Bidezko Merkataritzako Unitate Didaktikoa LH

BIDEZKO MERKATARITZA Irakasle Gida

Lehen Hezkuntza

Material didaktikoa

Emaus Gizarte Fundazioak 2007. urtean prestatutako dokumentua dugu hau.

Zuri, zure taldeari, zein taldeko gazteei, Bidezko Merkataritza eta Kontsumo Arduratsua

lantzen hasteko lagungarri izango zaizuela espero dugu.

Emaus Gizarte Fundazioa Garapenerako Lankidetza Saila

Belartza Poligonoa Gurutzegi kalea

PK: 20018 Donostia – Gipuzkoa

Tel: 943 367 534 Faxa: 943 474 346

E-maila: [email protected]

www.emaus.com www.cooperacionsolidaria.org

Emaus Gizarte Fundazioa Garapenerako Lankidetza Saila

Aurrekoetxea kalea 1, Behea Esk. PK: 48006

Bilbo – Bizkaia Tel: 94 4051644

Faxa: 94 4051644 E-maila:

[email protected] www.emaus.com

www.cooperacionsolidaria.org

1.- SARRERA

1.1.- EMAUS GIZARTE FUNDAZIOAREN AURKEZPENA 1

1.2.- GARAPEN SAILEKO AURKEZPENA 2

1.3.- BIDEZKO MERKATARITZA BURUZKO UNITATE

DIDAKTIKOAREN AURKEZPENA 4

1.4.- BIDEZKO MERKATARITZARI BURUZKO SARRERA

OROKORRA 7

2.- IKASTRESNAK

LANKIDETZA JOKOAK 9

MUNDUKO BIZTANLERIA. 100 pertsona 37

ZEIN DA GURE BALOREA 39

KOMIKIA. NAZIOARTEKO MERKATARITZA 41

ANTZERKIRA!!! 43

HORMA IRUDIAK 44

3.- EBALUAZIOAK 46

4.- LOTURA INTERESGARRIAK 47

BIDEZKO MERAKATARITZAKO UNITATE DIDAKTIKOA

1

1.-SARRERA

1.1.-EMAUS GIZARTE FUNDAZIOAREN AURKEZPENA

Emaus Gizarte Fundazioa irabazi asmorik gabeko erakunde sozial eta laikoa da,

Emaus International-eko kide da eta helburu hauek ditu:

Pobrezian edo baztertuta dauden edo egoteko arrisku larrian dauden

pertsonen bizi-baldintzak hobetzea, gizarteratzeko eta lan-munduratzeko

prozesuetara bideratuz eta prozesu horietan lagunduz, ahalik eta autonomia

handiena lortu dezaten.

Injustiziari, pobreziari eta garapenari lotutako arazoen kausa, ondorio eta

konponbideen inguruko kezka zabaltzea gizartean.

Zein bitarteko ditugu?:

Esku hartzeko, jendea trebatzeko eta gizarteratzeko nahiz lan-munduratzeko

programa eta zerbitzu integralak. Bakoitzari egokitutako ibilbideak prestatzen

eta bultzatzen ditugu.

Hondakinak berreskuratu eta erabiltzeko ekimenak, garapen iraunkorra

bultzatze aldera.

Ekonomia sozial eta solidarioko enpresak, lan-munduratzeko enpresak eta

bidezko merkataritzako ekimenak bultzatzen eta sortzen ditugu.

Injustiziari, pobreziari eta garapenari lotutako arazoen kausa, ondorio eta

konponbideak etengabe ikertu eta zabaltzen ditugu (aditzera emanez,

ezagutza zabalduz, jendea sentsibilizatuz eta salaketa eginez).

Garapenerako lankidetzako egitasmoak.

www.emaus.com

2

1.2.- GARAPEN SAILAREN AURKEZPENA

Garapenerako Lankidetzarako Saila da, besteak beste, Garapenerako

Hezkuntza egitasmoak antolatzen dituena. Hauxe da sail horren egitekoa: injustizia,

pobrezia eta botere-galtzea sortzen duten kausak, arazo horiek eragiten dituzten

ondorioak eta guk horretan dugun erantzukizuna gizarteari ikusaraztea, gaur egungo

nazioarteko antolamendu ekonomikoaren ondorioz, pobrezian eta baztertuta bizi diren

Hegoaldeko pertsona eta herrien bizi-baldintzak hobetze aldera. Gure iritziz,

garapenerako hezkuntza da helburu horiek lortzeko tresna egokiena.

ZER DA GARAPENERAKO HEZKUNTZA GURETZAT?

Garapenerako hezkuntza Iparraldearen eta Hegoaldearen arteko harremanen

inguruan gogoeta egiteko, harreman horiek aztertzeko eta ikusmolde kritikoa sortzeko

gai den prozesu bizia da guretzat. Garapenerako hezkuntzaren bidez gizabanakoek

nahiz taldeek egoera jakin batzuen aurrean duten ikuspegia hobetu eta egoera horien

aurrean duten jokamoldea aldatu nahi dugu. Horrekin batera, gure ekintzek epe

luzean izango dituzten ondorioen inguruan gogoeta egiten saiatzen da garapenerako

hezkuntza.

Jendearen jarrera eta balioetan aldaketa onuragarriak bultzatzen saiatzen da

hezkuntza-eredu hori. Aldaketa horien bidez jende guztiari boterea eta baliabideak

eskuratzeko aukera ematen dien mundu bidezkoagoa sortu nahi dugu.

Garapenerako hezkuntzaren helburuak hauek dira:

• Geure bizitzaren eta munduko beste pertsona batzuenaren artean dauden

erlazioez jabetzen laguntzea.

• Pobrezia, bereizkeria eta zapalkuntza egotea eragiten duten kausak eta

arazo horiek dakartzaten ondorioak azaltzea, halakoek gutako bakoitzaren

bizimodua baldintzatzen dutela kontuan hartuta.

• Pertsonen auto-estimua areagotzen duten balio, jarrera eta trebetasunak

lantzea, jendeak bere ekintzen gaineko erantzukizun handiagoa hartzeko.

• Gizabanakoei eta taldeei errealitatea aldatzen laguntzeko baliabide eta

tresna egokiak ematea.

3

• Giza garapen iraunkorra bultzatzea, pertsonen gaineko eragina duten hiru

mailetan: gutako bakoitzarengan, gure herri edo komunitatean eta

nazioartean1.

Gure iritziz, derrigorrezko hezkuntzan lantzen den beste edozein alderdi bezain

garrantzitsua da garapenerako hezkuntza. Gainera, lehen hezkuntzako, bigarren

hezkuntzako eta batxilergoko curriculumetan lantzen diren balio berberak lantzen dira

garapenerako hezkuntzan. Bestalde, gaur egun munduan dauden desberdintasunei

aurre egiteko eta desberdintasun horiek betiko ez iraunarazteko ezinbesteko tresna da

garapenerako hezkuntza. Ikasleak garapenerako hezten baditugu, ez dituzte orain

arteko egoerak errepikatuko eta aldaketarako eragileak izango dira.

Hala, ikastetxeetan lantzeko prestatu ditugun egitasmoen bidez helburu hauek

lortu nahi ditugu:

• Gaur egungo antolamendu ekonomikoaren ondorioz, pobrezian eta

baztertuta dauden Hegoaldeko pertsona eta herrien bizi-baldintzak

hobetzea.

• Injustizia, pobrezia eta botere-galtzea sortzen duten kausak, arazo horiek

eragiten dituzten ondorioak eta guk horretan dugun erantzukizuna gizarteari

ikusaraztea.

• Giza garapen iraunkorraren alde lan egitea, garapenerako lankidetza eta

hezkuntzaren bidez, eta, aldi berean, erreferente bat izatea, gaur egun

indarrean dauden nazioarteko harreman ekonomikoen ordez beste eredu

batzuk bultzatzeko jarduerak garatzeko garaian.

1 Polygone, Garapenerako eta Herri Hezkuntzarako Nazioarteko Sarea www.webpolygone.net , in UNESCO ETXEA eta EAE-KO GGKE-EN KOORDINAKUNDEA, Cuaderno de trabajo de educación para el Desarrollo. Bilbo: Unesco Etxea arg., 2004.

4

1.3.- BIDEZKO MERKATARITZARI BURUZKO UNITATE

DIDAKTIKOAREN AURKEZPENA

Sei urte daramatzagu sentsibilizazio lanean. Denbora horretan bildutako

esperientzian oinarrituta, eta jarduera horietan parte hartu duten ikasle eta irakasleek

emandako erantzun ona kontuan hartuta, Emaus Gizarte Fundazioko Garapenerako

Lankidetza Sailak unitate didaktiko hau prestatu du, bere ingurunearekiko

elkartasunean eta erantzukizunean oinarritutako jarrerak lantzeko.

GAIAK

Bidezko Merkataritza da material didaktiko honetako gai nagusia. Guretzat

berebiziko garrantzia du gai hori haur eta gazteekin lantzeak, alderdi asko ukitzen

dituelako.

Bidezko Merkataritza, Erantzukizun Pertsonala eta Iparraren eta Hegoaren arteko

desorekak dira ikastresnen bidez landu nahi ditugun gaiak. Ikaskuntza-irakaskuntza

prozesu dinamiko eta parte-hartzaile baten bidez, gaur egun gure herrialdeetan eta

nazioartean dauden egiturak eraldatzen laguntzeko gazteek beharrezkoak dituzten

ezagutza kritikoa eta gaitasunak eskuratu ditzaten.

HELBURUAK

Irakasleek gero eta gogo handiagoa dute justizia, elkartasuna eta antzeko

balioak lantzeko. Hala, gogo horri lehendik hasitako bideari jarraipena emateko

beharra gehituta, material didaktiko hau prestatu dugu, helburu hauek lortze aldera:

• Unitate didaktikoan lantzen diren gaien inguruko ezagutza barneratzea,

aurkeztutako egoeren inguruko sentsibilizazioa eta kontzientziazioa landu

ahal izateko.

• Material hau landuko dutenekin sentsibilizazio-prozesu bat hastea, gure

gizarteko gizabanako eta taldeak aldatzeko, aurreiritziak indargabetzeko

eta elkartasun-balioak bultzatzeko.

• Material hau landuko duten gazteei beren iritzia adierazteko aukera ematea,

trebetasun sozialak garatuz, errespetua, ekitatea, irmotasuna eta antzeko

zeharkako balioen bidez.

• Talde-lana bultzatzea saio bakoitzean proposatutako dinamiken bidez.

Taldean elkartzeko eta hausnarketa egiteko uneak egongo dira, halaber,

eta lankidetza eta garapena bultzatzeko ekintzen bidez landuko ditugu une

horiek.

5

NORI ZUZENTZEN ZAIZKIO

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako irakasle eta ikasleei zuzentzen zaie material

hau.

Gainera, adin horretako gazteek garrantzi handia dute gizarteko jarrerak

aldatzeko garaian. Haiek izango dira proposatutako ekintza eta dinamiketan parte

hartzen dutenak, eta eztabaidak antolatzen, hainbat aukera edo alternatiba

proposatzen edota mundu bidezkoagoa eta solidarioagoa lortzeko proposamenak

egiten dituzten herritarrak.

METODOLOGIA

Proposatutako gaietan sakontzeko, ariketa desberdinak egingo dira, irakasleek

eta gazteek hainbat gairen inguruan gogoeta egin ahal izan dezaten: Kontsumo

Arduratsua, Bidezko Merkataritza, Publizitatea, Iparraren eta Hegoaren arteko

Desoreka… Gai horiek gazteekin lantzea oso garrantzitsua iruditzen zaigu, alderdi asko

ukitzen dituztelako.

Gai horiek parte-hartzean oinarritutako jarduera dinamikoen bidez landuko dira,

gazteen artean kontzientzia kritikoa sustatzeko eta mundu bidezkoagoa eta

solidarioagoa lortzen laguntzeko gaitasunak barneratu ditzaten gazte horiek.

Irakasleak dira beren taldeak ongien ezagutzen dituztenak eta, hala, hemengo

proposamenak parte-hartzaileen ezaugarrien arabera aldatu daitezke.

MATERIALA

Unitate didaktiko honek atal hauek biltzen ditu:

Gaiaren aurkezpen orokorra:

Gaiaren aurkezpen orokor honen bidez irakasleek gaiari buruzko zenbait datu

ezagutzeko aukera izango dute.

Ikastresnak

Ikastresna hauekin irakasleek bidezko merkataritza, kontsumo arduratsua eta

Iparraldeko eta Hegoaldeko egoera landu eta sakondu, eta hausnarketa

egingo dute gaioi buruz. Ikastresnak 4 saiotan banatuta daude. Saio bakoitzak

ordubete eta ordu eta erdi arteko iraupena du, eta ariketa bat edo bi lantzen

dira saio horietako bakoitzean.

Ariketa bakoitza honela banatuta dago:

6

• Irakasleentzako informazioa: Bertan jasotako informazio osagarria lagungarria

izango zaie irakasleei zalantzak argitzeko, ikasleei alternatibak emateko, etab.

• Jardueraren garapena: Helburuak, landuko diren edukiak, ariketak non egin

daitezkeen, zenbat irauten duten, nola landu behar diren, behar diren

materialak, oharrak eta ikasleek erabili beharreko fitxak zehazten dira atal

honetan.

• Eranskinak: Ikasleek ariketak egiteko beharko dituzten material guztiak, fitxak

edo power point-ak jasotzen dira hemen.

Ebaluazioak:

Garrantzitsua da saio bakoitzaren ebaluaziotxo bat egitea: ez bakarrik

irakasleek erabilitako metodologia egokituz joateko, baizik eta ikasleek

egindako ekarpenen ondorioak ikasleei itzultzeko ere. Bukatzeko, beste

eztabaidatxo bat egin daiteke, saioa amaitutzat eman aurretik.

Saio guztiak amaitu ondoren, unitate didaktiko osoaren ebaluazio orokorra egin

behar da. Bertan, unitatea osatzen duten alderdiak (metodologia, materialen

egokitasuna, etab.) ebaluatuko dira, batetik, eta helburuak lortu diren, zertan

aurreratu den eta bestelako datu interesgarriak aztertuko dira, bestetik.

Lotura interesgarriak:

Unitate didaktikoan jorratutako gaien inguruko informazio eta agiri interesgarriak

dituzten interneteko helbideak eta bibliografia ematen ditugu atal honetan.

Irakasleek nahi izanez gero landu dituzten gaiak gehiago sakontzeko.

7

1.4.- BIDEZKO MERKATARITZARI BURUZKO SARRERA

OROKORRA

Iparraldearen eta Hegoaldearen arteko desoreka handien oinarrian

merkataritza-harremanak daude. Iparraldeak, Hegoaldearen kontura finkatzen ditu

joko-arauak (lehiakortasuna eta kosta ahala kosta, ahalik eta irabazirik gehien

eskuratzea), Hegoaldea izanik lehengaien eta eskulan merkearen sorlekua zein gero

eta pobreagoa den harreman horien ondorioz. Langileen esplotazioa, esklabotza,

emakumeen bazterketa, soldata miserableak, lan-baldintza osasungaitzak, naturaren

suntsiketa… dira erosten dugunarengatik maiz ordaintzen dugun prezioaren zatitxo bat,

gu horren jakitun ez garen arren.

Bidezko Merkataritzak zuzeneko tratuan eta elkarrekiko errespetuan oinarritutako

merkataritza-harremanak finkatzen ditu, alderdi ekonomikoari ez ezik, alderdi sozialari

eta ingurumenari ere begiratuz.

Hegoaldeko herrietan, komunitate pobreenak antolatu egiten dira bizimodu

duina lortzeko. Nekazarien kooperatibak, emakume-taldeak, eskulangileen elkarteak,

erakunde sozialak (kaleko umeekin, baztertuekin eta lan egiteko) antolatzen dituzte.

Ekoizleak dira Bidezko Merkataritzaren kateko lehen maila. Era askotako gaiak

eskaintzen dizkigu haien lanak: elikagaiak, oihalak, kafea, kakaoa, txokolatea, azukrea,

arropak, etxerako gauzak, zeramika, bitxiak, larrua, jostailuak, etab.

Iparraldeko herrialdeetan, berriz, Bidezko Merkataritzako erakundeek hango

taldeekin lan egiten dute, haien produktuak gure merkatuetan zabaltzeko. Hala,

Bidezko Merkataritzako inportatzaileei eta dendei esker produktu horiek gure

eskuetaraino iristen dira.

Kontsumitzaileok gara Bidezko Merkataritza ahalbidetzen duen kateko azken

maila. Gure boteretxoa erantzukizunez erabiltzen badugu, eta produktuen prezioa ez

ezik, produktuok egindakoan izandako baldintza sozial eta ekologikoak ere

aintzakotzat hartzen baditugu, esplotazioari EZETZ esan eta merkataritza-harreman

orekatuagoak sortzen lagundu dezakegu.

Era berean, esplotazio-baldintzak behingoz ezabatzeko behar diren aldaketa

politiko eta ekonomikoak bultzatzeko Bidezko Merkataritzako erakundeek antolatzen

dituzten kanpainetan laguntzea daukagu.

8

Bidezko merkataritzaren oinarrian dauden irizpideak:

• Soldata duina: soldata duina ordaintzen zaie nekazariei beren

produktuengatik.

• Funtzionamendu demokratikoa: kide guztiek erabakietan askatasunez parte

hartzea daukaten enpresa eta kooperatibak bultzatzen dira.

• Bitartekari gutxiago: produktuen prezioekin espekulatu eta produktuok

garestitzen dituzten bitartekarien kopurua murriztu edota ezabatu egiten da.

• Inguruko gizartea eta natura errespetatzea: ekoizpenak ez du ingurumena

kutsatzen.

• Berdintasuna gizon-emakumeen artean: soldata berdina lan berdinagatik,

eta berdintasuna lan-baldintzetan ere.

• Esplotaziorik eta lan-baldintza esklaborik ez: haurrak eskolatzea eta laneko

gehiegikeria guztiak ezabatzea bultzatzen da.

• Epe luzerako harremanak: nazioarteko merkataritzaren ezusteko

gorabeherek eragin handia dute ekoizleengan. Horregatik, Bidezko

Merkataritzako erakundeek epe luzerako harremanak eratzen dituzte, eta

ekoizleek plangintzak egiteko segurtasun handiagoa dute. Gizarte-

garapenerako programak landu, hazkuntza organikora aldatu edo epe

luzerako helburuak finkatzea daukate, horrela.

9

2.- IKAS - TRESNAK

Bidezko Merkataritza justizian eta herri, komunitate eta pertsonen arteko

lankidetzan oinarritzen da. Horiexek dira bere oinarrizko balioak. Joko hauek oso

baliagarriak zaizkigu lankidetza zein beharrezkoa den azpimarratzeko.

Lankidetza-jokoen bidez bestelako jokoetan batzuetan egoten diren

agresibitate-adierazpenak murriztu nahi dira, sentsibilizazioa, lankidetza, komunikazioa

eta elkartasuna bultzatuz. Besteekin bat egiten eta naturara hurbiltzen laguntzen digute

joko hauek. Denen parte-hartzea bilatzen dute, eta taldeko helburuei lehentasuna

ematen zaie banakako helburuen gainetik. Jendeak besteekin batera jokatzen du, ez

haien kontra. Erronkak eta oztopoak gainditzeko jokatzen da, ez besteen gainetik

gelditzeko.

Irakasle edo begiraleak proposatutako jokoetan, gazte guztiek parte hartzea

lortu behar da, inor baztertu gabe, gazteen ezaugarriak, egoera, aurretiazko

esperientziak edo gaitasun pertsonalak edozein direla ere. Jokoan sortutako giro

atseginaren bidez taldeko helburuak lortu nahi dira, ez banakakoak, eta bakoitzaren

ekarpenen batura bilatu behar da, eta ez batzuk besteen aurka aritzea.

Azken batean, denek parte hartzea nahi dugu, helburu komun bat lortzeko.

Jokoen egituraren bidez bat-egitea ziurtatzen da, emaitza bat lortzeko lehian aritu

beharrak dakarren presiorik gabe. Irabazi edo galtzeko kezkarik ez dagoenez, parte-

hartzean jartzen da arreta guztia. Hezkuntzaren ikuspegitik, prozesuari ematen zaio

garrantzia eta ez emaitzari. Prozesua izanik arretagune nagusia, bakoitzaren eta talde

osoaren denborak aintzakotzat hartu daitezke, helburuak denen ekarpenekin

betetzeko1.

Lankidetza-jokoak hurrenkera mailakatu batean antolatuta daude. Ezagutza-

jokoak daude, lotsa galtzeko edo lasaitzekoak, konfiantzakoak, komunikaziokoak, tinko

jokatzekoak eta arazoak konpontzekoak. Hala, ez da komeni konfiantzako edo

arazoak konpontzeko jokorik egitea, jokalariek elkar ezagutzen ez badute, jokoa bera

gatazka bihurtu baitaiteke halakoetan.

1 Irakurgaia: Educación Física y Deportes. 3. urtea, 9. zk. Buenos Aires. 1998ko martxoa.

LANKIDETZA JOKUAK

10

Ezaugarri nagusiak:

- Jokalarien arteko lankidetza, lehian aritu beharrean helburu komuna lortzeko

lan eginez.

- Talde osoak irabazten du helburua lortzen bada, eta, bestela, talde osoak

galtzen du.

- Gu ez garen zerbaiten kontra ari gara lehian: arazo bat, egoera bat,

eragozpen bat…

- Pertsona guztien gaitasun eta ahaleginak batzen dira, helmugara iristeko.

- Gakoa ez da irabaztea edo galtzea, parte hartzea baizik.

- Ez da inor kanporatzen. Jokalari guztiek parte hartzen dute, eta denak

daude barruan.

- Ez dago lehiaren presiorik.

HELBURUAK:

• Helburu komunak lortzeko, mundu bidezkoagoa gure kasuan, lankidetzan

aritzea zein garrantzitsua den ulertzea.

• Bidezko merkataritza aurkeztea Hegoaldeko herriekin justizian,

berdintasunean eta ekitatean oinarrituta lan egiteko tresna bezala.

• Bidezko Merkataritza eta Kontsumo Arduratsuaren bidez, lehen pertsonan

ezagutu dezatela beste pertsona batzuen egoera aldatzeko lankidetzan

nola jardun dezaketen.

Gazteekin Lankidetza eta Elkartasuna bezalako balioak Lankidetza Jokoen

bidez lantzerako orduan, ez dugu ahantzi behar hauen bukaerako helburua balioetan

oinarritutako Hezkuntza dela. Hau kontutan hartzen ez bada, helburu zehatzik gabeko

denbora-pasa bihur daiteke jokoa. Aintzat hartzekoa da beraz, jokoak dibertigarria izan

behar duen arren, hezkuntza dela joko mota hauen ezaugarri nagusia; alegia, jokatzen

heztea!

LANKIDETZAREN GAKOAK…

EZAGUTZA

Lankidetza posible izan dadin, alegia, helburu komun baten alde guztiok elkar

lan egin dezagun, parte hartzaileen arteko ezagutza bat egon behar da.

Ondoren aipatuko ditugun joko hauen bidez, gure arteko elkar ezagutza lortzea

posible izango da.

11

• Koloretako nahaspilak.

• Urtebetetzeko ilara.

Ezagutza joko bat egin ondoren, gugandik gertu bizi ez diren pertsonen

bizimodua ezagutzeak duen garrantziaz hausnarketa egin beharko genuke. Pertsona

horiek, nola eta zein egoeratan bizi diren araberako hausnarketa besteak beste.

Honek, Hegoaldeko nekazarien bizi baldintza eta egoera hurbiltzea errazten

digu.

KONFIANTZA

Talde-lan on bat egiteko, batak bestearenganako konfiantza izan behar du.

Konfidantza hau lortzea ez da erraza izaten; eta sarri, elkarren arteko ezagutza on

baten ondorio izan ohi da. Beraz, gazteekin konfidantza landu aurretik, ezagutza

lantzea komeni izaten da.

• Pilota lotsagabea.

• Botila mozkorra.

• Globoko siamdarrak.

• Arrautzak erruten.

• Elkar ukitzen.

Joko hauen ondoren, merkataritza katean parte hartzen duten aktoreen artean

konfidantza norengan izan dezakegun eta norengan ez aztertu genezake. Honekin

batera, konfiantzazkoa den merkataritza garden eta bidezkoago baten garrantziaz

mintza gintezke.

KOORDINAZIOA

Taldekideen arteko koordinazioa, talde-lan on baten ezaugarri da. Koordinazio

hau eman dadin, ezinbestekoa da elkar ezagutzea eta besteek ere, lan ona egingo

dutela uste izatea. Hau da, besteengan konfidantza izatea.

• Munduari bira (jausgailuarekin).

• Denon artean barrura (jausgailuarekin).

• Sokak eta axota.

• Bamboleo (mahai jokoak).

• Palazio Palleti (mahai jokoak).

12

Jokoen ondoren, Bidezko Merkataritza katea eta bertako aktoreen arteko

koordinazio beharraz hitz egin genezake. Koordinazio hau, berdintasunezko

harremanetan oinarritua egon behar da.

BANATU

Taldean lan egiteak esperientzien, momentu onen... eta dauzkagun ondareen

banaketara eramaten gaitu. Izan ere, ezinezkoa da berdinen talde bat sortzea batzuk

beste batzuk baino gehiago eduki edo sentitzen bagara.

• Lankidetza aulkiak.

• Katua eta sagua (jausgailuarekin).

• Ezkutaketara (jausgailuarekin).

• Aulki ibiltaria.

• Irlak eta krokodiloak (jausgailuarekin).

Joko hauen ondoren, norbere kontsumoa, kontsumitzaile bezala dugun

erantzukizunaz eta Kontsumo Arduratsuari buruzko hausnarketa egin genezake.

13

ARIKETA: LANKIDETZA JOKOAK

KALEKO JOKOAK (egiturarik edo material berezirik behar ez duten jokoak) Aurkezpen-jokoak:

. Koloretako nahaspilak

. Paseotxo soziala

. Zertan dugu antza guk biok?

. Urtebetetzeko ilara

. Ni naiz…

. Egiten eta desegiten

. Garaieraren arabera ordenatzen

Konfiantza-jokoak:

. Pilota lotsagabea

. Globoko siamdarrak

. Arrautzak erruten

. Elkar ukitzen

. Estatua bikiak

. Radarra

. Komunikazioaren makila

Oreka-jokoak:

. Zizare zorabiatua

. Mahai eramangarriak

. Aulki ibiltaria

. Lagunei laguntzen

. Putz eta putz

. Aulkiak aldatzen

. Uztaia mugitzen

. Sudurrez sudur

. Taldean gora

. Pirañen ibaia

. Lankidetza aulkiak

Animazio-jokoak:

. Ekaitza

. Ispiluak

. Zenbakiak, letrak eta formak egiten

. Esaldi xelebreak

. Bota mozorroa

. Esku magnetikoa

. Gauzak elkarrekin egiterik bai?

. Non, non, zer, noiz?

. Robotak

. Begi magikoko sorgina

. Mazedonia

. Sentimenduzko telegrama

. Armiarma-sarea

. Uharteak eta krokodiloak

. Giza korapiloa

. Katutxo politta

. Botila

Jausgailu-jokoak . Garbantzuak, dilistak eta

babarrunak

. Oihal azpiko eskulturak

. Eskuak gora

. Denok batera

. Eskiak

. Sagarra, udarea, limoia

. Ezkutaketan

. Txanpinoia / iglua

. Txanpinoi zorabiatua

. Munduari itzulia

. Bat, bi, hiru, lekuz aldatu

. Denok batera baietz sartu

. Amerikar billarra

. Pilota eroak

. Katua eta sagua

. Krokodiloak

15

- Aurkezpen jokoak

KOLORETAKO NAHASPILAK

Adina: 6-10 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Batere ez.

Hasierako kokapena: Zutik biribil bat osatuz.

Jokoaren garapena: Irakasleak agindutakoa egin behar dute, adibidez: «Eskuin

eskuarekin kolore urdineko zerbait ukitu», «Orain, aurrekoa ukitzeari utzi gabe,

ezkerrarekin zerbait horia ukitu», «Belaunarekin berde koloreko zerbait ukitzerik bai?».

Oraindik zutik jarraitzen badute, beste koloreren bat gehitu, denak lurrean botata,

elkarren gainean botata, barrez lehertzen bukatzen duten arte.

PASEOTXO SOZIALA

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Zutik, leku txiki batean.

Jokoaren garapena: Gelan zehar nahi bezala paseatu behar dute. Bi lagunek topo

egitean, begietara adi-adi begiratu, eskua eman, “kaixo” edo esaldi atseginen bat

esan eta egoera atsegin bati buruz hitz egin behar dute pixka batean.

Oharrak: Ez daukagu beti gure sentipen, pentsamendu edo emozioei buruz hitz egiteko

aukerarik, beraz, oraingo honetan aprobetxatu egin behar!

ZERTAN DUGU ANTZA GUK BIOK?

Adina: 6-10 urte.

Iraupena: 10 minutu.


Hasierako kokapena: Gelan zehar barreiatuta.

Jokoaren garapena: Jokatuko duten gelan zehar nahi bezala higituz, gainerako

lagunek gurekin dituzten parekotasunak aurkitzen saiatu behar dute (begien kolorea,

16

hortz bat erorita, galtzerdiak jantzita, urratu bat belaunean, ile luzea, etab.). Ondoren,

bakoitzak zein parekotasun dituen eta zeinekin dituen esan behar du.

Oharrak: Beste aukera bat parekotasun fisikoak beharrean, izaerari edo nortasunari

dagozkionak bilatzea izan liteke, eta gustuen, zaletasunen, eta halakoen arabera

elkartzea.

URTEBETETZEKO ILARA

Adina: 6-10 urte.



Hasierako kokapena: Gelan zehar barreiatuta.

Jokoaren garapena: Jokalariek ezin dute hitz egin, eta ilara bat osatu behar dute

irakaslearen aurrean, bakoitzaren jaiotegunaren arabera antolatuta. Urtarril hasieran

jaiotakoak ilararen hasieran jarri beharko dute, eta abenduaren 31n jaiotakorik egonez

gero, horrek lerroaren amaieran jarri beharko luke.

NI NAIZ…

Adina: 3-8 urte.


Beharrezko materiala: Goma-aparrezko pilota bat.

Hasierako kokapena: Biribil batean eserita.

Jokoaren garapena: Irakasleak pilota hartu eta honela esan behar du ozenki: «Ni Asier

naiz eta Ane euli bat da». Animatzaileak pilota Aneri pasa, eta Anek pilota jasotzean

euliarena egingo du, hauxe esanez: «Ni Ane naiz eta Miren dortoka bat da».

EGITEN ETA DESEGITEN

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Gelan zehar sakabanatuta.

Jokoaren garapena: Jokalariek korrika ibili behar dute gelan zehar. Norbaitek «egin»

oihukatzen duenean, gelditu eta egin beharrekoa entzungo dute. «Desegin» entzuten

badute, gelan zehar sakabanatu behar dute berriro. Aginduei jarraiki, jokalariek

hainbat modutara elkartu beharko dute, ezaugarri hauen arabera: kolore bereko

17

arropa, oinetako zenbakia, jaiotze-urtea, kolore gustukoena, ezagutu nahiko luketen

herria, handitan zertan jardun nahiko luketen, kirol gogokoetan, etab.

Oharrak: Taldekideek beraiek egin ditzakete proposamenak.

GARAIERAREN ARABERA ORDENATZEN

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Denak lerro batean.

Jokoaren garapena: Denak lerro batean jarri eta garaienetik txikienera ordenatu behar

dute, lerrotik atera gabe.

Oharrak: Jokalariek ezin dute hitz egin, keinuak erabili ditzakete bakarrik.

- Konfidantza jokoa

PILOTA LOTSAGABEA

Adina: 6-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Goma-aparrezko pilota bat.


Jokoaren garapena: Elkarri pilota bat pasatzea, kokotsaren eta bularraren artean

eutsiaz, eskuekin lagundu gabe.

Oharrak: Zutik egiteko aukera ere badago, baloia hanken artean, belaunen parean,

pasatuz. Bestela, umeak eserita, pilota txorkatilen artean jarrita pasatu dezakete,

eskuak lurrean jarri gabe.

GLOBOKO SIAMDARRAK

Adina: 3-8 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Bikote bakoitzeko globo bana.

Hasierako kokapena: Bikoteka.

18

Jokoaren garapena: Bikote bakoitzak globo bat espazioan zehar eraman behar du,

lurrera erotzen utzi gabe. Irakasleak globoa gorputzeko zein atalekin eraman behar

duten esan dezake, nahi izanez gero. Adibidez: bizkarren artean, ipurdien artean,

belaunen artean, bularren artean, ukondoen artean, etab.

ARRAUTZAK ERRUTEN

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Globo 1 eta uztai 1 talde bakoitzeko.

Hasierako kokapena: 5-6ko taldetan.

Jokoaren garapena: Talde bakoitzak («oilo bat») biribil bat osatu behar du,

ukondoetatik helduta eta kanpoaldera begira. Bizkarrarekin edo ipurdiarekin globo bat

eutsi behar dute, eta abiapuntutik hamar edo hamabost metrora jarritako uztai batean

sartu behar dute. Arrautza errutea lortuko al dute «oiloek»?

Oharrak: «Oiloek» animalia horren soinua eginez mugitu behar dute uztairaino.

ELKAR UKITZEN

Adina: 3-8 urte.



Hasierako kokapena: Bikoteka.

Jokoaren garapena: Umeek beren gorputz-atalak ikaskideenekin bat eginda ibili behar

dute. Eta irakasleak beste atal batzuk izendatu ahala ukitzen zeuden atala —ukondoa,

belauna, txorkatila, belarria, lepoa, zilborra, ipurdia…— utzi edo aurrekoaz gain beste

atal bat ere ukitzen saiatu daitezke.

ESTATUA BIKIAK

Adina: 8-12 urte.


Beharrezko materiala: 2 musuzapi hirukote bakoitzeko.

Hasierako kokapena: Hirunaka.

Jokoaren garapena: Hirukote bakoitzean ume batek eskultorearena egingo du, beste

batek estatuarena eta hirugarrenak estatuaren kopiarena. Eskultoreak begiak estalita

dituela estatuak gorputz-jarrera eroso bat hartu arte itxoingo du. Orduan, begiak

19

estalita dituen kopiari estatuaren itxura eman beharko dio. Kopia egokia lortu duela

uste duenean, hots, «estatua biki» bat lortu duela iruditzen zaionean, begietako zapia

kenduko du, eta gauza bera egingo du kopiarekin, hirurek eskultorearen dohainak ikusi

ditzaten. Ondoren, rolak aldatu eta jokoa egingo dute berriz.

Oharrak: Kontuz kopia faltsuekin!

RADARRA

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Zutik, biribil handi batean.

Jokoaren garapena: Parte-hartzaileek 1 eta 2 zenbakiak hartuko dituzte. 1 zenbakia

duten haurrek biribilean sartu behar dute irakasleak agintzean, eta begiak itxita eta

itsumustuka biribilaren barrenean ibiliko dira onomatopeia bat eginez (bip-bip, mok-

mok-mok, tik-tak-tik-tak, pap-pap-pap, eo-eo-eo-eoeo, etab.). 1 zenbakia dutenek

kontuz ibili behar dute ikaskideen kontra ez jotzeko, behar den guztietan noranzkoa eta

norabidea aldatuz. Bitartean, 2 zenbakia duten umeek jokalariak biribiletik ez

ateratzeaz arduratu behar dute, besotik heldu eta biribil barrura eramanez. Rol

aldaketa.

KOMUNIKAZIOAREN MAKILA

Adina: 10 urtetik aurrera.


Beharrezko materiala: 30 cm-ko makilak, musika klasikoa, perkusioak, guztia ere

taldearen ezaugarrien eta adinaren arabera.

Hasierako kokapena: 30 cm inguruko makilak hartuta, bi kideek makilaren mutur bat

heldu behar dute hatz erakuslearekin (biek eskuinekoarekin edo ezkerrekoarekin).

Jokoaren garapena: Irakasleak azalduko du makila nola heldu, eta esan behar du ez

diola axola makila erortzen bada, eroriz gero berriz hasi eta listo. Aurrena tokian bertan

egin behar dute, eta ondoren batetik bestera mugitzen.

Oharrak: Atzetik musika entzunez mugitu behar dute, azkarregi ez makila ez erortzeko.

Mugimendu desberdinak frogatuz (biratuz, etab.) konfiantza hartuz joango dira.

20

- Oreka jokoak

ZIZARE ZORABIATUA

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Zutik, biribil batean, jende guztia alboka jarria.

Jokoaren garapena: Biribila txikiagotuz joan behar dute, azkenean atzean duten

pertsonaren izter gainean esertzea duten arte. Talde osoa eserita dagoenean,

irakasleak hainbat ariketa egiteko eskatuko die ikasleei (esku bat edo biak altxatzea,

ibiltzen edo jauzi egiten saiatzea, lurra ukondoekin ukitzea, etab.), denek lurraren kontra

jo eta barrez lehertzen bukatzen duten arte.

Oharrak: Lankidetza-jokoen saio bat bukatzeko joko ezin hobea.

MAHAI ERAMANGARRIAK

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: 4nakako taldeak.

Jokoaren garapena: Lau taldekideek lau hankatan jarri behar dute lauki bat osatuz.

Eskuak lurrean eta oinak beraiekin batera laukiaren alde bat osatzen duen jokalariaren

bizkarrean jarri behar dituzte. Noranzko desberdinetan ibili behar dute, talde osoaren

oreka galdu gabe.

AULKI IBILTARIA

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Ilaran.

Jokoaren garapena: Bizpahiru taldekidek beste taldekide bat eutsi behar dute

bizkarretik eta sorbaldatik helduta, aulki batean eserita balego bezala. Gainerako

jokalariek haren gainean esertzen joan behar dute, aulki handi bat osatu arte. Orekak

21

uzten dien bitartean irakaslearen aginduak bete behar dituzte: «Aurrerantz ibili, denek

mingaina atera, ezkerretara hiru urrats eman, zaldiko-maldikoa bezala ibili, etab.»

Oharrak: Haur handienek hasieran jarri behar dute.

LAGUNEI LAGUNTZEN

Adina: 3-8 urte.


Beharrezko materiala: Zakutxo 1 pertsona bakoitzeko.

Hasierako kokapena: Jokalekuan barreiatuta.

Jokoaren garapena: Haur bakoitzak nahi bezala mugitu behar du jokalekuan zehar,

buruan zakutxo bat jarrita. Handik pixka batera, irakasleak hainbat mugimendu, jauzi

eta biraketa egiteko eskatuko die, gero eta bizkorrago. Zakua burutik eroriz gero,

geldi-geldi itxoin beharko dute, beste kideren bat laguntzera etorri eta zakua berriz ere

buruan jartzen dien arte.

PUTZ ETA PUTZ

Adina: 6-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Mahai-teniseko 2 pilota.

Hasierako kokapena: Biribil bat osatuz, lurrean luze-luze etzanda.

Jokoaren garapena: Jokalariek sorbaldak eta eskuak ukitu behar dituzte bizkar atzetik.

Jarrera horretan, putz eginez mahai-teniseko pilota bat edo bi elkarri pasatzen saiatu

behar dute.

Oharrak: Jokalekuan hautsik ez egotea komeni da, jokalariei begietan ez sartzeko.

AULKIAK ALDATZEN

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: minutu.

Beharrezko materiala: Aulki 1 bina jokalariko.

Hasierako kokapena: Biribil bat osatuz, aulki bakoitzean bina jokalari igota.

Jokoaren garapena: Aulki batetik bestera banan-banan pasa behar dute

animatzailearen edo jokalarien aginduei jarraiki. Jokalariek orekari eutsi eta gainerakoei

ere orekari eusten lagundu behar diete. Era honetako aginduak eman daitezke:

22

zakurra duten guztiek eskuineko aulkira aldatu behar dute, ile luzea dutenek bi aulki

ezkerretara mugitu behar dute, dituzuen anai-arrebak adina aulki mugitu eskuinetara,

ausartzen diren bikoteek bi bira egin behar dituzte aulkitik erori gabe, «a»-rekin hasitako

izena dutenek ezkerreko aulkira mugitu behar dute, «m»-tik hasten den izena dutenek

eskuinera, etab.

Oharrak: Txikienek aulkietan eserita egin dezakete jokoa.

UZTAIA MUGITZEN

Adina: 8-12 urte.


Beharrezko materiala: Uztai handi bat 5-6 laguneko.

Hasierako kokapena: 5-6 lagunez osatutako taldeak.

Jokoaren garapena: Talde bakoitzeko kideek lurrean jarritako uztai baten inguruan jarri

behar dute. Sorbaldatik helduta, uztaia jaso eta burua han sartzea lortu behar dute,

eta, ondoren, uztaia poliki-poliki jaitsi, bizkar atzetik eramanez.

Oharrak: Uztaiari bizkarra emanez ere egin daiteke jokoa.

SUDURREZ SUDUR

Adina: 6-12 urte.


Beharrezko materiala: Erretzeko paper 1 talde bakoitzeko.

Hasierako kokapena: 5-6 laguneko taldeak, biribil batean eserita.

Jokoaren garapena: Lehen jokalariak arnas sakona hartu behar du. Aldi berean,

erretzeko paper bat jarri behar du sudurzuloen aurrean, eta eskuekin heldu gabe

eskuinean duenari pasa behar dio, eta horrek hurrengoari. Biribil osoa egitea lortuko al

dute?

TALDEAN GORA

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: 4ko taldeak.

23

Jokoaren garapena: Taldeko haurrek biribil bat osatuz eseri behar dute elkarri

besaurretik edo eskutik helduta. Jarrera horretan, oreka galdu gabe denak batera

jaikitzeko estrategiak saiatu eta landu behar dituzte.

Oharrak: Zutitzea lortzen badute, denak batera zutitzeko beste modu batzuk saiatu

ditzakete, edo taldekideen kopurua handituz joan daitezke aurkitutako estrategiak

erabiliz.

PIRAÑEN IBAIAK


Iraupena: 15-30 minutu.

Beharrezko materiala: Haurren pisuari eusten dion eta batetik bestera eramaten erraza

den zerbait.

Hasierako kokapena: Taldetan banatu. Erabilitako espazio eta materialaren

araberakoa izango da taldekideen kopurua. Kontrako ertzera iritsi behar dute denek.

Taldekide bakoitzak aukeratutako materiala eraman eta ondo iruditzen zaion lekuan

utzi beharko du. Ordena bati jarraiki garraiatuko eta utziko dute materiala. “Bidean”

orekari eutsi eta besteei ere orekari eusten lagundu behar diete.

Jokoaren garapena: Pirañez josita dagoen ibai bat zeharkatu behar dute, oinak ez

bustitzeko aukera ematen digun “bide” bat osatuz. Baina joan-etorrian (materiala

eramatean eta material berrien bila joatean) orekari eutsi behar zaio, eta, hortaz,

beste pertsona batzuekin gurutzatzen garenean haiei ere orekari eusten lagundu

behar diegu.

Oharrak: Ertzera iristean erabilitako materiala bildu eta hantxe pilatuko dugu, ibaia

garbi uzteko.

LANKIDETZA AULKIAK

Adina: 10-60 urte.


Beharrezko materiala: Aulkiak.

Hasierako kokapena: borobilean jarrita dauden aulkien inguruan zutik.

Jokoaren garapena: ezagutzen dugun aulkien jokoaren antzekoa da. Hau da, aulkiak

kentzen goazen heinean, pertsona oro aulkien gainera igo behar da. Kasu honetan

ordea, aulkirik lortzen ez duena ez da jokotik kanporatzen. Jokalariek, geratzen diren

24

aulkietan eta ahal duten bezala igotzea lortu beharko baitute. Gero eta aulki gutxiago

daudenez, gauza zailduz joango da eta jokalariek, bateratuta eta aulkien gainean

mantentzea lortu beharko dute.

Jolaskideen arteko elkar laguntza eta besteekiko adeitasuna sustatzea ezinbestekoa

da. Era honetan baino ez baita lortuko taldekide guztiek aulkien gainean igotzea.

Oharra: partaideak ziur egotea eta “Piramidea” apurtuz gero minik ez hartzea zaindu

behar da.

- Animazio jokoak

EKAITZA

Adina: 3-8 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Biribil batean eserita, animatzailea erdian dagoela.

Jokoaren garapena: Taldekide guztien artean ekaitza datorrela irudikatu behar dute.

Horretarako, animatzailea biribilaren barruan jarriko da eta jokalari bat izendatuko du,

eskuak igurzten hasteko. Irakasleak biribila osatu eta jokalarien paretik igaro ahala,

jokalariek eskuak igurzten hasi beharko dute. Bigarren itzulian, ekaitzaren irakasleak

esku bateko bi hatz beste eskuko beste bi hatzen kontra jotzeko eskatuko die jokalariei.

Ondoren, esku-ahurrekin izterretan jotzeko eta, azkenik, aldi berean oin-azpiekin lurrean

jotzeko. Ekaitza bizi-bizi dagoenean, aurreko pauso berak egingo dituzte, atzeraka

orain, ostarteak zabalduz eguzkiak bete-betean jo arte.

Oharrak: Joko ezin hobea euria ari duenerako!

ISPILUAK

Adina: 3-8 urte.

Iraupena: 5 minutu.



Jokoaren garapena: Jokalariak nahi bezala mugituko dira jokalekuan zehar. irakasleak

«ispiluak!» esaten duenean, jokalari bakoitzak gertu duen norbaitengana hurbildu eta

25

elkar besarkatu beharko dute pixka batean, harri bihurtu izan balira bezala. Ondoren,

pare bat metro aldendu eta parez pare jarri behar dute. Bietako bat «ispilu» bihurtuko

da, eta besteak egiten dituen mugimendu guztiak egin beharko ditu. Animatzaileak

«kristalak!» esatean, bi jokalariak lurrean erori eta, ondoren berriro altxatuko dira

jokalekuan zehar ibili eta beste «ispilu» bat osatzen duten arte.

ZENBAKIAK, LETRAK ETA FORMAK EGITEN

Adina: 3-10 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: 5-6ko taldeak.

Jokoaren garapena: Arakasleak letrak, zenbakiak eta forma geometrikoak osatzeko

eskatuko die jokalariei, beren gorputzak erabiliz horretarako. Zutik nahiz lurrean etzanda

egon daitezke jokalariak.

Oharrak: 6 urtetik aurrera, denen artean hitz bat (klasearen izena) edo esaldi bat osatuz

bukatu dezakete jokoa.

ESALDI XELEBREAK

Adina: 6-12 urte.



Hasierako kokapena: Biribil batean eserita, jokalari bat erdian zutik dagoela.

Jokoaren garapena: Erdiko jokalariak biribileko norbaitengana gerturatu behar du,

hitzen bat ozen esanez. Aukeratutakoak zutitu eta erdigunera joan behar du

emandako hitza erabiliz asmatu duen esaldi bat irudikatzeko. Ekintza hori egin ondoren,

beste pertsona bat aukeratu eta beste hitz bat eman beharko dio.

BOTA MOZORROA

Adina: 6-10 urte.

Iraupena: 5 minutu.



Jokoaren garapena: Lehen jokalariak keinu bat egin behar du. Ondoren, bi eskuak

aurpegira eraman eta «mozorroa» hartuta, beste jokalari bati bota behar dio, hark

26

mozorroa jantzi eta keinu bera egiteko. Ondoren, keinu hori ezabatu eta keinu berria

asmatu beharko du, eta beste jokalari bati pasa…

Oharrak: Ezin da begitarte txarrik jarri!

ESKU MAGNETIKOA


Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Jokaleku osoan barreiatuta.

Jokoaren garapena: Haurrak jokalekuan zehar ibiliko dira «esku magnetikoa» entzuten

duten arte. Orduan bikote bat osatu behar dute azkar-azkar. Bikoteko kide batek eskua

beste kidearen aurpegitik cm gutxira jarri behar du, eta eskua poliki-poliki mugitu behar

du, beste kideak mugimendu bera egiten duen bitartean, beharrezko distantzia

gordeaz. Arakasleak «pilak kargatzera» esaten duenean, jokalari guztiak berriro

barreiatuko dira, «esku magnetikoa» hitzak berriz entzun arte.

Oharrak: Hirunaka ere egin daiteke jokoa, jokalari bat «bi esku magnetikorekin» jokatuz.

GAUZAK ELKARREKIN EGITERIK BAI?

Adina: 6-10 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Material: Batere ez.

Hasierako kokapena: Jokalekuan zehar barreiatuta.

Jokoaren garapena: Jokatzen hasi aurretik, irakasleak taldeak aldatzeko esango du,

egingo zaizkien proposamenak gorputzarekin irudikatzeko bakoitzak dituen beharren

arabera: «Lepoko bat izan zaitezke?», «Eta baso bat?», «Eta kanoa bat?», «Zer moduz

moldatuko zinateke aterki bat izaten?», «Denda erraldoi bat izan zintezke?», «Eta txirrista

bat?», «Auto bat izan nahiko zenuke?», «Nola irudikatu zenuke pilota bat?», «Eta

balantza bat?», etab.

NOR, NON, ZER, NOIZ?

Adina: 6-12 urte.



Hasierako kokapena: Lauko taldeak biribilean eserita, eta beste lagun bat erdian zutik.

27

Jokoaren garapena: Biribilaren barruan dagoenak pertsona bat seinalatu behar du

hatzarekin eta «Nor?» galdetu. Pertsona edo pertsonaia baten izena eman behar du

horrek, benetakoa nahiz asmatua. Ondoren, «Non?» galderari planetako txokoren bat

esanez erantzun beharko du beste pertsona batek. Hirugarren batek «Zer?» galderari

erantzun beharko dio, ekintza bat esanez. Azkenik, erdikoak laugarren jokalari bati

«Noiz?» galdetuko dio eta horrek data edo garai bat esan beharko du. Hortik aurrera,

emandako lau erantzunak oinarritzat hartuta, erdikoak garai eta leku jakin bateko

pertsonaia batek egindako ekintza bat irudikatu beharko du.

ROBOTAK

Adina: 8-12 urte.



Hasierako kokapena: 4ko taldeak.

Jokoaren garapena: Taldekide batek hiru «robot» gidatu behar ditu, taldeak berak

finkatutako kodeari jarraiki hainbat norabidetan dabiltzanak. Robot bakoitzak bere

gidariak agindutako bidetik ibili behar du, eta beste roboten baten edo gauzaren

baten kontra joz gero, geldi-geldi egon behar du hantxe, etengabeko soinu bat

eginez, gidaria konturatu eta berriz ere martxan jarri arte. Taldekide guztiek egin behar

dute gidariarena.

BEGI MAGIKOKO SORGINA

Adina: 8-12 urte.




Jokoaren garapena: Jokalari batek sorginarena egin behar du, eta gainerakoak nahi

bezala mugituko dira jokalekuan zehar, sorgina zein den asmatu arte. Sorginak

jokalariak sorgindu egiten ditu begia kliskatuz. Orduan, bost segundo igarotakoan,

sorgindutakoek hiru urrats egin eta lurrean geldi-geldi egon behar dute. Sorgina begia

kliskatzen harrapatzen badu inork, sorginaren izena ozen esan eta hortxe bukatuko da

jokoa. Sorginaren izenik asmatzen ez badute, jokoarekin jarraitu behar dute, txingoka.

MAZEDONIA

Adina: 6-12 urte.

28

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Aulki 1, parte-hartzaile bakoitzeko.

Hasierako kokapena: Biribilean jarritako aulkietan eserita, eta pertsona bat erdian,

aulkirik gabe.

Jokoaren garapena: Erdian dagoenak fruta baten izena esango dio parte-hartzaile

bakoitzari jokatzen hasi aurretik, adibidez: gerezia, laranja, banana, limoia… Gero,

«gereziak» ozen esaten duenean, «gerezi» guztiek lekuz aldatu behar dute eta, aldi

berean, erdian dagoenak hutsik gelditutako aulki bat hartzen saiatu behar du. Aulkirik

gabe gelditzen denak, jokoarekin jarraitu behar du, beste fruta baten izena esanez.

«Mazedonia» esaten badu, ordea, fruta denek lekuz aldatu beharko dute. Era berean,

bizpahiru fruta mota aldi berean esatea ere badauka, adibidez, «gereziak, bananak

eta limoiak».

SENTIMENDUZKO TELEGRAMA

Adina: 8-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.



Jokoaren garapena: Jokalari guztiek elkarri eskua eman eta arnasa hartu eta bota

behar dute, pixka bat lasaitu eta albait gehien kontzentratzeko. Begiak itxi eta pertsona

batek mezu bat zabaldu behar dio taldeko beste pertsona bati, bere eskuen bidez.

Mezua hartzailearengana iristean, horrek ahoz adierazi behar du mezua, jasotzean

sentitutakoaren arabera. Bakoitzak sentitu duena adierazi dezake, katean atzetik

aurrera eginez.

Oharrak: Lehenengo txandan ez da emaitza onik lortzen, normalean, baina jokoa ondo

ulertu ondoren, sintonia handia lortzen da igorlearen eta hartzailearen artean.

Horretarako, jokalari guztiek sentikor, jarrera irekiarekin eta komunikatzeko prest egon

behar dute.

ARMIARMA-SAREA

Adina: 3-8 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Artilezko mataza 1.


29

Jokoaren garapena: Haur batek matazaren muturra gorputzeko edozein ataletan lotu

eta beste haur bati pasa behar dio mataza, hark gauza bera egiteko. Denak lotu arte

jarraitu, eta amaieran atzekoz aurrera egin behar da prozesu osoa berriz ere.

UHARTEAK ETA KROKODILOAK

Adina: 10-12 urte.


Beharrezko materiala: Esterillak edo mantak.

Hasierako kokapena: Esterillak lurrean jarri, eta launa lagun esterilla bakoitzaren

gainean.

Jokoaren garapena: Talde bakoitzeko haurrek esterillari buelta ematea lortu behar

dute, gorputzarekin lurra ukitu gabe. Haurrek estrategiak prestatu behar dituzte azken

helburua lortzeko: esterilla guztiei buelta ematea.

GIZA KORAPILOA

Adina: 8-12 urte.



Hasierako kokapena: Denak biribil batean.

Jokoaren garapena: Begiak itxita, eskuin eskua eskuinean duten pertsonari eta ezker

eskua ezkerrean dutenari eman behar diote. Denak “lotuta” daudenean, hasierako

biribilera itzuli behar dute, askatu gabe.

Oharrak: Ezin dituzte eskuak inolaz ere askatu.

KATUTXO POLITTA


Iraupena: Jendea aspertu arte.


Hasierako kokapena: Denak biribil batean eserita, erdian jarri behar duen bat izan ezik.

Jokoaren garapena: Denak biribil batean eserita eta haur bat lau hankatan erdian,

katuarena egiten. Katuak barre egin arazi behar dio beste haur bati, eta horrek

“Katutxo politta” esan behar dio hiru aldiz.

30

Oharrak: Katuak haurrari barre egin arazten ez badio, beste pertsona batekin saiatu

beharko du. Barre eginarazten dion hura katua izango da ondoren, eta jokoarekin

jarraituko du.

BOTILA

Adina: 7-9 urte.

Iraupena: Joko-zuzendariak botila osoa edan arte.

Beharrezko materiala: Sokak denentzat eta musika lasaigarria.

Jokoaren garapena: Ahalik eta botila handiena osatzen saiatu behar dugu,

denon artean, denok barruan kabitzeko. Bakoitzak bere soka jarri behar du

horretarako.

Jokoaren garapena: Denen artean botila bat osatu behar dutela azaldu behar zaie

haurrei, eta botila egindakoan denak barruan kabitzen direla ikusi behar da (denak

pilatuta izan arren). Han barruan daudenean, etzateko eta musika entzuteko esango

zaie, eta kontzentratuta daudenean, zorionak eman behar zaizkie botilarengatik.

Egarriak egongo direla esan behar zaie, eta edateko botilaren leporantz joan behar

dutela denek, baina minik ez hartzeko poliki-poliki edan behar dutela, eta gero berriz

beteko dela botila. Edatea eta betetzea hainbat alditan egin behar da. Oso joko

dibertigarri eta lasaia da hau.

Oharrak: Sokekin itsasontzi bat egin eta denen artean erabakitako lekura

joateko aukera ere badago.

- Jausgailu jokoa

GARBANTZUAK, DILISTAK ETA BABARRUNAK

Adina: 6-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Jausgailu 1.

Hasierako kokapena: Zutik, jausgailuko oihalaren inguruan.

Jokoaren garapena: Jausgailua gerriaren parean helduta, jokalariek garbantzuarena,

dilistarena edo babarrunarena egin behar dute, hurrenez hurren, zirkulua osatu arte.

Irakasleak: «Lapikoari eragitera!» esaten duenean, jokalariek eskuinaldera egin behar

31

dute, eta han itxoin egin behar dute animatzaileak eltzekariren baten izena esan arte.

Orduan, aukeratutako eltzekariak itzuli osoa egin behar du jausgailuaren inguruan, eta

bakoitza abiapuntura itzultzean, oihalari eusten daudenek gorantz igo behar dute

oihala, itzulia egin berri dutenek erdialdera korrika joan eta beren taldekoekin

besarkatu eta beren taldearen izena ozen esaten duten bitartean («dilistak!» adibidez).

Horretan ari direla, jausgailua gainera eroriko zaie.

OIHAL AZPIKO ESKULTURAK

Adina: 6-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.



Jokoaren garapena: Jokalariek batetik bosterako zenbaki bana aukeratu behar dute.

Jausgailua puztuta dagoenean, animatzaileak zenbaki bat esan behar du ozenki.

Zenbaki hori dutenek korrika joan behar erdialdera, han, oihal azpian, eskultura bat

osatzeko. Bitartean, gainerako umeek batetik hamarrera zenbatu behar dute ozenki,

eta hamarrera iristean, jausgailua jaso eta gainerakoek osatutako irudia ikusiko dute,

miresmenezko eta harridurazko «oooohhh!» bat esanez. Eskultura desegin eta hasierako

lekura itzuliko dira denak.

ESKUAK GORA

Adina: 6-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.

Beharrezko materiala: Jausgailu 1 eta 4 txanpon.

Hasierako kokapena: Jausgailuaren inguruan eserita, erdian lau jokalari daudela.

Jokoaren garapena: Jokalariek jausgailuko oihala hanken gainean jarri eta eskuak

azpian gorde behar dituzte. Lau haur erdian jarriko dira, gainerako kideek lau

txanponak oihal azpitik nola pasatzen dituzten adi-adi behatzeko. Erdiko jokalariek

«Eskuak gora!» esatean, eskuak gora eraman behar dituzte denek, eta «Eskuak

behera!» esaten dutenean, berriz, hanken gainean duten oihalaren gainean jarri behar

dituzte. Horrela daudela, erdiko jokalariek txanponak nork dauzkaten asmatu behar

dute. Asmatuz gero, erdikoak kanpora, eta kanpokoak erdira aldatuko dira; bestela,

erdian jarraitu beharko dute.

DENOK BATERA

32

Adina: 6-10 urte.

Iraupena: 3 minutu.

Beharrezko materiala: Soka lodi eta luze 1 edo jausgailu 1.

Hasierako kokapena: Biribil batean eserita, bi eskuekin sokari edo jausgailuari helduta.

Jokoaren garapena: Jokalariek oinazpiak lurrean jarrita, sokari (edo jausgailuari) tenk

helduta, denok batera jaikitzeko moduan.

Oharrak: Sokaren bi muturrak indarrez lotzea edo indarrez eustea komeni da,

segurtasunagatik.

ESKIAK


Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Biribil batean eserita, bi eskuekin jausgailuari helduta.

Jokoaren garapena: Aurkezpen-jokoa. Bere burua aurkezten duenak, atzerantz bota

behar du eta gainerakoek heldu egin behar diote bere izena eta jatorria esaten dituen

bitartean. Aurkezpena egiten ari denak bi oinak elkarrekin eta belaunak zuzen eduki

behar ditu. Konfiantza-jokoa ere bada hau.

SAGARRA, UDAREA, LIMOIA


Iraupena: 5-10 minutu.


Hasierako kokapena: 10-20 parte-hartzaile jausgailuaren inguruan.

Jokoaren garapena: Jokalari bakoitza hiru fruta horietako bat izango da (sagarra,

udarea edo limoia). Arakaslea frutak izendatzen joango da. Jokalari bakoitzak lekuz

aldatu beharko du, bai jausgailuaren azpitik bai haren inguruan korrika eginez.

EZKUTAKETAN


Iraupena: Jokoa ahalik eta lasterren egitea lortzen duten arte.


33

Hasierako kokapena: Jausgailua bilduta, eta bola bat eginda.

Jokoaren garapena: Jokalari guztiek jausgailuaren azpian gorde beharko dute azkar

batean. Baten bat jausgailutik kanpo geldituz gero edo gorputz-atalen bat ikusten

bazaio, denek galduko dute jokoa.

TXANPINOIA / IGLUA




Hasierako kokapena: Jausgailuaren inguruan kokoriko, jausgailuari bi eskuekin helduta.

Jokoaren garapena: Aurkezpen-jokoa. Jokalari guztiek gora eta behera astindu behar

dute jausgailua. Puzten denean (oihala goian dagoenean) jausgailuaren azpian sartu

behar dute denek, oihalaren gainean esertzen saiatuz eta iglu baten edo txanpinoi

baten antzeko irudia osatuz. Orduan aurkezpen-txanda bat egin liteke.

TXANPINOI ZORABIATUA


Iraupena: 2 minutu.


Hasierako kokapena: Jokalariek jausgailuaren barruan sartu behar dute biribil bat

osatuz, eta besoetatik helduta. Oihalak tenk egon behar du, bizkarra han bermatu ahal

izateko.

Jokoaren garapena: Jausgailuaren barruan daudenean, jokalariek eskuinera edo

ezkerrera biratzen hasi behar dute, denak batera, gorputzaren pisu osoa oihalean

bermatuz.

MUNDUARI ITZULIA

Adina: 3-12 urte.

Iraupena: 3 minutu.

Beharrezko materiala: Jausgailu 1 eta pilota 1.

Hasierako kokapena: Jokalari guztiak jausgailuaren inguruan zutik, bi eskuekin helduta,

oihala tenk egoteko moduan. Pilota oihalaren gainean jarri behar da.

34

Jokoaren garapena: Jokalariek pilota jausgailuaren inguruan (ertzetatik) birarazten

saiatu behar dute, oihala astinduz. Pilota jasotzen duenak, beste pertsona baten izena

esan eta pilota hari zuzentzen saiatu beharko du.

BAT, BI, HIRU, LEKUZ ALDATU

Adina: 3-12 urte.

Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Zutik, oihalaren inguruan.

Jokoaren garapena: Jokalari bakoitzari zenbaki bat eman behar zaio. Ondoren, oihala

gora eraman eta irakasleak zenbaki bat esan behar du. Zenbaki hori duten jokalariek

aurrean duten jokalariekin lekua aldatu behar dute, oihal azpitik korrika pasatuta,

segundotxo batzuk igarotakoan gainerako jokalariek oihala behera ekarriko dutelako

berriz ere. Animatzaileak bi zenbaki esan ditzake aldi berean, eta nahaspila handiagoa

sortuko da orduan.

Oharrak: Jausgailuaren oihala koloretakoa bada, koloreekin jokatzea dago

zenbakiekin beharrean.

DENON ARTEAN BAIETZ SARTU

Adina: 6tik aurrera.

Iraupena: 2 minutu.

Beharrezko materiala: Jausgailu 1 eta tenis-pilota 1.


Jokoaren garapena: Pilota jausgailuaren erdiko zulotik sartu behar da.

AMERIKAR BILLARRA

Adina: 6-12 urte.

Iraupena: 3 minutu.

Beharrezko materiala: Jausgailu 1, teniseko 6 pilota.

Hasierako kokapena: Zutik, jausgailuaren inguruan.

Jokoaren garapena: Kolore bateko 5 tenis-pilota eta beste kolore bateko beste 1 behar

ditugu. Kolore desberdineko pilota oihalaren erdiko zulotik sartu behar dugu,

gainerakoei erortzen utzi gabe.

35

PILOTA EROAK

Adina: 6-12 urte.

Iraupena: 3 minutu.

Beharrezko materiala: Jausgailu 1, teniseko 6 pilota.

Hasierako kokapena: Zutik, jausgailuaren inguruan. Lau jokalarik taldearen

kanpoaldean jarri behar dute.

Jokoaren garapena: Parte-hartzaileek jausgailuaren gainean jarritako pilotak astindu

behar dituzte, kanpoalderantz botatzeko. Bitartean, kanpoan dauden jokalariek pilota

horiek harrapatzen eta berriz ere oihal gainean botatzen saiatu behar dute.

KATUA ETA SAGUA


Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Jokalari guztiek jausgailuaren inguruan jarri behar dute, ertzetik

helduta. Jokalari bat jausgailuaren azpian sartu eta beste batek gainean jarri behar du.

Jokoaren garapena: Jausgailuaren gainean jarritako jokalaria katua da, eta azpikoa

sagua. Katuak sagua harrapatu behar du, baina gainerako jokalari guztiek saguari

lagunduko diote, jausgailua astinduz katuari sagua non dagoen ikusten utzi gabe.

Oharrak: Puska batean jolasten egon eta gero, katuak sagua harrapatzea lortzen ez

badu, katua ahulagoa dela esan nahiko du horrek, eta orduan jokalari guztiek katuari

lagundu beharko diote.

KROKODILOAK


Iraupena: 5 minutu.


Hasierako kokapena: Denak jausgailuaren inguruan eserita, hankak oihal azpian

dituztela. Jokalari bat jausgailuaren azpian, eta beste bat kanpoan, zutik.

Jokoaren garapena: Oihalaren azpian dagoen jokalaria krokodiloa da, eta oihal azpitik

herrestaka doala gainerako jokalariak oinetatik heldu eta jausgailuaren azpian sartu

36

behar ditu. Azpian sartutakoak krokodilo bihurtu eta gainerako jokalariak harrapatzen

hasi behar dute. Kanpoan dagoen jokalaria soroslea da, eta krokodiloak jokalariren bat

“jan” behar duela ikustean, jokalari hori salbatzen saiatu behar du.

Oharrak: Jokalariei esan behar zaie ezin dutela krokodiloetatik babestu, sorosleari

laguntza eskatu besterik ezin dutela egin.

37

ADINA 8-10 urte bitartean

HELBURUAK

Munduko biztanleriaren egoera eta Ipar eta Hegoaldearen artean dauden

ezberdintasunak gazteei hurbildu.

Munduko biztanleriaren barruan dauden ezberdintasunei buruzko hausnarketa;

osasun-laguntza gabezia, hezkuntza maila gabezia, gose gabezia, etab.

Eztabaida eta espiritu kritikoaren alde egin.

Berdintasun, adeitasun eta elkartasun baloreak bultzatu.

EDUKIAK

Zentzuzkoak; Iparralde-Hegoalde ezberdintasunak eta Giza Eskubideak.

Prozedurazkoak; Munduko biztanleriaren egoera aztertu.

Portaerazkoak; enpatia, hausnarketa, berdintasuna, adeitasuna eta lankidetza

bultzatu.

JARDUERAREN GARAPENA

Ipar eta Hegoaldearen artean dauden ezberdintasunak hobeto ulertzeko,

imajinatu dezagun munduko biztanleria osoa 100 pertsona dela eta biztanleria

errealaren portzentai berdinak aplikatuko ditugu.

1. Ikaslegoa 5 taldetan banatzen da, talde bakoitzari biztanleriaren

munduko fitxa ematen zaio kontinente (subkontinentea Amerikari

dagokionez) bakoitzari dagokionez. Kontinente edo/ eta subkontinente

bakoitzean bizi diren pertsona kopurua marraztu behar dute kolore

desberdinetan. Iraupena 10 minutu.

2. Ariketa amaitzean, munduko biztanleriaren zatiketa erreala lehenengo

diapositibaren bitartez ikusiko da, fitxak eta diapositiba parekatzen dira.

3. Ariketa berriz egiten da, baina oraingo honetan, talde bakoitzari

ikaslegoaren bi fitxa ezberdin emango zaizkio eta taldeak ustez, fitxa

bakoitzaren egoeran bizi diren pertsonen kopurua marraztu behar du.

Iraupena 15 minutu.

4. Amaitzeko, power point bitartez diapositiba eta marraztu dutena

parekatuko dute, diapositiba bakoitza aztertuz eta bakoitzari buruzko

MUNDUKO BIZTANLERIA. 100 pertsona

38

hausnarketa eginez. Bereziki ezberdintasunak aipatzeko, abiapuntu

bezala Giza Eskubideak izendatuko dira,.

Internet-era sarbidea izanez gero, hurrengo bideoaz berrikasketa bat egiteko

aukera dago:

http://216.70.117.172/me_spanish.htm

LEKUA

Ikasgela bat

IRAUPENA

Ordu bat

BEHARREZKO MATERIALA

Power point, eta ezean, power point inprimatua

Eranskina: Munduko biztanleriaren fitxak 100 pertsona

Eranskina: Munduko biztanleria, 100 pertsona power point

Eranskina: Munduko biztanleria, 100 pertsona power point-a pdf-en

OHARRAK:

Ariketa nahiz taldeka nahiz talde osoaren artean egin daiteke, ariketa guztian

zehar eztabaida sortuz.

39

ZEIN DA GURE BALOREA?

ADINA: 10-12 urte bitartean

HELBURUAK

Gure balore sistemaren hausnarketa eta, nola, beti ez, gure hitzaldia gure

ekintzarekin egokitzen denaren hausnarketa.

Komunikabide handiak, gizartean dauden baloreen garapenean zein

puntutaraino eragin dezaketen aztertu.

Kontzientzia kritikoa garatzea.

EDUKIA

Zentzuzkoak; balore pertsonalak; etikoak, kontsumoa, lehiakortasuna,...

Prozedurazkoak;. Baloreen auto- ezagutza, eztabaida

Portaerazkoak; Hausnarketa eta kritika


Irakasleek ikasleei errotulagailu eta orri edo kartulina zati bat banatuko diete.

Ikasleek beraien esku baten irudia marrazten dute eta ondoren azaltzen dena idatzi

beharko dute hatz bakoitzean:

Erpurua: Gehien egitea gustatzen zaiona

Erakuslea: Adin nagusira iristean izan nahiko lukeen lehenengo gauza

Nagia : Bere ondare estimatuenak

Luzea: Zertarako egin nahi duen lan

Txikia: Bere bizitzan garrantzitsuena dena

Irakaslea arbela bost zutabe handitan banatuko du. Bakoitzean hurrengoa

idatziko du:

“gustatzen zaigu”

“izatea gustatuko litzaiguke”

“ gure ondare estimatuenak”

“zertarako nahi dugu lan egin”

“garrantzitsuena”

40

Erantzunak irakurtzeko; ikasleek bere erantzunak irakurtzen dituzte, edo orri

guztiak poltsa batean sartzen dituzte, nahastu egiten dira eta ikasleen artean berriz

banatzen dira. Bakoitzak irakurriko ditu eta galderei erantzunez irakasleek erantzunak

arbelean idatziko dituzte.

Ikasleen erantzunak behin idatziak, irakasleek planteatu denaren laburpen bat

egingo dute. Taldea idatzitakoa irakurtzera bultzatzen du. Honek eztabaida bat

sortzeko balio dezake, ondorengo ideien artean: gure gizartean noraino hitz egiten den

balore etikoetaz; bakea, elkarteratzea, maitasuna,... eta kontsumoa, lehiakortasuna,

gazteria fisikoa, dirua, publizitatea bezalako baloreek nola eragiten diguten.

LEKUA

Ikasgela bat

IRAUPENA

Ordu bat


Orriak eta errotulagailuak

OHARRAK:

Ez dago oharrik

41

ADINA 10-12 urte bitartean

HELBURUAK

Munduko biztanleriaren egoera eta Ipar eta Hegoaldearen artean dauden

ezberdintasunak gazteei hurbildu.

Bidezko Merkataritza ezagutu Nazioarteko Merkataritzaren hautabide bezala.

Eztabaida eta espiritu kritikoaren alde egin.

Berdintasun, adeitasun eta elkartasun baloreak bultzatu.

EDUKIA:

Zentzuzkoak; Nazioarteko Merkataritza eta Bidezko Merkataritza

Prozedurazkoak; Nazioarteko Merkataritzak eta Bidezko Merkataritzak duten

ezberdintasunen egoera aztertu

Portaerazkoak; enpatia, hausnarketa eta sormena


Nazioarteko Kontsumoari buruzko komikiaren irakurketa eta azterketa.

Bidezko Merkataritzaren power pointaren laguntzarekin, ikaslegoari ohiko

Nazioarteko Merkataritzaren partaideak azaltzen zaizkio, funtzionamendua eta onuren

banaketa. Nazioarteko Merkataritzaren hautabide bezala Bidezko Merkataritza

aurkezten da, bere irizpideak, produktuak eta produktu hauek aurki ditzakegun lekua

adieraziz.

Amaitzeko, ikaslegoak Nazioarteko Merkataritzari buruzko komikia burutuko du.

LEKUA

Ikasgela bat

IRAUPENA

Ordu bat


Power point, eta ezean, power point inprimatua

Eranskina: Nazioarteko Merkataritza eta Bidezko Merkataritza komikia

Eranskina: Bidezko Merkataritza power point

KOMIKIA, NAZIOARTEKO MERKATARITZA

42

Eranskina: Bidezko Merkataritza power point-a pdf-en

OHARRAK:

Komikiaren lehiaketa bat egingo da, eta irabazlearen izena Bidezko Merkataritza

jaian jakingo da.

Proiektagailurik ez badago, power point-a gardenkietara pasa dezakegu eta

gardenki- proiektugailua erabili dezakegu.

43

ADINA: 6-12 urte bitartean

HELBURUAK:

Gazteek Bidezko Merkataritzaren katearen eta ohiko merkataritza

katearen artean dauden aldeak ezagutzea eta ulertzea eta taldekideei

horren berri emateko gai izatea.

Gazteen Erantzukizun Pertsonala bultzatzea, kontsumitzaileak diren

aldetik.

Gure Kontsumo-ereduak Hegoaldeko ekoizleengan duen eragina

ezagutzea.

Sormena eta hausnarketa bultzatzea.

EDUKIAK

Zentzuzkoak; Bidezko Merkataritzaren eta ohiko merkataritza.

Prozedurazkoak; Aztertu bidezko merkataritzaren eta ohiko merkataritzan

arteko desberdintasunak.

Portaeraztekoak: enpatia, hausnarketa eta kreazio ahalmena


Gazteak gutxienez bi taldetan banatuko dira. Talde bati Bidezko Merkataritza

kateari buruzko informazioa emango zaio. Beste taldeari, ohiko merkataritza-kateari

buruzkoa. Informazio horretatik abiatuta, antzerki-gidoi bat prestatu eta antzeztu

beharko dute.

Antzezpena egindakoan, kate bien arteko aldeak aztertuko dira, eta bukatzeko

Erantzukizun Pertsonalari buruzko gogoeta egingo da.

LEKUA

Ikasgela bat

IRAUPENA

Ordu bat.


Eranskina: Ohizko Merkataritzako partehartzaileak

Eranskina: Bidezko Merkataritzako partehartzaileak

ANTZERKIRA!!!

44

ADINA: 8 – 18 urte bitartean

HELBURUAK:

Gazteek Bidezko Merkataritza, Kontsumo Arduratsua eta Hegoaldeko

nekazarien egoera ezagutzea, eta gai horien inguruko informazio

garrantzitsuena horma-irudi batean jasotzea.

Gazteak ingurukoak sentsibilizatzeko duten gaitasunaz konturatzea.

Sena eta azterketa kritikoa bultzatzea gizartean.

EDUKIAK

Zentzuzkoak: Bidezko merkataritza, Kontsumo Jasangarria eta Hegoaldeko

nekazarien egoera.

Prozedurazkoak:. Informazio eta sentsibulitzatzeko horma irudiak sortu.

Portaeraztekoak: Enpatia, elkarkidetza, hausnarketa, ekitatea, errespetua eta

elkartasuna bultzatzea.

JARDUERAREN GARAPENA:

Jaso duten informaziotik garrantzitsuena iruditzen zaiena aukeratu beharko dute

gazteek eta horma irudiak egin. Gero, horma-irudi hori ikastetxean edo bilerak egiteko

aretoren batean zintzilikatuko dute, beste pertsona batzuk sentsibilizatzeko.

LEKUA:

Ikasgela bat.

IRAUPENA:

Ordu bat.

BEHARREZKO MATERIALA:

• Kartoi mehea.

• Margoak.

• Aldizkari eta egunkari zaharrak.

• Itsasgarria.

• Guraizeak

HORMA IRUDIA TAILERRA

45

OHARRAK:

Gaiak landu daitezke modu desberdinetara; gela bakoitza, kurtso bakoitzak

gai bat landu edo ikasle talde bakoitzak aukeratu landu nahi duen gaia..

46

3.-EBALUAZIOAK

Atal honetan ikasleei eta irakasleei zuzendutako ebaluazioen gidoia jasotzen

da.

Hiru proposamen aurkezten ditugu:

A) IKASLEEN EBALUAZIO-GIDOIA, SAIO BAKOITZARI BURUZ

Unitate didaktikoko edozein gai lantzen ari garela ere, irakasleek ikasleei

zuzentzeko galderak jasotzen dira hemen. Ahoz egiteko dira, proposatutako

jarduera egin ondoren ateratako ondorioak ikusteko, nahiz ikasleek esateko

daukaten guztia jasotzeko. Hala, hurrengo saioetarako erabilgarri izan litekeen edo

interesgarria iruditzen zaien informazioa jaso behar dute irakasleek, ariketa bakoitza

amaitu ondoren.

B.1)IKASLEEN EBALUAZIO-GIDOIA, AZKEN SAIOARI BURUZ.

Lehen Hezkuntzako 3.zikloko ikasleentzako

Hemen aurkezten dugun ebaluazio-eredua unitate didaktiko hauetako

azkeneko saioan erabili behar da. Erantzunen bidez ikasleek unitate didaktikoei

buruz duten iritzi orokorra jakin nahi da.

B.2)IKASLEEN EBALUAZIO-GIDOIA, AZKEN SAIOARI BURUZ (irakasleak egin

beharrekoa)

Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. zikloko irakasleentzako.

Ebaluaketa honen bitartez, ikasleek unitate didaktikoei buruz duten iritzi orokorra

jakin nahi da. Irakaslea arduratzen da, aurreko informazioa jasotzen, ebaluazio

honen bidez.

D) IRAKASLEEN EBALUAZIO-GIDOIA

Saio guztiak amaitu ondoren, irakasleek saioen ebaluaziotxo bat egitea komeni

da, metodologia, iraupena etab. kontuan hartuta. Honekin batera doan eredua

lagungarria izan daiteke ebaluazio hori egiteko.

Ebaluazio horiez gain, Emaus Gizarte Fundazioak unitate didaktikoen jarraipena

egingo du prestakuntza zehar. Horretarako, aldiro-aldiro irakasleen eta emausen

artean harremana egongo da, eta irakasleen esanetara izango gara beharrezko

azalpenak eta laguntza emateko. Saio bakoitzeko ariketa guztiak amaitu ondoren,

bilera bat egingo dugu irakasleekin, egindako ebaluazioen emaitzak eta hobetzeko

egin nahi dituzten proposamenak jasotzeko.

47

4.-LOTURA INTERESGARRIAK

Gai bakoitzaren inguruko informazio interesgarria eskaintzen duten web-orri

batzuen helbideak ematen dizkizuegu jarraian.

KONTSUMISMOA ETA KONTSUMO ARDURATSUA:

www.consumoresponsable.com

Orri honetan kontsumo arduratsua zer den azaltzen da.

www.ozonalia.org

Espainiako UNICEFen OZONALIA programaren orria. Bertan, kontsumo

arduratsua eta bidezko merkataritza bultzatzen dira.

www.consumoresponsable.org

Orri honek kontsumo arduratsua eta enpresen erantzukizun soziala zer diren

azaltzen digu.


Nazioarteko merkataritza-harremanen inguruko gaiak jorratzen dira orrialde

honetan, Hegoaldeko nekazarien egoera, enpresen erantzukizun soziala eta

bidezko merkataritza bereziki.

ERANTZUKIZUN PERTSONALA:

www.consumehastamorir.com

Consume Hasta Morir (Hil Arte Kontsumitu) ekimenaren orri honetan gogoeta

egiten da gaur egungo kontsumo-ohituren inguruan.

www.youthxchange.org; www.ecodes.org (gaztelaniazko bertsioa).

Jóvenes por el Cambio (Aldaketaren aldeko Gazteak) erakundeak

argitaratutako txosten hau aurkitu dezakegu hemen: “Manual de Educación

para un consumo sostenible” [Kontsumo iraunkorrean hezteko eskuliburua].





PUBLIZITATEA ETA KONTRAPUBLIZITATEA:

www.consumehastamorir.com

48

Consume Hasta Morir (Hil Arte Kontsumitu) ekimenaren orri honetan gogoeta

egiten da gaur egungo kontsumo-ohituren inguruan.

www.youthxchange.orgwww.setem.org/madrid/campanas.htm

Setem-en web-orrian hainbat kanpainaren berri ematen da, eta

kontrapublizitateari buruzko kanpaina bat dago tartean.





IPARRAREN ETA HEGOAREN ARTEKO DESOREKA

www.bakeaz.org

Mundu bidezkoagoa lortzeko bideak bilatzen eta eskaintzen dira orri honetan,

bakearen eta garapen iraunkorraren ikuspegi zabala emanez, hainbat lan-

alorretatik.

www.haurralde.org

Garapenaren eta lankidetzaren inguruko informazioa eta albisteak ematen dira

orri honetan.





BIDEZKO MERKATARITZAKO KATEA ETA OHIKO MERKATARITZA-KATEA

www.intermonoxfam.org.

Bidezko merkataritzari eta garapenerako lankidetzarekin zerikusia duten gaiei

buruzko informazioa (artikuluak, egitasmoak, etab.) aurkitu daitezke orri

honetan.

http://www.emaus.com/01integracion-comerciojusto.htm

Bidezko merkataritzari buruzko informazioa eta gai horren inguruan lantzen ari

garen egitasmoen berri aurkituko duzue hemen.


49




HEGOALDEKO NEKAZARIEN EGOERA

www.sodepaz.org/cafe/cafe_pobreza.htm.

Hegoaldean kafea hazten duten nekazarien egoerari buruzko informazioa

jasotzen da orri honetan.

http://www.pobrezacero.org/intro.php

Espainiako Garapenerako GKEen Koordinadoraren orri honetan Zero Pobrezia

kanpainari buruzko informazioa agertzen da: helburuak, ekintzak, etab.





BIBLIOGRAFIA

• BANTULÁ JANOT, JAUME. Juegos motrices cooperativos. Paidotribo,

Bartzelona (2004).

• FUNDACIÓN ADSIS. Curso de Comercio Justo. Cuaderno de trabajo, 2003.

• GUTERMAN, TULIO. Educación Física y Deportes. Año 3, Nº 9. Guterman,

Buenos Aires (Martzoa 1998)

• INTERMÓN. Comercio Justo, una opción de consumo, una opción de

justicia. Octaedro, Barcelona.

• RUIZ OMEÑACA, JESÚS VICENTE. Juegos cooperativos y Educación Física.

Editorial Paidotribo, Bartzelona.

• SODEPAZ. Guía Educativa para el Consumo Crítico. Bartzelona. 1998.

Bidezko Merkataritzako Unitate Didaktikoa LH

Documents

Transcript of Bidezko Merkataritzako Unitate Didaktikoa LH