ELKARRIZKETA: JUAN CARLOS ALONSO - hikhasi.eus · tik, kasu askotan diru iturria ere badela-rik....

hhE L K A R R I Z K E TA : J U A N C A R L O S A L O N S O • E S P E R I E N T Z I A : G ATA Z -K A K K O N P O N T Z E N • E S P E R I E N T Z I A : E T O R K I N A K E T X E K O T Z E N •G A L D E I D A Z U E : J O S E M A R I A S E T I E N • “ E L D R O G A S ”

109

Uda giroko aisialdia

hik hasi5 EURO • 2006KO EKAINA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

GAIA

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 . Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com;Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Miren Guilló. Erredakziobatzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Abel Ariznabarreta,Felix Basurko, Begoña Bilbao, Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Luis Mari Elizalde, Lore Erriondo, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga,Karmele Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Otaño, Matilde Sainz eta Pruden Sudupe. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: TRAM•Graf!k. Maketazio:Xangorin. Inprimategia:ANtzA S.A.L. Azaleko irudia:Udalekuak (Ikastolen Elkartea). Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2006-V-12). Kopurua:3.500 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8gaia

UDA GIROKO AISIALDIAHaurren oporrak irudikatzen hasita, udalekuak, kanpaldiak,auzolandegiak, irteerak eta beste hamaika aukera datozkiguburura. Uda garaian aisialdiak eskaintzen dituen aukerak dira,eskolatik at dauden beste heziketa gune batzuk. Harremaneketa elkarbitzak indar handia hartzen duten bizipenak.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

JUAN CARLOS ALONSOIpuinen munduan murgildu gaituen psikologo eta irakasleak ipuinak eta beldurrak uztartu ditu.Ipuinetako beldurrak, haurren beldurrak, helduen bel-durrak... horien garrantziaz eta beharraz dihardu.

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

UDA GIROKO AISIALDIA16 elkarrizketaJUAN CARLOS ALONSO24 esperientziaGatazkak konpontzen ikasi dute Zamakolaikastetxean28 esperientziaIkasle etorkinak etxekotzenHernaniko La Inmaculada ikastetxean

31 ekarpenaAlboan fundazioa herrien elkartasunarenalde lanean

34 galdeidazue Jose Maria Setien

37 berriak

41 ...goza nazazu gehiago!Hizkuntzaren transmisioan familia da gakoaHelena Baraibar eta Kristina Boan

42 Atzeko atetikEnrique Villarreal “El Drogas”

109. zenbakia. 2006ko ekaina • hik hasi • 5

e d i t o r i a l ae k a i n a

100 urte Elbira Zipitria andereñoa jaio zela (Zumaia 1906 - Donostia 1982)

1906ko maiatzaren 28an Zumaianjaiotako Elbira Zipitria andereñoak Do-nostiako lehen euskal etxe-eskola sor-tu zuen 1946. urtean, diktadura garaian.

Ez zen hori izan, ordea, euskal ira-kaskuntzan egin zuen lehen lana, 36kogerrak eten baitzuen Donostiako AldeZaharrean muñoatarren ikastolan ha-sia zuen hezkuntza ibilbidea. Urte har-tan, gerratik ihes egin zuen arrantza-ontzi batean eta 1939an itzuli zen lapur-diko Saratik Donostiara.

Etxe-ikastolen esperientzia harenbitartez, gerra aurreko belaunaldiarenekarpenari eta 60ko hamarkadan eratuzen ikastolen mugimenduari loturaeman zion, eta horrek ahalbidetu zueneuskararen proiektua bere osotasuneaneta jarraipen historikoarekin garatzea.

Garai hartan, Euskal Herriak eskolalibrea, modernoa, euskalduna, euro-parra, berria... behar zuen, eta, beharhorretatik abiatuz, Elbirak jakin zuenikastola izango zenaren lehen hazia

bere bizitzako zio bihurtu zituen.Ideia iraultzaileak izan zituen, eta

klase kontzientzia handikoa zen: langi-leen aldekoa eta burgesiaren kontra-koa zen, feminista, erlijioa bere erara in-terpretatu zuen, bizitzeko behar zuenasoilik zuen, diskrezioa goraipatzenzuen... balio erabat iraultzaileak garaihartarako.

Asko gustatzen zitzaion munduaribegiratzea, interes handia zuen, bainaetorkizunari begiak eta bihotza itxi ziz-kion; ez zuen jakin berak hainbeste bo-rrokatu eta defendatu zituen ildo berrihaietan aurrera egiten. Bere ideietanitxi eta itsutu zen. Jarrera horrek senti-mendu kontrajarriak piztu zituen bereingurukoengan, kontrako jarrera etasentimendu asko sorrarazi zituelarik.

Bere jaiotzaren mendeurrenean,jaso beza Elbirak Hik Hasiko kideonoroimena eta esker ona. Balia dezagunmendeurrena Elbira eta haren lana ho-beto ezagutzeko.

ereiten; gerra ondorengo hezkuntzasistema ilunean bere lekua egin zuen.

Elbira Zipitria euskal irakaskuntza-ren alde borrokan aritu zen bere bizitzaosoan, euskaraz irakasten zen lekuetanegin baitzuen lana beti. Gainera, hiz-kuntzaz euskalduna zen eskolaz gain,edukiz eta formaz berezia izango zenirakaskuntza nahi zuen.

Europara zabalik zituen begiak;gertatzen ari ziren berrikuntza pedago-gikoei eta garaiko adituak burutzen ariziren punta-puntako ikerketei adi ego-ten jakin zuen. Horiek guztiak ekarri zi-tuen Euskal Herrira eta irakasteko beremetodo propioa gorpuztu zuen.

Dena den, askotan, garatu zituenideien eta egin zuen praxiaren artekokontraesanek markatu zuten haren bi-zia, hein handi batean.

Urte ilun haietan jorratu zituen arlo-ak muturreraino eraman zituen. Hala,abertzaletasuna, euskara, euskara ba-tuaren aurkako gurutzada, ikastola...

Kontuan izanik Elbira Zipitriak Espainiako 36kogerra aurretik, eta, batez ere, gerra ondorengoikastolen hasieran izan zuen eragina, esandaiteke hura izan zela euskal eskolaren gerraaurreko eta gerra ondorengo mugimenduak lotuzituena.

6 • hik hasi • 109. zenbakia. 2006ko ekaina

I k a s t u r t e b u k a e r a k o a l d a r r i k a p e n e k

Nafarroako hezkuntzasindikatuek greba deitu dute sare publikoan

Nafarroako hezkuntzako sindika-tua guztiek bat egin dute maiatzaren31rako greba deialdia egiteko. Orainarte Hezkuntza Departamentuarekinhizketan ari ziren 6.000 irakaslerenlan baldintzak arautzen dituenakordioa egiteko. Izan ere, 2001-2004koa agortuta dago eta ez duteberririk sinatu. Administrazioarenjarrera ikusirik, ordea, negoziaziomahaia utzi eta kalera ateratzeaerabaki dute, administrazioari jarreraalda dezan eskatzeko. Sindikatuenesanetan, “baldintza baxuenetannegoziatu nahi du, eta abiapuntuaorain arteko akordioa bainobaxuagoa da”. Horregatik, “orainarteko baldintzak beteko dituela

bermatu arte idatziz”, ez direlaitzuliko negoziazio mahaia adierazidute sindikatuek.

Elortzibarren ikastolarik ezoraingoz

Herriko administrazioaren trabakjasan ditu Elortzibarko IkastolenBatzordeak ere. Noain eta Elortzinguruko guraso talde bat ikastolasortu nahian dabil, gaur eguneuskaraz ikasi nahi baldin baduteIruñeko ikastetxe publikoetara edoZizur Txikiko San Fermin ikastolarajoan beharra baitute. Dena dela,ahalegina bere horretan utzi dutemementoz, lursail egoki bat erostekozailtasunak direla-eta. Prentsa oharbaten bidez Udalaren trabak salatudituzte.

Euskal eskola publiko berriarenaldeko jai arrakastatsua

Maiatzaren 21ean 25.000 lagunetikgora elkartu ziren euskal eskolapubliko berriaren aldeko jaian.Sortzen-Ikasbatuazek eta PatxiLarrainzar ikastetxeko gurasoekantolatuta, jaia eta aldarrikapena batuziren. Edonola ere, hutsune batnabaritu zuten: aurten, azken urteetanez bezala, Eusko Jaurlaritzakoordezkaririk ez da joan. NafarroakoGobernuari dagokionez, betikomoduan, ez du inor bidali.

Ikas-Bik, urteroko jaiaospatzearekin batera, aurten20 urte bete ditu eta hori ere

ospatu du. Ehunka lagunbildu ziren Donibane

Lohitzunen. Ospakizunekinbatera, hogei urteotako

ibilbideari gainbegirada bateman zioten.

Euskarazko eredu elebidunaezartzeko garaian,

Hezkuntza Misterioarenjarrera itxiarekin egin dute

topo urte hauetan etaizugarri kostatu izan da gela

elebidunak irekitzea etamantentzea. Orain,

Euskararen ErakundePublikoaren sorrerarekin,gauzak alda daitezkeela

somatzen dute. Erakundehorretako lehendakari Max

Brissonek jaialdian partehartu zuen, eta 2006-

2010eko hizkuntza politikazehazten ari direla adierazi

zuen. Hemendik aitzinagatazkarik gabe egin ahalko

dela aurrera iragarri zuen.

kronika


j a i e t a k o n g r e s u i t x u r a h a r t u d u t e

Gizarte arrazionalizatu bat pentsatzeko saioakporrot egin du.Alain Touraine

“Bai EskolakEuskalduntzeari!”berretsi dute ozenherritarrek

Urtarrilean hasitako kanpaina ma-nifestaldi jendetsuarekin amaitu da.Herritarren aldetik babes handia jasodu. Jasotako sinadurak hainbat erakun-deri aurkeztuko dizkiete antolatzaile-ek, bai haiek eta bai gainerako eragile-ek ere konpromisoak har ditzaten hel-burua lortzeko: euskalduntzen duenhezkuntza politika ezartzea.

EILASek kongresu orokorra etaLABek nazio biltzarra ospatu dituzte

EILASek VIII. kongresua burutu be-rri du eta datozen urteetako lan ildoakzehaztu dituzte. Horrekin batera, Kon-tseilu Nazionaleko, Idazkaritza Nazio-naleko eta Nazio Batzorde Iraunkorre-

Eusko Jaurlaritzako HezkuntzaSailak 23 lanbide ziklo

kentzeko erabakia hartu du.Arrazoia ikasle kopuru baxuaizan da. “Ziklo horietan behar

adinako ikasle kopururik ezdago, eta dauden baliabideakhobeto erabiltzeko” hartu duerabakia Hezkuntza Sailak.

Orain dela urte batzuk talde batosatzeko gutxienez 10 ikaslebehar zirela erabaki zen, etasarritan kopuru hori bete ez

arren, taldeak osatu izan dira.Zentzu horretan, azken

hilabeteetan kontrolzehatzagoak egin dituzte hori

neurtzeko eta saihesteko.Zikloak kentzeak ez omen du

aurrekontu murrizketarikekarriko.

Sindikatuak kezkatuta agertudira erabakiarekin. Guztiek

adierazi dute Hezkuntza Sailakez duela inorekin kontsultatu

eta erabakia bere aldetik hartuduela. Horrez gain, ziklo

horietako irakasleekin zergertatuko den ez dakite, etahorrek ere kezka eragin du.Azken urteetan ziklo horiek

izan duten eboluzioa zein denjakin nahi dute.

ko kide berriak izendatu dituzte. Kongresuaren ondoren erabakita-

ko agiriak 126 puntu ditu, eta besteakbeste, honako gaiak jorratzen ditu: eus-kara, eleaniztasuna, curriculum pro-pioa, etorkinen artatzea, lan arriskuenprebentzioa eta Bolognako prozesua.Gai nagusia, ordea, hezkuntza sistemapropioarena da. Berau diseinatzeko etagaratzeko eskubidea aldarrikatu dute,eta horren barruan, sare publikoa in-dartzea da EILASen xedea. “Irakaskun-tza publikoak izan behar du hezkuntzasistemaren ardatz nagusia, hori berretsidugu, hori baita dauden desorekei au-rre egiteko modu bakarra. Horrekinesan nahi dugu administrazio publiko-ak izan behar duela zentroen jabe. Ku-deaketa demokratikoa bermatu behardu, gainera, eta guztion eskubideakbermatu”.

LAB sindikatuak ere nazio biltzarraegin du “Irakaskuntza euskalduntzekoproposamena” aurkezteko. Urte eta er-di jardun dira Euskal Herri osoko ira-kaskuntza ereduetako euskararenegoera eta urteotako emaitzak azter-tzen. Une honetan krisi egoeran gaude-la ohartarazi dute. Aurrera begirakoplangintza berri bat aurkeztu dute, etalau zutabe izango ditu: politikoa, aka-demikoa, kulturala eta soziala. Horieta-ko bakoitzean eman beharreko hain-bat neurri eta datozen lau urterako lanildoak ere zehaztu dituzte.

G A I A


Uda giroko aisialdia

Uda atarian, aisialdiko egitasmoakloratzen hasten dira. Antolatzaileak epeluzean buru-belarri jardun ostean, begi-raleak bildu, beharrezko bilerak egineta abentura hasteko prestatzen dira.

Esparru ez formalean, hezteko au-kera aparta eskaintzen digute udakoegitasmoek; herria eta jendartea eral-datzeko tresna indartsuak izanik eta di-bertsio gune aproposak eraikiz. Haurzein gazteentzat, esperientzia ahaztezi-nak bihurtzen dira, beraien egunerokobizitzan egiten ez dituzten ekintzak bi-zitzeko eta gozatzeko aukera ematendietelarik. Eta pertsona gisa garatzekoerabat baliagarriak suertatzen dira.

Haurrentzat dena da berriaHaurra bere familia ingurunetik

urruntzen da aldi baterako, eta ondo-rioz, egunerokotasunak sortzen dituenbehar anitzei aurre egin beharko die,autonomia garatuz. Hala, egunerokobizitzaren hainbat eremu jorratzekoparada egokitzen da, eta horrek, jar-duera hezitzailerako baldintza apropo-sak ematen ditu. Horrez gain, inguruneberriak ezagutuz, naturarekin kontak-tuan jarri eta esperientzia sakon eta go-goangarria bizi dezakete haur zein gaz-teek.Berdinen arteko harremanak lan-tzeko aukera aberasgarria da, adiskideberriak eginez eta taldean elkarbizitzaeremu batean biziz.

Begiraleak ez dira irakasleUdako egitasmoen beste ezaugarri

esanguratsu bat, begiraleen papera au-toritate eredu tradizionalez bestelakoaizan ohi dela da, harreman simetrikoa-goak garatzeko eta sentitzeko aukeraemanez. Begiraleentzat etengabekoformazioa suposatzen duen lana da etabalioen lanketa egiteko aukera aparta,beraien esperientziatik abiatuta. Izanere, haur taldeari beraien arteko anizta-sunean eta elkarbizitzan laguntzeko,

Udan, gozatuz garatu

lehendabizi begirale taldearen desber-dintasunak onartu behar dira. Beraz,begirale baten formazioan garrantzi-tsua da norbere pertsonaren lanketaegitea, taldean bizitzeko eta eredu ego-kiak lantzeko prestatuz. Bestalde, kon-tuan harturik begirale baten bizitza pro-fesionala ez dela oso luzea izaten, ga-rrantzizkoa da begirale taldeetan hala-ko oreka bilatzea esperintziadun etaberrien artean. Hezitzaileentzat espe-rientzia sakona da; gizartean parte har-tzeko modu bat da alde batetik, eta ha-rreman politak sortzeko gunea beste-tik, kasu askotan diru iturria ere badela-rik. Dena dela, jendartean hezitzaileenlana ez dago behar beste baloratua, aregutxiago irakasleen lana beste.

Antolatzaile ugari eta desberdinakUdako egitasmoetan, curriculum

ofizialetatik eta egitura mugatzaile oro-tatik at, metodologia eta hezkuntza fi-losofia propioak aurrera eraman dai-tezke, antolatzaileen esku geldituzprintzipio pedagogikoak. Urteekin,antolatzailearen profila dibertsifikatuegin da; egun, erakunde publiko orok,erakunde pribatuek, herrietako edoauzoetako taldeek, aisialdi, euskaraedo kirol elkarteek edota ikastetxeekantolatzen dituzte udako egitasmoak.Bakoitzaren arabera, oso desberdinakizan daitezke baliabideak, egitasmoa-ren diseinua, printzipio metodologi-koak edota aisialdi hezitzailea ulertze-ko modua.

Edonola ere, denek eskaintzen du-te abentura batean murgiltzeko aukera.

G

Egun luze eta eguzki-tsuak iristen ari diren garaihonetan,Euskal Herrikomakina bat haur udalekue-tara joateko prestatzenhasiko dira. Badakitemotxilan zer sartu,ezostera zenbat oroitzapenbizi,polit eta sakonekinitzuliko diren. Urtero-urtero,begirale eta haurasko ibiltzen dira gustu,egoera eta adinaren ara-berako egitasmo anitze-tan. Pedagogia integral bataurrera eramanez, espa-zio ludikoak beste hainbatbalio sustatzeko gunebihur daitezke.

Azken urteetan aldake-tak eman dira aisialdiantolatuaren bilakaeran,eta hausnarketa egitea erebeharrezkoa da.



Egitasmo motak

Iturria: Udako egitasmoen eskuliburua, Urtxintxa eskola

UDALEKU IREKIAK3-11 adin tartekoentzat egin ohi diren egitas-

moak dira. Beste egitasmoekin konparatuz, be-rezitasun bat dute: gaua bakoitzak bere etxeanigarotzen duela. Normalean, asteko bost egune-tan goizez egiten dira udaleku irekiak, kasu ba-tzuetan, arratsaldez ere bai. Begiraleek, elkartze-ko puntuetan haurrak jaso eta herri zein auzoetanekintza hezitzaile askotarikoak egiten dituzte,baita txangoak ere.

UDALEKU ITXIAK7, 10 edo 15 eguneko egonaldiak dira, eta hau-

rrak eta begiraleak gau eta egun elkarrekin egotendira aurretik prestatutako aterpetxe batean, men-dian, hondartzan edo bestelako ingurune batean.Eguneroko bi-zitzan hainbatbalio pedago-giko lantzekoeta harremanpolitak sortze-ko leku apar-tak dira. Sarri,ingurune etalagun ezezagu-nekin elkartzen dira haurrak eta 24 orduko elkarbi-zitzak esperientzia politak sortzeko aukera ematendu. Tailerrak, txangoak eta bestelako ekintza bere-ziak egiten dira eta, batez ere, 6-12 urteko haurren-tzat izan ohi dira.

EGONALDIAKUdaleku batzuek gai zehatz

bati denbora ugari eskaintzendiote, hala nola bertsolaritzari,ingelesaren irakaskuntzari,abentura ekintzei eta abar. Ai-sialdian oinarritzen den meto-dologia erabiliz, gazteek diber-tsio eta ikaskuntzarako guneoparoa daukate.

TRUKEAKKultur aniztasuna eta elkarbizi-

tza lantzeko egitasmo bereziak diratrukeak. Beste nonbaiteko gazte-txoekin elkarbizitza eginez, berta-ko hizkuntza eta kultura ezagutze-ko aukera izan dezakegu, eta eraberean, gure herria, kultura eta hiz-kuntza hedatzekoa.

AUZOLANDEGIAKHerriko guneren bat berriztatu, mendigune-

etan bidexkak edo hesiak prestatu, eraikin za-harrak berreraiki, kolektibo zehatz batentzatedo herritarrentzat ekintza soziokulturalakprestatu... edozer gauza egin daiteke auzolan-degi batean. Hori bai, gizarte proiektuetan oina-rritzen diren lanak dira eta sarri, inguruneari lo-tuak. Goizez lana egitea eta arratsaldez aisialdi-ko ekintzak egitea da ohikoena, betiere helburuhezitzaile zein ludikoekin. Auzolandegien es-kaintza 15 urtetik 30 urtera arte luzatzen da.

KANPALDIAKAterpetxe finko batek es-

kaintzen dizkigun segurtasun,erraztasun eta mugen aldean,kanpaldia egitea bestelako au-kera da. Bere ezaugarriak direla-eta sortzen diren zailtasunak, el-karbizitzari beste oinarri batemateko baliabide hezitzaileakbihurtzen dira; elkarlana eta tal-

de antolakuntza funtsezkoak izanik. Kanpin dendetan egitenda lo eta ondorioz naturarekin harreman zuzena bermatzenduen egitasmoa da.

IBILALDIAKIbilbideak oinez zein bizi-

kletaz egin ohi dira eta eska-tzen duten ahaleginagatik,gazteekin burutzen den ekin-tza izan ohi da. Leku askotari-koak ezagutzeko eta gozatze-ko aukera ematen du, betiere,naturarekin kontaktuan ego-nez.


G A I A Uda girokoaisialdia

Hizkuntz normalizazioa lantzeko guneindartsuak izan daitezke udalekuak, etahorren adibide da Iparraldeko UDA LEKUelkartea. Ttitto Aguerre eta bere lankideenhelburu nagusia, eskolako eta hainbat in-gurunetako haurrei euskarazko zerbitzuakeskaintzea da, aisialdi edota eskolaz kan-poko jardueren alorrean.

Elkartea 1983. urtean sortu zen, haurzein gaztetxoentzat euskarazko hainbategitasmo antolatzeko asmoz. Bost langileiraunkor daude egonaldiak, bilguneakzein ekintza puntualak antolatzeko. Guzti-ra 50 bat begirale mugitzen dira. Urteekin,sektore zabal baten beharrei erantzutekogai izan da, baina oraindik ere erronka uga-ri dituzte buruan.

Zein motatako egitasmoakantolatzen dituzue?

Gure jardueretan badira bi jardueramota; lehena, Uda Lekuren izaera defini-tzen duen mota, hots, egonaldiak eta bilgu-neak. Hor da zinez euskararen erabilpenagehien lantzen den alorra. Udaleku itxi ba-tean astebetez haurrak aktibitate berezi ba-tzuen inguruan (surfa, zaldia, mendia, bi-daia…) mintzatzen dira. Bilguneak urteosoan matentzen diren zentro irekiak dira,asteazkenetan, opor txikietan eta oporhandietan. Neguko egonaldiak ere buru-tzen dira opor garaian.

Beste aldetik, eta bigarren jarduera mo-ta moduan, haurrak batez ere aurrekoetarahelarazteko ekintza puntualak ditugu. Adi-bidez, zine hamabostaldia. Iparraldeko ha-mar zinegelatan euskarazko filmak proiek-tatzen dira. Bestalde, orotariko animazioakere egiten dira. Demagun, Ezpeletako gu-raso talde batek besta bat ospatzen duela,eta beraiek bildu bitartean, zerbitzu gisahaurrekin egotea eskatzen dutela. Hori ereeskaintzen dugu.

Zein haurrek hartzen dute parte UdaLekuko ekintzetan?

2-14 urteko haurrak etortzen dira eta ur-te osoan gutxi gorabehera 500 haur mugi-tzen dira. Orain arte gehienak ikastolakohaurrak baziren ere, orain parada dute gela

ra bat euskara mantentzeko eta garatzen jo-ateko, beraz euskararen aldeko hizkuntzapolitika bati buruz hitz egiten hasi da, eus-kalgintzak berak urteetan aldarrikatutako-aren emaitza gisa definitu genezakeena.Hizkuntza politika hori hedatuko litzatekehainbat alorretan: irakaskuntzan, bizi so-zialean, administrazioan... eta aisialdianere bai. Beraz, alor horretan, ikusirik gureesperientzia eta zer ekintzek egiten dutenekarpen handiena euskararen alorrean,guk defenditu izan dugu euskara bultzatze-ko bilguneak sortzea herri gehiagotan. Be-raz, babes eske gaude, babes horrek geroekarriko duelakoan ezagupen ofizial bateta honen indarrean jartzeko finantzamen-du eskema.

Nolakoa da begiraleen prestakuntza?Begiraleek 4-5 urte irauten dute, beraz

hezkuntza proiektua nahiko presente da-goela esan dezakegu, nahiz ez den hala ka-su guzietan. Formazioari dagokionez, %75ek izan behar du agiriduna. Hemen begi-raleek, BAFA izeneko agiri bat dute. 8egunez barnetegi batean egon, 14 egunekopraktikak egin eta ondoren espezializazioaburutzen dute begirale ikasleek.

Euskaraz ala frantsesez?Espero dut laster euskaraz edo elebidu-

nez gutienetik egiteko modurik izatea.Etorkizuneko erronken artean begiraleenformazioaren gaia daukagu. Beste aldetik,Europan diplomen homologazioek, Hego-aldeko begirale batek hemen lan egitea etaalderantziz ahalbidetzeko itxaropena dau-kagu, diplomen parekotasuna, alegia.

e-lebi-

dune-tarik dato-

zenek ere. Eta de-nak gurutzatzen dira. Gela elebidunetatikdatoz, baina ez dira zinez elebidunak, na-barmena da euskara maila desberdina.

Aurrera begira, zein erronka dituzue?Elkartea udalekuak antolatzeko sortu

bazen ere, jarduera aniztasuna ugaritu da.Egungo erronka, egonaldietan euskararenerabilpena indartzea da; hau da, “egonaldi”hitz hutsa, “egonaldi linguistiko” bilaka-tzea.

Bilguneei dagokienez, kopurua emen-datzea. Dauzkagun biak Baionan eta Hen-daian kokaturik daude, bi ingurumen so-ziodemografiko desberdinetan, eta harga-tik, bakoitzak ezaugarri propioak ditu,nahiz eta hezkuntza proiektu berbera izanmuina. Bi gune horietara inguruneko herriugaritako haurrak datoz, baina ez da nahi-koa. Hurbiltasuna bilatu nahi genuke, lekugehiagotan egin bilguneak: Kanbon, Haz-parnen, Donibane Garazin, Urruñan... bai-na ez da egunetik biharamunera eta nahibezain laster osatzen den egitasmoa.

“Egonaldi linguistikoekin”hizkuntzaren lanketa birplanteatu alduzue?

Bai. Orain arte jarduera guztiak euska-raz egin dira, baina ez da nahikoa. Ikustenda euskararen erabilpen maila nahiko kas-karra dela haur gehiegirengan. Ikastoleta-ko haurrez gain, sare publikoko haurren-gana zabaldu izanak arriskuak dakartzahizkuntza aldetik, baina horren alde eginbehar zen eta egin beharko da oraino ereaurrerantzean.

Zein dira bilgune gehiago irekitzekodituzuen arazo nagusiak?

Lehenik, hizkuntza politika. Orain, idu-riz, botere publikoek erakusten dute ardu-

Uda Leku:Iparraldeko aukera


Aukera bakoitza bere berezitasunekin

Hezkuntza ez formaleko proiektuorotan aurkitzen dugu hezkidetzazehar lerro gisa, baina ez da besterikgabe aurrera eramaten dugun intentziobat. Begiraleen prestakuntzan lan askoegin daiteke benetan eragile hezki-detzaileak bihurtzea baldin bada hel-burua.

Besteak beste, landu egin behardira neskatoekin eta mutilekin erabil-tzen diren komunikatzeko moduak,arauak ezartzeko moduak, ematen di-tugun ereduak, hizkera, espazioenerabilera, jarrerak eta portaerak, ekin-tzak...

Emaisia elkartea, Bizkaiko Urtxin-txa Eskolaren eskutik sortu zen1997an. Besteak beste, eskolaren hez-kuntza ereduan garatzen ari den ikus-pegi hezkidetzailea lantzen du, eskola-rekin elkarlanean arituz zein ekimenpropioak aurrera eramanez, betiereparekidetasuna helburu izanik. Elkar-teak eta Urtxintxako genero taldeak,aisialdiko begirale eta zuzendarienprestakuntzarako baliabide eta estrate-giak eskaintzen ditu eta gaiaren ingu-ruan lan ugari egin du: ikastaroak, bu-letinak, proiektuak, argitalpenak... Ho-na hemen arlo hau lantzeko interesga-rriak izan daitezken zenbait argitalpen:

- Jolas ez sexisten bilduma- Andraisia ekimena- Pentsatuz...Aisia, astia, emaku-

meak. Hainbat gogo- Jarduera hezkidetzailerako esku-

liburua- Xake Mate: Astialdian sexismoari

aurre egiteko aholku sorta- Xake Mate: Astialdian sexismoari

aurre egiteko aholku sorta

Hezkidetza beti gogoan

Hiritik etxalderaEgun daramagun bizitza estiloak,

sarri, ez die uzten haurrei natur inguru-neak ezagutzen, are gutxiago horietazgozatzen. Ondorioz, zaila da haur etagazteek gure bizimoduak ingurume-nean sortzen dituen ondorioen kon-tzientzia izatea. Ingurumen hezkuntza,zehar lerro gisa lantzeaz gain, esku-har-tzearen helburu nagusia izan daiteke,aterpetxe eta baserri eskolen kasuanbezala. Euskal Herrian, anitzak dira in-gurumen hezkuntzaren inguruko ai-sialdi aukerak.

Nafarroan, Ollo herrian, lau gazte“Gure sustraiak” aterpetxean udarakoegonaldi eta udalekuak antolatzen aridira, azken urteetan bezala. Urtean ze-har, eskolak egun bat, bi edo hirutakoegonaldiak burutzen dituzte eta aste-bukaeretan ere hainbat familia gertura-tzen dira. Baina, uda iritsi bezain laster,udalekuetara datozen haur eta gazteeiirekitzen zaizkie aterpetxeko ateak,Ollo bailararen edertasunean murgil-duz.

Hainbat ingurumen programa era-maten dituzte aurrera, astebeteko etahamar egunetako udalekuetan. Tailerhoriez gain, etxaldearen egunerokofuntzionamenduan parte hartzen dute,eta inguruneak ematen dituen baliabi-deez gozatzeko parada izaten dute. Ba-ratza eta laborantza moduak, basoa,landareak, animalia ugari eta bestehainbat elementu ikusi eta lantzen dira,

tailer orotarikoen bitartez. Horiez gain,kirol ekintzak eta sormen tailer ugarieramaten dira aurrera. Hori guztia, ja-rrera kritikoa eta kontsumo arduratsuasustatu nahian.

HARITZA PROGRAMA- Inguruneko paisaia, landare etaanimaliak ezagutzeko eta ingurua-rekiko errespetua lantzeko: hariz-tian hainbat ibilbide, landare etaanimalien klasifikazioa eta paisaiaezagutu eta aztertzen dira.

ENERGIA PROGRAMA- Hainbat energia iturri ezagutzeko:zentroko eguzki plakak eta aeroge-neradorea zein beste egitura elektri-ko batzuk ezagutzen dira. Energiaiturrien beharraz kontziente eginezeta aurreztearen garrantzia ulertuz.

ETXALDE PROGRAMA- Etxaldeko zenbait animalia etahorien mantenua ezagutzeko: etxal-dearen egiturak ezagutzen dira;oilategia, usotegia nahiz ukuilua,bertako lanak egiten dira eta behieta ardien etxaldeak ere bisitatzendira. Elikagaien jatorriak aztertu etakonposta egiten ere ikasten dutehaurrek.

BARATZA PROGRAMA- Baratzaren mantenura gerturatze-ko: baratza eta negutegia ezagutueta baratzeko lanak egiten dira; uztaedo bilketa, ereintza, lurra jorra-tzea… Era berean, elikagai freskoeta osasuntsuak kontsumitzen era-kutsi nahi da.


G A I A

Opor garaiak auzolanean pasa nahi dituz-ten gazteentzat, aukera paregabea eskaintzendute auzolandegiek: gizarte proiektu bateanparte hartu, adiskide berriak egin eta ondo pasa.Errota zahar bat konpondu, natur parkea txu-kundu, putzu edo zubi zahar bat berritu, erro-matarren aztarnak bilatu, erreka bat garbitu, he-rriko haurrentzat antzerkia egin… makina batgauza egiteko aukera izan ohi da egitasmootan,betiere esperientzi berrietara zabalduz.

Egunean lau orduz lana egiten da, kulturaeta arkitektura arloko ondarea berreskuratzekoedota ingurumena babesteko ekimenetan. Tru-kean, lo egiteko aterpetxea eta otorduak ema-ten dira. Aisialdian ere ondo gozatzeko paradadago: bisita turistikoak, tailerrak eta jolasak,mendira edota hondartzara txangoak, jaialdiaketa abar. Jarduera oro, era sortzailean eta elkar-lanean burutzen da, bizikidetza balioak oinarriizanik.

Gutxienez 15 egun eta gehienez hilabete batirauten dute, eta 15-26 urte bitarteko gazteei zu-zenduak daude. Hauek, eguneroko antolakun-tzan parte-hartze aktiboa daukate. Bertan, bes-te toki batzuetako gazteekin auzolanean jardu-nez, kultur truke aberasgarria eta adiskideakegiteko aukera polita suertatzen da, besteen ohi-turak, herriak, parajeak edota lan egiteko mo-duak ikasiz. Taldean lan egin, taldean goxatu.

Euskal Herrian, aurten hamalau leku des-berdinetan antolatuko dira, Iparraldean bosteta Hegoaldean bederatzi, gehienak Araba etaNafarroan. Euskal Herritik kanpora joan nahiduenak ere, aukera anitza dauka, Europako lu-rraldeetatik hasi eta Maroko, Japonia, Hegoa-merika edota beste edozein leku. Behar dena,motxila prest izatea, lanerako grina eta ondopasatzeko gogoa.

Uda girokoaisialdia

Auzolandegiak

Let´s speak EnglishIkasturte osoan ingelesa ikasten aritu ostean, Ikastolen Elkarteak ika-

sitakoa praktikan jartzeko aukera ematen du udalekuak eta atzerrikoegonaldiak antolatuz.

Ingeles udaleku itxietan 15 egun pasatzen dituzte gazteek: goizezeskolak jaso eta gainerako denboran aisialiko ekintzak egin. 10-16 urte-ko gaztetxoei begira antolatzen dira Bermeon, Ondarrun, Zarautzen etaSopelan. Goizetan ingelesa landu ostean, arratsaldean piragua, arraunaedota bizikleta egiteko beta dute 15 egunetan zehar.

ENJOY ENGLISH deritzoten udaleku irekiak ere egon ohi dira.Horietan begiraleak kanpotarrak izaten dira, ama hizkuntza ingelesadutenak, eta udalekuetan parte hartzen duten ikasleen familietan egotendira. Modu honetan, esperientzia familietara ere zabaltzen da.

Helburua, aisialdian oinarrituz ingelesa lantzea da, jolasak, eskula-nak, ipuin kontaketak, antzerkiak, proiektuak..ingelesez eginez

Atzerriko egonaldiak dira beste aukera bat. Hau 13-18 urte bitartekonerabeentzat hizkuntza batean murgiltzeko era aproposa da, jatorrizkohiztunez inguratuta egotea eta beraiekin komunikatu beharra izatea,alegia. Horrela, hizkuntza giro errealean jasotzen da, hiztegia, esamol-deak, intonazioa… bereganatuz.

Egonaldi hauek Irlandan (Maynoothen eta Carlowen), AEBn (SanFranciscon) eta Ipar Irlandan (Magheran, Magherafelten eta Dungive-nen) eskaintzen dira.

Hizkuntza ikasteaz gain, kulturen arteko trukea aberasgarria da,harreman berriak lantzeko eta ikaslearen autonomia garatzeko aukerabideratzen baitu.


Iritziak

Aisialdia edo ardialdia?Baina azpimarratu nahi nuke aisial-

diko programen ibilbidean eta garape-nean, sarritan ahaztu egin ohi dela ai-sialdiko hezkuntzaren funts nagusia.Alegia, ez dela kontuan hartzen aisial-diko hezkuntza bitartekoa dela; partai-deek jarrera kontsumistak, alienatzai-leak, lehiakorrak, elkartasunik gabe-koak, ez-sortzaileak alde batera utzi etaberen aisia beste era batera eraikitzeneta erabiltzen ikasteko bitarteko batbesterik ez dela, alegia. Eta xede horilortzeko bide bakarra bizipena, espe-rimentazioa dela; partaideak berakizatea ekintzen protagonista. Horiesanik, gauzak egiteko, planifikatzeko,harremanak izateko beste modu ba-tzuk kontuan har ditzagun proposatunahi nuke; azken batean, aisialdikohezkuntza aisialdirako hezkuntzabihurtzea.

Era berean, gaur egun nagusi direnjoerak aldatzeko lagungarri gerta dai-tezkeen ideia batzuk ere azaldu nahi ni-tuzke:

- Plangintza ez-zuzentzaileak:plangintzek ez lukete izan behar or-duen egitarau estu eta ekintzen hurren-

Aisialdiko hezkuntzako programe-tan –udalekuetan, kanpaldietan, ludo-teketan…– aldaketa nabarmena gerta-tu da azken urteetan, inolako zalantza-rik gabe. Urte batzuetatik hona, aldatuegin dira hezkuntza jardueraren eta gi-zartearen ezaugarriak: familia egituraketa lan egoerak, balioak, hirigintza…Eta aisiaren pedagogia eragile horiekguztiak kontuan hartu eta bere egune-roko jarduera horien arabera egokitzensaiatu da. Dinamizatzaileen formaziobeharrak ere hainbat esparrutatik lan-du dira: ikastaro espezifikoak, uniber-tsitate tituluak… Aipatzekoa da, hala-ber, Euskal Herriko herri eta auzoetanfinkatutako aisialdiko ekipamendu sa-rea. Eta ezin uka daiteke aisialdiko hez-kuntzako langileen lan egoerak hoberaegin duela, nahiz eta oraindik bide lu-zea dagoen egiteko, adibidez soldatakhobetzeari dagokionez eta lanaldi nor-malizatuagoak finkatzeari dagokionez(zenbat ordu lan egiten du aisialdikobegirale batek udalekuetan? Ez konta-tzea hobe).

kera hutsak. Hezitzaileak haurren zer-bitzurako baliabide bat izan beharkoluke; haurrek eskatzen diotenean hau-rrei lagundu behar die, baina haien eki-mena eta bat-bateko jarduera errespe-tatuta, betiere. Benetan planifikatu be-har dena zera da: zer egingo dudan nik,hezitzaile gisa, erritmoak ez bizkortze-ko-eta (hezitzailea protagonista nagu-sia izan gabe).

- Ekintzak ez dira hartu behar hel-buru gisa, bere horretan, bitarteko gisabaizik: askoz ere egokiagoa litzatekepartaideen interesetatik abiatzea, eta ezguk bilera luze eta ezordukoetan egitenditugun planifikazioetatik.

- Partaideei ekintzak antolatzeneta prestatzen laguntzeadena egindaematea baino interesgarriagoa da.Nahiz eta horrela ekintza gutxiagoegin. Bizitzako beste hainbat esparru-tan dena eginda aurkitzen dute, eta zer-tarako balio du?

- Partaideek dituzten beharrak etagabeziak orekatu behar dira: lasterkaegin, jauzi egin, erlaxazioa, oihu egin…eskolan, etxean, eta kalean ere nekezegin ditzaketen gauzak egin.

Atzio OREXAPEDAGOGOA


G A I A

- Ezin dugu haurrekin jokatu haiengurasoekin jokatzera ausartuko ez gi-natekeen moduan: hobe da arrazoiakeman, gauzak inposatu ordez; hitz egi-teko hurbildu, urrunetik oihukatu or-dez; begirunez jardun; era aktiboan en-tzun...

- Haurrak errespetatu: beraiek etagainerakoak errespetatuz haziko dira.

- Utz iezaiezu beldurra edukitzen,haserretzen. Malkoak eta kasketaldiakosasungarriak dira.

- Utzi haurrei ahal diren erabakigehienak hartzen. Konfiantzarekinhaziko dira eta erabakiak hartzeko gaiizango dira.

- Zentzuzko mugak jarri. - Haurrengandik duten onena jaso-

ko duzula pentsatu. Ahal duten guztiaegingo dute arrazoi zenuela ikusarazte-ko.

Jabetzen naiz guretzat askoz ereerosoagoa dela gaur egungo inertziarijarraitzea; jabetzen naiz, halaber, zailadela gauzak aldatzen saiatzea, guk–gaur egun hezitzaile garenok– jasodugun heziketaren bide berari jarraituordez beste bide batzuetatik abiatuta.Baina ziur nago ahaleginak mereziduela, eta, gainera, aisialdian goianazaldutako gakoei jarraituz egindakolana ezin hobeto egokitzen zaiola gauregungo haurrek eta gazteek bihar be-netan behar dutenari. Saiatuko gara?

Aisialdirako heziketan dihardugunontzatautokritikarako garaia iritsi dela uste dut. Gauregungo eskaintzari begirada bat emanez gero,gustuko ez dudan ikuspegia topatzen dut begienaurrean, salbuespenak salbuespen.

Hainbat arrazoi direla-eta, aisialdirako hezi-ketaren filosofiaren oinarriak alboratu ditugu.Heziketarako aisialdiak dituen ahalmenakgutxietsi ditugu, eta “ondo pasatzea” eta “entre-tenitzea” ideiekin lotzen dugu gaur egun. Soilikideia horiekin. Eskolan egiten ez den “zerbait’egitera jo da. Ondorioz, ekintza programatuekhartu dute zama guztia, ustez ekintza “ezberdin”horiek egiteagatik, hots, hezkuntza arautuan egi-ten ez diren jarduerak egiteagatik, aisialdian

bagaudela sinetsiz. Usteak osoa ustel, kasu honetan. Gaur egun, aisialdirako heziketaren nondik norako praktikoa zein teorikoa

ahuldu eta urardotu egin dugu. Aisialdirako heziketan parte hartzen dutenentzatelkarbizitzarako eremu esanguratsua eta zentzuz beterikoa sortu beharrean,non kideek esperientzia markatuakbizitzeko aukera duten, goitik beherako an-tolaketa espazio zurrunak sortu ditugu, non beti zerbait egin behar den, zertara-ko den zehatz-mehatz ez jakin arren. Badirudi, egin ohi ditugun jardueratan, tai-lerretan, jolasetan eta abarretan adituak sortu nahi ditugula. Denbora betetzekopremia larrian aurkitzen gara sarritan hezitzaileok. Jakina, jarduera, tailer eta jola-sak garrantzitsuak dira, baina irizpidea, zentzua eta norabideaduen ikas-proze-suaren baitan. Hau da, geure egitasmoen norabide pedagogikoa galduta ikustendut maiz. Izan ere, aisialdirako heziketak norbanakoarentzat den bezalaxe, al-derdi soziala ere badu. Gertuko komunitatean (auzoan nahiz herrian) eragitendu, eta horretarako, partaideok –hezitzaileek nahiz hezigaiek– norabide peda-gogikoa zehaztean, honako hau hartu beharko genuke aintzat : “Egiten dugunakguretzat zentzua du!”

Aisialdirako heziketaren zentzu pedagogikoa berreskuratzen badugu, bertangaratzen dugun egitasmoa zinez izango da esanguratsua partaideentzat, eta, jaki-na, berau garatzeko ezinbestekoak izango dira harremanak, norbanakoareneguneroko bizitzan garrantzitsuak diren alderdiez hitz egitea, elkarrekin lanaegiteko astia izatea, ustekabeak intentsitatez bizitzeko aukeraz baliatzea, taldeki-deak esperientzia berriak bizitzeko aukera izatea, eguneroko bizitzaren “erruti-naz” gozatzeko parada edukitzea, jarduera berriekin esperimentatzeko aukeraprofitatzea... eta beste hainbat alderdi.

Ajeak eta biharamuna ez dira betiko. Berreskura ditzagun aisialdirako hezi-ketak eskaintzen dizkigun aukerak.

Aisialdirako heziketaren ajeak

Asier HUEGUNHEZKUNTZA ZIENTZIETAN DOKTOREA

Uda girokoaisialdia

juan carlosalonsoE L K A R R I Z K E TA

“Beldurra eta frustrazioa errealitateaksortzen du, eta ez fantasiak, fikzioak edoipuinek. Are gehiago, fantasiaren, fikzioaren,ipuinen beharra dugu errealitateari aurreegiteko.

Psikologoa

16 • hik hasi •109. zenbakia. 2006ko ekaina”

“Kontatu ipuinbat” eskatzen duenean haurrak, zerdago horren atzean? Zergatikerakartzen du ipuinak?

Haurrak fikzioaren bidez hobetoulertzen duelako errealitatea (bereziki,sentimenduak). Ipuinak bere mailapsikoafektibo berean hitz egiten baitio:fantasiaren eta irudimenaren mailan.Fantasia hurbilago dago haurrarenegozentrismotik, bere sentimendu etanahietatik, errealitatea ulertzeko etasentitzeko bere moduetatik.

Adibidez, guk 4 urteko haurrari esa-ten badiogu “ez duzu munstroen bel-dur izan behar, ez dira-eta existitzen”,azalpena entzungo du, baina ez dituulertuko gure “zergatiak”, berak beldu-rra sentitu egiten baitu. Helduok hau-rraren buruari hitz egiten diogu, arrazo-namendua erabiliz. Ipuinak, aldiz, hau-rraren bihotzari hitz egiten dio.

Haurrak fikzioa behar du berebarneko korapiloak askatzeko. Etazergatik jo behar du fikziora?

Errealitatean horretaz ez delakohitz egiten: familian, eskolan, gizarteanez da hitz egiten heriotzaz, edo bakar-dadeaz, adibidez. Baina haurrak egoe-ra horiek sentitzen ditu, eta errealitate-ak ez dionez uzten horiei buruz mintza-tzen, fikziozko pertsonaiak behar ditu,horiengan kanporatzeko. Ipuinekadierazi ezin dena adierazteko ahalme-na daukate, sinbolikoki. Baina gakoaidentifikazioa da. Ipuin batek bere lanaegingo du, baldin eta identifikatzekoaukera ematen badio haurrari.

Ipuina beldur kentzaile izan daiteke.Nola lortzen du hori ipuinak?

Esan bezala, haurrari arrazoiak ez

18 • hik hasi •109. zenbakia. 2006ko ekaina

juan carlosalonso

E

Walt Disneyk kolorearrosaz margotu duhaurtzaroa,baina gaurkohaurrek ere otsoarenbeharra badutela esateradatorkigun psikologoa daJuan Carlos. DonostiakoKabinete Psikologikobatean eta DBHko institutubatean egiten du lan.Guraso eta irakasleprestakuntzan aritzen da,eta irakurzaletasunazhainbat hitzaldi etaikastaro eskaini izan ditu. “Gaurko

ipuinek gehiegibabesten dute

haurra. Eta haurrek“ogro gaiztoak”

ere behar dituzte,beren inpultsoak

botatzeko.

”“Beldurrezkoipuinak ezkontatzea,

beldurrari beldurraizatea da. Eta horida eduki daitekeen

beldurrikhandiena.

”


dio balio bere beldurrak ulertzeko. Bai-na beldur bakoitzak badu bere antido-toa: hitzez jartzea beldurtzen nauen ho-ri (terapietan ere egiten da hori). Beldu-rra zeri diodan esaten dudanean, bide-ratu dezaket. Baina ez badut nire beldu-rrez hitz egiten, beldurrek hor jarraitu-ko dute. Haurrek ere, sentitzen dutenainori kontatzeko beharra badute, bainaoraindik ez daukate horretarako ahal-menik, eta bitartekari bat behar dute: zi-rrara eragiten dien ipuina. Ipuina en-tzuterakoan, haurrak bere beldurrakulertzen ditu, errekonozitzen ditu. Sen-titzen du ez dela bera beldurrak dituenhaur bakarra, eta beldur horiek senti-tzea normala dela.

Haurrak, proiekzioaren bidez,pertsonaiengan eta egoerengankanporatzen ditu bere beldurrak,beraz.

Bai, larritasuna sorrarazten dion ho-ri sorginarengan proiektatuko du, edootsoarengan, amaordearengan etamunstroarengan, besteak beste. Hau-rrak bere zirrarak ateratzen ditu, “katar-si” bat gertatzen da. Eta heroiarekikoidentifikazioaren bidez, fikzioaren au-rrean garaile ateratzen denean, haurrakbeldur hori menperatu egiten du, barreegiten dio, gorrotatu egiten du, zigortuegiten du, berarengandik askatzen da.Pertsonaia horrek, beraz, haurrari au-kera ematen dio larritzen, zapaltzenduen horri gaina hartzeko, irrealitateandena posible baita. Ipuineko heroia be-zalaxe, haurra ere handiago bihurtzenda eta beldurra txikiago. Helduetan eregertatzen da hori: beldurraren objektuaekiditen badut, beldurra handitu egitenda, eta ni txikitu. Aldiz, beldurraren ob-jektuari aurre egiten badiot (terapiaguztietan egiten dena horixe da, aurreegin), orduan txikiagotuko da beldurraeta ni hazi.

Beldurrezko ipuinak farmazianagindu beharko lirateke kasik! Zeralde osasuntsu dakarte?

Ipuinak balio du haurrari bere bel-durrak ulertzen laguntzeko, erlatibiza-tzeko, beldurra normalizatzeko, eta

beldur batzuk fantasiak eragindakoakdirela ikasteko, ez direla errealak. Tera-peutikoki asko erabiltzen da haur ospi-taleetan eta psikologoetan, sakonekogatazkak, beldurrak, antsietateak aza-leratzen dituelako. Ipuina sendagaiizan daiteke. Baina ez diezaiogungehiegi eskatu: ipuina ez da denerakoantidotoa. Ipuinak kontatuagatik, hau-rrei beldurraren objektuari aurre egitenere erakutsi beharko zaie, 4 urtetik au-rrera, gutxi gorabehera.

Frogatu denez, ipuinek oso ondo-rio positiboak dituzte, baina batez ere,intrigak ematen duen plazeragatik soi-lik, merezi du beldurrezko ipuinakhaurrei kontatzea. Ipuin arrosetan, al-diz, intrigarik ez dago, dena delako“polita eta planoa”.

Heldu batzuek ez dute beldurrezkoipuinik kontatu nahi izaten,haurrarengan angustiak, beldurraksortzeko arriskua dagoela ustedutelako. Hala al da? Ipuinekbeldurrak eta angustiak sor alditzakete?

Hori helduon beldurra da (horrega-tik babesten dugu hainbeste haurra).Beldurrezko ipuinak ez kontatzea, bel-durrari beldurra izatea da. Eta hori daeduki daitekeen beldurrik handiena.Beldurra ezkutatuz ez da desagertzen,alderantziz, indarra hartzen du, eta gai-nera, sentimendu horren normaltasu-na eta baliagarritasuna ukatzen da.Haurrak behar du bere beldurraz hitzegitea.

Hasteko, ia ipuin guztietan beldurrapresente dago. Nahiz helduak pentsatu“hau ipuin xamur eta zoragarria da”, sa-kon-sakonean beldurra egon daiteke.

Eta bigarrenik, ipuinek ez dute bel-dur berririk sortzen: haurrarengan le-hendik zeuden beldurrak tratatzen edobideratzen dituzte. Otsoa ez da beldu-rraren sortzailea, otsoa beldurrarenadierazpena da. Haurrak barnean di-tuen beldurrak otsoaren bidez, adibi-dez, kanporatzen ditu. Eta halako bel-durrik ez zeukan haur bati otsoarenipuina kontatzen badiozu, ez du beldurberririk sortuko. Hori frogatuta dago.

Erka ditzagun egungo ipuinak etaipuin klasikoak. Hasteko, egungoipuinek beldurra lantzen dute, etaipuin klasikoek angustia. Zer aldedago beldurraren eta angustiarenartean?

Beldurra zera da: objektu zehatz ba-ten aurrean (izan gauza, pertsona edoegoera) sortzen den arrisku sentimen-dua. Egungo ipuinak objektu zehatzhorietan zentratzen dira, trataera ema-teko. Beldurrak normalak dira, eta edu-ki behar dira gainera, egokitze funtziobat daukatelako. Ez dezagun helburu-tzat jarri haurrek beldurrik ez izatea, ho-ri baino ezer arriskutsuagorik ez baita.

Angustia bestelako kontzeptu batda: zehaztu gabeko edo ongi irudikatugabeko objektu baten aurrean, seinalemoduan sortzen den zirrara, erne ego-tearen sentimendua, zerbait gerta dai-tekeen sentipena. Alegia, “beldurradaukat, baina ez dakit esaten zeri”. Bel-dur zehatzek psikologikoki tratamen-du “erraza” dute, baina angustia oroko-rragoa da. Eta angustia ipuin klasikoeklantzen dute.

20 •hik hasi • 109. zenbakia. 2006ko ekaina

4 urtetik aurrera, gutxi gorabe-hera, anai-arreba jaiotzeari zaiobeldurra, barregarri gelditzeari,sendagileari, munstroei, ume-zurtz gelditzeari, heriotzari...

5 urtetik aurrera, berriz, bel-dur gehien zaio taldeak bazter-tzeari, “desberdinei”, “berdina”

ez izateari eta eskolara joateari(segun eta zer egoera topatzen

duen han), besteak beste. Egungoidazleek badakite hori, eta era zuzene-an edo inplizituki haurraren antsietateedo gatazka iturri horiek lantzen dituz-te, ipuina beldur horiei erantzutekoerrezeta moduan erabiliz.

Beste beldur batzuk “ikasitakoak”edo eragindakoak dira. Noiz sortzendira beldur berri horiek?

Bizipen negatiboak izatean, hel-duengandik (gurasoengandik) kutsa-tutako beldurrak direnean, heztekomoduaren ondorioz sortuak direnean(haurra gehiegi babesteagatik, kasu),bere garapen psikoafektiboan zailtasu-nak dituenean (segurtasun eza, familiaedo eskola desoreka). Baina, batez ere,gaurko haurrek zer beldur dituzten etanondik sortuak diren ikusiz gero, iru-diaren eragina itzela dela konturatuko

“Gaurkohaurrek zer beldurdituzten eta nondik

sortuak diren ikusizgero, irudiaren

eragina itzela delakonturatuko gara.

Etxean bertandaukagu arriskua:

telebista beldursortzaile izugarriada, eta helduak ez

dira tresna horrekinlarritzen.

”

Egungoipuinek beldurralantzerakoan, zeri ematen diotegarrantzia?

Umoreari, samurtasunari, irudime-nari, fantasiari eta introspekzio psiko-logikoari. Gaurko idazleek oso ondoezagutzen dute haurraren garapena,haren psikologia ebolutiboa, harenbeldurrak, erreakzioak. Hor kokatzendira, eta egunerokotasunean haurrekbizitzen dituzten gai zehatzek sortuta-ko beldurrak lantzen dituzte. Ez dute is-torio fantastikorik agertzen, ez baitaheroia izan behar norberaren “heren-sugea” gainditzeko (beldur horiek nor-malizatu egin dira).

Orokorrean, ez dira hain ipuin hun-kigarriak, zirrara eragiten dutenak, ezdute haurra tentsioan jartzen. Ulerme-na, tolerantzia eta komunikazioa beza-lako balioak nagusitzen dira. Beldurra-ri sentsibilitatez egiten diote aurre, hau-rra ia konturatu gabe (beldurra desmiti-fikatzen da, beraz).

Gaurko idazleek haurrarengarapena oso ondo ezagutzendutela diozu. Motzean esanda, zerbeldur ebolutibo izaten diraumetan?

Hasteko, kontuz. Sailkapen hauorientabide modura hartu behar da,malgutasunez. Ez du esan nahi haurguztietan halaxe denik zehazki.

2 urtetik aurrera beldurra eduki ohizaio bereizketari (separazioari), aban-donatzeari, ezezagunei, olatuei, ani-maliei, bakarrik gelditzeari, indartsua-ri, zarata handiei, naturako fenomenobatzuei...

juan carlosalonso

E


gara. Etxean bertan daukagu arriskua:telebista beldur sortzaile izugarria da,eta helduak ez dira tresna horrekin la-rritzen.

Haurrak, telebistaren aurrean (edointernet, bideo-joko, edo edozein pan-tailaren aurrean) bakarrik utziz gero,irudi zirraragarri piloa ikusiko du, eta ezditu ulertuko, ezin ditu prozesatu, bai-na zuzenean artxibatzen dira bere me-morian, azalpenik gabe. Irudiak baisortzen dituela beldur berriak, eta ezipuinak.

Egungo ipuinetara itzuliz,beldurrezko zer egoera planteatzendituzte?

Eszenatokia leku ezagunek osa-tzen dute, haurrentzat kuttunak dire-nek (logela, sukaldea). Egunerokoerrealitatea deskribatzen dute.

Denbora orainaldian kokatzen da.Kontalaria lehen pertsona izan ohi da.Ipuinak ez dira hasten “bazen behinotso bat…” esanez: “ni” da abiapuntua,eta “orain”. Istorioa haurrarengandikoso hurbil dago, eta gehiago identifika-tzen da.

Narratzailea istorioaren eta haurra-ren artean kokatzen da, egoera gogor e-do larri xamarren aurrean umea babes-teko eta azalpenak emateko. Nik ustegehiegi babesten dutela haurra gaurkobeldurrezko ipuinek: dena gertatzenda ia konturatu gabe, azalpenak ema-nez…

Eta zer ezaugarri dituzte gaurkopertsonaiek?

Gaurko pertsonaiak ez dira mani-keoak (ez dira zuriak edo beltzak, zin-tzoak edo gaiztoak). Gizakiaren ezau-garriak dituzte, protagonistek ere be-ren akatsak, ahuleziak dituzte. Prota-gonista haurra denean, entzulearenadin berekoa izan ohi da (ipuin klasiko-etan helduagoak izaten dira). Batzue-tan protagonista heldu bat ere izatendute ondoan, badaezpada, laguntze-ko, babesteko, azalpenak emateko.

Etsaiak psikologikoak dira, ez dirazehatzak. Pertsonaia gaiztoak ia ez diraagertu ere egiten. Sorginak edo “gaizta-

keria” desagertu egin dira. Munstroakbai, azaltzen dira ugari, baina itxurarikgabe (haurrak ez du identifikatzen per-tsonaia gaizto zehatz gisa). Gaurkomunstroak sinboloak dira: egungo ga-tazkak irudikatzen dituzte, eta ametsgaiztoetatik hurbil daude.

Ipuin klasikoek, aldiz, nola lantzendute beldurra?

La bruja debe morir saiakera libu-rua irakurtzeko gomendatuko nuke(Sheldon-ena da). Ipuin klasikoarenatzean zer dagoen sakontzen du, errazulertzeko moduan. Izenburua bera osografikoa da, dena esaten du.

Ipuin klasikoak psikodramak dira,errepresentazio metaforikoak. Ipuine-an kontatzen dena haurraren barrukosentimenduaren isla da, haren beldu-rren edo antsietateen errepresentaziobat (eta frogatu denez, ipuin klasikoe-tako gaiak, beldurrak, unibertsalak di-ra). Barne egoeraren errepresentaziobat denez, haurra libre da nahi duena-rekin identifikatzeko. Horregatik,ipuin klasikoaren esanahi metaforikoaez zaio azaldu behar haurrari. Haurrari

ez esan inoiz horrelakorik: “harrapatuduzu zertaz doan ‘Errauskine’? Ipuinhau kontatu dizut, ahizparekin jeloskorzaudelako”. Ez egin halakorik. Ipuinklasikoak, kontatu eta haur bakoitzaknahi duena ulertzeko dira, bere beha-rraren arabera. Landareak bezala, hau-rrak ere behar duen “ura eta eguzkia”hartzen ditu, ez gehiago.

Gaurko ipuinek haurra gehiegibabesten dutela diozu. Ipuinklasikoak, berriz, ez dira txantxetanaritzen.

Hala da, ipuin klasikoetan beldurrapertsonaia gaiztoarengan irudikatzenda, eta pertsonaia hori deuseztatu, hilegin behar da (beldurra eragiten duenobjektuaren gaineko garaipenaren sei-nale baita). Hor azpian dagoena, inpul-tso bat da: ongia eta gaizkia, ona eta txa-rra.

Ipuin klasikoen jatorria ahozkota-suna da; horregatik, sorreran eta geroraere ez ziren marraztu. Ipuinok imajina-tzeko asmatuta daude, eta fantasia de-nez, haurra libre da entzuten duena be-rak nahi bezala irudikatzeko (pertso-

22 •hik hasi • 109. zenbakia. 2006ko ekaina

laria hirugarren pertsonan zuzentzenzaio haurrari. Haurra eta egoeraren ar-tean distantzia objektibo bat sortzen dahorrela. Pertsonaien izaera oso zehaz-tuta dago, manikeoak dira (edo osoonak, edo oso txarrak). Horrek identifi-kazioa errazten dio haurrari.

Ipuin klasikoetan beldurrezkopertsonaia fantastikoak diranagusi. Bakoitza zeren metaforada?

Otsoa da beldurrezko pertsonaie-tan errege, eta gaizkiaren metafora da:irrazionaltasun ezkutua, bulkada edoinpultso erreprimituak, zehaztu gabe-ko arriskuak, irensten gaituena sinboli-zatzen du.

Beste pertsonaia nagusia sorginakdira, eta zera sinbolizatzen dute: heltze-ko eta hobetzeko gainditu behar dena,nahi ez ditugun ezaugarriak, engai-nuak.

Gaur oso pertsonaia gaizto gutxigelditzen zaizkie haurrei. Horrek zereragin du?

Walt Disneyk ogroak ere on puskahutsak marrazten ditu. Lehen ogroakgaiztoak ziren, umeak jaten zituzten,eta sinbolikoki horrek funtzio bat zuen.Gaur otsorik ez badago, sorginik ez ba-dago, eta ogroak maitagarriak badira,haurrek ezin dute esan “hil dezala!”,“jan dezala!”. Eta haurrek behar dutehori, beren inpultsoak botatzeko. Hau-rrak ere gizaki baitira, ez aingerutxo zu-ri “inozenteak”.

Kaleko txotxongiloetan, ikusi hau-rrek zer oihukatzen duten heroiak han-kapean duen gaiztoari zer egin galde-tuz gero: “hil!, hil!” hasten dira garrasikaumeak; ez dute esaten “askatu otsoa, ezegin ezer gaixoari”. Eta hori ez da kru-delkeria, badakite-eta sinbolikoa dela,errealitatea beste gauza bat dela. Egurranahi dute, pertsonaia gaiztoak desager-tzeko daudelako.

Askorentzat ipuin “heavy” horiek,bultzatu nahi ditugun balioen aurkadoaz (aniztasuna, bakea eta gisakobalioen aurkako mezua dute).

“ Ipuinklasikoen jatorriaahozkotasuna da;

imajinatzekoasmatuta daude, eta

fantasia denez,haurra libre daentzuten duena

berak nahi bezalairudikatzeko, bere

mementokobeharren arabera.

Ipuin klasikoakkontatzeko dira, ez

ikusteko. Irudia jarrizitzaienetik, zuten

xarma eta benetakoizaera galdu

zuten.

”

naia gaiztoak, adibidez), bere memen-toko beharren arabera. Horregatik,ipuin klasikoek antsietatea lantzen du-te, beldurra baino zabalagoa dena (ezdakit zeri diodan beldurra, eta hori sin-bolizatu egingo dut). Ipuin klasikoakkontatzeko dira, ez ikusteko. Irudia ja-rri zitzaienetik, zuten xarma eta beneta-ko izaera galdu zuten.

Ipuin klasikoetan eskema baterrepikatzen da beti, fase batzukdaude.

Lehendabizi pertsonaia sartu egi-ten da bide batean: norberaren barrurabidaia bat egitea da. Beldurra gaindi-tzeko aztertu, arriskatu, barruratu eginbehar baita. Horregatik, norantz abia-tzen da pertsonaia? Baso ilunera, gazte-lu ezezagun batera, ispilu atzera…“Hor badago zerbait”, eta sartu egitennaiz.

Bigarren fasea topatzea da. Etaipuin klasikoa ez da txantxetan aritzen:zer edo zer hori bat-batean agertzen da,eta zeharo gaiztoa aurkezten zaigu.Haurra behartuta dago beldurrari aurreegitera, ezin dio ihes egin, eta beraz,norberaren aitorpena dago: pertsonaiagaizto horrekin topatzean, haurrakezagutu egiten ditu bere beldur pro-pioak.

Beldurra menperatzeko, ni garaileirteteko, “Sorgina hil behar da” (Shel-donen liburuak dion bezala). Ipuina-ren muin emozionala garaitze une horida. Otsoa hiltzeaz bat, sorgina erretze-az bat, sinbolikoki haurraren zati nega-tiboak deuseztatzen dira, pertsonaiagaiztoarengan proiektatzen baitituhaurrak bere zati negatiboenak.

Istorioaren azkenean ospakizunadator: beldurra menperatua izan da,haurra seguruago sentitzen da, eta os-patu egin behar da.

Eszenategiak ere erabatdesberdinak dira ipuin klasikoetan.

Eszenategiak gutxi zehazten dira.Sinboloak deskribatzen dira: basoak,gazteluak, iluntasuna… Denbora urru-tiko iragan batean kokatzen da, lekuurrun batean, “auskalo non”, eta konta-

juan carlosalonso

E


Bi gauza zeharo diferente dira erre-alitatea eta heziketa erreala, eta fantasiamundua. Haurrei beren beldur eta an-gustientzat ihesbide bat erraztu beharzaie, eta jatorrizko bertsioak hori ema-ten du. Bestela, zer pertsonaia geratzenzaio bere alde negatiboena ukitzeko?Pertsonaia horiei “edukiontzi psikolo-gikoak” esaten zaie (zuk horietan jar-tzen dituzulako zure beldurrak, inbi-diak, sentimendu negatiboak). Angus-tiarentzat txerto bat da. Eta frogatu izanda lehen, haur ginela pertsonaia horiekentzuten genituenean, gugan inongofrustraziorik ez zutela sortzen. Beldurraeta frustrazioa errealitateak sortzen di-tu, eta ez fantasiak, fikzioak edo ipui-nek. Are gehiago, fantasiaren, fikzioa-ren, ipuinen beharra dugu errealitatea-ri aurre egiteko, baita helduok ere(ametsen funtzioa horixe da).

Egungo literaturak dena arrosa izandadin nahi du, eta haurren sentimendusakonenak ezkutatzen ditu: gizakiarenahultasunak, funtsean. Bizitza erreale-tik etengabe babesten baditugu, geronola egingo diete zailtasunei aurre? Ezdut esan nahi literatura guztiak gogorraizan behar duenik: peluxezko hartzenliteratura ponpoxoa behar da, bainabaita literatura “kañeroa” ere.

Ipuin klasikoetan jatorrizkobertsioak eta egokituak daude. Zerkontatu haurrari, bertsio egokituakala klasikoak?

Gaurko haurrek bertsio egokituaksoilik dakizkite, eta iturri bakarretikezagutzen dituzte gainera: Walt Dis-neyn ikusita, bereziki, “deskafeinatu”hutsak, “light-light”. Oso politak, osogoxoak, eta beti irudiz kontatuak. Gu-txi dira ipuin klasikoak gurasoek edoaiton-amonek kontatuta ikasi dituzte-nak (eta “kontatu” diot).

Ipuinak egokitzen joan dira hau-rren sentsibilitateari ez eragiteko. Etahori egiten lehenak Grimm anaiak izanziren, duela 200 urte jada: Txanogorri-txoren jatorrizko bertsioan, Perraultenbertsioan, otsoak amona eta Txanogo-rritxo jaten zituen, eta hor bukatzen zenipuina. Grimm anaiak beldur ziren, ho-

rretan utziz gero ez zutela alerik saldu-ko. Orduan asmatu zuten ehiztariaren9figura.

Bada, niretzat, jatorrizko bertsio“heavy” hori kontatzea ez da krudelke-ria. Zeren begira 4 urteko neska batekzer bota zion aitari Txanogorritxoren ja-torrizko bertsioa entzunda: “otsoa ez dahain gaiztoa ere, zeren ipuinetan amo-nak jan behar dituzte, horretarako dau-de. Baina amonaren merienda errespe-tatu egin du behintzat!” (Alegia, otsoakere bere irizpideak bazituela). Haurrekbadakite sinbolikoa dela. “Kontuz,haurren sentsibilitatea ukitu gabe…”eta halakoak, helduon beldurrak dira.

Komeni da, beraz, jadanikezagutzen dituzten ipuin horienbertsio originala kontatzea?

Bai. Hori bai, jatorrizko bertsioakontatzerakoan ez esan haurrari “orainarte kontatu dizudana engainu bat zen,eta guraso izanagatik gezurra esan di-zut”. Beste ipuin bat balitz bezala aur-keztu: “orain beste amaiera batekinkontatuko dizut”.

Ipuinak kontatzeko, aholku txikibatzuk ematen hasita…

Haurraren egoera psikoafektiboakontuan hartu. Ikusi nolakoa den hau-rra eta bizi duen testuingurua, mugabatzuk jarri, eta berak asimilatzekomoduan eman, gradualki. Eta garran-tzitsuena: heldu baten laguntza behardu. Beldurrezko ipuina kontatu bitar-tean, gure besoaz inguratuta egotekobeharra du, horrekin ematen diogunmezua baita “ni ondoan nago”, “ez zai-tut bakarrik utziko arrisku egoeren au-rrean”, “ez duzu beti ausartena izanbehar”. Eta esaten dioguna da, beldu-rra sentitzea normala dela. Beraz, amo-dioarekin, afektibitatearekin, kontatuipuina. Zer gozamena den nire aita-txok edo amatxok, babestuz, ipuin batkontatzen didanean, eta haren kontra-kontra jartzen naizenean, “ai zer bel-durra!”, kukututa. Bihotzez kontatzenbadiogu, haurrak gozatu egingo dubeldur pittin bat sentituz, otsoa, sorgi-na, mamua, munstroa edo beste edo-zein piztia “gaiztakeriak” egiten ari denbitartean.


egonkortasuna funtsezkoa da urteetanzehar iraun dezan. Era berean, proze-sua koherentea eta onartua baldin ba-da, langileek zentroan gelditzeko hau-tua egiten dute, eta ordezkoek ere itzul-tzeko ahalegina egiten dute. Baldintzahoriei esker, lan taldeari nortasuna etaindarra ematen dion irakaskuntza kul-tura sortzen ari dira.

“Bizi gaitezen elkarrekin” proiektuaDuela 6 urte abiatu ziren, eta urtez

urte adar guztiak landuz doaz. Non da-go horren guztiaren iturburua? KepaMallea irakasleak dioenez, “irakasleenhausnarketa batetik abiatu ginen. Ikas-kuntza eta eskolako martxa oztopatzen

zuten hainbat zailtasun zeudela kontu-ratu ginen. Hori aldatzeko gogoa ge-nuen; gure ikasleek elkarrekin bizitzenikastea nahi genuen”. Irakasleentzat el-karbizitza ona ez da curriculumekoedukiak irakasteko behar den baldin-tza bat soilik, baizik eta berez oinarriz-koa den ikasketa. Eskola da testuinguruegokiena elkarbizitza zer den ikasteko,bertan adin, jatorri eta hizkuntza asko-tariko haurrak elkartzen direlako. Ha-lere, familiak, auzoak eta komunikabi-deek ere badute zer egina, eta hori ez daahaztu behar.

“Bagenekien ez zela gauetik goize-ra lortzen aldaketa. Sozialki eta aktibo-ki eraiki behar da elkarbizitza ona. Ho-

Bilboko La Peña auzoan dagoZamakola ikastetxea. Eskola gisabaditu hainbat berezitasun. Azkenurteotan “Bizi gaitezen elkarrekin”proiektu zabal bezain interesgarriadarabilte eskuetan. Ahaleginarenondorioz,eskuetatik gorputz osorabarreiatzen ari da; ikasleen, gura-soen eta irakasleen gorputzetara.

Gizabanakoak, ingurunea etaelkarbizitza ditu oinarri proiek-tuak, eta horren barruan azpima-rratzekoak dira gatazkak bidera-tzeko sortu dituzten adostokiak etabitartekariak. Merezi du ezagutzeazer egin duten.

50eko eta 60ko hamarkadetan eto-rritako etorkinen auzo honetako esko-la publikoan, 2 urtetik 12ra bitarteko600 haur inguru biltzen dira. Ikastetxeabeti sentitu izan da auzoaren hobekun-tzan eragin zezakeen eragile aktibo. Etahori hala izan da, hein handi batean,irakasle taldea proiektu komun bateninguruan bildu delako: bertan partehartu dutenez, eskola bere egin dute,taldean lan egin dute, esperientzia po-sitiboak eta negatiboak partekatu di-tuzte eta erabateko inplikazioarekinhartu dituzte erabakiak. Lan taldearen

e s p e r i e n t z i a kGatazkak konpontzen ikasi duteZamakola ikastetxean

Eta gainera, gatazkak hezibide bihurtu dituzte

“Bizi gaitezen elkarrekin”proiektua


rregatik, gure proiektuan egunerokojardunarekin lotutako hainbat alderdilantzen ditugu”, azaldu du Kepak. “Po-liki-poliki eskolako funtzionamenduaaldatzen goaz, curriculumeko zenbaitedukiri garrantzi handiagoa ematen,eta taldekako tutoretzei ere bai”.

Goiko taulan ikusten den moduan,“Bizi gaitezen elkarrekin” proiektu za-balak hiru ardatz nagusi ditu: gizabana-koak, ingurua eta elkarbizitza. Horieta-ko bakoitzetik hainbat arlo edo zereginateratzen dira; guztira bederatzi izen-datu dituzte:

1.- Eskola komunitateko partaideguztiak ingurunearen zainketan inpli-katu.

2.- Auzoko taldeekin kolaboratu es-

kola komunitatearen eta ingurunearengarapen kulturala eta hezkuntzakoabultzatzeko.

3.- Eskola komunitateko kide guz-tiak aintzat hartuta eta seguru senti dai-tezen lortu.

4.- Ikaslea bere talde gelan eta esko-la komunitatean integratua senti dadilalortu.

5.- Ikasleari bere garapen pertsona-lean eta sozialean lagunduko diotentrebeziak eman.

6.- Kulturaniztasuna eta desberdin-tasuna elkarbizitzarako balio izango di-ren eskola komunitaterantz joan.

7.- Arauak adostu eta barneratu, be-tetzea bultzatuz.

8.- Jolastokia heziketa espazio bila-katu.

Irakasleok erabiltzendugun botere absolutua

denona da eta,partekatzen ikasten

dugunean,orduanabiatzen gara bide

onetik.

9.- Ikasleak bitartekaritzan hezi, ga-tazkak modu konstruktiboan konponditzaten.

Gatazkak konpontzeko moduakElkarrekin bizitzeak berekin dakar

gatazkak sortzea. Ez dugu sexu berdi-na, ez dugu zaletasun berdinik, ez dugumaitasun berdinik, gauza baten ingu-ruan ikuspegi desberdina eduki deza-kegu, interesak ere desberdinak izan

Gure ingurua zaintzen dugu- Inguru fisiko atsegina- Auzoari irekitako eta auzoan integratutako eskola

Pertsonak zaintzen ditugu- Inguru segurua- Berdinen arteko harremana- Trebezia sozialak eta garapen pertsonala

Elkarbizitza zaintzen dugu- Kulturaniztasuna eta desberdintasuna balio gisa- Arauen adostasuna- Bitartekaritza- Jolaslekua, heziketarako eremu


pontzea da helburua, eta horretarakobereziki sortu dituzten lekuak diraadostokiak. Bi aulki egoten dira, bakoi-tza sinbolo batekin: ahoa eta belarria.Ahoa duen aulkian esertzen denakegoerari buruz hitz egiten du bere iritziaeta ikuspegia emanez, eta besteak en-tzun egiten dio. Gero lekuz aldatzen di-ra. Horrela, gatazka konpontzen saia-tzen dira. Ziklo bakoitzerako adostokibat dago, beste bat jolastokitik hurbileta beste bat jangela ondoan. “Txikiekberehala konpontzen dituzte arazoak,eta musu emanez edo eskua emanezbukatzen dute. Handixeagoei gehiagokostatzen zaie. Denetik dago” aitortudigu Kepak.

Bakarrik ezin denean,bitartekariekin

Batzuetan adostokira jotzen dute-nak ez dira gai izaten arazoa konpon-tzeko, eta ikasle bitartekarien laguntzaeska dezakete. Ikasleen arteko gataz-kak bideratzen laguntzen duten ikasle-ak dira, hamabi guztira: 5. mailako seieta 6. mailako beste sei. Ikasturte hasie-ran zapi berde batekin ateratzen dira jo-lastokira, denek ezagut ditzaten. Baiadostokian eta bai eskolako hormetanhaien argazkiak jartzen dituzte.

Beraien lana zera da: bi aldeek lasaihitz egin dezaten bermatzea, gertatudena eta sentitu dutena adieraztea,txandak ematea; esan dutena berriz la-burtzen dute egoera argitzen laguntze-ko, eta azkenean, irtenbide bat bilatzenlaguntzen diete. Dena idatzi egiten du-te, baita hartzen duten konpromisoaere.

Ikasturtearen amaieran bitarteka-riek euren esperientzia kontatzen dietegurasoei, eta amaierako jaialdian publi-koki ezagutzen zaie egindako lana.

Ikasturtea bukatzean 6. mailako bi-tartekarien hutsunea bete behar izatenda bitartekari berriekin. Horretarako, 6.mailako bitartekariak 4. mailako gela-tara joaten dira euren esperientziarenberri ematera eta hurrengo ikasturtera-ko boluntarioak animatzera. Nahi dute-nak borondatez aurkezten dira eta de-nen artean sei aukeratzen dituzte. Hu-

rrengo ikasturte hasieran prestakuntzaberezia jasotzen dute beste sei “zaha-rrekin” batera eta ikasturtean zehar es-kolako aholkulariarekin biltzen dira ja-rraipena egiteko.

Asko lortu daIkasle, guraso eta irakasleen artean

inkestak egin dituzte esperientzia ho-nen inguruko iritziak jasotzeko eta de-nak daude gustura. Besteak beste, ho-nako ondorio hauek lortu direlako:

- Ikasleek ikasi dute arazoak hitzeginez eta entzunez konpon daitez-keela.

- Ikasleen arteko harremanak hobe-tu egin dira eta adostokiek eragina izandute horretan.

- Irakasleak lehen baino gutxiagojarduten dira arauak betearazten.

- Haurrak garrantzitsu sentitzendira, euren gatazken konponketan par-te har dezaketela eta hartzen dutela iku-si dutelako.

- Eskolako giroa lasaiagoa da, etaarazoa konpondu gabe zuzendaritzarajo dutenak oso bakanak izan dira. •

HITZAEntzungo dizut, entzun eidazu

adostokian gabiltza

bion artean zaila denean

dugu bitartekaritza.

Elkar adosten dakigunean

atsegina da bizitza

Gure gatazkak bideratzeko

arma onena da HITZA

daitezke… Baina, halere, elkarrekin bi-zi behar dugu. Beraz, gauzak adostuegin beharko ditugu; batzuetan arauakjarriz, bestetan elkar jasanez… “Horiikasi egiten dela uste dugu, eta ikasiegin behar dela. Beraz, guk irakatsi eginbehar dugu”, dio Kepak. “’Isildu edozaplazteko bat emango dizut’ izan dai-teke etxeko soluzioa, eta bihar arazoakhandiagoa izaten jarraituko du. Esko-lan ere hatza erabiliz joka dezakegu: zuhona eta zu hara. Baina hori ez dela onaikusi dugu. Botere absolutu hori deno-na da eta, partekatzen ikasten dugune-an, orduan abiatzen gara bide onetik.Gatazkak indarkeriaz bideratzen badi-ra, indarkeria gehiago sortzen da. Al-diz, hitz eginez, elkarri entzunez… bi-deratzen badira, beste ondorio batzuksortzen dira. Gatazkak ezin dira saihes-tu, baina bai bideratu eta hezibidebihurtu”.

Hori jakinik, Zamakolako irakasle-ak prestakuntza jaso zuten Mireia Uran-ga adituaren eskutik. Teorian ikusita-koa praktikan jartzea izan zen hurren-go urratsa. Alde batetik, errespetuzkojarrerak lantzen hasi ziren tutoretza or-duetan, jolastokian, kalean… Eta bes-tetik, adostokiak eta bitartekariak sortuzituzten.

Zer dira adostokiak?Izenak dioen moduan, gatazkak

sortzen direnean, hitz egitea eta kon-

Kepa MALLEA:“Gatazkak ezin dirasaihestu, baina baibideratu etahezibide bihurtu.Horregatik, gureikasleek elkarrekinbizitzen ikasteanahi genuen”


Zamakola ikastetxea UNESCO-ren EURED sarean sartuta dago. Ba-kerako eta Bizikidetzarako EuroparHezkuntza izeneko proiektua dara-ma aurrera. 17 herrialdetako eragile-ak biltzen dira eta bakoitzak bere ar-loan egiten duen esperientziaren be-rri ematen du. Zamakolakoek eskolagisa esku artean duten “Bizi gaitezenelkarrekin” proiektuaren nondik no-rakoak azaldu dituzte.

Horrez gain, prestakuntza jaso-tzen dute, gai honen inguruan geroeta jende gehiago egon dadin presta-tuta. Azken xedea bakerako kulturasortzea da, eta horretarako prestatuegin behar da: entzun, irakurri, ezta-baidatu… Prestakuntza Alemaniakounibertsitate batek ematen die.

Jolastokiaren eraldaketaZamakolan jolastokia heziketarako eremu edo espazio bilakatu da. “Bizi gai-

tezen elkarrekin” proiektuaren barruan kokatuta, duela sei urte hasitako lanarenondorioa izan da.

Ordura arte, ez zegoen inolako antolaketarik jolastokian: irakasle bakoitzaknahi zuena egiten zuen, bakoitzak bere modura bideratzen zuen, eta ikasleek horinabaritu egiten zuten. Baloiari “nahikoa da” esateko garaia iritsi zen; mutilak jolas-toki erditik kentzeko garaia iritsi zen; irakasleek hitz egiteko garaia iritsi zen. Jolas-tokiaren zaintza orduak “jasan” beharreko zerbait ziren, eta horri amaiera emanbehar zitzaion.

Gainera, ikasleek eskolan pasatzen duten denboraren % 43,7 jolastokian pa-satzen dute, eta eremu horrek eskaintzen zituen heziketarako aukerak ez zituzte-la aprobetxatzen konturatu ziren.

Egoera horretatik abiatuta, jolastokiaren helburuak, arauak, zaintza eta anto-laketa aldatu zituzten.

Jolastokia hiru eremutan banatzen dute, eta horietako bakoitzean materialdesberdinez osatutako kaxak jartzen dira. Adinaren arabera, materialak eta jola-sak aldatuz joaten dira. Irakasle bat eta jantokiko begiraleen koordinatzailea ardu-ratzen da jolasak eta materialak prestatzeaz eta antolatzeaz, eta astelehenero ema-ten zaie asteko “ordutegia”. Ikasleen aldetik, gela bakoitzeko arduraduna bost mi-nutu lehenago joaten da materialak bere gunean jartzera. Bera arduratzen da egunhorretan zaintzeaz eta bukaeran gordetzeaz, eta egunero betetzen dute balorazioorria gelara itzuli aurretik.

Ikasleak astean zehar hiru eremu horietatik pasatzen dira txandaka. Ez dutederrigorrez proposatzen diren jolasetan aritu behar, hizketan egon daitezke edoberaien jolasak asmatu. Dena dela, beste batzuei dagokien materiala ezin duteerabili, edo programatutako jolasetan dabiltzanei ezin die trabarik egin.

2002-03 ikasturtean munduko jolasak proposatu zituzten, eta harrezkero hiruhilero aste bat horretara dedikatzen dute. Aurten, bestalde, mahaiko jolas koope-ratiboak jarri dituzte liburutegian eta ludotekan.

Irakasleak zein ikasleak oso gustura daude antolaketa honekin. Ikasleak ez di-ra txoko bakar batean pilatzen. Badakite ez dutela “makinitarik” behar jolastokianlagunekin oso ondo pasatzeko. Eta irakasleek errazago eta askoz lasaiago egitendute beren zaintza lana.


e s p e r i e n t z i a k

akademikoa ikusteko, eta horrela, zeintaldetan sartuko den eta ikasle horrekinnola lan egingo duten erabakitzen du-te. Itzultzailea behar badu, eskatu egi-ten dute. Ez badu behar, gelara bidal-tzen dute eta Integrazio gelako irakas-

lea arduratzen da. Egun berean guraso-ekin solasaldi bat egiten dute doku-mentuak eta abar egiteko.

Gelara joandakoan, ikasleak non-dik datorren azaltzen die gainerakoei,herrialdea mapan kokatzen dute, han-go banderarekin egiten diote harrera...Ikasleak ohituta daude, askok egoerabera bizi izan baitute, eta interes handiaagertzen dute. Etorri berria babestuasentitzen da.

Integrazio gela10 urte arteko haurrekin ez dagoela

arazorik edo zailtasunik dio Maite Mar-tinez zuzendariak. “Gelan sartzen ditu-gu eta erabat murgiltzen dira. 15 egune-an euskaraz hitz egiten hasten dira, etaez dago inolako arazorik”.

Adin horretatik aurrera egoera alda-tu egiten da. “Askoz gehiago kostatzen

Ez dira nolanahiko kopuruakHernaniko La Inmaculada ikaste-txekoak: ikasleen % 30 etorkinakdira, eta 17-19 nazionalitate des-berdin nahasten dira. Gizarteandesilusio garaia bizitzen ari diraetorkin asko, errealitatea ez baitatelebistan agertzen den bezain po-lita. Arrotza den herrialde bateanbizimodua aurrera atera behar du-te,eta baita euren seme-alabek ere.Denak eskolan biltzen dira, etaegoera horretan egosten ari dena-ren lekuko bat da Inmaculada ikas-tetxea.

Hernaniko mojen ikastetxera etor-tzen diren etorkin guztiak ez dira iraile-an hasten; ikasturtean zehar ere hastendira, etorri ahala. Badakite une horre-tan nola egin harrera. Hasteko, etorriberriari proba bat egiten zaio maila

Ikasle etorkinak etxekotzenHernaniko La Inmaculada ikastetxean

Maite Martinez zuzendaria eta Maiteder Requejo Integrazio gelako irakaslea.


zaie egokitzea. Eragin handia dute da-karten maila kulturalak, familiaren kul-turak, jatorriak, familiaren egokitze-ak... Egokitzeko epe bat eman beharzaie, eta hori errespetatzea funtsezkoada euren bizi espazioa berreskura de-zaten”. Horregatik, Euskara, GorputzHezkuntza, Informatika, Musika, Inge-lesa eta Matematika gela arruntean egi-ten dituzte gainerako ikasleekin batera(B eredu indartuan). Baina beste ikas-gaietan gelatik irten eta Integrazio gela-ra joaten dira.

Hango irakaslea da Maiteder Re-quejo: “Gela honetan euskararen mailapixka bat jaitsi egiten da, eta hasierangaztelaniaz egiten zaie. Edukiei dago-kienez, euren mailaren arabera egitenda lan. Ikasliburuak ere gaztelaniazzein euskaraz izaten dituzte”.

Euskara eta gaztelania, gaztelaniaeta euskara. Dilema horren aurreanMaite zuzendariak irizpideak argi ditu:“Lehendabizi euren beharrei erantzunbehar zaie: zein aukera eta baldintza-tzaile dituzten ikusi behar da, eta nolaatera aurrera. Hizkuntza ereduaren gai-netik pertsona dagoela uste dugu”.

Hori dena gaztelania dakiten ikasleetorkinekin. Baina beste batzuek horiere ez dakite, eta kasu horretan, Inte-grazio gelara joan aurretik, itzultzailea-rekin egoten dira gelan daudenean.

“Horien kasuan, lehendabizi gaztela-nia irakasten zaie, eta gero Integraziogelara joaten direnean hasten dira eus-kararekin” dio zuzendariak. “Kontuaez da gaztelania euskara baino garran-tzitsuagoa izatea, baizik eta ez dagoelaeuskarazko itzultzailerik. Gaztelaniadakiten txinatarrak, errusiarrak... ba-daude, baina euskararik ez dakite. Gukkomunikaziorako hizkuntza bat nahidugu, eta ez zaigu aukerarik gelditzen”.

Itzultzaile gutxi, bai kopuruz eta baidenboraz

Orain dela hiru urte itzultzailea be-har zuten 50 haur zeuden Gipuzkoan;gaur egun 200, eta jatorri askotarikoak:bulgariarrak, moldaviarrak, ukraina-rrak, errusiarrak, uzbekistandarrak,mongoliarrak, txinatarrak, marokoa-rrak... Hizkuntza horiek eta euskara da-kizkien itzultzailerik ez dago.

Lehen sei hilabetean egoten zirenitzultzaileak haur bakoitzarekin, asteanegun bat. Alegia, hutsaren hurrengoa.Eta orain, are gutxiago: hiru hilabetesoilik. “Orain arte itzultzaile errusiar etatxinatar bana eduki ditugu” dio Maitek.“Uzbekistango ikaslearentzat ez duguitzultzailerik eduki. Zorionez, etorri di-ren arabiarrek bazekiten gaztelaniapixka bat eta ez dugu arabierako itzul-tzailerik behar izan. Normalean, itzul-tzailea joan arren, haren beharrean gel-ditzen dira ikasleak”.

Baliabide falta“Gaur egun laguntza bera jasotzen

dute sei etorkin dituen zentro batek eta80 dituenak: hezitzaile bat astean 23 or-durako. Laguntza bera dute; berdin dioetorkin kopuruak edota jatorri askotari-koak edukitzeak” azaltzen digu Maitek.Zorionez, badute abantaila bat. “He-men komunitate bat bizi gara etaerretiroa hartutako ahizpak ditugunez,haiek laguntzen digute”.

Urte hauetako esperientziarekingarbi ikusten dute pertsona bakoitzadesberdina dela eta bakoitzarekin zer-bait berria asmatu behar dela. Ez dagodenentzat balio duen eredurik. Ezin dasistema bat bilatu denentzat. Ikasle ba-koitzak banakako arreta eskatzen du.


Familia etorkinekin lan egitea osokonplexua da

Familiak eta eskolak ildo berean jar-dutea garrantzitsua dela diote bi hezi-tzaileek, baina egiteko zaila dela ereikusten dute. Etorkinen kasuan, fami-liaz baino amaz hitz egitea egokiagoa li-tzateke, ama baita garrantzitsua; aitaegon daiteke, edo ez, edo orain bai etagero ez. Etorkinen seme-alabek orduasko pasatzen dituzte etxean bakarrikgurasoak lanean daudelako. Ondo-rioz, telebistan ordu asko, play-statio-nean goizaldera arte…, ez dago kon-trolik. “Familia eta eskola ez goaz bate-ra, eta hori nabaritu egiten da. Familianhezten da, eta eskolaren zeregina batezere akademikoa da. Hezitzailea ere bai,baina familiak funtzionatzen ez duene-an” dio Maitek.

“Guraso eskolek derrigorrezkoakizan beharko lukete” Maitederren iri-tziz. “Hemengo guraso eskolara ikasleohien gurasoak etortzen dira, ez orain-go ikasleenak. Ordutegi arazoak erehandiak izaten dira bilerak egiteko”.

Haurren barne munduaIkasleen arazo asko euren barruko

munduarekin, duten historiarekin etaemozioekin lotuta daude. Horregatikhasi dira alderdi hori ere lantzen. “Aka-demikoki gaizki daudela ikusten dugu,ez dutela arretarik jartzen, ez dutela la-nik egiten… Baina zergatik? Barrukoarrazoiak ikusi behar ditugu laguntze-ko, eta horretan hasi gara” zehaztu duzuzendariak. •

DBHko 3. mailako gela batean Erlijioairakasten du Maitek. 19 ikasle daude, etahorietatik 10 Integrazio gelara joaten dira.Ekuadortarra, kubatarra, marokoarra, txi-natarra, moldaviarra, errusiarra, ukraina-rra eta errumaniarra daude. Jatorriz Herna-nikoak 8 dira. Kultur aniztasun handiene-ko gela da. Erlijioari dagokionez, ortodo-xoa, katolikoa, musulmana, sintoista, pro-testantea, ebanjelista, mormoia..., nahizeta errealitatean eurek paso egiten duten.

Nahaste-borraste horretan erlijio kato-likoaren ikasgai-zerrendak ez du zentzu-rik. Noski, La Inmaculada ikastetxe erlijio-soa denez, ez dute ikasgai-zerrenda horiapurtzen, baina beste erlijioak eta kulturak berreskuratu eta lantzen dituzte.“Ekumenismoa lantzen dugu, hau da, batzen gaituena eta ez banatzen gaituena.Esate baterako, aitortzaren gaia lantzen dugunean, erlijio bakoitzaren barruanadiskidetasunaren sinboloak zein diren ikusten dugu: katolikoak aitortza egitendute, musulmanak mezkitako imanarekin hitz egitera joaten dira, beste batekbilerak egiten dituztela esan zuen, eta artzainak hitz egiten diela... Modu horre-tara, sinboloak partekatzen ditugu eta denak sentitzen dira garrantzitsu eurenaazaltzen”.

Bi ikasle musulman eduki zituenean Korana ekartzen zuten eta hura lantzenzuten beraiek, gainerakoak Biblia lantzen zuten bitartean.“Ez dut sentitzen ino-laz ere hori ikasgai-zerrendatik at dagoenik; errespetua landu behar da, desber-dintasunak onartu eta batzen gaituzten gauzak landu”.

Nola landu erlijio aniztasuna gelan?


Alboan fundazioa herrien elkartasunaren alde lanean

e k a r p e n a k

koa, mobilizazio eta parte-hartze sozialurria eta injustizia dakarten egitura etamekanismoak aldatzen saiatzen garaGGKEak Iparraldeko gure gizartee-tan”, dio Nahia Intxaustik, Alboanekoelkartasunerako hezkuntza eta bolun-tariotza arloko kideak.

1998an, irakasleekin batera lan tal-

de bat sortu zen Alboanen, eztabaidagune bat, eskoletan garapen eta balio-en inguruan sumatzen ziren beharreninguruan diagnostiko bat egiteko as-moz. Gogoeta horietatik abiatuta, ekar-penak eta proposamenak zehazten jo-an ziren. Horien ondorio dira gaur egundenon eskura dauden material hauek:

ALBOAN Fundazioa Jesusen la-gundiak duela hamar urte sortuzuen Gobernuz Kanpoko Erakun-dea da, eta herrien arteko elkarta-sunaren alde ari da lanean. Mun-duaren Hegoaldeko herrialdeekinhainbat proiektu aurrera eramate-az gain, Iparraldean lana egiteaezinbestekoa dela uste du erakun-de honek,eta hori dela eta,elkarta-sunerako hezkuntza gure inguruhurbilean zabaltzen eta guztien es-kura jartzen dihardu.

Bere baitan hainbat sail dauzka, ha-la nola, nazioarteko elkarlana, hezkun-tza eta boluntariotza, komunikazioa,kudeaketa eta eragintza politikoa etasareak. Dena dela, artikulu honetanhezkuntza alorrean egiten duten lanaezagutuko dugu.

Elkartasunerako hezkuntzaErrealitatea eraldatu ahal izateko,

hori eraikitzen duten pertsonak trebatubeharra dagoela uste dute Alboaneko-ek, horrela, jendartea aktiboagoa, kriti-koagoa eta solidarioagoa izateko auke-rak ugaritzen baitira. Horretarako, gizagarapena Hegoaldeko herrialdeetansoilik lantzearen ideia gaindituz, Iparral-deko eskola formalekin, ez-formalekinnahiz boluntarioekin egiten dute lanhainbat tresna hezitzaileren laguntzaz.

“Besteak beste, jarrera eta pentsa-molde insolidarioak, pentsaera akriti-

Erakusketak - “Ezagutu munduko arazoak, ikasielkartasuna zer den.”

- “Kanbodia, sufrimenduaren eta itxaropenaren artean”

- “Borondatezko lana, pertsona guztiei zabaltzen zaien atea”

- “Indiarekin aurrez aurre”- “Barneratu Indian Adivasiekin”- “Pertsona errefuxiatuak eta desplaza-

tuak ere eskubideen jabe.”

Ikus-entzunezko materiala - “Adivasi, herriaren berpiztea” (India)- “Aguaruna, Huambisa lurraldea”

(Peru)- “Eskubideak eta betebeharrak.

Eskubideak eta erantzukizunak”- “Auzolan. Parte-hartzea”- “Ahimsa. Gatazken konponketa”- “Janavak” (aniztasuna)

Unitate didaktikoak Ikus 32. orrialdean

Diziplina anitzetarako proposamenak Ikus 33. orrialdean

Aholkularitza eta trebakuntza - Elkartasunerako hezkuntza

- Borondatezko lana- Errealitatearen analisia- Globalizazioa- Elkartasuna


Irakasleak protagonista“Alboanen hasieratik argi ikusi zen

irakasleekin elkarlanean lan egin nahizela eta hezkuntza materialak beraiekegin behar zituztela. Horregatik, Albo-anek, proiektua koordinatu eta aholku-laritza eskaini du, baina irakasleak izandira proiektuko benetako protagonis-tak. Garrantzitsua da hori, beraiek mo-tibatzeko eta sentsibilizatzeko, eta bai-ta beste irakasleentzat eredu izan dai-tezkeelako ere”, dio Nahiak.

Beraz, Fundazioak lan egiterako or-duan argi izan duen gakoa da irakasle-ak gai horietan inplikatzea eta motiba-tzea. “Materiala egitea bezain garrantzi-tsua da beraiek ikasgeletan lantzea, ezguk, izan ere, irakasleek sentitu behardute hori egiteko beharra eta ardura.Beraiekin lotura zuzena eduki nahiizan dugu beti”, dio Nahiak. “Hala, uni-

tate didaktikoen proiektu hau burutze-ko, Bigarren Hezkuntzako eta Batxiler-goko 10 bat irakasle eta hezitzaile inpli-katu dira”. Hauek metodologia berri-tzailea erabili dute, dinamikoa eta ikas-leen parte-hartzean oinarritzen dena;hala nola, rol playing-ak, eztabaidaketa antzerkiak. Funtsean, ekintzen oi-narrian hausnarketa eta talde lana dago.

Materialgintzan lan ugari egin badaere, horri zabalpena ematen beste hain-beste egin behar dela uste dute Alboa-nekoek. Izan ere, askotan eskolek ezdituzte materialak ezagutzen, eskolangauza asko jasotzen dituztelako. Ho-rregatik, beraiekin kontaktu pertsonalaizaten saiatzen gara. Behin gure mate-rialak ezagututa, askok interesgarriikusten dute materiala eskolan izatea.

Materiala eskolan sartzen den une-tik, eskola horiekin harremana egon-

korragoa izaten saiatzen dira, beharden laguntza emateko eta materialarenegokitzapena ebaluatzeko. Irakasleeknola lantzen dituzten aztertzen dute, eazein den benetako aplikagarritasuna,gabeziak eta lorpenak zein diren etaabar.

Edonola ere, aberasgarriagoa deri-tzote balioen gaia ikastetxe osoan isla-tuko den proiektu gisa lantzeari, eta ezsoilik ikasgai zehatz batzuetan lantze-ko, tutoretzetan, erlijioan edo alternati-boan, esaterako. Horregatik, eta aurre-ko proiektuarekin Lehen Hezkuntzakobeharrak ase gabe gelditzen zirela kon-tuan hartuta, irakasle guztiak barnehartzen dituen eskola proiektu batera-ko materiala sortzeari ekin zioten, hainzuzen ere, diziplina anitzetan landudaitekeen proposamen globala sor-tzeari.

Elkartasunerako hezkuntza eskolan txertatzenAlboanek, beste material batzuen artean, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzarako eta Batxilergorako sortu dituen hezkun-

tza materialak dira. Elkartasuna eta, oro har, balioak eskolen eguneroko bizitzan txertatzeari buruz gogoeta egin ondoren,hainbat irakasgaitarako unitate didaktikoak sortzea erabaki zuten. Horretarako, ikasgaietako irakasleekin batera, curriculumofiziala aztertu zuten, eta berau elkartasuna sustatzen duten kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiz “blaitu” etaerlazionatu zuten. Dena dela, irakasgai horietatik aparte ere erabilgarriak dira eta erraz egoki daitezke beste hezkuntzaeremuetara.

ZOR GIZA ZIENTZIA LURRA LERRO ZENTZUMENAKZOROA HARREMANAK ETA BEGI-BISTAN ARTEAN IRAKASLE

EBOLUZIOA IRAKURTZEA

Unitate didaktikoak

Zorpetzearenesanahia, norkzer eta nori zordion eta kanpozorraren bestehainbat faktoreeta eraginhausnarrarazte-ko materialada, ekintzaproposamenugarirekin.

Irakasgaia:Ekonomia,Geografia ekonomikoa

Estatu eta hiritarkontzeptuak,estatuaren betebe-harrak eta hirita-rren eskubide etabetebeharrak era-biltzen dira mundumailako lau gataz-ka aztertzeko.Gatazka horiensorburuak, eragile-ak eta bake planalternatiboak lan-tzen dira.

Irakasgaia:Filosofia

Zertarako baliodu zientziak?Ekonomia, gizar-te edo kultur fak-toreek ez al duteadierazten zien-tzia? Biologia lan-tzeko bestelakoikuspegia duguhau. Materialhonen bitartezZientziaren teoriabatzuk zalantzanjarriko dira.

Irakasgaia:Biologia

Talde lanen bitar-tez, Iparraldea-Hegoaldearenarteko harrema-nak lantzen ditu,hiru ardatz hauekoinarri hartuta:Iparra-Hegoagatazkaren oina-rrizko ezagutza,Ipar Amerikarengiltzarri historiko-ak eta merkatari-tza-neokolonialis-moa.

Irakasgaia:Geografia ekonomikoa

Mundu globalizatuangizarte komunikabi-deek duten zeregine-tik abiatuz, telebistaohiturak zein prentsaaldizkariak aztertzekoaukera ematen dumaterial honek.Tartean, emakumea-ren irudia eta etorki-nen gaia jorratzenditu.

Irakasgaia:Hizkuntza

Ikusmenarekin, dasta-menarekin, entzume-narekin, usaimenare-kin eta ukimenarekinbegiratu etairakurtzeko eta gureemozioak behatzekoaukera ematen duenmateriala. Artearekineta gure sentsazioeiizena ematearekinlotutako ariketa sorta.

Irakasgaia:Hizkuntza etaLiteratura


propioa eskaini nahi izan du. “Herri-tartasunaren ideia bultzatu nahi dugu,eta hori dela eta, munduan beste he-rrialdeekin interdependentzian gau-den herritarrak garen ideia lantzendugu. Ondorioz, gure inguru hurbile-an (etxekoekin, eskolakoekin, herria-rekin) nahiz beste herrialdeetako per-tsonekin errespetua, elkartasunanahiz dugun ardura landu nahi ditu-gu, besteak beste”, zehaztu duNahiak. Material honetan, hiritarrokizan behar ditugun balioak eta jarre-rak lantzen dira, esan bezala, inguru-ne hurbiletik ingurune zabalago bate-ra aplikatuz.

“Munduko hiritarrok: gure mundukoprotagonistak gara”

Eskolako beharrari erantzunez,herritartasun gaia ikastetxeetan lan-tzeko hezkuntza proposamena da“Munduko hiritarrok”. Herritartasunalantzeko oinarrizko hiru gai lantzendira hainbat materialekin; eskubide-ak eta erantzukizunak, gizartean par-te hartzea eta gatazkak konpontzea.Ez dira fitxekin lantzeko gaiak, ezta-baidak eta talde lana bultzatzen dutenmetodologia saioak baizik.

Azkenaldian hainbeste entzutenden gaia denez, Alboan fundazioakherritartasunari buruzko ikuspegi

“Eskubideak eta betebeharrak”

Pertsona orok bere eskubideak etabetebeharrak dauzka. Gure betebeha-rrak betetzen ez ditugunean beste per-tsona batzuek euren eskubideak gal-tzen dituzte, eta beraz, gutxi batzueneskubide bilakatzen direnak, pribile-gio bihurtzen dira.

Ikasgelan eguneroko kontuekinlantzeko moduko gaia da hau, hau-rrak besteen eskubideen eta gure be-tebeharren kontzientzia hartzea dahelburua. Ingurune hurbiletik hasitamaila globalago batean aplikatuz, na-tura, kontsumoa, aniztasuna eta bestehainbat gai jorratzen dira.

“Gizartean parte hartzea”

Bizi garen munduko protagonistakizateko eta pertsona ororentzako mun-du duin eta justuagoa eraikitzeko au-kera lantzea da material honen azkenhelburua. Jolas kooperatiboekin edotabeste baliabide batzuekin talde lanasustatzen da, errespetua eta desberdi-naren elkar balorazioa sustatuz.

Gure inguruneko hainbat gaitanparte hartzea bultzatzen du, gertukoeremuetatik hasi eta eremu zabalagoe-tara. Besteen iritziekin bizitzen ikasibehar dugu, eta horretarako funtsez-koa da parte hartzea.

“Gatazkak konpontzea”

Askotariko pertsonak eta iritziak el-kartzen diren unean, gatazkak sor dai-tezke, eta hiritarron zeregina da horiekkonpontzeko bideak aurkitzea. Aurre-ko materialetan bezala, lan ildoa ere-mu gertuenetik eremu zabalenetarahedatzea da, ikasgeletako arazoetatikmundukoetara.

Lantzen diren ideia nagusiak

Apirila bukaeran hezkuntzarenaldeko munduko kanpaina

Urtero burutzen den kanpaina hauhezkuntza eskubidearen alde egiten damunduko 120 herrialdetan, oraindikere 125 milioi haur daudelako mun-duan eskolara joateko aukerarik gabe.Nazioarteko koalizio bat denez, mun-duko hainbat herrialdetako sindika-tuak, irakasleak, mugimendu sozialakzein GGKEak daude inplikatuta. 1999.urtetik ari da kanpaina lanean eta 2005.urtean bost milioi pertsonak hartu zutenparte. “Guri ez zaigu kanpaina puntua-

lak egitea gustatzen, ildo berezirik ja-rraitzen ez dutenak, baina kanpainahau garrantzitsua ikusten genuen, mun-du mailan egiten delako, urtero-urterojarraian egiten delako eta politikoei eu-rek hartutako konpromisoak betetzekoeskatzen diegulako, presio politikoaeginez”, azpimarratu du Nahiak. Aur-tengoan, ALBOAN fundazioaz gain In-termon eta antolatzaile lanetan jardunda, eta sindikatu batzuk ere kolabora-tzen aritu dira.

Urtero apirileko azken astean egitenda, herrialde guztietan. Ikastetxe bakoi-

tzak unitate didaktiko bat lantzen du e-ta, ondoren, ekitaldi bat egiten da politi-koekin, haurrek gai hauekiko duten iri-tzia eta dituzten eskabideak eurei aur-kezteko.

Aurten, “neska mutil guztiek behardituzte irakasleak” izan da lema, etahaur guztiak eskolatzeko dagoen ira-kasle beharra eta horien prestakuntza-ren garrantzia azpimarratu nahi da. Ildohorretatik, eskaera garbia egin dutehaurrek: berehalako neurriak hartu be-har dira 2015erako mundu osoan he-zuntza errealitate izan dadin. •


Erlijioak ba al du lekurikikastetxe laikoetan

Jose Maria SETIENDONOSTIAKO GOTZAIN OHIA

Eskola laikoa eta erlijioaEzinbestekoa deritzot, lehenik eta

behin, eskola laikoaren eta Erlijioarenirakaskuntzaren artean, nire ustez,egon behar duen harremanari buruzkoazalpena emateari. Eta hasiera moduanesan nahi dut oso garrantzitsua irudi-tzen zaidala gai bati heltzea: heziketasistema baten barnean, ikastetxe priba-tuaren eta publikoaren artean, egonbehar duen harremanari, alegia. Bere-ziki azpimarratu nahi nuke batean izae-ra osagarria duela Erlijioak; bestean,berriz, autonomoa. Nire aburuz, prin-tzipioz, objektiboki independenteakizan beharko lukete batak bestearen-gandik. Beste batzuen ustez, aldiz,ikastetxe pribatuak publikoak histo-rian izan dituen gabeziak estaltzeko ze-regina besterik ez du izan behar; hala,herritar guztiei heziketa jasotzeko du-ten eskubidea ziurtatu beharko luke,ikastetxe publikoa guztiengana iristenez denean.

Hori esanda, gehitu nahi dut, ikas-kuntza erlijiosoa edo ez-erlijiosoa au-keratzeko eskubidea —eta ez soilik ju-ridikoa edo formala— onartuta dagoe-la, eta ezinbestekoa dela aukera horiegiteko modua egotea; beraz, ikastetxelaikoak eta ikastetxe erlijiosoak, biek,

egon beharko dute aukeran. Baina ho-rrek ez du esan nahi azken horiek Eliza-renak izan behar dutenik.

Ikastetxe laikoaren testuinguru edokontestu zehatzari begiratuko diogu,beraz. Bertan, ikastetxe laikoaren etaerlijioaren arteko rincontro baterakoaukera proposatzen da. Horretarako,balio etiko batzuk aurkeztuko lirateke,hain zuzen, historian zehar erlijio moti-bazio batez lagundu izan diren balioetikoak. Motibazio horrek, dirudienez,baztertuta egon beharko luke, printzi-pioz, ikastetxe laiko batean. Horrega-

tik, nire ustez, argi eta garbi adierazi be-harko litzateke zein izan beharko litza-tekeen aipatutako rincontro horretarajoz erdietsi nahi den helburua.

Egia esan, nik neuk ez dut asmatzenzein izan daitekeen helburu hori.Agian, derrigortasun etikoari hertsikiloturik dagoen beharrezko motibazioaonartzeari gutxieneko laguntza ema-tea; hain zuzen, nola edo hala kontzien-tea den erlijio sentimendu batetik sor-tutako motibazioa, bizi garen inguru-neko aztarna kultural moduan bizirikiraun duena, onartzen laguntzea. Hala-tan, Erlijioaren aurkako jarrera gutxi-asko indartsua dela tarteko, badirudierdietsi nahi den helburuari begira kal-tegarria izan daitekeela ikastetxe laiko-an erlijio baliabidera jotzea.

Ikastetxe publiko laikoa eta erlijioetika

Nolanahi ere, kontua oso bestelakomoduan aurkez dezakegu, baldin etakontuan hartzen badugu ikastetxe lai-koaren izaera “publikoa” edo “gizarteekimen” izaera. Izan ere, gizarte taldebaten aukeraren emaitza izan baitaite-ke ikastetxe laikoa, heziketaren alorre-an askatasunez pentsatzeko daukateneskubidearen emaitza. Eta, ondorioz,

galdeidazue

?

109. zenbakia. 2006ko ekainaa • hik hasi • 35

“gizarte ekimeneko” ikastetxe laikoakizango lirateke. Estatuak nahitaez guz-tiontzat ikastetxe “publiko” laikoa in-posatuko balu, egoera zeharo desber-dina izango litzateke. Hezkuntza bate-ratu laikoaren hipotesi honetan —gi-zarte laiko baten egitasmoa oinarrianizanda, guztioi inposatutakoa, eta ikas-tetxearekin modu koherentean joka-tuz— planteatu ahal izango litzateke,hain zuzen, orain hizpide dugun rin-controdelakoa.

Egia esan, zentzuzkoa litzatekepentsatzea gure gizartean, oraindik ereerlijioak bere garrantzia duen eta, be-raz, datu hori baztertzea ezinezkoa dengizartean, ikastetxe publiko laikoa de-rrigorrez inposatuko balitz —baita hez-kuntzan erlijioaren aukeraren aldekosektoreentzat ere—, ezinbestean sor-tuko litzatekeela gatazka. Gatazka ho-rri hemen iradokitzen den rincontrobaketsu batez aurre egiten saiatuko li-tzateke, hain zuzen. Sustrai erlijiosoakdituzten eduki etikoak irakatsi, eta ho-rrela erlijioari nolabaiteko txokoa ema-nez, ikastetxeetan Erlijioa kontuan har-tzen dela adierazi nahi izango litzateke.Egia esan, ni ez nengoke ados gisa ho-rretako proposamenarekin. Eta arra-zoia azalduko dut.

Etikan bi alderdi bereizten ditut: ba-lioen edukiena batetik; eta derrigorta-sunarena, bestetik. Horixe baita balioetikoen ezaugarri nagusia. Kristau ikus-pegian oinarritutako etikari dagokio-nez bederen, nola dimentsio bat, halabestea, gizakiari eman nahi zaion zen-tzuaren eta proiektuaren ulermenetikezin bananduzkoak dira. Beste modubatera esanda, etika kristauaren uler-mena —nola bere edukiei begira, halabere derrigortasunaren arrazoi forma-lari begira— hertsiki loturik dago kris-tau fedearekin. Eta heziketaren ere-muan ere horixe adierazi beharko da.

Hala izanda, erraz uler daiteke kris-tau tradizioaren eduki etikoa ere, hauda, erlijiozkoa, ez etortzea bat soil-soi-lik zibila den etika baten edukiekin,hots, irakaskuntza laikoari dagokionetikaren edukiekin. Izan ere, Etika uler-tzeko modu baten eta bestearen arteko

desberdintasunak azaltzean, ezinbes-tekoa litzateke bizitzaren zentzua ereazaltzea. Kristau etika izango balitz, er-lijio gaiak ere landu beharko liratekenahitaez. Eta, hori, jakina, ez litzatekeoso egokia izango ikastetxe laiko ba-tentzat. Izan ere, bere printzipioetan oi-narrituz, erlijio gaia zuzenean lantzekoaukera baztertu egin beharko luke.

Horrenbestez, ikastetxe laiko bataukeratu eta erlijio heziketa modu guz-tiak baztertu nahi dituztenen, eta, bes-tetik, ikastetxe laikoa aukeratuagatik,etikaren bitartez erlijioak tartea izateaziurtatzea nahi dutenen arteko rincon-tro hori ez zait ez koherentea ez egokiairuditzen heziketa zentro bati begira.Erabat abstraktuak diren proposame-netan egin daitezkeen kontzeptu be-reizketak, nire ustez, ez datoz bat treba-kuntza eta garapen prozesuan nortasu-na garatzeari begira dagoen heziketaproiektu batek eskaini behar duen bar-ne harmoniarekin eta batasunarekin.

Balio etikoetan heztearen oinarrizkoprintzipioak

Heziketari buruz ari garelarik, ezin-bestekoa da gutxienez bi alderdiri erre-paratzea; ondo bereizi beharreko bi al-derdiri, hain zuzen.

Bata, alderdi antropologiko-filoso-fikoa da, edo hobeto esateko, teorikoa,heziketa proiektu moduko bati buruz-koa, alegia. Bertan, heziketa jarduera-ren bitartez erdietsi nahi dugun helbu-rua zein den definitu beharko litzateke.Ikuspegi honek, bereziki, buruan izanbehar dugun pertsona “eredu” edo mo-ta osatu beharko luke. Hartara, hezi-tzaile garen aldetik, eredu horren ara-bera jokatu beharko genuke.

Bigarren alderdiak, berriz, bitarte-ko pedagogikoak bilatzea eta atontzeadu xede, edo bestela esanda, bakoitza-ri praktikan egokituz, finkatutako hel-burua erdiesteko erabil ditzakegun ba-liabideak bilatzea eta atontzea.

Nire aburuz, behar-beharrezkoa dabi dimentsioak elkarrekin lantzea. Ala-baina, ez dakit hala gertatzen ote den.Behar diren bitartekoak izan gabe hel-buruak finkatzea, zertarakorik jakin ga-

be, bitartekoak ez izatea bezain alferri-kakoa iruditzen zait.

Horrez gain, heziketa bikain bat lor-tzeak berez duen zailtasunak elkarlanaeta lankidetza eskatzen ditu, horiekizan gabe nekez erdietsiko baikenukelortu nahi dugun helburua.

Gizakiaren konplexutasuna etaaberastasuna

Gizon-emakumeak hezteko —eta,bereziki, balio etikoetan hezteko— le-henik “pertsona” zer den jabetu behardugu eta bere aurrean behar den mo-duan “kokatu”, pertsona delako —bes-terik gabe— zor zaion errespetua aitor-tuz eta era berezian, gainera, pertsonahori hezigai baldin bada. Ezinbestekoada bere ahultasuna onartzea, eta baitaizan dezakeen aberastasuna aintzathartzea ere, hezitzaileak onartu eta sus-tatu beharreko garapen aukerak bai-tira.

Ageri-agerikoa dena esan dugu,baina horrexek, hain zuzen, sustrai-sustraiko arazo baten aurrean jartzen

Ikastetxe laiko bataukeratu eta erlijio

heziketa modu guztiakbaztertu nahi dituzte-

nen,eta beste-tik,ikastetxe

laikoa aukera-tuagatik,etika-

ren bitartezerlijioak tartea izatea

ziurtatzea nahi dutenenarteko rincontrohori ez

zati ez koherentea ezegokia iruditzen.

?


gaitu hasieratik bertatik. Ez da bidez-koa hezitzaileak egituratzea (progra-matzea) hezigai duen pertsona. Giza-kiak bere barnetik osatu behar du bereburua, hau da, heziketa prozesuan ba-rrena pixkanaka-pixkanaka bere bu-ruaz jabetzen joango den kontzientzia-tik. Denok ezagutzen ditugu ikasleennortasuna egituratzeko finkatzen direnheziketa sistemei —ideologien eta bo-tere ekonomiko, politiko eta baita erli-jiosoen arabera finkatutakoei ere—egiten zaizkien kritikak; beren ideolo-gia eta interesak transmititzeko bitarte-ko besterik ez baita horientzat hezkun-tza. Bestelakoa izan behar du pertsona-ren berezkoa helburu duen heziketak:bakoitzaren kontzientzia abiapuntuduen giza aberastasuna, hain zuzen.

Esan nahi dudana laburbilduz, he-ziketa zeregina nortasuna garatzekoprozesuari emandako laguntza gisaikusi beharko genuke. Prozesu horiegiten baitoa hasiera-hasieratik, hezinahi dugun pertsona ororengan. Eta ezgenuke heziketa ikusi behar, hezitzai-leen eskura jarritako bide pedagogiko-en eragin eta nagusitasunaren ondo-

rioz, bakoitzaren izaera bere nortasu-naren kanpotik egituratzeko aitzakiagisa. Gizon emakume bakoitzari eraba-teko begirunea edo errespetua zorzaio; eta gizakiaren ahultasuna zenbateta nabarmenagoa izan, orduan eta be-girune handiagoa eta sakonagoa zorzaio.

Baina, era berean, kontuan izan be-har dugu gizakia txiroa, ahula dela, ezsoilik fisikoki, baizik eta baita bere mo-ralari, edo, bestela esanda, bere espiri-tuari dagokionez ere, bere kontzientziaeta askatasunetik abiatuta bere burua-ren jabe egiteko gauza den neurrian.Izan ere, ezin bailiteke pentsa, gizakiabere osotasunera iritsiko denik natu-razko senak eskatzen diona burutuz,animaliek egin ohi duten moduan. Ho-rregatik, gizakiak, bere ahultasunakontuan hartuta, nor izatera iritsiko ba-da, zabalik egon behar du kanpotik ja-so ditzakeen eragin guztien aurrean,askatasunez bere nortasuna garatunahi duen gizakia denez gero.

Nortasunaren heziketaren dimen-tsio bikoitz hori bateratzeko moduaezin da behin betiko definitu. Horriegokitu behar diogu, beraz, “nortasu-naren garapena” hitzekin esan nahi du-guna, sarritan, hitz horiekin adieraztenari garenaz jabetzen ez bagara ere. Bide

batez, kontuan hartu beharko dituguheziketa zentrotik eta eskolako zere-ginaren kanpotik hezkuntzak jaso-tzen dituen eraginak ere. Baina egiaesan, ikaslearekin modu egokian jo-katu nahi duen hezitzaileak, gizaba-nakoaren duintasunari begirakoerrespetuarekin jokatzen duenak, ale-gia, aztergai dugun ezaugarri bikoitzhoni erreparatu beharko dio une oro:gizakiaren berezko askatasunari etaberarekiko eraginari, jatorrizko duentxirotasuna kontuan hartuta. Horri, la-guntza pertsonalizatua edota banan-banako laguntza dei diezaiokegu.

“Bateratu” kontzeptua aproposerabili dut, nahiz eta “orekatu” hitzaere erabil nezakeen. Horrekin adiera-zi nahi dudanak hezitzailearen osaga-rri izan beharko luke, gizakiaren bera-ren aberastasun edo konplexutasunaoinarrian izanda.

Adierazi nahi dut heziketak kon-tuan izan behar duela, gizakia berezdela izaki irekia, era askotan eta kon-plexuan adierazten dena. Horrenbes-tez, hezitzaileak bere gurarien araberajokatuko balu, eta heziketa zereginaaurrera eramatean bere ideologia edointeresei begira ariko balitz, era asko-tako irekitasun hori ixteko arrisku itze-la legoke. •

Ez da bidezkoahezitzaileakegituratzea(programatzea)

hezigaiduenpertsona.Heziketazeregina

nortasuna garatzekoprozesuariemandako laguntzagisa ikusi beharkogenuke, errespetuaeta begiruneaabiapuntu izanik.

?

Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakekaina



Parte-hartzaileak eta antolatzaile-ak, denak gustura gelditu dira aurtengoGipuzkoako Berriztapen ProiektuenV. Jardunaldietan. Gipuzkoako ikaste-txeetan aurrera eramaten ari diren hain-bat eta hainbat esperientzia eta proiek-tu eman dira ezagutzera, eta elkarrenberri izateko balio izan dute bestebehin ere.

Arantxa Laka Hezkuntzako Gipuz-koako Lurralde ordezkariak irekieraekitaldian esan zuen moduan, “hez-kuntza prestakuntza eta berrikuntzaproiektuei buruzko deialdiak oso tres-na egokiak dira ikastetxeen barneko la-nerako, eskola komunitatearen kohe-siorako eta beste ikastetxe batzuekikoelkarlanerako”.

Esperientzia interesgarriak GipuzkoakoBerriztapen Proiektuen V. Jardunaldietan

Urtez urte proiektu berritzaileakgehituz doazela erakusten dute datuek:2005-2006 ikasturtean 168 prestakun-tza proiektu, 318 jarduerarekin batera,7 berrikuntza proiektu global eta 253berrikuntza proiektu eraman dira au-rrera Gipuzkoako ikastetxeetan.

Horietako batzuk aurkeztu dira jar-dunaldietan lau arlotan banaturik edosailkaturik: guztiontzako eskolarantz;dimentsio europarra eta ikasleen etairakasleen konpetentziak; hizkuntzentrataera; eta IKT, zientziak eta garapen

iraunkorra. Guztira 450 lagunek hartudute parte. Jende gehien bildu duengaia eskola inklusiboari buruzkoa izanda.

Lehenengo hitzaldia Jurjo Torres ACoruñako Unibertsitateko Didaktikaeta Eskola Antolaketa katedradunakeman zuen honako gai honen ingu-ruan: “Jakintza eta informazio gizarteanirakasleriaren papera aztergai”. Gauregungo gizartea azaltzen duten 16 alda-gai aipatu zituen, eta horrekin batera,eskolaren eta irakasleen funtzioak zeinizan behar duen.

Dimentsio europarrari eskainitakogunean Matti Meri Helsinkiko Uniber-tsitateko irakasleak Finlandiako ere-dua azaldu zuen.

Hizkuntzen trataerari zuzendutakogunean Uri Ruiz Bikandiren hitzaldiangaur egungo hizkuntz ereduetatik ha-ratago zer dagoen aztertu zen.

Beste zenbait hitzaldirekin batera,esperientzien eta materialen aurkezpe-nek ere arreta eta interesa piztu zuten.Horiei denei buruzko informaziogehiago jardunaldien blogean edo bi-takoran aurkituko duzue, www.elka-rrekin.org web orrian.

Jurjo Torres A Coruñako Unibertsitateko katedraduna hitzaldia ematen.

Marisol Uria, Tontxu Campos eta Arantxa Laka irekiera ekitaldian.

Hik Hasi udako topaketak

Hik Hasi Udako Topaketen eskaintzazabal bezain anitzak erantzuna ere ha-lakoa izan du. Beste behin ere 600 hezi-tzaileren bilgune izango da Donostia uz-tailaren 4,5 eta 6an. Hiru goizetan egin-go dira ikastaroak, eta arratsaldeetaninteresa duen orori irekitako saio irekiakizanen dira aukeran.

Zein ikastarotan eman daitekeoraindik izena?

Matrikulazio epea amaitu bada ere,ikastaro batzuk ez dute kopuru muga-turik edota mugatutako batzuetanoraindik bada lekurik. Beraz, horietanizena eman daiteke. Zein dira?2. Ahozkotasuna 5. Nola landu elkarbizitza7. Ikas-estiloak eta ikas-estrate-giak

8. Dibortzioa eta eskola9. Harremanak gelan 11. Coaching13. Ordenagailu gelara? 16. Linux 22. Ipuinak irakurri-kontatu23. Disgrafiaren tratamendua26. Antzerkia 29. Jolas kooperatiboak 30. Birziklatuz sortu 31. Musika Hezkuntza Berezian33. Biodantza

Arratsaldeetan saio irekiakUztailak 4, astearteaAnorexia eta bulimia. Zer egin

dezakegu hezitzaileok? Elikaduraportaera arazoak.

* Agurne Juldain. Psikologoa.* Maddi Arrazola. Psikologoa eta eli-

kaduran diplomatua.

Uztailak 5, asteazkenaAntzerkia eskolan“Niko eta Periko” antzezlana aur-

keztuko dute eta ondoren elkarrizketaegongo da. Zer egin, nola, zertarako...antzerkia eskolan?

* Joserra Fachado. Aktorea.* Dabid Errasti. Aktorea.

Izena emateko eta infor-mazio eguneratua izateko,jo www.hikhasi.com webgunera edo 943 371 408ra.

Hainbat ikastarotan izenaemateko aukera

Euskal eskolak euskal egutegiaDatorren ikasturterako egutegia

egiteko unea iritsi denean, Lea-Arti-baiko ikastetxeetako ordezkariekeuskal egutegiaren aldeko hautuaegiteko deia luzatu dute. Sortzen-Ikasbatuaz, Ikasle Abertzaleak, LABeta EHBEk bat egin dute proposame-narekin. Espainiar eta frantziar egu-tegi ofizialek ezartzen dituzten jaieiuko egin eta beste batzuk aukeratze-ko urratsak egiteko deia luzatzen du-te. Iaz sei ikasatetxek ofizialki irekizituzten ateak abenduaren 6an. Gai-nerakoak ere gauza bera egitera ani-matu nahi dituzte.

Irakasleen etengabeko prestakuntzaren garrantzia azpimarratu dute Sarean Elkartearen XX. TopaketetanMaiatzaren 11 eta 12an Donostian egindako Sareanen topaketetan

irakasleen prestakuntza izan zen gai nagusia: bai hasierako presta-kuntza, bai etengabekoa eta bai ikastetxe eta irakasleen laguntza zer-bitzuak.

Goi mailako Hezkuntzaren Gune Europarrak bultzata, irakasleikasketak urtebete luzatuko dira, eta ondorioz, praktikak egitekodenbora luzatu egingo da. Aukera hori interesgarritzat jotzen dute,praktika errealak egiteak ezagutza eta eskarmentu gehiago ematenduelako. Ildo horretan, Sareanek irakasle eskolekin duen harrema-na estutzeko ahalegina egingo duela adierazi du.

Bestalde, ikasleen curriculumean euren gaitasunak lantzeari ema-ten baldin bazaio garrantzia, irakasleen prestakuntzan ere hori lehe-netsi behar dela uste dute. Hori bideratzeko, administrazioak balia-bideak jartzea eskatzen dute.



argitalpenak

Aisia biziz7. zenbakia, 2006ko udaberria

URTXINTXAEmozioak eta adimen emozionala

gero eta garrantzi gehiago hartzen aridira, eta mundu horretako ateak ireki-tzen ditu zenbaki honek, hainbat adi-tuen elkarrizketekin eta adimen emo-zionala lantzeko tresnak eta tailerrakproposatuz. Horrez gain, ele-mele tarteberrian aisialdiko heziketaren egoeraeta hezitzaileen lana ditu aztergai•

Bat soziolinguistika aldizkariaEuskararen egoera Nafarroa

GaraianSOZIOLINGUISTIKA

KLUSTERRAGai nagusi horren barruan Nafarroa

Garaiko euskararen egoera orokorrariburuzko lau artikulu agertzen dira zen-baki honetan. Ondoren, lau arlotakoegoera da aipagai eta aztergai: adminis-trazioa, hezkuntza, komunikabideaketa gizarte mugimenduak•

Elkarren gustukoak gara!JuanolO

TANDEM EDICIONSGaren modukoak garela, denok

dugu norbait gustuko eta norbaitekgustuko izango gaitu. Horixe da liburuhonen mezua. Askotariko giza harre-manak aurki ditzakegu eta hori erakutsinahi zaie haur eta gazteei. Kattalingorrilesbiana, gay, bisexual eta transexualbulegoak bultzata argitaratu da euska-raz•

Kea airean bezalaImanol Azkue

ELKARLionel eta Kris harrera-etxe batean

bizi dira. Zaindari paregabea dute, bai-na, beren egoera “normala” ez delakonturatzen dira, eta beste haurrentzatarruntak diren gauzekin egiten duteamets. Idazleak, fintasun handiz era-maten du irakurlea ipuinean barrena,orain hunkituz, hurrena irribarrea ate-raraziz•

Immigrazioa eta arrazismoarengainditzeaADARRA

2005eko azaroan Adarrak “Immi-grazioa eta arrazismoaren gainditzea”jardunaldiak egin zituen, eta haren la-burpena eta ondorioak bildu dituzte.Besteak beste, ikasle etorkinen bana-ketari eta kultura dilemei buruzko iritzibatzuk eta arrazakeria gainditzekoerraztasunak emango lituzkeen ekin-tza batzuen laburpena agertzen dira•

Euskal kostaldeko biodibertsitatearen eskuliburua

EUSKO JAURLARITZAOzeanoan, bizitza hasi zen lekuan,

izaki mikrospikoenetatik hasita, inoizezagutu diren animalia handienak aur-ki ditzakegu: zetazeoak. Honako gidahonek gure itsasoetako izaki aniztasu-naren berri ematen digu, ornogabe,arrain, dortoka, hegazti, pinipedio etazetazeoak barne•

... goza nazazugehiago


Hizkuntzaren transmisioan familia da gakoa

Sortu berria den umeari, bizikobada, hainbat gauza eman behar zaio:maitasuna, arreta, elikadura, jantzia…bai eta hizkuntza ere. Hizkuntza gurebizitzaren lehen unetik inguruarekikoharremanean ezinbesteko tresna da etahaurrak gurasoekin eta ingurukoekinkomunikatzeko, beharrak adierazte-ko, jolasteko, hezteko… eta, oro har,bizitzeko ezinbesteko tresna du. Haur-tzaroaren lehen urteetan familia denezbere mundu osoa, familia da biderikaproposena haurrak euskara ikas de-zan. Etxean ikasiko duen hizkuntzahaurraren lehena izanen da, haurrarenlehen esperientzia afektibo eta kogniti-boaren hizkuntza nagusia, alegia.

Beraz, haurraren hizkuntzaz pen-tsatzea haren heziketa osoaz, harenziurtasun pertsonalaz eta gizartearekinizanen duen harremanaz pentsatzeada.

Nola eragin hori horre-la izan dadin

Guraso askoren uste okerra daheziketa euskaraz jasotze hutsakeuren haurrak euskaldunduko di-tuela pentsatzea. Heziketa mun-duan murgilduta gaudenok badaki-gu, ordea, eskolaren eta familiarenarteko elkarlana ezinbestekoa delagazteak euskaraz bizitzera irits dai-tezen.

Zentzu horretan, egiteko han-diak dituzte beren gain eskoletakoaginte organuek: artezkaritza ba-tzorde eta zuzendaritzek. Eurei da-gokie erabakitzea zein neurritaninplikaraziko dituzten gurasoakegiteko honetan eta zein estrate-giaz baliatuko diren eurenganairisteko eta eurengan eragiteko.

Eskolak osatzen duen komuni-tatean euskararen normalizazioanadorez ariko diren Guraso batzorde-ak sortzea eta eskolako HizkuntzNormalkuntzarako batzordeare-kin elkarlanean aritzeko bideak jo-rratzea, ohiko guraso bileretangaiordenaren barruan familiakhizkuntzaren transmisioan eta era-bileran kokatzen duen paperazhitz egitea bezalako urratsak ema-tea ezinbestekoa dugu aurrera egi-teko.

ZER EGINHizkuntza ez ezik, hizkuntzarekiko

interesa eta maitasuna ere irakats daitez-ke familia gunean eta horretarako, gura-soak dira haurraren lehen eredua, hiz-kuntzaren kalitatean nahiz erabileran.

Haurrari euskaraz mintzatzeaz gain,aita eta ama elkarren artean ere euska-raz aritzen badira, haurrari euskararenbalio osoa transmitituko diote, euskaranonahi eta zernahiren gainean erabil-tzeko hizkuntza dela, hain zuzen ere.

Familia hizkuntza ikasteko eremu-rik lehen eta garrantzitsuena da, beraz,baina ez bakarra. Haurrak etxean, fami-lia giroan, ikasi nahi duen euskara gura-soen eskuetan dauden hamaika eraba-kik osatu eta sendotzen ahal dute.Familiarekin batera, umearen eta gero-ra gaztetxoaren hizkuntza eredua, bes-telako eragileren esku ere egongo da:haurtzain euskaldunen esku, eskolaeredu euskaldunaren esku, eskolazkanpoko jardueretako begirale eta ar-duradunen esku… Horretaz gain, egunhaurrak euskaraz jolastu eta ikastekodituen produktuen eskaintza zabala daeta gurasoen aukerak, kasu honetanere, hizkuntzarekiko maitasuna ekardezake ondorio gisa.

Esan dezagun, txiki-txikitatik hau-rrak euskara ongi ikasiko duela berma-tzea, geroan beste hizkuntza batzukikasteko erraztasuna ziurtatzea dela,alegia, eleaniztasunerako bidea eraiki-tzea eta irekitzea.

Helena Baraibar eta Kristina Boan

Ikastolen Elkartea


atzeko atetik

Egunak, estalitako mojezeta irentsi ezineko zazpiko taulagatikmasailekoz beteak;sotanadun apezez, galtza motzez eta txandalez beteak.Belaun gainetik goragoko gona tolesdunak,ereserkiz eta otoitzez gastatutako arratsaldez,“Villarreal, ordubete gehiago gelan”eta larrututako baloiari emandakoostikoz beteak.

Ikusi ez ditudan ibaiez etasekula eskalatuko ez ditudan mendiz beteak;errege godoez, monarkez,gorbatadun tutoreez;formula aldrebesez beteak.

Lehen granoetako eta lehen kanpai jotzeetako egunak,Latin “jantzitik” gimnasia putaraetxean notak erakustekoak.

Manifestazio eta barrikada egunak“zergatik” alfer-alferrik galdetutakoak;arbela borradoreaz zikindutakoaketa kleraren hautsean bilatutako sukarra;gaur goizean ez joateko.

Eskola egunak, joan-etorri gehiegiazken txanpanetsitzeko.

Estatu espainiarreko bost banketxe handik –Santander, BBVA, LaCaixa,Popular eta Caja Madrid- 3.548 milioi euro fakturatu zituztenkomisioetan urteko lehen hiru hilabetetan,hain justu Hezkuntza etaZientzia Ministerioak 2006 urte osoan gastatzea espero duen adina.

Enrique VILLARREAL “El Drogas”

ABESLARIA

Eskola egunak

** Erredakzioan itzulia

Harpidetza orria

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

ELKARRIZKETA: JUAN CARLOS ALONSO - hikhasi.eus · tik, kasu askotan diru iturria ere badela-rik....

Documents

Transcript of ELKARRIZKETA: JUAN CARLOS ALONSO - hikhasi.eus · tik, kasu askotan diru iturria ere badela-rik....