Elektrizitatea eta magnetismoa

Karga elektrikoak• Inguruko objektu guztiek dituzte karga elektrikoak; bai gure gorputzak bai urrun- urruneko izarrek.

• Bi motatako karga elektrikoak daude: karga elektriko positiboak eta karga elektriko negatiboak.

Nola kargatzen dira gorputzak?Inguruko objektu guztiek karga positibo eta karga negatibo kantitate bera dute; hori dela eta, elektrikoki neutroak direla esaten dugu.

Baina karga negatiboak oso erraz pasa daitezke gorputz batetikbestera. Esate baterako, hori gertatzen da bolaluma bat zapibaten bidez igurztean.

Hortaz:● Gorputz batek karga negatiboak galtzen baditu, karga

positibo gehiago ditu karga negatibo baino. Positiboki kargatuta geratzen da.

● Gorputz batek karga negatiboak hartzen baditu, karga negatibo gehiago ditu karga positibo baino. Negatiboki kargatuta geratzen da

KARGA ELEKTRIKOEN ARTEKO INDARRAK

Mota bereko karga elektrikoek elkar aldaratzen dute. Hau da, bi objektuk karga positiboa edo karga negatiboa badute, elkarrengandik urruntzen dira.

Karga desberdineko objektuek, aldiz, elkar erakartzen dute. Hortaz, negatiboki kargatutako objektu batek eta positiboki kargatutako beste batek elkar erakartzen dute

¿Qué es la electricidad?

IMANAK ETA MAGNETISMOAIman esaten zaie burdinaz eta beste metal batzuez egindako objektuak erakartzen dituzten objektuei.

Imanak zenbait objektu erakartzeko gai dira, eta propietate horri magnetismo deitzen da.

Bi mota daude:iman naturalak (magnetita) eta iman artifizialak dira.

Iman guztiek bi eremu dituzte: ipar polo magnetikoa eta hego polo magnetikoa. Eremu bakoitza kolore baten bidez adierazten da.

Bideoa: El magnetismo

Bi iman elkarrengana hurbiltzean, elkar erakartzen edo aldaratzen dute: ● Kontrako poloak aurrez aurre ipiniz gero, imanek elkar erakartzen dute.● Polo berdinak aurrez aurre ipiniz gero, imanek elkar aldaratzen dute.

Lurrak iman erraldoi baten gisa jokatzen du. Lurraren polo magnetikoak Ipar polotik eta Hego polotik hurbil daude.

Elektroimana korronte elektrikoa garraiatzen duen burdinazko edo altxairuzko objektua da.

Bideo: El mundo de Beakman. Electroimanes.

Simulación de una brújula

Bideo: ¿Por qué la aguja de una brújula marca el norte?

KORRONTE ELEKTRIKOAKorronte elektrikoa karga elektrikoek material batean zehar egiten duten higidura ordenatua da. Karga horiek negatiboak dira.

Kargek energia elektrikoa garraiatzen dute argia, higidura edota beroa lortzeko.

Zenbat eta karga gehiago higitu, hainbat eta intentsitate handiago.

Baina, zer gerta daiteke

elektrizitatearekin?

Hori ez gertatzeko, materialak daude.

Material guztiek ez dute berdin eroaten korronte elektrikoa. Bi motatako materialak daude: Material eroaleak: korronte elektrikoa ondo eroaten dute. Adibidez: kobreak eta metalak.

Material isolatzaileak : korronte elektrikoa ez dute ondo eroaten. Adibidez: goma, plastikoa edota zura.

KORRONTE ELEKTRIKOAREN EFEKTUAK• Bero-efektua:

txigorgailua, lisaburdina.• Argi-efektua: bonbillak• Soinu- efektua:

bozgorailua• Efektu magnetikoa:

elektroimanak• Efektu mekanikoa:

haizagailua, zukugailua

ZIRKUITO ELEKTRIKOAKZirkuitu elektrikoak elkarren artean konektatutako hainbat elementuz osatuta daude.Sorgailua: korronte elektrikoa sortzen du. Pilak

Kableak: korronte elektrikoa transmititzen du.

Bonbillak: korronte elektrikoa bihurtzen dute.

Etengailua: beraren bidez kontrolatzen da noiz higitzen den korrontea eta noiz ez.

Korrontea higitzeko zirkuitoa itxita egon behar da; osagai guztiak konektatuta.

SORGAILUAK• Pilak: sorgailu bakunenak dira eta agortu egiten dira.• Bateriak: karga daitezke.• Zelula edo panel fotovoltaikoak: argia korronte elektrikoa

bihurtzen dute.• Alternadoreak eta dinamoak: tresna batek birak eginda

sortzen dute korronte elektrikoa.

SARE ELEKTRIKOATresna elektriko askok sare elektrikora konektatzen dira, entxufearen bidez.

Etengailua sakatzean, korronte elektrikoa zirkuituan zehar higitzen da eta tresna funtzionatzen da.

Hormako entxufeak, normalean, bi zulo ditu; zulo batetik ateratzen dira eta bestetik sartzen dira karga elektrikoak.

Zirkuitua itxita dago.

Zirkuitua irekita dago.

Bideoa