EGILEAK MIREN LARRAÑAGA CUARTERO

LUNA ITZIAR ARIZMENDI GARCIA

XABIER YARZA RECONDO

JULEN ETXEZARRETA MARTIN

AL ANDALUS

GIZARTEA

EGILEA: XABIER YARZA RECONDO

KONKISTA MUSULMANA Iberiar penintsula konkistatu ondoren , musulmanek kritauei eta juduei

beraien erlijioa praktikatzen utzi zieten . Horregatik asko gelditu ziren Al Andalusen , eta gutxi batzuek baino ez zuten alde egin Penintsulako iparraldeko lurraldeetara .

AL ANDALUS Al Andalusko gizartea askotarikoa zen . Hura osatzen zuten pertsona

guztiek ez zuten erlijio bera .

KONKISTATZAILE MUSULMANAK Konkistatzaile musulmanek osatzen zuten talderik boteretsuena .

Gobernuko karguak zituzten , eta lur onenek jabeak ziren .

MULADIAK Muladiak erlijio musulmana bereganatutako kristauak ziren . Hori eginez

gero , ez zuten zergatik ordaindu behar , eta hori arrazoi garrantzitsua zen , askorentzat , erlijioz aldatzeko .

MOZARABIARRAK Mozarabiarrak beren ver erlijioari beti eutsi zioten kristauak deitzen ziren

pertsona horiek .

JUDUAK Juduak gutxiengoa ziren . Gainerazko biztanleengatik banandutako

auzoetan bizi ziren .

FEUDALISMOA Lehenengo erdi-aroko mendeetan, nekazariak berezko lurreen artean

antolatzen ziren beraien artean. Talde txikietan beraien legeak ezartzen zituzten. Haiek lantzen zituzten barazkiak antolatzen zituzten. Poliki-poliki nobleen eta kleroen erruez desagertzen joan ziren. Horrela hasten da gaur egun guk deitzen dugun feudo edo feudalismo.

ERREGEA Gizarte piramide feudalan gehien agintzen zuena zen. Erregea gaztelu

batean bizi zen eta bere kortea zeukan.

NOBLEAK ETA GOI ELIZ GIZONAK Elizaren edo katedralaren aloban bizi ziren. Goi eliz gizonak ezin ziren

ezkondu. Nobleak bere feudoa zituzten eta feudoan zegoen dena.

MERKATARIAK Bidaiak egiten zituzten bere produktuak saltzeko edo beste herriekin

tratuak egiteko.

NEKAZARIAK Bere etxe propioetan bizi ziren eta bere produktuak haiek dastatzeko ziren

baina ateratzen zuten dirua erregearentzat zen. Erregen nekazariak lurretik ateratzen zuten janaria eta dirua erregearentzat zen. Nekazariak ere zergak ordaindu behar zituzten eta zergak erregearentzat ziren.

ESKLABUAK ETA JUTUAK Erregearentzat bakarrik lan egiten zuten. Erregearen haginetara zeuden.

PRIBILEGIATUAKPribilegiodunak gutxi batzuk ziren, lur gehienen jabe ziren eta ez zuten zergarik ordaintzen. Era berean, ez zuten eskulanik egiten eta erabateko boterea zuten hainbat arlotan: militarrean, politikoan, ekonomikoan eta

erlijioan. Bi estamentuk osatua zegoen: nobleziak eta kleroak.

ORAINHIRIEKIN UZTEN DIZUET

HIRIAK

EGILEAK: MIREN LARRAÑAGA

INFORMAZIOA● Hiriek garrantzi haundia zuten Al Andalusen;

adibidez, Kordobak eta Sevilla. Hesituta

zeuden, eta kale estuak eta irregularrak

zituzten. Zati nagusiari medina esaten

zitzaion, eta bertan zeuden eraikin

garrantzitsuenak; adibidez, meskitanagusia.

● Hirietan, artisau eta merkatari ugari bizi

ziren. Artisauak adituak ziren zeta, metalak,

larrua edo zeramika lantzen.

● Lantegietan lantzen zituzten produktuak, eta

zoco izeneko azoketan saltzen zituzten.

Bestalde, andalustar produktuak munduko

hainbat eskualdetan saltzen ziren, eta

kontrako noranzkoan, berriz, urre eta

esklaboak ekartzen zituzten.

● Hiriak soroz inguratuta zeuden.

Biztanleriaren zati handi bat nekazaritzan

aritzen zen, eta jarduera horrek garapen

handia izan zuen.

● Musulmanek beste labore batzuk ekarri

zituzten; adibidez, orburuak, alberjiniak eta

arroza. Horrez gain, labore ureztatuak hedatu

zituzten.

● Soroak ureztatzeko, noriak eta ubideak eraiki

zituzten. Hiribildu eta hiri asko elizen,

gazteluen edo abade-etxeen inguruan

sortutako burgu txikiak ziren, izatez.

● Gazteluko eta inguruetako herrixketako

biztanleen beharrak asetzeko asmoz, azokak

sortu zituzten, nekazariak, artisau eta

kinkilarien produktuak salerosteko.

Denboraren poderioz, azoken inguruan etxe

asko eraiki zituzten, batik bat artisau eta

merkatariek.l

● Era berean, ostatuak eta tabernak ireki

zituzten, azoketara joaten zirenentzat. Toki

askotan, harresia eraiki zuten, buruguko

biztanleak babesteko.

● Hasieran, artisauak eta kinkilariak azokaz

azoka ibiltzen ziren, baina, gerora, zenbait

artisau harresien ondoan finkatu eta beren

lantegietako produktuak gazteluko eta

herrixkako biztanleei saltzen hasi ziren.

ETA ORAIN…… ERAIKUNTZAK

EGILEA: LUNA ITZIAR ARIZMENDI GARCIA

INFORMAZIOA KULTURA

Al Andalusen kultura bikaina garatu zen. Kordobako Kalifaldian, X mendetik aurrera, izan zuen goren unea. Adibidez, Kordobako liburutegian garaiko munduko liburutegirik handiena izatera iritsi zen, 400.000 liburu pilatuz.Kultur eta teknologia arlo guztiak garatu zituzten, literatura, musika, medikuntza natur zientziak, matematika, astronomia eta abr.

Kultur pertsona ospetsuenak AVERROES eta MAIMONIDES izan ziren.

ARTEA

Artearen ikuspegitik Islamak konkistatutako lurralde bakoitzeko eraginak jaso eta bereganatu zituen. Dena dela, koranak islameko irudi sakratuak irudikatzea debekatzen du. Hori dela eta musulmanen artea arkitektura eta apainketan garatu zen gehien bat.

Zenbait berrikuntza.

Ureztatzeko teknikak sartu ziren. Hori esker ekoizpenak gora egin zuten. Labore berriak ekarri zituzten: arroza, kotoia, azukre-kanabera...

Hirietan kalitate handiko eskulangintza garatu zen.

Al-Andalus merkataritza biziko gunea izan zen.

Eskulangileen produktuak mundu osoko beste eskualde batzuetan saltzen zituzten.

Horien truke, merkatariek urrea eta esklaboak ekartzen zituzten.

Bi diru mota erabiltzen zen: dinarra eta Dirhema.

AL ANDALUSEKO ARKITEKTURA

Islameko arkitekturak ezaugarri bereziak ditu:

• MATERIAL POBREAK erabiltzen zituzten eraikuntzak egiteko: adreilua eta igeltsua batez ere.

• Apaingarri oparoz eta ederrez estaltzen zituzten hormak. Ezin zutenez pertsona eta animaliak irudikatu motibo GEOMETRIKO eta BEGETALAK erabiltzen zituzten dekoratzeko. Dekoratzeko beste motiboa KALIGRAFIA ( idazkera) erabiltzea zen.

• Eraikunetan espazio bitxiak sortzen dituzte URA eta ITURRIAK erabiliz.

• Eraikuntza eusteko erabiltzen duten elementu bereizgarriena arkuak dira: FERRA ARKUA eta ARKU POLILOBULATUA.

• Eraikina estaltzeko berriz elemetu adierazgarriena KUPULA da.

• AL ANDALUSEKO ERAIKINAK

Al Andalusen egindako eraikin batzuk islamiar artearen lan ederrenetakoak dira

• 1- KALIFALDIAN: Kordobako meskita.

• Medina Azahara, Abd ar Rahman III aren jauregia.

2- TAIFAK

• Erresuma haietako erregeek jauregi eta gaztelu-alkazaba asko eraiki zituzten:

• Aljaferia jauregia, Zaragozan.

• Malagako Alkazaba.

3 -ALMORABIDE eta ALMOHADEAK

Torre del Oro, Sevillan.

Giralda, Sevillan

4- NAZARIEN GARAIA.

Alhambrako jauregia eta GenerelifeaGranadan

AZKEN INFORMAZIOA Zenbait berrikuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ureztatzeko teknikak sartu ziren. Hori esker ekoizpenak gora egin zuten. Labore berriak ekarri zituzten: arroza, kotoia, azukre-kanabera...

Hirietan kalitate handiko eskulangintza garatu zen.

Al-Andalus merkataritza biziko gunea izan zen.

Eskulangileen produktuak mundu osoko beste eskualde batzuetan saltzen zituzten.

Horien truke, merkatariek urrea eta esklaboak ekartzen zituzten.

Bi diru mota erabiltzen zen: dinarra eta Dirhema.

AGUR