleaniztasunari

buruzko jardunaldiak

Jakingarriak aldizkariak 20 urtebetetzen ditu eta hori ospatzeko,besteak beste, jardunaldi batzuk an-tolatu dituzte. Eleaniztasuna esko-lan izenburua izango dute eta otsai-laren 17an izango dira HUHEZIn.

Azken urteotan lan ugari egin daEuskal Herrian gai horren inguruan,bai teorikoki eta bai praktikoki. Horidela-eta, Jakingarriak aldizkariaren57. zenbakia horri buruz izango da,hainbat adituren iritziak, gogoetaketa proposamenak bilduko direlarik.Horietako batzuk, jardunaldietanikus-entzuteko aukera izango da.Hona hemen jardunaldien egita-raua:

9:00 Sarrera9:30 Pili Sagasta eta Matilde Sainz:

Gure ikastetxean proiektu eleanitzaeraiki nahi dugu: lagungarri izandaitezkeen hainbat alderdi.

11:15 Uri Ruiz Bikandi: Hizkun-tzen irakaskuntzan printzipio meto-dologiko komunak, noraino?

12:30 Tailerren aurkezpena13:00 Bazkaria15:00 Tailerrak:1- Rosa Aliaga (Donostiako Berri-

tzegunea) eta Teresa Ruiz (Abando-ko Berritzegunea): Hizkuntza trata-era bateratua egiten ikasi: nondikhasi, nola garatu, nola koordinatubeste lankideekin?

2- Ikastolen Elkartea: Zer dakigueta qué queremos saber about this to-pic? Lehen Hezkuntzan unitate inte-gratuak diseina ditzagun.

17:00 Amaiera

Izena emateko epea:otsailak 10Informazio gehiagorako:HUHEZI, tel.: 943 714 [email protected]


Hezkuntza eta euskalgintzakohainbat eragilek kanpaina berri bat jarridute martxan Bai eskolak euskaldun-tzeari! lelopean.Eskolaren bidez hau-rren euskalduntzea bermatzeko auke-rak ikusten dituzte. Sinadura bilketa bategingo dute maiatza bitartean, institu-zioei egun indarrean diren eredu edopolitikak gainditu eta euskalduntzeabermatuko duten prozesuak zabal di-tzaten eskatzeko.

HIK HASIk MerezimenduzkoArgia Saria jaso du

Argiak 2006ko Merezimendu Saria Hik Hasiri eman dio honako arrazoi hauengatik: duela 10 urte sortu eta urte hauetan Eus-kal Herriko irakaskuntza munduan erreferente izatera iritsi da. Hilero etortzen zaigu eskuetara irakaskuntza eta pedagogiaalorreko albiste, azterketa, hausnarketa eta eztabaida mamitsuenekin. Gainera, informazio iturri hori beste hainbeste produk-tu eta proiektuz aberastu dute.

Hik Hasik saria proiektuan parte hartu duten guztiekin partekatu nahi du eta denei eskerrak eman. Hasteko, Argiako lagunei,hastapenetan eman ziguten laguntzagatik. Orain dela 10 urte, Hik Hasi proiektua martxan jartzerakoan, inork gutxik ikusten zuenbideragarria izan zitekeenik eta horrelako aldizkari batentzat lekurik ez zegoela pentsatzen zen. Baina era berean, euskal hezi-tzaileek elkarren berri izateko beharra ikusten zen, eta erronkari heldu egin zitzaion. Gaur egun, inork gutxik jartzen du zalantzanproiektua.

Aldizkaria da bizkarrezurra, baina horren inguruan beste hainbat proiektu sortu dira. Hori dena jende askoren laguntzari eskerizan da posible, eta une hau aprobetxatu nahi dugu denoi eskerrak emateko: ikastetxeetan zabiltzaten hezitzaileoi zuen esperien-tziak eta ekarpenak bidaltzeagatik, unibertsitateko irakasleoi aholkulari lanak egiteagatik, kolaboratzaileoi zuen lanagatik, harpi-deoi zuen konfiantzagatik, udako topaketetan parte hartzen duzuenoi, eta modu batera edo bestera, ideiak eta proposamenakeginez, beti laguntzeko prest zaudetenoi. Eskerrik asko denoi!!

Bai eskolak euskalduntzeari!sinadura bilketa


argitalpenak

Ametsaren Aro BerriaNacho Fernandez

Vicente IbañezSAURE

Komiki honetako protagonista,Manuel, hamabi urteko Inka txiki batda, Lima hiriko errabaletan jaiotakoa.Orain Sudney-ko auzo behartsu bateanbizi da, non biztanle gehienak Austra-liako aborigenak diren. Manuelek go-goan du beti Limatik alde egiterakoanamak esandako hura...•

Eta dena katu beltz baten erruzM. Teresa Aretzaga

GILTZA“Batzuek esaten dute katu beltz ba-

tekin topo egiteak zorte ona dakarrela;beste batzuek, berriz, kontrako iritziadute. Batek daki zeinek duen arrazoia;agian, ez batzuek, ez besteek. Hala ere,abenturak zure berezitasuna ez badira,katu beltz batekin topo egiten baduzu,bururatu ere ez hari jarraitzerik!”. 10 ur-tetik aurrerakoentzat.•

TxiukueAlaitz Olaizola

EREIN7-10 urte bitartekoentzako antzezlan

bat da. Duela 500 urteko Txinan Txiukueizeneko 20 urteko neska bat bizi da. He-rriko alkatearen alaba da, eta Peifen-ekingustatuta dago: etxeko neskamea denbere adineko neskato langilearekin. Ai-tak alaba ezkondu nahi du, eta lau senar-gai aukeratu ditu. Txiukuek, ordea, Pei-fenekin ezkondu nahi du. •

Lau ipuin matteomigliar ELKAR

12 urtetik aurrerakoei zuzenduta da-go. Matteomiglia herri zelebrea da,idazle irudimentsu batek sortutakoa.Herriko postontzi guztietatik itsasoa ha-si da irteten eta komediak izango ditupostariak. Bestalde, ez da oso ohikoaudaletxeko funtzionario poeta bat aur-kitzea ere. Eta Gilberto ehiztari mutilza-harra? Egia ote Parisko Marguerite pan-poxak maitasun gutun bat bidali ziola? •

BAT Soziolinguistika adizkaria59. alea

SOZIOLINGUISTIKA KLUSTERRAAzken ale honek “Euskararen era-

bilera enpresetan” gaia aztertzen du 11artikulu sakonen bidez. Azpiatal asko-ren artean aipa daitezke “Lan-mundua:gaurko egoera eta asmoak”; “Erabileraplanen aldeko argudioak”; “Aurrera-pausoak erabileran: esperientzia prak-tikoa” edota “Sozioekonomia arloarenbilakaera Katalunian”. •

Uholde unibertsaletik gaurko katastrofismoraJuan Ignazio AbrisketaJoseba Etxeberria

GAIAKLiburuak agerian jarri nahi du klima

hautemateko moduak ezberdinak izandirela mendeen eta kokaguneen ara-bera. Egun ere, klima-aldaketek (etahorien interpretazioak) ekonomia etaideologiarekin zerikusia dute, ez zien-tziarekin soilik. •

... goza nazazugehiago


Hezitzaileek asko egin dezakete euskararen erabilera sustatzeko (eta II)

Ttakun Kultur Elkarteak Hezitzai-leek asko egin dezakete proiektua ga-ratu du. Proiektuaren xede nagusiahaur eta gazteekin eskola-orduz kan-poko jardueratan aritzen diren hezi-tzaileei euskararen erabilera sustatze-ko tresnak eskura jartzea da.

Hik Hasi aldizkarian proiektuarenlaburpen bat egitea gehiegizkoa izandaitekeenez, bi ideia aurkeztuko dira:aurreko zenbakian hezitzaileak talde-an izan dezakeen kokapenaren ingu-ruko ideia argitaratu zen, eta, honako-an, motibazioen inguruan arituko gara.

Jaime AltunaUrtxintxa heziketa eskola

Erreferente biziezbaliatzea

Demagun, talde batean gazteekez dutela euskaraz egiteko ohi-turarik, baina hezitzaileari eus-karaz erantzuten diotela. Eus-kara gehiago erabiltzeko be-raientzat erakargarria denerreferente bat ekarriko dugu:kirolari ezagun bat, DJ bat...Erreferente horrek jardueranparte hartuko du gazteekin ha-rremanetan egon dadin (tarteaskotan zentro izan dadin) etaeuskararen erabilera sustatudezan elkarrizketen bidez.

Erreferenteak guztia euskarazegingo die gazteei. Gazteentzaterakargarria denez, pertsonahorrekin komunikatzeko aha-legina egingo dute, eta, gaine-ra, motibazio instrumentaleanere eragina izango du jardueraerakargarriagoa bihurtuko bai-tu. Tresna hau erabili ahal izate-ko, jardueraren intentsitateaertaina izatea nahikoa da, gaz-teei ez baitzaie erabilerari da-gokionez ahalegin handiegiaeskatzen.

ZER EGIN

MotibazioakErabileran eragin nahi dugun me-

mentotik, gazteei beraien ohituretanaldaketa bat eskatzen diegu. Beraz,desoreka bat sortu nahi dugu taldearenohituretan. Desoreka hori sortu ahalizateko, gazteek jarduerarekiko dituz-ten motibazioak eta jardueraren inten-tsitatea oso kontuan izan beharko ditu-gu. Jarduerarekiko motibazioak instru-mentalak, komunikatiboak eta integra-tzaileak izan daitezke, eta hiru motiba-zio horiek aztertuz jardueraren intentsi-tatea baloratu ahal izango da, motiba-zioen indarrak adierazten baitu jardue-raren intentsitatea.

Erabilera aldetik gazteei eskatzendiegun ahalegina handia bada, hau da,ohituretan sortu nahi dugun desorekahandia bada, jardueraren intentsitateakhandia izan beharko du, eta behar denkasuetan, motibazioetan eraginez in-tentsitatea indartu beharko dugu.

Sortu nahi dugun desoreka horreta-rako intentsitateari dagokion baldintzabetetzen ez bada, oso zaila izango dahelburua lortzea. Hizkuntzarekin lotu-ra zuzena ez duten faktoreak izanarren, hizkuntzazko helburuak landuahal izateko oso ondo aztertu eta landubehar dira jarduerarekiko motibazioaketa jardueraren intentsitatea.


atzeko atetik

2005ean sakelako te-lefonoa zuen europarbakoitzak,batez beste,40 mezu inguru bidalizituen hilero. Azterketen arabera,23.000 milioi mezutrukatuko dituzte euro-parrek hilero hamar-kadaren amaierarako. Hazkuntza ikusgarrihorren bultzatzaile na-gusiak 10 eta 15 urte ar-teko gaztetxoak izangodira.

Asisko URMENETAIRUDIGILEA

*

ELKARRIZKETA: PHILIPPE LEMENU • EKARPENA: IKASLE ETORKINAK … · 2017. 6. 23. · Ikasle...

Documents

Transcript of ELKARRIZKETA: PHILIPPE LEMENU • EKARPENA: IKASLE ETORKINAK … · 2017. 6. 23. · Ikasle...