El Cuaderno de Trabajo 1

49

Transcript of El Cuaderno de Trabajo 1

El Cuaderno de Trabajo 1, Matemáticas de Sexto grado de Educación Básica, es

propiedad de la Secretaría de Estado en el Despacho de Educación, fue elaborado

por docentes de las Direcciones Departamentales de Educación, en el marco de la

emergencia nacional COVID-19, en respuesta a las necesidades de seguimiento al

proceso enseñanza aprendizaje en centros educativos gubernamentales de

Honduras, C. A.

Presidencia de la República

Secretaría de Estado en el Despacho de Educación

Subsecretaría de Asuntos Administrativos y Financieros

Subsecretaría de Asuntos Técnico Pedagógicos

Dirección General de Currículo y Evaluación

Subdirección General de Educación Básica

Dirección Departamental de Educación de Cortés

Dirección General de Modalidades Educativas

Subdirección General de Educación para Pueblos Indígenas y Afrohondureños

Adaptación

Dirección Departamental de Educación de Cortés

Centro Regional de Formación Permanente Valle de Sula

Estephany Paola Gutiérrez Yanes

Revisión Curricular

Subdirección General de Educación Básica

Lilian Elizabeth Gradiz Sánchez

Riccy Barrientos

Revisión técnico-gráfica y pedagógica

Dirección General de Innovación Tecnológica y Educativa

Traductor productor:

Cheryl Andrea Mena

Diseño y Diagramación

Yadira Yaneth Figueroa Alvarenga

Eleazar Tomé Escobar

©Secretaría de Educación

1ª calle, entre 2ª y 4ª avenida de Comayagüela, M.D.C.,

Honduras, C.A.

www.se.gob.hn

Cuaderno de Trabajo 1 - Matemáticas, Sexto grado

Edición única 2020

DISTRIBUCIÓN GRATUITA – PROHIBIDA SU VENTA

Abelagülei

Irahüñü ,nibureitiña agübürigu laganagua maluru le ya Huligati luagu Covid-

19, Secretaría de Educación, rutumutu idemuei to lanina atuiyahani luma

yabu lun furumieti ,libiama luma lürüwa iñuni lanina furendei (1° a 9°grado)

lun gayaralan wasigiru lau watuiyahan lidan dan gawara lamuga

werederun munada ani gayara ligieme babihinein subudin le yubei woun lun

bafaragaduni bisubudin tidan matemátikasi.

Uguchi,Uguchuru, luma Meistu hideragubadibu lun larihin bifurendei lida ka

aban lidagien dasi furangudahamamugei sun le herenguti woun. Aniha

yabu le lun bafaragadagüni sun buri katei le luma durumadi le ichugübei

tidan yugumeru to lau arumani, wendeñu ani aban larigi aban ñeigienme

aban barufuduni houn meistugu dame wagiribudun tidoun luban furendei.

Secretaría de Estado en el Despacho de Educación

1

Matemátika/ Sexto Grado

Iyawadinaü:

Saini Lila saini

Lila lun Subusi le furendeiwamali.

Lila lun difansewamani dasi le ichuguti woun.

Siñati wasügürun lau aban furende lau larufu.

Pakügurawama woungua lidan aban fulasu lun dasi.

Lichuguniwa luma lafurenderuniwa lila ka dimurei.

Daraboun diccionariu o garüdia lun badeirun lila dimurei.

Arudalumuti lisudini aban lila dimurei.

2

Matemátika/ Sexto Grado

SILEISI 1: LAFARINWAGUNIWA

Le wabuserubei lun ladügüniwa:

✓ Handilihamutu lilurudun afariñeraguni lidan 2,3,5,9,10 luma 11

✓ Ladeiruniwa M.C.D luma m.c.m.

Lila le lumbei wadügüni:

• Arufudahani 1: Lilurudun lafariñewa 9 y 11.

• Arufudahani 2: M.C.D luma m.c.m lanina sügü lau bian numeru

Katei le lumbei layusurun:

kuadernu, abürügülei luma agululudagulei.

LE LUNBEI WADÜGÜNIN LIDAN WAWADIGIMARI

Lun wadeiruni lanichigun wafurendei tidan gasibu tó lunti wadügünei le :

✓ Adügabei sun dasi le uwagubei lariñewagua.

✓ Wichigun wadaani lun warihini lisuuni wafurendei.

Goubaina wamá luma irahü lidan ladügüniwa dasi, lun warihinin ahein.

buidulubei ladügüniva.

✓ Aguyuguuwagudabei dasi ahein uwalubei gufarandelani irahü.

✓ Alihani lé; daraguwabei lau busiñeti idumuei hamagiñe gürigia

weinamuhaña gayaralamuga gufarandawalá.

3

Matemátika/ Sexto Grado

ARUFUDAHANI 1:

Lilurudun afariñeraguni lanina 9 luma 11

ISUUNI : Wahandilihani lilurudun afariñeraguni lanina 9 luma 11

Dariwamei Lilurudun Afariñeraguni lanina 9 luma 11.

• Wadeirali lilurudun afariñeraguni lanina 9

1. ¿Atiriñei igaruguti lidagiñe 413÷9?

DASI #1

• Wadeirali lilurudun afariñeraguni lanina11.

Eweridihani: Adugabei fiu dasi le bikuadernurugu.

Amurieha ba luma Irahu lun:

Adugahumei lilurudun afariñeraguni lanina 2, 3, 5, 9,10 y 11.

¿Maküba ka lan lidagien numeru le gayarabei lafarienguniwa lidan 3?

214 325 208 4527 3002

4

Matemátika/ Sexto Grado

FEGEBEI BAGU DAN ME BALIIHAN

DAN ME BARIHIN DIMUREI DISIDAYARUTI TIDAN LIBURU TO,

LUAGUÑADIWA DECIMALES.

DANME BARIHIN AGULURUDAGUAGÜLEI LUAGUÑADIWA

BORRADOR., anahbu ariha karioka luaguñadiwa

rectángulo

DASI # 2

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le bikuadernurugu.

Labadünagua fiu numeu le: 2827, 576, 396, 48719, 6588, 5192, 783.

Daribei ka la lidagiñ divisores lanina de 9 y 11

ARUFUDAHANI 2: Amisurahawamei M.C.D luma m.c.m

ISUUNI: Daribei M.C.D luma m.c.m le gaunti sügü luwei biama numeru.

• Amisurahabei M.C.D.

5

Matemátika/ Sexto Grado

• Amisurahawamei m.c.m.

6

Matemátika/ Sexto Grado

DASI # 1

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le bikuadernurugu.

Daribei Máximo Común Divisor luma mínimo común múltiplo.

(1) 15, 21 y 63 (2) 12, 56 y 84 (3) 9, 14 y 55

(4) 21, 22 y 45 (5) 6, 15, 21 y 33

SILEISI 2: SUPEISI

Le babuserunbei lagunfuliruniwa:

✓ Bunaba aban bisectriz le lanina supeisi

Lila le lumbei wadügüni:

Arufudahani 1: bunawama aban bisectriz le lanina supeisi.

KATEI LE LUMBEI LAYUSURUN:

kuadernu, abürügülei luma agulurudagulei/borrador.

LE LUNBEI WADÜGÜNEI LIDAN WAWADIGIMARI

Lun wadeiruni lanichigu wafurendei tidan liburu to lunti wadügünei le:

✓ Wadügünei sun dasi le igirubei woun.

✓ Wichigun wadani lun warihini lisuni wafurendei.

✓ Goubaina wamá luma irahü lidan ladügüniwa dasi, Lun warihini ahein

buidulubei ladügüniwa.

7

Matemátika/ Sexto Grado

✓ Aguyuguwaguda wamei dasi ahein uwa lubei gufarandalani irahü.

✓ Alihani lé daruwaguwabei lau, busiñeti idemuei hamagie gürigia

weinamuhaña gayaralamuga gufarandawala.

Arufudahani 1: Bunaguawamei bisectriz le lanina supeisi.

ISUUNI:

- Wasubudiruni ka lan minilan bisectriz.

- Wabunaguni bisectriz le lani supeisi yusuwamei transportadoru luma

conpási.

Haritaguawama.

Regüla: Amisuragülei

surubeleti lun

ladügüniwa laini le

suruti graduada en

centímetros y

milímetros.

Compási: Lamisuragülei

rounuguati o lamidan

rounuguati le lanina

dayaruti.

Transportadoru:

Amisuragulei lánina

ladügün supeisi lánina

güraü.

Supeisi: Lewegerun

biama segmentu o laini

le ganiti aban meme

puntu le komunti o

üwaraguati vértice liribei.

8

Matemátika/ Sexto Grado

Haritaguawamei le warihibei ligadürün gürou lun wabunagu supeisi.

¿Kaburi liribei fiu supeisi le?

Amisurahabei fiu supeisi.

¡MUY BIEN! Ya construimos el ángulo de 50°

9

Matemátika/ Sexto Grado

DASI #1

Aweridihani: Adügabei fiu dasi le tidan bikuadernu.

1. Iridaguabei sun liri luma lidasin ka bitulun lun labunabagun lasetiru ani

arufuduwaligiyame lau aba dibuhu: amisuragulei suruti, compási luma

transportadoru

2. Lau lidaha aba transportadoru bunaba aban supeisi le suruti, aba gagiriti

luma obtuso.

3. Bunabei supeisi le 45°, 110°, 130°, 80° y 30° yusubei transportadoru.

Busienti ladügün aban laini le suruti kalaamuga

lumégegu tichügü amisurahei lamidan angulu le

lidanti sun tábulugu muna.

Samina wamá idaluba lá wadügüni laini suruti lé.

¿idaliña line lé labuserubei ladügün?

Aban rekta o surutu le afarindagubalin angulu

lidan biama üboü.

Bisectris tiribei surutu to.

To surutu OC tugia bisectriz tani AOB angulo.

Ladüguñoun Osvaldo tidiñeburi luban lilügün ounli. sunha ladibuhani

touba ani gumeseli adibuhei tabulugu.

Adügabei bisectriz le lánina supeisi tanina garada.

10

Matemátika/ Sexto Grado

Guenleti bunawamei bisectriz le lánina supeisi, yusuwamei compási

Adügabei supeisi

DOE ani lueigien

louba supeisi

adügaba aban

arku/lamidan

gararati lidan vértice

O lun wadeiruni puntu

F luma G.

Lau ligiyameme hurenti

le lanina lamida

dayaruti ubaaraugienti

adügaba bian arku,

aban lidagien puntu G

le ti aban lidagien puntu

F lun wadeiruni puntu H.

Adügawamei laini

lumagien O lumoun

H itara luba

wabihinin bisectriz

OH lanina adaaruni

DOE.

Amisurahabei

supeisi.

Daribei lafidirun

supeisi AOB.

Amisurahabei

adasupeisi AOB.

Trasarbei

bisectriz OC.

Guenleti adügawama aban bisectriz le lanina supeisi abame

wayusuni transportadoru

11

Matemátika/ Sexto Grado

DASI#2

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le bikuadernurugu.

1. Ariñagabei ka lan minilan bisectrisi.

2. Bunabei supeisi 100° luma 70°. Lau lidemuei aban compási daribei

bisectrises.

3. Daribei bisectriz le lanina supeisiburi le yusubei transportadoru

85°, 40° y 160°.

4. Bunabei supeisi 140°. Daribei bisectrizi ayususereina transportadoru luma

compási.

5. Dibuba tidan bikuadernu aban triángulo ani bunaba lau compási

libisectrisi kara supeisi.

SILEISI 3: NÚMERO DISIDAYARUTI

Le wabuserubei wagañerun:

✓ Asansira numeru disi dayaruti lidan gafarenwaguleti ani bisebersa.

✓ Adügaba ehersisiu le lanina ubari le ñein lumuti lagibedaguagudawa

numeru disidayaruti .

✓ Yusutiña Kalkuladora o komputadora lun houchaguni agibedaguaguduti

lau númeru disi dayaruti.

12

Matemátika/ Sexto Grado

Le lunbei ladügüniwa:

✓ Arufudahani 1: Adügawamá asansihani lau amusuhouti luma númeru disi

dayaruti.

✓ Arufudahani 2: ibehabu luagu númeru disidayaruti.

Katei le lunbei layusuruniwa:

kuadernu, abürügulei luma agulurudagülei/Borrador.

LE LUNBEI WADüGüNI LIDAN WAWADIGIMARI

Lun wadeiruni lanichigu wafurendei tidan gasibu to lunti wadügüni le:

✓ Wadügünei sun dasi le igirubei woun.

✓ Wichigun wadaani lun warihini wawaserun lidan wafurendei.

✓ Goubaina wama luma irahu lidan ladügüniwa dasi lun warihini ahein

buidulubei ladügüniwa.

✓ Aguyuguagüdawamei dasi ahein uwa lubei gufarandalani irahü.

✓ Alihani le daruwaguabei lau busiñeti idemuei hamagie gürigia

weinamuhaña gayaralamuga gufarandawalá.

ARUFUDAHANI 1: Sansi wamei amurusuhouti luma numeru disidayaruti.

ISUUNI:

- Wadeiruni relación labadünagua disi dayaruti luma amusuhouti.

- Lasansiruniwa numeu disidayaruti lun amusuhouti ani bisebersa.

13

Matemátika/ Sexto Grado

Sun decimalesi dei sentésimas o milésimas gayarati laroüdiniwa kei

fracciones ganiti divisores le 100 o 1000 santi o muluguati

HARITAGUWAMEI:

1. Sansibei numeu lidisidayaruti lidoun amusuhouti ani le amusuhouti

lidoun numeu disidayaruti.

Arufudabei numeru disidayaruti lidan amusuhouti .

Ka uwagu lafarenraguwa aban lidan 100 murusun

lidan ligiameme ani aba larügüdünüwa aba lidagie.

Ka uwagu laferenraguwa aban lidan 1000 murusun

lidan ligiameme ani aba larügüdünüwa aba.

farenguwabei numeradoru keisi denominadoru lidan 4

lun wañüroüguduni lun mínima expresió o le

sinpilitimabei ilitabei

Siempre expresemos las fracciones en

su mínima expresión

14

Matemátika/ Sexto Grado

Arufudabei fiu amusuhouti le lidan lidisidayaruti.

DASI #3

Eweridihani: adugabei fiu dasi le tidan bikuadernu o biyugumeirun.

1. Sansibei fiu lidisidayaruti le lun amusuhouti:

a) 0.23 b) 0.35 c) 0.275 d) 2.48 e) 0.584

2. Sansibei fiu amusuhouti le lun numeru disidayaruti:

a) 3

4 b)

23

50 c) 3

307

500 d)1

33

40 e) 4

71

125

ounabuni:

a) 0.75 b) 0.46 c) 3.614 d) 1.825 e) 4.568

ounabuni:

a) 23

100 b)

7

20 c)

11

40 d) 2

12

25 e)

73

125

15

Matemátika/ Sexto Grado

ARUFUDAHANI 2: Gibedaguagüdawama luagu lidisidayaruti

ISUUNI:

- Wasubudiruni lisuni wagibedaguagüdün numeru luagu disidayarutiy luma

ida luba lan wadeiruni producto.

- Lagibedaguagüdünüwa númeru disidayaruti luagu disi dayaruti.

- ladeiruniawa área lani rectángulu lanina númeru disidayaruti adügabei lau

formula.

✓ 𝑃𝑂: 2 𝑥 3 = 6

1. Amisuhabei.(daribei)

2. Daribei feru le uwaraguwabei lani resultou

HARITAGUAWAMEI:

Ladügüña laini lamidagua üma. Yusuwati 2 𝑙 fendira lun ladügün 1 m

laini.

1. 1. ¿Atiribei lituru fendira ayusuruti lun ladügüniwa 3 meturu laun? 2.

2. ¿Atiri ñein lituru fendira anuadaruti lun badugun aban laini le lanina

2.3 metuu?

16

Matemátika/ Sexto Grado

✓ 𝑃𝑂: 2 𝑥 2.3

#2 kompararubei/difansebei saminau le lun badeirunil resultou.

#1 bürübei PO.

Porque se trata de encontrar la cantidad total

sabiendo la cantidad para una unidad de 1 metro.

María: fihatina luagun libe fendira la ouserubei lun 0.1 m lidan laini.

Carlos: konsiderarnumuti libe fendira le lunei louseruniwa lun 23 m lidan laini.

Difansewamei ligaburi

lisamina Carlos

17

Matemátika/ Sexto Grado

Itarouguñei konbertirwama multiplicación o agibedaguagüdüni lani

númeru decimal lidan multiplicación o agibedaguagüdüni luagu aban

número naturaliti.

Ahein ayusuruwa 2.1 𝑙 fendira lun ladügüniwa 1m laini. ¿Atiriñein lituru

fendira lun layusuruniwa lun ladügüniwa 2.3 m laini?

#1 burubei PO.

#2 Daribei lounabagüle abürüdeina numeru le ligiyabei lidan karioka.

#3 Wasaminara luagun kalculu bertical de 2.1 x 2.3

18

Matemátika/ Sexto Grado

Kalkulu bertikali de 2.1 x 2.

Kalkularwati kei si númeru naturali sin

badügün gasu lua buri puntos decimalesi.

(1) Difiwati puntu desimal lidan resultadu

itaralamuga ñein lan besafu sifras lidoun

lounweren punto desimal kei suma lani buri

kantidades lan sifras desismales le lani multiplikando luma multiplicador.

DASI #4

Eweridihani: adugabei fiu lagibedaguagüdüniwa disidayaruti

le:

a) 2.6 𝑥 3.1 b) 1.2 𝑥 3.2 c) 23.4 𝑥 1.8 d) 4.7 𝑥 2.6

2. ¿Atiriñein centímetru cuadradu lidan de 1 𝑚𝑚2?

Daribei área le lani suruguati itara:

1. ¿Atiriñei Karioka , atiri suruguati lanina 1 mm x 1 mm lidan suruguati le?

PO: 23 x 21 = 483 R: Anihein 483

cuadrados

0.01 〖cm〗^2 lidan ladüga10 x 10 = 100 cuadradu lani 1 〖mm〗

^2 área lidan cuadradu de 1 〖cm〗^2 de área. 0.01 𝑐𝑚2 lidan ladüga10 x 10 = 100 cuadradu lani 1 𝑚𝑚2 área

lidan cuadradu de 1 𝑐𝑚2 de área.

19

Matemátika/ Sexto Grado

3. Ariñagabei área lani rectángulu lidan 𝑐𝑚2

Sundei bei área lanina rectángulo rubei liformula

PO : Ebuu x Liñu 5.3 cm x 2.8 cm

5 . 3 x 2 . 8 4 2 4 1 0 6 1 4. 8 4

Fórmula lun

ladeiruniwa área

rectángular

𝑬𝒃𝒖𝒖 𝒙 𝒍𝒊ñ𝒖 Ebuu = 5.3 cm Liñu = 2.8 cm

5.3 cm

2.8 cm

R: El área del rectángulo es de

14.84𝑐𝑚2.

Gayarati kalkularwalan área le lanibei rectángulo karioka

lua guanrü fórmula “base x altura” unabuti x liñu lau sun lau

lan numeru decimales larouduwa sun louba.

483 𝑐𝑚2

20

Matemátika/ Sexto Grado

DASI #6

Eweridihani: Adügabei ehersisiu lanina aplicasión tidan biyugumerun.

1. Sagu weyu ladewehan nuguchi Lps 8.50 ¿Atiribei sensu numa lidan 15

weyu? Ounabuni Lps 127.50

2. Saminati Camilo lagñeihan aban fulasu suruguati le 12.3 m limigife y 15.8

m lidabuberen . ¿Atirñeinfuna lubururu fulasu le? ounabuni Lps 194.34 𝑚2

3. Aba teibagun aban durugu 8.5 km lidan aba hora. ¿atiriñei kilometuru

teibagun lidan 6 hora? Ounabuni 51 kmTeibagun.

ARUFUDAHANI 3: farenguawama labadünagua numeru

disidayaruti

ISUUNI:

DASI #5

Eweridihani: adugabei fiu dasi le bikuadernurugu biyugumeirun.

1) Sundi bei área lanina rectángulos.

21

Matemátika/ Sexto Grado

- Lasubusirun lisuuni afarenhani labadinagua numeru disidayaruti luma

lasetirun ladeiruniwa cociente.

AFARENHAWAMA LIDAN NUMERU DISIDAYARUTI

• Haritaguawamei lani afarenwaguni parute (Aguyuguagudabei

bikuadernurugun)

• Haritaguawama ka la asugurubei lidan wagibedaguagudun númeru disi

dayaruti luagu 10 luma 100.

23.5 × 10 = 235

46.91 × 10 = 469.1

37.8 × 10 = 378

45.961 × 100 = 4596.1

651.23 × 100 = 65123

*Dan multipulikarwama aban númeru desimal o disidayarüti luagu 10 o

luagu 100, aban me lahingichúniwa aban puntu decimal luagu biama puntu

decimal luogun bounweren, según lagibedagun cero.

22

Matemátika/ Sexto Grado

• Idaluba lan wafarenha numeru disidayaruti.

1. Adugabei fiu afarenhani le ( mosu bouseruni divisor lun konwertirlan lidan

aban numero natural o entero multiplulicandolo por 10 ò 100 aban me ti

beibaguagüdüni lidan aban o biama posiciones lidoun puntu decimal le

lani dividendo mosu gien multipulikarbani luogu 10 ò por 100 (este

procedimiento es mental.))

• Ahein anihin lubei lebegi disidayaruti lidan divisoru, aban

wagibedaguagüdüni luwagu 10 (biamagubei ebegi)

• Ahein anihein lubei biama ebegi disidayaruti , aban wagawounguduni

luagu 100 (biamagubei ebegi)

1.

2.

3.

Makübei lipuntu disidayarüti le lani divisor, lila

lira mosu lan basanseruni divisor lidoun aban

numeru naturaliti lun bagibedaguagüdüni

luagu 10.

Lidan dividiendo aban lichuguniwa puntu le

lani disidayarüti lidoun bounweren itara kei

gibegubeirigülan sifurasi disidayarüguati le

lani divisor, lila lira mosu lan

gabibedaguagüdüni dividiendo luagu 10.

Kalkulauwati itara kei hamuga divisor lan

aban numeru naturaliti. Lidan hamuga

lasügürun lidoun puntu decimali, o

disidayorüti aban lichugun lipuntu lidan

23

Matemátika/ Sexto Grado

ISUUNI:

- Afarenhani lidan numeru disidayaruti lidan gayara lá que donde hay q

wasigiruni afarienha dei larederun lidan nikata.

• Afarenhani lanina disidayaruti dei lerederun nikatame.

• Afarenhani le lanina disi dayaruti.Weitimati Divisoru luei diwidendu

1. Haritaguawama lun lan wafarenhani disi dayaruti hafu

wagibedaguagüdn luagu 10 (lidan wasamina, dividendo luma divisor)

lun naturalilan divisoru.

DASI #1

EWERIDIHANI: Adugabei fiu dasi le tidan bikuadernun (biyugumeirun)

1. Res olver las siguientes divisiones, ha

2. e el residuo se haga

0

ACTIVIDAD #1

1. Describa el equipo de geometría para construir figuras y represéntelo mediante un dibujo

• Regla

• Compás

• Trasportador

24

Matemátika/ Sexto Grado

2. Dan le weirilan divisour lue dividendu lau aban 0 wagumesera lidan

cociente larigieme puntu disidayarutil.

• Afarenhani le lanina disidayaruti lun michigunwama nikata lidoun

igiraguti.

Haritaguawama dan la le lagumuchun lebegi dividendo gawaralamuga

wareiragüdüni, ahein nikata lubei residuo gayarati wichigun nikata lun

wasigirun afarenha aban waguyuguagüdüni le dei migiragunlá.

DASI #1

Eweridihani: Adugabei fiu dasi le bikuadernurugu.

1. Afarenhaba (en todo el cociente)

empieza con 0)

3. Res olver las siguientes divisiones, hasta que el residuo se haga 0

ACTIVIDAD #1

2. Describa el equipo de geometría para construir figuras y represéntelo

mediante un dibujo

• Regla

• Compás

• Trasportador

25

Matemátika/ Sexto Grado

Lafarenhoun aban número natural lidan aban disidayaruti

1. Arihawama lidan la lafarenhun aba numeru natural o le dayaruti lidan

aba le disi dayaruti, suwandan wagaounguduni luagu 10 o luagu100 dan

le wagumeserun

Lidan henpulu le aban lagibedaguagudunuwa dividendo luma divisor

luagu100, laduga biamañein la disi dayaruti lanugun 1.25 .

DASI #1

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le bikuadernurugu o biyugumerun.

1. Adügabei:

4. Res olver las siguientes divisiones, hasta que el residuo se haga 0

ACTIVIDAD #1

3. Describa el equipo de geometría para construir figuras y represéntelo

mediante un dibujo

• Regla

• Compás

• Trasportador

26

Matemátika/ Sexto Grado

SILEISI 4: ÁREA.

Lewabuserubei wabihin:

✓ Aplican los conceptos de área del circulo y de polígonos regulares para resolver

situaciones de la vida real

Le lunbei wadügürunei:

✓ Arufudahani 1:

Kalkularuwamei área lani polígonos regulares

✓ Arufudahani 2:

Sundeiwamei área le lanina rounuguati.

DASI #1

Eweridihani: Adügabei dasi le bikuadernurugu.

1. Adugabei Afarenhani

5. Res olver las siguientes divisiones, hasta que el residuo se haga 0

ACTIVIDAD #1

4. Describa el equipo de geometría para construir figuras y represéntelo mediante

un dibujo

• Regla

• Compás

• Trasportador

27

Matemátika/ Sexto Grado

Katei le lunbei wayusuruni:

Kuadernu, aburugulei luma agululudagulei.

Le lunbei wadugunin lidan wawadigimari

Lun wadeiruni lanichigu wafurendei tidan gasibu to lun ti wadügüni le:

✓ Wadügünei sun dasi le igirubei woun..

✓ Wichigun wadani lun warigini wawanserun lidan wafurendei.

✓ Gobaina wama luma irahü lidan ladügüniwa dasi, lun warihinin ahein

buidu lubai ladügüniwa.

✓ Aguyuguagudawamei dasi ahein uwalubei gufarandalani irahü.

✓ Alihani le daruwagüwabei lau, busiñeti idemuei hamagie gurigia

weinamuhaña gayaralamuga gufarandawala.

ARUFUDAHANI 1: Sundei wamei l área le lanina polígonos regulares

ISUUNI:

- Lasundeirunina área le lanina sisilígirigua regular.

Louba

Üwaraguati sun louba

Sun lani angulu üwaraguati

Supeasi

28

Matemátika/ Sexto Grado

• Kalkularü wamá área lanina polígonu regular

• Dibubei lumegegun o poligono regular

• Ruba wanini lun le lariñagubei meisturu.

• aguyuguagüdabei formula lun kalkularuwa la area le lanina poligonos

regulares

• Chorubei kalkularuwalá area lidan Hempulu lé, subusibei kara louba,

limedida apotema ani atiriñein lá louba poligonu.

Lun giarabei lan badeiruni lamisuahan

aban exagonu ABCDEF, hafu bouserni

saisi CD luma OG. Centro liribei budun

le 0/ni kata, anhei ti OG apotema liribei.

APOTEMIA: ligia liñunbei ka aban

lidangie üruwa touba le abanbei abu,

le ichugubei lere lau louba laramalu

luagu polígono.

29

Matemátika/ Sexto Grado

DASI #1

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le bikuadernurugu.

1. Calcular el área de los siguientes polígonos regulares

6. Res olver las siguientes divisiones, hasta qu e el resid

7. 8.

9. uo se haga 0

ACTIVIDAD #1

5. Describa el equipo de geometría para construir figuras y represéntelo

mediante un dibujo

• Regla

• Compás

• Trasportador

DASI#2

Eweridihani: Adugabei fiu dasi le bikuadernurugu.

1. Sundei bei área

30

Matemátika/ Sexto Grado

ARUFUDAHANI 2:

Sundeiwamei área le lani rounuguati

ISUUNI:

- Dariwamei área le lanina rounuguati ani adugawameime lani formula.

• Rounuguati labu sun lumegegun.

1. ariha bei lasansiha rounaguati le

Radio luma diámetro

Radio: ligia lidisebei

lamidangien lun

larugu

Diametru: tarurugu lataria

munadagien, aban

lasügürun tamidagien lidoun

le aban üboü

31

Matemátika/ Sexto Grado

2. Adugabei formula lun lasundeiruniwa area le lanina rounuguati

3. Haritaguabei lebegi pi 𝝅 = 𝟑. 𝟏𝟒𝟏𝟓, pero aniharügúbei wousera 3.14

danme le kalkularwamani larugu aban gararati.

4. Haritaguawamei luagu lamidan lan diametru radio, ani ti aban diametru

bian weiyasu radiu.

5. Kopiebei ani memorizarbeime sun dimurei buri le.

Anuha formula lun ladeiruniwa

tamisura/longitud tamidan rounuguatu:

Danter

Anuha formula lun wadeiruni

lamisura rounuguati

32

Matemátika/ Sexto Grado

DASI #1

Eweridihani: Adugabei fiu dasi le tidan bikuadernu.

1. Sundeibei área le lanina rounuguati (dibubei tidan bikuadernu)

DASI #2

Eweridahani: Adügabei fiu dasi le bikuadernurugu.

1. Aunababei fiu alugüdahani le

✓ Da le gaoun la radio 4 weyasu ¿Atiri ñein weiyasu gaoun la larounuru?

✓ Da le gaoun la radio 4 weiyasu ¿Atiriñein weiyasu gaoun la área?

33

Matemátika/ Sexto Grado

• Sundeibei/kalkulu sector le lanina rounuguati

DASI #1

Eweridihani: adugabei fiu dasi le bikuadernurugu.

34

Matemátika/ Sexto Grado

• Arufudabei le furendeibalibei.

DASI

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le tidan bikuadernu.

1. sundibei área le lanina polígonos

2. Sundibei área le lanina rounuguati

3. Adügabei turobuli le.

10. Res olver las siguientes divisiones, hasta qu e el resid

11.

12.

13. uo se haga 0

ACTIVIDAD #1

6. Describa el equipo de geometría para construir figuras y represéntelo mediante un

35

Matemátika/ Sexto Grado

SILEISI 4: LAGAUNDUN LUMA LADUÑUAGUN AMUSUHOUTI

Le hamuga wabuserubei:

✓ Adügüwati agaunduni luma aduñuaguni le lanina amusuhouti le lanina

ibagari

✓ Adügaba trobuli le lanina ubagari le arufuduti lanina la amusuhouti.

Le Lumbei wadügüni:

✓ Arufudahani 1: Gaungüdawamei amusuhouti

✓ Arufudahani 2: Duñuguawama amusuhouti

✓ Arufudahani 3: Propiedades lamina la adición

Katei le lumbei layusurunia:

Kuadernu, abürügulei luma agululudagülei.

Idaluba lan wadugun lidan wawadigimari

Lun wadeiruni lanichigu wafurendei tidan gasibu to lunti wadügünei le:

✓ Wadügüni sun dasi le igirubei woun.

✓ Wichigun wadani lun warihini wawanseru lidan wafurendei.

✓ Goubaina wama luma irahu lidan laduguniwa dasi lun warihini ahein

buidulubei laduguniwa.

✓ Aguyuguaguda wamei dasi ahein uwa lubei gufarandalani irahu.

✓ Alihani le darugubei lau, busiñeti idemuei hamagie weinamuhaña

gayaralamuga gufarandawala..

36

Matemátika/ Sexto Grado

LUYERIGU FRACCIONES

Dan le iñoroülan número le iñubei luei le ünabubei

Fansewati lau aban numeru dayarüti luma aban

fracción.

Dan le weitilan numeru le iñubei o üwaragualan luma

denominador

37

Matemátika/ Sexto Grado

ARUFUDAHANI 1:

Lagaundun amurusuhouti

ISUUNI:

- Afansehawama amusuhouti ligieguti lau amuñeguenarügü

denominadoru

• Lagarungüdüniwa amusuhouti lau amuñeguenarügü denominador.

1. Aguyuguagüdabei trobuli ani idaluba la ladügüniwa.

Kei le muwaragunla denominadores (4 y 6) aba:

Furumieti hafu wasundeiruni minimo comun multiplo lani buri

denominadores: 12 (o gayarati productu lan lbadinagua 24)

Gueleti wagibedaguagudali denominadores luagu numeu le lunbei lasansiru

12 , aba megie bagibehabuduni numerador luagu ligiameme numeru. (Le

38

Matemátika/ Sexto Grado

wabuserubei lun ligiameme la denominadores ) (le furumieti amusuhouwati

tres cuartos aba lagibedaguaguduniwa luagu 3 iñugie luma unabugie le ti

libiama amusuhouti un sexto aba bag luagugaunguduni 2 iñugien luma

unabugie)

3

4+

1

6=

3 × 3

4 × 3+

1 × 2

6 × 2=

Gueleti wadügali agibedaguaguduti (larigien ligiameme)

3 × 3

4 × 3+

1 × 2

6 × 2=

9

12+

2

12=

Lagumuhoun dan hafu wichuguni lilurudun lagaungudunuwa amusuhoti lau

ligiyameme denominador

9

12+

2

12=

9 + 2

12=

11

12

Haritaguaba da la le basuun hafu la bañuradaguduni amusuhouti da le

gayarala.

2. Haritaguawama ligiameme lan wadugubei lun ladiñuagun,

gamalumoun ahein migisi lubei amusuhouti aba wawadigimarini le

dayarubei labuguarügü.

DASI #1

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le tidan bikuadernu.

1. Adügabei fiu lagaundun amusuhouti le.

39

Matemátika/ Sexto Grado

• Lagaundun amusuhou ti migisi

1. Arihabei lafansehuniwa lagaundun amusuhouti migisi le.

3 5

9+ 4

2

7= 3 + 4 = 7

5

9+

2

7=

5 × 7

9 × 7+

2 × 9

7 × 9=

35

63+

18

63=

35 + 18

63=

53

63

7 53

63

DASI #1

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le bikuadernurugu.

1. Adügabei fiu lagaundun amusuhouti migisi le.

ARUFUDAHANI 2: ladiñuagun Amusuhouti GidawamLlidaggafarenwaguleti

ISUUNI:

- Bagidahan fracciones propias lau amuñegueinarügülan lani

denominadores (número le (ünbabubei).

• Lagidarun lidagien gafarenwaguleti

1. Chorubei laduñuagun amusuhouti le adugabei ligiameme keisi

laduguniwa lidan londarun

Keiburi:

El mcm de 9 y 6 es 18

7

9−

3

6=

7 × 2

9 × 2−

3 × 3

6 × 3=

14

18−

9

18=

5

18

40

Matemátika/ Sexto Grado

DASI #1

Eweridihani: adügabei fiu dasi le tidan bikuadernu.

1. Duñuguabei fiu amusohouti le.

DASI #2

1. Gidaba lidagiñen amusuhouti le.

ARUFUDAHANI 3:

Propiedades de la adición

ISUUNI:

Chorubei sun lan aniduoü conmutativas luma asociativa validulan lau buri

fracciones lun basubudirnuni ligaburia adición o asumahani lau cero/ni

kata.

41

Matemátika/ Sexto Grado

• Aniduoü lanina adició/ lafansehouniwa adicion

1. shoruwamei lun la wagawoungudun amusuhouwati mebereseguti ida

liña la lesetirun.

2. Kopiebei propiedades leburi validasibei lau suma lani fracciones

a) Propiedad conmutativa

b) Propiedad asociativa

c) Elemento neutro 0.

DASI #1

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le tidan bikuadernu

1. Resolver las siguientes sumas con fracciones, primero en un orden y luego

intercambiando las cantidades

a) 3

5+

4

7 =

4

7+

3

5

b) 6

10+

3

8 =

3

8+

6

10

42

Matemátika/ Sexto Grado

• Lagaundun Luma ladiñuagun amusuhouti lau ligiyameme denominador

1. Lun basumaha o bagidahan fracciones lau lüwaragun

denominadoru(numeru le ünabubei) aban me

basumahani o bagidahani numeradoresi (numeru le

iñubei) aban me ti bigiruni denominador anhei

uwagualubei

2. Haritagua wamei amusuhouti la le gaganati, aba londaguaguduniwa

o wagidarun lidagiñe le dayarubei ñingia larigieme gafarenwagulela

itara

𝟐𝟑

𝟏𝟎+ 𝟒

𝟒

𝟏𝟎= 𝟐 + 𝟒 (

𝟑 + 𝟒

𝟏𝟎) = 𝟔

𝟕

𝟏𝟎

DASI #1

Eweridihani: adugabei fiu dasi le bikuadernurugu.

43

Matemátika/ Sexto Grado

DASI

Eweridihani: Adügabei fiu dasi le tidan bikuaderno.

1. Adügahumei londarun amusuhouti le

2. Adügahumei laduñowagun lidagiñe amusuhouti le

3. Adugahumei fiu trobuli to.

Cuaderno de Trabajo 1 - Matemáticas

Sexto grado de Educación Básica

Impreso y publicado por la Secretaría de Educación

en el marco de la emergencia nacional COVID-19

Tegucigalpa, M.D.C., Honduras, C.A. 2020