Zuzentarauen Eskuliburua - btbab.com · ko lagungarria izan nahi du. Horretarako, agirian arido...

Zuzentarauen Eskuliburua

Euskal Autonomia Erkidegoko Obra Publikoetan Arido Birziklatuak Kontratatzeko eta Erabiltzeko

© Ihobe, 2009

ARGITARATZAILEA: Ihobe, S.A.Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa

DISEINUA: Dualxj – Comunicación & Diseño

Dokumentu hau Ihoberentzat egina da, Labein-Tecnalia enpresaren lankidetzarekin.

ITZULPENA: Elhuyar Fundazioa

LEGE GORDAILUA: XXX

Paper birziklatuan eta klororik gabe zurituan inprimatua

ESKUBIDE GUZTIAK ERRESERBATUTA

Debekatuta dago publikazio hau erreproduzitzea, informazioa berreskuratzeko sistemetan gordetzea eta publikazio honen zati bat transmiti tzea, erabi-litako bitarteko a edozein dela ere (elektronikoa, mekanikoa, fotokopia, grabazioa, etab.), jabetza intelektualaren eskubideen titularraren eta editorearen idatzizko baimenik gabe.

Zuzentarauen Eskuliburua

Euskal Autonomia Erkidegoko Obra Publikoetan Arido Birziklatuak Kontratatzeko eta Erabiltzeko

2

E D U K I A K

1. ESKULIBURU HONEN ZIOAK ETA HELBURUAK 4

1.1. Egungo egoera 41.2. Eskuliburuaren helburua 5

2. EDUKIA ETA ESKULIBURUAREN ERABILERA 6

2.1. Arido birziklatuak sustapen publikoetan barneratzeko eskuliburua 62.2. Arido birziklatua duten aplikazioen katalogoa 62.3. Euskal Autonomia Erkidegoan arido birziklatua erabiltzeko/kontratatzeko gida azkarra 7

3. ESKULIBURUAREN HARTZAILEAK 8

3.1. Arduradun politikoak 83.2. Erakunde publikoetako teknikariak (Obra saila) 83.3. Proiektugileak 93.4. Eraikitzaileak 93.5. Tratatzeko instalazioak 9

4. EROSKETA PUBLIKO BERDEAREN FUNTSAK 10

5. ZER DIRA ERAIKUNTZA ETA ERAISPENEKO ARIDO BIRZIKLATUAK? 11

5.1. Eraikuntza eta Eraisketetako hondakinak 115.2. Arido birziklatua; Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak balioztatzearen

produkturik garrantzitsuena 135.3. Eraikuntza eta Eraisketako Hondakinen beste osagaiak balioztatzea 14

6. ESKULIBURU HAU EGITEKO ESPARRUA 16

6.1. Arido birziklatuak erabiltzeko erreferentziazko arautegia 176.2. Arido birziklatuaren erabileran eta erosketa berdean identifi katutako esperientziak 186.3. Arido birziklatuaren eskaintza Euskal Autonomia Erkidegoan 21

7. ARIDO BIRZIKLATUAK OBRA PUBLIKOKO KONTRATAZIOETAN 26

7.1. Obra publikoko kontrataziorako prozesu orokorra 267.2. Arido birziklatuak sustapen publikoetan barneratzeko eskuliburua 317.3. Fluxu-diagrama 33

8. ARIDO BIRZIKLATUA DUTEN APLIKAZIOEN KATALOGOA 34

1. FITXA. Harrobien berriztapena 342. FITXA. Basoko pistak 353. FITXA. Pista osagarriak obretan eta pistak zabortegieta 354. FITXA. Estalki lauak 365. FITXA. Zangak 366. FITXA. Lubetak eta betegarriak 377. FITXA. Betegarriak zolata azpian eta oinezkoentzako sekzioen azpioinarriak 378. FITXA. Bidegorrien oinarriak 389. FITXA. Horma-arkugaineko betegarria 38

10. FITXA. Hormak sortzen dituzten betegarriak 3911. FITXA. Zelaiguneak 3912. FITXA Zoruen oinarriko/azpioinarriko geruzak 4013. FITXA. Egiturazkoa ez den hormigoia 4014. FITXA. Egiturazko hormigoia 41

9. EAEN ARIDO BIRZIKLATUA ERABILTZEKO/KONTRATATZEKO GIDA AZKARRA 42

10. OZTOPOAK ETA AUKERAK ARIDO BIRZIKLATUEN SEKTOREAN. DAFO ANALISIAK 44

3

aurkezpenaEusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailburuordetzatik eta Ihobe bere so-zietate publikotik beharrezkotzat jotzen da Administrazio Publikoak gizartearen motor eredugarri gisa jardutea. Ihobek hainbat urte darama-tza lehiaketatan kontratazio berdearen politika aplikatzen. Horretarako, ingurumen irizpideak ezartzen ditu hornitzaile nagusiak kontratatzeko pleguetan; esaterako, papera, bulegorako materiala, ekipo informatikoak eta ofi matikoak, inprenta zerbitzuak eta bulegorako altzariak erosteko.

2006ko azaroan, Ihobek bulegorako altzariak hornitzeko lehiaketa ere-dugarria egin zuen. Horri esker, Europako Batzordearen saria jaso zuen, Bartzelonako Udalarekin batera. Hala, Erosketa eta Kontratazio Publiko Berderako praktikarik onena izan zela aitortu zuten.

Egindako lanari eta, ingurumen gaietan, euskal administrazioen sentsi-bilitate handiagoari esker, Euskadin Erosketa eta Kontratazio Publiko Berdea sustatzeko estrategia gauzatu ahal izan da.

Gaur egun, Ihobek lanean dihardu, zerbitzu hornitzaileak kontrata tzeko pleguen eredu berrietan ingurumen eta gizarte irizpideak sartzeko eta ereduok hobetzeko. Ingurumena errespetatzeko neurri hauek guztiak Ihobek ingurumena etengabe hobetzeko hartutako konpromisoaren bai-tan kokatu behar dira. Horretarako, ingurumena kudeatzeko ISO 14001 sistemaz eta EFQM erabateko kalitate sistemaz baliatzen da.

Lan horrek beraz, bi behar osagarriri erantzuten die. Alde batetik Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinetatik eratorritako arido bir-ziklatuen merkatua desblokeatzeko apustu ausarta da; bestalde Ihobek Erosketa Publiko Berdearen esparruan egindako lan metodologikoaren ekimen osagarria da, bai eta horrekiko bateragarria ere.

Esther Larrañaga

Eusko Jaurlaritzako Ingurumen

eta Lurralde Antolamendu

sailburua

4

Azpiegituren eraikitze-lanak, planta berriko eraikuntzak eta eraisketa-obrak dira bolumen handia duen Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen sorre-raren arduradunak. Eraikuntza-jarduerak aurreiku-sitako jarduera-mailak gainditu ditu eta ingurume-naren gainean izandako eraginak eutsiezinak egungo baldintzetan.

Hondakin-korronte horrek sortzen duen ingurume-naren gaineko eragin negatiboa zabortegi edo honda-kindegi kontrolatu gabeetan pilatzearen ondoriozko ikusmen eraginean, okupatzen duten bolumen han-dian eta horiek uzteko hautatutako lursailen gaineko kontrol eskasean eta lehengaiak birziklatzen ez badi-ra ematen den xahuketan datza.

Europan, Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak hondakin-korronte lehenetsitzat hartzen dira, be-reziki hein handian sortzen direlako eta berrerabili daitezkeelako. Hortaz Europako ordenamendu ju-ridikoak hondakinen kudeaketarako honako orden hau zehazten du:

• Sorrera ekiditea.

• Berrerabiltzea.

• Birziklatzea.

• Balioztapena.

• Tratamendu egokiaren ondoren deuseztatzea.

Eraikuntza eta Eraisketako Hondakinaren inguruko arazoa hobetzeko bi faktoreak horien sorrera ekiditea eta berrerabiltzeko ahalmena dira. Beraz, arido bir-ziklatuen erabilera sustatzeak berebiziko garrantzia du Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakin gehiegi sortzearen ondoriozko arazoak arintzeko.

1.1. Egungo egoera Tradizioz Euskal Autonomia Erkidegoan, Eraikunt-za eta Eraisketetako hondakinak bere bizi-zikoa za-

bortegietan bukatu dute, legez kanpoko hondakinde-gietan ere bai.

Euskal Autonomia Erkidegoan, Garapen Iraunko-rrerako euskal Ingurumen Estrategiak (2002-2020) bere 2. helburuan «baliabide naturalen eta hondakinen kudeaketa arduratsua» aipatzen du eta berrerabilera, birziklapena eta materialen zikloen errotazioaren alde egiten duten beste balioztatzeko moduak sus-tatzeko hainbat konpromiso ezartzen ditu.

«Eskuliburu honen xedea da planteatutako helburu horiek lortzea, Euskal Autonomia Erkidegoko obra publikoetan arido birziklatuen erabilera sustatzea eta beren erabilera sistematizatzea, kontratazio pleguetan erosketa berdeko irizpide gisa barneratuz».

Duela gutxi Euskal Autonomia Erkidegoko II. Inguru-men Esparru Programan 2010erako lortu beharreko konpromiso gisa zehaztu du urtero EAEn sortzen diren Eraikuntza eta Eraisketetarako Hondakinen % 70 berrerabiltzea eta birziklatzea.

Hala ere EAEko egungo egoera aipatu helburuok lortzetik oso urrun dago.

2007an, EAEko arido birziklatuaren produkzioa 400.000 tona ingurukoa izanda ere, horien artean erdia soilik kontsumitu zen. Beste erdia tratatzeko instalazioetan bilduta geratu zen eta instalazio ho-riek kolapsatzeko joera dute.

1 Eskuliburu honen zioak eta helburuak

5

ESKULIBURU HONEN ZIOAK ETA HELBURUAK1

EAE-KO TRATATZEKO INSTALAZIOEN

EGUNGO EGOERA

BTB zentrala (Ortuella, BIZKAIA)

Gardelegiko zabortegia (Gasteiz, ALAVA)

Volvas (Bilbo, BIZKAIA)

Bestalde, Euskal Autonomia Erkidegoan harrobiko aridoen urteko kontsumoa 17.000.000 tona ingu-rukoa da; hortaz, arido birziklatuaren kontsumoa % 2,35 da soilik EAEn harrobiko aridoen guztizko kontsumoaren dagokionez.

1.2. Eskuliburuaren helburua

Zer lortu nahi da eskuliburu honekin?

• Azaldu zein eraikuntza-aplikaziorako erabil dai-tekeen gaur egun arido birziklatua (gaur egun tratatzeko instalazioetan sortzen den aridoaren kalitatea kontuan hartuta).

• Arido birziklatuak zein erabilera izan ditzakeen zehaztea.

• Nola lortu administrazio publikoaren obretan arido birziklatua kontuan hartzea.

Zergatik da garrantzitsua obratan arido birziklatuak erabiltzea?

• Baliabide naturalen erabilerari dagokionez au-rrezten delako.

• Hondakinak balioztatzeari esker, horiek elimi-natzearen ondoriozko ingurumenaren gaineko eragina saihesten da.

• Hondakinen kudeaketa arrazoitua eta hierarki-zatua egiteko lagungarria delako.

• Ekoizpen-zikloak ixteko lagungarria delako.

• EAEko egungo egoera eutsiezina delako, orain-dik ere eraikuntza eta eraisketetako hondakin gutxi birziklatzen direlako eta arido birziklatua-ren kontsumoa oso murritza delako.

Zergatik da garrantzitsua administrazioak bere obre-tan arido birziklatua erabiltzea?

• Administrazioa mota eta konpromiso ezberdi-neko obra-sustatzaile garrantzitsua delako eta beraz, arido kontsumitzaile garrantzitsua ere bai.

• Administrazio publikoa gainontzeko eraikun-tzaren sektorearentzako adibide izan behar de-lako.

• Administrazio publikoak arido birziklatuaren eskaria aktibatzeko gaitasuna duelako.

• Bere obretan material hori erabiltzeko kontrata-zioko legezko mekanismoak dituelako.

II. INGURUMEN ESPARRU

PROGRAMAREN HELBURUA 2010.

URTERAKO: ERAIKUNTZA ETA

ERAISKETETAKO HONDAKINEN % 70

BIRZIKLATZEA

2007-2010* epealdia:• 2010. urterako estimatzen diren Eraikuntza eta

Eraisketetako Hondakinak: 2.000.000 t

• Arido birziklatuaren produkzioa 2007an: 400.000 t

• Arido birziklatuaren produkzio-helburua 2010.

urterako: 1.250.000 t

“Arido birziklatuaren produkzioa % 200

areagotu behar da”

Arido birziklatuaren kontsumoa:• Arido birziklatuaren kontsumoa 2007an:

200.000 t

• Arido birziklatuaren kontsumoa 2010ean:

1.250.000 t

“Arido birziklatuaren kontsumoa % 500

areagotu behar da”

* Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen produkzioaren estimazioetan oinarrituta. Hauexek dira eskura dauden datuak: arido birziklatuaren produkzioa eta kontsumoa 2007an.

Hondakinen produkzioa eta kudeaketa

arautzen duen 105/2008 Errege

Dekretuaren sarrera

(…) nabarmentzekoa da administrazio publikoak sustatzaile gisa parte hartzen duten obren kasuan, horiek eraikuntza eta eraisketetako hondakinak saihesteko neurriak eta aridoak eta hondakinen balioztatzetik eratorritako beste produktu batzuen erabilera sustatu behar dituztela.

6

Eskuliburu hau obra publikoko sustapenetan arido birziklatuak erabiltzerako orduan erabakiak hartze-ko lagungarria izan nahi du.

Horretarako, agirian arido birziklatuen jatorriari buruzko oinarrizko ezagutzak ematen dira, bai eta material horien erabilerarekin loturiko erreferen-tziazko arautegia, egungo egoera Euskal Autonomia Erkidegoan eta kontratazio-prozesuetan arido bir-ziklatuen erosketa berderako irizpideak barneratze-ko modua ere.

Eskuliburu honek bi helburu ditu aldi berean: bate-tik, eraikuntza eta eraisketetako hondakinetatik era-torritako aridoen berrerabilerako potentzialtasuna hedatzea eta ezagutaraztea. Horretarako ematen diren tresnek sustapen publikoetan arido birzikla-tuekin litezkeen aplikazio guztiak dituzte. Beste alde batetik, EAEko egungo egoera islatu nahi da, egun bertako tratatzeko instalazioetan sortzen diren ari-doentzako litezkeen aplikazioak eta kontratazio-for-mulak bereziki nabarmenduz.

Laburrago esanda, eskuliburu honek hiru tresna ditu eta horien bitartez ezagutuko dituzte erabiltzaileek arido birziklatuak erabil daitezkeen eraikuntza-aplikazioak, kontrataziorako pleguetan irizpideak barneratzeko modua eta bien arteko konbinazioa egun EAEn dauden arido birziklatuetarako.

2.1. Arido birziklatuak sustapen publikoetan barneratzeko eskuliburua

• Deskribapena: Arido birziklatuak sustapen publikoak dituen etapa bakoitzean barneratzeko zuzentarau eta gomendioak. Arido birziklatuak barneratzeko aukerak, pleguetan barneratzeko go-mendioak, engaiatutako eragileak eta hautatutako

aukeraren arabera lortzen diren emaitzak azaltzen dira.

• Formatua: Taulak eta fl uxu-diagrama. Taula bat aurkezten da sustapen publikoaren fase bakoitze-ko; proiektuaren idazketaren kontratazioa, proie-ktuaren idazketa, obraren egikaritzaren kontra-tazioa eta obraren egikaritza. Fluxu-diagraman informazio bera modu eskematikoan agertzen da, erabiltzaileak prozesu globala ezagutu dezan.

• Kokalekua: Eskuliburu honetako 7.2. atala.

2.2. Arido birziklatua duten aplikazioen katalogoa

• Deskribapena: Identifi katutako eraikuntza-apli ka zioak zeinetan arido birziklatuak, erreferen-tziako arautegia eta materiala erabiltzeko kontsi-derazio teknikoak erabil daitezkeen.

• Formatua: Taulak, bat aplikazio bakoitzeko. Ka-talogo honetan ondoko aplikazioak aztertuko dira:

1. FITXA. Harrobien berriztapena

2. FITXA. Basoko pistak

3. FITXA. Pista osagarriak obretan eta pistak zabortegietan

4. FITXA. Estalki lauak

5. FITXA. Zangak

6. FITXA. Lubetak eta betegarriak

7. FITXA. Betegarriak zolata azpian eta oinezkoentzako sekzioen azpioinarriak

8. FITXA. Bidegorrien oinarriak

9. FITXA. Horma-arkugaineko betegarriak

10. FITXA. Hormak sortzen dituzten betegarriak

2 Edukia eta eskuliburuaren erabilera

7

EDUKIA ETA ESKULIBURUAREN ERABILERA211. FITXA. Zelaiguneak

12. FITXA. Zoruen oinarriko/azpioinarriko geruzak

13. FITXA. Egiturazkoa ez den hormigoia

14. FITXA. Egiturazko hormigoia

• Kokalekua: Eskuliburu honetako 8. atala.

2.3. Euskal Autonomia Erkidegoan arido birziklatua erabiltzeko/kontratatzeko gida azkarra

• Deskribapena: litezkeen aplikazioak eta kontra-tazioko gomendioak, bereziki Euskal Autonomia Erkidegoan egun lortzen diren arido birziklatuei dagokienez.

• Formatua: Taula. • Kokalekua: Eskuliburu honetako 9. atala.

Obra publikoko kontratazio-prozesuen berezko konplexutasuna kontuan hartuta, eskuliburu hone-tako tresnak erabiltzeko modua ahalik eta gehien sinplifi katu da.

Aipatu hiru tresnak oso estuki lotuak daude, hortaz, batzuek gabe ezin lirateke besteak egon.

Tresnak erabiltzeko:

• Arido birziklatuak erabil daitezkeen aplikazio-ak eta erreferentziazko arautegia soilik ezagutu nahi duten erabiltzaileen kasuan, gomendatzen da zuzenean aplikazioen katalogoa begiratzea.

• Arido birziklatuak nola eta sustapen publikoko zein fasetan erabil daitezkeen jakin nahi duten erabiltzaileek Arido birziklatuak obra publikoe-tan erabiltzeko eskuliburua kontsultatu beharko dute. Eskuliburu horretan aplikazioaren eta era-bilgarri dagoen materialaren araberako gomen-dio batzuk eskaintzen ditu, hortaz, ezinbestekoa da lehendabizi aplikazioen katalogoa kontsul-tatzea. (Eskuliburuan bertan beste agiri batzuk kontsultatzeko aipatzen da).

• Modu azkarrean EAEn erabilera-aukerak zein diren jakin nahi dutenen kasuan, gomendatzen da Euskal Autonomia Erkidegoan arido birzikla-tua erabiltzeko/kontratatzeko gomendioak kon-tsultatzea.Taula formatuko agiri hau aurreko agirien sintesia da, EAEn sortutako aridoetan zehaztuz. Informazio gehiagorako beste bi tres-nak kontsultatzea gomendatzen da.

1. Promoziopublikoetan arido

birziklatuaksartzeko eskuliburua

EAEko Herri lanetan arido

birziklatuak erabiltzeko

gidalerroen eskuliburua

2. Aplikazioenkatalogoa

3. EAEn aridobirziklatuak

erabiltzeko/kontratatzekogomendioak

1. irudia: Eskuliburu honek eskaintzen dituen hiru tresnen arteko elkarreragina.

8

Eskuliburu honek hainbat zuzentarau edo gomendio eskaintzen ditu, kontratazio-prozesuen bidez obra publikoan arido birziklatuen erabilera sustatzeko he-lburuarekin.

Kontratazioko pleguak idazten dituzten erakunde publikoetako teknikariei zuzenduta dagoen arren, erosketa publiko berdearen prozesuaren antza due-nez, beste eragile batzuek parte hartzen dute. Eskuli-buru hau ondoko eragileentzako baliagarria da:

• Arduradun politikoak.

• Erakunde publikoetako teknikariak (OBRA sailak).

• Proiektugileak.

• Eraikitzaileak.

• Tratatzeko instalazioak.

«Eraikuntzan lehentasuna eman behar zaio baliabide naturalak aurrezteari. Engaiatutakoduten eragile guztien zeregina da arido birziklatuen erabilera sustatzea».

3.1. Arduradun politikoak

Arduradun politikoen edo erakunde publiko ba-ten azkeneko erabakitzaileen papera erakundeetan konpromisoa hartzeko duten ahalmenean datza.

Erakunde publikoek oso paper garrantzitsua eta ere-duzkoa jokatzen dute eta aurrea hartu behar dute ingurumenarekiko konpromisoak hartzerakoan, se-ktoreko erreferente gisa balio izateko.

Obra zuzendaritzetatik, ezespena orokorra da arido birziklatuak erabiltzeari dagokionez; hortaz, beha-rrezkoa da erakundeek material hori sustatzea pro-zesuan parte hartzen duten gainontzeko eragileek babestuta daudela senti daitezen.

3.2. Erakunde publikoetako teknikariak (Obra saila)

Eskuliburua batez ere erakunde publikoetako obra sailetako teknikariei zuzenduta dago, horiek ple-guetan kontrataziorako eta esleipenerako irizpideak ezartzearen ardura duten eragileak baitira.

Eskuliburu honetan aipatzen diren hiru tresnak ba-liagarriak izango dira arido birziklatuak zein aplika-ziorako, nola eta sustapen publikoko zein fasetan barneratu daitezkeen ezagutzeko.

Gainera, dagokion etaparen araberako analisi samu-rra jasotzen da: proiektuaren planteamendua, proie-ktuaren idazketaren kontratazioa, proiektuaren ida-zketa, obraren egikaritzaren kontratazioa eta obraren egikaritza.

Honako koadro honek eraikuntza eta eraisketetako hondakinei buruzko 105/2008 Errege Dekretuaren arabera bete beharrekoa erakusten du.

3 Eskuliburuaren hartzaileak

9

ESKULIBURUAREN HARTZAILEAK3

3.3. Proiektugileak

Eskuliburu hau ere baliagarria izan daiteke lehiaketa publikoetarako proposamenak diseinatzen dituzten proiektugile eta arkitektoentzat, modu horretan hu-rrenkera honetan, hondakinen prebentzioa, berre-rabilera, birziklapena eta balioztatzea barneratzen dituzten soluzioak diseina ditzaten.

Eskuliburua arido birziklatua erabiliz diseina dai-tezkeen aplikazioak identifi katzeko erreferente izan daiteke. Beste alde batetik, administrazioek nahiz geroz eta kontzientziatuagoa dagoen gizarte baten erakargarriek egindako deialdira gehiago egokitzen diren eskaintza lizitatzaileen defi nizioa erraztuko du. Deialdi horren bidez, eraikuntza eta eraisketetako hondakinen kudeaketarako hierarkiaren printzipio-en araberako diseinua eskatzen da, bai eta baliabide naturalen erabileran aurreztea eta hondakinen pro-duktu balioztatuak erabiltzea ere.

3.4. Eraikitzaileak

Erakunde publikoetako obren egikaritzarako lehiake-tetara eskaintza aurkezten duten eraikitzaileentzat eskuliburua erreferentzia izango da arido birziklatua erabiliz gauza daitezkeen aplikazioak identifi katzeko.

Gainera, administrazioek nahiz geroz eta kontzien-tziatuagoa dagoen gizarte baten erakargarriek egin-dako deialdira gehiago egokitzen diren eskaintza li-

zitatzaileen defi nizioa erraztuko du. Deialdi horren bidez eraikuntzaren sektoreari eskatzen zaio inguru-menarekiko geroz eta konpromiso handiagoa duten erabakiak eta jarrerak hartzea.

3.5. Tratatzeko instalazioak

Aplikazio-fi txa hauek aplikazio ezberdinak gehien baldintzatzen dituzten arido birziklatuaren ezaugarri espezifi koak adierazten dituzte, besteren artean, urtez urte eta produktu lehiakorragoa lortze alera, beren produkzio-prozesua garbitzen duten materialaren hornitzaileek erreferentzia moduan erabil ditzaten.

Eskuliburu honen argibideek tratatzeko instalazioen arduradunak orienta ditzakete, sortzen dituzten ari-do birziklatuen egungo kalitatea hobetzeko ahalegi-nak nora zuzendu behar diren, alegia.

Administrazio publikoek eraikuntza eta eraisketetako hondakinak baloratzearen

ondoriozko produktuekiko prebentzioa eta horien erabilera sustatzea

Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen produkzioa eta kudeaketa arautzen duen 105/2008 Errege Dekretuaren bigarren xedapen gehigarria

1. Hondakinen sorrera ekiditea: obraren proiektu-fasean kontuan hartu behar dira eraikitze- eta ustiapen-fasean hondakin gutxiago sortzen dituzten diseinurako eta eraikuntzako aukerak; bai eta bere bizitza baliagarriaren amaieran eta ingurumenari dagokionez, obraren egokiaren alde egiten dutenak ere.

2. Baliabide natural gutxiago erabiltzea: obra publikoen proiektu-fasean baliabide natural gutxiago erabiltzen dituzten aukerak aurreikustea sustatuko du, bereziki obra-unitateetan aridoak eta hondakinen balioztapenetik eratorritako beste produktu batzuk erabiliz.

3. Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakin gutxiago sortzeari eta hondakinen balioztapenetik eratorritako

produktuak erabiltzeari dagokionez: kontratazio publikoan Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakin gutxiago sortzearen alde egingo da, bai eta obra-unitateetan aridoak eta hondakinen balioztapenetik eratorritako produktuen erabilera sustatuko ere.

4. Estatuko Administrazioaren kontratazio publikoari dagokionez, izan ere, kontratu publikoen baldintza teknikoen defi nizioan kontuan hartuko ditu Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakin gutxiago sortzea. Era berea, esleipen irizpideetan ondokoak aurreikusiko dira: prebentziorako eta Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen berrerabilera edo birziklapenerako neurriak, bai eta hondakinen balioztapenetik eratorritako

produktuen erabilerarako neurriak ere.

• Arduradun politikoek arido birziklatuen erabilera babesten eta sustatzen duten erakunde-konpromisoak lortu behar dituzte

• Erakunde publikoetako obra sailetako teknikariek arido birziklatuen erabilera sustatu behar dute beren obretan erabiliz eta kontratatuz.

• Proiektugile eta arkitektoek arido birziklatuak erabiltzen eta eraikuntza eta eraispeneko hondakinak gutxitzen dituzten soluzioak diseinatu behar dituzte.

• Enpresa eraikitzaileak prest egon behar dira beren obretan arido birziklatuak erabiltzeko eta bertan sortzen diren hondakinen planifi kazio eta kudeaketa egokia gauzatzeko (hondakinen kudeaketarako plana)

• Tratatzeko instalazioen arduradunek beren produktuak merkatuaren eskaerara egokitu behar dituzte, bai eta horien kalitatea bermatu ere, arido birziklatuaren produkzio-prozesua etengabe hobetuz.

10

Erosketa eta Kontratazio Publiko Berdea (EKPB) on-dasunak eta zerbitzuak erosteko edo kontratatzeko orduan, irizpide ekonomikoez eta teknikoez gain, horien ingurumen portaera ere kontuan hartzean datza.

Kontuan hartzen diren ingurumen alderdiak era-bilitako edota erositako materialei zein produktuei dagozkie, baita kontratuak gauzatzeko metodoei eta prozedurei ere. Horrez gain, aintzat hartzen da hor-nitzaileen eta ekoizleen ingurumen portaera ere bai.

Europako Batzordeak, EKPBri buruz igorritako ko-munikazioan, horrela defi nitu du «erosketa eta kon-tratazio publiko berdea:

«Erosketa eta kontratazio publikoaren bidez, autoritate publikoek eta erdipublikoek bizitza-zikloan ingurumen eragin txikia duten produktuak, zerbitzuak, obrak eta kontratuak erosten eta kontratatzen dizkiete sektore bereziei; hots, beste modu batean erositako eta erabilera bereko sektore berezien produktuekin, zerbitzuekin, obrekin eta kontratuekin alderatuta ingurumen eragin txikiagoa dutenak».

4 Erosketa publiko berdearen funtsak

11

Arido Birziklatua aldez aurretik eraikuntza erabili-tako material ez-organikoak tratatzearen ondoriozko material granularra da.

Eraikuntza eta eraisketetako Hondakinak baliozta-tzeko produktu nagusia da, hondakin horien harri-zko zatitik lortzen dena.

5.1.Eraikuntza eta Eraisketetako

hondakinak

Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak norma-lean obra-hondakin gisa ezagutzen dira.

Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakintzat hartzen da «Hondakin* hitzaren defi nizioari jarraiki eraikun-tzako edo eraisketetako obretan sortzen den edozein substantzia edo objektu».

5.1.1. Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen jatorria

Eraikuntzako eta eraisketako obra ondokoetan

datza:

• Ondasun higiezin bat eraikitzea, birgaitzea, konpontzea, berritzea edo eraistea, hala nola, erai-kinak, errepideak, trenbideak, kanalak, presak, ki-rol- edo aisialdi-instalazioak, bai eta ingeniaritza zibileko beste edozein antzeko elementu.

• Lurzoruaren edo lurrazpiaren forma edo ezau-garriak aldatzen dituzten lanak, hala nola, hon-deaketak, injekzioak, urbanizazioak eta antze-koak.

• Etxebizitza partikular, saltoki, bulego edo zer-bitzuen sektoreko higiezinen batean egindako

eraikuntzako obra txikia edo etxeko konponke-ta, teknika samurrekoa eta eraikuntzaren eta ekonomiaren aldetik sinplea, baldin eta erabilera komuneko instalazioen edo etxebizitza eta lokal kopurua aldatzen ez badu. Ez du profesional ti-tuludunek sinatutako proiekturik behar.

Obraren zatitzat hartuko da edozein instalazio, bal-din eta hari zerbitzu esklusiboa ematen badio eta obra gauzatu bitartean edo obra behin amaituta mun-tatzen eta desmuntatzen bada (zehatze-instalazioak, hormigoiaren fabrikazioa, legar-zementua, lurzoru-zementua, hormigoizko, nahasketa bituminosoetako eta enkofratuetako aurrefabrikatuak…).

Ez dira barne hartzen:

Kontzeptuaren aldetik Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen defi nizioak eraikuntza edo eraisketako obra batean sortzen den edozein hondakin barnera-tzen badu ere, Eraikuntza eta Eraisketetako Hon-dakinen planifi kazioaren (II. Eraikuntza eta Erais-ketetako Hondakinen Plan Nazionala 2007 2015) eta erregulazioaren (105/2008 Errege Dekretua, eraikuntza eta eraisketetako hondakinen produkzioa eta kudeaketa arautzen duena) alorrean ondokoak alde batera utzi ohi dira:

• Substantzia arriskutsuak kutsatu ez dituzten lurrak eta harriak. Baztertzeko arrazoia obran berean, beste obraren batean, edo berriztatze, egokitze, edo beste jardueraren batean erabil daitezkeela eta erabili behar direla da. Hortaz, hondakin horiek ingurumenaren gainean izan ditzaketen eragina obrak egoki planifi katuz eki-din daiteke.

• Legeria espezifi koren batek arautzen dituen hondakinak, baldin eta beste Eraikuntza eta

5 Zer dira eraikuntza eta eraispeneko arido birziklatuak?

* HONDAKIN: ikus hondakinei buruzko 10/1998 Legearen 3.a) artikulua.

12

Euskal Autonomia Erkidegoko Obra Publikoetan Arido Birziklatuak Kontratatzeko

eta Erabiltzeko Zuzentarauen Eskuliburua

Eraisketatako Hondakin batzuekin nahastuta ez badaude (adibidez, erabilitako industria-olioen hondakinak, ontzien hondakinak, erabiltzen ez diren pneumatikoak, pilak eta bateriak, etab.).

• Ateratze-industrien hondakinen kudeaketari buruzko 2006/21/EE zuzentarauak arautzen dituen hondakinak.

5.1.2. Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen eraketa

Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakin gehienak geldotzat edo geldo gisa asimilagarritzat har daitezke. Oro har, Eraikuntza eta Eraisketako Hondakinak batez ere harrizko materialez osatuta daude, gehie-netan % 75 eta % 95 arteko portzentajetan. Aipatu harrizko zatia arido birziklatuak sortzeko oinarri materiala da. Balioa duten gainontzeko material bir-ziklatuak edo berreskuratuak (egurra, metalak) be-rezko merkatu-dinamika dute. Bestalde, plastikoak eta errefusatzen direnak energiaren aldetik balioztat-zen edo zabortegira eramaten dira. Aurretik aipatu dugun moduan, eraikuntzako eta eraisketetako jardueretan sortzen diren hondakin ge-hienak ez ohi dira arriskutsuak, baina kontuan hartu beharra dago ez bada aukerako bilketa gauzatzen, hondakinak bere osotasunean kutsa daitezkeela eta ondorioz, ezingo lirateke behar den moduan apro-betxatu. Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen artean aurki daitezkeen eta arriskutsuak izan dai-tezkeen material eta substantzien artean ondokoak aurkitzen dira: hormigoizko gehigarriak (sukoiak), adesiboak, mastikoak eta zigilatzaileak, galipo t-emultsioak, disolbatzaileak, pinturak eta adesiboak izan dituzten ontziak, etab.

5.1.3. Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinentzako legeria eta konpromisoak

Europako esparruan, Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak hondakin korronte lehenetsitzat har-tzen dira bere izugarrizko sortze-bolumena eta sar-tutako baliabideak balioztatzeko ahalmena direla eta. Hondakinen zerrenda europarreko 17. kapitu-luan, espezifi koki biltzen dira (MAM/304/2002 agindua) eta Europako Erkidegoko erreferentziazko legeria hondakinei buruzko 2006ko apirilaren 5eko 2006/12/EE zuzentaraua da.

Estatuan une honetan II. Eraikuntzako eta Eraiskete-tako Hondakinen Plan Nazionala (II PNRCD) inda-rrean dago Hondakinen Plan Nazional integratuaren barruan (PNIR) 2007 2015. Gainera, Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen sorrera eta kudeake-ta arautzen duen otsailaren 1eko 105/2008 Erre-ge Dekretuaren helburua da, hurrenkera honetan, Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen preben-tzioa, berrerabilera, birziklapena eta horiek balioz-tatzeko beste modu batzuk, horien artean, noski arido birziklatuak sortuz Eraikuntza eta Eraisketako Hondakinak balioztatzea.

Euskal Autonomia Erkidegoan, Garapen Iraunkorrerako euskal Ingurumen Estrategiak (2002-2020) bere 2. he-lburuan «baliabide naturalen eta hondakinen kudeaketa arduratsua» aipatzen du eta berrerabilera, birziklapena eta materialen zikloen errotazioaren alde egiten du-ten beste balioztatzeko moduak sustatzeko hainbat konpromiso ezartzen ditu. Testuinguru horretan, 2007-2010 epealdirako EAEko II. Ingurumen Esparru Programak ezarritako konpromisoaren arabera, 2010.

HONDAKINEN EUROPAKO ZERRENDA

17. kapitulua: Eraikuntzako eta eraisketako hondakinak

Otsailaren 8ko MAM/304/2002 agindua

ERAIKUNTZAKO ETA ERAISKETAKO

HONDAKINEN ERREGE DEKRETUA

Eraikuntzako eta eraisketako hondakinak bereiztea

Eraikuntzako eta eraisketako hondakinen ekoizpena eta kudeaketa arautzen duen 105/2008 Errege Dekretua

17 01 Hormigoia, adreiluak, teilak eta material zeramikoak

17 02 Egurra, beira eta plastikoa

17 03 Nahasketa bituminosoak, harrikatz mundruna eta harrikatzezko beste produktu batzuk

17 04 Metalak (horien aleazioak barne)

17 05 Lurra (ingurune kutsatuetatik hondeatutakoa barne)

17 06 Amiantodun material isolatzaileak eta eraikuntzako materialak

17 08 Igeltsutik eratorritako eraikuntzako materialak

17 09 Eraikuntzako eta eraisketako beste hondakin batzuk

Hormigoia

Adreiluak, teilak, zeramikoak

Metala

Egurra

Beira

Plastikoa

Papera eta kartoia

Beste batzuk

13

ZER DIRA ERAIKUNTZA ETA ERAISPENEKO ARIDO BIRZIKLATUAK?5urterako Euskal Autonomia Erkidegoan sortzen diren Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen % 70 be-rrerabiltzea nahiz birziklatzea lortu nahi da.

EAEn hondakin horien kudeaketa arautzen duen euskal dekretuak ordezkatuko du aldez aurretik aipatutako 105/2008 Errege Dekretua, Estatuan hondakin-korronte honi aplikagarri zaion erregimen juridikoaren oinarriak zehazten dituena.

5.2. Arido birziklatua; Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak balioztatzearen produkturik garrantzitsuena

Hondakinak kudeatzeko dauden aukeren artean, Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen kasuan birziklatzea lehenesten da, hondakin-korronte horrek eskatzen baititu, gehienbat, materialak produkzio-ziklo berrietan berriro sartzea bermatzen dituzten kalitatezko produktu birziklatuak ondorio dituzten aldez aurretiko tratamenduak. Arido birziklatuaren

kasuan, produkzio-zikloa ixten da jarduera mota be-rean eraikuntzako edo eraisketako obraren hondaki-netik lortutako produktu balioztatua erabiliz.

EAEko instalazioen datuen arabera, sortutako arido birziklatua bertara sartzen den Eraikuntza eta Erais-ketetako Hondakinen % 90 da (pisu8an), gainontze-koa gutxieneko frakzioak dira.

Arido birziklatua arido natural edo artifi zialaren bera da, eraikuntzarako erabiltzen den material granula-rra. Materialaren ezaugarriak zehazten dituzten oi-narrizko ezaugarriak arido naturalentzako erabiltzen diren berdinak izango dira (granulometria, materia organikoko eta gatz disolbagarriko edukia, arean baliokidea, aingeruen koefi zientea, lauzen indizea, etab.), berezko ezaugarrien ondorioz ezberdinta-sunen bat eman daiteke, bere osagaien heterogeneo-tasuna, alegia. UNE 146131:2003 «Geruza granularrentzako eta konglomeratzaile hidraulikoekin tratatutako geruzen-tzako aridoak, zoruetako egiturazko geruzetan erabil-

ERAIKUNTZAKO

EDO ERAISKETAKO OBRA

ARIDO

BIRZIKLATUA

Eraikuntzako

eta Eraisketako

Hondakinak

Eraikuntzakoeta Eraisketako

Hondakinak1/2/…

TRATAMENDUAK

EGITEKO INSTALAZIOA

Hondakinaksortzea

Produktuaksortzea

Produktuaksortzea

Kudeatzailebaimenduak

Egurra

Metala

Beste ekoizpenziklo batzuk



Energiarenbalorizazioa

Zabortegiadeuseztea

Erreusak(papera, kartoia,

plastikoa...)

Araudizehatzarekin

Arriskutsuak

Gaikako eraisketaJatorrian bereiztea

Hondeaketalurrak

…

Berrerabiltzea

2. irudia: Eraikuntza eta eraisketetako hondakinen ziklo itxia.

OHARRA: egun EAEn sortzen den arido birziklatuaren ezaugarri teknikoak ikusteko, kontsultatu «Eskuliburu hau egiteko oinarriak:

arido birziklatuen eskaintza» atala).

14



tzeko» arauan 1etik 5era zehazten diren arido bir-ziklatuko motez gain, ohikoa da aipatzea:

•• Hormigoizko arido birziklatua: batez ere, hormigoizko Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinetatik lortzen da.

• Zeramikazko arido birziklatua: batez ere ze-ramikazkoa den materiala prozesatzearen ondo-rioz lortzen dena da.

• Harrizko/alfaltuzko nahasketaz osaturiko

arido birziklatua: zoru zaharrak fresatzearen ondorioz lortzen den materialetik lortzen dena.

• Arido birziklatu mistoa: hormigoizko eta zera-mikazko Eraikuntza eta Eraisketetako Hondaki-nez osatua.

Egiturazko Hormigoiari buruzko Jarraibide berriak, adibidez, hormigoi birziklatua egiteko hormigoizko arido birziklatua eskatzen du, arido larriaren % 20 izan baitaiteke.

Proportzio ezberdinetan arido birziklatuaren osa-gaiak ondokoak izan daitezke:

• Hormigoia, hormigoizko produktuak, morteroa.

• Arido ez-tratatuak, harri naturala.

• Igeltserotza-fabrika batentzako buztinezko piezak (adreiluak eta teilak).

• Material bituminosoak.

• Beira.

• Material fl otatzailea bolumenean.

• Beste batzuk: Material kohesiboak (buztina eta lurzorua), metalak (ferrosoak eta ez ferrosoak), egurra, materia plastikoa, kautxu ez fl otagarria, igeltsua.

Arido birziklatua arrakastaz erabili da aplikazio uga-ri eta anitzetan.

Eraikuntza-aplikazio ezberdinei probetxu atereaz bideragarritasun teknikoa eta ingurumenaren aldeko bideragarritasuna bermatzen duten arido birzikla-tuak .

Arido birziklatuak eraikuntzaren sektorean arido naturalak haina aplika daitezke, betiere, aplikazio bakoitzerako eskatzen diren arautegiko eta kalitateko espezifi kazioak betetzen badira. Arido birziklatuaren kalitatea arido naturalaren antzekoa izango da, are gehiago eraisketa selektiboa handiagoa denean.

5.3. Eraikuntza eta Eraisketako

Hondakinen beste osagaiak

balioztatzea

5.3.1. Metala

hengai gisa erabiltzen dira siderurgiaren industrian edo galdategietan. Erabat aprobetxatzen dira.

UNE 146:131 «Geruza granularrentzako eta konglomeratzaile hidraulikoekin

tratatutako geruzentzako aridoak, zoruetako egiturazko geruzetan erabiltzeko»

(A ERANSKINA)

• 1. mota: Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen tratamendutik eratorritako arido birziklatua, ZERAMIKAZKO

produktuak dituena > % 90 pisuan.

• 2. mota: Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen tratamendutik eratorritako arido birziklatua, HORMIGOIZKO

produktuak dituena > % 90 pisuan.

• 3. mota: Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen tratamendutik eratorritako arido birziklatua, HARRIZKO

produktuak dituena > % 90 pisuan

• 4. mota: Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen tratamendutik eratorritako arido birziklatua:

– 4-A: Zeramikazko, hormigoizko eta harrizko nahasketak beste portzentaje batzuetan.

– 4-B: 1, 2, 3 eta 4-A motatako nahasketak arido naturalekin.

– 4-C: 1, 2, 3, 4-A eta 4-B motatako nahasketak arido artifi zialekin.

• 5. mota:

– 5-A: 1, 2, 3, 4 motatako nahasketak proportzioekin < % 10 material BITUMINOSOEN pisuan.

– 5-B: 1, 2, 3, 4 motatako nahasketak proportzioekin < % 10 material BITUMINOSOEN pisuan.

EN 933-11: Aridoen propietate geometrikoak zehazteko entseguak. Arido birziklatu larriaren osagaiak sailkatzeko entseguak.

15

ZER DIRA ERAIKUNTZA ETA ERAISPENEKO ARIDO BIRZIKLATUAK?5

5.3.2. Egurra

Aukerak: 1 BIRZIKLATZEA- 2 BALIOZTATZE ENERGETIKOA- 3 ZABORTEGIA

Hondakin horiek birziklatze prozesuan barnera dai-tezke eta barneratu behar dira, biltzeko eta tratatze-ko azpiegitura dagoelako; hala ere aipatu azpiegitura hobe daiteke. Zabortegien hondakin biodegradaga-rriak desbideratzeko estrategiaren arabera, birziklat-zeko aukera teknikorik edo ekonomikoki bideragarria ez den aukerarik ez duten egur-hondakinak balioz-tatze energetikotik pasa beharko dira zabortegira joan aurretik. Horrela berotegi efektuko gasen isuria murriztuko da eta hondakinaren eduki energetikoari probetxu aterako zaio, bere balioztatze energetikoak energia-iturri berriztaezinak ordezkatzen baititu.

Hala ere, komenigarria da aipatzea tratatutako egu-rren kasuan, birziklatzeko eta balioztatze energetiko-rako aukerak oso mugatuak direla. Egur-tratamendu batzuek hondakin hau arriskutsu ere bihur ditzake-tenez, birziklapena ez da ekonomiaren aldetik bi-deragarria eta balioztatze energetikoak hondakin arriskutsuak tratatzeko erraustegietan soilik gauza daitezke; gainera, bere helmugari bideragarriena bai-mendutako zabortegietan uztea da.

5.3.3. Papera eta kartoia (lehenengo birziklatu)

Aukerak: 1 BIRZIKLATZEA- 2 BALIOZTATZE ENERGETIKOA- 3 ZABORTEGIA

Peper eta kartoizko hondakinen kasuan lehenesten den aukera birziklatzea da, papergintzan lehengai gisa erabiliz.

Ezin daitezkeenean birziklatu edo ingurumenaren aldetik birziklatzea komeni ez denean, balioztatze energetikoak izan behar luke lehentasuna zaborte-gian ezabatu aurretik. Hauxe da horretarako arrazoia: paper edo kartoizko hondakinak biodegradagarriak dira eta zabortegietan hondakin biodegradagarriak desbideratzeko estrategia praktikak jarri behar da zabortegiek berotegi efektuko gasak isuri ez ditzaten. Horretarako hondakin biodegradagarriei beste trata-mendu batzuk aplikatuko zaizkie.

5.3.4. Plastikoak

Aukerak: (BIRZIKLATZEA)- 1 BALIOZTATZE ENERGETIKOA- 3 ZABORTEGIA

Plastikozko hondakinen kasuan, gaur egun bir-ziklatzeko aukerak mugatuak direnez, balioztatze energetikoa gauzatzeko baimena duten instalazioen erabilgarritasunaren menpe egongo da plastikoak za-bortegian ezabatzeari ordez, beren balioztatze ener-getikoari lehentasuna eman behar zaion erabakitzea. Horrekin lotuta, sortzen diren zentroetatik aipatu instalazioetaraino dagoen garraio-distantziak ere eragina izango du.

ERAIKUNTZA ETA ERAISKETETAKO HONDAKINEN

BESTE FRAKZIO BATZUK BALIOZTATZEA

METALA • BIRZIKLATZEA: Industria siderurgikorako edo galdategirako lehengaiak

EGURRA • BIRZIKLATZEA: Taula aglomeratuak fabrikatzeko txirbila

• BALIOZTATZE ENERGETIKOA: Energia lortzeko biomasa

* Garapen berriak: isolamendurako osagaiak, pantaila akustikoak…

PAPERA ETA KARTOIA • BIRZIKLATZEA: Papergintzarako lehengaiak

• BALIOZTATZE ENERGETIKOA: Energia lortzeko lehengaiak

PLASTIKOAK • BIRZIKLATZEA: plastiko mota jakin batzuei dagokienez. Oso konplexua egungo

egoeran

• BALIOZTATZE ENERGETIKOA: Energia lortzeko lehengaiak

IGELTSUA • Garapen berriak:

- zementuen fraguatzearen erreguladorea

- kartoi-igeltsuzko panelak (pladurra)

16

Eskuliburu honek hiru oinarri ditu, kontrataziorako aplikazioen eta gomendioen fi txak egiteko baliaga-rriak izan direnak:

• Arido birziklatua erabiltzen dela egiaztatzen duten esperientziak.

• Eraikuntzako aplikazioetan erabil daitezkeen materialei buruzko arautegia.

• Egun dauden arido birziklatuko produktuak.

Eskuliburuan zehar azaldu denez, lortu nahi den helburua Euskal Autonomia Erkidegoan gauzatzen diren obra publikoetan arido birziklatuaren erabile-ra sustatzea da, bai eta bere erabilera sistematizatzea ere, material hori kontrataziorako pleguetan eroske-ta berderako irizpide gisa erabiltzea ere jasotzen du. Horretarako, obra bakoitzeko ezaugarri bereziak hartu beharko dira kontuan, betiere etengabeko al-daketa jasaten duen esparru orokor baten barruan. Alde batetik, eraikuntzako aplikazioetan erabil dai-tezkeen materialak zehazten dituen arautegi tek-nikoak hein handi batean ez du arido birziklatuari eskatzen zaizkion berezko baldintzetan sakontzen. Bestalde, gaur egun EAEn sortzen diren arido bir-ziklatuek ez dituzte betetzen, aplikazio jakin batzue-tan, arautegiak eskatzen dituen parametro tekniko

guztiak. Hala ere, nahiz eta parametro horiek ez bete, materiala balioduna dela egiaztatzen duten esperien-tziak daude.

Egoera horren aurrean, eskuliburu honek bi ikus-puntutan banatzen diren informazioa eta gomendio-ak eskaintzen ditu:

• EAEko egungo egoera, arautegiari jarraiki ari-do birziklatuak izan ditzaketen aplikazioak eta kontrataziorako pleguetan barne hartzeko dagoz-kion gomendioak.

• Etorkizuneko egoera perfektua, arido bir-ziklatuak erabiliz litezkeen aplikazio guztiak kon-tuan hartuz, baldintza handienak eskatzen dituz-tenak barne.

6 Eskuliburu hau egiteko esparrua

Erreferentziazko

araudia

Esperientzia arido

birziklatuak

erabiltzen

Arido birziklatuen

eskaintza

3. irudia: Eskuliburu hau egiteko oinarriak.

ESKULIBURUAK BI IKUSPUNTU

JASOTZEN DITU:

1. Egungo egoera Euskal Autonomia Erkidegoan

2. Etorkizuneko egoera perfektua

Arido birziklatuak erabiltzeko eta kontratatzeko

aukerak zehazten dituzten oinarriak etengabe

aldatuz doaz, hau da, arido birziklatuaren arautegia

edota eskaintza/esperientzia.

• ARAUTEGIA: arido birziklatuei buruzko geroz eta

espezifi koagoak diren edukiak.

• ARIDO BIRZIKLATUAREN ESKAINTZA:

- instalazioetan fabrikatzen den arido birziklatua

pixkanaka hobetzea, jatorrian banatzearen

eta instalazioko produkzio-prozesua

optimizatzearen ondorioz.

- Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak

kudeatzeko azpiegitura hobetzea: materialaren

erabilgarritasun geografi koa hobetzea.

• ESPERIENTZIA: aplikazio ezberdinetan

esperientzia izateak materialaren erabilera

fi nkatuko du eta materialaren berezko

ezaugarriak hobeto ezagutuko dira. Baliteke

erabilerak dibertsifi katzea.

17

ESKULIBURU HAU EGITEKO ESPARRUA6 6.1. Arido birziklatuak erabiltzeko

erreferentziazko arautegia

Eskuliburu hau egiteko honako oinarrizko arautegi hau kontsultatu da:

• KP-3 «Errepide eta zubien obrei buruzko bal-dintza tekniko orokorren agiria».

• EHE «Egiturazko hormigoiari buruzko ja-rraibidea».

• Euskal Autonomia Erkidegoko errepide-sareen zoruak dimentsionatzeko araua.

• 6.1-I.C. araua Errepideen arauko «zoruaren sekzioak».

• EEko merkaturako aridoei buruzko arau ba-teratuak (eraikuntzako produktuei buruzko 89/106/EEE Zuzentarauaren arabera).

6.1.1. Euskal Autonomia Erkidegoko errepide-sareen zoruak dimentsionatzeko araua

Lehendabizi, komenigarria da nabarmentzea Euskal Autonomia Erkidegoko zoruei buruzko arautegian arido birziklatuaren gaineko eranskin espezifi koa garatzeko aukera dagoela. Horren bidez, aipatu ma-terialaren erabilera arautuko litzateke zelaiguneetan, oinarri eta azpioinarrietan, bai eta bitarteko eta erro-dadurarako geruzetan ere. Eranskin horrek material hau erabiltzearen aukera esplizituki jasoko luke eta erabilera horietarako materialak dituen berezko bal-dintza teknikoak zehaztuko lituzke. Eskakizunak ar-gituko balira, errazagoa litzateke errepideak egiteko arido birziklatua erabiltzearen oinarriak fi nkatzea. Egun ez dago ez EAEn ez nazioan, horren inguruko arautegi espezifi korik.

6.1.2. KP-3 Errepide eta zubien obrei buruzko baldintza tekniko orokorren agiria

Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinen Plan Na-zional bi daude (2001-2006 epealdirako I. Plana eta 2007-2015 epealdirako II. Plana, I PNRCD eta II PNRCD, hurrenez hurren) eta horiek KP-3 planaren egungo bertsioko artikulu batzuetan arido birziklatua jasotzea sustatu dute. Hain zuzen ere, «martxoaren 1eko FOM/891/2004 Aginduak, zoru eta zoladuretan errepideak eta zubiak egiteko obrei buruzko baldintza tekniko orokorren pleguko artikulu zehatz batzuk

eguneratzen dituenak», hainbat aldaketa barneratu zituen ondoko arrazoia zela-bide:(…) hondakinak, az-piproduktuak, zoruen eraisketako materialak, zoladurak eta hormigoiak eta abar aprobetxatzeko edota berrerabil-tzeko beharra dago, baliabide naturalak aurrezte nahiz ingurumenaren gaineko eragina gutxitze aldera. Hori dela eta gomendatzen da zoruetako geruzei eta errepi-deetako zoladurei dagozkien artikuluak berrikustea.

Aldez aurretik «maiatzaren 16ko FOM/1382/02 Aginduak, KP-3 planeko beste artikulu batzuk (lur-berdinketak, drainadurak eta zimentazioak eraiki-tzeari buruzkoak) eguneratzen dituenak, adierazten duenez: (…) material eraikuntzako teknika berriak agertzearekin batera, (…) gomendatzen da lur-ber-dinketak, drainadurak eta zimentazioak eraikitzeari buruzko baldintzak berrikustea.

KP-3 planeko eguneratze horiek, dena dela, aplika-zio batzuetan bigarren mailako materialak erabiltzea ahalbidetzen dute, betiere materialarentzako bal-dintza bereziren bat garatzen ez bada. Kasu horietan, funtsean onetsi behar da, proposatutako materialak ohiko materialari eskatzen zaiona betetzen duela eta bere ezaugarri fi siko kimikoek multzoaren etorkizu-neko egonkortasuna bermatzen dutela.

6.1.3. Aridoen markatzea

Aridoei dagokionez bateratutako Europako arauen planteamendua ere orain dela gutxi arte KP-3 pla-naren antzekoa izan da. Bateratutako arau horietan ondoko oharra jasotzen zen: Europako arau horren baldintzak beren erabiltzeko modua ezagutzen den arido motekin lortutako esperientzian oinarritzen dira. Kon-tu handiz ibili behar da beste jatorri batzuetako aridoak erabiltzea erabakitzen denean eta horiek erabiltzeari da-gokionez esperientziarik edukitzen ez denean, adibidez, arido birziklatuak eta industriako azpiproduktu jakin batzuetatik eratorritako aridoak. Arido horiek Europako arau horrek ezartzen dituzten baldintza guztiak bete be-har dituzte, bai eta M125 Aginduan jasotzen ez diren eta nahiz eta aridoen erabileran esperientzia izan, oro har, aplikatzen ez diren beste ezaugarri batzuk ere (…).

2008ko apirilean aridoei buruzko arau bat eguneratu da, UNE-EN 13242 «Geruza granularrentzako eta konglomeratzaile hidraulikoekin tratatutako geru-zentzako aridoak, zoruetako egiturazko geruzetan erabiltzeko» araua, hain zuzen. Bertan, aurreko oha-

18



rra aldatu da eta arido birziklatuei buruzko arauaren norainokoa eguneratu egin da: (…) arido birziklatuak arauetan jasotzen dira eta horietarako gauzatze aurre-ratuan dauden entsegu-metodo espezifi koen gaineko arauak daude (…).

Gainera, arau horrek arido birziklatuetarako gai es-pezifi ko batzuk zehazten ditu (izendapena eta ezau-garri batzuen entsegu-maiztasuna).

6.1.4. Egiturazko hormigoiari buruzko jarraibidea. EHE

Hormigoia fabrikatzeko arido birziklatua erabiltzeari dagokionez, aurrerapenak handiak dira ere bai. EHE berriak «hormigoi birziklatuari» buruzko eranski-na jasotzen du, orain arte existitzen ez zena. Bertan «Eranskin honek dituen ondorioetarako, hormigoi bir-ziklatutzat (HB) hartzen da hormigoizko hondakinak zehatzetik eratorritako arido larri birziklatuarekin fa-brikatutako hormigoia. Egiturazko hormigoian aplikat-zeko, Eranskin honek gomendatzen du birziklatutako arido larriaren edukia mugatzea (% 20 pisuan arido larriaren guztizko edukiarekin alderatuta). Muga ho-rrekin hormigoi birziklatuaren amaierako propietateek eta ohiko hormigoiarenak ia ez dute ezberdintasunik. Era berean portzentaje handiagoen kasuan aplikazio bakoitzeko azterketa espezifi koak eta ikerketa osaga-rriak gauzatu behar dira. (….)»

Erabil daitekeen arido birziklatuaren proportzioaren eta bere tipologiaren muga nahiko handia da. Hala ere, nabarmentzekoa da, araua ezarri aurretik arido mistoarekin fabrikatutako egiturazkoa ez den hormi-goiaren inguruan ikertzen ari dela, bai aurrefabrika-ziorako bai in situ hormigoiketarako, eta aurreikus-ten denez ez da aurrekoa bezain zorrotza izango.

6.1.5. Ingurumen arautegiak

Arautegi teknikoa eguneratzearekin batera, honda-kinetako balioztatutako produktuak eraikuntzarako aplikazioetan erabiltzeak gogoeta osagarria eskatzen du, horrek ingurumenaren gainean izan dezakeen eraginari dagokionez. Horretarako autonomia-erki-degoan tresna arautzailea sortzea espero da lurzorua-rekin kontaktuan dauden balioztatutako materialen aplikazioetarako. Tresna horrek, besteren artean Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinetatik erato-rritako arido birziklatuak jasoko ditu.

Adierazitako guztiarekin, agerian geratzen da arido birziklatuei buruzko arautegiak urte gutxitan izan duen bilakaera eta aurreikuspenean arabera, ondo-rengoko urteetan ere bilakatu egingo da ere bai.

6.2. Arido birziklatuaren erabileran eta erosketa berdean identifi katutako esperientziak

Arido birziklatuaren erabileran eskuratzen den es-karmentuak eta litekeen erabileren dibertsifi kazioak egungo mugak gaindituko dituzte. Egon daitezkeen mugak nahiko argiak dira; izan ere ohiko aridoa era-biltzen diren aplikazio guztietan arido birziklatuak erabiltzea erabaki baita. Arido birziklatuak dagokion aplikaziorako garrantzitsuak diren baldintza guztiak betetzen dituen kasuak arautu daitezke.

Oro har, esan daiteke aplikazioak dibertsifi katu ahal izango direla konpromiso gehiago adosten doazen edo materialari erabilera berriak ematen zaizkion heinean.

Orain arte berritzaileak izan diren aplikazio batzuk, adibidez, arido birziklatuarekin fabrikatutako hor-migoia “konpromiso handia eskatzen duen aplikazioa da” normalizazio bidean daude. EHE berriak aldez aurretik aipatutako hormigoi birziklatuari buruzko eranskina jasotzen du eta horrek berebiziko garran-tzitsua du materialari dagokionez. Arido birziklatu-rekin egiturazkoa ez den hormigoia fabrikatzea az-tertze bidean dago hura arautu aurretik. Era berean, litekeena da arido birziklatua erabiltzeko baldintzak egiturazko hormigoia fabrikatzeko ezarritakoak be-zain zorrotzak ez izatea, hortaz ezartzeko aplikazio errazagoa izan daiteke. Gainera, egiturazkoa ez den hormigoizko aurrefabrikatutako elementuen merka-tuak aukera ugari eskaintzen ditu (baldosak, galtza-darriak, ertzak, teilak, tutuak, hiri-altzariak, pantaila akustikoak, erregistrorako putzuak, hodiak...)

Nolanahi ere, bai EAEn bai nazio mailan emaitza oso onekin gauzatzen ari diren aplikazio anitz izan behar dira kontuan.

Hain zuzen ere, Ihobek 2008an sustatu duen Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinei buruzko proiektuaren esparruan, VISESA sozietate publikoak esperientzia pilotu bat garatzeko konpromisoa hartu zuen, erosketa publiko berdea barneratuz eta obretan arido birziklatua erabiliz (ondoren azalduko da).

19

ESKULIBURU HAU EGITEKO ESPARRUA6Jarraian, arido birziklatuak erabili diren obren adibideak eskaintzen dira

ESPERIENTZIA: VISESAKO ESPERIENTZIA PILOTUA

KOKAPENA: BILBOERAKUNDE PUBLIKOA: VISESA Sozietate PublikoaAPLIKAZIOA: Horma-arkugaineko betegarriak eta zolata azpiko azpionarriko betegarriakOBRAREN EGOERA: Amaituta

APLIKAZIOAREN DESKRIBAPENA

Arido birziklatu mistoa (5-40 drainatzailea)arkugaineko betegarrian

Arido birziklatu mistoa (0-40) zolataazpiko azpioinarrian

ERABILITAKO MATERIALA

Bi granulometria ezberdineko arido birziklatu mistoa (Volbas):

• aurkugainerako drainatzailea (5-40)

• (0-40) azpioinarriarentzako

MATERIALA ERABILTZEKO KONTRATAZIORAKO PROZEDURA

Aldez aurretik ez zen materiala barne hartzen zuen kontrataziorako prozedurarik egon. Obraren egikaritza

bitartean arido birziklatua erabiltzeko aukera planteatu zen.

Visesa-k beren kontrataziorako agiri orokorretan aplikazio horietarako arido birziklatuak erabiltzera behart-

zen duten irizpideak jasotzeko lanean dihardu.

ESPERIENTZIA: ENEKURIKO BIDEAREN DESDOBLAMENDUA

KOKAPENA: BILBOERAKUNDE PUBLIKOA: Bizkaiko Foru Aldundia (Obra publikoak)APLIKAZIOA: Zelaiguneak – horma berdeakOBRAREN EGOERA: Amaituta


Ondokoak erabili ziren:

• 4.500 tona zelaiguneetan

• 3.000 tona horma berdeetan


VOLBASeko instalazioetan erabilitako materiala, obra gauzatzen den eremuari atxikitzen zaiona.

Hormigoizko arido birziklatu hautatua erabili zen (0-40).


Aldez aurretik ez zen materiala barne hartzen zuen kontrataziorako prozedurarik egon.

Obra gauzatu bitartean materiala erabiltzea erabakitzen da.

20



ESPERIENTZIA: TXIRRINDULARIENTZAKO ERAZTUN BERDEA MADRILEN

KOKAPENA: MADRILERAKUNDE PUBLIKOA: Madrilgo Udala – Obra eta Espazio Publiko SailaAPLIKAZIOA: Txirrindularientzako bidearen oinarriaOBRAREN EGOERA: Amaituta


Arido birziklatua erabiltzea zoruaren zabor-legarrezko oinarriaren geruzarako.


Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinetik eratorritako 105.000 tona zabor-legar (hormigoiak).


Ez zen aldez aurretik kontrataziorako prozedurarik egon.

Homogeneotasunaren inguruan ziurgabetasunak ekidite aldera, instalazio hornitzaileekin hitzarmen bat

adostu zen materiala batean fabrikatzeko.

EMAITZAK

Arido naturalaren parametro berezituak (aingeruen koefi zientea).

Aldeko emaitzak.

Administrazio publikoek ekimenak arido birziklatua sustatzeko:

Cádiz. 2007ko ekaina

Inte-RCD Bahía enpresak –EGMASA (Andaluziako Junta) enpresa publikoak berarekin partaidetza du– arido birziklatuko 16.000 t berrerabili ditu abelbideak hobetzeko

INGURUMEN KONTSEILARITZAK CÁDIZEKO ABELBIDEAK HOBETU DITU ERAIKUNTZAKO

MATERIAL BIRZIKLATUAREKIN

Andaluzia, 2007ko ekainaren 14a

Ingurumen Kontseilaritzak gaur egun eraikuntzako hondakinetik eratorritako material birziklatua erabiltzen du

Cádizko probintziako abelbideak egokitzeko eta hobetzeko. Lan horien artean nabarmentzen dira Puerto Realen

eta Dos Bahías korridore berdean gauzatutakoak, Medina-Sidonia eta Benalup udalerrietan.

Inte-RCD Bahía enpresarekin partaidetza duen Egmasa enpresa publikoak gauzatzen ditu jarduerak; bestalde,

Inte-RCD Bahía enpresa obra eta eraisketetako hondakin-materiala birziklatzeaz arduratzen da. Une honetara

arte, enpresa honek hondakin horien 5.500 tona erabili ditu Puerto Realeko abelbidea hobetzeko. Aipatu egitasmoa

sei hilabeteren buruan amaituko da eta beste 11.000 tona material birziklatu erabiliko dira.

Material hori El Chaparralen, Chiclana de la Fronterako udalerrian (Cádiz) dituen instalazioetan prestatzen da.

Bertan tratatzeari ekiten zaio eta horretarako obra-hondakinak banatze, bahetzen eta zehatzen dira. Urte honen

hasieratik sozietate misto honek eraikuntza eta eraisketetako 16.680 tona hondakin berrerabili ditu.

Birziklapena sustatzeko bere programaren barruan, Egmasak obra-hondakinen tratamenduan aritzen diren

beste sozietate batzuetan parte hartzen du, hala nola, RCD Huelva eta Alcorec, Sevillako Los Alcores udalerrian.

Egitasmo horien bidez Andaluzian hondakinak kudeatzeko sektorean enpresa-sarea fi nkatu nahi da, bai eta mota

horretako hondakinen birziklapena bermatzea ahalbidetzen duen eredua ezarri ere. Eraikuntza eta Eraisketetako

Hondakinen Kudeatzaileen Espainiako Elkarteak (GERD) eredu hori saritu zuen 2006an, eraikuntzako hondakinen

kudeaketarako egitasmorik nabarmenaren modalitatean.

ITURRIA: Ingurumen Kontseilaritza, Andaluziako Junta

21

ESKULIBURU HAU EGITEKO ESPARRUA6

6.3. Arido birziklatuaren eskaintza

Euskal Autonomia Erkidegoan

Egun murritza da arido birziklatuaren eskaintza EAEn. Obrako eraisketa edo hondeaketen ondorioz sortutako Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakine-tik fabrikatutako aridoa obran bertan berrerabiltze-

ko normalean erabiltzen diren instalazio mugikorrez gain, une honetan hiru instalazio fi nko funtzionatzen dute soilik.

Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinei buruzko Errege Dekretuaren zuzentarau berrien eta Errege Dekretuaren transposizioren ondorioz EAEn de-fi nitzen diren xedapen berrien eraginez, baliteke Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak tratatze-ko azpiegiturak areagotzea. Hortaz, arido birzikla-tuzko merkatu bat egongo litzateke, lurralde guztiko obrak hornitzeko.

Bestalde, instalazioetan fabrikatzen den aridoaren kalitatea hobe daiteke. Kontuan hartu behar da Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak araute-gian eta dagozkien kudeaketa-planean aurreikusi-tako frakzioetan banatu beharko direla, baldin eta sortutako kantitateak muga jakin bat gainditzen badu. Frakziokako banaketa hori esker errazagoa izango da tratatzeko instalazioetan fabrikatutako arido birziklatuak ezpurutasun gutxiago eta kalitate hobea izatea, instalazioak bere produkziorako erabil-tzen duen tratatze-prozesua edozein izanda ere.

Gainera, nabarmentzekoa da Eraikuntza eta Eraiske-tetako Hondakinen frabrikazio-prozesuetan jarduten diren egungo lantegiak etengabe hobetuz doazela.

Beraz, bai materialaren erabilgarritasuna bai bere ka-litatea hobe daitezkeenez, egun arrazoiren bategatik ezinezkoak diren aplikazioak ahalbidetuko dira.

6.3.1. Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak tratatzeko instalazioak Euskal Autonomia Erkidegoan

Egun EAEn funtzionamenduan diharduten hiru tra-tatzeko instalazio fi nkoak hauexek dira (antzinata-sunaren arabera):

• BTB• Volbas• Gardelegi

Egun eskaintzen diren arido birziklatuen produktu tipologia ondokoa da:

• Hormigoizko hautatua 0-40• mistoa 0-40• mistoa 5-40• fi na 0-5

Generalitateak kontratatutako obretan

aridoen % 5 geldoen birziklatzetik

eratorria izango da

CONSTRUIBLE.es - 2007/02/21

Lurralde eta Etxebizitza kontseilari Esteban González Ponsek iragarri duenez, Administrazioak kontratatutako obretan erabiltzen den aridoen % 5 eraikuntza eta eraisketetako geldoen birziklatzetik eratorria izan behar da.

«Ingurumenaren aldetik ekimen oso garrantzitsua dugu», azaldu du González Ponsek «eta horren bidez, egun zabortegietan dagoen hondakina balioztatu ahal izango da eta erabat baliagarria den lehengai bihurtuko da. Era berean, egungo tratatzeko instalazioen sareak hondakin horiek sailkatzeko eta prestatzeko duen ahalmena aprobetxatuko da eta azkenik itzulera-merkatua edukiko dute».

Kontseilariak neurri hori iragarri du «Eraikuntzaren Sektoreko Azpikontratazioari buruzko Errejimen Juridiko Berriari» buruzko lan-topaketaren inaugurazioan. Aipatu topaketa giza-baliabideen Grupo Activa taldeak Ernst & Young Abogados enpresak, Correosek, Levante-EMV egunkariak eta Fundación de Estudios Bursátiles y Financieros fundazioak antolatu dute.

Esteban González Ponsek zehaztu duenez, neurri horrekin «zikloa ingurumenaren aldetik irabazi nabariekin ixten dugu». Horrela, «eraginik nabarmenena hondakinen murrizketa izango litzateke. Izan ere, Valentziako Erkidegoan obra publikorako birziklatze-geldoen kasuan fi nkatutako ehunekoarekin egun eraikuntzan era eraisketan sortzen den obra-hondakinen % 90 berriz erabili ahalko lirateke.

«Halaber, neurri honek energia-aurrezteari buruzko erantzun ekoeraginkorra ahalbidetuko luke eta horri esker ezkutuko zabortegien kopurua murriztuko litzateke eta, epe laburrera zein ertainera, gure paisaia hobetuko luke», azpimarratu du Esteban González Ponsek.

Lurralde eta Etxebizitza kontseilariaren arabera, ekimen honek «ingurumenaren aldeko apustua egiten du, aldeko apustua da eraikuntzaren sektorean ere bai». «Zentzu horretan berrikuntza nahiz lehiakortasuna gizarte global batean bizirauteko giltzarria dira».

Ekonomia eta ekologia, printzipio bateragarriak

Lurralde eta Etxebizitza Kontseilaritzaren ekimen berri honekin Valentziako Gobernuak sustatutako kontratazio berderako politika osatzen eta aberasten da Administrazioak ondasunak eta zerbitzuak erosten dituenean. «Gainera, ekonomia eta ekologia bateratzeko modua erakusten duen adibide ona da», azpimarratu du kontseilariak.

22



INSTALAZIOAREN IZENA: BTB, S.A.

KOKAPENA: Ortuella (Bizkaia)

PROZESUAREN DESKRIBAPENA

Instalazioetara sartzen den materiala hondakin nahasia edo oso nahasia izaten da normalean; hau da, egu-

rra, plastikoa, metala eta kartoia izaten dituzte.

1. Materiala elikadura toberara iristen da.

2. 60 mm baino gehiagoko zatia errota birringailutik pasatzen da.

3. Errotatik pasa ez den zati txikigoarekin elkartzen da.

4. Ontzitik uhal garraiatzaile bat ateratzen da, burdinazko materialak jasotzeko iman bat daukana.

5. Uhal itzulgarri bat du amaieran, bi noranzkotan mugitzen dena.

6. Lehenengo baherantz: hondakinak 70 mm baino handiagoak badira. Errotara itzultzen dira.

7. Bigarren baherantz: hondakinak 70 mm baino txikiagoak badira.

8. Triaje eremuan xurgatzaile baten bidez, egurrak, plastikoak, burdinazkoak ez diren elementuak eta

abar banatzen dira.

9. Bigarren baheketan, 10 mm baino gutxiagoko materiala nahasketa toberara garraiatzen da.

10. Baheketan, 40 mm baino gehiagoko hondakinak errotara itzultzen dira.

11. Baheketan, 10 eta 40 mm arteko hondakina lehenengo zikloira bidaltzen da.

12. Zikloian, airearen bidez, hautsa eta bestelako hondakin arinak xurgatzen dira, eta zati pisutsuenak

bertan uzten.

13. Lehenengo zikloitik, hondakina bigarren elektroiman batera pasatzen da, ondoren bigarren zikloi

batetik eta, hortik nahasketa toberara eramaten da. Materiala bereizgailu hidrauliko batetik

pasatzen da, zati arinak banantzeko.

14. Horrela, granulometria ezberdinetako zatiak lortzen dira irteerako edo nahasketako toberatik.

Behin homologatu ondoren, errepideak egiteko oinarri-azpi gisa erabiltzen da. Igeltsozko

infragorrien banatzaile bat instalatu da, bukaerako produktuaren kalitatea hobetzeko.

Sartzen eta baztertzen den materialaren ehunekoa zama guztiaren % 5ekoa da. Egurra, burdinazko material

aprobetxagarria, igeltsua eta plastikoa zabortegira bidaltzen dira.

Behin prozesua amaituta, bi produktu lortzen dira. Hormigoitik eratorritako «Dena bat» 0/40 agregakina, eta

0/40 nahasketa hetereogeneo agregakina, igeltsuan gehienez % 1,2 izanik, eta MOn gehienez % 0,3.

Aterako den materiala Prentsa errota Ateratako burdinazko zatia Bukaerako 0/40 «Nahasketa hetereogeneoa»

TRATATUTAKO EEH KOPURUA (2007): 160.000 t.

SALDUTAKO AGREGAKIN KOPURUA (2007): 51.000 t.

TARIFAK

1. Sarrerako tarifak: EEH hormigoia 8,80 €/t ; Aukeratutako obra hondakin eraitsia - 10,50 €/t; Hautatu

gabeko eraisketako hondakina (gehienez % 10 plastikoa/egurra) - 16,50€/t.

2. Salmenta prezioak: Hormigoitik ateratako 0/40 agregakina - 4,5 €/t; Obra hondakin heterogeneotik ate-

ratako agregakina - 1,00 €/t.

23

ESKULIBURU HAU EGITEKO ESPARRUA6INSTALAZIOAREN IZENA: VOLBAS, S.A.

KOKAPENA: Enekuri- Erandio (Bizkaia)


Instalazioetara iristen den hondakina nahasita edo oso nahasita egoten da. Zamaren % 92ko agregakina

izaten da, eta gainerakoa egurra, burdinazko materialak, plastikoak eta igeltsua. Produktuen % 3 berresku-

ragarria izaten da (burdinazko materiala, egurra, papera); onartzen ez direnak eta, beraz, zabortegira bidal-

tzen direnak, % 5 dira. Materialak, ateratzean, jatorrizko materialaren (aukeratutakoa edo nahastutakoa) eta

granulometriaren arabera banatzen dira.:

• ZR seriea: Granulometria jarraituko materiala (0-40 mm), hormigoizko obra hondakinak nagusi diren

hondakin zatiak tratatzerakoan jasoa, ia batere MO edo igeltsorik gabe.

• AR seriea: Granulometria jarraituko materiala (5-40 mm), nahastutako obra hondakin zatiak tratatze-

rakoan jasoa, materia organiko (egurra eta plastikoa) eta igeltso askorekin.

• FR seriea: Material granular mehea (5 mm baino gutxiagokoa), bukaerako obra hondakinaren zati me-

hea hasieran banatzeari esker lortutakoa.

Bi tokitan biltzen da EEH: batetik, obra hondakin nahasira edo oso nahasira bideratutako zatian, eta bestea

batez ere hormigoizko eta harri naturalezko egituretatik etorritako hondakinei bideratutakoan. Bi zatitan

banatzen da nahasitako edo oso nahasitako obra hondakinak tratatzeko ildoa: batean 0-100 mm-ko zatiak

prozesatzen dira, eta bestean 100 mm baino handiagokoak. Bildutako hondakinak elikadura toberan jartzen

dira. Tobera horretatik uhal garraiatzaile bat ateratzen da, eta tromel bateraino eramaten ditu hondakinak,

bertan txikitzeko. Materiala kolpatuz eta biratuz, harrizko hondakina zatikatu egiten da, eta orduantxe egi-

ten da lehenengo aukeraketa: banandu egiten dira 100 mm baino txikiagoko eta 100 mm baino gehiagoko

zatiak.

100 mm baino gutxiagoko zatiak uhal garraiatzaile baten bidez ateratzen dira tromeletik eta, banatzaile

magnetiko bat igaro ostean, bahe batera eramaten dira. Han, 40 mm-ra, beste banaketa bat egiten da. 40

mm baino gehiagoko zatiak aire banatzaile bateraino eramaten dira, eta bertan plastikoak eta bestelako

material arinak banantzen dira. 40 mm baino gutxiagoko zatiak aire bahe bateraino eramaten dira. Bahe

horretan, zati mehea banantzen da, eta hortik gainerako zati granulometrikoaren FR seriea lortzen da (5

mm baino gutxiagokoa), bi taldetan: 5-15 mm eta 15 mm baino gehiago.

100 mm baino handiagoa den zatia aire banatzaile baten bidez ateratzen da tromeletik. Bertan, alde batetik

plastikoak eta bestetik zatirik pisutsuenak bereizten dira (harriak eta egurrak). Zatirik astunena triaje ka-

bina batetik igarotzen da, egurra, hondakin arriskutsuak eta burdinazkoak ez diren materialak bereizteko.

Jarraian, elektroiman batek burdinazko metalak eta bestelako harrizko materialak banantzen ditu. Errota

horrek berriro ere 40 mm baino gehiagoko eta gutxiagoko materialak bereizten ditu.

Obra hondakina prentsa errotatik pasatzen da, eta uhalen zein baheen bidez 0 eta 40 mm bitarteko zati

jarraitua lortzen da. Bere kalitatea, jatorrizko materialaren araberakoa izango da.

Eskuz banatzeko lerroa Eskuz banatzeko edukiontziak

Agregakinak kanporatzeko tobera

Birziklatutako «ZR serie» agregakina

TRATATUTAKO EEH KOPURUA (2007): 108.833 t.

SALDUTAKO AGREGAKIN KOPURUA (2007): 51.500 t.

TARIFAK

1. Sarrerako tarifak: Hormigoi garbia (8,2 €/t); A mota (15,6 €/t); B mota (135 €/kamioi); Pladurra/Lurra

(250-300 €/t). B tarifa kamioiak material arinak garraiatzen dituenean ezartzen da; hots, plastikoak eta

egurrak bereziki.

2. 2007ko salmenta prezioak (BEZik gabe): 0.8 – 1.3 €/t.

24



INSTALAZIOAREN IZENA: UTE RCD Gardelegui

KOKAPENA: Gardelegi- Alava


Jasotako hondakina nahasita edo oso nahasita egoten da, eta egurra, plastikoa, metala eta trenkada igelt-

sua izaten ditu (pladurra eta igeltsozko bestelako osagaiak ez dira onartzen). Jasotako hondakinaren %

92 harrizko material birziklagarria izaten da. Prozesuaren ostean, % 3 bakarrik bidaltzen da zabortegira.

Proiektuak, hasieran, lortutako agregakin birziklatua lau produktu motatan banatzea aurreikusten zuen,

produktuaren granulometria kalitatearen arabera, baina ideia hori baztertu egin zen.

Zentroak bi tratamendu eremu ditu: lehenengoan hondakinak banandu egiten dira, eta bigarrenean txikitu.

Tratatutako materialak sailkatzeko eta garbitzeko hasierako urratsean hautaketa mekanikorako bahetze-

tromela dago eta jarraian eskuzko hautaketarako kabina, bertan egurrezko, kartoizko, plastikozko eta aba-

rreko erreusatutako frakzioak ateratzen dira. Gainera, ezpurutasun arinak banatzeko zikloia eta ferrikoak

banatzeko elektroimana daude.

Banaketa fase horren ondoren, prentsatzeko eta bahetzeko faseari ematen zaio hasiera. Lehenik eta behin,

errota erabiltzen da. Ondoren, hormigoiz jositako -batez ere, hormigoi armatukoak- burdinazko materialak

ateratzeko banatzaile magnetiko bat dago, bahe dardarkor bat eta bigarren errota. Azkenik, granulometria-

ren arabera sailkatutako produktuak lortzen dira: 0/40 eta 40/60 mm-koak.

Aterako den materiala Eskuz banatzeko lerroa

Onartu gabeko egur zatiak Bukaerako «Dena bat» 0/40 produktua

TRATATUTAKO ERAIKUNTZA ETA ERAISKETETAKO HONDAKINAK (2007):

182.000 t (maiatza-abendua)

SALDUTAKO ARIDOAK (2007): 97.587 t*

TARIFAK

1. Tarifak (BEZik gabe): Aukeratutako EEH (4,52 €/t); Nahasitako EEH (8,14 €/t); Oso EEH nahasia (11,75

€/t); EEH RPekin (27,13 €/t); EEH egurrarekin (18,09 €/t).

2. 2007ko salmenta prezioak (BEZik gabe): 0-40 mm (3,15 €/t); 40-60 mm (4,41 €/t).

25

ESKULIBURU HAU EGITEKO ESPARRUA66

.3.2

. Ari

do b

irzi

klat

uari

dag

ozki

on e

mai

tza

tekn

ikoa

k Eu

skal

Aut

onom

ia E

rkdi

egoa

n

Ond

oko

taul

an*

egun

EA

En

funt

zion

atze

n du

ten

inst

alaz

ioet

an s

ortz

en d

iren

arid

o bi

rzik

latu

ei b

uruz

ko d

atu

tekn

iko

batz

uk a

urke

zten

dir

a. H

ain

zuze

n er

e, P

K-3

pla

neko

33

0 «L

ubet

ak»

eta

510

«Zab

or-le

garr

ak»

artik

ulue

tan

xeda

tuta

ko p

aram

etro

ak d

ira.

Kas

uan

kasu

adi

eraz

i da

bete

kizu

n ba

koitz

a be

tetz

en d

en (

berd

ea)

edo

ez d

en b

etet

zen

(gor

ria)

:

AR

IDO

EN

PA

RA

ME

TR

OA

K

INS

TA

LA

ZIO

ET

AN

LU

RZ

OR

UA

RE

N E

RA

BIL

ER

AR

EN

AR

AB

ER

AK

O P

AR

AM

ET

RO

AK

BT

BG

ard

ele

gi

Vo

lva

sH

au

tatu

tak

o

lurz

oru

a

Lu

rzo

ru

eg

ok

ia

Lu

rzo

ru

on

arg

arr

ia

Lu

rzo

ru

ma

rjin

ala

Za

bo

r-le

ga

rra

Mat

eria

org

anik

oare

n %

UN

E-10

3-20

40,

620,

91-1

,32

0,55

< 0,

2B

< 0,

1B

< 2

B

< 5

B

––

–G

GG

GV

VV

V

Gat

z di

solb

agar

rien

% N

TL 1

14/9

90,

980,

85-5

,40

0,94

< 0,

2B

< 0,

2B

< 1

(=ig

elts

ua)

B

––

––

GG

GV

VV

Igel

tsu

eduk

ia (%

SO4C

a 2 H

2O) N

TL

115/

990,

35–

0,36

––

< 5

B

< 5

B

––

–G

GV

V

CB

R U

NE

1035

0247

-126

,3–

97,3

-103

Luba

kiar

en

zim

endu

a >

5 Za

balg

unea

>20

/40

BLu

baki

aren

zi

men

dua

> 5

BLu

baki

aren

zi

men

dua

> 3

BLu

baki

aren

nu

kleo

a >

3

B

––

–G

GG

GV

VV

V

Sufr

e ed

ukia

guz

tira

(% S

O2)

UN

E-EN

174

4-19

990,

91–

0,9

––

––

< 0,

5 (z

emen

tu-

kont

aktu

a)

B

< 1

B

–G

GV

V

Ari

do la

rria

ren

gain

azal

eko

garb

iket

a (%

) UN

E 14

6130

-200

05,

12,

31-1

1,75

3,2

––

––

< 2

B

––

G V

Are

aren

bal

iok

(%)

UN

E-EN

933

-8-2

000

5841

-81

77–

––

–T0

0 a

T1 >

40

BT2

tik T

4ra

Ark

. >

35

BA

rk. T

3tik

T4r

a >

30

BG

GG

VV

V

Ain

geru

en h

igad

ura

(%)

UN

E-EN

-109

1,2,

9832

–33

––

––

T00

a T2

< 3

0B

T3,T

4 et

a A

rk

< 35

B

–G

GV

V

Lauz

en in

dize

a (%

) U

NE-

EN 9

33-3

-97

1521

,76-

27,7

617

––

––

> 35

B

––

G V

Hau

stur

a au

rpeg

iak

(%)

UN

E-EN

-933

-5:9

999

,3–

99,2

––

––

T00

eta

T0 =

100

BT1

eta

T2

Ark

T0

0 et

a T0

>75

BG

aino

ntze

koa

> 50

BG

GG

VV

V

* H

on

ako

ta

ula

ha

u m

ate

ria

lare

n e

zau

ga

rria

k b

iltz

en

dit

ue

n o

rie

nta

zio

rako

err

efe

ren

tzia

tza

t h

art

u b

eh

ar

da

. In

ola

z e

re e

z d

a e

sk

uli

bu

ru h

on

en

bid

ez

ziu

rta

tze

n b

ali

o h

ori

ek

in

sta

lazi

o b

ako

itza

k u

ne

oro

esk

ain

tze

n d

ute

n

ma

teri

ala

ri d

ag

ozk

iela

.

26

Eraikuntzako aplikazio jakin batzuetarako, batez ere betegarrien kasuan, arido birziklatuek dagozkion arautegiak betetzen dituzte eta beraz, obretan arido naturalak erabiltzen diren moduan erabil daitezke.

Hala ere, hainbat faktoreren ondorioz, batzuetan material hau ez da arido natural bezala erabilt-zen, hala nola ez ezagutzearen, eskarmentu-ezaren, erakundeen, arauen eta abarren aldetik babes-ezaren ondoriozko obra-zuzendaritzak.

«Arido birziklatua aplikatzen dela bermatzeko beharrezkoa da obra publikoko lehiaketen pleguetan bertan aridoen erabilera zehaztea.

Batez ere, arautegi tekniko espezifikorik ez dagoenean eta materialaren jatorriari buruzko zalantzak daudenean».

Arrazoi hau dela bide, gida honek kontrataziorako pleguetan arido birziklatuen erosketa berderako irizpideak barneratzea sustatzen du, horrela modu sistematikoan erabiliko dira arautegia betetzen duen materiala erabiltzen duten aplikazio horietan.

Ildo horri jarraiki, sektore publikoko kontratuen lege berriak (30/2007 Legea) jasotzen duen berritasunik garrantzitsuena da kontratazio publikoan gizarteari eta ingurumenari buruzko kontsiderazioak barnerat-

zen uzten duten mekanismoak aurreikustea. Horre-tarako, kontratua gauzatzeko baldintza berezitzat edo eskaintzak balioztatzeko irizpidetzat hartuko dira.

Obra kontratuei esker, hasierako izapidetze-faseetan ere ingurumenaren inguruko kontsiderazioak kon-tuan har daitezke; izan ere horien ingurumen-irizpi-deak amaierako produktuan (obra bera) barneratu ez ezik, proiektuaren diseinuan eta azterketan, bai eta obren gauzatzean ere jasotzen dira.

7.1. Obra publikoko kontrataziorako prozesu orokorra

Edozein sustapen publikoan obra sortzen denetik obra gauzatzen denera arte doan prozesua luzea da, oro har, eta hainbat urrats ezberdin daitezke. Labur esanda:

1. Jarduera bet egiteko beharra identifi katzea.

2. Proiektuaren idazteka.

3. Obraren egikaritza.

Oro har, administrazio publikoak bai proiektuaren idazketa bai obraren egikaritza kontratatzen ditu. Bertan, erosketa berdeko printzipioen arabera, arido naturalen ordez arido birziklatuaren erabilera susta-tzen eta derrigortzen duten baldintzak barnera dai-tezke. Beraz, aholkularitza eta laguntza teknikoko

kontratuetan nahiz obra kontratuetan barneratuko dira arido birziklatuaren erabilerarekin loturiko iri-zpideak.

Bestalde, kontuan hartu behar da administrazio publikoak gauzatzen dituen kontrataziorako proze-suak konplexuak direla. Alde batetik, elkarreragina dagoelako administrazio publikoaren (kontratatzai-lea) eta eragile pribatuen (funtsean, proiektua idaz-teko eskaintza aurkeztuko duten proiektu-idazleak

7 Arido birziklatuak obra publikoko kontratazioetan

27

ARIDO BIRZIKLATUAK OBRA PUBLIKOKO KONTRATAZIOETAN7nahiz obra gauzatzeko eskaintza aurkeztuko duten eraikitzaileak) artean. Garrantzitsua da bi aldeek eraikuntza eta eraisketetako hondakinen egungo ara-zoa ezagu tzea, bai eta arido birziklatua erabiltzeko aukerak ere.

Bestalde, kontratazioak hainbat fasez osatutako pro-zesu guztia osatzea eskatzen du:

1. Kontratuaren xedea zehaztea.

2 Pleguen idazketa.

3. Hautagaiak aukeratzea eta kontratua esleitzea.

4. Kontratua betearaztea.

Ondoko diagraman sustapen publikoaren urrats bakoitzeko kontrataziorako faseak laburtzen dira. Era beran, fase edo urrats bakoitzean jarduten duen erakundearen edo enpresaren izena adierazten da.

SUSTAPEN PUBLIKOAREN

FASEAK

KONTRATAZIO FASEAK

KONTRATUARENHELBURUA PRESTATZEA

EKONOMIKOKI ABANTAILA GEHIENDITUEN ESKAINTZARI ESLEITZEA

KONTRATATZEKO PLEGUAK IDAZTEA

ESKAINTZAK AURKEZTEA

Parte hartzen

duten eragileak

Erakunde publikoa

Erakunde publikoa

Erakunde publikoa

Erakunde publikoa

Enpresa lizitatzailea

Erakunde publikoa

Erakunde publikoa

Erakunde publikoa

Erakunde publikoa

Erakunde publikoaedo enpresaesleipenduna

KONTRATUARENHELBURUA PRESTATZEAs

EKONOMIKOKI ABANTAILA GEHIENDITUEN ESKAINTZARI ESLEITZEA

KONTRATATZEKO PLEGUAK IDAZTEA

ESKAINTZAK AURKEZTEA Enpresalizitatzaileak

Obr

aren

beha

rra

iden

tifik

atze

a

Obr

aren

lana

k eg

itea

Pro

iekt

uare

nid

azke

tako

ntra

tatz

ea

Pro

iekt

uaid

azte

aO

bra

egite

kola

nak

kont

rata

tzea

4. irudia: Sustapen publikoaren urratsak eta horietako bakoitzaren kontrataziorako faseak.

28



Diseinu-fasea kritikoa da eta kasu askotan erabaki-garria ere bai, materialaren azken erabileraren baldin-tzapenari dagokionez. Arido birziklatua aplikatzen dela bermatzeko ona da obra publikoko lehiaketen pleguetan bertan aridoen erabilera zehaztea. Batez ere, bide hori eraginkorra izan daiteke arautegi te-kniko espezifi korik ez dagoenean eta materialaren jatorriari buruzko zalantzak daudenean. Hala ere, hainbat gauza hartu behar dira kontuan.

«Diseinu faseak berebiziko garrantzia du eta obra gauzatzeko zehaztapenak eta materialak baldintzatzen ditu.

Proiektu-fasetik kontrataziorako pleguetan arido birziklatuaren erabilerak hainbat baldintza ezartzen dira, baina horiek ez dira beti betetzen.

Joera arido birziklatuak erabiltzen dituzten partidak Proiektuari buruzko memorian jaso daitezen bideratu behar da, hala ere, kontrataziorako prozedura bakoitza modu xehatuan aztertu behar da».

Baldintza pleguetatik arido birziklatua erabiltzeko baldintzak jartzeak materialaren hornidura berma dezake, bai bolumenari bai obraren ezaugarriei dagokionez. Testuinguru geografikoen arabera eta birziklatzeko instalazioen kokapena dela-eta hori ezin daiteke eraginkorra izan. Hori dela eta, sus-tapen publiko bakoitzean aztertu beharko da bal-dintzak pleguetan jaso edo ez. Hau guztia kontuan hartuta, lehendabiziko aldiz arido birziklatuak erabiltzen planteatzen ari den edozein erakunde publikok ondoren azaltzen diren

galderak egin beharko dizkio bere buruari, prozesua hasi aurretik bere egoera ezagutze aldera.

7.1.1. Arido birziklatuak obretan erabiltzeko baldintzak

Erakunde publiko batek arido birziklatuak erabil-tzearen edo sustatzearen aldeko apustua egitea era-bakitzen duenean, ondoko alderdiak hartu behar ditu kontuan.

1. Arido birziklatua hornitzen den

lekurainoko distantzia

Arido birziklatuz hornitzeko instalazioak obra gau-zatzen den tokitik distantzia hoberenera daudela egiaztatzea; horrela materiala obrara garraiatzeko kostuak arrazoizkoak eta onargarriak izango dira.

Garrantzitsua da kontuan hartzea, oro har, arido birziklatuz hornitzeko instalazioek Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak hartzen dituztela. Hori dela eta garraio kostuak hoberentzeko eta obran sor-tutako hondakin geldoak egoki kudeatzeko modua kamioi batez materiala obrara eramatea da.

2. Materialaren kalitatea

Arido birziklatuz hornitzeko instalazioak dituzten materialen kalitatea balioestea, baldin eta bere obra-ren eragin-eremuan badaude.

Agregakin birziklatuak tratamendu plantatik

obrara garraiatzea

Eraikuntzako eta eraisketetako hondakinak baimendutako tratamendu-instalaziora garraiatzea

5. irudia: Arido birziklatua/Eraikuntza eta

Eraisketetako Hondakinak obratik tratatzeko

instalaziorainoko garraioaren zikloa.

29

ARIDO BIRZIKLATUAK OBRA PUBLIKOKO KONTRATAZIOETAN7Behin erabilgarri dauden katalogoa duzunean, beha-rrezkoa da egiaztatzea duzun material birziklatuak zure obraren zein aplikaziorako betetzen dituen arauak ezarritako baldintzak (ikus aplikazioen kata-logoa, eskuliburu honetako 8. atala).

3. Material hornidura bermatzea

Materiala erabil dezaketen identifi katutako aplika-zioen kasuan, obra gauzatzeko beharrezko material kopurua edukiko dela bermatu beharko da.

7.1.2. Arido birziklatua erosteko irizpideak jaso ditzaketen sustapen publikoko urratsak

4. irudian sustapen publiko baten urratsak adieraz-ten dira eta baita aipatu urrats batzuetan ematen di-ren kontrataziorako prozesuak ere.

Adierazi denez, obretan arido birziklatuen erabile-ra bermatzeko eta sustatzeko modu bat proiektuari buruzko memorian material birziklatua erabiltzen den partida zehaztea da. Horixe bera da erosketa berdean erabiltzen den prozedura, obra-kontratue-tan ingurumen-irizpideak jasotze aldera.

Hala ere, proiektu-fasetik arido birziklatuaren era-bilera baldintzatuta egoteak dagoeneko aipatu diren hiru baldintzak betetzea eskatzen du: distantzia, ka-

litatea eta hornidura.

Testuinguru geografi koen arabera eta birziklatzeko instalazioen kokapena dela-eta hori ezin daiteke era-ginkorra izan. Hortaz, ongi aztertu behar da plegue-tan jaso behar den edo ez.

Arido birziklatua obra baten proiektu-fasean jaso ezin daitekeenean, ondorengoko faseetan aridoen erabilera jasotzen duten hainbat alderdi hartu behar dira kontuan, hala nola, obren egikaritza kontratat-zean edo, besterik ezean, obra gauzatzen den bitar-tean.

Kontuan hartu beharreko obra motaren arabera, kontrataziorako prozesuak hilabete gehiago iraun ditzake, bereziki, proiektuaren idazketa ere kontra-tatzen den obren kasuan. Baliteke epealdi horretan hiru baldintzatzaileak betetzea eta beraz, obran era-bili ahal izatea, nahiz eta proiektu-fasetik jasota ez egon.

Distantziari dagokionez, Euskal Autonomia Erki-degoan gaur egun material birziklatuaz hornitzen dituzten tratatzeko hiru instalazio daude: 2 Bilbo inguruan eta 1 Vitoria-Gasteizen. Hortaz, lurraldea-ren zati handi bat instalazio horien eragin-eremutik kanpo geratuko litzateke. Nabarmendu beharra dago materialaz hornitzeko iturritik obrarainoko distan-tzia 20-25 km-koa izan ohi dela eraikuntzen eta azpiegitura linealen kasuan, basoko aplikazioetan, ordean, 50 km ingurukoa.

EAEn Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak tratatzeko azpiegituren beharra zehazteko azterketa burutu da. Azpiegitura-mapa horren diseinua defi ni-tzen duten irizpideen arabera, ez dago Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak kudeatzeko instalaziotik 25-30 baino kilometro gehiagora dagoen udalerririk. Ondorioz, arido birziklatuaz hornitzeko lekuetarai-no dagoen distantzia baliteke hurrengo urteotan hain erabakigarria ez izatea.

Gaur egun tratatzeko hiru instalazio horietan lortzen diren materialen kalitateari dagokienez, aplikazio ja-kin batzuetarako baliozkoak dira, (ikus aplikazioen katalogoan, txosten honetako 8. atalean).

Hasiberria den esparru arautzailearekin sektorea arautu eta Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakinak jatorritik banatzea sustatu nahi dira. Horrek guztiak, tratatzeko instalazioen ahaleginekin batera, etorki-zun hurbilean arido birziklatuen kalitatea nabarmen hobetzea izango du ondorio.

Euskal Autonomia Erkidegoarako pentsatuta dau-den instalazio batzuen fi losofi a, Eraikuntza eta Eraisketetako Hondakin hautatuak jasotzea eta ari-do nahastua ukatzea edo diruz-zigortzea da; hortaz, irteerako materialak kalitate handiagoa izango du.

Arido birziklatuak erabiltzen dituzten esperientzia pilotu anitz gauzatzen ari dira. Hori erreferente izan daiteke arido birziklatua kontrataziorako plegu ba-teko edo zuzenean obrako baldintza gisa jasotzeko,

EHauxe da arido birziklatzeak barne

hartzeko lehentasunen ordena:

1. Proiektuan, obran erabiltzen dela bermatzeko.

2. Obraren egikaritza kontratatzerakoan.

3. Obraren egikaritza bitartean.

30



aurreiritziak eta materialarekiko mesfi dantza ezez-tatzen dira-eta.

7.1.3. Arido birziklatuak kontrataziorako pleguetan barneratzeko tresnak

Funtsean, kontratazio publikoari buruzko egungo legeriak jasotzen duenez, kontrataziorako fase bakoi-tzean barnera daitezke ingurumen- eta gizarte-iriz-pideak: ondokoak dira faseak: kontratuaren xedea, baldintza teknikoak, hautagaiak aukeratzea, eslei-penerako irizpideak eta obraren egikaritza. Arido birziklatuen kasuan, honako modu eraginkor hauek identifi katu dira::

• Material erabiltzea behartzea: Kontratazio-rako baldintza teknikoen pleguetan arido birzikla-tua eraikuntzako elementu gisa ezartzea.

• Materialaren erabilera sustatzea: Arido bir-ziklatuak jasotzen dituzten eskaintzak esleipene-

rako irizpide gisa modu positiboan baloratuz.

Hala ere, kontrataziorako pleguetan arido birzikla-tuen erabilera eskatzen edo sustatzen duten irizpi-deak jasotzeko modua, aldez aurreko erantzunaren eta dagokion administrazioak duen kontrataziorako prozeduraren araberakoa izango da.

Faktoreak ondokoak dira:

• Hiru baldintzatzaileak, hau da, DISTANTZIA, KALITATEA ETA HORNIDURA zein neu-rritan betetzen diren arabera, aridoak preskripzio-maila desberdinetan barneratu ahal izango dira baldintza pleguetan. Hots, bete beharreko espezi-fi kazioak edo lizitatzaileek beren borondatez egin-dako hobekuntzak izango dira, obra esleitzerako orduan positibotzat hartuko direnak.

• Obrak gauzatzerakoan ez da obraren beraren egikaritza soilik kontratatu behar; izan ere beste kontratu subsidiario batzuk daude, hala nola, di-seinu-eta egikaritza-proiektuak arautzen dituzten aholkularitzako eta laguntza teknikoko kontra-tuak. Kontratu-tipologia bakoitzak ahalbidetzen du, modu batean edo bestean, arido birziklatuak jasotzen dituzten irizpideak preskripzio pleguetan barneratzea.

• Administrazio publiko bakoitzean gauzatzen den kontrataziorako prozesuaren arabera. Obra mo-taren arabera, erakunde batzuek obra-proiektuen idazketa kontratatzen dute, beste batzuetan, or-

dean, administrazioko teknikariek berek memo-riak idazten dituzte.

7.1.4. Prozesuan engaiatutako eragileak

Erosketa berdearen antzeko edozein prozesutan ger-tatzen den moduan, erakundea publikoak berak eta materialak erabiltzen dituzten eraikitzaileek maila guztietan parte hartu behar dute.

• Arido birziklatuen erabilera, sustatzeko, babeste-ko eta horren alde egiteko erakunde publikoen

arduradunek hartu beharreko konpromisoak eta politikak.

• Egikaritza-proiektuen idazketaz edo kontratazio-rako pleguen idazketaz arduratzen diren erakun-

de publikoetako teknikariak.

• Obra-proiektuak idazten dituzten enpresek

eta enpresa eraikitzaileek arido birziklatuen merkatuaren gaineko ezagutzak izan behar dituz-te eta beren propietateak, funtzionamendua eta litezkeen aplikazioak ezagutu ere bai. Horrela, administrazioak ezartzen dituen kontrataziorako irizpide berriei erantzun ahalko diete.

• Arido birziklatuen ekoizleek merkatuaren be-harrak zein diren ezagutu eta beren produktuak une horretan dagoen eskaerara egokitu behar di-tuzte.

7.1.5. Aurreikus daitezkeen emaitzak

Prozesuan parte hartzen duten faktore anitz eta obra bateko etapetan materiala erabiltzeko aukera anitz badira ere, kasu guztietan lortu nahi den helburua obran arido birziklatua erabiltzea da.

Arido birziklatuak sustapen publikoko zein urratse-tan barneratzen eta kontrataziorako pleguetan nola jasotzen diren arabera, hala bermatuko da materiala obra gauzatu aurreko faseetan lehenbailehen erabil-tzea.

31

ARIDO BIRZIKLATUAK OBRA PUBLIKOKO KONTRATAZIOETAN77.2. Arido birziklatuak sustapen publikoetan barneratzeko eskuliburua

Arido birziklatuak erabiltzeko irizpideak barneratu aurretik erakunde publiko batek kontuan hartu be-har dituen alderdiak azalduta, jarraian hainbat fi txa

aurkeztuko dira, beren obretan arido birziklatuak erabiltzeari buruzko erabakiak hartu behar dituzten eskuliburu honen erabiltzailearentzako lagungarriak izango direnak.

4. irudian obra batek dituen urratsen eskema, bai eta kontrataziorako prozesu bateko faseak erakutsi dira.

1. FITXA. SUSTAPEN PUBLIKOKO URRATSA: PROIEKTUAREN IDAZKETA KONTRATATZEA

DISTANTZIA, KALITATEA* ETA HORNIDURARI dagozkien baldintzak betetzen dira?

BAI EZ

Zer aukera ditut? Arido birziklatua erabiltzera

derrigortzea

Arido birziklatua erabilera sustatzea Arido birziklatua erabilera

sustatzea

Non zehaztu behar dut

ARIDO BIRZIKLATUEN

ERABILERA/

KONTRATAZIORAKO

FASEA?

Proiektuaren idazketa

kontratatzeko baldintza teknikoen

plegua

Diseinu eta eraikuntzako irizpidea

(espezifi kazio teknikoak)

Proiektuaren idazketa kontratatzeko

baldintza teknikoen plegua

Esleipen irizpideak

Proiektuaren idazketa

kontratatzeko baldintza teknikoen

plegua

Esleipen irizpideak

Pleguan jasotzeko

gomendioa

(aplikazioak zehaztu)…dagozkien

obra-unitateak gauzatzeko

material granular birziklatuak

erabiliz egingo da. Material horiek

ondoko arautegian zehaztutako

baldintzak balioztatu behar dituzte:

…. (zehaztu materialak bete

beharreko arautegia)

Ondoko balorazioa emango

zaie: …. (puntuazioa zehaztu)…

(aplikazioak zehaztu)….. dagozkien

obra-unitateak gauzatzeko arido

birziklatuak jasotzen dituzten

proposamen horiei. Era berean,

ondoko arautegian ezarritako

baldintzak balioztatu beharko

dituzte:…. (zehaztu materialak bete

beharreko arautegia)

Ondoko balorazioa emango zaie:

….(puntuazioa zehaztu)… obra-

unitateetan arido birziklatuak

jasotzen dituzten proposamenei,

betiere materialak dagokion

arautegia betetzen badu…

Zer emaitza lor

dezaket?

Obretan arido birziklatuaren

erabilera bermatzen du

Ez du bermatzen arido

birziklatuaren erabilera obretan

(Esleitutako eskaintzaren

araberakoan izango da)





Engaiatutako eragileak

Arduradun politikoak: arido birziklatuaren erabileraren babestuz

Kontrataziorako arduradunak: kontrataziorako pleguetan arido birziklatuei buruzko preskripzioak barneratuz

Enpresa lizitatzaileak: beren eskaintzetan arido birziklatuak jasotzen dituzten partidak barneratuz

*Materialaren kalitatea kontuan hartutako aplikaziorako baliozkoa den jakiteko, kontsultatu aplikazioen katalogoa (eskuliburu honetako 8. atala).

2. FITXA. SUSTAPEN PUBLIKOKO URRATSA: PROIEKTUAREN IDAZKETA


BAI EZ

Zer aukera ditut? Proiektuan arido birziklatua jasotzen duen partida

barneratzea

Non zehaztu behar dut ARIDO

BIRZIKLATUEN ERABILERA/

KONTRATAZIORAKO FASEA?

Proiektuari buruzko memoria

(Obra unitateen deskribapena)

Pleguan jasotzeko gomendioa (aplikazioak zehaztu)…..dagozkien obra-unitateak

gauzatzeko material granular birziklatuak erabiliko

dira

Zer emaitza lor dezaket? Obretan arido birziklatuaren erabilera bermatzen du Ez du bermatzenarido birziklatuaren erabilera

obretan

Engaiatutako eragileakArduradun politikoak: arido birziklatuaren erabileraren babestuz

Kontrataziorako arduradunak: proiektuak idatziz

* Materialaren kalitatea kontuan hartutako aplikaziorako baliozkoa den jakiteko, kontsultatu aplikazioen katalogoa (eskuliburu honetako 8. atala).

32



3. FITXA. SUSTAPEN PUBLIKOKO URRATSA: OBRAREN EGIKARITZAREN KONTRATAZIOA


BAI EZ

Zer aukera ditut? Aridoa dagoeneko proiektuan

jasotzen bazen

Arido birziklatua jasotzen duen

partida proiektuari buruzko

memoriaren eranskinean

barneratzea (*obren egikaritzaren

kontratazioa baino lehen)

Arido birziklatua erabilera sustatzea

Non zehaztu

behar dut ARIDO

BIRZIKLATUEN

ERABILERA/

KONTRATAZIORAKO

FASEA?

Obren egikaritza kontratatzeko


Esleipen irizpideak

Proiektuari buruzko memoriaren

eranskina

(Obra unitateen deskribapena)

Obren egikaritza kontratatzeko


Esleipen irizpideak

Pleguan jasotzeko

gomendioa


….(puntuazioa zehaztu)… proiektuan

kontuan hartu diren eta arido

birziklatuak jasotzen dituzten obra-

unitateekin alderatuta hobekuntzak

biltzen dituzten proposamenei;


arautegia betetzen badu

(aplikazioak zehaztu)…..dagozkien

obra-unitateak gauzatzeko material

granular birziklatuak erabiliko dira


….(puntuazioa zehaztu)… obra-

unitateetan arido birziklatuak

jasotzen dituzten proposamenei,


arautegia betetzen badu…

Zer emaitza lor

dezaket?

Obran erabili beharreko arido

birziklatuaren kopurua areagotzea

Obretan arido birziklatuaren

erabilera bermatzen du





Engaiatutako

eragileak

Arduradun politikoak: arido

birziklatuaren erabileraren babestuz

Kontrataziorako arduradunak:

kontrataziorako pleguetan arido

birziklatuei buruzko preskripzioak

barneratuz

Enpresa lizitatzaileak: beren

eskaintzetan arido birziklatuak

jasotzen dituzten partidak

barneratuz






barneratuz






barneratuz

Enpresa lizitatzaileak: beren

eskaintzetan arido birziklatuak

jasotzen dituzten partidak

barneratuz


4. FITXA. SUSTAPEN PUBLIKOKO URRATSA: OBRAREN EGIKARITZA


BAI EZ

Zer aukera ditut? Enpresa esleipendunarekin negoziatzea arido

birziklatuaren erabilera

Non zehaztu behar dut ARIDO

BIRZIKLATUEN ERABILERA/

KONTRATAZIORAKO FASEA?

Pleguan jasotzeko gomendioa

Zer emaitza lor dezaket? Obretan arido birziklatuaren erabilera

bermatzen du

Obran ez dira arido birziklatuak erabiliko

Engaiatutako eragileak

Arduradun politikoak: arido birziklatuaren erabileraren babestuz

Kontrataziorako arduradunak: esleipendunari obran arido birziklatua jasotzea eskatuz

Enpresa esleipenduna


33

ARIDO BIRZIKLATUAK OBRA PUBLIKOKO KONTRATAZIOETAN77.3. Fluxu-diagrama

Jarraian, aurreko fi txetan adierazitako informazio berdina fl uxu-diagraman adierazten da. Horrela, gidaren erabiltzaileek sustapen publikoko prozesua ulertu eta arido birziklatuak barneratzeko aukerak, bere osotasunean, ulertu ahalko dituzte

Ikus daitekeenez, obraren erakunde sustatzaileak sustapen publikoko prozesuko hiru unetan plantea dezake arido birziklatua erabiltzea.

Hiru baldintzatzaileak betetzen ez badira, beti egon-go da ondorengoko faseetan edo kontrataziorako aukeretan materialaren erabilera aintzat hartzeko aukera.

pres

take

taob

ra g

auza

tzea

obra

egi

teko

lana

k ko

ntra

tatz

earo

iekt

uare

n ko

ntra

tazi

oaet

a pr

oiek

tua

idaz

tea

Obra egiteko beharra identifikatzen da

BAI

BAI

BAI

BAI

BAI

BAI

BAI

EZEZ

EZ

EZ

EZ

EZ

EZ

Erakunde publiko batek arido birziklatua erabiltzea erabakitzen duArido

birziklatuakbaldintza teknikoak

betetzea eta horniketa ziurtatzea. Identifikatu al dira baldintza

horiek betetzendituzten

aplikazioak?

Aridobirziklatuak baldintzateknikoak betetzea eta

horniketa ziurtatzea. Identifikatual dira baldintza horiek

betetzen dituztenaplikazioak?

Aridobirziklatu dituztela

identifikatu den aplikazioetanbetetzen al dira baldintzateknikoak? Eta ziurtatzen

al dahorniketa?

Proiektua idazteko preskripzioteknikoen pleguan.Arido birziklatudun

Erakunde publikoko teknikaria

Proiektuaren faseanezartzen da arido


Obrak gauzatzeko faseanezartzen da arido


Arido birziklatuarenerabilera obrak egiteko

lanak kontratatzeko faseanezartzen da

Esleipenajasotako eskaintzan

arido birziklatuaagertzen al da

Esleipenajasotako eskaintzan

arido birziklatuaagertzen al da

Proiektuan aridobirziklatuen partida sartzea

Enpresa esleipenduna

Proiektuan aridobirziklatuen partida sartzea


Proiektua idazteko lanak kontratatzeko pleguetan. Positiboki baloratzen dira

arido birziklatuen erabilera aurreikusten duten eskaintzak


Obrak egiteko lanak kontratatzekopleguetan. Positiboki baloratzen

dira obran erabili beharreko aridobirziklatu kopurua handitzea

aurreikusten duten eskaintzakErakunde publikoko teknikaria

Obrak egiteko lanak kontratatzekopleguetan. Positiboki baloratzen

dira arido birziklatuak aurreikustendituzten eskaintzak


Aridobirziklatu dituztela

identifikatu den aplikazioetanbetetzen al dira baldintzateknikoak? Eta ziurtatzen

al dahorniketa?

Nireadministrazioan

proiektua idazteko lanakkontratatzen

al dira?

Arido birziklatua proiektuarenbarruan gelditzen da

Arido birziklatuaren erabilera obran

Arido birziklatua proiektuarenmemoriari eransten zaio

Kontratistarekin negoziatuarido birziklatuen erabilera

Arido birziklatua proiektutik kanpo gelditzen da

34

Jarraian, arido birziklatua duten aplikazioen kata-logoa aurkezten da. Aplikazio bakoitzeko fi txa bat eskaintzen da arautegiari eta kontsiderazio teknikoei buruzko informazioarekin.

Kontuan hartu fi txetan materialaren kalitatearen eskakizunaren arabera sailkatzen direla, txikienetik handienerako ordenan.

1. FITXA. Harrobien berriztapena

2. FITXA. Basoko pistak

3. FITXA. Pista osagarriak obretan eta pistak zabortegieta

4. FITXA. Estalki lauak

5. FITXA. Zangak

6. FITXA. Lubetak eta betegarriak

7. FITXA. Betegarriak zolata azpian eta oinezkoentzako sekzioen azpioinarriak

8. FITXA. Bidegorrien oinarriak

9. FITXA. Horma-arkugaineko betegarria

10. FITXA. Hormak sortzen dituzten betegarriak

11. FITXA. Zelaiguneak

12. FITXA. Zoruen oinarriko/azpioinarriko geruzak

13. FITXA. Egiturazkoa ez den hormigoia

14. FITXA. Egiturazko hormigoia

1. FITXA. HARROBIEN BERRIZTAPENA

ARAU APLIKAGARRIAK

• Hondeatze jardueren eraginpeko naturgunea lehengoratzeari buruzko ekainaren 20ko 115/2000 Dekre-

tua.

• Otsailaren 24ko 49/2009 Dekretua, hondakinak zabortegian utzi eta betetze lanak eginda desagerraraz-

teari buruzkoa (54. EHAA, 09/03/18koa).

• Harrobiak hondeaketako material naturalekin betetzeko gida teknikoa- Ihobe.

OHAR TEKNIKOAK

La restauración de un espacio ambientalmente degradado podrá...: Ingurumenaren aldetik andeatuta da-

goen gune bat eraberritzea balorizazio jarduera gisa hartu ahal izango da eta ez hondakinak deuseztatzeko

jarduera gisa (105/2008 Errege Dekretua, Eraikuntzako eta eraisketako hondakinen ekoizpena eta kudeake-

ta, 13. art.).

ESPERIENTZIAK

8 Arido birziklatua duten aplikazioen katalogoa

Ezpondak zigilatzeko aurrerapena

Kontrola egiteko putzua

Lurrezko betegarrien aurrerapena

Lurrak eta harriak

3 geruza drainatzailea

Zigilatze geruzak 1+2

Gune harritsua

35

ARIDO BIRZIKLATUA DUTEN APLIKAZIOEN KATALOGOA82. FITXA. BASO PISTAK

ARAU APLIKAGARRIA

OHAR TEKNIKOAK

• Gomendatutako materiala: arido birziklatu nahasia edo drainatzailea.

• Hiri inguruko pistetan: aintzat hartu pistaren akaberaren amaierako itxura.

ESPERIENTZIAK

EGMASA enpresa publikoak partaidetutako (Andaluziako Junta) Inte-RCD Bahía enpresak 16.000 tona arido

birziklatu berrerabili ditu abelbideak berritzeko (Cádiz, 2007ko ekaina).

3. FITXA. OBRETAKO PISTA OSAGARRIAK / ZABORTEGIETAKO PISTAK

OBRETAKO PISTA OSAGARRIAK

ARAU APLIKAGARRIAK

ZABORTEGIETAKO PISTAK

ARAU APLIKAGARRIAK

• Meatzaritzako segurtasunerako oinarrizko

arauen erregelamendu orokorraren VII. kapi-

tuluaren jarraibide tekniko osagarriak (BOE

90/4/30).

• Otsailaren 24ko 49/2009 Dekretua, hondakinak

zabortegian utzi eta betetze lanak eginda desa-

gerrarazteari buruzkoa (54. EHAA, 09/03/18koa).

OHAR TEKNIKOAK

Normalean ez da per se kontratatzen eta ez da

proiektuetan zehazten.

Gomendioa: sartu defi nizioa proiektuetan, arido bir-

ziklatuarekin.

Gomendatutako materiala: arido birziklatu nahas-

tua edo drainatzailea.

ESPERIENTZIAK

VISESA esperientzia pilotua: etxebizitzen eraikina Miribillan.

Obrako pista osagarria.

36



4. FITXA. ESTALKI LAUAK

ALDERANTZIZKO ESTALKIA, GAINEAN

IBILTZEKO PRESTATUA EZ DAGOENA

ETA MATERIAL PIKORTSUAREKIN

LANDARE SUBSTRATUAREN AZPIKO

DRAINATZE GERUZA (LANDARE ESTALKIAN)

ARAU APLIKAGARRIAK

OHAR TEKNIKOAK

• Arido birziklatu drainatzailea erabili behar da.

• Kontuan hartu estalkiaren goiko aldeak arido bir-

ziklatuarekin nolako itxura duen eta estalkiaren zati

horren ikuspena. Akabera estetikoki onargarria ez

bada, beste material batez egindako geruza fi n bat

jarri ahal izango zaio gainean.

• Arido birziklatu drainatzailea erabili behar da.

5. FITXA. ZANGAK ZERBITZUENAK (hornikuntza, elektrizitatea...)ZANGAK DRAINATZAILEAK (drain frantsesa)

GALTZADA AZPIKO ZANGAGAINERAKO ZANGAK (lorategian, espaloi

azpian, zoladura jarrita duten bideetan...)

ARAU APLIKAGARRIAK

• PG-3ren 332 artikulua, betegarri lokalizatuak.

• PG-3ren 421 artikulua, material drainatzailezko be-

tegarri lokalizatuak.

• Udal araudiaren arabera.

• Instalazioa jasotzen duen erakundearen (Iberdrola,

Euskaltel...) eskakizunen arabera.

OHAR TEKNIKOAK

• Gomendatutako materiala: hormigoizko arido bir-

ziklatu hautatua.

• Zanga drainatzaileentzat: hormigoizko arido bir-

ziklatu hautatua.

• Lur egokia edo hautatua esaten zaionaren kategoria

eskatzen da. Gaur egun, honakoak izan ohi dira es-

katutako kategoria ez betetzeko irizpideak:

– materia organikoa,

– gatz disolbagarria.

• Gomendatutako materiala: arido birziklatu nahasia

edo drainatzailea.

ESPERIENTZIAK

Maiz erabiltzen den aplikazioa da honakoa.

37

ARIDO BIRZIKLATUA DUTEN APLIKAZIOEN KATALOGOA86. FITXA. LUBETAK ETA BETEGARRIAK

ARAU APLIKAGARRIAK

• PG-3ren 330 artikulua, lubetak. Honakoak zehazten dira hor:

– lur hautatua (2)

– lur egokia (1)

– lur onargarria (0)

– bazter lurra (M)

OHAR TEKNIKOAK

Oro har, beti erdiesten da lur onargarriaren kategoria; beraz, materiala lubeta osoan erabili ahal izango da

goiko aldean izan ezik.

Honakoak dira lur egokia eta lur hautatuaren kategoria ez erdiesteko eskakizunak:

• Materia organikoa.

• Gatz disolbagarria.

ESPERIENTZIAK

7. FITXA. ZOLATA AZPIKO BETEGARRIAK / OINEZKOENTZAKO BIDEEN OINARRI AZPIAK

lauza

sare elektrosoldatua

begiratokia harlauza galtzada harria

ARAU APLIKAGARRIAK

• Udal araudia edo gomendioa.

• Hiriko bideen proiektua eta diseinua egiteko gomendioak (Moptma’95).

OHAR TEKNIKOAK

Gomendatutako materiala: arido birziklatu nahastua edo drainatzailea.

ESPERIENTZIAK

38



8. FITXA. BIDEGORRIEN OINARRIAK

AsfaltoaGaltzada harriak

MorteroaLegarra-zementua

Legar/hondarraHormigoia

Hormigoia

Legarra

Lur naturala Lur naturalaLur naturala

ARAU APLIKAGARRIAK

• Udal araudia edo gomendioa.

• Hiriko bideen proiektua edo diseinua egiteko gomendioak (Moptma’95).

• Bizikletan ibiltzeko bideak diseinatzeari buruzko eskuliburu-gida praktikoa (Bizkaiko Foru Aldundia).

• Gipuzkoan bizikletaz ibiltzeko bideen eskuliburua: bideen plangintza eta proiektuak egiteko gomendioak

(Gipuzkoako Foru Aldundia).

OHAR TEKNIKOAK

Gomendatutako materiala: hormigoizko arido birziklatu nahastua edo hautatua.

ESPERIENTZIAK

Txirrindularientzako eraztun berdea. Madrilgo Udala.

9. FITXA. HORMAKO ESTRADOSAREN BETEGARRIA

EUSTORMAEUSTORMA/ESTRIBUA (betegarriaren

gainean zirkulatzeko aukerarekin)

ARAU APLIKAGARRIAK

• Errepideetako hormen tipologia, Sustapen Minis-

terioa. Errepideen Zuzendaritza Nagusia (1997).



• PG-3ren 332 artikulua, betegarri lokalizatuak.

• PG-3ren 421 artikulua, material drainatzailezko

betegarri lokalizatuak.

OHAR TEKNIKOAK

• Gomendatutako materiala: arido birziklatu na-

hastua edo drainatzailea.

• Lur egokituaren edo hautatuaren kategoria es-

katzen da. Gaur egun, kategoria hori ez lortzeko

irizpideak honakoak izan ohi dira:


– gatz disolbagarriak.

• Gomendatutako materiala: hormigoizko arido

birziklatu hautatua.

ESPERIENTZIAK

VISESA esperientzia pilotua: Miribilla eraikina.

39

10. FITXA. HORMAK OSATZEN DITUZTEN BETEGARRIAK

LANDAREDUN HORMA GABIOI HORMA

ARAU APLIKAGARRIAK





• PG-3ren 659 artikulua, gabioi fabrika.

OHAR TEKNIKOAK


bir zi klatu hautatua.

• Arido birziklatuak geomailekin (pH altua) duen

agresibitatea kontuan hartu.

• Gomendatutako geomaila: polibinil alkohola.


birziklatu hautatua.

• Arido birziklatuak kaiolekin (pH altua) duen agre-

sibitatea kontuan hartu.

• Gaur egun ez da granulometria egokirik ekoizten.

11. FITXA. ZELAIGUNEAK

ARAU APLIKAGARRIAK

• Euskal Autonomia Erkidegoko errepide sareko zoruak dimentsionatzeko araua.

• 6.1-I.C. araua. Errepideen Jarraibidea.

• Lur onartua/hautatua, PG-3ren 330 artikuluaren (Lubetak) arabera (aurreko arauetako erreferentzia).


OHAR TEKNIKOAK

• Gomendatutako materiala: hormigoizko arido birziklatu hautatua.

• Euskal Autonomia Erkidegoko errepide sareko zoruak dimentsionatzeko arauak ez du aurreikusten ino-

lako irtenbiderik lur onargarriarekin. Estatu mailako arauak, ordea, lur onargarriaren geruza batzuekin

(E1 eta E2 zabalguneetan) hainbat irtenbide eskaintzen ditu.

• Gaur egun, oro har, beti erdiesten da lur onargarriaren kategoria. Kategoria altuagoetara ez iristeko iriz-

pideak honakoak izaten dira:


– gatz disolbagarriak.

• Euskal Autonomia Erkidegoko errepide sareko zoruak dimentsionatzeko arauari eranskin bat gehitzeko

aukera aztertzen ari gara, arido birziklatua erabiltzeari dagokionez.

ESPERIENTZIAK

Enekurin bidea bitan banatzea: Zabalgunea. Bizkaiko Foru Aldundia.

40



12. FITXA. ERREPIDEKO ZORUAREN OINARRI AZPIAREN / OINARRIAREN GERUZA

ZAGORRA LURRA ZEMENTUAHORMIGOI

GIHARTSUARENTZAT ARIDOA

ARAU APLIKAGARRIAK

• PG-3ren 510 artikulua, zagorra. • PG-3ren 513 artikulua, zemen-

tuarekin tratatutako materialak

(lurra eta zementua, eta legarra

eta zementua).

• Artículo 551...: PG-3ren 551 ar-

tikulua, hormigoi gihartsu dar-

daratua.

• Euskal Autonomia Erkidegoko errepide sareko lurrak dimentsionatzeko araua.

• 6.1-I.C. araua. Errepideen Jarraibidearen lur zatiak.


OHAR TEKNIKOAK


• Hona hemen eskatutako baldintzetara iristeko parametro kritikoak:

– materia organikoa – sufre edukia guztira

– sulfato disolbagarrien edukia – aridoaren gainazala garbitzea

– Los Angeles koefi zientea – xurgatzea

• Euskal Autonomia Erkidegoko errepide sareko zorua dimentsionatzeko arauan arido birziklatua erabiltzeari

buruzko eranskin bat sartzea aztertzen ari gara.

40

13. FITXA. EGITURAZKOA EZ DEN HORMIGOIA (aridoaren proportzioa edo kopurua guztira)

Aurrefabrikatua: Zintarria, areka, zorrotenak, inpostak, gangatila, galtzada harriak, hiriko altzariak, pantaila

akustikoak, fatxada ixtea...

Aurrefabrikatuak ez direnak: Garbitzeko hormigoia, nibelatzeko hormigoia, betelanetarako hormigoia…

ARAU APLIKAGARRIAK

• Egiturazko hormigoiaren jarraibidea (EHE). EHE berriaren zirriborroan honakoa sartzen da:

– hormigoi birziklatuari buruzko eranskina,

– egiturazkoa ez den hormigoiari buruzko eranskina, baina ez da arido birziklatuan oinarritutako egiturazkoa

ez den hormigoia.

• EEN 13369:2004 hormigoizko produktu aurrefabrikatuentzat arau komunak.

OHAR TEKNIKOAK


• Araua egin aurretik, egiturazkoa ez den hormigoia arido mistoarekin ikertzen ari gara tokian bertan ekoizteko

nahiz aurrefabrikaziorako.

• Oro har, ez da zehazten hormigoien tipologia proiektuetan.

• Aurrefabrikatuak agerian jartzen diren kasuan, kontuan hartu hormigoi birziklatuaren itxura eta kolorea ez-

berdinak izan daitezkeela. Hala ere, aurrefabrikazioaren sektorean ohikoak diren teknikak erabili ahal izango

dira aldatzeko, hala behar denean.

41

ARIDO BIRZIKLATUA DUTEN APLIKAZIOEN KATALOGOA8

VISESA esperientzia pilotua: Miribilla eraikina

14. FITXA. EGITURAZKO HORMIGOIA (aridoaren proportzioa edo arido kopurua guztira)

Aurrefabrikatua: Solibak, forjatuetarako lauzak, blokeak, hormentzako piezak, kutxatilak, putzuak…

+ Aurrefabrikatuak ez direnak

ARAU APLIKAGARRIAK

Egiturazko hormigoiaren jarraibidea (EHE). EHE berriak hormigoi birziklatuari buruzko eranskin bat du.

OHAR TEKNIKOAK


• EHE berriak hormigoi birziklatuari buruzko eranskin bat du. Bertan adierazten da arido lodia hormigoitik

ateratako arido birziklatua izan ahalko dela (ohiko hormigoien parekoa da).

ESPERIENTZIAK

Hormigoi armatu birziklatuzko egitura: TECREC + CEMEX. Madril.

42

Atal honetan gida bat eskaintzen da taula formatua; horren bidez erabiltzaileak modu azkarrean ezagutu ditzakete Euskal Autonomia Erkidegoan arido bir-ziklatuak erabiltzeko zein aukera dituen.

Arido birziklatuak erabil daitezkeen aplikazio bakoi-tzerako “aplikazioen katalogoan erabilgarri daude” adierazten da EAEn sortzen den arido birziklatuak baldintza teknikoak betetzen dituen edo ez. Kontra-taziorako gomendioa jasotzen da ere bai.

Hala, berdez markatutako aplikazioek adierazten dute dagokion arautegiaren araberako eskakizun guztiak betez gauza daitezkeela (ikus fi txa aplika-zioen katalogoan) uskal Autonomia Erkidegoko instalazioetan ekoiztutako arido birziklatuarekin.

Beraz, gomendatzen da proiektu-fasetik arido bir-ziklatuaren erabilera ezartzea materia erabiltzen dela bermatzeko (gomendatzen da kontrataziorako esku-liburuko dagozkion fi txak kontsultatzea, arido bir-ziklatua duten irizpideak kontrataziorako pleguetan edo proiektuan nola barneratu daitezkeen jakiteko).

Laukitxo gorri batez markatutako aplikazioek adie-razten dute egungo eskariarekin ezin dela bermatu arautegiek ezarritako baldintza guztiak beteko dire-la (ikus fi txa aplikazioen katalogoan). Kasu horietan, zuzenean bidaltzen da kontrataziorako eskuliburua kontrataziorako aukera posibleak zein diren ezagut-zeko.

9 EAEn arido birziklatua erabiltzeko/kontratatzeko gida azkarra

BTB zentrala (Ortuella, BIZKAIA)

43

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN ARIDO BIRZIKLATUA ERABILTZEKO/KONTRATATZEKO GIDA AZKARRA9

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN ARIDO BIRZIKLATUA ERABILTZEKO / KONTRATATZEKO GIDA AZKARRA

APLIKAZIOAFicha

zk.

Arautegiak

betetzea

Kontrataziorako gomendioak

OHARRAKSustapen

publikoko

fasea

Kontsultatu fi txa Sustapen publikoan arido

birziklatuak barneratzeko eskuliburuan

Harrobien berriztapena 1 BAIProiektuan

barneratu

1. fi txa, proiektuaren idazketa kontratatuz gero

2. fi txa, proiektuari buruzko memoria idatziz gero

Basoko pistak 2 BAIProiektuan

barneratu



Pistak obretan eta zabortegietan

3 BAIProiektuan

barneratu



Estalki lauak

• Material granularrez eginiko ez ibiltzeko estalki alderantzikatua

• Landare-substratupeko drainadura geruza (landare-estalkian)

4 BAIProiektuan

barneratu



Zangak

• Galtzadapeko zanga5

EZProiektuan

barneratu

Kontsultatu fi txak eta kontrataziorako

eskuliburuko diagrama

• Gainontzeko zangak BAI1. fi txa, proiektuaren idazketa kontratatuz gero


Lubetak eta betegarriak 6 BAIProiektuan

barneratu



Lubetaren gainan

izan ezik

Betegarriak zolata azpian/oinezkoentzako sekzioen azpioinarriak

7 BAIProiektuan

barneratu



Bidegorrien oinarriak 8 BAIProiektuan

barneratu



Horma arkugaineko betegarria

• Eustorma9

BAIProiektuan

barneratu



• Eustorma/estribua EZKontsultatu fi txak eta kontrataziorako


Hormak sortzen dituzten betegarriak

• Landare-horma10

BAI

Proiektuan

barneratu



Polibinil azetatozko

(PVA) geomaila

erabili behar da

• Kaio-horma EZKontsultatu fi txak eta kontrataziorako


Ez dago

granulometria-

eskaintza egokirik

Zelaiguneak 11 EZKontsultatu fi txak eta kontrataziorako


Azpioinarriko geruza/zoruko geruza

• Zabor-legarra

• Zementuzko lurzoruao

• Hormigoi gihartsurako aridoa

12 EZKontsultatu fi txak eta kontrataziorako


Egiturazkoa ez den hormigoia 13 EZKontsultatu fi txak eta kontrataziorako


Egiturazko hormigoia 14 EZKontsultatu fi txak eta kontrataziorako


44

Eskuliburu honetako azken atal honetan eta ondorio gisa, arido birziklatuen egoera lehiakorraren analisia aurkezten da beren sektorearen baitan eta Euskal Autonomia Erkidegoko egungo inguruan. Helburua bere Ahultasunak, Mehatxuak, Indartasunak eta Aukerak zehaztea da.

DAFO analisi-metodologiaren bidez, arido birzikla-tuen egungo egoeraren ahultasunak eta indartasunak zehazten dira, bai eta bere inguruak aurkezten dituen mehatxuak eta aukerak ere.

10 Oztopoak eta aukerak arido birziklatuen sektorean. DAFO Analisiak

DAFO Analisiak Indarrak Ahuleziak

Analisia

Interno

• Arido birziklatuaren ahalmena

azpiegitura linealetan, urbanizazioko,

basoko eta eraikuntzako azpiegituretan

betegarri gisa erabiltzeko.

• Prezio lehiakorra harrobiko aridoarekin

alderatuta.

• Produkzioa bermatzea.

• Arido birziklatuak ez ditu parametro

guztiak betetzen aplikazio jakin

batzuetarako.

• Ez dago arautegi espezifi korik.

• Ez dago azpiegiturarik, norainoko

geografi ko mugatua.

Kanpo

analisia

Aukerak Mehatxuak

• Arido birziklatuarekin esperientzia

pilotu anitz gauzatzen ari dira.

• Arido birziklatuaren kalitatea

hobetzeko I+G inbertsioa.

• Eraikuntza eta Eraisketetako

Hondakinen sektorea arautzen duen

esparru arautzaile hasiberria (105/2008

Errege Dekretua eta etorkizuneko

Euskal Dekretua).

• Eraikuntza eta Eraisketetako

Hondakinak tratatzeko azpiegiturak

areagotzea.

• Ingurumena errespetatzen duen

eraikuntzarekiko joera.

• Arido birziklatuarekin esperientziarik

ez.

• Arido birziklatuekiko aurreiritziak eta

mesfi dantzak.

• Harrobiko aridoa prezio lehiakorrean

Euskal Autonomia Erkidegoan.

Zuzentarauen Eskuliburua - btbab.com · ko lagungarria izan nahi du. Horretarako, agirian arido...

Documents

Transcript of Zuzentarauen Eskuliburua - btbab.com · ko lagungarria izan nahi du. Horretarako, agirian arido...