ONDDOAK, EZ ANIMALIAK, EZ LANDAREAK

ONDDOEN EZAUGARRIAK:ONDDOEN EZAUGARRIAK:

Biologian fungi hitzak ( latinean onddoak ) erreinu bat izendatzen du organismo zelular heterotrofoak dituena. Hauek kitinazko eta zelulez osatutako zelula paretak dituzte, ere onddo deituak. Onddoetaz arduratzen den biologiako, medikuntzako eta botanikakoespezialitateari mikologia deritzo. Onddoak beren janarien kanpo diseriketa egiten duten organismo eukariotikoak dira. Osmotrofikoki elikatzen dira, landareak bezala. Onddoak hildako materiaren deskonposatzaile lehenak dira. Mikorriza forman landareak laguntzen dituzte beren sustraietan biziz eta lurreko elikagaiak xurgatzen lagunduz. Pentsatzen da sinbiosis hori beharrezkoa izan zela landareentzat lurra konkistatzeko eta ekosistema kontinentalak sortu ahal izateko. Onddoek oso garrantzi ekonomiko handia dute gizakiontzat: legamiak ogiaren eta garagardoaren fermentazioa ahalbidetzen dute eta perretxikoen hazkuntza industria handia da zenbait herrialdetan.

. Antibiotikoak 1940ko hamarkadan sortu ziren eta geroztik behin eta berriro goraipatu dira duten ahalmen miragarria dela eta.. Alexander Flemingek (1881-1955) aurkitu zuen. . Antibiotikoek, labur hitz eginda, bakterioen hezkuntza inhibitzen edo moteltzen dute, bakterioen barnean sartu eta bakterio berriak sortzeko prozesua moztuz.Laborategiko lanetan ari zenean, Fleming ez omen zen batere. Badirudi penizilinaren aurkikuntza, Fleming berari baino, kasualitate-kate bati zor diogula. Merkaturatzeko beste penizilina lortzeko, ordea, kasualitatea baino zerbait gehiago behar izan zuten zientzialariek..Penizilina eta zefalosporina bezalako antibiotikoak ekoizteko, onddoak erabiltzen dira.Antibiotiko hitzak bizidunaren kontrakoa esan nahi du eta bakteriei eragiten die bizidunak direlako, baina ezin du ezer egin birusen kontra, hauek ez direlako bizidunak nahiz eta kategoria horren muga-mugan egon. Bizidunak hiru ezaugarri hauek bete behar ditu : geneak izan ugaltzeko gai izan eta bere kabuz bizi izateko gauza izan. Bakteriak hiru baldintza hauek betetzen ditu, baina birusak lehenengo biak baino ez. Birusa beste bizidun baten bizkar bizi da eta ostalaritik ateratzen denean egoera bizigabe batera itzultzen da. Beraz, nola katarroa eta gripea birusak diren alferrikakoa da euren kontra antibiotikoak hartzea. Hauen kontsumoa behar ez denean kaltegarria da eta antibiotikoei erresistentziak agertu daitezke. Abelkuntza intentsiboan ere antibiotiko ugari ematen zaizkie animaliei bizkorrago hazi eta loditu daitezen, baina jarrera hau kalte handia egiten ari da zeren bakteriak gero eta erresistenteagoak dira eta antibiotiko askok galdu egin dute sendatzeko aukera.

.

Izenak: Boletus edulis, Amanita muscaria, Morchella esculenta, Cantherellus cibarius, Lycoperdon perlatum, Russula virescens, Craterellus cornucopioides, Clathrus ruber.

Cantherellus cibarius.

Jangarria.

Euskaraz: Ziza ori

Russula virescens.

Jangarria.

Euskaraz:Gibelurdina

Morchela esculenta.

Jangarria.

Euskaraz: Karraspin Arrunta.

Boletus Edulis.

Jangarria.

Euskaraz: Txaltxa

Lycoperdon perlatum.

Jangarria.

Euskaraz: Lamperna Txarra

Craterellus cornucopioides

Jangarria.

Euskaraz: Txaltxa.

Clathrus ruber.

Ez da jangarria.

Euskaraz: Kaiola Gorri

Amanita muscaria.

Ez da jangarria.

Euskaraz: Kuleto Paltsu