PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA XEOGRAFÍA E HISTORIA · Deberase ter en conta o traballo de todos os...

1

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

XEOGRAFÍA E HISTORIAI.E.S. ALEXANDRE BÓVEDA . CURSO 2018-2019INDICE1. INTRODUCIÓN………………………………………………………………………………………………...3

1.1.CONTEXTUALIZACIÓN…………………………………………………………………………………...3

1.2. MATERIAS……………………………………………………………………………………………..4

1.3. MEMBROS DODEPARTAMENTO………………………………………………………………………….4

2. COMPETENCIAS CLAVES E CONTRIBUCIÓN DAS CIENCIAS SOCIAIS PARA A SÚA

ADQUISICIÓN......................................................5

3. OBXECTIVOS CURRICULARES…………………………………………………………………………………....7

3.1.OBXECTIVOS CURRICULARESE.S.O………………………………………………………………………..7

3.2. OBXECTIVOS CURRICULARES DO BACHARELATOLOMCE……………………………………………………..8

4. CIENCIAS SOCIAIS, XEOGRAFÍA E HISTORIA 1º

ESO........................................................................................................................9

4.1. CONTIDOS EN RELACIÓN A OBXECTIVOS, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E

COMPETENCIAS, DESENVOLTOS NO CURSO DE 1º

ESO........................................................................................................................................

..........................................9

4.2. TEMPORALIZACIÓN. 1º ESO............................................................................................................................................20


ESO.....................................................................................................................21



2

ESO........................................................................................................................................

........................................21

5.2. TEMPORALIZACIÓN. 2º ESO.............................................................................................................................................31


ESO.....................................................................................................................32



ESO........................................................................................................................................

........................................32



ESO.....................................................................................................................43



ESO........................................................................................................................................

........................................43


8. HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO 1º

BACHARELATO.......................................................................................................59



ESO........................................................................................................................................

........................................59

8.2. TEMPORALIZACIÓN. Hª DO MUNDO CONTEMPORÁNEO 1º BACHARELATO.....................................................................77

9. HISTORIA DE ESPAÑA 2º

BACHARELATO............................................................................................................................

........78


COMPETENCIAS, DESENVOLTOS NO CURSO DE Hª DE ESPAÑA DE 2º

BACHARELATO......................................................................................................................

...........78

3

9.2. TEMPORALIZACIÓN. HISTORIA DE ESPAÑA 2º BACHARELATO......................................................................................109

10. XEOGRAFÍA DE ESPAÑA 1º

BACHARELATO............................................................................................................................

..110


COMPETENCIAS, DESENVOLTOS NO CURSO DE HISTORIA DE ESPAÑA 2º

BACHARELATO.............................................................................................................110

10.2. TEMPORALIZACIÓN. XEOGRAFÍA DE ESPAÑA 2º BACHARELATO.................................................................................137

11. HISTORIA DA ARTE 2º

BACHARELATO............................................................................................................................

.........138


COMPETENCIAS, DESENVOLTOS NO CURSO DE Hª DA ARTE DE 2º

BACHARELATO......................................................................................................................

.138

11.2. TEMPORALIZACIÓN. Hª DA ARTE 2º

BACHARELATO....................................................................................................161

12. METODOLOXÍA DIDÁCTICA . CONCRECIÓNSMETODOLÓXICAS…………………………………………………….161

13. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS QUE SE VAN AUTILIZAR..............................................................................................163

14. AVALIACIÓN. Criterios sobre a avaliación, a cualificación e a promoción doalumnado………………………………164

14.1. INSTRUMENTOS DEAVALIACIÓN……………………………………………………………………...165

14.2. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS OU COLECTIVASQUE SE POIDAN ADOPTAR COMO CONSECUENCIA DOS SEUSRESULTADOS……………………………………………………………………165

14.3. CRITERIOS DE CALIFICACIÓN………………………………………………………………………...166

14.4. PONDERACIÓN DAS CUALIFICACIÓNS PORAVALIACIÓN………………………………………………….167

15. AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRÁCTICADOCENTE………………………………………………...170

15.1 INDICADORES DE LOGRO DO PROCESO DEENSINO………………………………………………............170

15.2. INDICADORES DE LOGRO DA PRÁCTICADOCENTE………………………………………………………170

4

16. ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN EAVALIACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES……….171

17. ATENCIÓN ÁDIVERSIDADE…………………………………………………………………………………..172

18. CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS QUE SE TRABALLARÁN NO CURSOQUE CORRESPONDA……………...172

19. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS EEXTRAESCOLARES…………………………………………………………173

20. AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓNDIDÁCTICA…………………………………………………………………...173

ANEXO

PROGRAMACIÓN GRUPO FLEXIBLE 1ºESO…………………………………….............................178

PROGRAMACIÓN GRUPO FLEXIBLE 2º ESO…………………………………………………….182

1. INTRODUCIÓN.

1.1.CONTEXTUALIZACIÓN.

O coñecemento da sociedade, a súa organización e o seu funcionamento ao longo do tempo, éesencial para poder entender o mundo actual. Coñecer o espazo onde se desenvolven associedades, os recursos naturais e o uso que se lles deu achéganos datos sobre o pasado epermítenos anticipar algúns dos problemas do futuro.As disciplinas de Xeografía e Historia son dous importantes eixes vertebradores para ocoñecemento da sociedade, xa que abranguen a realidade humana e social desde unhaperspectiva global e integradora, e ofrecen unha maior capacidade para a estruturación dosfeitos sociais. Malia isto, a sociedade actual, cada vez máis complexa, require a intervencióndoutras disciplinas como a economía, a socioloxía, a ecoloxía ou a historia da arte, queachegan análises diferentes e complementarias, para a mellor comprensión da realidadesocial.En ESO, a materia de Xeografía e Historia pretende afondar nos coñecementos adquiridospolo alumnado na educación primaria; favorecer a comprensión dos acontecementos, osprocesos e os fenómenos sociais no contexto en que se producen, tendo sempre enconsideración as escalas de estudo (o mundo, Europa, España e Galicia); analizar os procesosque dan lugar aos cambios históricos e seguir adquirindo as competencias necesarias paracomprender a realidade do mundo en que viven, as experiencias colectivas pasadas epresentes, a súa orientación no futuro, así como o espazo en que se desenvolve a vida ensociedade.A achega da materia de Xeografía e Historia ao desenvolvemento das competencias chave émoi salientable. Deste xeito, poderiamos dicir que a través da materia se desenvolvencompetencias que na práctica funcionan como propias (as competencias sociais e cívicas, enrelación con contidos propios tanto de Historia como de Xeografía, e a competenciamatemática e as competencias básicas en ciencia e tecnoloxía, en Xeografía); a competenciade conciencia e expresións culturais ten unha presenza destacada pola relación que o estudodas manifestacións artísticas e a evolución do pensamento e da cultura teñen na historia, ede maneira específica na historia da arte. A importancia que a materia ten para odesenvolvemento da competencia de sentido da iniciativa e espírito emprendedor evidénciase

5

na dimensión conceptual desa competencia posta en relación con coñecementos de xeografíae historia económicas, pero tamén na dimensión máis procedemental dela.O desenvolvemento das competencias de comunicación lingüística e dixital, e de aprender aaprender, impregnan todo o currículo de Xeografía e Historia, pois presentan unhadimensión instrumental que nos obriga a telas presentes ao longo dos catro cursos de ESO.A Xeografía organízase nos bloques titulados "O medio físico" e "O espazo humano".A Historia estuda as sociedades ao longo do tempo, seguindo un criterio cronolóxico ao longodos dous ciclos de ESO.Deberase ter en conta o traballo de todos os elementos transversais do currículo: aeducación cívica, a comprensión de lectura, a expresión oral e escrita, e o traballo contecnoloxías da información e da comunicación. A materia de Xeografía e Historia é unvehículo adecuado para animar ao desenvolvemento sustentable e o medio, os riscos deexplotación e o abuso e maltrato son ineludibles.O tratamento metodolóxico da materia débese axustar ao nivel competencial inicial doalumnado, partindo cando cumpra de aprendizaxes máis simples, respectando ritmos eestilos de aprendizaxe que teñan en conta a atención á diversidade. Xeografía e Historiapermite desenvolver metodoloxías activas, nas que o traballo individual e cooperativo e aaprendizaxe por proxectos estean permanentemente presentes, con elaboración dediferentes tipos de materiais, integrando de xeito especial as tecnoloxías da información e dacomunicación e cun enfoque orientado á realización de tarefas e á resolución de problemas.É moi importante ter presente o papel do/da docente como orientador/a, promotor/a efacilitador/a do desenvolvemento competencial do alumnado, e non esquecer a adecuadacoordinación entre docentes.O currículo estará integrado polos obxectivos de cada ensinanza e de etapa educativa; ascompetencias, ou capacidades para aplicar de xeito integrado os contidos propios de cadaensinanza e etapa educativa, e para lograr a realización adecuada de actividades e aresolución eficaz de problemas complexos; os contidos, ou conxuntos de coñecementos,habilidades, destrezas e actitudes que contribúen ao logro dos obxectivos de cada ensinanzae etapa educativa, e á adquisición de competencias; a metodoloxía didáctica, que abranguetanto a descrición das prácticas docentes como a organización do traballo dos/das docentes;os estándares e resultados de aprendizaxe avaliables; e os criterios de avaliación do grao deadquisición das competencias e do logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa.

1.2. MEMBROS DO DEPARTAMENTO

O curso 2017-2018 comeza no noso IES cun total de 857 alumnos e alumnas. O departamentodidáctico de Xeografía e Historia conta con sete membros, 5 con destino defintivo.

A composición do noso departamento é a que sigue:

1º da ESO Xeografía e Historia: Mª Luisa Castaño, Alba Gómez

Grupo Flexible 2º ESO: Mª Luisa Castaño

2º da ESO Xeografía e Historia: Jesús Salgado, Alba Gómez

Grupo Flexible 1º ESO: Jesús Salgado

3º da ESO: Patricia Mariño, Eduardo Rguez

4º da ESO Historia: Patricia Mariño, Alba Gómez

1º Bacharelato : Ana Alvarez ( Xefa de Departamento), Eduardo Rodríguez

2º Bach Xeografía de España: Patricia Mariño

6

2º Bach Hª de España: Ana Alvarez, Eduardo Rguez

2º Bach. Hª da Arte Mº Dolores Vázquez. Directora do centro.

1.3. MATERIAS

1. Xeografía e Historia, 1º de ESO2. Xeografía e Historia, 2º de ESO3. Xeografía e Historia, 3º de ESO4. CC.SS, Hª Contemporánea, 4º de ESO5. Hª do Mundo Contemporáneo, 1º BACH6. Historia de España, 2º BACH7. Xeografía de España, 2º BACH8. Hª da Arte, 2º BACH

2. COMPETENCIAS CLAVES E CONTRIBUCIÓN DAS

CIENCIAS SOCIAIS PARA A SÚA ADQUISICIÓN

1.- Competencia lingüística (CL):

-Saber expresar as ideas e emocións propias, tanto de forma oral, como por escrito,

utilizando a terminoloxía adecuada.

- Interpretalas distintas fontes de información.

- Adquirir terminoloxía xeográfica específica.

- Identificala información oral como outra fonte de información histórica e/ou xeográfica.

2.-Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

(CMCCT):

- Extraer, analizar e comprender a información numérica de táboas, listados, gráficos e

diagramas.

- Facer cálculos matemáticos para comparar fenómenos de carácter social e/ou xeográfico.

- Elaborar e interpretar diferentes mapas, gráficos e estatísticas.

- Adquirir nocións básicas de estatística, uso de escalas (numérica e gráfica), codificación

numérica de información e a súa representación gráfica.

- Adquirir nocións básicas das novas tecnoloxías aplicadas aos estudios xeográficos: GPS,

SIX, fotografía aérea.

3.-Competencia dixital (CD):

- Buscar e obter información a partir de fontes en formato dixital: cartografía, audiovisuais,

etc.

- Adquirir nocións básicas dos recursos xeográficos existentes na Rede: IXN, INE.

- Relacionar, procesar e sintetizala información.

7

- Comunicar as conclusións de forma coherente e ordenada, mediante o uso das novas

tecnoloxías da información e da comunicación.

- Interpretar linguaxes icónicas, simbólicas e de representación.

4.-Aprender a aprender (CAA):

- Desenvolvelo goce polo aprendizaxe continuo e a súa actualización.

- Aplicar razoamentos de distintos tipos e buscar explicacións multicausais para

comprendelos fenómenos sociais e avaliar as súas consecuencias.

- Anticipar posibles escenarios e consecuencias futuras das accións individuais e/ou sociais.

- Comprender as actividades propostas e planificala estratexia máis axeitada para a súa

resolución.

- Comunicar e expresar de forma efectiva os resultados do propio traballo, argumentando de

forma coherente as opinións persoais.

- Utilizar ferramentas que faciliten o aprendizaxe, así como o desenvolvemento de estratexias

para pensar, organizar, memorizar, etc., como los resumos, esquemas ou mapas conceptuais.

5.-Competencias sociais e cívicas (CSC):

- Coñecelas características e pluralidade das sociedades actuais.

- Comprender as consecuencias sociais derivadas das acciones humanas.

- Coñecelos axentes e institucións básicas que interveñen na economía de mercado.

- Expresalas opinións de forma asertiva.

- Fomentala valoración e o exercicio do diálogo.

6.- Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE):

- Planificala secuenciación do traballo a realizar, tanto individual como en grupo.

- Tomar decisións e escoller de forma correcta o medio para investigar e/ou presentar un

traballo.

- Analizar o mundo e a sociedade que os rodea.

- Desenvolver o sentido de responsabilidade tanto a nivel individual como colectivo dos

hábitos cotiáns en canto a ecoloxía, consumo, interacción social, etc.

- Facer un seguimento dos aprendizaxes realizados e como se conseguiron.

7.- Conciencia e expresións culturais (CCEC):

- Desenvolver a sensibilidade para gozar con distintas expresións do patrimonio natural e

cultural.

- Interesarse pola conservación do patrimonio.

- Coñecer e valoralo patrimonio natural e cultural que lles rodea.

- Fomentala lectura como medio de relaxación e goce persoal.

- Valorala importancia da diversidade cultural.

8

3. OBXECTIVOS CURRICULARES

3.1.OBXECTIVOS CURRICULARES E.S.OEstablecemos os seguintes obxectivos a partires do Decreto 86/2015:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no

respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as

persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de

trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade

plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en

equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e

como medio de desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades

entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra

condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan

discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra

a muller.

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e

nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de

calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para

adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo

das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.

f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en

materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos

campos do coñecemento e da experiencia.

9

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o

sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar,

tomar decisións e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e

na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no

estudo da literatura.

l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e

das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que

realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do

mundo.

m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas,

respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a

educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social.

Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar

criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos

e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.

n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións

artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación.

ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e

artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a

diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo

actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

3.2. OBXECTIVOS CURRICULARES DO BACHARELATOLOMCE. a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unhaconciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do Estatutode autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente acorresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza asustentabilidade.

b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable eautónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente osconflitos persoais, familiares e sociais.

c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres,analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular,a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoaspor calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoascon discapacidade.

d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para oeficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

10

e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá.

f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.

g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación.

h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seusantecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidariosenvolvemento e na mellora do seu contorno social.

i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar ashabilidades básicas propias da modalidade elixida.

4. CIENCIAS SOCIAIS, XEOGRAFÍA E HISTORIA 1º ESO

4.1. CONCRECIÓN PARA CADA ESTANDAR DE

APRENDIZAXE .CONTIDOS EN RELACION A OBXECTIVOS,

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS,

DESENVOLTOS NO CURSO DE 1º ESO

Segundo o Decreto 86/2015, os contidos son o conxunto de coñecementos,

habilidades, destrezas e actitudes que contribúen ao logro dos obxectivos de cada ensinanza

e etapa educativa, e á adquisición de competencias. Os contidos ordénanse en disciplinas,

que se clasifican en materias, ámbitos, áreas e módulos, en función das ensinanzas, das

etapas educativas ou dos programas en que participe o alumnado.

Segundo o decreto aludido, os contidos para 1º de ESO quedan distribuídos en dous

grandes bloques, sendo:

Bloque I. O medio físico.

B1.1. A Terra: a Terra no Sistema Solar.

B1.2. Representación da Terra. Escala e linguaxe cartográfca.

B1.3. Proxeccións e sistemas de coordenadas. Imaxes de satélite e os seus principais usos.

B1.4. Localización. Latitude e lonxitude.

B1.5. Trazos principais do relevo do mundo. Clima: elementos e factores. Diversidade

climática no planeta.

B1.6. Medio físico do mundo e de Europa: relevo e hidrografía.

B1.7. Medio natural europeo: principais trazos.

B1.8. Unidades do relevo do espazo xeográfco europeo.

B1.9. Conxuntos bioclimáticos do espazo xeográfco europeo.

B1.10. Diversidade de espazos naturais europeos.

B1.11. Medio natural: áreas e problemas ambientais.

Bloque III. A Historia.

11

B3.1. Relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da historia.

B3.2. Fontes históricas.

B3.3. Cambio e continuidade.

B3.4. Tempo histórico.

B3.5: Vocabulario histórico e artístico.

B3.6. Evolución das especies e a hominización.

B3.7. Periodización da Prehistoria e a Idade Antiga.

B3.8. Prehistoria e Idade Antiga: visión global.

B3.9.1. Paleolítico: etapas; características das formas de vida; cazadores colectores.

B3.9.2. Neolítico: revolución agraria e expansión das sociedades humanas; sedentarismo;

artesanía e comercio; organización social.

B3.9.3. Prehistoria galega: megalitos e petróglifos.

B3.10. Aparición dos ritos: restos materiais e artísticos; pintura e escultura.

B3.11. Idade Antiga: primeiras civilizacións urbanas. Mesopotamia e Exipto. Sociedade,

economía e política.

B3.12. Idade Antiga: invención da escritura.

B3.13. Idade Antiga: historia de Exipto.

B3.14. Idade Antiga: relixión exipcia.

B3.15. Idade Antiga: arte en Mesopotamia e Exipto.

B3.16. Mundo clásico. Grecia: as "polis" gregas e a súa expansión.

B3.17. Mudo clásico. Grecia: expansión comercial e política das polis gregas.

B3.18. Mundo clásico. Imperio de Alexandre Magno e os seus sucesores: helenismo.

B3.19. Mundo clásico. Grecia e o helenismo: arte, ciencia, teatro e flosofía.

B3.20. Mundo clásico: orixe e etapas da historia de Roma. República e imperio: organización

política e expansión colonial polo Mediterráneo. Cristianismo.

B3.21. Mundo clásico. Arte romana: arquitectura, escultura e pintura.

B3.22. Península Ibérica: pobos prerromanos; Hispania romana; Gallaecia. Proceso de

romanización. A cidade e o campo.

A continuación presentamos a relación entre contidos, criterio de avaliación, estándares de

aprendizaxe e competencias clave.

Xeografía e Historia. 1º curso

Obxectivo

s

Contidos Criterios de avaliación Estándares de

aprendizaxe

Competencias

clave

Bloque 1. O medio físico

12


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

b

e

f

g

B1.1. A Terra: a

Terra no

Sistema

Solar.

B1.1. Coñecer o Sistema Solar e

establecer as relacións entre

os movementos da terra e a

existencia das estacións e do

día e da noite, e comprender a

súa importancia na distribución

dos climas e da Biota.

XHB1.1.1. Interpreta

como inflúen os

movementos

astronómicos na

distribución da

radiación solar e nas

zonas bioclimáticas

do planeta.

CAA

CMCCT

CD

XHB1.1.2. Analiza un

mapa de fusos

horarios e diferencia

zonas do planeta de

similares horas.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

B1.2.

Representaci

ón da Terra.

Escala e

linguaxe

cartográfica.

B1.2. Identificar e distinguir os

sistemas de representación

cartográfica, en soporte

analóxico e dixital, e as súas

escalas

XHB1.2.1. Clasifica e

distingue

proxeccións, e

compara unha

proxección de

Mercator con unha

de Peters.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

B1.3.

Proxeccións

e sistemas de

coordenadas.

Imaxes de

satélite e os

seus

principais

usos.

B1.3. Analizar e identificar o

mapa, e coñecer as imaxes de

satélite e os seus usos

principais.


distingue tipos de

imaxes de satélite e

mapas.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

B1.4.

Localización.

Latitude e

lonxitude.

B1.4. Localizar espazos

xeográficos e lugares nun

mapa ou imaxe de satélite,

utilizando datos de

coordenadas xeográficas.

XHB1.4.1. Localiza un

punto xeográfico nun

planisferio e distingue

os hemisferios da

Terra e as súas

principais

características.

CAA

CMCCT

CD

13


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

XHB1.4.2. Localiza

espazos xeográficos

e lugares nun mapa,

utilizando datos de

coordenadas

xeográficas.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

h

B1.5. Trazos

principais do

relevo do

mundo.

Clima:

elementos e

factores.

Diversidade

climática no

planeta.

B1.5. Localizar no mapamundi

físico as principais unidades do

relevo mundiais, os grandes

ríos e as grandes zonas

climáticas, e identificar as súas

características.

XHB1.5.1. Sitúa nun

mapa físico as

principais unidades

do relevo europeo e

mundial.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

h

B1.6. Medio

físico do

mundo e de

Europa:

relevo e

hidrografía.

B1.6. Ter unha visión global do

medio físico europeo e

mundial, e das súas

características xerais.

XHB1.6.1. Localiza nun

mapa físico mundial

os elementos e as

referencias físicas

principais: mares e

océanos,

continentes, illas e

arquipélagos máis

importantes, ríos e

cadeas montañosas

principais.

CAA

CMCCT

CD

CCL

XHB1.6.2. Elabora

climogramas e

mapas que sitúen os

climas do mundo e

reflictan os

elementos máis

importantes.

CAA

CMCCT

CD

CCL

b

e

f

g

B1.7. Medio

natural

europeo:

principais

B1.7. Ser capaz de describir as

peculiaridades do medio físico

europeo.

XHB1.7.1. Explica as

características xerais

do relevo europeo.

CAA

CMCCT

CD

CCL

14


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

h

m

trazos. CAA

b

e

f

g

B1.8. Unidades

do relevo do

espazo

xeográfico

europeo.

B1.8. Situar no mapa de Europa

as unidades e os elementos

principais do relevo

continental.

XHB1.8.1. Localiza no

mapa as unidades e

os elementos


europeo.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

h

m

B1.9.

Conxuntos

bioclimáticos

do espazo

xeográfico

europeo.

B1.9. Coñecer, comparar e

describir os grandes conxuntos

bioclimáticos que conforman o

espazo xeográfico europeo.


localiza nun mapa os

tipos de clima de

Europa.

CAA

CMCCT

CD

CCL

XHB1.9.2. Distingue e

localiza nun mapa as

zonas bioclimáticas

do noso continente.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

m

B1.10.

Diversidade

de espazos

naturais

europeos.

B1.10. Coñecer os principais

espazos naturais do noso

continente.

XHB1.10.1. Localiza

nun mapa e en

imaxes de satélite de

Europa os principais

espazos naturais.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

h

m

B1.11. Medio

natural: áreas

e problemas

ambientais.

B1.11. Coñecer, describir e

valorar a acción do ser

humano sobre o ambiente e as

súas consecuencias.

B1.11.1. Realiza

procuras en medios

impresos e dixitais

referidas a problemas

ambientais actuais, e

localiza páxinas e

recursos da web

directamente

relacionados con

eles.

CAA

CMCCT

CD

CCL

Bloque 3. A Historia

g

l

ñ

B3.1. Relación

entre o

pasado, o

presente e o

futuro a

través da

historia.

B3.1. Recoñecer que o pasado

non está "morto e enterrado",

senón que determina o

presente e os posibles futuros

e espazos, ou inflúe neles.

XHB3.1.1. Identifica

elementos materiais,

culturais ou

ideolóxicos que son

herdanza do pasado.

CSC

CCEC

15


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

g

l

ñ

B3.2. Fontes

históricas.

B3.2. Identificar, nomear e

clasificar fontes históricas, e

explicar diferenzas entre

interpretacións de fontes

diversas.

XHB3.2.1. Nomea e

identifica catro clases

de fontes históricas.

CSC

CAA

XHB3.2.2. Comprende

que a historia non se

pode escribir sen

fontes, sexan estas

restos materiais ou

textuais.

CSC

CAA

XHB3.2.3. Compara

dous relatos a

distintas escalas

temporais sobre as

conquistas de

Alexandre.

CSC

CAA

l

ñ

B3.3. Cambio e

continuidade.

B3.3. Explicar as características

de cada tempo histórico e

certos acontecementos que

determinaron cambios

fundamentais no rumbo da

historia, diferenciando períodos

que facilitan o seu estudo e a

súa interpretación.

XHB3.3.1. Ordena

temporalmente

algúns feitos

históricos e outros

feitos salientables,

utilizando para iso as

nocións básicas de

sucesión, duración e

simultaneidade.

CSC

CMCCT

f

l

ñ

B3.4. Tempo

histórico.

B3.4. Entender que os

acontecementos e os procesos

ocorren ao longo do tempo e á

vez no tempo (diacronía e

sincronía).

XHB3.4.1. Entende que

varias culturas

convivían á vez en

diferentes enclaves

xeográficos.

CSC

CMCCT

h

l

ñ

B3.5.

Vocabulario

histórico e

artístico.

B3.5. Utilizar o vocabulario

histórico e artístico con

precisión, inseríndoo no

contexto adecuado.

XHB3.5.1. Utiliza o

vocabulario histórico

e artístico

imprescindible para

cada época.

CSC

CCL

f

l

B3.6. Evolución

das especies

e a

hominización.

B3.6. Entender o proceso de

hominización.

XHB3.6.1. Recoñece

os cambios

evolutivos ata chegar

á especie humana.

CSC

CMCCT

16


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

f

l

B3.7.

Periodización

da Prehistoria

e a Idade

Antiga.

B3.7. Datar a Prehistoria e a

Idade Antiga, e distinguir a

escala temporal de etapas

como estas.

XHB3.7.1. Distingue

etapas dentro da

historia antiga.

CSC

CMCCT

f

g

l

B3.8.

Prehistoria e

Idade Antiga:

visión global.

B3.8. Identificar e localizar no

tempo e no espazo os

procesos e os acontecementos

históricos máis salientables da

Prehistoria e da Idade Antiga,

para adquirir unha perspectiva

global da súa evolución.

XHB3.8.1. Realiza

diversos tipos de

eixes cronolóxicos e

mapas históricos.

CSC

CMCCT

CAA

c

g

h

l

n

ñ

B3.9.1.

Paleolítico:

etapas;

característica

s das formas

de vida;

cazadores

colectores.

B3.9. Coñecer as características

da vida humana

correspondentes aos dous

períodos en que se divide a

Prehistoria: Paleolítico e

Neolítico.

XHB3.9.1. Explica a

diferenza entre os

dous períodos en que

se divide a

prehistoria e describe

as características

básicas da vida en

cada un.

CSC

CCL

CAA

17


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

B3.9.2.

Neolítico:

revolución

agraria e

expansión

das

sociedades

humanas;

sedentarismo

; artesanía e

comercio;

organización

social.

B3.9.3.

Prehistoria

galega:

megalitos e

petróglifos.

XHB3.9.2. Analiza a

transcendencia da

revolución neolítica e

o papel da muller

nela.

CSC

CAA

l

n

B3.10.

Aparición dos

ritos: restos

materiais e

artísticos;

pintura e

escultura.

B3.10. Identificar os primeiros

ritos relixiosos.

XHB3.10.1. Recoñece

as funcións dos

primeiros ritos

relixiosos como os da

"deusa nai".

CSC

CCEC

a

c

d

g

h

l

B3.11. Idade

Antiga:

primeiras

civilizacións

urbanas.

Mesopotamia

e Exipto.

Sociedade,

economía e

política.

B3.11. Coñecer algunhas

características da vida humana

neste período, así como o

establecemento e a difusión de

diferentes culturas urbanas,

despois do neolítico.

XHB3.11.1. Describe

formas de

organización socio-

económica e política,

novas ata entón,

como os imperios de

Mesopotamia e de

Exipto.

CSC

CAA

CCL

g

h

l

B3.12. Idade

Antiga:

invención da

B3.12. Recoñecer a importancia

da descuberta da escritura.

XHB3.12.1. Diferencia

entre as fontes

prehistóricas (restos

CSC

CAA

18


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

escritura. materiais e ágrafos) e

as fontes históricas

(textos).

f

g

h

l

B3.13. Idade

Antiga:

historia de

Exipto.

B3.13. Explicar as etapas en que

se divide a historia de Exipto.


un mapa cronolóxico-

xeográfico da

expansión exipcia.

CSC

CMCCT

CAA

XHB3.13.2. Describe

as principais

características das

etapas históricas en

que se divide Exipto.

CSC

CCL

g

h

l

B3.14. Idade

Antiga:

relixión

exipcia.

B3.14. Identificar as principais

características da relixión

exipcia.

XHB3.14.1. Explica

como materializaban

os exipcios a súa

crenza na vida do

alén.

CSC

CCEC

CCL

XHB3.14.2. Realiza un

mapa conceptual cos

principais deuses do

panteón exipcio.

CSC

CCEC

CAA

g

h

l

B3.15. Idade

Antiga: arte

en

Mesopotamia

e Exipto.

B3.15. Localizar e describir

algúns exemplos

arquitectónicos de Exipto e de

Mesopotamia.

XHB3.15.1. Localiza

nun mapa os

principais exemplos

da arquitectura

exipcia e da

mesopotámica.

CSC

CCEC

CAA

a

c

d

g

h

l

B3.16. Mundo

clásico.

Grecia: as

"polis" gregas

e a súa

expansión.

B3.16. Coñecer os trazos

principais das polis gregas e a

transcendencia do concepto de

democracia.


trazos da

organización socio-

política e económica

das polis gregas a

partir de fontes

históricas de

diferentestipos

CSC

CAA

19


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

XHB3.16.2. Describe

algunhas das

diferenzas entre a

democracia grega e

as democracias

actuais.

CSC

CCL

CAA

g

l

B3.17. Mudo

clásico.

Grecia:

expansión

comercial e

política das

polis gregas.

B3.17. Entender a

transcendencia do concepto de

colonización.

XHB3.17.1. Localiza

nun mapa histórico

as colonias gregas

do Mediterráneo.

CSC

CAA

a

c

d

g

l

B3.18. Mundo

clásico.

Imperio de

Alexandre

Magno e os

seus

sucesores:

helenismo.

B3.18. Distinguir entre o sistema

político grego e o helenístico.

XHB3.18.1. Elabora un

mapa do imperio de

Alexandre.

CSC

CAA

XHB3.8.2. Contrasta as

accións políticas da

Atenas de Pericles co

imperio de Alexandre

Magno.

CSC

CAA

f

g

h

l

n

B3.19. Mundo

clásico.

Grecia e o

helenismo:

arte, ciencia,

teatro e

filosofía.

B3.19. Entender o alcance do

clásico na arte e na cultura

occidentais.


características

esenciais da arte

grega e a súa

evolución no tempo.

CSC

CCEC

CCL

XHB3.19.2. Dá

exemplos

representativos das

áreas do saber

grego, e discute por

que se considera que

a cultura europea

parte da Grecia

clásica.

CSC

CCEC

CMCCT

CAA

CCL

20


Obxectivo

s


aprendizaxe

Competencias

clave

a

c

d

g

l

B3.20. Mundo

clásico: orixe

e etapas da

historia de

Roma.

República e

imperio:

organización

política e

expansión

colonial polo

Mediterráneo.

Cristianismo.

B3.20. Caracterizar os trazos

principais da sociedade, a

economía e a cultura romanas,

e recoñecer os conceptos de

cambio e continuidade na

historia da Roma antiga.

XHB3.20.1.

Confecciona un

mapa coas etapas da

expansión de Roma.

CSC

CAA


diferenzas e

semellanzas entre as

formas de vida

republicanas e as do

imperio na Roma

antiga.

CSC

CAA

g

l

n

ñ

B3.21. Mundo

clásico. Arte

romana:

arquitectura,

escultura e

pintura.

B3.21. Identificar e describir os

trazos característicos de obras

da arte grega e romana,

diferenciando entre os que son

específicos.

XHB3.21.1. Compara

obras arquitectónicas

e escultóricas de

época grega e

romana.

CSC

CCEC

CAA

g

l

n

ñ

B3.22.

Península

Ibérica:

pobos

prerromanos;

Hispania

romana;

B3.22. Establecer conexións

entre o pasado da Hispania

romana e o presente.

XHB3.22.1. Fai un

mapa da Península

Ibérica onde se

reflicten os cambios

administrativos en

época romana.

CSC

CAA

XHB3.22.2. Analiza

exemplos do legado

romano que

sobreviven na

actualidade.

CSC

CCEC

CAA

XHB3.22.3. Entende o

que significou a

romanización en

distintos ámbitos

sociais e xeográficos.

CSC

CCEC

21

4.2. TEMPORALIZACIÓN. 1º ESOA Xeografía de primeiro da ESO impártese en tres sesións semanais, repartidas da seguinte maneira:Primeira avaliación unidades 1-4 do bloque medio físicotema 1: A Terratema 2: O relevotema 3: as augastema 4: o clima

Segunda avaliación unidades 5-7 do bloque medio físico e inicio do bloque Historiatema 5: as paisaxestema 6: O atlas e continentestema 7: Prehistoria

Terceira avaliación unidades 8-11 do bloque de historia.tema 8: civilizacións fluviaistema 9: civilización gregatema 10: civilización romanatema 11: España e Galicia na antigüedade

Déixase sempre unha marxe de sesións polas posibles actividades extraescolares einterdisciplinares que se poidan organizar, así como por outros imprevistos (exames derecuperación,reforzo, repaso). Ademais, o tempo dedicado a cada unidade pódese veralterado dependendo do grupo de alumnos/as e da sua evolución no proceso de ensino-aprendizaxe.


5.1. CONTIDOS EN RELACIÓN A OBXECTIVOS,








Segundo o decreto aludido, os contidos para 2º de ESO quedan distribuídos en tres




B1.2. Características xerais do medio físico de España e de Galicia.

B1.3. Medio físico de España: relevo e hidrografía.

22

B1.4. Medio físico de Galicia: relevo e hidrografía.

B1.5. Clima: elementos e factores. Diversidade climática da Península Ibérica e de Galicia.

B1.6. Diversidade de paisaxes. Zonas bioclimáticas da Península Ibérica e de Galicia.

B1.7. Medio natural e problemas ambientais en España.

Bloque II. O espazo humano.

B2.1. Poboación mundial: modelos demográficos e movementos migratorios.

B2.2. Poboación europea: distribución e evolución.

B2.3. Poboación española: evolución, distribución e dinámica. Movementos migratorios.

B2.4. Poboación de Galicia: evolución, distribución e dinámica. Movementos migratorios.

B2.5. Proceso de urbanización no planeta.

B2.6. A cidade e o proceso de urbanización europeo.

B2.7. A cidade e o proceso de urbanización en España e en Galicia.

B2.8. Diversidade de medios naturais en España e en Galicia.

B2.9. Paisaxes no territorio español e galego.

B2.10. Principais retos e problemas ambientais en España.






B3.5. Vocabulario histórico e artístico.

B3.6. Idade Media: concepto e as subetapas (alta, plena e baixa Idade Media).

B3.7. Caída do Imperio Romano en Occidente: división política e invasións xermánicas.

Imperio Bizantino e reinos xermánicos.

B3.8. Feudalismo.

B3.9. Islam. Península Ibérica: invasión musulmá. Evolución de Al-Andalus e dos reinos

cristiáns.

B3.10. Reconquista e repoboación.

B3.11. Expansión comercial europea e recuperación das cidades. Crise da baixa Idade Media:

a ‘Peste Negra’ e as súas consecuencias.

B3.12. Arte románica, gótica e islámica.

A continuación presentamos a relación entre contidos, criterios de avaliación,

estándares de aprendizaxe e competencias clave.

23


Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de

aprendizaxe

Competencias

clave


b

e

f

g

B1.1. Localización.

Latitude e

lonxitude.

B1.1. Localizar espazos

xeográficos e lugares

nun mapa ou nunha

imaxe de satélite,

utilizando datos de

coordenadas

xeográficas.

XHB1.1.1. Localiza

espazos

xeográficos e

lugares nun mapa

de España e de

Galicia, utilizando

datos de

coordenadas

xeográficas.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

h

B1.2.

Características

xerais do medio

físico de España

e de Galicia.

B1.2. Ter unha visión

global do medio físico

de España e de

Galicia, e das súas

características xerais.

XHB1.2.1. Enumera e

describe as

peculiaridades do

medio físico

español e galego.

CAA

CMCCT

CD

CCL

b

e

f

g

h

B1.3. Medio físico

de España:

relevo e

hidrografía.

B1.3. Situar no mapa de

España as unidades

e os elementos


peninsular, así como

os grandes conxuntos

ou espazos

bioclimáticos.


mapa físico as

principais unidades

do relevo español.

CAA

CMCCT

CD

XHB1.3.2. Describe

as unidades de

relevo con axuda

do mapa físico de

España.

CAA

CMCCT

CD

CCL

b

e

f

g

B1.4. Medio físico

de Galicia:

relevo e

hidrografía.

B1.4. Situar no mapa de

Galicia as unidades e

os elementos

principais do relevo,


mapa físico as

principais unidades

do relevo galego.

CAA

CMCCT

CD

24



aprendizaxe

Competencias

clave

h así como os grandes

conxuntos ou

espazos

bioclimáticos.

XHB1.4.2. Describe

as unidades de

relevo con axuda

do mapa físico de

Galicia.

CAA

CMCCT

CD

CCL

b

e

f

g

h

B1.5. Clima:

elementos e

factores.

Diversidade

climática da

Península

Ibérica e de

Galicia.

B1.5. Coñecer e

describir os grandes

conxuntos

bioclimáticos que

conforman o espazo

xeográfico español e

galego.

XHB1.5.1. Localiza

nun mapa os

grandes conxuntos

ou espazos

bioclimáticos de

España.

CAA

CMCCT

CD

CCL

XHB1.5.2. Analiza e

compara as zonas

bioclimáticas

españolas

utilizando gráficos e

imaxes.

CAA

CMCCT

CD

XHB1.5.3. Localiza

nun mapa os

espazos

bioclimáticos de

Galicia.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

m

B1.6. Diversidade

de paisaxes.

Zonas

bioclimáticas da

Península

Ibérica e de

Galicia.

B1.6. Coñecer os

principais espazos

naturais de España e

de Galicia.

XHB1.6.1. Distingue e

localiza nun mapa

as paisaxes de

España e de

Galicia.

CAA

CMCCT

CD

b

e

f

g

h

m

ñ

B1.7. Medio

natural e

problemas

ambientais en

España.

B1.7. Coñecer, describir

e valorar a acción do

ser humano sobre o

ambiente español e

galego, e as súas

consecuencias.

XHB1.7.1. Realiza

procuras en medios

impresos e dixitais

referidas a

problemas

ambientais actuais

en España e en

Galicia, e localiza

páxinas e recursos

CAA

CMCCT

CD

CCL

25



aprendizaxe

Competencias

clave

da web

directamente

relacionados con

eles.

Bloque 2. O espazo humano

b

c

e

f

g

B2.1. Poboación

mundial:

modelos

demográficos e

movementos

migratorios.

B2.1. Comentar a

información en mapas

do mundo sobre a

densidade de

poboación e as

migracións.

XHB2.1.1. Localiza

no mapa mundial

os continentes e as

áreas máis

densamente

poboadas.

CAA

CMCCT

CSC

CD

XHB2.1.2. Explica o

impacto das ondas

migratorias nos

países de orixe e

nos de

acollemento.

CAA

CMCCT

CSC

CD

b

c

e

f

g

h

B2.2. Poboación

europea:

distribución e

evolución.

B2.2. Analizar a

poboación europea

no relativo á súa

distribución, evolución

e dinámica, e ás súas

migracións e políticas

de poboación.


características da

poboación europea.

CAA

CCL

CSC

CD

XHB2.2.2. Compara

entre países a

poboación europea

segundo a súa

distribución, a súa

evolución e a súa

dinámica.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

b

c

e

f

g

h

B2.3. Poboación

española:

evolución,

distribución e

dinámica.

Movementos

B2.3. Analizar as

características da

poboación española,

a súa distribución,

dinámica e evolución,

e os movementos

XHB2.3.1. Explica a

pirámide de

poboación de

España e das súas

comunidades

autónomas.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

26



aprendizaxe

Competencias

clave

migratorios. migratorios. XHB2.3.2. Analiza en

distintos medios os

movementos

migratorios nas

últimas tres

décadas en

España.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

b

c

e

f

g

h

B2.4. Poboación

de Galicia:

evolución,

distribución e

dinámica.

Movementos

migratorios.

B2.4. Analiza as

características da

poboación de Galicia,

a súa distribución,

dinámica e evolución,

e os movementos

migratorios

XHB2.4.1. Coñece o

proceso da

emigración galega,

as súas etapas e os

destinos principais.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

b

c

e

f

g

h

B2.5. Proceso de

urbanización no

planeta.

B2.5. Sinalar nun

mapamundi as

grandes áreas

urbanas, e identificar

e comentar o papel

das cidades mundiais

como dinamizadoras

da economía das

súas rexións.


gráfico con datos

da evolución do

crecemento da

poboación urbana

no mundo.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

XHB2.5.2. Sitúa no

mapa do mundo as

vinte cidades máis

poboadas, di a que

país pertencen e

explica a súa

posición

económica.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

b

c

e

f

g

h

B2.6. A cidade e o

proceso de

urbanización

europeo.

B2.6. Comprender o

proceso de

urbanización, os seus

proles e os seus

contras en Europa.

XHB2.6.1. Resume

elementos que

diferencien o

urbano e o rural en

Europa.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

XHB2.6.2. Distingue

os tipos de cidades

do noso continente.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

27



aprendizaxe

Competencias

clave

b

c

e

f

g

h

ñ

B2.7. A cidade e o

proceso de

urbanización en

España e en

Galicia.

B2.7. Recoñecer as


cidades españolas e

galegas, e as formas

de ocupación do

espazo urbano.


textos que

expliquen as


cidades de España

e de Galicia,

axudándose de

internet ou de

medios de

comunicación

escrita.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

b

c

e

f

g

h

m

ñ

B2.8. Diversidade

de medios

naturais en

España e en

Galicia.

B2.8. Coñecer os

principais espazos

naturais protexidos a

nivel peninsular e

insular.

XHB2.8.1. Sitúa os

parques naturais

españois nun

mapa, e explica a

situación actual

dalgúns deles.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

XHB2.8.2. Elabora

gráficos de distinto

tipo (lineais, de

barra e de

sectores) en

soportes virtuais ou

analóxicos, que

reflictan

información

económica e

demográfica de

países ou áreas

xeográficas a partir

dos datos elixidos.

CAA

CMCCT

CCL

CD

b

c

e

f

g

h

m

B2.9. Paisaxes no

territorio español

e galego.

B2.9. Identificar as

principais paisaxes

humanizadas

españolas e galegas,

e identificalas por

comunidades

autónomas.

XHB2.9.1. Clasifica

as principais

paisaxes

humanizadas

españolas a través

de imaxes.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

28



aprendizaxe

Competencias

clave

ñ

b

c

e

f

g

h

m

ñ

B2.10. Principais

retos e

problemas

ambientais en

España.

B2.10. Coñecer e

analizar os problemas

e os retos ambientais

que afronta España, a

súa orixe e as

posibles vías para

afrontar estes

problemas.

XHB2.10.1. Compara

paisaxes

humanizadas

españolas segundo

a súa actividade

económica.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL

Bloque 3. A historia

f

l

ñ

B3.1. Relación

entre o pasado,

o presente e o

futuro a través

da historia.

B3.1. Recoñecer que o

pasado non está

"morto e enterrado",

senón que determina

o presente e os

posibles futuros e

espazos, ou inflúe

neles.


elementos

materiais, culturais

ou ideolóxicos que

son herdanza do

pasado.

CSC

CCEC

g

l

ñ

B3.2. Fontes

históricas.

B3.2. Identificar,

nomear e clasificar

fontes históricas, e

explicar diferenzas

entre interpretacións

de fontes diversas.

XHB3.2.1. Nomea e

identifica catro

clases de fontes

históricas.

CSC

CAA

XHB3.2.2.

Comprende que a

historia non se

pode escribir sen

fontes, xa sexan

estas restos

materiais ou

textuais.

CSC

CAA

29



aprendizaxe

Competencias

clave

l

ñ

B3.3. Cambio e

continuidade.

B3.3. Explicar as

características de

cada tempo histórico

e certos

acontecementos que

determinaron

cambios

fundamentais no

rumbo da historia,

diferenciando

períodos que facilitan

o seu estudo e a súa

interpretación.

XHB3.3.1. Ordena

temporalmente

algúns feitos



utilizando para iso

as nocións básicas

de sucesión,

duración e

simultaneidade.

CSC

CMCCT

XHB3.3.2. Realiza

diversos tipos de

eixes cronolóxicos

e mapas históricos.

CSC

CMCCT

f

l

ñ

B3.4. Tempo

histórico.

B3.4. Entender que os

acontecementos e os

procesos ocorren ao

longo do tempo e á

vez no tempo

(diacronía e

sincronía).

XHB3.4.1. Entende

que varias culturas


diferentes enclaves

xeográficos.

CSC

CMCCT

l

h

ñ

B3.5. Vocabulario

histórico e

artístico.

B3.5. Utilizar o


e artístico con

precisión, inseríndoo

no contexto

adecuado.

XHB3.5.1. Utiliza o

vocabulario

histórico e artístico

imprescindible para

cada época.

CSC

CCL

g

l

B3.6. Idade Media:

concepto e as

subetapas (alta,

plena e baixa

Idade Media).

B3.6. Caracterizar a alta

Idade Media en

Europa e recoñecer a

dificultade da falta de

fontes históricas

neste período.

XHB3.6.1. Utiliza as

fontes históricas e

entende os límites

do que se pode

escribir sobre o

pasado.

CSC

CAA

a

c

d

g

l

B3.7. Caída do

Imperio Romano

en Occidente:

división política e

invasións

B3.7. Describir a nova

situación económica,

social e política dos

reinos xermánicos.

XHB3.7.1. Compara

as formas de vida

(en diversos

aspectos) do

Imperio Romano

CSC

CAA

30



aprendizaxe

Competencias

clave

xermánicas.

Imperio

Bizantino e

reinos

xermánicos.

coas dos reinos

xermánicos

a

c

d

g

l

B3.8. Feudalismo. B3.8. Explicar a

organización feudal e

as súas

consecuencias.

XHB3.8.1.

Caracteriza a

sociedade feudal e

as relacións entre

señores e

campesiños.

CSC

a

c

d

f

h

l

n

B3.9. Islam.

Península

Ibérica: invasión

musulmá.

Evolución de Al-

Andalus e dos

reinos cristiáns.

B3.9. Analizar a

evolución dos reinos

cristiáns e

musulmáns, nos seus

aspectos

socioeconómicos,

políticos e culturais.

XHB3.9.1.

Comprende as

orixes do Islam e o

seu alcance

posterior.

CSC

CCEC

XHB3.9.2. Explica a

importancia de Al-

Andalus na Idade

Media.

CSC

CCEC

CMCCT

CCL

g

h

l

n

ñ

B3.10.

Reconquista e

repoboación.

B3.10. Entender o

proceso das

conquistas e a

repoboación dos

reinos cristiáns na

Península Ibérica e

as súas relacións con

Al-Andalus.


mapas que

describen os

procesos de

conquista e

repoboación cristiás

na Península

Ibérica.

CSC

CAA

XHB3.10.2. Explica a

importancia do

Camiño de

Santiago.

CSC

CCEC

CCL

l B3.11. Expansión

comercial

europea e

recuperación

das cidades.

Crise da baixa

B3.11. Entender o

concepto de crise e

as súas

consecuencias

económicas e sociais.

XHB3.11.1.

Comprende o

impacto dunha

crise demográfica e

económica nas

sociedades

CSC

31



aprendizaxe

Competencias

clave

Idade Media: a

‘Peste Negra’ e

as súas

consecuencias.

medievais

europeas.

l

h

n

ñ

B3.12. Arte

románica, gótica

e islámica.

B3.12. Comprender as

características e as

funcións da arte na

Idade Media.

XHB3.12.1. Describe

características da

arte románica,

gótica e islámica.

CSC

CCEC

CCL

5.2. TEMPORALIZACIÓN. 2º ESOA Xeografía de segundo da ESO impártese en tres sesións semanais, repartidas da seguinte maneira:Primer trimestre:Tema 1: o inicio da idade mediaTema 2: a Europa feudalTema 3: as cidades na idade medianTema 4:a cultura e a arte na Idade media

Segundo trimestre:Tema 5: Al-Andalus.Tema 6: Os reinos cristianos hispánicosTema 7: O estudo físico de España e GaliciaTema 8: A poboación do mundo

Tercer trimestre:Tema 9: As cidades.Tema 10: O continente europeo. Poboación e cidades.Tema 11: España e Galicia: territorio, poboación e cidades

Déixase sempre unha marxe de sesións polas posibles actividades extraescolares einterdisciplinares que se poidan organizar, así como por outros imprevistos (exames derecuperación,reforzo, repaso). Ademais, o tempo dedicado a cada unidade pódese veralterado dependendo do grupo de alumnos/as e da sua evolución no proceso de ensino-aprendizaxe.


32









Segundo o decreto aludido, os contidos para 3º de ESO quedan distribuídos en tres




Bloque II. O espazo humano.

B2.1. Organización política e territorial de España.

B2.2. Sectores de actividade económica.

B2.3. Sectores económicos en Europa, en España e en Galicia.

B2.4. Sistemas económicos do mundo.

B2.5. Aproveitamento e futuro dos recursos naturais. Desenvolvemento sustentable.

B2.6. Recursos naturais e actividades agrarias.

B2.7. Pesca: tipos e problemática.

B2.8. Sector industrial. Rexións industrializadas do mundo.

B2.9. Actividades terciarias: transporte.

B2.10. Actividades terciarias: comercio.

B2.11. Turismo.

B2.12. Causas do desenvolvemento desigual no mundo. Débeda externa.

B2.13. Tensións mundiais e subdesenvolvemento. Solucións ao problema.






B3.5. Vocabulario histórico e artístico.

B3.6. Idade Moderna: concepto e datación.

B3.7. Renacemento e Humanismo: alcance posterior.

33

B3.8. Arte renacentista e barroca.

B3.9. Principais manifestacións da cultura dos séculos XVI e XVII.

B3.10. Estado moderno: monarquías autoritarias, parlamentarias e absolutas.

B3.11. Monarquías modernas: unión dinástica de Castela e Aragón. Posición de Galicia.

B3.12. Descubertas xeográficas: Castela e Portugal. Conquista e colonización de América.

B3.13. Os conflitos europeos nos séculos XVI e XVII a través das políticas dos Austrias:

reforma, contrarreforma e guerras de relixión; loita pola hexemonía e guerra dos Trinta

Anos.





aprendizaxe

Competencias

clave


b

e

f

g

h

B1.1. Localización.

Latitude e lonxitude

B1.1. Localizar e

interpretar espazos

xeográficos e lugares

nun mapa ou imaxe

satélite


distingue tipos de

mapas e imaxes

satélite.

CAA

CMCCT

CCL

CD

XHB1.1.2. Localiza

espazos xeográficos

e lugares nun mapa

utilizando datos de

coordenadas

xeográficas.

CAA

CMCCT

CD

XHB1.1.3. Coñece e

interpreta os tipos

mapas temáticos

CAA

CMCCT

CCL

CD


a

b

e

f

g

l

h

B2.1. Organización

política e territorial de

España.

B2.1. Coñecer a

organización

administrativa e

territorial de España.

XHB2.1.1. Distingue

nun mapa político a

distribución territorial

de España:

comunidades

autónomas, capitais,

provincias e illas.

CCL

CMCCT

CD

CAA

CSC

34



aprendizaxe

Competencias

clave

b

e

c

f

g

h

B2.2. Sectores de

actividade económica.

B2.2. Analizar os datos

do peso do sector

terciario dun país

fronte aos do sector

primario e

secundario, e extraer

conclusións.

XHB2.2.1. Compara a

poboación activa de

cada sector en

diversos países e

analiza o grao de

desenvolvemento que

amosan estes datos.

CCL

CMCCT

CD

CAA

CSC

b

c

e

f

g

h

B2.3. Sectores

económicos en Europa,

en España e en Galicia.

B2.3. Recoñecer as

actividades

económicas que se

realizan en Europa

nos tres sectores,

identificando distintas

políticas económicas.

XHB2.3.1. Diferencia os

sectores económicos

europeos.

CCL

CMCCT

CAA

CSC

b

e

f

g

h

B2.4. Sistemas

económicos do mundo.

B2.4. Coñecer as

características de

diversos tipos de

sistemas económicos

XHB2.4.1. Diferencia

aspectos concretos e

a súa interrelación

dentro dun sistema

económico.

CCL

CSIEE

CCL

CAA

CSC

b

c

e

f

g

h

l

m

ñ

B2.5. Aproveitamento e

futuro dos recursos

naturais.

Desenvolvemento

sustentable.

B2.5. Entender a idea

de desenvolvemento

sustentable e as súas

implicacións.

XHB2.5.1. Define o

desenvolvemento

sustentable e

describe conceptos

clave relacionados

con el.

CCL

CMCCT

CD

CAA

CSC

b

e

f

g

h

B2.6. Recursos naturais e

actividades agrarias.

B2.6. Localizar os

recursos agrarios e

naturais no mapa

mundial.

XHB2.6.1. Sitúa no

mapa as principais

zonas cerealistas,

como exemplo de

recurso agrario no

mundo, e as máis

importantes masas

forestais do mundo.

CAA

CD

CMCCT

35



aprendizaxe

Competencias

clave

XHB2.6.2. Localiza e

identifica nun mapa

as principais zonas

produtoras de

minerais no mundo.

CAA

CSIEE

CD

CMCCT

XHB2.6.3. Localiza e

identifica nun mapa

as principais zonas

produtoras e

consumidoras de

enerxía no mundo.

CD

CAA

CSIEE

CMCCT

XHB2.6.4. Identifica e

nomea algunhas

enerxías alternativas.

CCL

CAA

CSIEE

CMCCT

b

c

e

f

g

h

m

B2.7. Pesca: tipos e

problemática.

B2.7. Explica e localiza

os tipos de pesca e

os seus problemas.

XHB2.7.1. Procura

información sobre a

sobreexplotación dos

caladoiros de pesca,

usando recursos

impresos e dixitais.

CCL

CMCCT

CD

CAA

CSC

CSIEE

b

e

f

g

h

B2.8. Sector industrial.

Rexións industrializadas

do mundo.

B2.8. Explicar a

distribución desigual

das rexións

industrializadas no

mundo.

XHB2.8.1. Localiza nun

mapa os países máis

industrializados do

mundo, a través de

lendas e símbolos

adecuados.

CCL

CAA

CSIEE

b

e

f

g

h

B2.9. Actividades

terciarias: transporte.

B2.9. Analizar o

impacto dos medios

de transporte no seu

contorno.

XHB2.9.1. Traza sobre

un mapamundi o

itinerario que segue

un produto agrario e

outro gandeiro desde

a súa colleita ata o

seu consumo en

zonas afastadas, e

extrae conclusións.

CD

CAA

CSC

CSIEE

36



aprendizaxe

Competencias

clave

b

e

f

g

h

B2.10. Actividades

terciarias: comercio.

B2.10. Entender os

fluxos e os bloques

comerciais.

XHB2.10.1. Define os

indicadores que

miden os

intercambios

económicos dun país.

CAA

CD

CCL

CMCCT

CSIEE

XHB2.10.2. Describe as

características do

comercio

internacional na

actualidade.

CAA

CCL

CSC

CSIEE

XHB2.10.3. Enumera as

características dos

bloques comerciais e

as razóns polas que

se constitúen.

CAA

CCL

CSC

CSIEE

b

e

f

g

h

B2.11. Turismo. B2.11. Analizar o

desenvolvemento do

turismo e a súa

importancia

económica.

XHB2.11.1. Identifica os

tipos de turismo e os

seus efectos

CAA

CCL

CCEC

CSIEE

CD

XHB2.11.2. Valora a

importancia do

turismo na economía

española e galega.

CAA

CCL

CCEC

CSIEE

CD

b

c

e

f

g

B2.12. Causas do

desenvolvemento

desigual no mundo.

Débeda externa.

B2.12. Analizar gráficos

de barras por países

e textos onde se

reflictan os niveis de

consumo, o comercio

XHB2.12.1. Comparar

as características do

consumo interior de

países como Brasil e

Francia.

CAA

CCL

CSC

CSIEE

CD

37



aprendizaxe

Competencias

clave

h

m

desigual e a débeda

externa entre países

en desenvolvemento

e os desenvolvidos.

XHB2.12.2. Crea

mapas conceptuais,

usando recursos

impresos e dixitais,

para explicar o

funcionamento do

comercio, e sinala os

organismos que

agrupan as zonas

comerciais.

CAA

CCL

CSIEE

CD

XHB2.12.3. Describe o

funcionamento dos

intercambios a nivel

internacional,

utilizando mapas

temáticos e gráficos

nos que se reflictan

as liñas de

intercambio.

CAA

CMCCT

CSIEE

CD

CCL

b

c

d

e

f

g

h

B2.13. Tensións mundiais

e subdesenvolvemento.

Solucións ao problema.

B2.13. Relacionar áreas

de conflito bélico no

mundo con factores

económicos.


informe sobre as

medidas para tratar

de superar as

situacións de

pobreza.

CAA

CSC

CSIEE

CCL

XHB2.13.2. Sinala

áreas de conflito

bélico no mapamundi

e relaciónaas con

factores económicos.

CCL

CAA

CSC

CSIEE


38



aprendizaxe

Competencias

clave

f

l

ñ

B3.1. Relación entre o

pasado, o presente e o

futuro a través da

historia

B3.1. Recoñecer que o

pasado non está

"morto e enterrado",

senón que determina

o presente e os

posibles futuros e

espazos, ou inflúe

neles.


elementos materiais,

culturais ou

ideolóxicos que son

herdanza do pasado

CSC

CAA

CCEC

h

l

ñ

B3.2. Fontes históricas. B3.2. Identificar,

nomear e clasificar

fontes históricas, e

explicar diferenzas

entre interpretacións

de fontes diversas.

XHB3.2.1. Nomea e

identifica catro clases

de fontes históricas.

CSC

CAA

XHB3.2.2. Comprende

que a historia non se

pode escribir sen

fontes, xa sexan

estas restos materiais

ou textuais.

CSC

CAA

l

ñ

B3.3. Cambio e

continuidade.

B3.3. Explicar as

características de

cada tempo histórico

e certos

acontecementos que

determinaron

cambios

fundamentais no

rumbo da historia,

diferenciando

períodos que facilitan

o seu estudo e a súa

interpretación.

XHB3.3.1. Ordena

temporalmente

algúns feitos






simultaneidade.

CSC

CMCCT

XHB3.3.2. Realiza

diversos tipos de

eixes cronolóxicos e

mapas históricos.

CSC

CMCCT

f

l

ñ

B3.4. Tempo histórico. B3.4. Entender que os

acontecementos e os

procesos ocorren ao

longo do tempo e á

vez no tempo

(diacronía e

sincronía)


varias culturas


diferentes enclaves

xeográficos.

CSC

CMCCT

39



aprendizaxe

Competencias

clave

h

l

ñ

B3.5. Vocabulario

histórico e artístico.

B3.5. Utilizar o


e artístico con

precisión, inseríndoo

no contexto

adecuado.

XHB3.5.1. Utiliza o


e artístico

imprescindible para

cada época.

CSC

CCL

g

l

B3.6. Idade Moderna:

concepto e datación.

B3.6. Comprender a

significación histórica

da etapa do

Renacemento en

Europa.

XHB3.6.1. Distingue

modos de

periodización

histórica (Idade

Moderna,

Renacemento,

Barroco, Absolutismo,

etc.).

CSC

CAA

f

g

h

l

n

B3.7. Renacemento e

Humanismo: alcance

posterior.

B3.7. Relacionar o

alcance da nova

ollada dos

humanistas, artistas e

científicos do

Renacemento con

etapas anteriores e

posteriores.


trazos do

Renacemento e do

Humanismo na

historia europea, a

partir de fontes

históricas de diversos

tipos.

CSC

CCEC

CAA

CCL

l

n

ñ

B3.8. Arte renacentista e

barroca.

B3.8. Coñecer a

importancia da arte

renacentista e

barroca en Europa e

en América.

XHB3.8.1. Coñece

obras e legado de

artistas, humanistas e

científicos da época.

CSC

CCEC

CMCCT

CCL

g

l

h

n

ñ

B3.9. Principais

manifestacións da

cultura dos séculos XVI

e XVII.

B3.9. Coñecer a

importancia dalgúns

autores e obras

destes séculos.

XHB3.9.1. Analiza

obras, ou fragmentos

delas, dalgúns

autores desta época

no seu contexto.

CSC

CCEC

CAA

CCL

a

c

d

g

l

B3.10. Estado moderno:

monarquías autoritarias,

parlamentarias e

absolutas.

B3.10. Comprender a

diferenza entre os

reinos medievais e as

monarquías

modernas.

XHB3.10.1. Distingue

as características de

réximes monárquicos

autoritarios,

parlamentarios e

absolutos.

CSC

CAA

40



aprendizaxe

Competencias

clave

a

c

d

g

l

B3.11. Monarquías

modernas: unión

dinástica de Castela e

Aragón. Posición de

Galicia.

B3.11. Analizar o

reinado dos Reis

Católicos como unha

etapa de transición

entre a Idade Media e

a Idade Moderna.

XHB3.11.1. Comprende

os conceptos de

cambio e

continuidade en

relación co reinado

dos Reis Católicos.

CSC

CAA

f

g

h

l

m

B3.12. Descubertas

xeográficas: Castela e

Portugal. Conquista e

colonización de

América.

B3.12. Entender os

procesos de

conquista e

colonización, e as

súas consecuencias.


causas que

conduciron á

descuberta de

América para Europa,

a súa conquista e a

súa colonización.

CSC

CMCCT

CAA

CCL

XHB3.12.2. Coñece os

principais feitos da

expansión de Aragón

e de Castela polo

mundo.

CSC

XHB3.12.3. Sopesa

interpretacións

conflitivas sobre a

conquista e a

colonización de

América.

CSC

CAA

CCL

g

l

B3.13. Os conflitos

europeos nos séculos

XVI e XVII a través das

políticas dos Austrias:

reforma, contrarreforma

e guerras de relixión;

loita pola hexemonía e

guerra dos Trinta Anos.

B3.13. Coñecer trazos

das políticas internas

e as relacións

exteriores dos

séculos XVI e XVII en

Europa.

XHB3.13.1. Analiza as

relacións entre os

reinos europeos que

conducen a guerras

como a dos "Trinta

Anos".

CSC

CAA

6.2. TEMPORALIZACIÓN. 3º ESOA Xeografía de terceiro da ESO impártese en tres sesións semanais, repartidas da seguinte maneira:

Primeiro trimestre: (temas 1-4)

41

Tema 1. Organización politica do mundo.Tema 2. O mundo, unha economía globalizadaTema 3. O sector primariosTema 4. Minaría, enerxía e industria.

Segundo trimestre: (temas 5-8)Tema 5. O sector servizos.Tema 6. Un mundo de cidadesTema 7. O reto do desenvolvemento.Tema 8. A sostenibilidade medioambiental

Tercer trimestre: (temas 9-12)Tema 9. A Idade Moderna. Unha nova era.Tema 10. Novas formas de pensar. Renacemento e Reforma.Tema 11. A formación do imperio español.Tema 12. A Europa do Barroco.

Déixase sempre unha marxe de sesións polas posibles actividades extraescolares einterdisciplinares que se poidan organizar, así como por outros imprevistos (exames derecuperación,reforzo, repaso). Ademais, o tempo dedicado a cada unidade pódese veralterado dependendo do grupo de alumnos/as e da sua evolución no proceso de ensino-aprendizaxe


7.1. CONTIDOS EN RELACIÓN A OBXECTIVOS, ESTÁNDARES

DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS, DESENVOLTOS NO

CURSO DE 4º ESO






Segundo o decreto aludido, os contidos quedan distribuídos en dez grandes bloques,

sendo:

Bloque 1. O século XVIII en Europa ata 1789.

B1.1. Século XVIII en Europa: do feudalismo ao absolutismo e o

parlamentarismo das minorías. Francia, Inglaterra, España e Galicia.

B1.2. Ilustración.

42

B1.3. Arte e ciencia en Europa no século XVIII.

Bloque 2. A era das revolucións liberais.

B2.1. Revolucións burguesas nos séculos XVIII e XIX: bases ideolóxicas

(liberalismo,nacionalismo e rexionalismo), económicas e sociais; principais

consecuencias.

B2.2. Revolucións burguesas nos séculos XVIII e XIX: periodización e feitos

principais. Restauración. Procesos unificadores e independentistas. O caso

español.

Bloque 3. A Revolución Industrial.

B3.1. Revolución Industrial: concepto; factores económicos, sociais e

ideolóxicos que a fan posible.

B3.2. Revolución Industrial: desde Gran Bretaña ao resto de Europa.

B3.3. Consecuencias da Revolución Industrial. Movemento obreiro (orixes,

ideoloxías e formas de organización).

B3.4. Discusión en torno ás características da industrialización en España e

Galicia: éxito ou fracaso?

B3.5. A ciencia no século XIX.

Bloque 4. O Imperialismo do século XIX e a I Guerra Mundial

B4.1. O imperialismo no século XIX: concepto.

B4.2. Imperialismo: causas, desenvolvemento e consecuencias.

B4.3. Causas e consecuencias da Gran Guerra (1914-1919) ou I Guerra

Mundial.

B4.4. Revolución Rusa.

B4.5. A arte no século XIX.

Bloque 5. A época de entreguerras (1919-1945)

B5.1. Período de entreguerras: do final da Gran Guerra ao crac do 29 e a

Gran Depresión.

B5.2. Fascismo italiano e nazismo alemán.

B5.3. II República española e a Guerra Civil.

Bloque 6. As causas e consecuencias da II Guerra Mundial (1939-

1945)

43

B6.1. Orixes da II Guerra Mundial.

B6.2. Desenvolvemento da II Guerra Mundial: extensión, fases, formas de

guerra e principais consecuencias.

B6.3. O Holocausto.

B6.4. Nova xeopolítica mundial: Guerra Fría e plans de reconstrución

posbélica.

B6.5. Procesos de descolonización en Asia e África.

Bloque 7. A estabilización do Capitalismo e o illamento económico do

bloque soviético.

B7.1. Evolución dos bloques soviético e capitalista. O "Welfare State".

B7.2. Crise do petróleo (1973).

B7.3. Ditadura de Franco en España.

Bloque 8. O mundo recente entre os séculos XX e XXI.

B8.1. Formas económicas e sociais do capitalismo no mundo.

B8.2. Colapso dos réximes soviéticos e as súas consecuencias.

B8.3. Transición política en España: da ditadura á democracia (1975-1982).

B8.4. Camiño cara a Unión Europea: desde a unión económica a unha futura

unión política supranacional.

Bloque 9. A Revolución Tecnolóxica e a globalización a finais do

século XX e principio do XXI

B9.1. A globalización económica: concepto e características.

B9.2. Papel da Revolución Tecnolóxica na globalización.

B9.3. Consecuencias da globalización. Relacións interrexionais; focos de

conflito.

Bloque 10. A relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da

historia e a xeografía

B10.1. Relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da historia e a

xeografía.



B10.4. Vocabulario histórico e artístico: Idade Contemporánea.

44



Xeografía e Historia. 4º de ESO

Obxectivo

s

Contidos Criterios de

avaliación

Estándares de aprendizaxe Competencias clave

Bloque 1. O século XVIII en Europa ata 1789

a

c

d

g

h

l

ñ

B1.1. Século XVIII en

Europa: do feudalismo

ao absolutismo e o

parlamentarismo das

minorías. Francia,

Inglaterra, España e

Galicia.

B1.1. Explicar as

características

do Antigo

Réxime nos

seus sentidos

político, social

e económico.

XHB1.1.1. Establece, a través

da análise de textos, a

diferenza entre o

Absolutismo e o

Parlamentarismo.

CSC

CAA

CCL

XHB1.1.2. Distingue

conceptos históricos como

Antigo Réxime e Ilustración.

CSC

CAA

CCL

f

h

l

n

ñ

B1.2. Ilustración. B1.2. Coñecer o

alcance da

Ilustración

como novo

movemento

cultural e social

en Europa e en

América.


características da cultura

da Ilustración e as

implicacións que ten

nalgunhas monarquías.

CSC

CCEC

CCL

f

g

l

n

B1.3. Arte e ciencia en

Europa no século

XVIII.

B1.3. Coñecer os

avances da

Revolución

Científica

desde os

séculos XVII e

XVIII.

XHB1.3.1. Aprecia os

avances científicos e a súa

aplicación á vida diaria, e

contextualiza o papel dos

científicos na súa propia

época.

CSC

CMCCT

CAA

XHB1.3.2. Comprende as

implicacións do empiricismo

e o método científico nunha

variedade de áreas.

CSC

CMCCT

Bloque 2. A era das revolucións liberais

a

c

d

B2.1. Revolucións

burguesas nos séculos

XVIII e XIX: bases

B2.1.

Comprender o

alcance e as

XHB2.1.1. Sopesa as razóns

dos revolucionarios para

actuar como o fixeron.

CSC

CAA

CCL

45


Obxectivo

s


avaliación


g

h

l

ideolóxicas

(liberalismo,nacionalis

mo e rexionalismo),

económicas e sociais;

principais

consecuencias.

limitacións dos

procesos

revolucionarios

dos séculos

XVIII e XIX.

XHB2.1.2. Recoñece,

mediante a análise de

fontes de diversas épocas,

o valor destas non só como

información senón tamén

como evidencia para os/as

historiadores/as.

CSC

CAA

CCL

a

c

d

g

h

l

ñ

B2.2. Revolucións

burguesas nos séculos

XVIII e XIX:

periodización e feitos

principais.

Restauración.

Procesos unificadores

e independentistas. O

caso español

B2.2. Identificar

os principais

feitos das

revolucións

liberais

burguesas en

Europa e

América nos

séculos XVIII e

XIX.

XHB2.2.1. Redacta unha

narrativa sintética cos

principais feitos dalgunha

das revolucións burguesas

da primeira metade do

século XIX, acudindo a

explicacións causais, e

sinala os proles e os

contras.

CSC

CAA

CCL

XHB2.2.2. Redacta unha

narrativa sintética cos

principais feitos dalgunha

das revolucións burguesas

do século XVIII, acudindo a

explicacións causais, e

indica os proles e os

contras.

CSC

CAA

CCL

XHB2.2.3. Discute as

implicacións da violencia

empregando diversos tipos

de fontes.

CSC

CAA

CCL

Bloque 3. A Revolución Industrial

f

g

h

l

B3.1. Revolución

Industrial: concepto;

factores económicos,

sociais e ideolóxicos

que a fan posible.

B3.1. Describir

os feitos

salientables da

Revolución

Industrial e o

seu

encadeamento

causal.

XHB3.1.1. Analiza os proles e

os contras da primeira

Revolución Industrial en

Inglaterra.

CSC

CAA

CCL

46


Obxectivo

s


avaliación


g

h

l

B3.2. Revolución

Industrial: desde Gran

Bretaña ao resto de

Europa.

B3.2. Analizar as

vantaxes e os

inconvenientes

de ser un país

pioneiro nos

cambios.

XHB3.2.1. Analiza e compara

a industrialización de

diferentes países de

Europa, América e Asia,

nas súas distintas escalas

temporais e xeográficas.

CSC

CAA

CCL

XHB3.2.1. Compara o

proceso de industrialización

en Inglaterra e nos países

nórdicos.

CSC

CAA

CCL

a

c

d

h

l

m

B3.3. Consecuencias da

Revolución Industrial.

Movemento obreiro

(orixes, ideoloxías e

formas de

organización).

B3.3. Entender o

concepto de

progreso, e os

sacrificios e os

avances que

leva consigo.

XHB3.3.1. Explica a situación

laboral feminina e infantil

nas cidades industriais.

CSC

CSIEE

CCL

l

ñ

B3.4. Discusión en torno

ás características da

industrialización en

España e Galicia: éxito

ou fracaso?

B3.4. Analizar a

evolución dos

cambios

económicos en

España e en

Galicia, a raíz

da

industrializació

n parcial do

país.

XHB3.4.1. Especifica

algunhas repercusións

políticas como

consecuencia dos cambios

económicos en España.

CSC

g

l

m

B3.5. A ciencia no

século XIX.

B3.5. Coñecer os

principais

avances

científicos e

tecnolóxicos do

século XIX, e a

súa relación

coas

revolucións

industriais

XHB3.5.1. Elabora un eixe

cronolóxico, diacrónico e

sincrónico, cos principais

avances científicos e

tecnolóxicos do século XIX.

CSC

CAA

CMCCT

Bloque 4. O Imperialismo do século XIX e a I Guerra Mundial

47


Obxectivo

s


avaliación


g

h

l

B4.1. O imperialismo no

século XIX: concepto.

B4.1. Identificar

as potencias

imperialistas e

a repartición de

poder

económico e

político no

mundo no

derradeiro

cuarto do

século XIX e

no principio do

XX.

XHB4.1.1. Explica

razoadamente que o

concepto imperialismo

reflicte unha realidade que

influirá na xeopolítica

mundial e nas relacións

económicas transnacionais.

CSC

CAA

CCL

XHB4.1.2. Elabora discusións

sobre eurocentrismo e a

globalización.

CSC

CAA

CCL

g

l

B4.2. Imperialismo:

causas,

desenvolvemento e

consecuencias.

B4.2. Establecer

xerarquías

causais

(aspecto e

escala

temporal) da

evolución do

imperialismo.

XHB4.2.1. Sabe recoñecer

cadeas e interconexións

causais entre colonialismo,

imperialismo e a Gran

Guerra de 1914.

CSC

CAA

g

h

l

B4.3. Causas e

consecuencias da

Gran Guerra (1914-

1919) ou I Guerra

Mundial.

B4.3. Coñecer os

principais

acontecemento

s da Gran

Guerra, as

súas

interconexións

coa Revolución

Rusa e as

consecuencias

dos tratados de

Versalles.

XHB4.3.1. Diferencia os

acontecementos dos

procesos, nunha

explicación histórica, da I

Guerra Mundial.

CSC

CAA

XHB4.3.2. Analiza o novo

mapa político de Europa.

CSC

CAA

XHB4.3.3. Describe a derrota

de Alemaña desde a súa

propia perspectiva e desde

a dos aliados.

CSC

CAA

CCL

a

c

d

B4.4. Revolución Rusa. B4.4.

Esquematizar

a orixe, o

XHB4.4.1. Contrasta

algunhas interpretacións do

alcance da Revolución

CSC

CAA

CCL

48


Obxectivo

s


avaliación


g

h

l

desenvolveme

nto e as

consecuencias

da Revolución

Rusa.

Rusa na súa época e na

actualidade.

g

h

l

n

B4.5. A arte no século

XIX.

B4.5. Relacionar

movementos

culturais como

o

romanticismo,

en distintas

áreas, e

recoñecer a

orixinalidade

de

movementos

artísticos como

o

impresionismo,

o

expresionismo

e outros

"ismos" en

Europa.

XHB4.5.1. Comenta

analiticamente cadros,

esculturas e exemplos

arquitectónicos da arte do

século XIX.

CSC

CAA

CCL

CCEC

XHB4.5.2. Compara

movementos artísticos

europeos e asiáticos.

CSC

CAA

CCL

CCEC

Bloque 5. A época de entreguerras (1919-1945)

g

h

l

B5.1. Período de

entreguerras: do final

da Gran Guerra ao

crac do 29 e a Gran

Depresión.

B5.1. Coñecer e

comprender os

acontecemento

s, os feitos e

os procesos

máis

importantes do

período de

entreguerras, e

a súa conexión

co presente, e

estudar a

XHB5.1.1. Analiza

interpretacións diversas de

fontes históricas e

historiográficas de distinta

procedencia.

CSC

CAA

CCL

XHB5.1.2. Relaciona

algunhas cuestións

concretas do pasado co

presente e as posibilidades

do futuro, como o alcance

das crises financeiras de

1929 e de 2008.

CSC

CAA

49


Obxectivo

s


avaliación


xerarquía

causal nas

explicacións

históricas

sobre esta

época.

XHB5.1.3. Discute as

circunstancias da loita polo

sufraxio da muller.

CSC

CAA

CCL

a

c

d

h

l

B5.2. Fascismo italiano e

nazismo alemán.

B5.2. Analizar as

causas do

auxe dos

fascismos en

Europa.

XHB5.2.1. Explica diversos

factores que fixeron posible

o auxe do fascismo en

Europa.

CSC

CCL

a

c

d

g

h

l

B5.3. II República

española e a Guerra

Civil.

B5.3. Coñecer as

tensións que

levaron en

España á

proclamación

da II República

e ao estoupido

da Guerra Civil


principais reformas durante

a II República española, e

reaccións a elas.

CSC

CCL

XHB5.3.2. Explica as causas

da Guerra Civil española no

contexto europeo e

internacional.

CSC

CAA

CCL

Bloque 6. As causas e consecuencias da II Guerra Mundial (1939-1945)

g

l

B6.1. Orixes da II Guerra

Mundial.

B6.1. Coñecer as

causas da II

Guerra

Mundial.

XHB6.1.1. Recoñece a

xerarquía causal (diferente

importancia dunhas causas

ou outras segundo as

narrativas).

CSC

CAA

g

h

l

B6.2. Desenvolvemento

da II Guerra Mundial:

extensión, fases,

formas de guerra e

principais

consecuencias.

B6.2. Coñecer os

principais feitos

da II Guerra

Mundial,

diferenciar as

escalas

xeográficas

nesta guerra

(europea e

mundial) e

entender o

concepto de

guerra total.

XHB6.2.1. Sitúa nun mapa as

fases do conflito.

CSC

CAA

XHB6.2.2. Dá unha

interpretación de por que

rematou antes a guerra

europea que a mundial.

CSC

CAA

CCL

XHB6.2.3. Elabora unha

narrativa explicativa das

causas e as consecuencias

da II Guerra Mundial, a

distintos niveis temporais e

xeográficos.

CSC

CAA

CCL

50


Obxectivo

s


avaliación


a

d

l

B6.3. O Holocausto. B6.3. Entender o

contexto en

que se

desenvolveu o

Holocausto na

guerra europea

e as súas

consecuencias.

XHB6.3.1. Recoñece a

significación do Holocausto

na historia mundial.

CSC

g

h

l

B6.4. Nova xeopolítica

mundial: Guerra Fría e

plans de reconstrución

posbélica.

B6.4.

Comprender o

concepto de

Guerra Fría no

contexto de

despois de

1945, e as

relacións entre

os dous

bloques, os

EEUU e a

URSS.

XHB6.4.1. Utilizando fontes

históricas e historiográficas,

explica algúns dos conflitos

enmarcados na época da

Guerra Fría.

CSC

CAA

CCL


consecuencias da guerra

de Vietnam.

CSC

CAA

CCL

a

d

g

h

l

B6.5. Procesos de

descolonización en

Asia e África.

B6.5. Organizar

os feitos máis

importantes da

descolonizació

n de posguerra

no século XX e

comprender os

límites da

descolonizació

n e da

independencia

nun mundo

desigual.

XHB6.5.1. Describe os feitos

relevantes do proceso

descolonizador.

CSC

CCL

XHB6.5.2. Distingue entre

contextos diferentes do

mesmo proceso, por

exemplo, África

subsahariana (anos 50 e

60) e a India (1947).

CSC

CAA

Bloque 7. A estabilización do Capitalismo e o illamento económico do

bloque soviético

a

d

g

B7.1. Evolución dos

bloques soviético e

capitalista. O "Welfare

B7.1. Entender

os avances

económicos

XHB7.1.1. Explica os avances

dos réximes soviéticos e do

"Welfare State" en Europa.

CSC

CAA

CCL

51


Obxectivo

s


avaliación


h

l

State". dos réximes

soviéticos e os

perigos do seu

illamento

interno, así

como os

avances

económicos do

"Welfare State"

en Europa.

XHB7.1.2. Recoñece os

cambios sociais derivados

da incorporación da muller

ao traballo asalariado.

CSC

f

g

h

l

m

B7.2. Crise do petróleo

(1973).

B7.2.

Comprender o

concepto de

crise

económica e a

súa

repercusión

mundial nun

caso concreto.

XHB7.2.1. Compara a crise

enerxética de 1973 coa

financeira de 2008.

CSC

CAA

CCL

a

c

d

g

h

l

ñ

B7.3. Ditadura de Franco

en España.

B7.3. Explicar as

causas de que

se establecera

unha ditadura

en España tras

a Guerra Civil,

e como foi

evolucionando

esa ditadura

desde 1939 a

1975.

XHB7.3.1. Coñece a situación

da posguerra e a represión

en España, así como as

fases da ditadura de Franco

CSC

XHB7.3.2. Discute como se

entende en España e en

Europa o concepto de

memoria histórica

CSC

CAA

CCL

Bloque 8. O mundo recente entre os séculos XX e XXI

a

d

g

l

B8.1. Formas

económicas e sociais

do capitalismo no

mundo.

B8.1. Interpretar

procesos a

medio prazo de

cambios

económicos,

XHB8.1.1. Interpreta o

renacemento e o declive

das nacións no novo mapa

político europeo desa

época

CSC

CAA

52


Obxectivo

s


avaliación


sociais e

políticos a nivel

mundial.

XHB8.1.2. Comprende os

proles e contras do estado

do benestar.

CSC

a

d

g

h

l

B8.2. Colapso dos

réximes soviéticos e

as súas

consecuencias.

B8.2. Coñecer as

causas e as

consecuencias

inmediatas do

colapso da

URSS e outros

réximes

socialistas.

XHB8.2.1. Analiza aspectos

políticos, económicos e

culturais dos cambios

producidos tralo colapso da

URSS.

CSC

CAA

CCL

a

c

d

g

h

l

ñ

B8.3. Transición política

en España: da

ditadura á democracia

(1975-1982).

B8.3. Coñecer os

principais feitos

que conduciron

ao cambio

político e social

en España

despois de

1975, e

sopesar

distintas

interpretacións

sobre ese

proceso.

XHB8.3.1. Compara

interpretacións sobre a

Transición española nos

anos setenta do século XX

e na actualidade.

CSC

CAA

CCL

XHB8.3.2. Enumera e

describe algúns dos

principais fitos que deron

lugar ao cambio na

sociedade española da

transición: coroación de

Xoán Carlos I, lei para a

reforma política de 1976, lei

de amnistía de 1977,

apertura de Cortes

Constituíntes, aprobación

da Constitución de 1978,

primeiras eleccións xerais,

creación do Estado das

autonomías, etc.

CSC

CCL

53


Obxectivo

s


avaliación


XHB8.3.3. Analiza o problema

do terrorismo en España

durante esta etapa (ETA,

GRAPO, Terra Lliure, etc.):

a xénese e a historia das

organizacións terroristas, a

aparición dos primeiros

movementos asociativos en

defensa das vítimas, etc.

CSC

CAA

CCL

a

c

d

g

h

l

B8.4. Camiño cara a

Unión Europea: desde

a unión económica a

unha futura unión

política supranacional.

B8.4. Entender a

evolución da

construción da

Unión

Europea.

XHB8.4.1. Discute sobre a

construción da Unión

Europea e do seu futuro.

CSC

CAA

CCL

Bloque 9. A Revolución Tecnolóxica e a globalización a finais do século XX

e principio do XXI

e

g

h

l

B9.1. A globalización

económica: concepto

e características.

B9.1. Definir a

globalización e

identificar

algúns dos

seus factores.

XHB9.1.1. Procura na prensa

novas dalgún sector con

relacións globalizadas, e

elabora argumentos a favor

e en contra.

CSC

CD

CCL

CAA

CSIEE

XHB9.1.2. Elabora discusións

sobre o eurocentrismo e a

globalización.

CSC

CAA

CCL

e

f

g

h

l

B9.2. Papel da

Revolución

Tecnolóxica na

globalización.

B9.2. Identificar

algúns dos

cambios

fundamentais

que supón a

Revolución

Tecnolóxica.

XHB9.2.1. Analiza algunhas

ideas de progreso e

retroceso na implantación

das recentes tecnoloxías da

información e da

comunicación, a distintos

niveis xeográficos.

CSC

CAA

CCL

CD

e

g

h

l

m

ñ

B9.3. Consecuencias da

globalización.

Relacións

interrexionais; focos

de conflito.

B9.3. Recoñecer

o impacto

destes

cambios a nivel

local,

autonómico,

XHB9.3.1. Crea contidos que

inclúen recursos como

textos, mapas e gráficos,

para presentar algún

aspecto conflitivo das

condicións sociais do

CSC

CD

CAA

CCL

CMCCT

CSIEE

54


Obxectivo

s


avaliación


estatal e

global,

prevendo

posibles

escenarios

máis e menos

desexables de

cuestións

ambientais

transnacionais,

e discutir as

novas

realidades do

espazo

globalizado.

proceso de globalización.

Bloque 10. A relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da

historia e a xeografía

g

h

l

ñ

B10.1. Relación entre o

pasado, o presente e o

futuro a través da

historia e a xeografía.

B10.1.

Recoñecer que

o pasado non

está "morto e

enterrado",

senón que

determina o

presente e os

posibles

futuros e

espazos, ou

inflúe neles.

XHB10.1.1. Formula posibles

beneficios e desvantaxes

para as sociedades

humanas e para o medio

natural dalgunhas

consecuencias do

quecemento global, como o

desxeamento do Báltico.

CSC

CMCCT

CAA

CCL

XHB10.1.2. Sopesa como

unha Europa en guerra

durante o século XX pode

chegar a unha unión

económica e política no

século XXI.

CSC

CAA

XHB10.1.3. Compara (nun

aspecto ou en varios) as

revolucións industriais do

século XIX coa revolución

tecnolóxica de finais do

século XX e principio do

XXI.

CSC

CMCCT

CAA

55


Obxectivo

s


avaliación


f

l

ñ

B10.2. Cambio e

continuidade.

B10.2. Explicar

as

características

de cada tempo

histórico e

certos

acontecemento

s que

determinaron

cambios

fundamentais

no rumbo da

historia,

diferenciando

períodos que

facilitan o seu

estudo e a súa

interpretación.

XHB10.2.1. Ordena

temporalmente algúns

feitos históricos e outros





simultaneidade.

CSC

CMCCT

XHB10.2.2. Realiza diversos

tipos de eixes cronolóxicos

e mapas históricos.

CSC

CMCCT

f

l

ñ

B10.3. Tempo histórico. B10.3. Entender

que os

acontecemento

s e os

procesos

ocorren ao

longo do tempo

e á vez no

tempo

(diacronía e

sincronía).


varias culturas convivían á

vez en diferentes enclaves

xeográficos.

CSC

CMCCT

h

l

ñ

B10.4. Vocabulario

histórico e artístico:

Idade Contemporánea.

B10.4. Utilizar o

vocabulario

histórico e

artístico con

precisión,

inseríndoo no

contexto

adecuado.

XHB10.4.1. Utiliza con fluidez

e precisión o vocabulario

histórico e artístico

necesario.

CSC

CCL

56

7.2. TEMPORALIZACIÓN. 4º ESOA Historia de cuarto da ESO impártese en tres sesións semanais, repartidas da seguinte maneira:Primeiro Trimestre:

Tema.1 A crise do Antigo Réxime

Tema.2 As revolucións liberáis e nacionalistas

Tema.3 A revolución industrial e os cambios sociais

Tema.4 España no século XIX

Segundo Trimestre:

Tema.5 Imperialismo, guerra e revolución

Tema.6 O mundo de entreguerras

Tema.7 A Segunda Guerra Mundial

Tema.8 España: da crise do 98 á Guerra Civil

Tercer Trimestre:

Tema.9 A A Guerra Fría

Tema.10 A descolonización e o Terceiro Mundo

Tema.11 O mundo desde 1945 ata a actualidade

Tema.12 España da ditadura á democracia

8. HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO 1º

BACHARELATO



CURSO DE HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO 1º

BACHARELATO

O ensino da Historia do mundo contemporáneo no bacharelato terá como fnalidade odesenvolvemento das seguintes capacidades:

1. Explicar, situándoos adecuadamente no tempo e no espacio, feitos e acontecementosrelevantes na Historia do Mundo Contemporáneo, valorando a súa signifcación noproceso histórico e as súas repercusións no presente.

57

2. Comprender e interrelacionar os principias procesos económicos, sociais, políticos eculturais que configuran a historia recente, identificando os seus trazos máissignificativos e analizando os factores que os conformaron.

3. Adquirir unha visión global do mundo actual e dos seus problemas á luz dosantecedentes históricos, superando enfoques eurocéntricos e parciais, comprendendoas súas relacións de interdependencia e a interrelación de factores ( políticos,económicos, tecnolóxicos, ...) que se dan nel e analizando a función que cumpren asinstitucións supranacionais

4. Empregar con propiedade a terminoloxía básica acuñada pola historiografía erealizar actividades de indagación e de sínteses nas que se analicen, contrasten eintegren informacións diversas, valorando o papel das fontes e o labor do historiador.

5. Desenvolver a sensibilidade e o sentido da responsabilidade ante os problemassociais do noso tempo, en especial os que afectan aos dereitos humanos e á paz,adoptando actitudes democráticas e tolerantes e adquirindo independencia decriterios e hábitos de rigor intelectual.

6. Argumentar as propias ideas sobre a sociedade e revisalas de forma crítica tendo enconta novas informacións, corrixindo estereotipos e prexuízos e entendendo a análisehistórica como un proceso en constante reelaboración.

7. Desenvolver unha actitude crítica acerca dos valores que subxacen na actuación dosdistintos grupos sociais e das persoas, analizando a correspondencia entre principiosdeclarados e conductas.

8. Fomentar o traballo intelectual e a empatía histórica a partir da lectura de obrasliterarias, o visionamento de películas e a análise de obras de arte significativas decada período.

9. Defender razoadamente as propias ideas sobre a sociedade e revisalas de formacrítica, tendo en conta novas informacións, corrixindo estereotipos e prexuízos,entendendo a historia como unha ciencia aberta á información e aos cambios quebrindan as novas tecnoloxías e como un proceso en constante reconstrución.

Os contidos son:

BLOQUE 1 AS BASES DO MUNDO CONTEMPORÁNEO

B1.1. O Antigo Réxime.

B1.2. Revolucións liberáis e nacionalismo-

B1.3. A revolución industrial

B1.4. Segunda revolución industrial e Imperialismo.

B1.5. Os cambios sociais. Orixes e desenvolvemento do movemento obreiro.

B1.6.As grandes potencias.

BLOQUE 2 ENTRE DÚAS GUERRAS (1914-1945)

B2.1. A Primeira Guerra Mundial.

B2. 2. A revolución rusa e a URSS.

B2. 3. A economía de entreguerras. A gran depresión.

B2.4. O ascenso dos totalitarismos fascista e nazi.

B2.5. A Segunda Guerra Mundial

BLOQUE 3 O MUNDO BIPOLAR

58

B3.1. A guerra Fría

B3.2. Evolución dos bloques nun mundo bipolar

B3.3. Descolonización e Terceiro Mundo.

B3.4. América no século XX

BLOQUE 4

B4.1. Xeopolítica do mundo actual

B4.2. Globalización, crise e cambios socioculturales



Os contidos de Historia do Mundo Contemporáneo comezan co estudo do Antigo Réxime e asúa crise, e continúan coa Revolución Industrial e as súas consecuencias. A continuación,abórdanse contidos referidos á Primeira Guerra Mundial, a Europa de entreguerras e aSegunda Guerra Mundial. Posteriormente, desenvólvese unha caracterización específica domundo desde os anos cincuenta do século XX ata a actualidade, un escenario marcado polasáreas xeopolíticas e culturais, o proceso de globalización, cos conflitos que o caracterizan,sen esquecer as consecuencias da desarticulación do bloque comunista, o xurdimento doradicalismo jihadista.A partir dos contidos, dos criterios de avaliación e dos estándares de aprendizaxe avaliablespreténdese o desenvolvemento persoal, intelectual e social do alumnado.As competencias clave son as seguintes:Comunicación lingüística (CCL).Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT).Competencia dixital (CD).Aprender a aprender (CAA).Competencias sociais e cívicas (CSC).Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE).Conciencia e expresións culturais (CCEC).

O proxecto de Historia do Mundo Contemporáneo para 1.º de Bacharelato contribúe aodesenvolvemento de todas e cada unha destas competencias debido aos contidos queabrangue, os procedementos e actividades que se presentan e as reflexións que propoñenacerca dos diferentes feitos e fenómenos históricos contemporáneos.



Historia do Mundo Contemporáneo. 1º de bacharelato

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. O Antigo Réxime

abcdeh

B1.1. Trazos do Antigo Réxime.

B1.1. Definir e esquematizar os trazos do Antigo Réxime, describindo os seus aspectos demográficos, económicos, políticos, sociais e culturais, utilizando diferentes tipos de diagramas.

HMCB1.1.1. Extrae os trazos do Antigo Réxime dun texto proposto que os conteña.

CSCCAACCL

HMCB1.1.2. Obtén e selecciona información escrita e gráfica relevante, utilizando fontes primarias ou secundarias, relativa ao Antigo Réxime.

CSCCAACCLCD

HMCB1.1.3. Clasificaos trazos do Antigo Réxime en aspectos demográficos, económicos, políticos,sociais e culturais.

CSCCAACCLCCEC

HMCB1.1.4. Elabora mapas conceptuais que explican os trazoscaracterísticos do Antigo Réxime.

CSCCAACCL

abcdeh

B1.2. Transformacións no Antigo Réxime: economía, poboacióne sociedade.

B1.2. Distinguir as transformacións no Antigo Réxime enumerar as que afectan a economía, a poboación e a sociedade.

HMCB1.2.1. Explica as transformacións doAntigo Réxime que afectan a economía, a poboación e a sociedade.

CSCCAACCL

HMCB1.2.2. Analiza a evolución dos trazosdo Antigo Réxime do século XVII e o século XVIII.

CSCCAACCL

abcdeh

B1.3. Revolucións e parlamentarismo en Inglaterra.

B1.3. Explicar o parlamentarismo inglés do século XVII resumindo as características esenciaisdo sistema e valorando o papel das revoluciónspara alcanzar as transformacións necesarias para logralo.

HMCB1.3.1. Describeas características do parlamentarismo inglés a partir de fontes históricas.

CSCCCECCCL

HMCB1.3.2. Distingue as revolucións inglesas do século XVII como formas que promoveno cambio político do Antigo Réxime.

CSCCCECCCL

B1.4. O pensamento da Ilustración.

B1.4. Relacionar as ideas da Ilustración co Liberalismo de comezo do século XIX, establecendo elementosde coincidencia entre ambas as ideoloxías.

HMCB1.4.1. Enumera e describe asideas da Ilustración e as do Liberalismo de comezos do século XIX.

CSCCCECCCL

HMCB1.4.2. Establece as semellanzas e AS diferenzas entre as ideas da Ilustración e

CSCCCECCCL

59

8.2. TEMPORALIZACIÓN. Hª DO MUNDO CONTEMPORÁNEO 1º BACHARELATO1ª Avaliación T1.O Antigo Réxime.

T.2. Revolucións liberáis e nacionalismo-

T.3. A revolución industrial

T.4. Segunda revolución industrial e Imperialismo.

T.5. Os cambios sociais. Orixes e desenvolvemento do movemento obreiro.

T.6.As grandes potencias.

T.7. A Primeira Guerra Mundial.

2ª Avaliación

T.8. A revolución rusa e a URSS.

T.9. A economía de entreguerras. A gran depresión.

T.10. O ascenso dos totalitarismos fascista e nazi.

T.11. A Segunda Guerra Mundial

T.12 A guerra Fría

3ª Avaliación T.13. Evolución dos bloques nun mundo bipolar T.14. Descolonización e Terceiro Mundo. T.15. América no século XX T.16. Xeopolítica do mundo actual T.17. Globalización, crise e cambios socioculturales

9. HISTORIA DE ESPAÑA 2º BACHARELATO

60



CURSO DE Hª DE ESPAÑA 2º BACHARELATO

Historia de España de segundo curso de bacharelato pretende ofrecer unha visiónde conxunto dos procesos históricos fundamentais dos territorios que configuran oactual Estado español, prestando, cando cumpra, unha especial atención a Galicia,pero sen esquecer por iso a súa pluralidade interna e a súa pertenza a outrosámbitos máis amplos, coma o europeo e o iberoamericano. Neste sentido, amateria recolle, na análise dos procesos históricos, tanto os aspectos compartidoscomo os diferenciais.

Concibida como materia común para todas as modalidades de bacharelato,ofrécelles aos alumnos e ás alumnas que chegan á vida adulta a posibilidade decoñeceren a historia de España de xeito continuo e sistemático.

Na distribución cronolóxica dos contidos outórgaselle unha maior importancia aocoñecemento da historia contemporánea, sen renunciar por iso aos referidos ásetapas anteriores, pois en grande medida a pluralidade da España actual só écomprensible se nos remontamos a procesos e feitos que teñen a súa orixe nunpasado remoto. . Deste xeito, dedícase un primeiro bloque aos comezos da nosahistoria, desde os primeiros humanos á monarquía visigoda; o segundo refírese áIdade Media, desde a conquista musulmá da Península; os dous seguintes estudana Idade Moderna, ata as vésperas da Revolución Francesa; e os oito restantes, aIdade Contemporánea.

Tema 1. A península ibérica desde os primeiros humanos ata a desaparición da monarquía visigoda (711).

Tema 2. A Idade Media: tres culturas e un mapa político en constante cambio (711-1474). Tema 3. A formación da monarquía hispánica e a súa expansión mundial (1474-1700). Tema 4. España na órbita francesa: o reformismo dos primeiros Borbóns (1700-1788). Tema 5. A crise do Antigo Réxime (1788-1833): Liberalismo fronte a Absolutismo. Tema 6. A conflitiva construción do Estado liberal (1833-1874). Tema 7. A Restauración Borbónica: implantación e afianzamento dun novo sistema

político (1874-1902). Tema 8. A II República. A Guerra Civil nun contexto de crise internacional (1931-1939). Tema 9. A ditadura franquista (1939-1975). Tema 10. Normalización democrática de España e integración en Europa (desde 1975).

Para cada un dos contidos traballados teremos en conta os seguintes criterios de avaliación eestándares de aprendizaxe, distribuídos en tres bloques de avaliación:

61

1. A península ibérica desde os primeiros humanos ata a desaparición da monarquía visigoda (711).

Presentación

Nesta unidade temática trabállase:

As orixes do poboamento peninsular e os vestixios das primeiras culturas. As principais culturas prerromanas de Hispania e de Gallaecia. O impacto da romanización na península ibérica. A chegada e asentamento de pobos de orixe xermánica no territorio peninsular

OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DEAVALIACIÓN

ESTÁNDARES DEAPRENDIZAXE

COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m 1.1. As primeirasculturas.

- Os inicios dopoboamentopeninsular

- Colonizaciónde pobos doMediterráneooriental

- A Idade doFerro

- Os pobosprerromanos

- O dominiocartaxinés

1.1.Comprendera dificultade decoñecer as orixes dopoboamentopeninsular e coñeceros vestixios dasprimeiras culturaspeninsulares.

1.1.1.Comprende adificultade decoñecer as orixesdo poboamentopeninsular e osvestixios dasprimeiras culturas.

1.1.2.Diferencia asorixes míticas dasculturas e pobospeninsulares doscoñecementos obtidosa través de fontescientíficas e históricas.1.1.3.Coñece asprincipais culturasprerromanas deHispania e deGallaecia.

CSC

CAA

CCL

CCEC

a,b,c,d,e,h,i,m 1.2.Aromanización

1.2. Valorar oimpacto da

1.2.1.Describe as CSC

62

- A Hispaniaromana

- A Gallaeciaromana

romanización napenínsula ibérica erecoñecer algúnsdos máisdestacadosvestixios dacivilización romana.

etapas da conquistaromana de Hispaniae Gallaecia.1.2.2.Identifica evalora astransformacións dohábitat, así como asconsecuenciaseconómicas esociais daromanización.

1.2.3.Analiza ecomenta o impactocultural dapresenza de Romaen Hispania eGallaecia.

1.2.4.Seleccionaalgunha obra dolegado romano ecomenta o seuimpacto.

CAA

CCL

CCEC

CD

a,b,c,d,e,h,i,m 1.3. Os reinosxermánicos

- O reino dossuevos enGallaecia

- O reino dosvisigodos

1.3.Comprendere valorar a chegadae asentamento depobos de orixexermánica noterritorio peninsular.

1.3.1.Identifica osprincipais pobosxermánicos quepenetraron enHispania.

1.3.2.Analiza ecomenta os trazosdo reino suevo deGallaecia.

1.3.3.Explica aorganización edificultades do reinovisigodo enHispania.

1.3.4.Elabora uneixe cronolóxico noque sitúe osprincipaisacontecementoscomprendidosentre o inicio daconquista romana

CSC

CAA

CCL

CCEC

CD

CMCCT

63

e a fin dos reinosxermánicos.

2. A Idade Media: tres culturas e un mapa político en constante cambio (711-1474)

Presentación


As singularidades da convivencia de cristiáns e musulmáns durante a Idade Mediapeninsular.

O avance e rápido dominio musulmán na península despois de 711. O modelo social, económico e cultural dos reinos cristiáns en contraste co modelo dos

reinos e territorios musulmáns. O desenvolvemento económico e cultural alcanzado pola sociedade hispana de al-

Andalus. Os vestixios máis destacados da civilización musulmá presentes na actualidade. A orixe, evolución e características das diferentes unidades territoriais que se foron

configurando na península Ibérica. A especificidade do reino de Galicia durante a Idade Media. O Camiño de Santiago como vía cultural e artística e os estilos que se configuraron ao seu

arredor: o Románico e o Gótico.



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m 2.1.O esplendorde al-Andalus ea formación dosreinos cristiáns

- Conquista eocupaciónislámica

- Emirato ecalifato deCórdoba

- A orixe dos reinoscristiáns

- Reconquista erepoboación

2.1.Coñeceros trazos eevolución dodominiomusulmán e aorixe dos reinoscristiáns.

2.1.1. Explica oinicio e evoluciónda conquistamusulmá dapenínsula ibérica

2.1.2.Caracterizaas etapas dodominiomusulmán eresume oscambioseconómicos,sociais e culturaisde al-Andalus.

2.1.4.Comprende a

CSC

CAA

CCL

CCEC

CD

64

- As campañas deAlmanzor e a fin docalifato de Córdoba

-A presenzamusulmá enGalicia

orixe dos reinoscristiáns e sintetiza asúa evolución.2.1.4.Analiza apresenza musulmáen Galicia.2.1.5.Seleccionaunha obra de arteislámica e comentaos seus valores ecaracterísticas.

a,b,c,d,e,h,i,m 2.2.A expansióncristiá e a fin deal-Ándalus

- Taifas, pariase reinoscristiáns

- A loita contraos almorábides

- Creación daCoroa deAragón eindependenciade Portugal

- A loita contraos almohades

- Creación daCoroa deCastela econquista deAndalucía eLevante

- Cartas depoboamento,doazóns erepartimentos

- A expansióncatalanoaragonesa

- O reino nazaríde Granada

2.2.Explicar aevolución eexpansión dosreinos cristiáns

2.2.1.Identifica asunidadespolíticas que seforonconfigurando noterritorio cristiánreconquistado.2.2.2.Explica ossistemas derepoboacióncristiá e as súasconsecuencias.2.2.3.Analiza asconsecuenciasdas invasiónsmusulmás dealmorábides ealmohades.Representa unhaliña do tempodesde 711 ata1492 situandonunha ringleira osprincipaisacontecementosrelativos a al-Ándalus e noutraos relativos aosreinos cristiáns.

CSC

CAA

CCL

CD

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m 2.3.Sociedade e 2.3.Coñecer 2.3.1.Identifica e CSC

65

monarquíafeudal

- A sociedadefeudal

- A monarquíafeudal

- Da ruralizaciónaodesenvolvemento urbano ecomercial

os trazosbásicos daeconomía,sociedade epolítica da épocafeudal.

caracteriza ostrazos básicosdo feudalismopeninsular.

2.3.2.Elabora uncadro-síntesecoascaracterísticasdos grupossociais nofeudalismo.

2.3.3.Explica aorixe ecaracterísticasdo réximeseñorial e damonarquíafeudo-vasalática.

2.3.4. Compara aorganizaciónpolítica daCoroa deAragón e a deCastela aoremate da IdadeMedia.

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 2.4.A crise dosséculos XIV eXV

- A crisedemográfica e aPeste Negra

- Crise erecuperacióneconómica

- Crise política erevoltasnobiliarias

- Crise erevoltas sociais

2.4.Identificaros problemaspolíticos, sociaise demográficosde finais daIdade Media.

2.4.1.Describe ascausas da crisedemográfica doséculo XIV evalora as súasconsecuencias.

2.4.2.Sintetiza ascrises políticasdos reinoscristiáns e asguerrasorixinadas.

2.4.3.Identificaos principaisfocos de tensiónsocial edescribe as

CSC

CAA

CCL

66

súascaracterísticas.

a,b,c,d,e,h,i,m

g

p

2.5.A Galiciamedieval

- Un reino senrei

- Os señores deGalicia

- Asperegrinaciónsa Compostela

- Reactivaciónda vida urbana

- As dificultadesdo século XIV

- A revolta dosirmandiños

2.5.Sintetizaros trazosespecíficos daGalicia medieval

2.5.1.Identifica evalora aevolución políticado reino deGalicia na IdadeMedia.2.5.2.Explica evalora asconsecuenciasda existencia dosforos.2.5.3.Valora ofenómeno dasperegrinacións aCompostela.2.5.4.Buscainformación paraelaborar un brevedossier sobre arevolta irmandiña.

CSC

CAA

CCL

CD

CCEC

a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

2.6. O Camiño deSantiago

2.6.Describir aorixe e evolución do Camiño de Santiago e as manifestacións culturais e artísticas con el vinculadas, especialmente a arte románica e gótica.

2.6.1.Valora oCamiño deSantiago comovía cultural eartística.2.6.2.Describe ascaracterísticasdos estilosRománico eGótico.2.6.3.Busca eselecciona unhaobra románica eoutra gótica paraanalizar ecomentar as súascaracterísticas ediferenzas.

CSC

CAA

CCL

CD

CCEC

67

3. A formación da monarquía hispánica e a súa expansión mundial (1474-1700)

Presentación


O reinado dos Reis Católicos como o tránsito da Idade Media á Idade Contemporánea e oinicio da formación do Estado moderno, coa transformación dos órganos de goberno e oreforzo da autoridade nos monarcas.

O proceso de exploración e conquista das terras descubertas en América e as súasconsecuencias.

O modelo político instaurado polos monarcas Austrias na Monarquía hispánica. Os distintos territorios que formaron parte da Monarquía hispánica nos séculos XVI e XVII. A posición internacional da Monarquía hispánica, hexemónica no século XVI e de

dificultades e guerras continuas no século XVII. O papel de Galicia na política internacional dos monarcas Austrias. O Humanismo renacentista e a Contrarreforma católica, así como os estilos artísticos da

época. O Renacemento e o Barroco.



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m

p

3.1. Os ReisCatólicos

- Unión dinástica

- Pacificación dosreinos esometemento dosseñores feudais

- Dominación deGalicia

- Establecementoda Inquisición eexpulsión dosxudeus

- Reorganizaciónpolíticoadministrativa

- Ampliaciónterritorial

3.1.Analizar oreinado dos ReisCatólicos comounha etapa detransición entre aIdade Media e oAntigo Réximedestacando ostrazos herdados eos feitos quemarcan o camiñoda modernidade.

3.1.1. Define oconcepto de unióndinástica edescribe ascaracterísticas donovo tipo degobernoestablecido polosRR CC.

3.1.2.Analiza aactuación dos RR CCen relación conGalicia.

3.1.3.Analiza asconsecuencias daampliación territoriallevada a cabodurante o seureinado.

3.1.4.Valora osacontecementos de1492 e o reparto donovo mundo conPortugal.

CSC

CAA

CCL

68

- Descubrimentode América ereparto do mundo

- A políticamatrimonial e oproblemasucesorio

a,b,c,d,e,h,i,m 3.2. A Monarquíados Austrias.

- A Monarquíahispánica. Trazosxerais

- Carlos I e oImperio universal

- A Monarquíacatólica de Filipe II

- A hexemoníadinástica de FilipeIII

- Filipe IV e a loitapolo mantementoda hexemonía

- Carlos II e oproblemasucesorio

3.2.Coñecer ostrazos xerais daMonarquíahispánica.

3.2.1.Describe asbases políticas,sociais,económicas daMonarquíahispánica nosséculos XVI e XVII.3.2.2.Destaca osfeitos máissalientables dosreinados de CarlosI e Filipe II3.2.3.Caracterizaos reinado deFilipe III e Filipe IV,con especialatención áspropostas doConde-Duque.3.2.4.Analiza aperda dehexemonía e osistema deWestfalia-Pirineose o problemasucesorio á mortede Carlos II.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 3.3. Conquista eexplotación daAmérica española

- A conquista daAmérica española

- O goberno dasIndias

- A explotación

3.3.Caracterizaras fases daconquista e ostrazos daexplotación dascoloniasamericanas.

3.3.1.Elabora uneixe do tempo coasfases da conquistaamericana e osfeitos máissignificativos.3.3.2.Explica omodelo de dominioe de explotación e

CSC

CAA

CCL

69

das Indias

- A evanxelización

as críticasformuladas contraela.3.3.3.Valora ointercambioEuropa-América através da seleccióne comentariodalgún dosprodutosintercambiados.

a,b,c,d,e,h,i,m 3.4. A Galicia dosAustrias

- Organizaciónadministrativa doReino

- Galicia e aexplotación dascolonias

- Galicia e asguerras dosAustrias

- Sociedadeagraria e novoscultivos

3.4.Coñecer ostrazos e feitos máissignificativos deGalicia durante osreinados dosmonarcas da casade Habsburgo.

3.4.1.Describe aorganizaciónadministrativa doreino de Galicia.3.4.2.Analiza opapel de Galicia nocontexto xeral dasguerras daMonarquíahispánica.3.4.3.Valora aintrodución enGalicia de produtosamericanos e osseus efectos sobrea demografía e asociedade.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 3.5.Humanismo eContrarreforma

-O Humanismo

-O Renacemento

-Contrarreformacatólica

- O Barroco

3.5.Identificar ostrazos doHumanismo e daContrarreforma edos estilosartísticos doRenacemento e doBarroco.

3.5.1.Caracteriza omovemento doHumanismo e daContrarreforma nocontexto xeral dasúa época.

3.5.2.Describe ascaracterísticasdos estilos doRenacemento edo Barroco.

3.5.3.Busca eselecciona unhaobra renacentistae outra barrocapara analizar e

CSC

CAA

CCL

CD

CCEC

70

comentar as súascaracterísticas ediferenzas.

4.- España na órbita francesa: o reformismo dos primeiros Borbóns (1700-1788).

Presentación


Os trazos fundamentais que definen o Antigo Réxime hispano. O modelo de organización que introduce a nova dinastía borbónica na Coroa de España. O esforzo reformista iniciado polos ilustrados españois e galegos, así como as dificultades e

limitacións con que se atoparon. O impacto que a Revolución francesa de 1789 tivo sobre a sociedade e sobre a monarquía

españolas. As diferentes consecuencias que o novo modelo político centralista e uniforme tivo para os distintos

reinos, señoríos e territorios peninsulares A evolución da situación internacional da Monarquía borbónica española durante o século XVIII. A situación de Galicia durante o século XVIII e os feitos máis destacables relacionados cos

acontecementos da nova dinastía.



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m 4.1. O Antigo Réxime

-Sistema económicopredominantementeagrario

-Réxime demográficoantigo

-Sociedade estamental

4.1.Describiros trazos xeraisdo AntigoRéxime.

4.1.1. Valora apersistencia dunsistemaeconómicopredominantemente agrario.

4.1.2.Caracteriza oAntigo Réximedesde o punto de

CSC

CAA

CCL

71

-Analfabetismo erelixiosidade

-Persistencia do réximeseñorial

-Monarquía absoluta esoberanía real

vista demográfico esocial.

4.1.3.Identifica os trazosda persistencia doréxime señorial.

a,b,c,d,e,h,i,m 4.2.Os Borbóns e aCoroa de España noséculo XVIII

- Filipe V e ocentralismo borbónico

- Fernando VI e opacifismo

- Carlos III e oreformismo Ilustrado

- Carlos IV e o impactoda Revoluciónfrancesa

4.2.Analizaros cambiosno modelo deorganizaciónpolítica queintroduce anova dinastíae os feitosmáisdestacadosdo reinadodos primeirosmonarcasBorbón enEspaña.

4.2.1.Analiza ocambio dinástico eas dificultades noinicio da novadinastía.

4.2.2.Describe asreformas do novoEstado borbónico.

4.2.3. Destaca osfeitos máissalientables dosreinados de Filipe Ve Fernando VI.

4.2.4.Caracteriza oreinado de CarlosIII, con especialatención áspropostas dasreformas ilustradase as dificultadespara levalas a cabo.

4.2.5.Analiza oreinado de CarlosIV no contexto dossucesos iniciadoscoa Revolución de1789.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m

p

4.3.A Galiciaborbónica

- As realizacións dosBorbóns en Galicia

- Galicia e as guerrasdos Borbóns

- Fidalgos ecomerciantes

4.3.Coñeceras principaisrealizaciónsdos Borbónsen Galicia evalorar o labordos ilustradosgalegos e dasinstituciónsmáisdestacadas.

4.3.1.Identifica edescribe asprincipaisrealizacións dosprimeiros Borbónsen Galicia.

4.3.2.Comenta opapel de fidalgos ecomerciantes como

CSC

CAA

CCL

72

- A Ilustración enGalicia

grupos máis activosda sociedadegalega do séculoXVIII.

4.3.3.Identifica osprincipais ilustradosgalegos e as súaspropostas e valoraas realizacións dasprincipaisinstituciónsilustradas galegas.

5. A crise do Antigo Réxime (1788-1833): Liberalismo fronte a Absolutismo

Presentación


A natureza do cambio histórico que experimenta a sociedade e o Estado nesteperíodo.

A situación española deses momentos en relación coa situación internacional: oImperio de Napoleón e a Europa dos Congresos.

Os factores que contribúen á especificidade da revolución liberal española. As distintas ideoloxías políticas a comezos de XIX: absolutistas, liberais e

reformistas (jovellanistas, afrancesados). A transcendencia política e económica da independencia das colonias españolas

de América. As ideoloxías políticas dominantes e as minoritarias do século XIX en España. As características do Estado liberal moderado en comparación con outros modelos

de réxime representativo (progresista e democrático).



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m 5.1. Crise doAntigo Réxime erevolución liberal

- Liberalismo:

5.1.Identificar osprincipios einstitucións dosistema liberal,coñecer o

5.1.1. Define osprincipios einstituciónscaracterísticos do

CSC

CAA

CCL

73

principios einstitucións

- A crise damonarquía e ainvasiónnapoleónica

- As Cortes deCádiz e aConstitución de1812

- A restauraciónde Fernando VII.1814-1833

- Independenciada Américaespañola

- Carlismo frontea liberalismo

proceso darevolución liberalno contexto daguerra contra osfranceses e asdificultades paraa súa instalacióndefinitiva.Coñecer ostrazos doproceso deindependenciadas coloniasamericanas.

liberalismo.

5.1.2.Valora a crise damonarquía españolano contexto dasguerrasnapoleónicas.

5.1.3.Identifica ostrazos e fases daguerra deindependencia e asúa incidencia enGalicia.

5.1.4.Coñece e valorao labor das Cortesde Cádiz.

5.1.5.Sintetiza asfases políticas doreinado de FernandoVII e valora oenfrontamento entreabsolutismo eliberalismo.

5.1.6.Coñece ostrazos e identifica asfases do proceso deindependencia dascolonias americanas.

a,b,c,d,e,h,i,m 5.2. Aconstrución doEstado liberal

- Liberalismodoutrinario:moderados eprogresistas

- O réxime doEstatuto Real e otriunfo liberal.1833-1836

- O réximeprogresista de1837. 1836-1843

- O réximemoderado de1845. 1843-1868

5.2.Diferenciar ascorrentes doliberalismo eidentificalas nasúa aplicaciónconcreta nasdiferentes etapasdo reinado deSabela II.

5.2.1.Describe ostrazos do réximedo Estatuto Reale osacontecementosmáis destacadosdo período.

5.2.2.Sintetiza asfases políticas doreinado deSabela II e valorao enfrontamentoentre asdiferentescorrentesliberais, así comoas dificultadesprovocadas poloscarlistas..

5.2.3.Valora asreformas

CSC

CAA

CCL

74

económicas epolíticas liberaisen relación conGalicia.

a,b,c,d,e,h,i,m 5.3.O SexenioDemocrático.1868-1874

- Liberalismodemocrático:demócratas erepublicanos

- A Revolución de1868

- A Monarquíademocrática deAmadeo I. 1871-1873

- A PrimeiraRepública. 1873-1874

- Orepublicanismo enGalicia durante oSexenio

5.3.Coñecer asideoloxías políticasprotagonistas deSexenio e a súaactividade nasdiferentes fases daetapa.

5.3.1.Diferencia asideoloxíaspolíticas doSexenio e as súasrealizacións máisdestacadas.

5.3.2.Describe evalora osacontecementosde 1868 e as súasconsecuencias.

5.3.3.Valora aactividade dosrepublicanosgalegos durante oSexenio.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 5.4.O modelo deEstado naEspaña liberal

5.4.Recoñecer esintetizar ascaracterísticas domodelo de Estadona España liberal.

5.4.1.Describe ostrazos do modelode Estado liberalen España.

5.4.2. Nomea osprincipais partidospolíticos doperíodo eidentifica a súaideoloxía.

5.4.3.Elabora uneixe cronolóxicoentre 1808 e1874 no que sitúaos feitos máissignificativos.

CSC

CAA

CCL

CCEC

CD

CMCCT

75

6. A conflitiva construción do Estado liberal (1833-1874).

Presentación


Os cambios no modelo demográfico que se producen na sociedade española doséculo XIX e comezos do XX, así como as causas e destinos da emigración.

As consecuencias da revolución agraria liberal e das desamortizacións para osdistintos sectores afectados.

As características e factores dos inicios da industrialización en España. Os factores que interveñen nos desequilibrios territoriais do século XIX. As ideoloxías de maior transcendencia no movemento obreiro e as principais

organizacións. As causas que levan á conflitividade social tanto no campo como nas cidades. A orixe e características da reivindicación feminina.



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m 6.1.Modernizacióndemográfica eemigración

- Permanencia ecambios nomodelodemográfico

- A emigración aAmérica

6.1.Identificaros trazos dosmodelosdemográficos edos movementosmigratorios doséculo XIX ecomezos do XX.

6.1.1. Caracterizaos trazos domodelodemográfico antigoe os cambiosorixinados nomesmo ao longodo século XIX.

6.1.2.Identifica ascausas e asconsecuencias dosmovementosmigratorios.6.1.3.Valora aincidencia daemigración en Galicia.

CSC

CAA

CCL

CCEC

a,b,c,d,e,h,i,m6.2. As 6.2.Coñecer e 6.2.1.Identifica eCSC

76

transformaciónsagrarias

- As desamortizacións

- Desigual evoluciónda agricultura

- A conflitividadeagraria

valorar aspropostas erealizacións dosgobernos liberaisrelacionadas coastransformaciónsagrarias.

comenta osobxectivos básicosda reforma agrarialiberal, destacandoas actuaciónsrelacionadas coadesamortización.6.2.2.Recoñece ecaracteriza adesigual evoluciónda agricultura naEspaña liberal.6.2.3.Caracteriza evalora aespecificidade dadesamortizaciónen Galicia.

CAA

CCL

CCEC

a,b,c,d,e,h,i,l,m 6.3.Atraso edesenvolvementoindustrial

- O desenvolvementocapitalista da Españaliberal

- A reforma agrarialiberal e asdesamortizacións

- Desigual evoluciónda agricultura enEspaña

- A diversidaderexional na industria

- O ferrocarril e aformación do mercadointerior

- A renovación dasestradas e dos portos.Correos e

telecomunicacións

6.3.Caracterizaros sectores máisdestacados dosinicios daindustrialización daEspaña liberal.

6.3.1.Identifica edescribe ossectores máisdestacados dasprincipais zonasindustrializadas.6.3.2.Valora asignificación doferrocarril naformación domercado interior.6.3.3. Caracterizaa evolución dossectoresartesanais deGalicia e o papelda industriaconserveira comoindustria dearrastre.6.3.4. Compara odesenvolvendoindustrial españolco dos países máisavanzados deEuropa.6.3.5. Relaciona as

CSC

CAA

CCL

CCEC

CMCCT

77

dificultades dotransporte e ocomercio interiorcoscondicionamentosxeográficos.

a,b,c,d,e,h,i,m 6.4.Nova sociedadede clases e dominioburgués

- Os grupostradicionais

- Os novos grupos

6.4.Comprender e valorar os novoscriterios deorganización sociale o papeldesempeñadopolos diferentesgrupos.

6.4.1.Identifica evalora os cambiosmáis significativosque afectaron aosgrupostradicionais: anobreza e o clero.

6.4.2.Caracteriza ecompara asituación docampesiñadoandaluz e galego.

6.4.3.Valora opapel quedesempeñou aburguesía noproceso decambioeconómico, sociale cultural.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 6.5.Conflitividadesocial e movementoobreiro

- As condicións devida da clasetraballadora

- A reacción contraas máquinas: oludismo

- A protestaorganizada: a folga

- Sociedades deresistencia esindicatos de oficios

- As novasideoloxías obreiras

6.5.Coñecer asideoloxías de maiorinfluencia nomovemento obreiroe as principaisorganizacións, asícomo as causas emanifestacións daconflitividades rurale urbana.

6.5.1. Identifica ostrazos doanarquismo e dosocialismomarxista e asprincipaisinstituciónsxurdidas enEspaña baixoestas influencias.

6.5.2.Analiza ecomenta asituación doproletariado nosinicios daindustrialización.

6.5.3.Caracteriza aorixe e principais

CSC

CAA

CCL

78

- Sindicatos epartidos obreiros

- A conflitividadeurbana: os motínsde consumos

- A respostapatronal e doEstado

manifestacións daconflitividadeagraria e urbana,destacando asituación docampesiñadogalego.

6.5.4.Explica aactitude dasautoridades e dapatronal ante asmanifestaciónsobreiras.

a,b,c,d,e,h,i,m 6.6. Areivindicaciónfeminina

6.6.Recoñecera consideraciónsocial, xurídica epolítica da mullerna España liberal.

6.6.1.Sintetiza acondición femininaen todos osámbitos da Españadecimonónica.6.6.2.Describe asituación da mullertraballadora.6.6.3.Valora osinicios daincorporación damuller ao traballoextradoméstico.

CSC

CAA

CCL

7. A Restauración Borbónica: implantación e afianzamento dun novo sistema político (1874-1902).


O sistema político da Restauración, o seu funcionamento e a súa evolución. As causas que levaron á crise do sistema. As causas que levaron á Ditadura e a fin do sistema constitucional e liberal. As características da ditadura de Primo de Rivera e as súas similitudes e

diferenzas co fascismo italiano. As críticas que os rexeneracionistas facían ao sistema político da Restauración e

as propostas de reforma política, social, económica e cultural. A diversidade rexional e a súa evolución cara ao nacionalismo.

79



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m

g

p

7.1. O Réximeda Restauraciónborbónica

- O reinado deAfonso XII.1875-1885

- A rexencia deMaría Cristinade Habsburgo.1885-1902

- A Galicia doscaciques

7.1. Caracterizaro sistema político daRestauración e oseu funcionamento.

7.1.1. Identifica osprincipios dosistema canovistae a súa aplicaciónno sistema daquenda.

7.1.2.Describe osistema caciquil, conespecial referencia aGalicia.

7.1.3.Sintetiza osprincipaisacontecementos doreinado de AfonsoXII.

7.1.4. Representa unhaliña do tempo desde1874 ata 1902 e sitúanela os principaisacontecementoshistóricos.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

CD

a,b,c,d,e,h,i,m 7.2.O reinadode Afonso XIII ea crise dosistema daRestauración.1902-1931

- Os inicios doreinado e aspropostas dereforma. 1902-1916

- A quebra dosistema daRestauración.1917-1923

- A ditadura dePrimo deRivera. 1923-1930

7.2.Analizar ascausas da quebra dosistema político daRestauración.

7.2.1.Valora osacontecementosdo 98 e as súasconsecuencias,destacando opapel dosrexeneracionistas.

7.2.2.Coñece eanaliza as causase acontecementosmáis destacadosque provocaron acrise do sistemada Restauración.

7.2.3.Analiza asforzas deoposición aosistema,destacando aposición de

CSC

CAA

CCL

80

- A fin damonarquía.1930-1931

republicanos enacionalistas daperiferia.

7.2.4.Analiza ascircunstanciasque puxeron fin áditadura e osintentos deproclamar arepública.

a,b,c,d,e,h,i,m 7.3.Nación enacionalismos enEspaña

- O nacionalismoespañol

- Rexionalismos enacionalismosperiféricos

- O catalanismo

- O nacionalismovasco

- O galeguismo

7.3.Comprendera orixe edesenvolvementodos movementos dereivindicaciónnacionalista.

7.3.1.Define osdiferentesconceptos denación e identificaos trazosdefinidores danación españolapara osconservadores eos demócratas.

7.3.2.Describe astendenciaspolíticas máisdestacadas e osprocesos deformación dosnacionalismosperiféricos enEspaña,destacando o casode Galicia.

7.3.3.Representaunha liña do tempodesde 1875 ata1931 e sitúa nelaos acontecementosmáis significativos.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

81

8. . A II República. A Guerra Civil nun contexto de crise internacional (1931-1939).


As causas que levaron á proclamación da Segunda República. As características principais do réxime republicano, así como os distintos partidos

políticos que foron protagonistas do período republicano. Os conflitos que se desenvolveron na España republicana e os grupos sociais

afectados. As causas do fracaso da experiencia republicana e o seu desenlace nunha

Guerra Civil. A evolución das operacións militares e o avance das frontes de guerra, así como

os condicionamentos do seu desenlace O diferente desenvolvemento político e social na España republicana e na

España nacional. A axuda estranxeira recibida en ambos bandos durante a Guerra. O significado deste conflito para a evolución de España, así como as súas

consecuencias.



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m 8.1. A SegundaRepública

- A proclamación daRepública

- As forzas sociais epolíticas na República

- O Bienio Reformista.Abril 1931-novembro1933

- O Bienio deDereitas. Novembro1933-febreiro 1936

- A Fronte Popular.Febreiro-xullo 1936

- A idade de prata dacultura española. Daxeración do 98 á do36

8.1.Explicar ecomprender aSegundaRepública comosolucióndemocrática aoafundimento dosistema daRestauración ediferenciar ossucesivosgobernos e assúas actuacións edificultades.

8.1.1. Explica ocontexto deproclamaciónda SegundaRepública, asprimeirasmedidastomadas polonovo goberno eas dificultadesque xurdiron.

8.1.2.Identifica asforzas de apoio ede oposición áRepública e valoraa significación dasreformasintroducidas polanova Constitución.

8.1.3.Sintetiza asactuacións edificultades doBienio Reformista,do Radical-Cedistae da FrontePopular.

8.1.4.Valora a Idadede Prata da culturae amplíainformación através da consultada rede sobrealgún aspecto

CSC

CAA

CCL

CCEC

82

9. A ditadura franquista (1939-1975)


Os trazos ideolóxicos do franquismo e a procedencia da súa fundamentación ideolóxica. A evolución económica e social da ditadura franquista. A dualidade cultural existente na España franquista O labor da oposición á ditadura.



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m 9.1. Bases e apoiosda ditadurafranquista

-Leis Fundamentais

- Franco, caudillo deEspaña

- Un reino sen rei

- O MovementoNacional

- Unidade da patriae centralismo

-Nacionalcatolicismo

- Sindicalismo

9.1.Caracterizar a ideoloxía, osapoios e as basesdo réximefranquista.

9.1.1. Describe asbases e os apoiosdo franquismo.

9.1.2. Analiza osprincipios do MovementoNacional comofundamentaciónideolóxica da ditadura.

9.1.3.Describe ostrazos da democraciaorgánica.

CSC

CAA

CCL

83

vertical

- Limitación dosdereitos individuais

- Subordinación damuller

- A democraciaorgánica

a,b,c,d,e,h,i,m 9.2.Unha longaposguerra. 1939-1959

- Da amizade cosfascismos aoillamento exterioraorecoñecementointernacional

- Da autarquíaeconómica aosinicios daliberalización

- A represión dosvencidos

9.2.Analizar aetapa da posguerrano contexto interiore internacional.

9.2.1.Sintetiza aposición de Españadurante a SegundaGuerra Mundial e assúas consecuencias.9.2.2.Analiza asdificultadeseconómicas daposguerra.9.2.3.Explica asituación daoposición políticadurante a posguerra,tanto no interiorcoma no exterior deEspaña.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m 9.3.Desenvolvemento económico einmobilismopolítico. 1959-1973

- Os Planoseconómicos

- Cambios sociaise forzas deoposición

- As relacións coexterior

9.3.Valorar odesenvolvementoeconómico dosanos 60 encontraste coinmobilismopolítico.

9.3.1.Analiza evalora o Plano deEstabilización e assúasconsecuencias.9.3.2.Comenta oscambios sociaisconsecuencia dodesenvolvementoeconómico.9.3.3.Coñece eanaliza a evolucióndas forzas deoposición aofranquismo.9.3.4.Identifica asactuacións máisdestacadas do

CSC

CAA

CCL

CMCCT

84

período desde opunto de vista dasrelacións coexterior.

a,b,c,d,e,h,i,m

g

9.4.A agonía dofranquismo. 1973-1975

- Crise económicae política

- O incrementodas forzas deoposición

- Os problemasexteriores: aMarcha Verde

- Enfermidade emorte de Franco

9.4.Comprender as dificultades dofranquismoprovocadas polacrise económica, aoposición política eos problemasexteriores.

9.4.1.Comprendeas múltiplesdificultades dofranquismo nosseus últimos anos eidentifica as máisdestacadas.9.4.2.Analiza asdiferentes posiciónspolíticas ante amorte de Franco.9.4.3. Representaunha liña do tempodesde 1939 ata1975, e sitúa nelaos principaisacontecementoshistóricos.

CSC

CAA

CCL

CD

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

p

9.5.A culturaespañola duranteo franquismo

9.5. Coñecer aevolución dacultura española,dentro e fóra deEspaña durante aditadura franquista.

9.5.1.Caracteriza acultura españoladurante ofranquismo,diferenciando asmanifestaciónsdentro e fóra dosistema.9.5.2. Describe adiversidade culturaldo período,distinguindo assúasmanifestacións.9.5.3. Procurainformación deinterese e elaboraunha breveexposición sobre acultura do exiliodurante ofranquismo.

CSC

CAA

CCL

85

10. Normalización democrática de España e integración en Europa (desde 1975).


O proceso de transición á democracia. A España das autonomías. A pluralidade e diversidade de realidades históricas que conforman a España

actual. Os desequilibrios territoriais e os diferentes graos de desenvolvemento

existentes no Estado español. As actuacións dos sucesivos gobernos democráticos. A Galicia autonómica.



COMP. CLAVE

a,b,c,d,e,h,i,m 10.1. A transicióndemocrática. 1975-1977

- Proclamación ecoroación do rei XoánCarlos I

- O primeiro gobernoda Monarquía

- Adolfo Suárez e oinicio das reformas

10.1.Valorar oproceso de transicióndesde a ditadura ádemocracia.

10.1.1.Coñece evalora o proceso datransicióndemocrática.10.1.2. Explica asalternativaspolíticas que sepropuñan tras amorte de Franco, equen defendía cadaunha.

10.1.3.Analiza asmedidas adoptadaspolos primeirosgobernos damonarquía.10.1.4.Valora o inicio

das reformas a partir donomeamento de AdolfoSuárez comopresidente de Goberno.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 10.2.A Constitución de1978

10.2.Coñecer evalorar os trazosbásicos da actual

10.2.1. Explica oproceso de

CSC

CAA

86

- Trazos xerais

- Dereitos e deberes

- Os poderes doEstado

Constitución. elaboración daConstitución de1978.10.2.2. Analiza osprincipios reitoresda Constitución de1978.10.2.3.Diferencia edescribe ospoderes do Estadosegundo aConstitución.

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 10.3.Os gobernos deUCD.

- Os gobernos deAdolfo Suárez. 1977-1981

- O goberno deLeopoldo CalvoSotelo. 1981-1982

10.3.Analizar aactuación dosgobernos de AdolfoSuárez e LeopoldoCalvo Sotelo.

10.3.1.Describe asprincipaisactuacións políticase económicas dosgobernos da UCD.10.3.2. Identifica asdificultades dosgobernos da UCD ea perda daseleccións.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m

p

10.4.A creación doEstado dasAutonomías

10.4.Comprendero proceso deformación do Estadodas Autonomías, assúas dificultades eos diferentes ritmosde consecución daautonomía.

10.4.1. Define oEstado dasAutonomías dentrodun Estado deDereito.10.4.2. Analiza ecomenta a novaorganización doEstado e os iniciosda formación dasactuaisComunidadesAutónomas.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 10.5.Os gobernossocialistas deFelipe González.

- Integración deEspaña na políticainternacional

10.5.Coñecer asreformas máissignificativas dosgobernos socialistase valorar aconsolidación doestado do benestar.

10.5.1.Valora asignificación doascenso dosocialismo aopoder.10.5.2.Sintetiza asreformas máis

CSC

CAA

CCL

CMCCT

87

- O Estado dobenestar

- Axuste ereactivacióneconómica

- O cambiosociocultural

- Escándalos edesprestixiosocialista

significativas dosseus gobernos.10.5.3.Valora oproceso deincorporación deEspaña á Europacomunitaria.

a,b,c,d,e,h,i,m 10.6.Os gobernosconservadores deJosé María Aznar

- Crecemento,privatización emoeda única

- Reformas doprogramaconservador

- A guerra de Iraq eo terrorismo decarácter xihadista

10.6.Describir asprincipais actuaciónsdos gobernos doPartido Popular

10.6.1.Identifica asreformas máisdestacadas doprogramaconservador.10.6.2.Analiza oimpacto doterrorismoxihadista e as súasconsecuencias napolítica nacional.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m 10.7.Os gobernossocialistas de JoséLuis RodríguezZapatero

- Reformas doprograma socialista

- Da bonanza á crise

- Cambios sociais

- A tregua de ETA enovos movementossociais

10.7.Analizar asreformas doprograma socialista.

10.7.1.Destaca asreformas sociaismáis significativasdos gobernos deJ.L.RodríguezZapatero.10.7.2.Valora oimpacto da criseeconómicamundial de 2008.10.7.3.Caracterizaa sociedadeespañola nosinicios do séculoXXI.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m 10.8.Os gobernosconservadores deMariano Rajoy

10.8.Enunciar evalorar a actuacióndos gobernos

10.8.1.Describe asactuacións máisdestacadas do

CSC

CAA

88

- Medidas contra acrise

- Os problemas decorrupción

- Novas forzaspolíticas

- Relevo na xefaturado Estado

- O novo mapapolítico

conservadores doPartido Popular.

novo Goberno doPartido Popular.10.8.2.Valora osproblemas doGoberno e onacemento denovas forzaspolíticas.10.8.3. Elabora uneixe do tempo noque sitúa osdiferentesmandatos dospresidentes deGoberno e osfeitos máissignificativos dassúas actuacións.

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m

g

p

10.9.A Galiciaautonómica.

- Os gobernosautonómicos

- Unha poboaciónestancada

- Desequilibradodesenvolvementoeconómico

10.9.Coñecer aevolución dosgobernosautonómicos e dassúas principaisactuacións.

10.9.1.Sintetiza asfases do procesopreautonómico eas súascaracterísticas.10.9.2.Identifica osdiferentesgobernosautonómicos e ospresidentes daXunta de Galicia evalora as súasactuacións.10.9.3.Caracterizaa sociedadegalega actualdesde o punto devista demográficoe socio-económico. 10.9.4. Elabora uneixe do tempo noque sitúa osdiferentesmandatos dospresidentes

CSC

CAA

CCL

CMCCT

CD

89

autonómicos e osfeitos máissignificativos dassúas actuacións.

9.2. TEMPORALIZACIÓN. HISTORIA DE ESPAÑA 2º BACHARELATO1ª AVALIACIÓN

Tema 1. A península ibérica desde os primeiros humanos ata a desaparición da monarquía visigoda (711).

Tema 2. A Idade Media: tres culturas e un mapa político en constante cambio (711-1474). Tema 3. A formación da monarquía hispánica e a súa expansión mundial (1474-1700). Tema 4. España na órbita francesa: o reformismo dos primeiros Borbóns (1700-1788).

2ª AVALIACIÓN

Tema 5. A crise do Antigo Réxime (1788-1833): Liberalismo fronte a Absolutismo. Tema 6. A conflitiva construción do Estado liberal (1833-1874). Tema 7. A Restauración Borbónica: implantación e afianzamento dun novo sistema

político (1874-1902).

3ª AVALIACIÓN

Tema 8. A II República. A Guerra Civil nun contexto de crise internacional (1931-1939). Tema 9. A ditadura franquista (1939-1975). Tema 10. Normalización democrática de España e integración en Europa (desde 1975).

10. XEOGRAFÍA DE ESPAÑA 2º BACHARELATO



DESENVOLTOS NO CURSO DE XEOGRAFÍA DE ESPAÑA 2º

BACHARELATO

A Xeografía exposta neste curso ten como obxectivo fundamental acomprensión do territorio, produto da interrelación de múltiples factores, e,ademais, que o alumnado poida explicar a realidade xeográfica española, conespecial atención ao territorio galego, como referente e identidade próxima.Grazas a este coñecemento adquirido, a xeografía pode transmitir a idea deresponsabilidade dentro da sociedade, posto que o ser humano é o principalaxente de transformación do medio natural: desta maneira, a materia deXeografía participa moi profundamente na formación en valores no eido dos

90

principios do desenvolvemento sustentable e o medio, como recurso escaso enon renovable.Deste xeito, intentarase dar unha interpretación global e iterrrelacionada de cada fenómenoxeográfico, e ofrecer os mecanismos que sirvan para dar respostas e explicacións aosproblemas do territorio español, así como coñecer, ademais, as interdependencias quevinculan a xeografía de España co resto do mundo, en especial coa Unión Europea.

A materia é rica en achegas ao desenvolvemento competencial. Acompetencia clave matemática e, moi especialmente, as competencias básicasen ciencia e tecnoloxía están moi presentes, xa que en xeografía se requireabordar aprendizaxes de feitos e procedementos propios das ciencias da terraou da estatística. Do mesmo xeito, a competencias sociais e cívicas reciben untratamento moi específco relacionado cos contidos propios da xeografíacomo o desenvolvemento sustentable, que ademais é un elemento transversalao longo da etapa. Pola súa banda, as competencias lingüística e dixital(fronte á realidade ineludible da universalización da cartografía dixital e otratamento cotiá das imaxes satélite), e a de aprender a aprender estánpresentes de maneira constante na súa vertente máis instrumental e debenimpregnar todo o que sexa posible o desenvolvemento curricular da materia.A competencia clave de sentido de iniciativa e espírito emprendedor debeestar moi presente nas vertentes máis actitudinais da competencia (saber ser)e na de coñecemento procedemental.

Os contidos específicos da materia Xeografía a partir dos que poderemos acadar osobxectivos do bacharelato refírense ao espazo, as paisaxes e as actividades que sedesenvolven sobre o territorio, e analiza a relación entre a natureza e a sociedade, así comoas súas consecuencias

A distribución de contidos que se expón pretende afianzar os coñecementos sobre xeografíaadquiridos na ESO e, por outra banda, afondar no coñecemento da ciencia xeográfica paraproporcionar as conexións con opcións posteriores.

Bloque 1. A xeografía e o estudo do espazo xeográfico. Bloque 2. O relevo español, a súa diversidade xeomorfolóxica Bloque 3. A diversidade climática e a vexetación Bloque 4. A hidrografía Bloque 5. As paisaxes naturais e as relacións entre natureza e sociedade Bloque 6. A poboación española Bloque 7. O espazo rural e as actividades do sector primario Bloque 8. As fontes de enerxía e o espazo industrial Bloque 9. O sector servizos Bloque 10. O espazo urbano Bloque 11. Formas de organización territorial Bloque 12. España en Europa e no mundo



91

10.2. TEMPORALIZACIÓN. XEOGRAFÍA DE ESPAÑA 2º BACHARELATO1ªAvaliación

Bloque 1. A xeografía e o estudo do espazo xeográfico. Bloque 2. O relevo español, a súa diversidade xeomorfolóxica Bloque 3. A diversidade climática e a vexetación Bloque 4. A hidrografía

2ª Avaliación

Bloque 5. As paisaxes naturais e as relacións entre natureza e sociedade Bloque 6. A poboación española Bloque 7. O espazo rural e as actividades do sector primario Bloque 8. As fontes de enerxía e o espazo industrial

3ª Avaliación

Bloque 9. O sector servizos Bloque 10. O espazo urbano Bloque 11. Formas de organización territorial Bloque 12. España en Europa e no mundo

11. HISTORIA DA ARTE 2º BACHARELATO



DESENVOLTOS NO CURSO DE Hª DA ARTE DE 2º

BACHARELATO

A Historia da arte ten por obxecto de estudo a obra de arte como produto resultante daintelixencia, a creatividade e a actuación humanas, que se manifestaron de forma diferentenas diversas sociedades e culturas ao longo do tempo. O estudo da Historia da arte debeachegar ao estudante os coñecementos necesarios para a análise, interpretación e valoraciónda arte a través da linguaxe das formas e do pensamento visual. Proponse unha selección

Xeografía. 2º de bacharelato.

Obxectivos

Contidos Criterios deavaliación

Estándares deaprendizaxe

Competencias clave

Bloque 1. A xeografía e o estudo do espazoxeográfico

d e g i l

B1.1. Conceptode xeografía.Métodos e fer-ramentas propi-as da discipli-na.

B1.1. Recoñe-cer a peculiari-dade do coñe-cemento xeo-gráfico utilizan-do as súas fe-rramentas deanálise e osseus procede-mentos.

XHB1.1.1. Des-cribe a finalida-de do estudoda xeografía, eas principaisferramentas deanálise e osseus procede-mentos.

CMCCT CAA CCL CD

d e l

B1.2. Carac-terísticas do es-pazo xeográfi-co. Conceptode paisaxecomo resultadoda interacciónentre factoresnaturais e cul-turais. Desen-volvementosustentable.

B1.2. Identificaro espazo xeo-gráfico como talnas súas diver-sas ocupa-cións, enten-déndoo comocentro de rela-cións humanase sociais.

XHB1.2.1.Identifica aspaisaxes xeo-gráficas.

CMCCT CAA CCL

XHB1.2.2. Enu-mera e descri-be as carac-terísticas daspaisaxes xeo-gráficas.

CMCCT CAA

d g i l

B1.3. Repre-sentación gráfi-ca do espazoxeográfico adistintas esca-las.

B1.3. Distinguire analizar os ti-pos de planos emapas con dife-rentes escalas,identificándooscomo ferramen-tas de repre-sentación doespazo xeo-gráfico

XHB1.3.1. Utili-za adecuada-mente as ferra-mentas carac-terísticas daciencia xeo-gráfica.

CMCCT CAA CD

d g i l

B1.4. Planos emapas: com-poñentes eanálise. Omapa topográfi-co nacional aescala1:50.000.

B1.4. Analizar ecomentar omapa topográfi-co nacional E:1/50.000.

XHB1.4.1. Ex-trae informa-ción do mapatopográfico me-diante os pro-cedementos detraballo doxeógrafo.

CMCCT CAA CD

XHB1.4.2. Ex-trae a informa-ción de mapase planos de di-ferentes esca-las.

CMCCT CD

92

equilibrada que permita unha aproximación xeral ao desenvolvo da arte occidental, desde onacemento do clasicismo na Antigüidade grecorromana ata a arte contemporánea.

A Historia da arte a través das súas manifestacións concretas ha de ter en conta, polo menos,un dobre referente: por unha banda, o contexto histórico e cultural en que se produce a obra;e por outro, as características específicas da mesma. A complexidade dos factores queinterveñen na creación da obra de arte e a especificidade de cada un das linguaxes artísticasesixen utilizar un método de análise que integre distintas perspectivas, entre as que podensinalarse, polo menos, a formal, a sociolóxica e a iconológica. Ademais, consolida nosalumnos e alumnas certos valores e actitudes fundamentais, como a capacidade de goce antea contemplación da arte, o respecto pola creación artística, aínda que non exento de espíritocrítico, e de forma moi especial a valoración do patrimonio artístico e a responsabilidade dasúa conservación, pois se trata dun legado que ha de transmitirse ás xeracións futuras.

A obra de arte, xunto con outras fontes de coñecemento histórico, constitúeun valioso testemuño para coñecer a mentalidade, a cultura e a evolución dassociedades: é, daquela, imprescindible estudala no seu contexto histórico,social e cultural, incidindo á vez no feito de que as obras artísticas podenperdurar a través do tempo con usos e funcións sociais diferentes en cadaépoca. Tampouco hai que esquecer que na sociedade actual, altamentetecnificada, o ámbito das artes plásticas tradicionais se viu agrandado coaachega doutras manifestacións procedentes das novas tecnoloxías e dosmedios de comunicación visual, de maneira que o universo da imaxe formaparte da nosa realidade cotiá. Proponse unha selección que permita unha aproximación xeral aodesenvolvemento da arte occidental, desde o nacemento do clasicismo naantigüidade grecorromana ata a arte contemporánea. Neste sentido, resultapreferible centrar o estudo nas características esenciais dos períodos, estilosou correntes máis significativos da arte occidental, así como na súa evolución,a través da análise dun número limitado de obras representativas ounomeadamente salientables, aínda que iso obrigue a renunciar de antemán acertos/as artistas e obras de interese indiscutible.

Bloque 1. Raíces da arte europea: o legado da arte clásicaBloque 2. Nacemento da tradición artística occidental: a arte medievalBloque 3. Desenvolvemento e evolución da arte europea no mundo modernoBloque 4. O século XIX: a arte dun mundo en transformaciónBloque 5. A ruptura da tradición: a arte na primeira mitade do século XXBloque 6. A universalización da arte desde a segunda metade do século XXBloque 7. O vocabulario artístico.

Criterios de avaliación

Estándares de aprendizaxe

Competencias clave

BLOQUE 1 Raíces daarte europea

B1.1. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte grega, en relación co seu contexto histórico e cultural.

HAB1.1.1. Explica as características esenciais da arte grega e a súa evolución notempo a partir de fontes históricas ou historiográficas.

CCECCCLCAA

HAB1.1.2. Define o concepto de orde arquitectónica e compara as tres ordes da arquitectura grega.

CCECCCLCAA

HAB1.1.3. Describe os tipos de templo grego, con referencia ás características arquitectónicas e a decoración escultórica.

CCECCCL

HAB1.1.4. Describe as características do teatro grego e a función das súas partes.

CCECCCL

HAB1.1.5. Explica a evolución da figura humana masculina na escultura grega apartir do "Kouros" de Anavysos, o "Doríforo" (Policleto) e o "Apoxiomenos" (Lisipo).

CCECCCLCAA

B1.2. Explicar a función social da arte grega, especificando o papel desempeñado polos/as clientes e artistas, e as relacións entre eles.

HAB1.2.1. Especifica quen eran os/as principais clientes da arte grega, e a consideración social da arte e dos/das artistas.

CCECCCLCSC

B1.3. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte grega, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

HAB1.3.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas gregas: Partenón, Tribuna das Cariátides do Erecteion, templo de Atenea Niké e teatro de Epidauro.

CCECCCLCAA

HAB1.3.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas gregas: Kouros de Anavysos, Auriga de Delfos, Discóbolo (Mirón), Doríforo (Policleto), unha metopa do Partenón (Fidias), Hermes conDioniso neno (Praxíteles), Apoxiomenos (Lisipo), Vitoriade Samotracia, Venus de Miloe friso do altar de Zeus en Pérgamo (detalle de Atenea e Gea).

CCECCCLCAA

B1.4. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte romana, en relación co seu contexto histórico e cultural.

HAB1.4.1. Explica as características esenciais da arte romana e a súa evolución no tempo a partir de fontes históricas ou historiográficas.

CCECCCLCAA

HAB1.4.2. Especifica as CCEC

93

11.2. TEMPORALIZACIÓN. Hª DA ARTE 2º BACHARELATO

1ª Avaliación

Bloque 1. Raíces da arte europea: o legado da arte clásica

Bloque 2. Nacemento da tradición artística occidental: a arte medieval

2ª AvaliaciónBloque 3. Desenvolvemento e evolución da arte europea no mundo modernoBloque 4. O século XIX: a arte dun mundo en transformación

3ª AvaliaciónBloque 5. A ruptura da tradición: a arte na primeira mitade do século XXBloque 6. A universalización da arte desde a segunda metade do século XXBloque 7. O vocabulario artístico.

94

12. METODOLOXÍA DIDÁCTICA . CONCRECIÓNSMETODOLÓXICAS Tódalas materias que se integran no departamento son disciplinas ricas en información, peronós pretendemos que os nosos alumnos e alumnas, ademáis de adquirir unha boa formaciónen contidos, desenvolvan unha actitude reflexiva e crítica ante a materia e unha madurezpersoal, polo tanto debemos darlles a oportunidade de buscar a información de formaindependente, e non sempre xa elaborada. Este sistema de ensino implica o tratamento defontes diferentes para cada unha das unidades, un proceso que debe ser gradual para que oalumno se vaia acostumando. Desta maneira, a aprendizaxe parte dun ensino activo.

A metodoloxía que se pretende seguir cos novos presupostos didácticos é de caráctercomprensivo e conta coa participación activa do alumnado. O importante, pois, non é o que oprofesor ensina, senón o que o alumno aprende; por iso, é máis apropiada unha metodoloxíaparticipativa.

Para manter a atención dos alumnos, convén utilizar os novos medios técnicos como formasalternativas de buscar información. Serven, ó mesmo tempo, para potenciar a presencia domundo de hoxe na aula. Pode que ó principio non sexa moi fácil esta busca de información,pois hai textos primarios e fontes gráficas de difícil lectura. Por iso, é conveniente que aaproximación se faga de maneira gradual, para que o alumno se habitúe ás fontes difíciles demanexar. Neste sentido, as saídas da aula, perfectamente programadas e non como simpledivertimento, facilitan a introdución do alumnado nos mecanismos de investigación. Ter unobxectivo concreto e coñecer con antelación en qué consiste o que se vai analizar é unha dasmotivacións máis fortes.

Neste ensino activo e de indagación deben incluírse os traballos en grupo dentro da aula.Outro elemento primordial de toda aprendizaxe comprensiva é facer o maior uso posible dasrelacións dos novos coñecementos con esquemas que o alumnado teña xa adquiridos ouestean en fase de adquisición.

Dada a simultaneidade dalgúns temas nos currículos de varias materias que se imparten nomesmo curso, é un recurso metodolóxico inestimable a interdisciplinariedade. En calqueracaso, o método empregado debe ir sempre de acordo cos obxectivos que se pretendenconseguir.

Preténdese tamén que o alumnado domine, ó final do curso escolar, un vocabulariocientífico das materias.

A gradación na adquisición do vocabulario corresponderase cunha gradación na dificultadedas unidades, que esixen formulacións cada vez máis profundas. Ó final de cada unidadeintroducirase unha actividade de síntese a través da cal o alumno deberase lembrar dovocabulario xa estudiado.

A utilización do contorno próximo na medida do posible é tamén un dos puntos básicos quehai que ter en conta. Neste sentido o departamendo participa activamente no ROTEIROPOR COIA, traballo multidisciplinar que ten como obxectivo a interelación do alumnado docentro co barrio.

A contextualización nos período históricos é outro aspecto clave no estudo de tódalasmaterias. Por iso é fundamental a utilización de eixes cronolóxicos, esquemas e resumos.

Especial mención temos que facer a técnica de comentario de texto (iniciada en 4º ESO através do análise de películas relacionadas coa materia), tanto no primeiro curso debacharelato, coma nas distintas asignaturas de 2º de bacharelato, pois é fundamental pararesolver positivamente a proba de acceso á universidade; e tamén o cine é un instrumentovalioso para contextualizar os coñecementos, sempre con películas e documentais adaptadasas distintas etapas educativas.

95

Todo o anteriormente exposto conséguese mediante a utilización na aula de tratamentosdiferentes da información e alternando os procedementos de traballo. A isto é necesarioengadirlle a observación de diapositivas, atlas, a lectura de fontes iconográficas, a utilizaciónperiódica de libros diferentes ó libro de texto, os comentarios en grupo e os vídeos, queactúan como actividade globalizadora. Ó principio de cada unidade son necesarias as clasesexpositivas, pois é tarefa do profesor centrar os aspectos máis relevantes de cada unidadedidáctica.

ESTRATEXIAS METODOLÓXICAS

Partir da competencia inicial do alumno Ter en conta a diversidade: respectar os ritmos e estilos de aprendizaxe. Potenciar as metodoloxías activas combinando traballo individual e cooperativo, e a

aprendizaxe por proxectos Uso habitual das TIC Papel facilitador do docente

Posibles estratexias: memorización comprensiva; indación en textos e documentos;elaboración de síntesis; analises de documentación, gráficos, mapas, estatísticas, obras dearte; comentarios de texto, gráficos , mapas e obras de arte; resolución de problemas eestudo de proxectos.

Secuenciación habitual de traballo na aula:

1. Motivación: presentación da actividade mediante mapas, documentos, vídeos...Información do profesor-a.

2. Traballo persoal por parte do alumno: lectura de textos, análise de documentos,respostas a preguntas, resolución de problemas, comentarios de textos, imaxes,obras de arte..., elaboración de mapas, gráficas, sintesis, mapas conceptuais.Memorización comprensiva.

3. Traballos en grupo: Pequenos grupos (parellas): será o método máis utilizado para a realización de

tarefas e o seguimento das explicacións do profesorado. Gupos heteroxéneos e flexibles da catro ou cinco alumnos con diferente nivel

competencial: para a realización de traballos (exposicións e debates) e coa utilizaciónde estratexias de aprendizaxe cooperativa.

4. Avaliación: análise das producións do alumno ( caderno, mapas, comentarios...),exposicións orais, probas escritas e traballos individuais e en grupo.

Observación do traballo diario do alumno na aula

13. MATERIAIS E RECUROSOS DIDÁCTICOS QUE SE VAN AUTILIZAR

Libros de texto da editarial Santillana para todos os cursos da ESO e para a asignatura de Hª do Mundo Contemporáneo de 1º de Bacharelato., Hª de España de 2º, Xeografía de 2º.

En Historia da Arte non hai libro de texto. Darase a información nun pen. Fichas de reforzo e fichas de ampliación. Atlas xográficos e históricos. Mapas murais físicos, políticos, temáticos, históricos...

Traballos con xornais Saídas didácticas (especificadas no seu apartado)

96

Cine: O cine, tanto a ficción coma os documentais,é unha ferramenta imprescindiblehoxe na aprendizaxe das Ciencias Sociais. O departamento conta con aulas dotadasde ordenador e canón que permite o uso de internet para acompañar en imaxes oscontidos. Unha vez que se ven as películas, se traballan cunha actividade decomentario que remata cunha posta en común traballando os aspectos estéticos e osvalores democráticos.

Charlas e conferencias de diferentes relatores (Asociación da Memoria Histórica,familias, asociacións veciñais do barrio de Coia, escritores...)

Material didáctico da Biblioteca do centro. O departamento participa tamén dosdistintos proxectos interdisciplinares que, dende a biblioteca, proponse para traballaró longo do curso escolar

PROXECTO LECTOR:O Seminário de Xª e Hª do IES Alexandre Bóveda traballaráneste curso 2010-11 o cómic, a prensa e o cine como aportación ao Plan Lector. No1º e 4º curso de ESO prograremos a lectura de cómics relacionados cós temas atratar. O cómic permite de un xeito sinxelo e atractivo acadar unha visión maiscercana ó alumnado sobre os feitos históricos. Os dibuxos atractivos e as distintastécnicas narrativas tamén favorecen a aprendizaxe crítica. Para elo contamos coacolección de cómics que ten a biblioteca:

1º ESOTintín para traballar os temas de xeografía de 1º de ESOColección de A nosa terra para traballar os temas de Hª Asterix e Obelix para os temas do Imperio Romano de 1º ESO

3º ESOLa vuelta al mundo de un forro polar rojo

4º ESOLa gran guerra JOE SACCOPersépolis SATRAPICefé Budapest TAPICOMaus ART SPIEGELMANA conta atrás- I parte CARLOS PORTELA e SERGI SAN JULIÁNEl arte de volar ALTOARRIBA

1º Bacharelato14 de JEAN ECHENOZCorrer de JEAN ECHENOZ

TIC: os contidos da materia serán subidos na plataforma AULA CESGA. O vídeo (Yuotube e similares) serán una ferramenta imprescindible nas explicacións. O alumnado deberá facer tarefas en software: presentaciónns, pdf… Uso da conta de correo electrónico para a comunicación co profesorada e enviar

traballos.

Enlaces Internet.

14. AVALIACIÓN. Criterios sobre a avaliación, acualificación e a promoción do alumnado

97

De acuerdo Orden ECD/65/2015, de 21 de enero, pola que se describen as relaciónsentre as competencias, os contidos e os criterios de avaliación da educación primaria, aeducación secundaria obrigatoria e o bachillerato.

Na avaliación continua dos diferentes cursos, deberá terse en conta o grao dedominio das competencias correspondentes á Educación Secundaria Obrigatoriae o Bacharelato, a través de procedementos de avaliación e instrumentos deobtención de datos que ofrezan validez e fiabilidade na identificación dasaprendizaxes adquiridas.Por iso, para poder avaliar as competencias é necesario elixir, sempre que sexaposible, estratexias e instrumentos para avaliar ao alumnado de acordo cos seusdesempeños na resolución de problemas que simulen contextos reais,mobilizando os seus coñecementos, destrezas, valores e actitudes.A avaliación do grao de adquisición das competencias debe estar integrada coaavaliación dos contidos. Os niveis de desempeño das competencias poderansemedir a través de indicadores de logro, tales como rúbricas ou escalas deavaliación.

A LOMCE establece a avaliación como un sistema progresivo, continuo y sistemático ,como un medio e non como un fin en si mesmo que integre a todos os participantes nosistema educativo: alumnos e docentes.

Os referentes para a comprobación do grado de adquisición das competencias e do logrodos obxectivos de etapa nas avaliacións continua e final serán os criterios de avaliación eestándares de apendizaxe. Os estańdares de aprendizaxe veñen a concretar os criterios deavaliación nos cales están presentes contidos, competenciaas e obxectivos.

A avaliación positiva requerirá que os alumnos:

1. Dominen os contidos mínimos en relación ós criterios de avaliación

sinalados.

2. Sexan capaces de desenvolver un traballo diario na clase.

3. Dominen os procedimentos propios da asignatura tales como o comentario de texto queserá introducido gradualmente, da obra de arte, traballo con mapas, gráficos...

4. Participar activamente nos traballos en grupo.

5. Adquirir o vocabulario específico da materia tratada.

14.1. INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN Serán variados, incluíndo:

Probas escritas obxectivas Exposicións orais Temas a desenvolver Elaboración e comentarios de gráficas, táboas, organigramas, eixes cronolóxicos e

mapas. Introducción ao comentario de texto Traballos individuais ou en equipo

98

O caderno de clase Traballos referidos ás actividades extraescolares e saídas, conferencias, etc.

INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN, específicos para bacharelato: Comentario de texto e composición de tema escrito para a Historia de España Comentarios de obras arquitectónicas, escultóricas e pictóricas para a Historia da

Arte Dominio dos diferentes procedimentos da Xeografía de España

14.2. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDASINDIVIDUAIS OU COLECTIVAS QUE SE POIDAN ADOPTARCOMO CONSECUENCIA DOS SEUS RESULTADOS

Data prevista de realización: Primeiras semanas de outubroProba (proba tipo test, preguntas e respostas, confección de mapas, gráficos…relacionados cos estándares, etc.): Constará dunha relación de preguntas teóricas, mapas físicos, algún gráfico etc.

Descrición do tipo de proba:

Calificarase en base a 10. As probas de Avaliación Inicial parten dos obxectivos,competencias e contidos mínimos que o alumnado debeu adquirir ao finalizar o cursoanterior.Mecanismo para informar ás familias: No caso de carencias de contidos moi acusada informarase a familia a través do seu titor/a

Consecuencias dos resultados da proba:

A avaliación inicial permitenos coñecer o punto de partida do proceso de ensino-aprendizaxe. Servirá para marcar o nivel de partida dos novos contidos do curso, o númerode alumnos que deben recibir reforzo na aula, apoio fóra da aula, materiais específicos quese necesitan etc.

14.3. CRITERIOS DE CALIFICACIÓN A cualificación de cada trimestre obterase tendo en conta os seguintes aspectos:

Exames de avaliación: Os exames estarán basados nos contidos impartidos en clase a partir do libro de texto

e dos apuntes aportados polo profesorado. Se se realizan máis de un examen, acharase a media aritmética entre eles. Dado que no boletín de calificacións deben figurar cifras enteiras, no caso de que o

alumno obteña de nota media una cifra con decimais, redondearáse por excesocuando o decimal sexa 0'5 o máis

A non presentación a un exame deberá ser xustificada documentalmente. Arepetición da proba farase o mesmo día da incorporación do alumno/a á aula.

O alumnado que sexa pillado copiando será calificado cun 0 en dito exame. Detratarse dun exame final supondrá o suspenso global da asignatura. O materialempregado para intentar copiar e facer fraude será requisado.

99

O alumnado escribirá os exames en bolígrafo azul ou negro. Non se permitirá ter no pupitre libros ou apuntamentos. Os teléfonos móbiles

deberán depositarse á entrada de clase na mesa do profesor ou en calquera lugarfose do alcance do alumno baixo pena de expulsión do exame.

B. Probas de control de estudo

Poderán realizarse en calquera momento e sen previo aviso. Versarán sobre a materia dada en clase.

C. Caderno

Todos os alumnos e alumnas deben ter un caderno onde recollan os seusapuntamentos. O profesorado poderá revisar e/ou recoller os cadernos do seualumnado en calquera momento.

Valorarase os seguintes aspectos: presentación, organización de contidos, realizaciónde todas as tarefas, coidado do material entregado polo profesorado...

Especial mención nas tarefas que teñen que reflexarse no caderno son a realizaciónde mapas (nas materias de Xeografía), de comentarios de texto e de obras de arte.

D. Traballos obrigatorios

O profesorado de Xeografía e Historia poderá propor ao seu alumnado diferentestraballos obrigatorios ao longo do curso tanto para realizar en clase como en casa.

Calquera traballo que mande entregar o profesorado nunha data determinadaconsiderarase traballo obrigatorio.

Os traballos obrigatorios serán individuais ou grupais. Se non se entrega o traballo na forma indicada ou na data prevista puntuará cero e

repecutirá na nota final según as porcentaxes especificadas. O alumnado terá que expor oralmente o seu traballo se así llo indica o profesor ou

profesora.

E. Traballos voluntarios

Os traballos voluntarios do alumnado poderán ser individuais o en grupo. Estes traballos faranse seguindo as indicación do profesorado en canto a tema e

características a cumprir. Este tipo de traballos, tanto voluntarios como obrigatorios, computarán ate un

máximo de 1 punto e sumarase á cualificación acadada polos exames. alumnado terá que exponer oralmente o seu traballo.

14.4. PONDERACIÓN DAS CUALIFICACIÓNS PORAVALIACIÓN:

E.S.OO alumnado acadará unha avaliación positiva se cumpre cos requisitos previos, elabora ostraballos e aproba os exames.

A nota final de cada avaliación será o resultado da aplicación das seguintes porcentaxes:

1º, 2º, 3ºESO

Apartado A): 60%

Apartados B), C), D), E): 40%

A cualificación final de curso será a media ponderada entre as tres avaliacións.

100

RECUPERACIÓN

Polas características especiais do currículum durante a etapa da ESO temos queespecificar una serie de criterios para a RECUPERACIÓN da materia por avaliacións

Terase en conta a evolución académica do alumnado dende a primeira avaliaciónpara determinar as necesarias recuperacións posteriores: sempre que teña aprimeira avaliación cunha nota de 4, se lle poderá aprobar se o progreso na segundae terceira (mínimo de 5) é significativo.

Farase unha recuperación para a materia de Xeografía e outra para a de Historia.Cada parte trátase como materia independente unha da outra aínda que coincidan namesma avaliación. O alumnado deberá acreditar un dominio igualitario de ambaspartes (Xeografía e Historia) en ambas recuperacións para acadar o aprobado final.

Unha vez avaliada toda a materia de Historia ou de Xeografía, aquel alumnadosuspenso poderá facer un examen de recuperación nas vindeiras semanas. Se nonrecupera a materia, esta será recuperada nun exame en setembro.

Si se recupera unha das dúas materias, en setembro se mantén o aprobado e sórecuperará a materia suspensa (Xeografía ou Historia).

4º ESO

Apartado A): 70%

Apartados B), C), D), E): 30%

Terase en conta a evolución académica do alumnado dende a primeira avaliaciónpara determinar as necesarias recuperacións posteriores: sempre que teña aprimeira avaliación cunha nota de 4, se lle poderá aprobar se o progreso na segundae terceira (mínimo de 5) é significativo.

Haberá unha recuperación por avaliacións en xuño só para aqueles alumn@s queteñan unha ou dúas avaliacións suspensas. O alumnado que en xuño teña as tresavaliacións suspensas so poderá recuperar en setembro.

CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA. SETEMBRO

O alumnado que non superou satisfactoriamente o curso ten dereito a unha probaextraordinaria en setembro. Neste caso, o único instrumento de avaliación será aproba escrita. Para poder recuperar será preciso obter máis dun 5 na nota do exame.Os exames de setembro estarán consensuados no departamento para cada curso emateria. Será un exame global de toda a materia.

BACHARELATO1º de Bacharelato. Historia do Mundo Contemporáneo

O alumnado acadará unha avaliación positiva se cumpre cos requisitos previos, elabora ostraballos e aproba os exames.

Se se realiza máis dun examen, acharase a media aritmética entre eles. A ponderación será dun 80% a nota das probas escritas e un 20% entre os seguintesapartados. (traballos, comentarios de texto).A non presentación a un exame deberá ser xustificada documentalmente. Arepetición da proba farase o mesmo día da incorporación do alumno/a á aula.

101

O alumnado que sexa pillado copiando será calificado cun 0 en dito exame. Detratarse dun exame final supondrá o suspenso global da asignatura. O materialempregado para intentar copiar e facer fraude será requisado.

RECUPERACIÓN

Farase un exame de recuperación trimestral. O alumnado que deixe un parcial enbranco non terá dereito a presentarse ao exame de recuperación trimestral.

Haberá unha recuperación por avaliacións en xuño só para aqueles alumn@s queteñan unha ou dúas avaliacións suspensas. O alumnado que en xuño teña as tresavaliacións suspensas so poderá recuperar en setembro.



2º de Bacharelato. Historia da Arte. Xeografía de España. Hª de España

O alumnado acadará unha avaliación positiva se cumpre cos requisitos previos, elabora ostraballos e aproba os exames.

Nas materias de 2º de bacharelato pertencentes ao noso departamento, á hora de avaliar séguese polo miudo as indicacións dadas polos grupos de traballo da CIUGA organizadoras da proba de selectividade

Se se realiza máis dun examen, acharase a media aritmética entre eles sempre que anota non sexa inferior a 4. A ponderación será dun 80% a nota das probas escritas e un 20% entre os seguintesapartados. (traballos, comentarios de texto).A non presentación a un exame deberá ser xustificada documentalmente. Arepetición da proba farase o mesmo día da incorporación do alumno/a á aula.O alumnado que sexa pillado copiando será calificado cun 0 en dito exame e por tantoen dita avaliación. De tratarse dun exame final supondrá o suspenso global daasignatura. O material empregado para intentar copiar e facer fraude será requisado.

RECUPERACIÓN

Farase un exame de recuperación trimestral. O alumnado que deixe un parcial enbranco non terá dereito a presentarse ao exame de recuperación trimestral.En xuño se fará un exame por avaliacións para dar outra oportunidade de aprobar amateria. Os estudantes que non consigan recuperar se examinarán de toda a materiaen setembro.



102

15. AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRÁCTICADOCENTE.

15.1 INDICADORES DE LOGRO DO PROCESO DE ENSINO

15.2. INDICADORES DE LOGRO DA PRÁCTICA DOCENTE

Escala

1 2 3 41. Como norma xeral, fanse explicacións xerais para todo o alumnado. 2. Ofrécense a cada alumno/a as explicacións individualizadas que precisa. 3. Elabóranse actividades atendendo á diversidade. 4. Elabóranse probas de avaliación adaptadas ás necesidades do alumnado con NEAE.

Escala1 2 3 4

1. O nivel de dificultade foi adecuado ás características do alumnado.

2. Conseguiuse crear un conflito cognitivo que favoreceu a aprendizaxe. 3. Conseguiuse motivar para lograr a actividade intelectual e física do alumnado.

4. Conseguiuse a participación activa de todo o alumnado.

5. Contouse co apoio e coa implicación das familias no traballo do alumnado.

6. Mantívose un contacto periódico coa familia por parte do profesorado. 7. Adoptáronse as medidas curriculares adecuadas para atender ao alumnado con NEAE. 8. Adoptáronse as medidas organizativas adecuadas para atender ao alumnado con NEAE.

9. Atendeuse adecuadamente á diversidade do alumnado.

10. Usáronse distintos instrumentos de avaliación.

11. Dáse un peso real á observación do traballo na aula. 12. Valorouse adecuadamente o traballo colaborativo do alumnado dentro do grupo.

103

5. Utilízanse distintas estratexias metodolóxicas en función dos temas a tratar. 6. Combínase o traballo individual e en equipo. 7. Poténcianse estratexias de animación á lectura. 8. Poténcianse estratexias tanto de expresión como de comprensión oral e escrita.9. Incorpóranse as TIC aos procesos de ensino – aprendizaxe. 10. Préstase atención aos elementos transversais vinculados a cada estándar. 11. Ofrécense ao alumnado de forma rápida os resultados das probas / traballos, etc. 12. Analízanse e coméntanse co alumnado os aspectos máis significativos derivados da corrección das probas, traballos, etc. 13. Dáselle ao alumnado a posibilidade de visualizar e comentar os seus acertos e erros. 14. Grao de implicación do profesorado nas funcións de titoría e orientación. 15. Adecuación, logo da súa aplicación, das ACS propostas e aprobadas. 16. As medidas de apoio, reforzo, etc. están claramente vinculadas aos estándares. 17. Avalíase a eficacia dos programas de apoio, reforzo, recuperación, ampliación…

16. ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO,RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DAS MATERIASPENDENTESEl alumnado pendente será examinado polo profesor que lle impartiu a materia o cursoanterior e deberá poñerse en contacto con el ao principio de curso para que lle dea asindicacións oportunas (contidos a recuperar, tarefas e traballos, reunión, datas de examen…).No caso de que o profesor que lle impartiu a materia xa non estea no centro examinarálle axefa de departamento. O alumnado deberá realizar un exame escrito sobre os contidos traballados e estudados namateriaque o alumno/a teña pendente. Eses contidos se dividen en dous bloques para facilitar a súarecuperación.O material necesario para estudar dita materia vai consistir nunha serie de preguntas etarefas sobre os contidos a estudar que cada profesor/a entregaralle ao seu alumnado e quedeberá entregar o día do exame.Haberá tres convocatorias de examen (pois se divide a materia a recuperar en dous bloques):a primeira proba (1º bloque da materia)realizarase no 2º trimestre, durante o mes de xaneiro. A segunda proba (2º bloque da materia) realizarase no 3º trimestre, durante o mes demarzo. Na terceira convocatoria, en maio, se recuperará o bloque ou a totalidade da materianon recuperada nas anteriores convocatorias.

Os criterios para recuperar a materia son: exame 70%, relación de preguntas, 30% o traballo.

Ademais, coincidindo có momento de realizar estas probas, os alumnos/as deberán entregaros exercicios e tarefas que o profesor/a sinaloulles previamente. Como se avalía (avaliacións parciais, avaliación final, cualificación de traballosrealizados, etc.)

104

A puntuación repartirase nun 70% (nota do exame) e un 30% (nota das actividades), sendocondición sine qua non a presentación das actividades o día do exame para poder realizarlo.A cualificación de devandito traballo será de 30 % máximo, sobre a nota final, sempre que anota do exame sexa de tres ou máis puntos sobre dez.

17. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

A atención á diversidade enténdese como o conxunto de actuacións dirixidas a darresposta ás diferentes capacidades, ritmos e estilos de aprendizaxe, motivacións eintereses, situacións sociais, culturais, lingüísticas e de saúde do alumnado. Estas medidasoriéntanse a alcanzar os obxectivos e as competencias establecidas para a ESO e réxensepolos principios de calidade, equidade e igualdade de oportunidades, normalización,integración e inclusión escolar, igualdade entre mulleres e homes, non-discriminación, flexibilidade, accesibilidade e deseño universal, e cooperación dacomunidade educativa.As nosas aulas amosan unha crecente complexidade, non todos os alumnos/as poden seguiro mesmo ritmo de aprendizaxe, tanto polo seu propio desenvolvemento psicolóxico como pormoi diversas circunstancias persoais e sociais.Proporánse medidas de reforzo mediante lecturas, vídeos e outros materiaiscomplementarios para o alumnado con dificultades nas competencias básicas, así comodiferentes canles para a presentación de tarefas. Neste curso 2017/18 hai 5 alumnos con ACI significativa aprobadas pola inspeccióneducativa. (1 en 1º ESO e 4 en 2º ESO); e 1 ACI non significativa de elementos de acceso aocurrículum (material dixital proporcionado pola editorial).

18. CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS QUESE TRABALLARÁN NO CURSO QUE CORRESPONDA

Respectando o tratamento específico nalgunhas áreas, os elementos transversais, tales comoa comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a comunicación audiovisual, as tecnoloxíasda información e a comunicación, o emprendimiento e a educación cívica e constitucional,traballaranse desde todas as áreas, posibilitando e fomentando que o proceso de ensino-aprendizaxe do alumnado sexa o máis completo posible.Por outra banda, o desenvolvemento e a aprendizaxe dos valores, presentes en todas asáreas, axudarán a que os nosos alumnos e alumnas aprendan a desenvolverse nunhasociedade ben consolidada na que todos podamos vivir, e en cuxa construción colaboren.Na materia que nos ocupa é moi importante a transmisión dunha serie de valores quepermitan aos alumnos configurar a súa propia personalidad e ser cidadáns responsables ecríticos. Así pois, desde a propia dinámica da clase preténdese que o funcionamento do grupoestea baseado nunha relación de respecto entre os alumnos e tamén co profesor/a. Desde apropia acción educativa na aplicación da materia nas aulas, débense fomentar valores como;

A igualdade entre homes e mulleres, a non-discriminación por calquera condiciónou circunstancia persoal ou social.

A resolución pacífica de conflitos. A defensa da liberdade, a igualdade, os dereitos humanos e a paz.

105

O rexeitamento de calquera tipo de violencia, racismo ou xenofobia.

A educación en valores na materia de C. Sociais, Xeografía e Historia, está presente en oproxecto curricular e refórzase no traballo diario na aula valorando:

diálogo e as actitudes críticas y tolerantes.esforzo e os hábitos de traballo.Os valores democráticos e os dereitos e liberdades asociados.A diversidade social e cultural.respeto polo patrimonio natural, histórico, cultural e artístico e a responsabilidad nasúa conservación.

19. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS EEXTRAESCOLARESO departamento participa activamente nas actividades propostas pola comunidade educativa(magosto, entroido, excursión de fin de curso en 4º ESO, día das letras…), proxectosmultidisciplinares desenvoltos dende a Biblioteca e todas as actividades que en cada cursoxurden sobre todo as relacionadas coa actualidade e especialmente vinculadas coa cidade deVigo e co barrio de Coia. Este curso 2017/18 participaremos tamén nas actividades doCOMANDO DE IGUALDADE.

Máis específicamente e por cada curso indicamos una serie de actividades:

2º ESO:

Participación nas actividades desenvolvidas no ROTEIRO POLO BARRIO DE COIA Visita teatralizada ao Castelo de Soutomaior.

3º ESO

Visita “Aprendendo a mariscar” en Cambados

4ºESO

PROXECTO TERRA, Saída didáctica a Vila de Guimarais, patrimonio da Humanidade Participación nas actividades desenvolvidas no ROTEIRO POLO BARRIO DE COIA Participación nas actividades programadas polo concello de Vigo para sensibilizar ao

alumnado sobre a Violencia de Xénero, ENLAZA VIGO (25 de novembro).

1º BACHARELATO

Viaxe didáctico BILBAO-ATAPUERCA (cos departamentos de Filosofía e Tecnoloxía) Visita a cidade portuguesa de PORTO.

20. AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN DIDÁCTICAMecanismos de revisión, avaliación e modificación da programación didáctica

Trimestralmente, coincidindo co remate da avaliación, irase vendo o nivel de cumplimento daprogramación , polo que segundo as circunstancias poderase ampliala cn novos temas (temasde actualidade, por exemplo) ou pola contra reducila por ter que priorizar contidos básicos ,debido ao ritmo do alumnado.De cara ao segundo e terceiro trimestre o alumnado xa estádebidamente avaliado polo que a programación será máis doado adaptala ao ritmo ecapacidad.

Indicadores

106

Escala

1 2 3 41. Adecuación do deseño das unidades didácticas, temas ou proxectos a partir dos elementos do currículo. 2. Adecuación da secuenciación e da temporalización das unidades didácticas / temas / proxectos. 3. O desenvolvemento da programación respondeu á secuenciación e a temporalización previstas. 4. Adecuación da secuenciación dos estándares para cada unha das unidades, temas ou proxectos. 5. Fixación dunha estratexia metodolóxica común para todo o departamento. 6. Adecuación da secuencia de traballo na aula. 7. Adecuación dos materiais didácticos utilizados. 8. Adecuación do libro de texto (no caso de que se use). 9. Adecuación do plan de avaliación inicial deseñado, incluídas as consecuencias da proba. 10. Adecuación da proba de avaliación inicial, elaborada a partir dos estándares. 11. Adecuación das pautas xerais establecidas para a avaliación continua: probas, traballos, etc. 12. Adecuación dos criterios establecidos para a recuperación dun exame e dunha avaliación. 13. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación final. 14. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación extraordinaria. 15. Adecuación dos criterios establecidos para a avaliación desas materias pendentes. 16. Adecuación dos exames, tendo en conta o valor de cada estándar. 17. Adecuación dos programas de apoio, recuperación, etc. vinculados aos estándares. 18. Adecuación das medidas específicas de atención ao alumnado con NEAE. 19. Grao de desenvolvemento das actividades complementarias e extraescolares previstas. 20. Adecuación dos mecanismos para informar ás familias sobre criterios de avaliación, estándares e instrumentos. 21. Adecuación dos mecanismos para informar ás familias sobre os criterios de promoción. 22. Adecuación do seguimento e da revisión da programación ao longo do curso. 23. Contribución desde a materia ao plan de lectura do centro.

107

ANEXO PROGRAMACIONES DE GRUPO FLEXIBLE 1º E 2º ESO

Bloque de materias troncais Currículum 1º de ESO: Xeografía e Historia

Programación de aula de grupo flexible:

Primeiro comprobamos as competencias adquiridas na área e despois utilizamos un criterio común deaproximación:

Letra en cor negro: considérase que a programación de curso oficial pode ser asumida poloalumnado

Letra en cor vermello: considérase que no presente curso aínda non pode asumir esa parte daprogramación.

Letra en cor azul: son adaptacións que no presente curso debe levar o grupo flexible dadas as súascaracterísticas especiais. Poden referirse a programacións de cursos anteriores con contidos,criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e ou competencias ainda NON ADQUIRIDOS

Xeografía e Historia. 1º ciclode ESO. 1º curso

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe


▪ b▪ e▪ f▪ g

▪ B1.1. A Terra: a Terra noSistema Solar.

▪ B1.1. Coñecer o SistemaSolar e estableceras relacións entreos movementosda terra e aexistencia dasestacións e do día

▪ XHB1.1.1. Interpretacomo inflúen osmovementosastronómicos nadistribución daradiación solar enas zonas

108

e da noite, ecomprender a súaimportancia nadistribución dosclimas e da Biota.

bioclimáticas doplaneta.

▪ XHB1.1.2. Analiza un mapade fusos horarios ediferencia zonas doplaneta de similareshoras.

▪ b▪ e▪ f▪ g

▪ B1.2. Representación daTerra. Escala elinguaxecartográfica.

▪ B1.2. Identificar edistinguir ossistemas derepresentacióncartográfica, ensoporte analóxicoe dixital, e as súasescalas

▪ XHB1.2.1. Clasifica edistingueproxeccións, ecompara unhaproxección deMercator con unhade Peters.

▪ b▪ e▪ f▪ g

▪ B1.3. Proxeccións esistemas decoordenadas.Imaxes de satélitee os seusprincipais usos.

B1.3. Analizar e identificaro mapa, e coñeceras imaxes desatélite e os seususos principais.

XHB1.3.1. Clasifica edistingue tipos deimaxes de satélitee mapas.

▪ b▪ e▪ f▪ g

▪ B1.4. Localización.Latitude elonxitude.

▪ B1.4. Localizar espazosxeográficos elugares nun mapaou imaxe desatélite, utilizandodatos decoordenadasxeográficas.

▪ XHB1.4.1. Localiza unpunto xeográficonun planisferio edistingue oshemisferios daTerra e as súasprincipaiscaracterísticas.

▪ XHB1.4.2. Localizaespazosxeográficos elugares nun mapa,utilizando datos decoordenadasxeográficas.

▪ b▪ e▪ f▪ g▪ h

▪ B1.5. Trazos principais dorelevo do mundo.Clima: elementose factores.Diversidadeclimática noplaneta.

▪ B1.5. Localizar nomapamundi físicoas principaisunidades dorelevo mundiais,os grandes ríos eas grandes zonasclimáticas, eidentificar as súascaracterísticas.

▪ XHB1.5.1. Sitúa nunmapa físico asprincipaisunidades dorelevo europeo emundial.

▪ b▪ e▪ f▪ g▪ h

▪ B1.6. Medio físico domundo e deEuropa: relevo ehidrografía.

▪ B1.6. Ter unha visiónglobal do mediofísico europeo emundial, e dassúas

▪ XHB1.6.1. Localiza nunmapa físicomundial oselementos e asreferencias físicas

109

característicasxerais.

principais: marese océanos,continentes, illas earquipélagos máisimportantes, ríos ecadeasmontañosasprincipais.

▪ XHB1.6.2. Elaboraclimogramas emapas que sitúenos climas do mundoe reflictan oselementos máisimportantes.

▪ b▪ e▪ f▪ g▪ h▪ m

▪ B1.7. Medio naturaleuropeo:principais trazos.

▪ B1.7. Ser capaz dedescribir aspeculiaridades domedio físicoeuropeo.

▪ XHB1.7.1. Explica ascaracterísticasxerais do relevoeuropeo.

▪ b▪ e▪ f▪ g

▪ B1.8. Unidades do relevodo espazoxeográficoeuropeo.

▪ B1.8. Situar no mapa deEuropa asunidades e oselementosprincipais dorelevo continental.

▪ XHB1.8.1. Localiza nomapa as unidadese os elementosprincipais dorelevo europeo.

▪ b▪ e▪ f▪ h▪ m

▪ B1.9. Conxuntosbioclimáticos doespazo xeográficoeuropeo.

▪ B1.9. Coñecer, comparare describir osgrandesconxuntosbioclimáticos queconforman oespazo xeográficoeuropeo.

▪ XHB1.9.1. Clasifica elocaliza nun mapaos tipos de climade Europa.

▪ XHB1.9.2. Distingue elocaliza nun mapaas zonasbioclimáticas donoso continente.

▪ b▪ e▪ f▪ m

▪ B1.10. Diversidade deespazos naturaiseuropeos.

▪ B1.10. Coñecer osprincipais espazosnaturais do nosocontinente.

▪ XHB1.10.1. Localiza nunmapa e en imaxesde satélite deEuropa osprincipais espazosnaturais.

▪ b▪ e▪ f▪ g▪ h▪ m

▪ B1.11. Medio natural:áreas e problemasambientais.

▪ B1.11. Coñecer, describire valorar a accióndo ser humanosobre o ambientee as súasconsecuencias.

▪ B1.11.1. Realiza procurasen mediosimpresos e dixitaisreferidas aproblemasambientaisactuais, e localizapáxinas e

110

recursos da webdirectamenterelacionados coneles.

Bloque 3. A Historia

▪ g▪ l▪ ñ

▪ B3.1. Relación entre opasado, opresente e ofuturo a través dahistoria.

▪ B3.1. Recoñecer que opasado non está"morto eenterrado", senónque determina opresente e osposibles futuros eespazos, ou inflúeneles.

▪ XHB3.1.1. Identificaelementosmateriais, culturaisou ideolóxicos queson herdanza dopasado.

▪ g▪ l▪ ñ

▪ B3.2. Fontes históricas.

▪ B3.2. Identificar, nomeare clasificar fonteshistóricas, eexplicar diferenzasentreinterpretacións defontes diversas.

▪ XHB3.2.1. Nomea eidentifica catroclases de fonteshistóricas.

▪ XHB3.2.2. Comprende quea historia non sepode escribir senfontes, sexan estasrestos materiais outextuais.

▪ XHB3.2.3. Compara dousrelatos a distintasescalas temporaissobre as conquistasde Alexandre.

▪ l▪ ñ

▪ B3.3. Cambio econtinuidade.

▪ B3.3. Explicar ascaracterísticas decada tempohistórico e certosacontecementosque determinaroncambiosfundamentais norumbo da historia,diferenciandoperíodos quefacilitan o seuestudo e a súainterpretación.

▪ XHB3.3.1. Ordenatemporalmentealgúns feitoshistóricos e outrosfeitos salientables,utilizando para isoas nociónsbásicas desucesión, duracióne simultaneidade.

▪ f▪ l▪ ñ

▪ B3.4. Tempo histórico.

▪ B3.4. Entender que osacontecementos eos procesosocorren ao longodo tempo e á vezno tempo(diacronía esincronía).

▪ XHB3.4.1. Entende quevarias culturasconvivían á vez endiferentesenclavesxeográficos.

111

▪ h▪ l▪ ñ

▪ B3.5. Vocabulariohistórico eartístico.

▪ B3.5. Utilizar ovocabulariohistórico e artísticocon precisión,inseríndoo nocontextoadecuado.

▪ XHB3.5.1. Utiliza ovocabulariohistórico e artísticoimprescindiblepara cada época.

▪ f▪ l

▪ B3.6. Evolución dasespecies e ahominización.

▪ B3.6. Entender o procesode hominización.

▪ XHB3.6.1. Recoñece oscambiosevolutivos atachegar á especiehumana.

▪ f▪ l

▪ B3.7. Periodización daPrehistoria e aIdade Antiga.

▪ B3.7. Datar a Prehistoriae a Idade Antiga,e distinguir aescala temporalde etapas comoestas.

▪ XHB3.7.1. Distingueetapas dentro dahistoria antiga.

▪ f▪ g▪ l

▪ B3.8. Prehistoria e IdadeAntiga: visiónglobal.

▪ B3.8. Identificar elocalizar no tempoe no espazo osprocesos e osacontecementoshistóricos máissalientables daPrehistoria e daIdade Antiga, paraadquirir unhaperspectiva globalda súa evolución.

▪ XHB3.8.1. Realizadiversos tipos deeixes cronolóxicose mapashistóricos.

▪ c▪ g▪ h▪ l▪ n▪ ñ

▪ B3.9.1. Paleolítico:etapas;características dasformas de vida;cazadorescolectores.

▪ B3.9.2. Neolítico:revolución agrariae expansión dassociedadeshumanas;sedentarismo;artesanía ecomercio;organizaciónsocial.

▪ B3.9.3. Prehistoriagalega: megalitose petróglifos.

▪ B3.9. Coñecer ascaracterísticas davida humanacorrespondentesaos dous períodosen que se divide aPrehistoria:Paleolítico eNeolítico.

▪ XHB3.9.1. Explica adiferenza entre osdous períodos enque se divide aprehistoria edescribe ascaracterísticasbásicas da vida encada un.

▪ XHB3.9.2. Analiza atranscendencia darevolución neolíticae o papel da mullernela.

▪ l ▪ B3.10. Aparición dos ritos: ▪ B3.10. Identificar os ▪ XHB3.10.1. Recoñece as

112

▪ nrestos materiais eartísticos; pinturae escultura.

primeiros ritosrelixiosos.

funcións dosprimeiros ritosrelixiosos como osda "deusa nai".

▪ a▪ c▪ d▪ g▪ h▪ l

▪ B3.11. Idade Antiga:primeirascivilizaciónsurbanas.Mesopotamia eExipto. Sociedade,economía epolítica.

▪ B3.11. Coñecer algunhascaracterísticas davida humananeste período, asícomo oestablecemento ea difusión dediferentes culturasurbanas, despoisdo neolítico.

▪ XHB3.11.1. Describeformas deorganizaciónsocio-económica epolítica, novas ataentón, como osimperios deMesopotamia e deExipto.

▪ g▪ h▪ l

▪ B3.12. Idade Antiga:invención daescritura.

▪ B3.12. Recoñecer aimportancia dadescuberta daescritura.

▪ XHB3.12.1. Diferenciaentre as fontesprehistóricas(restos materiais eágrafos) e asfontes históricas(textos).

▪ f▪ g▪ h▪ l

▪ B3.13. Idade Antiga:historia de Exipto.

▪ B3.13. Explicar as etapasen que se divide ahistoria de Exipto.

▪ XHB3.13.1. Interpreta unmapa cronolóxico-xeográfico daexpansión exipcia.

▪ XHB3.13.2. Describe asprincipaiscaracterísticas dasetapas históricas enque se divideExipto.

▪ g▪ h▪ l

▪ B3.14. Idade Antiga:relixión exipcia.

▪ B3.14. Identificar asprincipaiscaracterísticas darelixión exipcia.

▪ XHB3.14.1. Explica comomaterializaban osexipcios a súacrenza na vida doalén.

▪ XHB3.14.2. Realiza unmapa conceptualcos principaisdeuses do panteónexipcio.

▪ g▪ h▪ l

▪ B3.15. Idade Antiga: arteen Mesopotamia eExipto.

▪ B3.15. Localizar edescribir algúnsexemplosarquitectónicos deExipto e deMesopotamia.

▪ XHB3.15.1. Localiza nunmapa os principaisexemplos daarquitecturaexipcia e damesopotámica.

▪ a▪ c▪ d▪ g▪ h

▪ B3.16. Mundo clásico.Grecia: as "polis"gregas e a súaexpansión.

▪ B3.16. Coñecer os trazosprincipais daspolis gregas e atranscendencia doconcepto dedemocracia.

▪ XHB3.16.1. Identificatrazos daorganizaciónsocio-política eeconómica daspolis gregas a

113

▪ lpartir de fonteshistóricas dediferentestipos

▪ XHB3.16.2. Describealgunhas dasdiferenzas entre ademocracia grega eas democraciasactuais.

▪ g▪ l

▪ B3.17. Mudo clásico.Grecia: expansióncomercial epolítica das polisgregas.

▪ B3.17. Entender atranscendencia doconcepto decolonización.

▪ XHB3.17.1. Localiza nunmapa histórico ascolonias gregasdo Mediterráneo.

▪ a▪ c▪ d▪ g▪ l

▪ B3.18. Mundo clásico.Imperio deAlexandre Magnoe os seussucesores:helenismo.

▪ B3.18. Distinguir entre osistema políticogrego e ohelenístico.

▪ XHB3.18.1. Elabora unmapa do imperiode Alexandre.

▪ XHB3.8.2. Contrasta asaccións políticas daAtenas de Periclesco imperio deAlexandre Magno.

▪ f▪ g▪ h▪ l▪ n

▪ B3.19. Mundo clásico.Grecia e ohelenismo: arte,ciencia, teatro efilosofía.

▪ B3.19. Entender oalcance do clásicona arte e naculturaoccidentais.

▪ XHB3.19.1. Explica ascaracterísticasesenciais da artegrega e a súaevolución notempo.

▪ XHB3.19.2. Dá exemplosrepresentativos dasáreas do sabergrego, e discute porque se consideraque a culturaeuropea parte daGrecia clásica.

▪ a▪ c▪ d▪ g▪ l

▪ B3.20. Mundo clásico:orixe e etapas dahistoria de Roma.República eimperio:organizaciónpolítica eexpansión colonialpolo Mediterráneo.Cristianismo.

▪ B3.20. Caracterizar ostrazos principaisda sociedade, aeconomía e acultura romanas, erecoñecer osconceptos decambio econtinuidade nahistoria da Romaantiga.

▪ XHB3.20.1. Confeccionaun mapa coasetapas daexpansión deRoma.

▪ XHB3.20.2. Identificadiferenzas esemellanzas entreas formas de vida

114

republicanas e asdo imperio na Romaantiga.

▪ g▪ l▪ n▪ ñ

▪ B3.21. Mundo clásico.Arte romana:arquitectura,escultura epintura.

▪ B3.21. Identificar edescribir os trazoscaracterísticos deobras da artegrega e romana,diferenciandoentre os que sonespecíficos.

▪ XHB3.21.1. Comparaobrasarquitectónicas eescultóricas deépoca grega eromana.

▪ g▪ l▪ n▪ ñ

▪ B3.22. Península Ibérica:pobosprerromanos;Hispania romana;Gallaecia.Proceso deromanización. Acidade e o campo.

▪ B3.22. Establecerconexións entre opasado daHispania romanae o presente.

▪ XHB3.22.1. Fai un mapada PenínsulaIbérica onde sereflicten oscambiosadministrativos enépoca romana.

▪ XHB3.22.2. Analizaexemplos do legadoromano quesobreviven naactualidade.

▪ XHB3.22.3. Entende o quesignificou aromanización endistintos ámbitossociais exeográficos.

Grupo Flexible de 2º de ESO: Xeografía e Historia 2018/19

Programación de aula de grupo flexible:

Primeiro comprobamos as competencias adquiridas na área e despois utilizamos un criterio común de aproximación:

Letra en cor negro: considérase que a programación de curso oficial pode ser asumida polo alumnado Letra en cor vermello: considérase que no presente curso aínda non pode asumir esa parte da programación. Letra en cor azul: son adaptacións que no presente curso debe levar o grupo flexible dadas as súas características especiais. Poden referirse a

programacións de cursos anteriores con contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e ou competencias ainda NON ADQUIRIDOS

Ob-xec-tivos

Xeografía e Historia. 1º ciclo de ESO. 2º curso Competen.Clave

Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe


▪ b

▪ e

▪ f

▪ g

▪ B1.1. Localización. Latitude e lonxitude. ▪ B1.1. Localizar espazos xeográficos e lugares nunmapa ou nunha imaxe de satélite, utilizando datos decoordenadas xeográficas.

▪ XHB1.1.1. Localiza espazos xeográficos e lugares nunmapa de España e de Galicia, utilizando datos decoordenadas xeográficas.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ b

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ B1.2. Características xerais do medio físico de España ede Galicia.

▪ B1.2. Ter unha visión global do medio físico de Españae de Galicia, e das súas características xerais.

▪ XHB1.2.1. Enumera unnidades de relevo do mediofísicxo español e galego. e describe as peculiaridadesdo medio físico español e galego.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ B1.3. Medio físico de España: relevo e hidrografía. ▪ B1.3. Situar no mapa de España as unidades e oselementos principais do relevo peninsular, así como osgrandes conxuntos ou espazos bioclimáticos.

▪ XHB1.3.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades dorelevo español.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ XHB1.3.2. Describe as unidades de relevo con axudado mapa físico de España.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ B1.4. Medio físico de Galicia: relevo e hidrografía. ▪ B1.4. Situar no mapa de Galicia as unidades e oselementos principais do relevo, así como os grandesconxuntos ou espazos bioclimáticos.

▪ XHB1.4.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades dorelevo galego.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ XHB1.4.2. Describe as unidades de relevo con axuda ▪ CAA

Ob-xec-tivos



do mapa físico de Galicia. ▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ B1.5. Clima: elementos e factores. Diversidade climáticada Península Ibérica e de Galicia.

▪ B1.5. Coñecer e describir os grandes conxuntosbioclimáticos que conforman o espazo xeográficoespañol e galego.

▪ XHB1.5.1. Localiza nun mapa os grandes conxuntos ouespazos bioclimáticos de España.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

▪ XHB1.5.2. Analiza e compara as zonas bioclimáticasespañolas utilizando gráficos e imaxes.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ XHB1.5.3. Localiza nun mapa os espazos bioclimáticosde Galicia.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ b

▪ e

▪ f

▪ g

▪ m

▪ B1.6. Diversidade de paisaxes. Zonas bioclimáticas daPenínsula Ibérica e de Galicia.

▪ B1.6. Coñecer algúns dos principais espazosnaturais de España e de Galicia.

▪ XHB1.6.1. Distingue e localiza nun mapa as paisaxes deEspaña e de Galicia.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ b

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ m

▪ ñ

▪ B1.7. Medio natural e problemas ambientais en España. ▪ B1.7. Coñecer, describir e valorar a acción do serhumano sobre o ambiente español e galego, e as súasconsecuencias.

▪ XHB1.7.1. Realiza procuras en medios impresos e dixitaisreferidas a problemas ambientais actuais en España e enGalicia, e localiza páxinas e recursos da web directamenterelacionados con eles.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL


▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ B2.1. Poboación mundial: modelos demográficos emovementos migratorios.

▪ B2.1. Comentar a información en mapas do mundosobre a densidade de poboación e as migracións.

▪ XHB2.1.1. Localiza no mapa mundial os continentes e asáreas máis densamente poboadas.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ XHB2.1.2. Explica o impacto das ondas migratorias nos ▪ CAA

▪ CMCCT

Ob-xec-tivos



países de orixe e nos de acollemento. ▪ CSC

▪ CD

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ B2.2. Poboación europea: distribución e evolución. ▪ B2.2. Analizar a poboación europea no relativo á súadistribución, evolución e dinámica, e ás súas migraciónse políticas de poboación.

▪ XHB2.2.1. Explica as características da poboacióneuropea.

▪ CAA

▪ CCL

▪ CSC

▪ CD

▪ XHB2.2.2. Compara entre países a poboación europeasegundo a súa distribución, a súa evolución e a súadinámica.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ B2.3. Poboación española: evolución, distribución edinámica. Movementos migratorios.

▪ B2.3. Analizar as características da poboaciónespañola, a súa distribución, dinámica e evolución, e osmovementos migratorios.

▪ XHB2.3.1. Recoñece Explica a pirámide de poboación deEspaña e das súas comunidades autónomas.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ XHB2.3.2. Analiza en distintos medios os movementosmigratorios nas últimas tres décadas en España.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ B2.4. Poboación de Galicia: evolución, distribución edinámica. Movementos migratorios.

▪ B2.4. Analiza as características da poboación deGalicia, a súa distribución, dinámica e evolución, e osmovementos migratorios

▪ XHB2.4.1. Coñece o proceso da emigración galega, assúas etapas e os destinos principais.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ B2.5. Proceso de urbanización no planeta. ▪ B2.5. Sinalar nun mapamundi as grandes áreasurbanas, e identificar e comentar o papel das cidadesmundiais como dinamizadoras da economía das súasrexións.

▪ XHB2.5.1. Identifica Realiza un gráfico con datos daevolución do crecemento da poboación urbana no mundo.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

Ob-xec-tivos



▪ h ▪ XHB2.5.2. Sitúa no mapa do mundo algunhas dasvinte cidades máis poboadas, di a que país pertencen eexplica a súa posición económica.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ B2.6. A cidade e o proceso de urbanización europeo. ▪ B2.6. Comprender o proceso de urbanización, os seusproles e os seus contras en Europa.

▪ XHB2.6.1. Resume elementos que diferencien o urbano eo rural en Europa.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ XHB2.6.2. Distingue os tipos de cidades do nosocontinente.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪ ñ

▪ B2.7. A cidade e o proceso de urbanización en España een Galicia.

▪ B2.7. Recoñecer as características das cidadesespañolas e galegas, e as formas de ocupación doespazo urbano.

▪ XHB2.7.1. Interpreta textos que expliquen ascaracterísticas das cidades de España e de Galicia,axudándose de internet ou de medios de comunicaciónescrita.

▪ Sinala as ciudades máis importantes de España eGalicia

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ B2.8. Diversidade de medios naturais en España e enGalicia.

▪ B2.8. Coñecer algúns dos principais espazos naturaisprotexidos a nivel peninsular e insular.

▪ XHB2.8.1. Sitúa os parques naturais españois nun mapa,e explica a situación actual dalgúns deles.

▪CAA

▪CMCCT

▪CSC

▪CD

▪CCL

Ob-xec-tivos



▪ h

▪ m

▪ ñ

▪ XHB2.8.2. Elabora gráficos de distinto tipo (lineais, debarra e de sectores) en soportes virtuais ou analóxicos,que reflictan información económica e demográfica depaíses ou áreas xeográficas a partir dos datos elixidos.

▪CAA

▪CMCCT

▪CCL

▪CD

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪m

▪ ñ

▪ B2.9. Paisaxes no territorio español e galego. ▪ B2.9. Identificar as principais paisaxes humanizadasespañolas e galegas, e identificalas por comunidadesautónomas.

▪ XHB2.9.1. Clasifica as principais paisaxes humanizadasespañolas a través de imaxes.

▪CAA

▪CMCCT

▪CSC

▪CD

▪CCL

▪ b

▪ c

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

▪m

▪ ñ

▪ B2.10. Principais retos e problemas ambientais enEspaña.

▪ B2.10. Coñecer e analizar os problemas e os retosambientais que afronta España, a súa orixe e asposibles vías para afrontar estes problemas.

▪ XHB2.10.1. Compara paisaxes humanizadas españolassegundo a súa actividade económica.

▪CAA

▪CMCCT

▪CSC

▪CD

▪CCL


▪ f

▪ l

▪ B3.1. Relación entre o pasado, o presente e o futuro através da historia. Diferencia entre prehistoria e historia

▪ B3.1. Recoñecer que o pasado non está "morto eenterrado", senón que determina o presente e os

▪ XHB3.1.1. Identifica algúns elementos materiais, culturaisou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

▪CSC

▪CCEC

Ob-xec-tivos



▪ ñ posibles futuros e espazos, ou inflúe neles. Recoñeceras etapas da prehistoria e da historia

▪ g

▪ l

▪ ñ

▪ B3.2. Fontes históricas. ▪ B3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas, eexplicar diferenzas entre interpretacións de fontesdiversas.

▪ XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fonteshistóricas.

▪CSC

▪CAA

▪ XHB3.2.2. Comprende que a historia non se podeescribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais outextuais.

▪CSC

▪CAA

▪ l

▪ ñ

▪ B3.3. Cambio e continuidade. ▪ B3.3. Explicar as características de cada tempohistórico e certos acontecementos que determinaroncambios fundamentais no rumbo da historia,diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e asúa interpretación. Saber utilizar as unidadescronolóxicas para aplicar aos feitos históricos

▪ XHB3.3.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricose outros feitos salientables, utilizando para iso as nociónsbásicas de sucesión, duración e simultaneidade.

▪CSC

▪CMCCT

▪ XHB3.3.2. Realiza algúns (diversos) tipos de eixescronolóxicos e mapas históricos.

▪CSC

▪CMCCT

▪ f

▪ l

▪ ñ

▪ B3.4. Tempo histórico. ▪ B3.4. Entender que os acontecementos e os procesosocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacroníae sincronía).

▪ XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivían á vez endiferentes enclaves xeográficos.

▪CSC

▪CMCCT

▪ l

▪ h

▪ ñ

▪ B3.5. Vocabulario histórico e artístico. ▪ B3.5. Utilizar o vocabulario histórico e artístico básicocon precisión, inseríndoo no contexto adecuado.

▪ XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artísticomínimo ( imprescindible) para cada época.

▪CSC

▪CCL

▪ g

▪ l

▪ B3.6. Idade Media: concepto e as subetapas (alta, plena ebaixa Idade Media).

▪ B3.6. Caracterizar a alta Idade Media en Europa erecoñecer a dificultade da falta de fontes históricasneste período. Coñecer características xerais daidade media

▪ XHB3.6.1. Utiliza as fontes históricas e entende os límitesdo que se pode escribir sobre o pasado.

▪CSC

▪CAA

▪ a

▪ c

▪ B3.7. Caída do Imperio Romano en Occidente: divisiónpolítica e invasións xermánicas. Imperio Bizantino e reinos

B3.7. Describir Situar no mapa os novos reinosxermánicos a nova situación económica, social e

▪ XHB3.7.1. Compara as formas de vida (en diversosaspectos) do Imperio Romano coas dos reinos

▪CSC

▪CAA

Ob-xec-tivos



▪ d

▪ g

▪ l

xermánicos. política dos reinos xermánicos. xermánicos. Recoñece os novos reinos formados noespazo do Imperio Romano

▪ a

▪ c

▪ d

▪ g

▪ l

▪ B3.8. Feudalismo. ▪ B3.8. Explicar a organización feudal e as súasconsecuencias.

▪ XHB3.8.1. Caracteriza a sociedade feudal e as relaciónsentre señores e campesiños.

▪CSC

▪ a

▪ c

▪ d

▪ f

▪ h

▪ l

▪ n

▪ B3.9. Islam. Península Ibérica: invasión musulmá.Evolución de Al-Andalus e dos reinos cristiáns.

▪ B3.9. Analizar a evolución territorial dos reinoscristiáns dos reinos cristiáns e musulmáns, nos seusaspectos socioeconómicos, políticos e culturais.

▪ XHB3.9.1. Comprende as orixes do Islam e o seu alcanceposterior.

▪CSC

▪CCEC

▪ XHB3.9.2. Explica a importancia de Al-Andalus na IdadeMedia.

▪CSC

▪CCEC

▪CMCCT

▪CCL

▪ g

▪ h

▪ l

▪ n

▪ ñ

▪ B3.10. Reconquista e repoboación. ▪ B3.10. Entender o proceso das conquistas e arepoboación dos reinos cristiáns na Península Ibérica eas súas relacións con Al-Andalus.

▪ XHB3.10.1. Interpreta (Comprende) mapas que describenos procesos de conquista e repoboación cristiás naPenínsula Ibérica.

▪CSC

▪CAA

▪ XHB3.10.2. Explica a importancia do Camiño deSantiago.

▪CSC

▪CCEC

▪CCL

Ob-xec-tivos



▪ l ▪ B3.11. Expansión comercial europea e recuperación dascidades. Crise da baixa Idade Media: a ‘Peste Negra’ e assúas consecuencias.

▪ B3.11. Entender o concepto de crise e as súasconsecuencias económicas e sociais.

▪ XHB3.11.1. Comprende o impacto dunha crisedemográfica e económica nas sociedades medievaiseuropeas.

▪CSC

▪ l

▪ h

▪ n

▪ ñ

▪ B3.12. Arte románica, gótica e islámica. ▪ B3.12. Comprender as características e as funcións daarte na Idade Media.

▪ XHB3.12.1. Describe algunhas das características daarte románica, gótica e islámica.

▪CSC

▪CCEC

▪CCL

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA XEOGRAFÍA E HISTORIA · Deberase ter en conta o traballo de todos os...

Documents

Transcript of PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA XEOGRAFÍA E HISTORIA · Deberase ter en conta o traballo de todos os...