1

ΓΕΛ ΜΑΤΑΡΑΓΚΑΣ ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ 2013-14 ΤΑΞΗ Α2΄

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

«ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ:ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΔΙΧΩΣ ΑΥΡΙΟ»

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΣΧΙΣΜΕΝΟΥ ΕΥΘΥΜΙΑ ΠΕ09

2

ΟΜΑΔΑ Α’

ΠΑΣΑ ΕΛΕΝΗ

ΤΡΑΓΟΥΛΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

ΤΡΑΓΟΥΛΙΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ

ΣΤΕΚΑ ΜΑΡΙΑ

ΧΑΛΙΜΟΥΡΔΑ ΠΗΝΕΛΟΠΗ

ΟΜΑΔΑ Β’

ΜΠΑΛΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΜΠΙΡΜΠΙΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΝΤΖΑΝΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΠΑΠΠΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

ΟΜΑΔΑ Γ’

ΜΠΕΓΚΑΙ ΕΡΜΑΛ

ΠΑΓΙΑ ΛΕΝΤΙΑΝΑ

ΡΟΤΣΙ ΣΟΝΙΛΑ

ΣΑΚΚΑ ΜΑΡΙΑ

ΦΛΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΑ

3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μια από τις πληγές της σημερινής κοινωνίας είναι η επιδημία των

ναρκωτικών που παίρνει συνεχώς ευρύτερες διαστάσεις, με τρομακτικές

συνέπειες στο άτομο και το κοινωνικό σύνολο. Είναι μια μάστιγα που απειλεί

κάθε ηλικία και κάθε κοινωνικό στρώμα.

Αποτελούν μείζον πρόβλημα υγείας στη σύγχρονη εποχή, με σοβαρές

επιπτώσεις στη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα ειδικά των νέων, αλλά και με

σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις, πολλές από τις οποίες επιτείνονται από

το ισχύον καθεστώς παρανομίας στην παραγωγή, διακίνηση και χρήση τους.

Κριτήριο επιλογής του θέματος αποτέλεσε η ανησυχία και ο

προβληματισμός των μαθητών για το πρόβλημα αυτό, που βρίσκεται ακριβώς

δίπλα τους, ιδιαίτερα έντονο στην εποχή που διανύουμε, όπου η αβεβαιότητα

και τα οικονομικά προβλήματα, λόγω οικονομικής κρίσης, έρχονται να

προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα.

ΦΑΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Κατά την πρώτη φάση της ερευνητικής εργασίας ασχοληθήκαμε με τη

θεωρητική προσέγγιση του θέματος μελετώντας τη σχετική βιβλιογραφία,

αρχειακό υλικό και αναζητώντας πληροφορίες στο διαδίκτυο.

Κατά τη δεύτερη φάση προσπαθήσαμε να διερευνήσουμε τις στάσεις

και τις απόψεις της τοπικής κοινωνίας για τα ναρκωτικά, με τη διεξαγωγή

σχετικής έρευνας.

4

«ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ: ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΔΙΧΩΣ ΑΥΡΙΟ»

«ΠΟΙΑ ΕΙΔΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ;

ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥΣ;»

5

Στη συνείδηση του περισσότερου κόσμου τα ναρκωτικά είναι

παράνομες ουσίες που λαμβάνονται για να προκαλέσουν ευφορία, αλλά

έχουν σημαντικές τοξικές παρενέργειες στον ανθρώπινο οργανισμό. Όμως

διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας πολλά ναρκωτικά ήταν νόμιμα, ενώ τα

τελευταία χρόνια η αποποινικοποίηση ορισμένων ουσιών υιοθετείται με

αυξανόμενο ρυθμό. Επίσης, η τοξικότητα ορισμένων ναρκωτικών εξαρτάται

από τη δοσολογία, από τις συνθήκες λήψης, καθώς και από τη συνέργια με

άλλες ουσίες. Έτσι με τον όρο «ναρκωτικά» εννοούμε νόμιμες ή παράνομες

ουσίες, χημικής ή φυτικής προέλευσης, οι οποίες είναι δυνατόν να

προκαλέσουν φυσική, διανοητική και συναισθηματική αλλοίωση.

Τα ναρκωτικά ήταν γνωστά στον άνθρωπο από τα αρχαία χρόνια.

Αιγύπτιοι, Σουμέριοι, Έλληνες κ.α., γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν

ναρκωτικές ουσίες κυρίως για τις αναλγητικές ιδιότητες ή ήταν συνδεδεμένες

με μυστικές θρησκευτικές τελετές.

Τις τελευταίες δεκαετίες η διάδοση των ναρκωτικών έχει πάρει

διαστάσεις και έχει χαρακτήρα ατομικής φυγής. Οι παλιότεροι τοξικομανείς

ήταν συνήθως ηλικιωμένοι, στερημένοι ψυχικά και υλικά, ενώ σήμερα οι

χρήστες είναι στην πλειοψηφία τους νέοι, όλων των κοινωνικών τάξεων.

Σταθμοί στην ιστορία των ναρκωτικών.

1805: Παράγεται η μορφίνη για φαρμακευτική χρήση με αποτέλεσμα χιλιάδες

εξαρτημένους από μορφίνη.

1839-1842: Η Μεγάλη Βρετανία κηρύσσει πόλεμο έναντι στην Κίνα, διότι η

Κίνα εμποδίζει το εμπόριο των ναρκωτικών κηρύσσοντας τα ως παράνομα.

1856: Παραγωγή κοκαΐνης για φαρμακευτική χρήση.

1898: Η φαρμακοβιομηχανία BAYER παράγει ηρωίνη για τη φαρμακευτική

αντιμετώπιση των μορφινομανών.

1943: Η γερμανική φαρμακοβιομηχανία HOECHT παράγει μεθαδόνη για την

αντιμετώπιση των ηρωινομανών.

6

1958-1974: Η χρήση ναρκωτικών ουσιών στον αμερικανικό στρατό για να

αντέξουν τις φρικαλεότητες που οι ίδιοι στρατιώτες προξενούσαν στον πόλεμο

του Βιετνάμ.

2001: Ο Αμερικανικός στρατός εισβάλλει στο Αφγανιστάν καταστρέφοντας τα

πάντα, εκτός από τις φυτείες κάνναβης και του οπίου. Ένα χρόνο πριν το

Αφγανιστάν παράγει 108 τόνους. Επτά χρόνια ύστερα από την Αμερικανική

εισβολή η παραγωγή τους φτάνει τους 8.300 τόνους - αύξηση 4511%. Μόνο

το 2007 καλλιεργούνται στο Αφγανιστάν 700.000 στρέμματα κάνναβης

παραγωγή που καλύπτει το 93% της παγκόσμιας παραγωγής.

Ναρκωτικός (όρος) : Ο όρος ναρκωτικό προτάθηκε από τον Γαλήνο για να

περιγράψει δραστικές ουσίες που μουδιάζουν ή νεκρώνουν προκαλώντας

απώλεια αισθήσεων ή παράλυση.

Έκσταση ( ιστορία) : Ανακαλύφθηκε στα εργαστήρια της γερμανικής «Μερκς»

το 1912. Η χρήση του ήταν περιορισμένη και εμφανιζόταν σπάνια στα

βερολινέζικα καμπαρέ του Μεσοπολέμου. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως

όρος αλήθειας της CIA στη δεκαετία του 1940.

Κοκαΐνη (ιστορία) : Η κόκα εμφανίστηκε ως θρησκευτική παράδοση στις

Άνδεις και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε ως εθιστική ουσία σε όλο τον

κόσμο. Αυτή η ναρκωτικά ουσία είναι ένα από τα παλαιότερα, ισχυρότερα και

πιο επικίνδυνα ναρκωτικά που προέρχονται από την φύση. Τρεις χιλιάδες

χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού οι Ίνκας μασουλάν τα φύλλα της για να

λειτουργεί γρηγορότερα η καρδιά και η αναπνοή τους .Η κοκαΐνη

απομονώθηκε από το φυτό της κόκα για πρώτη φορά το 1859 από το χημικό

Αλμπερτ Νίμαν. Στη δεκαετία του 1880 άρχισε η δημοτικότητα της στην

Ιατρική είναι αρκετά υψηλή .

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ αυστριακός ψυχαναλυτής που ο ίδιος ήταν

χρήστης της κοκαΐνης, υποστήριζε πως η κοκαΐνη είναι τονωτικό για την

θεραπεία της κατάθλιψης και της σεξουαλικής ανικανότητας. Αυτή η άποψη

του καταρρίφθηκε όταν ένας ασθενής του πέθανε από υπερβολική δόση που

του είχε συνταγογραφήσει. Το 1886 η δημοτικότητα του αυξήθηκε όταν ο Τζου

Πέμπερτον περιέλαβε τα φύλλα κόκας στο αναψυκτικό κόκα κόλα διότι

7

δημιουργούσε ευφορία και έδινε ενέργεια. Έτσι στα τέλη του προηγούμενου

αιώνα η κόκα κόλα αποτέλεσε ένα δημοφιλές αναψυκτικό.

Διάσημα πρόσωπα όπως Τόμας Έντισον και η Σάρα Μπέραμ προωθούσαν

τα τονωτικά με κοκαΐνη. Επίσης τα μηνύματα υπέρ της κοκαΐνης από το

βουβό κινηματογράφο και από το Χόλυγουντ επηρέασαν εκατομμύρια

ανθρώπους. Το 1912 η ΗΠΑ ανέφερε 5.000 θανάτους σε ένα χρόνο και μέχρι

το 1922 το ναρκωτικό κοκαΐνη είχε επίσημα απαγορευτεί.

Στη δεκαετία του 1970 η κοκαΐνη αποτέλεσε το ναρκωτικό της μόδας για τους

επιχειρηματίες και ανθρώπους του χώρου της ψυχαγωγίας.

Σε ορισμένα Πανεπιστήμια της Αμερικής δεκαπλασιάστηκε στο ποσοστό των

σπουδαστών που έκανε χρήση στις δεκαετίας του 1970 και του 1980. Στα

τέλη του 1970, Κολομβιανοί λαθρέμποροι, στήνουν ένα πολύπλοκο δίκτυο για

να περνάνε λαθραία την κοκαΐνη στις Η.Π.Α. Θεωρήθηκε ως το ναρκωτικό

των πλουσίων.

Στο τέλος του 1980 ανατρέπονται τα πράγματα και η κοκαΐνη έπαψε να

θεωρείται το ναρκωτικό των πλουσίων. Σύντομα απέκτησε τη φήμη του πιο

εθιστικού και επικίνδυνου ναρκωτικού στην Αμερική. Στις αρχές της δεκαετίας

του 1990, η παραγωγή στην Κολομβία και οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά πολύ

και έφταναν τους 500 έως 800 τόνους κοκαΐνης ετησίως και οι ποσότητες

αυτές στέλνονταν στις Η.Π.Α., την Ευρώπη και την Ασία. Στα μέσα της

δεκαετίας του 1990 διαλύθηκαν τα μεγάλα καρτέλ.

8

Μερικά στοιχεία που ενδιαφέρουν…

Ενώ παλαιότερα στην Ελλάδα τα 16 έτη ήταν η μέση ηλικία έναρξης

της χρήσης ουσιών τώρα είναι τα 14.Το πέρασμα από τα πιο ελαφριά

ναρκωτικά στην ηρωίνη γινόταν στα τέσσερα χρόνια χρήσης, τώρα γίνεται σε

δύο. Επιπλέον το χρονικό διάστημα που χρειαζόταν ένας χρήστης για να

περάσει στην ενδοφλέβια χρήση ήταν ο πρώτος χρόνος, τώρα γίνεται σε

λιγότερο από ένα. Έχει παρατηρηθεί πως η κοκαΐνη έχει περάσει στις

μικρές ηλικίες καθώς η χρήση αυξήθηκε από το 9% για τα κορίτσια και από το

14,6% για τα αγόρια στο 28,7% και 23,4% αντίστοιχα τα τελευταία χρόνια.

Το ποσοστό των εφήβων που απευθύνονται σε θεραπευτικές υπηρεσίες έχει

αυξηθεί κατά 6,55%. Το 1995 απευθύνθηκαν για βοήθεια 110 έφηβοι, το 2000

έφτασαν τους 717 και ο αριθμός αυξάνει διαρκώς.

Αντικείμενο πειραματισμού στην ηλικία των 13 αποτελούν τα συνήθως

βενζίνες, κόλλες, διαλύτες. Η Ελλάδα είναι πρώτη σε ολόκληρη την Ευρώπη

στα εισπνεόμενα. Στα 14 καπνίζουν κάνναβη. Από τα 15 έτη περίπου

κατασταλτικά χάπια και λίγους μήνες αργότερα προχωρούν στην ενέσιμη

μορφή με τα κορίτσια να πρωτοστατούν. Όλοι αυτοί στο 15,8%έχουν

εγκαταλείψει το σχολείο. Ο καπνός σε ποσοστό 98,2% είναι η πρώτη

εξαρτησιογόνα ουσία που χρησιμοποιούν οι έφηβοι. Οι περισσότεροι κάνουν

χρήση και των τριών ουσιών ταυτόχρονα.

Στις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί η αύξηση της κατανάλωσης

ναρκωτικών διεθνώς.

Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 υπήρχε σημαντική αύξηση κατανάλωσης

μαριχουάνας και χασίς, ενώ στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 αυξήθηκε η

κατανάλωσης της ηρωίνης και της κοκαΐνης, των πιο σκληρών ναρκωτικών.

Το 2010 η κάνναβη παραμένει το πιο διαδεδομένο παράνομο ναρκωτικό στην

Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το 6,8% ηλικίας 15-64 ετών και το 16% των νέων ηλικίας 15-24 έχει κάνει

χρήση κάνναβης μέσα στο 2010.

Το δεύτερο πιο διαδεδομένο ναρκωτικό είναι η κοκαΐνη.

Οι αμφεταμίνες είναι ιδιαιτέρα διαδεδομένες το 0,6% των ατόμων ηλικίας

15-64 και το 1,2% των ατόμων 13-34 ετών έχουν κάνει χρήση αμφεταμίνης.

Στο διάστημα 2003-2008 η χρήση οπιοειδών κυμαινόταν από 1 έως 8

περιπτώσεις ανά 1.000 άτομα ηλικίας 15-64 ετών.

9

Από το 2003 παρατηρείται αύξηση χρήσης οπιοειδών στις περισσότερες

ευρωπαϊκές χώρες.

Επίσης 750.000 έως 1.000.000 χρηστές στην Ευρώπη κάνουν ενέσιμη

χρήση ναρκωτικών.

Η ηρωίνη εξακολουθεί να έχει τα υψηλοτέρα ποσοστά νοσηρότητας και

θνησιμότητας μεταξύ 1995 και 2007 όπου περίπου 7.500 θάνατοι

σημειώνονται κάθε χρόνο εξαιτίας της χρήσης ηρωίνης.

Η Ελλάδα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά χρήσης στην Ευρώπη.

Το πιο διαδεδομένο ναρκωτικό στην Ελλάδα είναι η κάνναβη, το 1,7% των

ατόμων ηλικίας 15-64 ετών έχει κάνει χρήση το έτος 2010. Ακολουθεί το

έκσταση με ποσοστό 0,2% των ατόμων 15-64 ετών και η κοκαΐνη.

Ο αριθμός των θανάτων από τα ναρκωτικά στην Ελλάδα παρουσιάζει

σταδιακή μείωση από το 2005. Το 2008 αναφέρθηκαν 209 θάνατοι από

ναρκωτικά, οι 111 επιβεβαιώθηκαν μετά από τις απαραίτητες αναλύσεις. Το

98,2% των επιβεβαιωμένων θανάτων σχετίζονται με τη χρήση ηρωίνης. Οι

νεκροί ήταν άντρες 95,5%, Ελληνικής καταγωγής 94,6% και άνεργοι 82%.

10

Με βάση τη φαρμακολογική τους δράση, τα ναρκωτικά θα μπορούσαν

να ταξινομηθούν σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες:

Στα ψευδαισθησιογόνα ή παραισθησιογόνα (χασίς, μαριχουάνα, LSD,

κ.ά.).

Στα διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος (κοκαΐνη,

αμφεταμίνη, κ.ά.)

Στα κατασταλτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος (ηρεμιστικά και

υπνωτικά χάπια, κ.ά.)

Στα οπιούχα (όπιο, ηρωίνη, μορφίνη, κ.ά.)

Όπιο, ηρωίνη, μορφίνη : Προκαλούν γρήγορη εξάρτηση και εθισμό εντός

ολίγων ημερών. Επίσης προκαλούν ευεξία και υποτιθέμενη ευτυχία .

Συνέπειες : Προσφέρουν γρήγορη ψυχοσωματική καταστροφή και απώλεια

κάθε ηθικής αξίας. Η προμήθεια της δόσης αποτελεί το μόνο λόγο

ενεργοποίησης του χρήστη και μάλιστα χωρίς όρια .

Μορφίνη, ηρωίνη : Ισχυρότατα κατασταλτικά

Προκαλούν : ακόμη και σε μικρές δόσεις ζάλη, καταστολή των αισθήσεων και

των συναισθημάτων, ναυτία, άμβλυνση πόνου, μείωση ή εξαφάνιση ερωτικής

διάθεσης, ευφορία. Σε μεγαλύτερες δόσεις προκαλούν εγκεφαλοπάθεια ,

αναπνευστική καταστολή, υπόταση, βραδυκαρδία, υποθερμία, λήθαργο,

κώμα, θάνατο. Με ενδοφλέβια χορήγηση προκαλούνται επιθετικές λοιμώξεις,

βακτηριδιακή ενδοκαρδίτιδα, γάγγραινα .

11

Συνέπειες : Όταν ο χρήστης λαμβάνει τις ουσίες αυτές σε τακτά χρονικά

διαστήματα τότε υπάρχει ανάγκη αύξησης της δόσης για να επιτευχθούν τα

αποτελέσματα της νάρκωσης των αισθήσεων και της ευφορίας που επιδιώκει

ο ίδιος. Όμως αυτή η αύξηση αποτελεί μια από τις αιτίες που η κατηγορία των

ψυχοτρόπων προκαλεί άμεσα αμέτρητους θανάτους σε όλο τον κόσμο.

Κοκαΐνη : Παράγεται από το φύλλο του φυτού κόκα. Έχει τη μορφή λευκής

σκόνης αλλά μπορεί να ληφθεί και με ένεση. Τα φύλλα της κόκας

χρησιμοποιούνται ως ψυχοτρόπα ουσία στις χώρες των Άνδεων αλλά όχι

στις δυτικές χώρες . Από την κοκαΐνη παράγονται ουσίες, όπως το κραχ που

έχει πιο γρήγορη και πιο δυνατή επίδραση από αυτή της κοκαΐνης . Η κοκαΐνη

επιδρά ύστερα από πέντε λεπτά και διαρκεί μια ώρα. Η λήψη μέσω ένεσης

έχει πιο έντονα και σύντομα αποτελέσματα.

Προκαλεί: Διαστολή των ματιών, τρέμουλο και αϋπνία, διανοητική διαύγεια,

αύξηση της συγκέντρωσης, ευφράδεια λόγου, ευφορία, έντονη διέγερση με

έξαψη , ψευδαίσθηση αυξημένης ενέργειας .

Συνέπειες: συχνή εισπνοή από την μύτη μπορεί να τη βλάψει. Η υπερβολική

χρήση προκαλεί συχνές διαταραχές, ταχυκαρδία, μυϊκή συστολή, ξηροστομία,

υπερδιέγερση , επιθετικότητα, παραισθήσεις, κρίσης παράνοιας, διαταραχές

του κυκλοφορικού συστήματος, έμφραγμα, διαταραχές του νευρικού

συστήματος (κώμα, εγκεφαλικά επεισόδια), διαταραχές του αναπνευστικού

συστήματος (αναπνευστική ανεπάρκεια). Τα συμπτώματα είναι πιο σοβαρά

όταν γίνεται ενδοφλέβια χρήση. Υπάρχει έντονη ψυχική εξάρτηση και ο

χρήστης μπορεί να αισθάνεται κουρασμένος, πεινασμένος, μελαγχολικός με

τάσεις αυτοκτονίας. Κατά την περίοδο αμέσως μετά την διακοπή της χρήσης

του ναρκωτικού ο χρήστης συνεχίζει να μένει άρρωστος για αρκετό καιρό .

Ηρωίνη: Παρόμοια αποτελέσματα με τη μορφίνη έχει και η χρήση ηρωίνης.

Όμως η ηρωίνη είναι 2,5 φορές πιο ισχυρή από τη μορφίνη . Μπορεί να

ληφθεί από το στόμα με εισπνοή, μπορεί να καπνιστεί αλλά και να ληφθεί με

ενδοφλέβια ένεση. Η ηρωίνη πωλείται παράνομα και περιέχει από 4% - 80%

καθαρό ναρκωτικό. Συνήθως «κόβεται» με άλλες ουσίες, όπως γλυκόζη και

δρα κατασταλτικά στον οργανισμό .

12

Προκαλεί αίσθημα ευφορίας. Σε μεγάλη δόση η κατασταλτική δράση είναι

ισχυρότερη της ευφορίας. Η επίδρασή της στην ενέσιμη μορφή διαρκεί από

6-12 ώρες .

Συνέπειες: Η λήψη με ενδοφλέβια ένεση αποτελεί το μεγάλο κίνδυνο της

υπερβολικής δόσης, που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο. Ο κίνδυνος είναι

μεγαλύτερος όταν ταυτόχρονα ο χρήστης καταναλώνει αλκοόλ ή

ψυχοφάρμακα. Σε περίπτωση που χρησιμοποιούνται μεταχειρισμένες

σύριγγες υπάρχει κίνδυνος μολύνσεων (AIDS, ηπατίτιδα, τέτανος), μειώνει τη

σεξουαλικότητα, προκαλεί δυσκοιλιότητα και σε μερικές περιπτώσεις βλάβες

στα πνευμόνια . Εάν η ουσία χρησιμοποιείται μια φορά την ημέρα για

διάστημα μιας ή δυο εβδομάδων τότε υπάρχει κίνδυνος σωματικής

εξάρτησης. Στην περίπτωση αυτή το στερητικό σύνδρομο εμφανίζεται με

πυρετό, εφίδρωση, αϋπνία και πόνο στις κλειδώσεις .

LSD (Λυσεργικό οξύ) Είναι το πιο γνωστό παραισθησιογόνο. Το ναρκωτικό

που διαστέλλει τη συνείδηση. Η λήψη του προκαλεί τροποποίηση στην

αντίληψη της πραγματικότητας.

Αμφεταμίνες: Είναι από τις πιο επικίνδυνες κατηγορίες χημικών ουσιών που

κυκλοφορούν.

Προκαλεί: περιορισμό της πνευματικής και μυϊκής κόπωσης, διέγερση του

κεντρικού νευρικού συστήματος, βελτίωση της διάθεσης του ανθρώπου,

διάθεση για εργασία, αύξηση των μυϊκών δυνάμεων. Χρησιμοποιούνται από

άτομα που δε θέλουν να κοιμηθούν την νύχτα για να εργαστούν, από αθλητές

για να αυξήσουν τις δυνάμεις τους και τις επιδόσεις του - το γνωστό

ντοπάρισμα, από γυναίκες για να μειώσουν την όρεξη του φαγητού, από

κακοποιούς για να έχουν θάρρος και ψυχραιμία κατά την διάπραξη

εγκλημάτων .

13

Βαρβιτουρικά: Επιδρούν ως καταπραϋντικά και υπνωτικά . Αυτά

καταστέλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Υπάρχει ευκολία εθισμού και

ανάγκη για συνεχή αύξηση της δόσης. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος όταν

συνοδεύονται από οινοπνευματώδη ποτά ή αλλά ναρκωτικά . Από τη χρήση

τους έχουν προκληθεί πολλοί θάνατοι και επωνύμων.

Ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα

Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ) δηλώνουν ότι “τα τελευταία χρόνια βλέπουμε στην

Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας την εμφάνιση μεγάλου αριθμού συνθετικών

ουσιών, είναι περίπου 30 με 40 νέες ουσίες το χρόνο και έχουμε συσσωρεύσει

περίπου 200 ουσίες κυρίως με μεθαμφεταμίνη. Είναι ουσίες διεγερτικές που

παράγονται από νόμιμες πρώτες ύλες σε υποτυπώδη εργαστήρια με

ελάχιστες χημικές γνώσεις, επομένως είναι φθηνές και έρχονται να

υποκαταστήσουν την κοκαΐνη και την ηρωίνη.

Σίσα: Ένα νέο ναρκωτικό, που αποκαλείται από τους χρήστες «η κόκα των

φτωχών», παρασκευάζεται εύκολα και πωλείται σε πολύ χαμηλή τιμή,

φαίνεται ότι κάνει θραύση στις «πιάτσες» της Αθήνας, προκαλώντας σοβαρές

παρενέργειες στους χρήστες, αλλά και μεγάλη ανησυχία στους ειδικούς για τις

επιπτώσεις που μπορεί να έχει ακόμα και στον γενικό πληθυσμό.

Πρόκειται για έναν τύπο κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης, που παρασκευάζεται

με την ανάμειξη διεγερτικών ουσιών με πολύ τοξικές ουσίες, όπως αιθανόλη,

14

αιθυλική αλκοόλη, ακόμα και υγρά από μπαταρίες αυτοκινήτων ή χλωρίνη! Το

«σίσα» πωλείται στην τιμή των 2-3 ευρώ για κάθε δόση, με αποτέλεσμα

ολοένα και περισσότεροι χρήστες να στρέφονται σε αυτό, εν μέσω

οικονομικής κρίσης.

Οι παρενέργειές του είναι άμεσες και άκρως επικίνδυνες για την υγεία του

χρήστη. Το δυνατό παραισθησιογόνο μετατρέπει τον χρήστη για τουλάχιστον

20 ώρες σε ένα πολύ επιθετικό άτομο, με τεράστια δύναμη και

υπερκινητικότητα. Δημιουργεί ψευδαισθήσεις, επιθετικότητα, νευρικότητα και

διάθεση για σεξουαλική δραστηριότητα. Αρχικά το πρόσωπο και το σώμα του

χρήστη γεμίζει πληγές, η απώλεια βάρους είναι άμεση, το δέρμα γεμίζει

ρυτίδες, τα δόντια σαπίζουν, ενώ καίγεται το λίπος στο πρόσωπο, με

αποτέλεσμα άνθρωποι 25 και 30 ετών να μοιάζουν αποστεωμένοι. Όπως

αναφέρουν οι επιστήμονες του ΚΕΘΕΑ οι χρήστες του “σίσα” γερνούν σε

διάστημα έξι μηνών. Τις ζημιές που προκαλεί στον οργανισμό τους η ηρωίνη

σε 20 χρόνια, το “σίσα” τις προκαλεί σε ελάχιστο διάστημα.

Εκτός από το «σίσα», στις πιάτσες της Αθήνας έχει κάνει την εμφάνισή του

ακόμα μία φτηνή ουσία, το «Τάι», που δεν είναι τίποτε άλλο από μια

παραλλαγή της ταϋλανδέζικης ηρωίνης, με χαμηλή περιεκτικότητα δραστικής

ουσίας.

15

Κριτήρια κατάχρησης ουσιών

1. Επαναλαμβανόμενη χρήση ουσιών που συνοδεύεται από την αποτυχία της

εκπλήρωσης σημαντικών υποχρεώσεων στην εργασία, το σχολείο, την

οικογένεια.

2. Επαναλαμβανόμενη χρήση ουσιών, ακόμη και σε καταστάσεις που είναι

επικίνδυνες (π.χ. οδήγηση αυτοκινήτου).

3. Επαναλαμβανόμενες παραβατικές συμπεριφορές, λόγω της χρήσης

ουσιών.

4. Επαναλαμβανόμενη χρήση, παρά τα επίμονα κοινωνικά, εργασιακά και

διαπροσωπικά προβλήματα.

Κριτήρια εξάρτησης ουσιών

1. Ανοχή. Απαιτείται συνεχώς αυξανόμενη δόση ώστε να επιτευχθεί η

επιθυμητή επίδραση, ή εμφανίζεται ως μειωμένη δράση με τη συνεχή χρήση

της ίδιας ουσίας.

2. Απόσυρση. Εμφανίζεται σαν σύνδρομο στέρησης, τα σημεία του οποίου

υποχωρούν με τη χορήγηση της ίδιας ή μιας σχετικής ουσίας.

3. Η ουσία χρησιμοποιείται συχνά σε μεγαλύτερες ποσότητες.

4. Γίνονται ανεπιτυχείς προσπάθειες περικοπής της χρήσης των ουσιών.

5. Αφιερώνεται πολύς χρόνος για τη λήψη και τη χρησιμοποίηση της ουσίας.

6. Διακόπτονται οι δραστηριότητες του ατόμου (κοινωνικές, ψυχαγωγικές,

επαγγελματικές), λόγω της χρήσης της ουσίας.

7.Η χρήση της ουσίας συνεχίζεται παρά τη γνώση ότι δημιουργεί

προβλήματα.

Έγκαιρη αναγνώριση του χρήστη

Η δοκιμή δεν οδηγεί αναγκαστικά στην εξάρτηση.

Η γνώση των αιτιών που οδηγούν στη χρήση ναρκωτικών έχει ιδιαίτερη

σημασία όχι μόνο στην πρόληψη αλλά και στη δυνατότητα της προσέγγισης

του νέου χρήστη προκειμένου να απεμπλακεί.

16

Επίσης σημαντική είναι η δυνατότητα της αναγνώρισης των στοιχείων

εκείνων που θέτουν την υποψία της χρήσης ναρκωτικών από ένα άτομο. Η

παρατήρηση και αξιολόγηση διαφοροποιήσεων της συμπεριφοράς και του

τρόπου ζωής ενός νέου μπορεί να αποτελέσει την απαρχή της εξόδου του

ατόμου από τον κόσμο των ναρκωτικών, να είναι η αρχή της διακοπής της

μοιραίας πορείας προς το στάδιο της σωματικής εξάρτησης. Τα πρώτα

ύποπτα σημεία είναι σημαντικά να τα αξιολογήσουμε με ιδιαίτερη προσοχή και

συνήθως είναι τα εξής:

Α. Διαταραχές συμπεριφοράς, όπως:

o Μεταπτώσεις της ψυχικής διάθεσης.

o Αδυναμία συγκέντρωσης και ασυνάρτητες σκέψεις.

o Νωθρότητα, σύγχυση και μειωμένος χρόνος αντίδρασης.

o Μυστικοπαθής συμπεριφορά, απομόνωση.

o Αδιαφορία για την εμφάνιση του ίδιου.

o Παραμέληση οικογενειακών ή σχολικών υποχρεώσεων.

o Δυσκολία στην εκμάθηση.

o Προβλήματα με τα χρήματα που του χρειάζονται καθημερινά και που οδηγούν

σε συχνό δανεισμό, πώληση αντικειμένων ή κλοπή χρημάτων.

o Επικίνδυνη συμπεριφορά όπως οδήγηση αυτοκινήτου ή δικύκλου κάτω από

την επήρεια ναρκωτικών.

o Συμμετοχή σε φυσικά επικίνδυνες καταστάσεις, όπως συμπλοκές, επικίνδυνες

ακροβασίες κ.λ.π.

Β. Διαταραχές της κοινωνικής του ζωής, όπως:

o Εγκατάλειψη παλαιών φίλων και αγαπημένων δραστηριοτήτων.

o Δημιουργία νέων φίλων που μπορεί να είναι γνωστοί χρήστες ναρκωτικών.

o Εγκατάλειψη κάθε κοινωνικής δραστηριότητας.

Γ. Φυσικά σημεία, όπως:

o Συχνό αίσθημα κούρασης ή αδιαθεσίας.

o Υπνηλία.

o Επιθετικότητα.

o Κατάθλιψη.

17

o Ανεξήγητοι τραυματισμοί.

o Κακή ισορροπία.

o Μειωμένη μνήμη.

o Ναυτία ή εμετοί.

o Ανεξήγητη απώλεια ή αύξηση βάρους.

o Διαταραχές πίεσης και θερμοκρασίας.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ

Οι συνέπειες των ναρκωτικών ποικίλουν.

Οι βασικότερες είναι:

Α) Η οξεία δηλητηρίαση: μια απ’ τις συνηθισμένες αιτίες θανάτου των

τοξικομανών. Ο εθισμός που οδηγεί και σε μεγαλύτερη δόση αποτελεί σοβαρό

κίνδυνο για τη ζωή του χρήστη. Ο τοξικομανής (όπως είναι αναμενόμενο)

φτάνει στην υπερδόση (=overdose) και κατά συνέπεια στην δηλητηρίαση, που

τελικά οδηγεί σε παράλυση της αναπνοής και της κυκλοφορίας και στο

θάνατο.

18

*Κάποια άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία:

-Οι θάνατοι από ηρωίνη είναι πολλοί συχνοί και προέρχονται από πολλές

αιτίες με συνηθέστερη την λήψη υπερβολικής δόσεως. Αυτό συμβαίνει διότι ο

τοξικομανής νιώθει τόσο έντονη την επιθυμία να πάρει την ηρωίνη, που δεν

ελέγχει ούτε το είδος, ούτε την ποσότητα. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να

ενέσει τον εαυτό του με το δηλητήριο, με αποτέλεσμα να παθαίνει

«ΟΒΕΡΝΤΌΟΥΖ»

-Για τα τοξικομανή άτομα το προσδόκιμο επιβιώσεως είναι τρομερά χαμηλό.

Δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα στατιστικά στοιχεία για να κρίνει κανείς ποια είναι

η βασική αιτία του θανάτου των τοξικομανών στην χώρα μας.

Η τοξικομανία της ηρωίνης είναι ταυτόσημη του θανάτου.

Β) Η τοξικομανία: (η χρόνια δηλητηρίαση) αναπτύχθηκε στην αρχή.

Γ) Οι γενικές λοιμώξεις, όπως η ηπατίτιδα, ο τέτανος, οι πνευμονικές

επιπλοκές, η σηψαιμία, η ενδοκαρδίτιδα κ.α. προκαλούνται από άγνοια (όταν

γίνεται χρήση με ενέσεις). Σε έρευνα αποδείχτηκε ότι μετά το 1978 άρχισαν να

νοσηλεύονται αρκετοί τοξικομανής για ηπατίτιδα. Ήταν άνθρωποι που άνηκαν

στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα και ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν τα 24

χρόνια.

Δ) Η πρόσμειξη των ναρκωτικών με άλλες ουσίες. Πολλοί θάνατοι

αποδίδονται στις διάφορες ουσίες, με τις οποίες τα κυκλώματα διακίνησης

νοθεύουν τα ναρκωτικά για το κέρδος. Την ίδια νοθεία κάνουν και χρήστες

προκειμένου να εξασφαλίσουν χρήματα για την δόση τους.

Ε) Η λήψη ναρκωτικών στην διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αν μια γυναίκα

ναρκομανής μείνει έγκυος, το έμβρυο που δέχεται την επίδραση του

ναρκωτικού θα αναπτύξει σωματική εξάρτηση. Μετά την γέννησή του θα

παρουσιάζει το φοβερό πόνο της εξάρτησης από το ναρκωτικό. Το 1970, από

τους 20.000-30.000 ηρωινομανείς από τη Φιλαδέλφεια (ΗΠΑ) η μια στους

19

πέντε ήταν γυναίκα και οκτώ στις δέκα βρίσκονταν σε αναπαραγωγικές

ηλικίες.

ΣΤ) Οι γενικές κοινωνικές συνέπειες οι οποίες είναι τεράστιες. Παρόλο που

γνωρίζουμε τις ειδικές συνέπειες απ’ τη χρήση των ναρκωτικών είναι δύσκολο

να προσδιορίσουμε τις άπειρες κοινωνικές προεκτάσεις τους. Το κοινωνικό

και οικονομικό κόστος από την κατάχρηση τοξικών ουσιών είναι υπερβολικό

σε συνδυασμό με τα εγκλήματα, τη βία και τη διάβρωση των ηθικών αξιών

που προκαλούν.

20

«ΠΟΙΑ ΑΙΤΙΑ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ;»

21

ΑΙΤΙΑ ΧΡΗΣΗΣ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ

Η μάστιγα που ταλανίζει τη σύγχρονη κοινωνία είναι αυτή των

ναρκωτικών.

Η πρόληψη αλλά και η αντιμετώπιση της διακίνησης και χρήσης των ουσιών

αυτών απαιτεί τη βαθιά γνώση των αιτιών, που οδηγούν το άτομο στη χρήση

τους.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Η κοινωνία μέσα στην οποία το άτομο γεννιέται και εξελίσσεται παίζει

σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση προτύπων συμπεριφοράς, στη δημιουργία

ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας και γενικά στην κοινωνική του

προσαρμογή.

Η πρώτη κοινωνική ομάδα στην οποία το άτομο εντάσσεται με τη γέννηση του

είναι η οικογένεια. Έτσι η επίδραση της στην ανάπτυξη του παιδιού και την

ψυχική του υγεία είναι καθοριστική.

Συμβαίνει αρκετές φορές μέσα στη γενικότερη κρίση αξιών και θεσμών της

σύγχρονης εποχής η οικογένεια να μην παρέχει θετικά πρότυπα μίμησης. Το

άγχος των γονιών να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές απαιτήσεις της εποχής

τους περιορίζει στην επιφανειακή εκτέλεση των καθηκόντων τους και την

απομάκρυνση από τον ουσιαστικό τους ρόλο στην ψυχική ανάπτυξη της νέας

γενιάς.

Έτσι το παιδί βρίσκεται σε μια «μετέωρη» θέση που του προκαλεί άγχος,

ανασφάλεια, δυσκολία να ανταποκριθεί στην κοινωνική του προσαρμογή.

Επίσης η εξασθένηση των διαπροσωπικών σχέσεων μέσα στην οικογένεια, η

έλλειψη εποπτείας του παιδιού, το μειωμένο ενδιαφέρον, η υπερβολική

παραχωρητικότητα επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη του παιδιού,

ενθαρρύνουν την απομάκρυνση του από την οικογένεια και ενισχύουν τους

δεσμούς με τους συνομηλίκους.

Έτσι όμως ο ρόλος των γονιών παύει να είναι καθοριστικός στη συμπεριφορά

του παιδιού και το ρόλο αυτό πλέον παίζει η παρέα των συνομηλίκων.

Η αποδοχή των κανόνων της παρέας (γλωσσικός κώδικας, ντύσιμο,

προτιμήσεις, συμπεριφορά…..) αποτελεί στοιχείο που ευνοεί την αίσθηση του

παιδιού ότι ανήκει στην ομάδα.

22

Βέβαια με την παρέα τα παιδιά ανεξαρτητοποιούνται και αποκτούν

αυτοπεποίθηση και κοινωνικές δεξιότητες, υπάρχει όμως πιθανότητα να

ακολουθήσουν αρνητικά πρότυπα συμπεριφοράς, ή επικίνδυνες οδούς όπως

η χρήση ουσιών, στην προσπάθεια τους να αντιδράσουν στο οικογενειακό

περιβάλλον, προβάλλοντας μια κακώς εννοούμενη ανεξαρτησία.

Όμως η πιθανότητα ενός νέου να κάνει χρήση ναρκωτικών για να

μιμηθεί τους φίλους ή από περιέργεια περιορίζεται σημαντικά από ένα θετικό

υγειές οικογενειακό περιβάλλον, αφού η γονική επίδραση είναι πιο πρόωρη

και διαρκέστερη σε σχέση με αυτή των φίλων.

Είναι σημαντικό λοιπόν να προβάλλονται θετικά πρότυπα στην

οικογένεια, αφού οδηγούν στην σωστή επιλογή φίλων και απομακρύνουν το

νέο από προβληματικές συμπεριφορές όπως τη χρήση ναρκωτικών. Έτσι η

οικογένεια μπορεί να θωρακίσει το παιδί απέναντι στον κίνδυνο των

ναρκωτικών .

Υπάρχουν ακόμη γενικότεροι παράγοντες που μπορεί ευνοούν την

χρήση ναρκωτικών και ο ρόλος τους σαν αιτίες πρέπει να μελετηθεί. Ο

υπερκαταναλωτισμός, η διαφήμιση και τα Μ.Μ.Ε δημιουργούν συχνά

αρνητικά πρότυπα στους νέους, τους δημιουργούν μια εικονική

πραγματικότητα ωραιοποιημένη, η οποία απέχει πολύ από την

καθημερινότητα. Έτσι μπορεί να μιμηθούν πρότυπα που αποπνέουν δύναμη

και λάμψη, παρά τις αρνητικές διαστάσεις που μπορεί να εμπεριέχουν.

Επίσης το εκπαιδευτικό σύστημα όταν είναι προσανατολισμένο προς τη

συσσώρευση γνώσης και τις υψηλές επιδόσεις, μένει μακριά από τις ψυχικές

και κοινωνικές ανάγκες των εφήβων, τους στερεί κάθε δημιουργική και κριτική

προσέγγιση της ζωής τους, τους απομακρύνει από την κοινωνική

πραγματικότητα και προκαλεί αντιφάσεις και απογοητεύσεις.

Ατομικοί παράγοντες

Οι σημερινές κοινωνικές συνθήκες, άλλα και τα προβλήματα που

υπάρχουν οδηγούν το άτομο σε συναισθηματική αστάθεια και ευνοούν τη

χρήση ουσιών, αφού τα ναρκωτικά είναι ένας τρόπος που τα προβλήματα

απωθούνται.

Ειδικά στην εφηβεία που συμβαίνουν σημαντικές αναπτυξιακές αλλαγές, ο

έφηβος αναζητά την προσωπική του ταυτότητα, συχνά υπάρχει έντονη

23

συναισθηματική φόρτιση, προβληματισμοί και διλήμματα τάση διερεύνησης

και πειραματισμού σε νέες καταστάσεις.

Η προσπάθεια για αποδοχή και καταξίωση μπορεί να οδηγήσει προς λάθος

κατεύθυνση.

Γενετικοί παράγοντες

Πειράματα (κυρίως με αρουραίους) και μελέτες περιπτώσεων έχουν

δείξει οι μερικές φορές υπάρχει μια γενετική προδιάθεση για τη χρήση

ορισμένων ουσιών.

Κληρονομικοί παράγοντες μπορεί να προδιαθέσουν κάποιους ανθρώπους να

αναπτύξουν προβλήματα σχετικά με τα ναρκωτικά. Όμως τέτοιοι παράγοντες

αλληλεπιδρούν με τη διαθεσιμότητα, τον κοινωνικό περίγυρο και άλλους

σημαντικούς παράγοντες.

Η χρήση είναι μάλλον απίθανο να οφείλετε σε ένα μόνο παράγοντα.

Συνοψίζοντας:

Γενικοί παράγοντες όπως:

α) Η πολλαπλή κρίση που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία αποτελεί αιτία

που οδηγεί τους νέους στα ναρκωτικά.

β) Η κρίση του πολιτισμού μας, ο οποίος είναι πολιτισμός με υλιστικό –

καταναλωτικό προσανατολισμό. Έτσι τη θέση των ιδανικών και των αξιών την

έχει πάρει ο ευδαιμονισμός.

γ) Κρίση οικογενειακή. Η υπερπροσφορά υλικών αγαθών, η έλλειψη

διαλόγου και επικοινωνίας, η απουσία ιδανικών και προβληματισμού, η

διάλυση του θεσμού.

δ) Κρίση πολιτική. Ένας χώρος που πρέπει να δίνει τη δυνατότητα στους

νέους να δραστηριοποιούνται, να κοινωνικοποιούνται, να εκφράζονται, να

κτίζουν όνειρα και ελπίδες, που όμως σήμερα απωθεί και απομακρύνει

αυξάνοντας την απολιτικοποίηση.

ε) Κρίση ανθρωπίνων σχέσεων. Η ζωή στα μεγάλα αστικά κέντρα προσφέρει

άγχος και μοναξιά.

στ) Κρίση ηθική. Κυριαρχία υλιστικών αξιών, ανταγωνισμός, απομάκρυνση

από την παράδοση και τη θρησκεία.

Αλλά και προσωπικοί λόγοι:

24

i) Η περιέργεια

ii) Οι συναναστροφές

iii) Ο υπερκορεσμός των αναγκών και η αναζήτηση νέων εμπειριών

iv) Τα πρότυπα –ινδάλματα, η μόδα.

v) Οι προβληματικές οικογένειες.

vi) Η έλλειψη πληροφόρησης.

vii) Οικονομικά προβλήματα και ανεργία

viii) Η δυσκολία αντιμετώπισης των προβλημάτων και ομαλής ένταξης στο

κοινωνικό σύνολο.

και παίζουν καθοριστικό ρόλο για να οδηγηθεί ένας νέος στα ναρκωτικά…

25

«ΠΟΙΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ;»

26

Πρόληψη

Για την πρόληψη της χρήσης των ναρκωτικών απαραίτητη είναι η

συμμετοχή όλων των θεσμών και φορέων κοινωνικοποίησης των νέων

(οικογένεια, σχολείο, ευρύτερη κοινότητα). Το περιεχόμενο και η μεθοδολογία

εφαρμογής των προγραμμάτων πρόληψης θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη

τις ανάγκες των πληθυσμιακών ομάδων.

Στόχος των μέτρων πρόληψης των ναρκωτικών είναι η μείωση του αριθμού

των ατόμων που αρχίζουν τη χρήση ουσιών ή η καθυστέρηση της χρήσης

ναρκωτικών σε μεταγενέστερη ηλικία, μειώνοντας έτσι με τον τρόπο αυτό το

μέγεθος του προβλήματος των ναρκωτικών. Οι πιο αποτελεσματικές

στρατηγικές συνδυάζουν την πληροφόρηση σχετικά με τα ναρκωτικά μαζί με

επιλεγμένες συμπεριφοριστικές και γνωστικές τεχνικές, οι οποίες θα

λειτουργήσουν προληπτικά.

Η πρόληψη διακρίνεται ανάλογα με την ομάδα-στόχο.

Η καθολική πρόληψη απευθύνεται στο γενικό πληθυσμό (συνήθως στους

νέους), π.χ. στα σχολεία, ενώ η επικεντρωμένη πρόληψη στοχεύει σε

ευπαθείς ομάδες και η εξειδικευμένη πρόληψη στοχεύει σε ευάλωτα άτομα,

άτομα υψηλού - κινδύνου.

Η πρωτογενής πρόληψη έχει ως στόχο κυρίως τους νέους γι’ αυτό και

περιλαμβάνει την ενημέρωση του μαθητικού πληθυσμού για τα ναρκωτικά,

κυρίως μέσω ειδικών προγραμμάτων, τα οποία εφαρμόζονται στα σχολεία και

στους χώρους ψυχαγωγίας. Η πληροφόρηση δεν απευθύνεται μόνο στους

νέους αλλά και στους γονείς, οι οποίοι είναι απαραίτητο να γνωρίζουν τις

αρνητικές συνέπειες των ναρκωτικών και της εξάρτησης. Η πρωτογενής

πρόληψης συντελείται μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και των

ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο, προβάλλοντας μια σειρά μηνυμάτων κατά της

χρήσης των ναρκωτικών.

Τα τελευταία χρόνια δίνεται μεγάλη έμφαση στον τομέα της πρόληψης,

άλλωστε «η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία». Με ποιον τρόπο γίνεται η

πρόληψη;

1. Πρόληψη της χρήσης των ναρκωτικών δεν είναι μόνο η ενημέρωση. Η

ενημέρωση μπορεί να αυξάνει τη γνώση, αλλά δεν συνεπάγεται και την

τροποποίηση των στάσεων και της συμπεριφοράς των ατόμων. Η πρόληψη,

για να είναι αποτελεσματική, οφείλει να συμπληρώνει την πληροφόρηση με

27

μια εκπαιδευτική διαδικασία που να συμβάλλει στην διαμόρφωση μιας πιο

υπεύθυνης στάσης σε σχέση με τις επιλογές που κάνει το άτομο στη ζωή του.

Αυτό μπορεί να γίνει με τις σύγχρονες μεθόδους της ενεργητικής μάθησης.

2. Επίσης σημαντική θεωρείται και η λήψη ευρύτερων κοινωνικών μέτρων.

Έτσι ο περιορισμός της έμμεσης «διαφήμισης» ψυχοτρόπων ουσιών μέσα

από τα ΜΜΕ. Συχνά η προβολή, μέσα από διάφορες εκπομπές, της άποψης

ότι το χτίσιμο μιας καριέρας και η συνακόλουθη κοινωνική καταξίωση πολλών

δημοφιλών προσώπων (ηθοποιών, τραγουδιστών κλπ) συνοδεύεται από τη

χρήση διεγερτικών ουσιών, αποτελεί λανθασμένο πρότυπο για τους νέους.

Αυτό έχει οδηγήσει στην αντίληψη ότι ουσίες, όπως η κοκαΐνη, βοηθούν την

ένταξη στο χώρο του θεάματος και των καλλιτεχνών. Χρειάζεται επομένως

κριτική στάση και όχι παθητική αποδοχή όσων προβάλλονται από τα ΜΜΕ,

επίσης έλεγχος με όρους ποιότητας των προσφερόμενων αγαθών από αυτά.

3. Πρόληψη δεν σημαίνει άμεσα αποτελέσματα. Η αλλαγή στάσεων και η

διαμόρφωση πιο υπεύθυνης συμπεριφοράς απαιτεί χρόνο και προσπάθεια.

Χρειάζεται συνέχεια και συνέπεια στα προγράμματα, μέχρι να δώσουν

αποτελέσματα.

Θεραπεία

Θεραπεία με Υποκατάσταση

Η αύξηση του αριθμού των χρηστών που σημειώθηκε στη χώρα μας αρχές

δεκαετίας του΄80, η εμφάνιση του ιού του AIDS και η ταχεία εξάπλωσή του

στους χρήστες ηρωίνης, η αύξηση της διάθεσης όλων των ναρκωτικών και

ιδιαίτερα της ηρωίνης στη χώρα μας κατέστησαν αναγκαία την αλλαγή της

νομοθεσίας μας, ώστε να καταστεί δυνατή η φαρμακευτική αντιμετώπιση των

χρονίως εξαρτημένων από ηρωίνη ατόμων με τη χορήγηση υποκατάστατων

ναρκωτικών ουσιών («πρόγραμμα υποκατάστασης»).

Το 1993, με το Νόμο 2161/1993 (ιδρυτικός νόμος του ΟΚΑΝΑ) προβλέπεται η

ίδρυση μονάδων υποκατάστασης, ενώ με υπουργική απόφαση (ΓΕΟ/25/6-4-

28

95, ΦΕΚ 254 Β΄) προσδιορίστηκαν οι προδιαγραφές για την ίδρυση και τη

λειτουργία Πειραματικών Προγραμμάτων Yποκατάστασης (ΠΠΥ) για

εξαρτημένους χρήστες ηρωίνης. Τον Ιανουάριο του 1996 ο ΟΚΑΝΑ ξεκίνησε

το πρώτο στη χώρα μας ΠΠΥ με χορήγηση μεθαδόνης, και ίδρυσε τις δύο

πρώτες μονάδες υποκατάστασης, μία στην Αθήνα και μία στη Θεσσαλονίκη.

Η υποκατάσταση εφαρμόζεται σήμερα σε όλα τα κράτη-μέλη της Eυρωπαϊκής

Ένωσης στα οποία η θεραπευτική αυτή μέθοδος καλύπτει περίπου τα 2/3 των

θέσεων θεραπείας. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει ομοφωνία όσον αφορά τα

οφέλη της θεραπείας αυτής, καθώς τα επιστημονικά δεδομένα από τις άλλες

χώρες και τη δική μας δείχνουν ότι η θεραπεία υποκατάστασης συμβάλλει στη

μείωση της εγκληματικότητας, των λοιμωδών νοσημάτων, των θανάτων που

συνδέονται με τα ναρκωτικά καθώς και του κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ

ταυτόχρονα βοηθά στην κοινωνική επανένταξη των θεραπευμένων.

Όμως η θεραπεία υποκατάστασης δεν είναι πανάκεια, ούτε και η πιο

κατάλληλη για όλα τα εξαρτημένα από οπιούχες ουσίες άτομα. Γι’ αυτό για να

γίνει δεκτό ένα άτομο στη θεραπεία υποκατάστασης στη χώρα μας

εξετάζονται ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η ηλικία και η προηγούμενη

προσπάθεια θεραπείας σε «στεγνό» θεραπευτικό πρόγραμμα. Στόχος είναι η

πλήρης απεξάρτηση του ατόμου, παρά να παίρνει ένα φάρμακο, ίσως για

πολλά χρόνια. Υπάρχουν όμως χρόνιοι και βαριά εξαρτημένοι χρήστες που

δεν κατορθώνουν να απεξαρτηθούν στα «στεγνά» προγράμματα και

επομένως έχουν ανάγκη από μια θεραπεία με υποκατάστατα.

Στα Προγράμματα Υποκατάστασης παρέχεται φαρμακευτική θεραπεία σε

συνδυασμό με ψυχοκοινωνική υποστήριξη και θεραπεία της ψυχιατρικής και

σωματικής συννοσηρότητας. Εκτός από τη μείωση της χρήσης ναρκωτικών

επιδιώκεται η διασφάλιση της δημόσιας υγείας από τη μετάδοση

μολυσματικών ασθενειών. Σημαντικό είναι το άτομο που ακολουθεί ένα τέτοιο

πρόγραμμα να καταφέρει να σταθεροποιηθεί σε ένα κανονικό τρόπο ζωής

που θα συνοδεύεται από βελτίωση των οικογενειακών και κοινωνικών

σχέσεων, καθώς και από ενδιαφέρον για εκπαίδευση ή κατάρτιση, ώστε να

οδηγηθεί στην επαγγελματική αποκατάσταση.

29

Τα «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα

Τα λεγόμενα «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα στηρίζονται στην

ψυχοκοινωνική θεραπεία και στόχο έχουν την απεξάρτηση από όλες τις

ουσίες και την κοινωνική επανένταξη. Δε χρησιμοποιούν φάρμακα

υποκατάστασης για την αντιμετώπιση της εξάρτησης.

Τα πρώτα «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα αναπτύχθηκαν στη χώρα μας

στις αρχές της δεκαετίας του '80, από το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (18

ΑΝΩ) και το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), και είχαν τη

μορφή θεραπευτικών κοινοτήτων με εσωτερική παραμονή για διάστημα

τουλάχιστον ενός έτους. Αναπτύχθηκαν διάφορων τύπων «στεγνών»

θεραπευτικών προγραμμάτων, όπως της ημερήσιας παραμονής ή του τύπου

των εξωτερικών ιατρείων, των ειδικών προγραμμάτων για εφήβους, γυναίκες

και άτομα με ψυχιατρική συννοσηρότητα ή των προγραμμάτων υπό μορφή

αυτοβοήθειας για ενήλικες και εφήβους.

Κατά κανόνα τα «στεγνά» προγράμματα έχουν καλύτερα αποτελέσματα σε

άτομα που επιδεικνύουν ισχυρό κίνητρο να θεραπευτούν, είναι νεαρότερα σε

ηλικία και έχουν λιγότερο βεβαρημένο ιστορικό εξάρτησης. Η ένταξη και η

θεραπεία στα «στεγνά» προγράμματα ενδείκνυται για όλα τα εξαρτημένα

άτομα, πριν αυτά αποφασίσουν να ζητήσουν βοήθεια στο πρόγραμμα

υποκατάστασης.(στοιχεία από τον ΟΚΑΝΑ)

Εξειδικευμένα Κέντρα Κοινωνικής και Επαγγελματικής Ένταξης

Παράλληλα λειτουργούν κέντρα κατάρτισης και εξειδίκευσης σε

πολλούς επαγγελματικούς τομείς των υπό απεξάρτηση ή των απεξαρτημένων

από ουσίες ατόμων, με στόχο την ομαλή επανένταξή τους στο κοινωνικό

σύνολο και την αγορά εργασίας.

Ταυτόχρονα, επιδιώκεται η ευαισθητοποίηση των επαγγελματικών

φορέων, των επιχειρήσεων και των εργοδοτών σε θέματα προώθησης στην

αγορά εργασίας των καταρτιζόμενων, μέσω ειδικών κινήτρων που έχει

θεσπίσει η Πολιτεία για την αποτελεσματική επαγγελματική ενσωμάτωση των

συγκεκριμένων ατόμων.

Εκτός από την επαγγελματική κατάρτιση παρέχονται στους καταρτιζόμενους

και υπηρεσίες προώθησης στην αγορά εργασίας όπως: σύνδεση με

30

εργοδοτικούς φορείς και διαμεσολάβηση σε εργοδότες, συμβουλευτική για

διάφορα θέματα, όπως τη δημιουργία, την οργάνωση και τη λειτουργία

εταιρικών σχημάτων, κ.α..

Ένα τέτοιο εξειδικευμένο κέντρο είναι το Εξειδικευμένο Κέντρο

Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΚΕΚ) του ΟΚΑΝΑ που πιστοποιήθηκε από το

Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης (ΕΚΕΠΙΣ) το 1998 και έλαβε νέα πιστοποίηση

ως Εξειδικευμένο Κέντρο Κοινωνικής και Επαγγελματικής Ένταξης (ΕΚΚΕΕ),

το 2002.

Τα άτομα επίσης κινητοποιούνται και ενισχύονται να συμμετέχουν

δραστηριότητες, όπως πολιτιστικές ή αθλητικές που οργανώνονται από τα

κέντρα, αλλά και σε δραστηριότητες που αναπτύσσουν φορείς της ευρύτερης

κοινότητας.

31

«ΠΟΙΑ Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ

ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ;»

Η ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΣ

32

Σε έρευνα που πραγματοποιήσαμε σε νέους της περιοχής

διαπιστώσαμε τα εξής:

33

34

35

36

37

38

39

40

41

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Γεωργάκας Παναγιώτης (2007), Εξάρτηση μια ατομική επιλογή. Απεξάρτηση,

μια συλλογική διαδικασία. ,Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Επίκεντρο.

-Καλοτεράκης Φαίδωνας, Καλαμπαλίκης Βασίλης (2010), Ναρκωτικά, Αθήνα,

εκδόσεις Δομή-Αρχονταρίκι

-Μάτσα Κατερίνα (2013), Ταπείνωση και ντροπή, Γυναίκες τοξικομανείς,

Αθήνα, εκδόσεις Άγρα

-Παπαδάτος Γιάννης (2010), Ναρκωτικά και εφηβεία, Αθήνα, εκδόσεις

Gutenberg- Γιώργος & Κώστας Δαρδανός

-Ρούσσης Αναστάσιος (2007), Ναρκωτικά και ανήλικοι, ο ρόλος της

οικογένειας, Αθήνα, εκδόσεις Γρηγόρης

-Τσαρούχας Κώστας (2000), Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ, Αθήνα,

εκδόσεις ΑΛΗΘΕΙΑ

Ηλεκτρονικές διευθύνσεις:

http://www.arogi12.gr/narkvtika/Ναρκωτικά και Απεξάρτηση

http://gr.drugfreeworld.org/Δεδομένα για τα Ναρκωτικά

http://www.iatronet.gr/narkvtika

http://www.kethea-strofi.gr

http:// www.okana.gr/ Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών /Απεξάρτηση

χρηστών

http://weed-ellas.blogspot.gr/2013/12/blog-post