SOZIOLOGIA

GAZTE-TALDEENERREPRESENTAZIO SOZIALA

Juanjo Arrospide

Gazte-taldeen errepresentazio soziala izenburua daraman lanhonetan kontzeptu bi nabarmentzen dira: TALDEA etaERREPRESENTAZIO SOZIALA. Bata ikasketa-gaia delako eta besteaikasketa horretarako eredu teorikoa delako.

Taldea ikertzerakoan abiapuntu arras desberdinak eman izan dirahistorian zehar. Horien berri jakitea interesgarri iruditu zaigu. Ezpairik gabeiraganeko erreferentzia beharrezkoa da, batez ere gaur egungo joeren etazergatien berri jakin nahi izanez gero. Esan bidenabar, gure lan honenhasieran genuen kezketako bat horixe bera izan zela.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 155

Taldeen ikerketaren historia etateoriak

Iraganera txangoa egitekoPsikologia sozialaren baitan kokatugara. Jakin, badakigu “iraganak”daudela (Ibañez, 1990), segun etazeinek idatzi duen, bataren edobestearen berri ematen baitzaigu.

Farr-ek (1991) Psikologiasozialaren iraganaz kontzeptu biaipatzen ditu: “iragan luzea” eta“historia laburra”. Beraz, bi sasoinagusi. Beste aditu batzuek ereikasketa-eremu bi aipatuko dizkigute,Psikologia sozial psikologikoa (P.S.P.)eta Psikologia sozial soziologikoa(P.S.S.). Bien ikuspegiak abiapuntudesberdinak dituztelarik.

Ibañez-ek (1990) Psikologiasozialaren objektuaren bilakabideaziharduten duen batean dioenez,lehenik jende-multzoaz arduratzenziren Psikologia sozialean, geroztikelkarrekintzaz eta gaur egunkognizioaz. Apurka-apurka ikasketa--objektuaren sozialtasuna galtzen joandelarik. Azken urteotan eta batez erepsikologo sozial europar batzueneskutik sozialtasunaren eraikuntzaalderdi kognitibo eta sozialaren artekodialektika dela kontutan izanez,ikasketa-objektu berria indarrean jarridute.

Talde-psikologiaren bilakabideanondorengo guneak izan direlagarrantzitsuenak ontzat emandaitekeela iruditzen zaigu.

Lehena, Amalio Blanco-renhitzetan “talde-tradizioa”, positibismoeta indibidualismoaren aurrez--aurre pausatzen dena. Wund-en“Völkerpsychologie”, Sighele, Le Boneta beste egile batzuen “MasenPsikologia”, McDougall-en “GroupMind” bereziki sartu izan dira tradiziohonetan. Metaketa askorekinsuertatzen den lez, hemen ere ez datozbat aipatu korronte guztiak. Aginteandauden historia-idazleen ustetan ordeadenak “filosofo sozialak” dira, eta ez“psikologo sozialak”. Beraz, aurre-psikologian kokatuak.

Aurreko talde handien (Herria,jende-andana), ikasketa-objektutik,talde ttikira eginiko bilakabidea James,Baldwin eta Cooley-ren eraginazegingo da. Bertan elkarrekintzarengarrantzia azpimarratuko da,gizabanakoa jokatzaile gisa hartuz, etaelkarrekintza ingurune batean kokatuz.Besteak beste Ellwood da talde ttikiaikasketa-objektu bezala hartuta aurreradaramanetako bat. Orain artekoa“iragan luzea” deitutakoan pausatzenda.

Ondoren etendura bat etorri zen,Floyd Allport-en (1924) idazlaneneraginpean. Psikologia sozialaesperimentalista bihurtu zen; ondorioz,baita talde-psikologia ere. Eraiki zentalde-psikologia Psikologia sozialpsikologikotik abiatu zen. Emaitza“errazte soziala” izango da, izan eretalde-testuinguruak gizabanakoarenganduen eragina ikertuko da soilik.

Geroztik, eta batez ere Lewin-eneskutik datorren antielementarismogestaltikoa zela medio, Talde-

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 156

-psikologia berpiztu zen, garai bateztradizio lewindarra nagusitu zelarik.Taldea bere osotasunean adierazikoditu ikuspuntu berriak, hau da,objektuen barnean kokatutako joerekinezin da talde-jokabidea adierazi,inguruko elementu guztienharremanekin egin behar baita.Aebischer-ek (1990) honela dio:“gizabanakoaren, gizabanakoen arteko,eta taldearen aldagaien artikulazioarenikerketek egiten dute Lewin gauregungo Psikologia sozialaren benetakoaitzindari”.

Talde-psikologian beste etenduragauzatu zen Lewin eta berejarraitzaileen artean. Festinger edoKelley bezalako jarraitzaileakikasketa-gaiaz aldatuz joan ziren,taldea bere osotasunean hartubeharrean gizabanakoa bihurtu zenikasketa-helburu. Joera honekmarkatu du Talde-psikologia 50.ekohamarkadatik 80.eko hamarkadara etaP.S.P. barnean eginiko bilakaera.Talde-prozesu zein egiturari buruzaurrerapen asko eginak daude. Halaere, Talde-psikologiaren historiaztertzaileen arabera, Zander (1979)eta Shaw (1983) adibidez, datu etaikerketen artikulazioa egingo lukeenteoriaren beharra nabarmena da,baita fokatze berrietara irekitzea,taldeartekotasunera adibidez.

Hirurogeitamarreko hamarkadanekarpen berriak garatuz joan ziren.Hendrick-ek (1987) dioen bezalaTajfel omen da, talde artekoikuspegiaren bitartez, Talde--psikologiari aurrerapen berriak ekarridizkiona. Tajfel-en ikuspegiak batipatgizartearen alderdi estrukturalen

eragina plazaratzen duela esandaiteke. Hendrick-ek aipatutako besteteorigilea Moscovici da, berakazpimarratuko baititu gizartearenalderdi kulturalenak, Errepresentaziosozialaren Teoriaren bitartez,ezagutza sozialaren sorburua etagarapena ikertuz. Bi egile hauetanoinarrituz Doise-k eskainiko duazterketa-mailen araberako ezagu-tzaren eremu egituratu bat, nongizarteko alderdi estrukturalak,kulturalak, elkarrekintza, etagizabanakoa elkarrekin harremanetanjar baitaitezkeen. Doise sintesibaterantz abiatzen dela uler daiteke,non P.S.P. eta P.S.S.koa uztartukoliratekeen. Talde-psikologian besteegile batzuek ere antzekohelburuarekin dihardute, hala nolaKäes, Moliner, Palmonari, Amerio etaVon Cranach, besteak beste.

Esan errepresentazio sozialarennozioak talde-ikasketarako ekarpenhandi eta berriak dituela. Bartal-ek erehori bera antzematen du ondokoadioenean:

“errepresentazio sozialak, baiGIZARTE zein TALDE--BARNEKO ulerpenerako lan--marku bat eskainiz, errealitatesozial eta indibidualen artekopitzadura gainditzen du” (Bartal,1990, 30. or.).

Gure kokapena Errepresentaziosozialaren teorian izan da, teoria honekeskaintzen bait digu taldean ematenden ezagutzaren determinazio-mailadesberdinen arteko lotura egitekoaukera.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 157

Errepresentazio sozialaren teoriarenekarpena esan daiteke bere FOKAPENespezifikoa dela, teoria hauerrealitatearen eraikuntza sozialafokatzeko era bat delako. Aipatueraikuntzan kontutan hartzen diraDIMENTSIO KOGNITIBOAK zeinDIMENTSIO SOZIALAK. Beraz,gizabanakoari, taldetasunari zeinsozialtasunari dagozkionak.

Jodelet-ek ematen duen definiziorahurbilduz, ezaugarri berezi batzukantzematen zaizkio Errepresentaziosozialari:

a) Sozialki sortu eta erdibanatutakoezagutza;

b) Izaera praktikoa duena;c) Giza ingurune jakin batean

errealitate baltzua eraikitzenparte hartzen duena.

Jodelet-ek eskainitako definizioanikus daitekeenez errepresentaziosozialaren dimentsio batzukazaltzen dira, DIMENTSIO PRAG-MATIKOA, FUNTZIONALA alegia,ERAIKUNTZA-MEKANISMOA etaDIMENTSIO SOZIALA.

Beste autore batzuek, eta horienartean Doise daukagu, errepresentaziosozialen eta faktore SOZIO-ESTRUKTURALEN arteko loturaestua azpimarratzen dute.

Bestalde, Di Giacomo-rentzat,errepresentazio sozialek duten IZATEEGITURATUA da aipagarri, aipatuzgainera hau dela, egituraketa alegia,lehenengo irizpidea errepresentaziosoziala topatzeko.

Errepresentazio soziala hirufaktoreren emaitzatzat har genezake,hau da, OBJEKTUAREN errealitateabatetik, gauzatzen duenarenSUBJEKTIBITATEA bestetik, etasubjektu-objektuaren arteko harremanakokatzen den INGURUNE SOZIALAhirugarrenik.

Taldearen ikasketarako Errepre-sentazio sozialaren teoria erabiltzeaegokia delakoan gaude. BATEZ EREGURETZAT TALDEA ERAIKUN-TZA SOZIALA DELAKO. Eta,Moscovici-k dioen bezala, giza taldeekinguruari buruz adierazpen batzuksortzen dituzte, eta horien bitartezantolatzen dituzte taldearen barne--harremanak zein kanpo-harremanak.Adierazpen hauei “ErrepresentazioSozialak” deitu izan zaie.

Antzera mintzatzen da René Käes(1977) honako hau dioenean: taldea,eginkizuna, taldekide eta testu-inguruaren errepresentazio-sistemaardaztu ahala, taldea sortu, antolatu etagaratu egingo da.

TALDE-BARNEKO mailaridagokionez, errealitatearen inter-pretazio eta berreraikuntzarakoerreferentzi-marku soziokognitiboatajutzeko, taldekideek erdibanatzendituzten pentsamendu-sistemek osatendute errepresentazio soziala.

Taldearen errepresentazio sozialahauxe izango da: giza taldebatek ingurune jakin batean talde batiburuz eraikitako ezagutza lau etapraktikoa.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 158

Errepresentazioaren SUBJEKTUAsoziala da, edo beste erara esanda,sozialki eraikitako talde ezagutza daerrepresentazio soziala. Sozial-tasunaren ezaugarri nagusietakoapluraltasun edo aniztasunak sortuaizatea da. Errepresentazioa sortzenduen pluraltasun edo aniztasuna bieratara uler daiteke: ANIZTASUNDISTRIBUTIBO eta ANIZTASUNKOLEKTIBO gisara.

Jakinik ere talde-errepresentaziosoziala eremu egituratua dela etaazterketa-maila (Doise, 1991)desberdinetatik datozen elementuenarteko egituraketa izango dela arestianaipatutakoa, ontzat eman genezaketaldekideengan gauzatzen diren zenbaitezaugarriz osaturik egongo delaerrepresentazio soziala. Ezaugarrihoriek honela gauza daitezkeelarik:

a) Egitura pertsonal jakin batduten taldekideak.

b) Talde-bizipen jakin bat dutentaldekideak.

c) Jokabide sozialetatik datozen etaisladatzen diren ezaugarrisoziokognitibo batzuetakotaldekideak.

Maila guzti horien arabera jasotakoinformazioaren artikulazio desberdinektaldeen errepresentazio sozialakzelakoak diren jakiteko aukera emangodigute.

Alderdi enpirikoa

1. SarreraTalde-errepresentazio sozialaren

berri jakitea da gure helburu orokorra,

eta jakinik errepresentazio horiobjektu, subjektu eta ingurunearenbaldintzapenen arabera antolatzendela, hiru diseinu desberdin eratuditugu.

Lehenik, FUNTZIONALTASUNA-REN ERAGINAREN BERRIJAKITEARREN, talde-errepresentaziosoziala objektuaren arabera zelanantolatzen den, hau da, taldedesberdinen arabera, eta zehazkikuadrila, familia, lan-taldea eta bikoteaerrepresentazio-objektutzat hartuz.

Bigarrenik, errepresentazioaksubjektuen arabera zelan antolatzendiren, hau da, objektu gisa talde-motabakar bat hartuz, kuadrila hain zuzen.Atal honetan kuadrilaren erre-presentazio soziala sakonki,ESTRUKTURALKI Digiacomorenhitzetan, aztertu nahi dugularik, hiruhelbururen bila abiatuko gara;lehenik, teorikoki ulergarri direnerrepre-sentazioen KOPURUA;bigarrenik, errepresentazioarenedukina osatzen duten elementuenEGITURAKETA, eta hirugarrenik,kanpo-baldintzen arabera talde--errepresentazio sozialen banaketa,edo teoriaren beraren hitzetanAINGURAKETAREN islada.

Hirugarrenik, talde sozial zehatze-tan aurreko talde-errepresentaziosozialak zelan isladatzen diren, hauda, eginkizun desberdina izanikzelako talde-errepresentazio sozialaantzeman daitekeen talde sozialdesberdinetan.

Kontutan izanik talde-errepresentaziosoziala taldeari buruzko EZAGUTZA

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 159

dela, alderdi askotatik baldintzatuajakina, taldearen FUNTZIONALTASU-NAREN arabera talde-errepresentaziobereziak daudela ikusi nahi dugu.Gero, EZAGUTZA EGITURATUAdenez, barne-egituraketaren berrijakitera abiatu gara. Azkenik, gazte-taldeen errepresentazioen artekokonparaketari ekingo diogu, bertanfuntzionaltasuna eta egituraketaelkartzen direlarik.

2. "A" diseinua.- Talde-Errepre-sentazio sozialak objektuenarabera

Hauexek dira helburuak:

1- Talde-errepresentazio sozialeanobjektuaren indarra eta eraginaaztertzea.

2- Objektu desberdinen arteantalde-errepresentazio sozialarendimentsio berdinak eta desber-dinak.

Hipotesiak

1. Talde desberdinek, hau da,kuadrilak, familiak, lan-taldeak zeinbikoteak, errepresentazio sozialdesberdinak izango dituzte.

2. Guztietan emango da gizaelkarketaren islada, eta errepresentaziosozialaren dimentsio nagusienetakobaten antzera azalduz gainera.

3. Talde orotan ikusi ahal izango daerrealitate sozialean betetakoFUNTZIOEN arabera azalduko delaerrepresentazio sozialaren beste ardatznagusia.

4. Talde desberdinek izango dutegiza elkarketaren isladan topagunea.Talde oro bereiztuko da funtzio-naltasunaren isladan.

Datu-bilketarako ESTIMULUbatzuk eman eta laginarenASOZIAZIO ASKEA jaso da.

Erabili diren estimuluak horrelaaurkeztu dira:

“Mesedez, ezar itzazu bururaetortzen zaizkizun lehenengobost hitzak, ondorengo kontzep-tuetan oinarrituz: Kuadrila;Familia; Lan-Taldea; Bikotea.”

LAGINAK honako ezaugarriakizan ditu: Donostiako Institutu bateko571 ikasle; 13tik 20 urtera bitartekoak.Gizonezkoak 176 dira, 394 emaku-mezkoak diren bitartean.

Ikasketa-mailari dagokionez, BBBeta UBIn daude.

Jasotako erantzunen lehen azterketaegiteko SPAD, (Lebart eta Morineau1985) erabili dugu. ASPAR izenezezagutzen den etapa erabili ohidugu. Ondoren, estimuluen artekokonparaketa egin ahal izateko,ANCORSIM (Cornejo, 1988)programa erabili izan dugu.

Emaitzak eta konklusioak

Ondorengo lanetarako 20tik gorakomaiztasunez azaltzen ziren hitzak jasogenituen.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 160

Kuadrilari buruzko emaitzak

Kuadrilaren esparru semantikoariburuz konklusio erara esan daiteke,kuadrilaren kasuan hiru inguruneazaltzen zaizkigula. Lehenak, kuadrilaegoera alaia, pozgarria, trufalekugisara azaltzen digu. Bigarrenak,“berma sozial”-tzat jotzen dukuadrila. Eta hirugarrenak, alorludikoa, algara, eta batez ere kanporazuzendua gainera, kanpo-harremanludiko-etarako tresna gisa. Lehenenaipatu dugun ingurunea etahirugarrena LUDIKOTASUNARENinguruan daude baina bata taldebarrura zuzendua eta besteakanporantz.

Laburbilduz, nahiz erantzunenmaiztasunari zein banaketari so egin,BERMA SOZIAL eta LUDIKO-TASUNAZ loturik dago nagusikikuadrila.

Familiari buruzko emaitzak

Familiaren esparru semantikoariburuz konklusio erara esan genezake,“MAITASUNA” eta “LAZTANA”jasotzen dituzten afektuzko loturak,gehi berma sozialari buruzkoakingurune bat osatzen dutela.

“GURASO”, “ETXE”, “ISTILU”dira azpimarragarrienak besteingurunea osatzerakoan.

Lehenengo inguruneak baduantzik kuadrilaren berma sozialarenukitu horrekin, baina berezkoa daerrolak eta istiluen bitartez familiarenegitura isladatzen digun bigarreningurunea.

Laburtuz, BERMA SOZIAL,AFEKTU-BERMA eta EGITU-RAKETA ASIMETRIKOaren errefe-rentziek osatzen dute familiaren eremusemantikoa nagusiki.

Lan-taldeari buruzko emaitzak

Lan-taldearen eremu semantikoariburuz esan, honako alorraknagusitzen direla: bata, “BERMASOZIALA”-rena, eta “EGIN-KIZUN”-arena bestea. Biak daudebata bestetik nahikoa hurbil. Bestealor bat “DIBERTSIOA”-rena da, etaazkenik BALORAZIO ONAsuposatzen duten hitzena.

Laburtuz, BERMA SOZIALA,EGINKIZUNA, eta EGOERA EROSOeta alaia suposatzen dituzte ingurunenagusiek. Ikusten den lez, kasuhonetan ere berma errepikatzen da,eta eginkizun propioa garbiantzematen da.

Bikoteari buruzko emaitzak

Bikotearen eremu semantikoaridagokionez, batez ere MAITASUNAeta SEXUA bezalako bi berezitasunikusten dira. Alderdi berezienakezpairik gabe, nahiz eta familiarenkasuan maitasunaren papera azaldu,baina inondik ere ez horrenbestekoeraginaz. Beste aldetik, elkarkonfidantza edo berma diranabarmentzen direnak. Taldekatzeorotan bezala berma amankomuntzatazalduz.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 161

Kuadrila Familia Lan-taldea Bikotea1-Maitasuna 3.46 1.67 4.74 0.142-Laztana 2.54 0.49 4.07 0.713-Konfidantza 1.26 0.98 2.74 0.654-Ulerpena 1.78 0.72 3.70 0.615-Laguntza 1.18 1.41 1.01 2.066-Batasuna 1.83 0.48 4.16 2.987-Laguntasuna 0.44 2.35 1.52 1.498-Leialtasuna 1.58 1.94 3.81 0.219-Errespetua 3.27 0.62 4.49 0.6610-Poza 0.75 1.31 1.78 1.2711-Atsegina 3.26 1.54 1.15 3.5512-Adiskidetasuna 2.89 5.06 0.02 4.8813-Lagunak 0.23 3.95 1.64 3.6214-Dibertsioa 0.06 3.42 2.42 2.3615-Irrifarrak 0.69 3.94 0.78 3.6516-Ongi 0.48 3.91 1.07 3.6017-Dibertigarria 0.37 3.91 1.27 3.5918-Etxea 0.4019-Ama 0.4020-Aita 0.4021-Berma 0.4022-Gurasoak 0.4023-Etxegiroa 0.4024-Anaia-arrebak 0.4025-Erriertak 0.4026-Elkartua 0.4027-Arazoak 0.4028-Lana 0.5229-Lankideak 0.5230-Ikasgela 0.5231-Elkarlaguntza 0.5232-Ikasi 0.5233-Taldea 0.4334-Parranda 0.4335-Irten 0.4336-Neskalagunak 0.4337-Jendea 0.4338-Neskak 0.4339-Konpainia 0.4340-Sexua 0.4941-Fideltasuna 0.4942-Zoriona 0.4943-Mutila 0.49

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 162

Kuadrila, familia, lan-taldea etabikotearen arteko konparaketa

Lau taldekatze-motak, kuadrila,familia, lan-taldea eta bikotea alegia,eta horiei dagozkien maiztasunhandieneko erantzunak, 20tikgorakoak hain zuzen, gurutzatuzkontinjentzi taula sortu dugu.

Kontinjentzi taula hori ANCOR-SIM izeneko korrespondentzi analisifaktorialaren bitartez aztertuz, jarraianazaltzen diren emaitzak jaso ahal izandugu.

Informazio guztia hiru faktore edoardatzen arabera metatu dugu.Lehenak, bariantzaren % 50,33adierazten du, bigarrenak, % 27,18 etahirugarrenak azkenik % 22,48.Denetara % 99,99 adierazten delarik.Estatistikoki informazioa esanguratsuadela aitortzen digu programarenirteerak.

Hiru dimentsioetako espazioanlau taldekatze eta erantzunen artekodistantzietan oinarrituz irits gintezkejakitera zeintzuk diren estimulubakoitzak berekin dituen erantzunak,beheko taulan azaltzen den lez.

Lau estimuluren bereizgarritasunakatera daitezke goiko ezaugarrihauetatik, bertan ikusten baititugu baierantzun bereziak, baita erdibanatuenartean gertuenekoak ere.

KUADRILARI buruz, harremansozialetarako zein aisiarakoerrekurtsoak eskuratzen dituenerakunde sozialtzat har daitekeela aipadaiteke.

FAMILIARI buruz diogu; bermaematen duen erakunde soziala, statuszein rol- edo paper-desberdintasunenarabera egituratua, eta bere bilakaerangatazkak nozitzen duena.

LAN edo eginkizunen batburutzekotan elkar laguntzarakoerakunde solidario eta igualitariotzatisladatzen digute LAN-TALDEA.

Maitasuna oinarritzat hartuz etasexu-harremanei lehentasuna emanez,komunikazio errazeko eta elkarulermeneko erakunde gisa azaltzenzaigu BIKOTEA.

Antzekotasunekin amaitzekoaipa ditzagun lau estimuluetanerdibanatzen diren erantzunak:“KONFIDANTZA”, “LAGUNTZA”,“LAGUNTASUNA” eta “POZA” dirakontzeptu baltzuak. Kontzeptu haueibegiratuz gero edozein taldekatzekoinarri-oinarrian eskaintzen duenaantzeman genezake. Beraz, gazteeklaket dute taldekatzea.

"A" deitutako diseinuarenkonklusioak

Lehenengo hipotesia frogatzen da,zeren garbi azaldu baita objektudesberdinen, hau da, taldekatzedesber-dinen arabera, jasotakoinformazioa hein handi bateandesberdina izan dela. Beraz,taldekatze bakoitzak FUNTZIONAL-TASUNAREN arabera talde-errepresentazio sozial berezia duelaesatera irits gintezke.

Bigarren hipotesiari dagokionean,egia da erantzunetan giza elkarketari

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 163

zegokion islada azaldu dela lautaldekatzeetan.

Hirugarren hipotesiaz ere esanfuntzionaltasun sozial bat antzematendela lauetan. Horretarako estimulubakoitzak izan dituen erantzunbereziak, eta arestian adierazitakoprofilak ikusi besterik ez dago.

Laugarren hipotesia frogatzen da.Egia da alderdi inbariantea edoegonkorra bigarren hipotesianaipatutakoa dela, zeren adibidez lautaldekatze horiek erdibanatzen dituztenerantzunek horrela adieraztenbaitigute.

Bestelako interpretaziorik ere egindaiteke, eredu teoriko baten arabera,alegia. R. Käes-en taldekatzeetatikabiatuz (Käes, 1977; Ayestarán,1980), kulturalki ematen diren hirutaldekatze nagusiz hitz egiten digu,adieraziz gainera talde zehatzenerrepresentazio soziala antolatzailesoziokulturalen arabera egituratukodirela. Aztertutako lau estimuluakparez pare jarriz gero hauxe aipagenezake:

a) Kuadrila dela “talde kristau”-arenezaugarrietatik gertuen pausa-tzen dena, hau da, hierarkia ezaeta harmonia nagusituz.

b) Familia dela “talde hebraitar”--aren ezaugarrietatik gertuenpausatzen dena, hierarkia etaharmonia nagusituz.

c) Lan-taldea dela “talde zelta”-arenezaugarrietatik gertuen pausa-tzen dena, hierarkia eza etalaguntza zein kolaborazioanagusitzen baitira.

3. "B" diseinua. Kuadrilarenerrepresentazio sozialak:Kopurua, Barne-egituraketa,kanpo-mugatzaile batzueneragina

Aurreko diseinuan aztertutakoobjektu sozialetatik bat, kuadrila hainzuzen, sakonago aztertzea da orainhelburu nagusia.

Dena dela, hiru ditugu helburuzehatzak:

1 Kuadrilaren errepresentaziosozial ulergarri zenbaitzuz hitzegin daitekeen jakitea.

2 Errepresentazio edo diskurtsohorien barne-egituraketa nolakoaden jakitea.

3 Zer neurritan kuadrilarenerrepresentazio sozialak kanpo--baldintzen arabera dauden.

Hipotesiak

1 Kuadrilaren ErrepresentazioSozial bi daude.

2 Aldagai psikosozialen puntua-keta altuek osatuko duteKuadrilaren ErrepresentazioSozial horietako bat. Etapuntuaketa bajuek osatukodute Kuadrilaren besteErrepresentazio Soziala.

3 Kuadrilaren ErrepresentazioSoziala aldagai soziokulturaleta sozioestrukturalek baldin-tzatuko dute.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 164

Datu-bilketarako erabili dugunneurtresna GALDESORTA izan da.

Galdesorta hori Euskal HerrikoUnibertsitateko Psikologia SozialekoSailak aurrera daraman zenbaitlanetarako sortua da, hain zuzen.

Aldagai psikosozialak auke-ratzeko orduan hiru mailakoinformazioa jasotzea espero genuen.Psikologia sozialean hain maizaipatzen eta ezagun bihurtu direnazterketa-mailen harian (Doise, 1991).Taldearen gizabanakoei buruzkomaila, taldeari berari dagokionmaila eta taldean ematen denalor soziokognitiboari dagokionmaila azkenik.

Norbanakoaren maila deitutakoanbi aldagai ditugu;

a) Nortasun pertsonala. b) Pertsonarteko jarrera.

Taldeari dagokion mailan beste bialdagai ditugu;

a) Talde-egitura. b) Talde-kohesioa.

Alor soziokognitiboari dagokionmailan hiru aldagai ditugu;

a) Gatazkarekiko jarrera. b) Erantzun-egozpena. c) Emozioen erabilpena.

Galdesortan aldagai bakoitza bostitemetan banaturik azaltzen da, itemoro kontrajarritako bi esaldizisladatuz. Item-en norabideabatezbeste orekatua da. Erantzuna

zazpi puntuko Likert eskala batenbidez emango da.

Galdesortaren eskalen fidaga-rritasuna aldez aurretik frogatuadago. Eskalen aldagaien artekokoerlazio-indizeak ondoren aipatuakirten ziren:

Nortasun pertsonala (IP) = 62Pertsonarteko jarrera (AI) = 64Talde-egitura (CG) = 74Talde-kohesioa (CH) =. 48Gatazkarekiko jarrera (CO) = .70Erantzun-egozpena (AT) = 63Emozioen erabilpena (FM) = 71

LAGINA 1.299 lagunekoa izan da.Adoleszenteak Donostia inguruko lauikastetxekoak. 460 gizonezko eta 838emakumezko. Ikasketak batzuekeuska-raz eta besteek gaztelaniaz egindituzte.

Errepresentazioen kopurua etaedukina

Lagin osoa hartuta, SPSSrenQuick Cluster-a egingo dugu, diskurtsoesanguratsuen kopurua aurkitu asmoz.

Adierazgarritzat har genitzakeen bimultzo azaltzen zaizkigu. Multzobietan aldagai guztien puntuaketakesanguratsuki bereizten dira.

Bi clusterrek jende-kopurudesberdinak biltzen dituzte, batean 916subjektu jasotzen baitira, eta bestean258.

Goiko datuen arabera, uste dugukuadrilaren bi errepresentazio sozialezhitz egitea zilegi dela. Kuadrilari buruz

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 165

KUADRILAREN ERREPRESENTAZIO SOZIALAK

Aldagaiak 1. Klusterra 2.Klusterra Signifikatibitatea(916) (258)

Taldekideen arteko (AI) 5.222 3.913 .000jarrera.1-Isolatzaile7-Kooperatzaile

Talde hierarkia (CG) 6.055 3.358 .000jarrera.1-Hierarkizatua7-Igualitarioa

Erantzun-egozpena (AT) 4.497 3.298 .0001-Pertsonengan7-Taldean

Gatazkarekiko (CO) 5.268 3.490 .000jarrera.1-Ekidin7-Aurre eman

Nortasuna (IP) 6.050 3.249 .0001-Ezkorra7-Baikorra

Emozioen (FM) 4.751 3.258 .000jestioa.1-Konkretua7-Abstraktua

Talde-Kohesioa (CH) 5.349 2.804 .0001-Eskasa7-Haundia

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 166

gehiengoaren eta guttiengoarenerrepresentazio sozialaz hain zuzen.

Gehiengoak duen kuadrilarenerrepresentazio sozialaren edukinariburuz ondoko hau esan daiteke:

a) Nortasun baikor eta jarrerakooperatzailekoa dela taldekideagehiengoarentzat.

b) Taldekideen arteko berdintasunaeta talde-kohesio handiakisladatzen dituela gehiengoakbere kuadrilaren errepresentaziosozialean.

c) Taldearen erantzun-egozpena,emozioen erabilpen abstraktua,testuinguratuz alegia, etagatazkari aurre emanez azaltzenda alderdi soziokognitiboa.

Bestalde, kuadrilari buruzguttiengoak duen errepresentaziosozialaz ongi jabetzeko bi puntutan

kokatu behar dugu: balio absolutuetaneta gehiengoarekiko distantzian.

a) Beste ezer baino lehen,adierazi batezbesteko puntuaketagehienak, bat izan ezik, 3 eta 4artean kokatzen direla, eta azkenhori ere 3tik oso gertu. Beraz,kontutan izanik 1etik 7rabitartean atera zitezkeela, erdiparean kokatzen diraguttiengoaren emaitzak. Horrekesan nahi du interpretatzekoorduan ezingo dela gehiengoarenmultzotik zeharo polarizatuadagoenik esan, desberdindurikbaizik.

b) Guttiengoak kidegoari buruzmantentzen duen iritziak dio,nortasuna ezkor antzeandutela, eta elkarren artekojarrera isolamendurantz koope-raziorantz baino gehiagohurbiltzen dela.

KUADRILAREN ERREPRESENTAZIO SOZIALAK

2

3

4

5

6

7

1 2 3 4 5 6 7

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 167

Aldagaiak

Balioak

Gehiengoa(916)

Guttiengoa(258)

c) Hierarkizazioranzko joeraz etakohesio eskaseko taldeaz hitzegiten digu guttiengoak.

d) Aldagai soziokognitiboei buruz,erantzun-egozpena pertsonengankokatzen, emozioen erabilpenakonkretuki egiten, eta gatazkarenaurrean ukapena onarpena bainoindartsuago bultzatzen duguttiengoak.

Adierazitako hipotesiei buruz etaatal honen konklusio gisara honakohau diogu:

a) Lehen hipotesia frogatzen dela,beraz, kuadrilaren errepresenta-zio sozial esanguratsu biditugula.

b) Bigarren hipotesia hein handibatean ere frogatzen da, hau da,aldagaien puntuaketa altuekosatzen dute errepresentaziobata, eta laburrek bestea. Bainaesan beharra dago, azkenhauek ez direla hain laburrakizan, 1etik 7ra bitarteko

continuum horretan ia erdiparean kokatzen baitira.Beraz, kuadrilaren errepresen-tazio bi bai, baina ez gureiragarpenetan bezain polariza-tuak, desberdinduak baizik,esanguratsuki hori bai.

Kuadrilaren errepresentaziosozialen BARNE-EGITURA jakiterairisteko asmoz, kuadrilarenerrepresentazio sozial bietankokatzen diren subjektuak bereiztuditugu. Ondoren, multzo biekin,bakoitza bere aldetik hartuz, azterketafaktoriala egin dugu, eta faktorialarenemaitzen berri emango dugu,pentsatuz era horretan errepresentaziobakoitzaren barne-antolamendurahurbil gintezkeela.

Gehiengoak azaltzen duenkuadrilaren errepresentazio sozialarenfaktorialean ikus daitekeenez, bifaktoretan biltzen da informazionagusia. Lehenengo faktoreakbariantzaren % 28 jasotzen duenbitartean, bigarren faktoreakbariantzaren % 18 jasotzen du.

Lehenengo faktorea gehien saturatzen duten aldagaiek honakoak dira:

1-Talde-hierarkia. (CG) .7822-Nortasun pertsonala. (IP) .7563-Taldekideen arteko jarrera. (AI) .4674-Gatazkarekiko jarrera. (CO) .436

Bigarrengo faktorea gehien saturatzen duten aldagaiak honako hauek dira:

1-Emozioen gestioa. (FM) .7612-Gatazkarekiko jarrera. (CO) - .5553-Erantzun-egozpena. (AT) .5384-Talde-kohesioa. (CH) 532

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 168

Bi faktore hauen esanahiaaztertzerakoan bi dimentsiorekinegiten dugu topo. Lehenengo faktorea“erlazio” maila gisara izendadaitekeena da. Eta bigarren faktorea”erreflexio” maila gisara izendadaitekeela dirudiena.

Gehiengoaren kuadrilarenerrepresentazio sozialaren “erlazio”--dimentsioaren ezaugarriak honakoakdira:

Dimentsio garrantzizkoenaizatea, honetan azaltzen baitagehiengoaren artean adostasunhandiena. Faktorea gehiensaturatzen duten aldagaiakkontutan izanez gero, ohargintezke, gehiengoak kuadrilairudikatzen duela, lehen-leheniktalde igualitario modura;bigarrenik, nortasun baikorrekokidegoz; hirugarrenik, jarrerakolaboratzaileko kidegoz; etalaugarrenik, eztabaida onartzenden leku gisara.

Bestalde, “erreflexio”aren dimen-tsioaren ezaugarriak honakoak dira:

Garrantziari dagokionezbigarren izatea, zeren gehien-goaren artean dimentsio honetazez baitago “erlazio”arenkasuan bezain bestekoadostasunik. Halere ezin ukadimentsio honen garrantzia etapisua. Bertan isladatzen daemozioen erabilpen abstraktualehenik, gatazkaren saihesteabigarrenik, taldearen erantzun--egozpena hirugarrenik etatalde-kohesioa laugarrenik.

Dimentsio biak zelako elkarharremana duten jakinez gero,errepresentazioaren BARNE--DINAMIKARANTZ hurbil gintez-keela uste dugu. Horretarakogatazkaren bitartez egiteari deritzoguaproposena. Gogora ekarrigatazkarekiko jarrera lehenengofaktorea positiboki saturatzen azaltzenzela, eta bigarrena negatibokisaturatzen. Beraz, gatazkarengorabeherak eragin desberdinakizango ditu dimentsio bietan.

Adibidez, esan daiteke, gatazkarenonarpenaren gorakadak berekindakarrela: “erlazio” dimentsioaareagotzea eta “erreflexio” deiturikoamurriztea, beste era batera esanda,taldekideengan fokatzera nagusiki etaez hainbeste taldearengan.

Bestalde, gatazkaren onarpenakbehera egiteak, “erlazio” dimentsioamurriztu eta “erreflexio” deitutakoahanditu egiten du. Ondorioztaldetasunaren lehentasuna nagu-situko litzateke maila pertsonalarenkalterako.

Gehiengoaren kuadrilarenerrepresentazio sozialaren barne--egituraren KONKLUSIO gisara hauxediogu: kuadrila bi dimentsiokoingurune gisa ikusten duelagehiengoak, non: a) erlazio-mailanagusitzen den; b) egoera igualitarioagatazkaren onarpenarekin bateraazaltzen den; c) emozioa zeinegozpena testuinguratzeak, hau daemozioak abstraktuki eta talde--egozpenak, gehi kohesio handiak,hau da talde-balorazio haundiakgatazkaren onarpena guttitzera

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 169

daramaten. Azkenik arestianaipatutakoaren arabera hauxeondoriozta daiteke, gehiengoarenkasuan bi dimentsioak elkarren menpedaudela.

Guttiengoak azaldu duenerrepresentaziora joaz ikus daiteke,kasu honetan ere, bi direla informazionagusia biltzen duten faktoreak.Lehenengoak bariantzaren % 26jasoz, eta bigarrenak berriz % 21.

Bi faktore hauen esanahiaaztertzerakoan ikus daitekegehiengoaren errepresentazioarenkasuan bezala biltzen direla aldagaiak.Beraz, hemen ere bi dimentsioak lehenaipatutako berberak izango dira,“erlazio” eta “erreflexio”-arenak hainzuzen.

Bi errepresentazioak hartuz, berenbarne-dinamikari buruz aipa daite-keenik bada:

1- Bina dimentsio beha daitezke,eta gainera hein haundi bateanbietan aldagai osatzaileak

berdinak dira. Beraz, barne--egitura oso antzekoa duteladiogu.

2- Dimentsioen lehentasunean ezdatoz bat, zeren gehiengoakerlazio-maila baitu nagusi,guttiengoak erreflexio-mailaduen bitartean. Berazgehiengoak taldekideari,hierarkia ezari eta gatazka--onarpenari buruz adostasunhandiagoa du, eta alderdisoziokognitiboei zein gatazkarensaihesteari buruz adostasunhandiena guttiengoak azaltzendu.

3- Barne-egituraren dinamikaz ereesan nahikoa parekoa dutela, hauda, erlazio eta erreflexiodimentsioak gatazkaren inguruanpibotatzen jarriz gero, baigehiengoak eta bai guttien-goak dinamika berdinadaramate, batak gora eginez gerobesteak beherantz egiten duelaalegia.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 170

Lehenengo faktorea gehien saturatzen duten aldagaiak honako hauek dira:

1-Emozioen gestioa. (FM) .7592-Talde-kohesioa. (CH) .6773-Erantzun-egozpena. (AT) .6774-Gatazkarekiko jarrera. (CO) - .530

Bigarren faktorea gehien saturatzen dutenak honakoak:

1-Talde-hierarkizazioa. (CG) .7712-Nortasun pertsonala. (IP) .7293-Pertsonarteko jarrera. (AI) .5374-Gatazkarekiko jarrera. (CO) .106

Kategoria sozialen eraginakuadrilaren errepresentaziosozialean

Kategoria sozial desberdinetakopertenentziak berekin daramatzagizarteko egituraren zama eta eragina.Gure terminoetara ekarriz, kuadrilarenerrepresentazio desberdinak topatukoditugu errepresentazioaren egileaksare eta kategoria sozialetan duenkokapenaren arabera.

Goikoak kontrastatzearren hizkun-tza (Kulturen adierazle izan daitekeenneurrian), sexu eta maila ekonomiko-kulturalaren arabera kuadrila zelanantzeman daitekeen ikusi dugu.

Kuadrilaren errepresentazio sozialaeta kategoria sozialen eraginariburuzko azpiatal honetako konklusiogisara ondokoa adierazi behar da:

1- Kategoria orotan azaltzen dira bierrepresentazioetan kokatzendiren subjektuak.

2- Kategoria guztietan gehiengoakokatzen da balio altuetan, etazehazkiago esanaz laurden batinguru behekoetan eta hirulaurden goikoetan.

3- Kuadrilaren HIERARKIMAILA ez da aldatzen kategoriasoziala bat ala bestea izan, hauda denek oso antzera ikustendute hierarkia maila, eta egiaesan nagusiki “TALDEIGUALITARIO” modura.

4- Badira desberdintasun batzukkategorien arabera, nahiz eta

doi-doi ezin aplikatu kuadrilarenerrepresentazio bat ala besteinolako kategoriari. Bainahizkuntza, sexu edota mailaekonomiko-kulturalaren araberañabardura garrantzizkoakantzematen dira.

4. Taldeak bere buruaz eraikitakoerrepresentazio sozialakeginkizunaren arabera

Helburua

Gazte talde erreal desberdinenerrepresentazio sozialen artekokonparaketa egin nahi dugu, eta jakinbereziki, batetik ea nolabaitekoprintzipio antolatzailerik aurkitzendugun haien kokapen etaerrepresentazio sozialetan. Etabestetik, taldeen errepresentaziosozialaren eta beraren eginkizunarenartean izandako harremana.

Hipotesiak

1- Aurreko ikerketan ikusidugunaren arabera, eta Amerio-k(1991) gazte-taldeekin eginikozenbait ikerketatan oinarrituz,emozioen erabilpenek etagatazkarekiko jarrerek desber-dinduko dituzte taldeek.

2- Bizitzaren egoerak aztertzerazuzentzen diren taldeak, hau dakonfirmazio-taldeak, emozioenerabilpen abstraktuago, etagatazkaren saihesteagatikbereiziko dira. Eginkizunkognitiboa dutenez gero, horrekberak eskatuko die emozioakkontrolatzea.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 171

3- Kirol-taldeak emozioen elabo-razio eskasago eta gatazkarensaihesteagatik bereiztuko dira.Gatazka taldearen barnetik taldeartera zuzenduko da.

4- Kuadrilak emozioen bapatekota-sun eta gatazkaren onarpenagatikbesteengandik bereiztuko dira.Taldeen arteko konparaketaklehentasunik hartzen ez duenezgero, talde barnean errazagoazalduko da gatazka.

5- Hezkuntza bereziko taldeak eregatazka saihestu eta emozioenelaborazio eskasaz nabar-mentzen dira.

Aurreko atalean erabilitakoGALDESORTA berbera dugu oraingoatalean.

Kasu honetan “aniztasunkolektiboa” deritzon ezaugarriakbetetzen ditu LAGINAK. Beraz, taldebakoitzeko taldekideen arteanelkarrekintza zuzena ematen da.

Talde guztietako partaideak adoles-zenteak dira eta neska-mutilen artekokopurua orekatua da. Donostia eta Bilboinguruan topatu dira talde guztiak.

Konfirmazio bidean ElizaKatolikoak antolatutako lau taldeizango ditugu, eskolako porrota jasandutenentzat antolatzen diren heziketabereziko beste lau talde, kuadrilagisara biltzen diren hiru talde, kirolegiteko biltzen diren bi talde, skouttalde bat eta aisia edo denboralibrearen antolakuntzarako biltzendiren beste bi.

Azterketa Estatistikoa

Goian aipatutako taldeen artekokonparaketa egin nahirik, Ancorsimprograma estatistikoa erabili dugu.

Ancorsim programaren bitartezaztertu dugun matrizea aldagai orotantaldeek zuten batezbestekoarekin osatudugula esan behar da lehen-lehenik.Beraz, batezbestekoa hartu da taldeenerantzunen adierazle gisara.

Informazioa hiru ardatzetan bilduda.

1. ardatzean bariantzaren % 47,96.2. ardatzean bariantzaren % 20,49.3. ardatzean bariantzaren % 15,78.

Zero hipotesia baztertzen da zeren:

CHI-2: 296,09 eta BETA: 21,72

Horrela esan daiteke lerroen etazutabeen artean harreman estatistikorikegon, badagoela.

Datuen irakurketak ondokoondoriotara eraman gaitu.

Balioei begiratuz gero hauxe esandaiteke:

a) Balorazio handiena jasotakoaldagaia “CG” da, beraz, taldeigualitariorantz hurbiltzen dirataldeak beste inora bainogehiago. Izan ere, denek altupuntuatu baitute, beraz laginhonetan talde igualitarioakisladatzen dira.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 172

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 173

b) Balorazio murritza jaso dutenak“FM” eta “CO” aldagaiak izandira, hauen bariantza handiagoadelako.

Lehenengo ardatzari so eginez, biertzetan “FM”, emozioen erabilpenabstraktua alegia, eta”CO”,gatazkaren onarpena hain zuzen,kokatzen direla ikusten da. Berenkontribuzio absolutuek markatzendigute ardatzaren finkapeneanizandako eragina. Horrela, bada,lehenengo ardatzak, bariantzaren% 47,96 adierazten duenak, polaritatenagusi bat azaltzen digu; emozioenerabilpen abstraktua ala gatazkarenonarpena aurrez aurre.

Aldagaien informazio adieraz-garriena uste dugu lehenengo bifaktoreak gurutzatuz hartzen dela.Gainera, triangelu baliagarri bateskaintzen digute. Aipatutriangeluaren hiru erpinetan aldagaihauexek egongo lirateke: “CO”,gatazkaren onarpena, “FM”,emozioen erabilpen abstraktua, eta“IP”, nortasun baikorra. Gainontzekoaldagaiak triangeluaren erdialdeankokatzen dira, oro har baltzuenakdirela esan daiteke, eta batez ere ezdirela bereizgarrienak.

Emaitza orokorretara iristekoasmoz, bi ardatz garrantzitsuen artekogurutzaketan taldeen kokapena jakinnahi dugu.

Lehenengo eta bigarrengo ardatzengurutzaketaren grafikoan hiru gunenagusi beha daitezke: Konfirmaziotaldeak osatutakoa bat, “FM”-tik gertu.Kuadrilak eta skout taldeak osatutakoa

bestea, “CO”-tik nahikoa gertu.Heziketa bereziko taldeak, aisia-taldeak eta kirol-taldeak osatutakoahirugarrena “IP”-rengandtik gertueneta “FM” zein “CO”-tik urrutikokatzen direlarik.

Konklusioak

Eginkizun desberdineko hamaseitalde erreal elkarren artean konparatuondoren esan genezake antzemandaitekeela printzipio antolatzailerik.Izan ere, hiru aldagai bereizle moduraazaltzen dira, “FM”, emozioenerabilpen abstraktua (elaboratua) alakonkretua (bapatekoa), “CO”,gatazkari aurre eman ala saihestu, eta“IP”, nortasun baikorra ala ezkorra.Gainontzeko aldagaietan antza danagusi. Beraz, guk aukeratutakotalde motak kidegoaren artekoberdintasuna, jarrera kolaboratzailea,talde-kohesio handia eta taldearenerantzun-egozpena talde-errepre-sentazioaren elementu baltzuak bezalaagertzen dituzte. Bestalde, etagehienetik guttienera, emozioenerabilpenean, gatazkarekiko jarreraneta nortasun pertsonalean bereiztendira. Azken batean, aldagai haiekberdintzen dituzte taldeak, eta hauekbereizten.

Taldeak banan-banan konparatzeazaparte, eginkizunaren arabera eginezgero antzematen da nolabaitekohomogenotasuna eginkizun berekotaldeen arteko erantzunetan. Hirumultzo nagusi bereizten dira:konfirmazio-taldeak, homogenotasunhandienekoak eta emozioen erabilpenabstraktu edo elaboratuagatikbesteengandik bereizten direnak,

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 174

eta gatazkaren onarpenaren urrutienkokatzen direnak lehenik; kuadrilaketa skout taldea bigarren, zeinakgatazkaren onarpenaz eta emozioenerabilpenaren bapatekotasunagatikbereizten baitira; eta heziketabereziko, aisia edo denbora askeko,eta kirol-taldeak osatzen dutenhirugarren multzoa, zeinak emozioenerabilpen abstraktutik zein gataz-karen onarpenetik urruti kokatzenbaitira. Era berean, azken taldehauek nortasun pertsonalarenaldagaia agertzen den lekutik gertuenkokatzen direnak dira. Beraz,taldearen errepresentazioa sozialareneta eginkizunaren artean badagoelaharremanik ondoriozta daiteke,edota bestela esanda, taldeareneginkizunak taldeak bere arteanmantentzen duen diskurtsoamugatzen duela, taldearen alderdibatzuk potentziatuz eta beste batzukmurriztuz. Zeintzuk potentziatu etazeintzuk murriztu ingurunekoantolatzaile soziokulturalek agindukodute neurri handi batean. Adibidez,elizak antolatzen dituen konfirmazio--taldeak, kezka intelektuala etaharmonia bultzatzeko taldeak diragehienetan, eta ikusten denezhemen ere ezaugarri horiekin irtetendira. Kuadrilak gure ingurunekulturalean harreman pertsonalaeta berma soziala bultzatzekosortzen dira, eta hemen azaltzen denbezala emozioak bestelako talde--motatan baino bapatekotasunhandiagoz agertzen dira eta taldebarneko gatazka ere gehiago onartzenda. Heziketa-, kirol edo aisia-taldeekhelburua berengandik kanpodute. Batak ezagupen objektiboenjabetza, beste taldeekiko konpetizioa

besteak, eta ariketen bitartez talde--bizitza alaia eta harmoniotsuahirugarrenak. Hirurek desegokiikusten dituzte talde barnekohausnarketa, elaborazioa taldebarneko gatazka. Beren diskurtsoanere horrela erakusten digute.

Hipotesiei dagokienez, hauxe esanbehar da:

1- Lehenengo hipotesia frogatzendela, hau da, emozioenerabilpenak eta gatazkarekikojarrerak bereizten dituztetaldeak.

2- Bigarren hipotesia frogatu egitenda, beraz, konfirmazio-taldeakemozioaren erabilpen abstrak-toago eta gatazka saihesteagatikbereizten dira.

3- Hirugarren hipotesia frogatuegiten da, hau da, kirol-taldeakemozioen elaborazio eskasa etabarne-gatazka saihestea duteezaugarri.

4- Laugarrena ere frogatzen da.Izan ere, lagina osatzen dutenenartean, kuadrilak dira emozioabapatekotasun handien etagatazkaren onarpen handienadutenak.

5- Bostgarrena frogatu egiten da,zeren hezkuntza bereziko taldeakemozioen erabilpen abstraktuanzein gatazkaren onarpeneaneskas azaltzen baitira.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 175

Konklusio orokorrak

Tesiaren helburua, eta helburunagusia taldearen ikerketa egitea izanda. Horretarako, lanabes gisa,Errepresentazio Sozialaren Teoriaaukeratu genuen. Teorigile zen-baitzuren esanetan benetan egokia, etagure ustez ere urrats aberatsa izatea,dira aukeraren arrazoiak.

Errepresentazio SozialarenTeoriatik abiatuz gero, taldeaeraikuntza soziala da. Eraikuntza horiezagutza-mailan ematen da, bainaezagutza “beroan” esango genuke,zeren ez baita gelditzen berbaldihutsean, emozio, jarrera etajokabideekin zerikusia duen ezagutzadelako.

Dena den, talde-errepresentaziosoziala den ezagutza horren berrijakitearren, ondoko hausnarketeierantzun bat aurkitu behar zaie. Lanhorretan saiatu gara tesi honenbilakaeran. Besteak beste, honakoakjakin nahi izan ditugu:

a) Eraikuntza bat ala bat bainogehiagoz hitz egin behar den.

b) Eraikuntza sozial hori zelakoelementuz osaturik dagoen.

c) Eraikuntza sozial horretakoerdigunean kokaturik edozimentarri-papera betetzen dutenelementuak zeintzuk diren. Esatebaterako, talde-errepresentaziosozialaren nukleoan zer kokatzenden.

d) Talde desberdinen eginkizunakzelako eragina duten eraikuntzasozial horretan.

e) Eraikuntza sozialaren elemen-tuen mugaketa sozialak, hau da,talde-errepresentazio sozialanola ainguratzen den gizakategoria desberdinetan.

A) Jende gazteari familia, kuadrila,lan-taldea eta bikoteari buruz, zerpentsatzen zuen galdetu diogu, etaerantzunak aztertu ondoren honahemen topatu ditugun konklusioak:

a) Talde orok, berdin dio zelakoaden, errepresentazio sozialarenelementuen artean “bermasoziala”-ri dagozkion batzukazaltzen ditu. Beraz, taldeororengan antzeman daitekeberma sozialaren islada.

b) Talde bakoitzak du bestalde,funtzionaltasun sozialarenarabera errepresentazio sozialeanelementu batzuk, besteengandikbereizten dutenak.

c) Beraz, taldeen unibertso seman-tikoa bi esparru nagusiz osatuadago, talde orori dagokiona etafuntzionaltasunari lotua.

Konklusio hauek bat datoz Abric-ek 1987an aipatzen dituen bidimentsioez. Bata funtzionala,eginkizunaren eraginkortasunariitsatsia, eta bestea arautzailea, objektusozialari dagozkion esterotipoeiitsatsia.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 176

B) Kuadrila ikasketa-objektu gisaespreski hartu dugunean, galdesortaerabiliz, hiru helburu genituen:talde-errepresentazioen kopurua,elementuen arteko barne-egituraketaeta kanpo-mugatzaileen eragina.

Lehenengoak, hau da, kuadrilarenerrepresentazio sozialen kopuruenikerketak, bi daudela esateragaramatza. Bata, gehiengo nagusibatena hain zuzen, nortasun pertsonalbaikor, taldekideekiko jarrerakolaboratzaile, talde igualitario, talde--kohesio handi, gatazkari aurreematean, taldearen erantzun-egozpenaeta emozioen erabilpen abstraktoadituena. Bestea berriz, guttiengoarenaalegia, nortasun pertsonal ezkor etataldekideekiko jarrera isolatzaileantzean, talde hierarkizatu eta talde--kohesio eskaseko, gatazka saihestea,kidegoarengan erantzun-egozpena etaemozioen erabilpen jakina azaltzendituena.

Errepresentazioen BARNE--ANTOLAKUNTZA eta DINA-MIKAri buruzko emaitza askiinteresgarria iruditzen zaigu. Bidimentsio azaltzen dira, “erlazio” eta“erreflexio” izenda daitezkeenak, baigehiengoan eta bai guttiengoan.Beraz, talde ororetan ematen dira, etabi indarren berri ematen dute.Elkarren arteko harremana ongi ulerdaiteke gatazkaren arabera pibotatzenjarriz gero. Bestelakoetara joanaurretik ekar ditzagun gogoradimentsio bakoitza saturatzen dutenaldagaien zerrenda.

Erlazio dimentsioa saturatzen dutenaldagaiak honakoak dira:

1- Talde igualitarioa.2- Nortasun pertsonal baikorra.3- Taldekideen arteko jarrera

kooperatzailea.4- Gatazkari aurre ematea.

Erreflexio dimentsioa saturatzenduten aldagaiak honakoak dira:

1- Emozioen erabilpen abstraktua.2- Gatazka saihestea.3- Taldearen erantzun-egozpena.4- Talde-kohesio handia.

Hemen bi gauza dira azpima-rragarrienak; bata, dimentsiobakoitzean azaltzen diren aldagaienesanahien nondik norakoak, eta gureustez, hemen gizabanakoa alataldearen lehentasuna dago jokoan,kontutan izanik biak daudela presenttalde ororetan. Bigarrena, etaaurrekoarekin estuki lotuta, gatazkakjokatzen duen papera da, zeren honengorabeherak mugatzen baitu taldeangizabanakoaren ala taldearenlehentasuna nagusitzea.

Kanpo-baldintza eta mugatzaileeiburuz, hau da, kategoria sozialetakopertenentziaren eraginari buruzhauxe aipa daiteke: batetik, kategoriadenetan aldagai baltzuena hierarkiaeza azaltzen dela, beraz, Moliner-en(1988) emaitzekin ados geundeke.Horrezaz aparte, bestelako aldagaienaldaketek deigarrien dutena hauxeda: maila ekonomiko-kultural xumeazein euskaldungoa direla taldebarneko gatazka gehien onartzendutenak, eta bestalde emakumeakerreflexio-ahalmen handiagozazaltzen direla.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 177

C) Talde erreal batzuei berenburuaz galde egin diegunean jasotakoemaitzak zenbait konklusiointeresgarritara eraman gaituzte:

a) Batetik, puntuaketa altuakematen dira gehienbat, beraz,aukeratutako laginaren arteannolabaiteko antza badago, ezinuka, eta gainera arestian aipatugehiengoaren talde-errepresen-tazioaren gertu daude.

b) Bestetik, bi aldagairen araberabereizten dira nabarmenkitaldeak. Emozioen erabilpen etagatazkarekiko jarreraren arabera,hain zuzen.

c) Taldeen kokapena eta eginki-zunaren arteko lotura. Arestianikusi bezala, “Konfirmazio”taldeak ezaugarri bat ematen dieningurune batean kokatzen dira,“Kuadrila eta Skout” taldeakbestelako ezaugarriz apainduraeskaintzen duen inguruneaneta “Aisia, Heziketa eta Kirol”taldeak aurrekoengandikbereizturiko kokapenean.

Sintesia

Gure ustez aipatutako emaitzetatikdeigarriena zer den esatekotan honakohau adierazi beharko genuke:

a) Gizartean jokatutako funtzioareneragina taldearen errepresentaziosoziala eraikitzerakoan. Adi-bidez, familia eta kuadrilarenartean badaude desberdintasunnabariak unibertso semantikoaadierazterakoan. Familian fun-

tzionalki jokatzen duten dimen-tsioek, esate baterako hierarkiaedo gatazkak, kuadrilan, berriz,ez dira azaltzen zeren ez baitutefamilian bezalako betebeharrik,beraz, funtzionaltasun barik.

b) Kuadrilaren errepresentaziosozialaren kasuan barne--dinamika, bi dimentsioenartekoa, hau da erlazio etaerreflexioen artekoa da. Eta bataala bestea bultzatzeak dakarrenaere oso kontutan izatekoa suertadaiteke, zeren erlazioaren dimen-tsioa bultzatzeak talde-mota batbaitarama, talde barneko harre-mana eta kidegoaren garrantziaareagotuko duena alegia, etaerreflexioa bultzatzeak alderan-tziz, hau da taldetik kanpo ematendenaren garrantziaren areagotzeaedo taldeak bere osotasuneanlehentasuna hartzea.

Kuadrilaren kasuan eredeigarria da, lehendik aipatuaizan arren, taldekideen artekohierarkia-ezaren maila, nahiz etaedozein kategoria sozialetakopertenentziaren arabera aztertu,Beraz, horrek egituraren erdigu-nean zein elementu dagoenesaten digu.

c) Halaber, interesgarria da jakitea,talde errealak beren buruazpentsatzerakoan zertan bereiztendiren. Izan ere, emozioenerabilpena (testuinguratuz alaespontaneitatez), eta gatazka-rekiko jarrera (onartzea alasaihestea) dira nagusiki taldeakbereizten dituztenak.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 178

Neurri batean emaitza hau antzema-ten da kuadrila soilik aztertzerakoanere, zeren orduan ere bi dimentsiohauek lehentasuna hartzen baitute.

Zalantzarik gabe asko geratzen dasakontzeko, nola ez bada. Zeren taldeheterogenoagoak hartu izan bagenitu,adibidez adin desberdinekoak edotatalde hierarkizatuagoak, emaitzak erealda zitezkeela esan behar baitugu.

Ikasketa diakronikoen beharra erehor geratzen da, nahiz eta jakinazpisailean ildo horretatik ari direlalanean.

Zain dagoen beste eginkizun bathauxe da: behaketa bitartez hemenazaldutakoa frogatzea.

UZTARO, 7 - 1993, 155-179 179

Bibliografia

AEBISCHER, V.; OBERLE, D.; Le groupe en psychologie sociale, Paris,Dunod, 1990.

BAR-TAL, D.; Group Beliefs. A conception for Analyzing Group Structure,Processes, and Behavior. New York, Springer, 1990.

CORNEJO, J-M.; Ancorsim: Programa Informático de Análisis deCorrespondencias. Bartzelona, PPU, 1988.

DOISE, W. "Imágenes, representaciones, ideologías y experimentaciónpsicosociológica". Suplementos Anthropos, Bartzelona, Anthropos.

FARR, R. : The long past and the short history of social psychology. EuropeanJournal of Social Psychology. 21, 371-380, 1991.

HENDRICK, C.; Group Processes and Intergroup Relations. Londres, Sage,1987.

IBAÑEZ, T.; Ideologías de la vida cotidiana. Bartzelona, Sendai, 1988.

JODELET, D.; Les représentations sociales. Paris. PUF., 1989.

KAES, R.; El aparato psíquico grupal. Bartzelona, Granica., 1977.

LEBART, L.; MORINEAU, A.; Système portable pour l’analyse des données.Paris, CESIA, 1977.