Zine teoriak

XX. Mendearen bigarren zatia

Autorea da gakoa

Frantzia, 50ko hamarkada Teoriko bat: André Bazin Aldizkari bat: Cahiers de Cinéma Aurrekari bat: A. Astruc eta caméra-stylo Artikulu bat: Une certaine tendence du cinéma

française (1954) Frantzian egiten den zinearen aurkako kritika:

cinéma de qualité, literaturaren pisua. Hollywoodeko zine anti-intelektuala goraipatu:

Hitchcock, Fuller, Ford, Hawks, Ray, Walsh…

Auteurismoaren pausuakKritika bat (zine frantsesari)

Goraipamen bat (zenbait autoreri)

Praktika bat (teorizatutakoa gauzatuz)

Metodologia bat (zine analisirako)

Autorearen teoria ulertzeko zenbait gako

Existentzialismoa (Sartre): existentzia esentzia baino lehenago dago

Gidoiaren gainetik mise-en-scèneZinegile eta audentzia belaunaldi berria.Cinémathèque, zineklubak, aldizkariak…Zine amerikarraren itzuleraLiteraturarekiko jarrera anbiguoa

Nouvelle vague: zinea egiteko modu berria

Askatasun kreatiboa merkatuaren eskaeren gainetik

Neoerrealismoaren eraginaAuto-ezagutza, zine-ezagutzaBisio indibidualista, autobiografiaArazo sentimentalak: ohea munduaren guneLengoai zinematografikoa biziberritzea

Cannes, 1959: nouvelle vague handi egiten da

F.Truffaut: “Les quatre cents coups”

Alain Resnais: “Hiroshima, mon amour”

Jean-Luc Godard: “À bout de souffle”

Beste autore batzuk: Jean Pierre Melville

Jacques Rivette, Eric Rohmer, Claude Chabrol,

Autorearen teoria AEBtan

Andrew Sarris, 1962: “Notes on the Auteur Theory in 1962”

Forma eta estiloa: zinegilearen pentsatzeko moduaren emaitza

Zer eta nola lotuta daudeKritikariaren lana: zuzendariaren

pertsonalitatea eta lan-materialaren arteko tentsioei erreparatu.

Autorearen teoriari kritikak

Pertsonalitateari kultoaProdukzio baldintzak azpibaloratutaZinegilea ez dago bakarrikSistema ona + zuzendari txarra = pelikula

onaAutorea edozein mediotan?

Autorearen teoriaren meritu zenbait

Zinegile eta pelikula ahaztuen berreskurapena

Genero guztien arteko berdintasunaZinemaren prestigio akademikoa bultzatu

Hirugarren Mundua: Zinea eta Teoria

“Hirugarren mundua”: Alfred Sauvy, 1952Hiru eremu geopolitiko:Lehenengo mundu kapitalistaBigarren mundu sozialistaHirugarren mundu kolonizatu,

neokolonizatu edo deskonolizatua

Hirugarren Mundu kontzeptua…

berritzaileaberritzailea da: ez ditu herrialde horiek ez direnagatik definitzen (ez-zuria, ez-industrializatua, ez-mendebaldarra, ez-aurreratua, baliabiderik ez …)

bateratzaileabateratzailea da: hirugarren munduko herrialdeek bere existentzia eta identitatearen kontzientzia hartzen dute

Testuinguru historikoa

Bandungo konferentzia (1955)Vietnamgo garaipen anti-koloniala (1945-

1954)Argeliako independentzia gerra (1954-

1962)Kubako Iraultza (1959)

Hirugarren zinearen teoria

Latinoamerika (1960-1970)Hacia el Tercer Cine (F. Solanas, O.

Getino, 1969)LehenengoLehenengo zinema: Hollywood. Zine

eskapista, indibidualista, burgesa eta audientzia pasiboa.

BigarrenBigarren zinema: Frantziako art zinema, artistikoa, intelektuala.

HirugarrenHirugarren zinema: zine iraultzailea, deskolonizatzailea

Zine bakoitzaren funtzioa

Hollywood: masen entretenimenduaEuropa: arte sormena

Hirugarren Mundua: iraultza, kausa.

Hirugarren zinearen salaketa

Hollywooden eragin maltzurra:Merkatuaren monopolioa, banaketa

kanalak hartutaGustu eta gaien estandarizazioaPublikoaren alienazioa, kolonizazioaHirugarren Munduaren eta kultura

indigenen errepresentazio karikatureska

Hirugarren zinearen oinarria

Neoerrealismo italiarra: egoera prekarioetan ere zinea egiteko ahalmena

Italiarrak Latinoamerikan

Zinegile latinoamerikarrek Centro Sperimentale di Cinematografia, CSCn

Zenbait manifestu inportante

Uma Estética da Fome (Glauber Rocha, 1965)

Cinema Novo mugimenduaren barruan: Uma câmera na mão e uma idéia na cabeça.

Por un cine imperfecto (J. García Espinosa, 1969) Cuba. Zine teknikoki perfektuaren kontrakoa.

Hirugarren Munduko zine jaialdiak: Kairo, 1967 eta Argel, 1973. Iraultza trikontinentala

Argentina: Grupo Cine Liberación

Neoperonista ezkertiarra Anti-neokolonialista sutsua: biolentziaren

aldekoa Zine anonimoa, kolektiboa La hora de los hornos (1968) http://www.youtube.com/watch?v=wGlAzwc_30M

Ya es tiempo de violencia (1969) El Camino hacia la muerte del viejo Reales

(1968)

Hirugarren zineak planteatzen dituen galderak

Nola amaitu kolonizazioa zinearen bidez? Zein izan beharko litzateke Estatuaren papera

Hollywooden hegemoniaren aurrean? Zein da helburuak lortzeko lengoai

zinematografikorik egokiena? Zein da estetika eta produkzio bideen arteko

harremana? Kultura indigena txertatu behar da? Zine anti-narratiboa eta anti-ilusionistaren

beharra?

Semiotika zinema teorian

Semiotika: zeinuen zientziaPentsamendu eta komunikazioaren

lehengaiaC.S. Peirce: semiotikaF. De Saussure: semiologiaLinguistika estrukturalaren haritikLengoaia ez da pentsatzeko tresna baizik

eta pentsamendu beraren materiaSistema diskurtsibo ororen azterketa

Semiotikaren garapena

Semiotikaren ikerketa-objektua kode kultural baten barruan artikulatutako edozeinedozein zeinu-sistema da.

Lengoaia eta zientzia linguistikoakLiteratura (formalista errusiarrak)Zientzia sozialakAntropologia (Lévi-Strauss)

Eta zinea

arte izaera baztertu autorearekiko interesa galdu nola kontatzen dira pelikulak nola lortzen dute pelikulek esanahia nola irakurtzen dira pelikulak oro har: zinea lengoai gisa ba ote dago zinearen gramatika bat?

Christian Metz (1931-1993)

Lehenengo teoriko guztiz akademikoaSaussure-en teoriak zinemaraNola eratzen da filmaren zentzua?Zentzua konfiguratzeko legeak bilatu.

1) Pertzepzioa: naturala eta ikasia

2) Errekonozimendua eta identifikazioa

3) Sinbolismo eta konnotazioak

4) Egitura narratiboak

5) Erabiltzen diren hizkuntzak

6) Diskurtso musikalak

7) Zinematografiaren berezko elementuak

Baina zeintzuk dira berezko elementu horiek? Kode bisualak, narratiboak, planoaren

ezaugarriak, sekuentzialtasuna… beste medioetan ere.

Garatzeko leku bakartzatleku bakartzat filma daukaten kode eta sistemak

Irudiaren mugimendua: kamera zein material profilmikoa

Irudi eta soinuaren arteko harremanak: asinkronismoa, off eta over soinua…

Planoa ez da hitza, sekuentzia ez da sintagma

Planoak infinitoak, hitzak mugatutaPlanoa egile bakarra, hitza egile kolektiboaPlanoak aberastasun semiotiko eta

informatiboaPlanoa konkretua, hitza orokorraPlanoek paradigma irekia osatzen dute

Beste diferentzia batzuk…

Zinea ez da mundu guztiaren esku dagoen kodea

Hizkuntza bat erabiltzen da Zinearen lengoaia egitearekin batera

asmatzen daHonengatik guztiagatik zinea lengoaia

(langage) da baina ez da hizkuntza (langue)

1968ko maiatza eta zine-teoriak ezkerrerantz

60ko hamarkadaren bukaera: aldaketa garaia, aldaketa nahia

II Mundu Gerraondoa eta deskolonizazioaEzker tradizionala ezbaian: Stalinen

krimenak agerian eta Hungriako zapalketaEzker berri eta gaztearen altxamenduaAntiburokratikoa, antiautoritaria eta

sozialista

68ko maiatzaren izaera anitza

Mendebaldeko Europan: marxista-leninista

Ekialdeko Europan: antiestalinista

Txinan: maoistaIparramerika: kontrakulturalaHirugarren mundua: anti-

inperialista

Cannes, 1968

Ikasleak jaialdian sartu L’affaire Langlois: Cinématèque-etik egotzita Godard, Polanski, Truffaut, Malle…

manifestarien aldeko jarrera Louis Malle, Monica Vitti eta Roman Polanski

epaimahaikideek uko egin Alain Resnais, Carlos Saura eta Miloš Forman-

ek beren pelikulak erretiratu Jaialdia bertan behera Jaialdi alternatiboa 1969an

Zinerako erreibindikazioak

Zine berri baten aldeko aldarriaProiekzioetarako espazio berriak: fabrikak,

granjak…Zentsuraren eta estatuaren esku

hartzearen abolizioaProiekzio publiko eta finantziatuakHerriak egindako zinea…herriarentzat

Mugimendu berriak mundu osoan

Argentinan: Tercer CineMexiko: Nueva OlaBrasil: Cinema NovoAlemania: Neues Deutsches KinoItalia: Giovane CinemaErresuma Batua: Free CinemaAEB: New American Cinema India: New Indian zinema

Marxismoaren aztarna hausnarketa berrian

Zein da zinearen funtzio ideologikoa? Estetika marxistarik ote dago? Zein da klase sozialaren eragina produkzioan

eta errezepzioan? Ze estrategia narratibo komeni da kutsu politikoa

eransteko? Nola egin dezakete kritikoek filmeak politikoki

irakurtzeko? Nola sustatu dezakete pelikulek justizia eta

berdintasunaren aldeko borroka?

Ikasketa kulturalen eztanda

1964: Centre for Contemporary Cultural Studies Ideologia post-marxista Praktika kulturalen eta masa kulturaren botere

subertsiboan fedea Autorearen eta testuen fetitxizazioaren kontra Autorea --> kontsumitzailea Testua --> testuingurua Interesaren gunea: kontsumoa

Hiru oinarri

Konpromiso politikoa: neutraltasunari uko. Desplazatu eta gutxituen aldeko jarrera

Kultura popularraren politizazioa eta balorapena

Kultura popularra bizitzaren parte gisa ulertu

Hiru ezaugarri

Izaera interdisziplinarra eta metodologia transbertsala

Praktika kulturalak boterearekin duten harremanen arabera aztertu

Fenomeno kultural guztien demokratizazioa

Ikasketa kulturalak eta zinea

Zinea testuinguru historiko eta kultural zabal batean kokatu

Medioaren espezifikotasunaren gainetikIdentifikazioa eta plazeraIdentitatearen eraikuntzaBoterearen desmaskaramendua

Hollywood: ikasketa kulturalen kutuna

Hegemonia eta imaginario sozialaren eraikuntza

Guztiz komertzialaIdeologikoki neutrala izan nahiaKonplexutasuna: diskurtso kontrajarriak

filmetan.

Zenbait lan eredu gisa

Feminismoa zine-teorian

Literatur esparruan egindako lanari jarraituz

Ikasketa kulturalen barruan garatuInterdisziplinarra: zine-ikasketak,

psikoanalisia, (post)estrukturalismoa, post-kolonialismoa…

Helburu orokorra: emakumea zinean inskribatzea

Lehenengo aroa: 60ko hamarkada

Zineak bultzatzen dituen estereotipo femeninoei antzematea eta salatzea

Zine produkzioan emakumeen presentzia topatu

70ko hamarkadaren bigarren zatia

Esentzialismoari uko Sexutik generora Bi aldizkari: Screen, Camera Obscura Semiotika eta psikoanalisia Claire Johnston: Notes on Women’s Cinema Laura Mulvey: Visual Pleasure and Narrative

Cinema Pam Cook: Melodrama and the women’s picture

80ko hamarkada: ikuslea da gakoa

Emakume-ikuslearengan efektuakIdentifikazioaIdentitatearen fragmentazioa

Azken hamarkadak: emakumea ez da existitzen

“Emakume” kontzeptu anitza Arraza, klase soziala, herrialdea, adina,

sexu orientazioa… Queer theory Girls’ studies…

Zine postmodernoa

Nolatan post-moderno?Orainaldia teorizatzen?

Zer da posmodernitatea?Arte mugimenduaGarai historiko batSistema ekonomiko batTeoria sozial berri bat

Zer da zine postmodernoa?

Postmodernitatearen estetika eta estiloaren arabera egindako filma.

Garai zehatz batean egindako zineaBaldintza sozio-ekonomiko zehatz

batzuetan ekoiztutako filma. Postmodernitatearen teoriaren arabera

irakurritako filma.

Zine oro postmodernoa omen da…

Unikotasuna Ugaritasuna

Permanentzia Igarokortasuna

Transzendentzia Anonimia

Zine orok dauzka berezko ezaugarri posmodernoak

Zati desberdinak itsatsiz egiten da: pastitxea.

Originalik gabeko kopiak generatzen dira: hiperreala.

Goi-kultura eta behe-kulturaren arteko marra lausotu du.

Filme posmoderno bat: Blade Runner

Garaia:Desastre ekologikoaHiri saturatuakPopulazio poliglota nahasiaPublizitatearen ubikuitateaAurrerapen teknologikoaGizarte dekadentzia

Hiperreala Hiria edo atrakzio parkea? Mozorroak Erreplikanteak: gizakiak baino gizakiago Rachel: hiper-emakumea

Denbora kontzepzioa erreplikantee: orainaldi perpetuoa Deckard: orainaldiari uko (eta etorkizunari)

PastitxeaL.A.: hiri konfigurazio hibridoaSebastian: panpinak panpin zatiekinGenero pastitxea: zientzi fikzioa,

expresionismoa, film noir, zine erlijiosoa…

Intertestualitatea“Metropolis”

Parodia

Tongue-in-cheekZinea egiten ari gara eta dena da gezurrahttp://youtube.com/watch?v=UrOITkvDV5Y&feature=related

Ezer ezin da seriotan hartuGoreSpoof movie

Simulakroa

http://youtube.com/watch?v=BZbZc5tTTmc

Nostalgia

http://youtube.com/watch?v=K2dTlYAQRf0