Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’Oncologia
CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA:
NUEVA PROPUESTA Y VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
Raquel Ibáñez Pérez
Programa de Recerca en Epidemiologia del CàncerInstitut Català d'Oncologia, IDIBELL
L’Hospitalet de Llobregat (Barcelona)[email protected]
Actualització en patologia del VPH
Tarragona, 9 de Junio de 2016
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
CARCINOGÉNESIS CERVICAL
CÁNCER CERVICAL
CIN2
8-10%
• NORMAL
50-70%
PREVALENCIA DE LA INFECCIÓN POR VPH
EPITELIO NORMALCIN1 CIN3
85%90%
99-100%
Epitelio cervical normal
Epitelio cervical normal
Infección por VPH
Infección por VPH
Lesiones precancerosas
Lesiones precancerosas
Cáncer de cuello uterino invasor
Cáncer de cuello uterino invasor
Adquisición de la infección por VPH
Eliminación
Progresión de la infección
Regresión
Invasión
Persistencia de la infección
LSIL/CIN 1LSIL/CIN 1 HSIL/CIN2HSIL/CIN2 HSIL/CIN3-CIS
HSIL/CIN3-CIS
Tiempo (años)0 > 10
527.624 nuevos casos/año527.624 nuevos casos/año
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
EL CÁNCER DE CUELLO UTERINO ES ALTAMENTE EVITABLE
• NORMAL
PREVENCIÓN PRIMARIA: Vacunas profilácticas
• Vacuna bivalente: VPH 16/18
• Vacuna tetravalente: VPH 16/18/6/11
• Vacuna nonavalente: VPH 16/18/31/33/45/52/58/6/11
Todas ellas indicadas para individuos a partir de los 9 años de edad.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
LA PREVENCIÓN SECUNDARIA
• NORMAL
PRUEBA DE CRIBADO
SENSIBILIDADDETECCIÓN
CIN2+
ESPECIFICIDADDETECCIÓN
CIN2+CARACTERÍSTICAS
Citología cervical
De moderadaa baja y variable
Alta
Baja reproducibilidad (interpretación subjetiva). Requiere de repetición frecuente, instalaciones adecuadas y personal cualificado para su lectura.
Detección de VPHs
oncogénicosAlta Moderada
a alta
Validadas a nivel clínico para su uso en cribado, objetivas, automatizadas, reproducibles, precisas y eficaces.
PREVENCIÓN SECUNDARIA: Cribado cervical
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
LA PRUEBA DE DETECCIÓN DE VPH REVOLUCIONA EL CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO
1995-2004. Estudios comparando la citología con la prueba de detección de VPH para detección CIN2+. Pruebas VPH HC2 y GP5+/6+ PCR.(HPVToday, vol6).
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
LA PRUEBA DE DETECCIÓN DE VPH REVOLUCIONA EL CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO
2006. Meta-análisis: Sensibilidad VPH SUPERIOR a la de la citología:
1) como prueba de cribado primario, ya sea sola o en combinación con la citología
2) como prueba de triaje de mujeres con resultados de ASC-US
3) como prueba de seguimiento después del tratamiento quirúrgico de lesiones preneoplásicas (Arbyn et al., 2006).
Cribado primario:
Comparación de la sensibilidad y especificidad de la HC2 respecto a la de la citología (>=ASCUS+) para la predicción de CIN2+.
Datos de 18 estudios, incluyendo 2 ensayos aleatorizados.
1,23 (1,13-1,33) 0,94 (0,92-0,96)Global (IC 95%) Global (IC 95%)
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
LA PRUEBA DE DETECCIÓN DE VPH REVOLUCIONA EL CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO
2007-2008. Datos de ensayos clínicos aleatorizados europeos (POBASCAM, ARTISTIC, NTCC, SWEDESCREEN) aportan nueva evidencia en situaciones de cribado, con periodos de seguimiento. (Ronco et al., 2006; Naucler et al., 2007; Kitchener et al., 2007; Bulkmans et al., 2007).
Ensayos clínicos aleatorizados europeos – primera ronda
Estudio N Edad Control Intervención
Detección CIN3+ /1.000 mujeres
Control Intervención
NTCC Phase I (Italy) 45.174 25-60 Citología (C) HC2 + citología (L)
2 2
NTCC Phase II (Italy) 49.196 25-60 Citología (C) HC2 1 2
Public Health Trial (Finland) 39.884 30-60 Citología (C) HC2 1 1
Swedescreen (Sweden) 12.527 32-38 Citología (C) PCR + citología (C)
9 12
POBASCAM (The Netherlands) 17.155 29-56 Citología (C) PCR + citología (C)
5 8
ARTISTIC (UK) 24.510 20-64 Citología (L) HC2 + citología (L)
- 11
C: c
itolo
gía
conv
enci
onal
L: c
itolo
gía
líqui
da.
Dat
os Ly
nge
and
Reb
olj,
2009
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
LA PRUEBA DE DETECCIÓN DE VPH REVOLUCIONA EL CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO
2009. Guía para su validación clínica para su uso en cribado (Meijer et al., 2009).
Gold standard HC2 y GP5+/6+ PCR
2014. Datos de segundas rondas de los ensayos clínicos aleatorizados europeos
Mayor reducción cáncer invasor en un cribado con VPH
Mujeres con test negativo al inicio
Tiempo (años)
Det
ecci
ón a
cum
ulad
a po
r 10
0.00
0 m
ujer
es
Citología
VPH
(Ronco et al., 2004)
Tasa de detección acumulada de cáncer cervical
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
LA PRUEBA DE DETECCIÓN DE VPH REVOLUCIONA EL CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO
2015. Publicación de la Guías Europeas (von Karsa et al., 2015)
Recomendaciones:
1. Pruebas de VPH como prueba de cribado primaria.
2. Programa organizado poblacional.
3. Evitar el uso del co-test.
4. No se recomienda VPH en <30 años.
5. Intervalo de cribado (VPH negativo) de al menos 5 años
6. Asegurar un seguimiento adecuado para las mujeres VPH positivas.
7. Asegurar una buena evaluación del programa.
8. Realizar controles de calidad de todo el proceso.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
CRIBADO DE CÁNCER CERVICAL. VPH COMO PRUEBA PRIMARIA
País Prueba Edad Intervalo Año implantación
Holanda VPH 30-65 10 años 2016
Australia VPH 25-74 5 años 2017
Suecia
Citología 23-29 3 años
VPH 30-49 3 años 2017
VPH 50-64 5 años
EE.UU.Citología 21-29 3 años 2012
VPH + citología 30-65 5 años
Inglaterra 2015. Seis laboratorios de cribado están ejecutando un piloto con VPH. VPH 25-64 años, cada 3 años (25-49 años) y cada 5 años (>=50 años).
Italia 2013. Estudios piloto en diferentes zonas del país. VPH 30-35 años cada 5 años.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
1. Publicación de la Guía Española (Torné et al., 2014)
CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINOSITUACIÓN ACTUAL EN ESPAÑA
2. Recomendaciones del Ministerio de Sanidad (en preparación)
Grupo de trabajo activo desde mayo 2015Propuesta: VPH a partir de los 35 años cada 5 años. Informe sobre Eficiencia y sostenibilidad del
cribado de cáncer de cérvix en el Sistema Nacional de salud
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
EL CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
EL PROBLEMA DE CATALUÑA
378 nuevos casos de cáncer cervical son diagnosticados anualmente
(incidencia 7,2 por 105 mujeres, 2,8% of de todos los tumores en mujeres)
Unas 7.000 mujeres son derivadas a algún tipo de seguimiento al año
82 muertes por cáncer cervical al año (mortalidad 1,1 por 105 mujeres)
71% de las mujeres con cáncer cervical carecen de historia de cribado previa
Cleries et al, 2014; Ibáñez et al, 2015
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
PROTOCOLO DE LAS ACTIVIDADES DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
IMPLANTACIÓN: Junio 2006
TIPO: Oportunista, acceso gratuito
OBJETIVOS: Mejorar la calidad, cobertura y efectividad de las estrategias de prevención del cáncer de cuello uterino en toda Cataluña
INSTITUCIONES IMPLICADAS:
350 centros de Atención Primaria (CAP)
42 centros de ginecología de primer nivel (ASSIR)
50 laboratorios de citología
12 laboratorios de VPH
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
PROTOCOLO DE LAS ACTIVIDADES DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS DE CRIBADO
POBLACIÓN DIANA:
Mujeres de 25-65 años
HERRAMIENTA DE CRIBADO PRIMARIA:
Citología: convencional y líquida
Se mantienen los circuitos previamente establecidos
Comienzo a los 3 años del inicio de las relaciones sexuales o a partir de los 25 años de edad
65 años
Intervalo de 3 años entre citologías
Introducción de la prueba de VPH HC2
Mujeres > 40 años sin citología previa en los últimos 5 años
(cribado inadecuado o insuficiente).
Seguimiento de atipias de significado incierto (ASC-US)
Seguimiento post-tratamiento quirúrgico de lesiones
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
PROTOCOLO DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO. EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO
https://www.hpvcentre.net/cribratge/
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
PROTOCOLO DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO. EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012
Ibáñez et al, 2014
PRINCIPALES RESULTADOS
Los resultados obtenidos van en acuerdo a la evidencia científica actual
1. Necesidad de un cribado poblacional :
Cobertura e intervalo de cribado:
- Cobertura del 40,8% entre la población atendida de 25-65 años (periodo 2008-2011)
- El 50% de las mujeres entre 25-65 años no vuelven a la segunda ronda (periodo 2008-2011)
https://www.hpvcentre.net/cribratge/
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
PROTOCOLO DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO. EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012
Ibáñez et al, 2014
PRINCIPALES RESULTADOS
Los resultados obtenidos van en acuerdo a la evidencia científica actual
2. Eficacia de la prueba de VPH utilizada como triaje:
Evaluación en los casos de ASC-US:
- En mujeres con ASC-US, todos los casos CIN2+ excepto uno (35/36) en mujeres VPH positivas.
- VPN negativo muy elevado a 3 años.
https://www.hpvcentre.net/cribratge/
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
PROTOCOLO DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO. EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012
Ibáñez et al, 2014
PRINCIPALES RESULTADOS
Los resultados obtenidos van en acuerdo a la evidencia científica actual
3. Eficacia de la prueba de VPH vs la citología como prueba de cribado primario:
Evaluación en los casos de con un cribado inadecuado:
https://www.hpvcentre.net/cribratge/
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN
CATALUÑA
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
JUSTIFICACIÓN
• Mejorar aspectos identificados en la evaluación del Protocolo 2006.
• Actualización en base a las evidencias científicas actuales.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
Situación actual:
• Elaboración de un nuevo protocolo.
• Aprobado por el comité científico.
• A la espera de una propuesta de implantación poblacional.
Coordinado por el Institut Català d’Oncologia
Avalado por 16 sociedades científicas catalanas:
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
Agència de Salut Pública de CatalunyaAQUASAssociació Catalana de LlevadoresCATSALUTConsorci de Salut i Social de CatalunyaHospital Clínic - Centre de diagnòstic biomèdicInstitut Català d’OncologiaInstitut Català de la Salut
Institut Català de les DonesLaboratori d'ACL Papil·lomavirusParc Taulí Sabadell. La UnióSocietat Catalana d’Obstetrícia i GinecologiaSocietat Catalana de CitopatologiaSocietat Catalana de ContracepcióSocietat Catalana de Medicina Familiar i ComunitàriaSocietat de Salut Pública de Catalunya i de Balears
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
PRINCIPALES PROPUESTAS
• Incorporación de la prueba de VPH como prueba primaria.
• Cribado poblacional.
Oportunista Poblacional
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS PROPUESTAS
1. Establecer un cribado poblacional organizado.
2. Medidas de cribado en función de la edad de la población diana.
3. Establecer los controles de calidad necesarios.
4. Evaluación del protocolo de cribado.
5. Difusión.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS PROPUESTAS
1.Establecer un cribado poblacional organizado.
2. Medidas de cribado en función de la edad de la población diana.
3. Establecer los controles de calidad necesarios.
4. Evaluación del protocolo de cribado.
5. Difusión.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS PROPUESTAS
1. Establecer un cribado poblacional organizado.
•. Ofrecer el cribado a toda la población a riesgo.
•. Alcanzar la máxima cobertura y mantenerla en el tiempo.
¿Qué se tiene que tener en cuenta?
.El uso de un único protocolo en el territorio.
.Identificar a la población diana.
.Identificar las variables excluyentes.
.Elaborar y enviar las cartas con una cita ya establecida.
.Volver a contactar con las mujeres que no vienen y apuntar razón en HC.
.Consentimiento informado.
.Asegurar el seguimiento de las mujeres positivas (triaje, tratamiento) y negativas (siguiente
ronda).
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS PROPUESTAS
1. Establecer un cribado poblacional organizado.
•. Ofrecer el cribado a toda la población a riesgo.
•. Alcanzar la máxima cobertura y mantenerla en el tiempo.
¿Qué se tiene que tener en cuenta?
.El uso de un único protocolo en el territorio.
.Identificar a la población diana.
.Identificar las variables excluyentes.
.Elaborar unos criterios de prioridad a la hora de citar (% de mujeres según criterio).
.Elaborar y enviar las cartas con una cita ya establecida.
.Volver a contactar con las mujeres que no vienen y apuntar razón en HC.
.Consentimiento informado.
.Asegurar el seguimiento de las mujeres positivas (triaje, tratamiento) y negativas (siguiente
ronda).
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS PROPUESTAS
1. Establecer un cribado poblacional organizado.
2. Medidas de cribado en función de la edad de la población diana.
3. Establecer los controles de calidad necesarios.
4. Evaluación del protocolo de cribado.
5. Difusión.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
2. Medidas de cribado en función de la edad de la población diana.
a) Mujeres de 25 a 29-34 años: Citología.
•) Citología negativa: citología cada tres años. •) Citología positiva: seguir recomendaciones según el grado de lesión.
b) Mujeres de 30-35 a 65 años: prueba de detección de ADN/ARN para tipos VPH alto riesgo oncogénico (con o sin genotipación). Se recomienda la recogida de la muestra de VPH en medio líquido.
• VPH negativo: VPH cada 5 años. • VPH positivo sin genotipación: Triaje con citología.• VPH positivo con genotipación: positivo para 16/18 colposcopia
positivo pero no para 16/18 citología
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’Oncologia
2. Medidas de cribado en función de la edad de la población diana.
a) Mujeres de 25 a 29 años: Citología.
•) Citología negativa: citología cada tres años. •) Citología positiva: seguir recomendaciones según el grado de lesión.
b) Mujeres de 30 a 65 años: prueba de detección de ADN/ARN para tipos VPH alto riesgo oncogénico (con o sin genotipación). b) Se recomienda la recogida de la muestra de VPH en medio líquido.
• VPH negativo: VPH cada 5 años. • VPH positivo sin genotipación: Triaje con citología.• VPH positivo con genotipación: positivo para 16/18 colposcopia
positivo pero no para 16/18 citología
Programa de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
Es importante realizar una transición
controlada de la citología a la prueba de VPH
que permita una adecuada monitorización de
los resultados y una reorganización del
territorio.
Años de transición
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS PROPUESTAS
1. Establecer un cribado poblacional organizado.
2. Medidas de cribado en función de la edad de la población diana.
3.Establecer los controles de calidad necesarios.
4. Evaluación del protocolo de cribado.
5. Difusión.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
3. Establecer los controles de calidad necesarios
• Se proponen los controles de calidad externos e internos para la citología y la prueba de detección de VPH entre los diferentes laboratorios de referencia.
• Finalidad: reproducibilidad de la técnica de cribado fiabilidad y exactitud de los resultados (cribado de alta calidad).
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS PROPUESTAS
1. Establecer un cribado poblacional organizado.
2. Medidas de cribado en función de la edad de la población diana.
3. Establecer los controles de calidad necesarios.
4.Evaluación del protocolo de cribado.
5. Difusión.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
4. Evaluación del protocolo de cribado
• Se proponen los indicadores de evaluación: cobertura, participación, rendimiento de las pruebas, evaluación del diagnóstico y tratamiento.
• Objetivo: correcta implementación y funcionamiento del protocolo en todo el territorio, conocer los resultados obtenidos , así como facilitar la identificación de problemas.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
ESTRATEGIAS PROPUESTAS
1. Establecer un cribado poblacional organizado.
2. Medidas de cribado en función de la edad de la población diana.
3. Establecer los controles de calidad necesarios.
4. Evaluación del protocolo de cribado.
5.Difusión.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
NUEVA PROPUESTA DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA
6. Difusión
• Profesionales implicados: seminarios de trabajo y jornadas científicas, cursos, etc…
• Población general: trípticos y charlas informativas.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
Publicación Marzo 2016
193 Test de VPH comercializados. 127 variantes de los test originales.
Clasificación:
1. hr-HPV DNA screening tests. 2. hr-HPV DNA screening tests with concurrent or reflex partial genotyping for the main hr-HPV
types.3. HPV DNA full genotyping tests.4. HPV DNA type- or group-specific genotyping tests.5. hr-HPV E6/E7 mRNA.6. in situ hybridization DNA and mRNA based HPV tests.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
Sensibilidad analítica vs. sensibilidad clínica: ¿por qué es importante distinguirlas?
• Sensibilidad analítica:Aquellos métodos que son capaces de detectar cualquier infección por VPH, independientemente de la presencia o no de lesiones.
• Sensibilidad clínica: Aquellos métodos que detectan infecciones por VPH asociadas a una enfermedad relevante.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
La elección de la prueba para detectar VPH varía según su aplicación
• Sensibilidad clínica CRIBADO:
Las pruebas de VPH deben detectar VPH-AR y ser informativas en la identificación de mujeres a riesgo de desarrollar CIN2+.
X Identificar mujeres con infección VPH que no necesariamente desarrollaran CIN2+ infecciones transitorias pruebas adicionales innecesarias y sobrediagnóstico.
• Sensibilidad analítica otros estudios:
Evaluar impacto de la vacunación: prevalencia de tipos, protección cruzada, la identificación de nuevos tipos, la discriminación de tipos en las infecciones múltiples y el potencial reemplazo de genotipos.
Investigación epidemiológica de prevalencia de genotipos en distintas poblaciones. (Picconi et al, 2013)
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
¿Cómo se lleva a cabo la validación clínica?
Situación ideal: Cualquier nueva tecnología que se vaya a aplicar en el diagnóstico de cáncer en general debe demostrar en ensayos clínicos controlados y aleatorizados quesu uso disminuye la incidencia de cáncer invasivo a lo largo del tiempo.
Inviable realizar tantos ensayos controlados aleatorizados
Costoso
Tiempo
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
¿Cómo se lleva a cabo la validación clínica?
Comité internacional de expertos (2009)
VALGENT: VALidation of HPV GENotyping tests (2014)
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
¿Cómo se lleva a cabo la validación clínica?
Comité internacional de expertos (2009)
Basado en el rendimiento de HC2 y GP5+/6+ PCR.
Un nuevo ensayo de detección de VPH debe ser por lo menos tan preciso como la
HC2 o GP5+/6+ PCR (sensibilidad y especificidad relativas al gold standard de ≥0,90 y
≥0,98).
Alta reproducibilidad intra e inter-laboratorio.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
¿Cómo se lleva a cabo la validación clínica?
VALGENT: VALidation of HPV GENotyping tests (2014)
Red internacional de expertos.
Explorar el papel potencial de las pruebas de VPH con genotipado en la práctica clínica.
Desarrollar una herramienta para la evaluación y comparación de diferentes ensayos de
genotipado del VPH.
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
Validación en diferentes medios de transporte:
ThinPrep SurePath ¿STM?
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’Oncologia
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
Programa de Recerca en Epidemiologia del Càncer
193 tests
14 tests
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
¿Qué hay que tener en cuenta a la hora de la elección de una técnica de VPH en cribado?
Rango de detección de la prueba Detección como mínimo de tipos de alto riesgo oncogénico.
Validez clínica basada en evidencia científica.
Aprobación y regulación para su uso clínico por las agencias regulatorias: EMA (Europa), FDA (EEUU).
Fiabilidad y reproducibilidad (Controles de calidad).
Fácil manejo (automatización).
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
CONCLUSIONES
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• NORMAL
IDEAS IMPORTANTES
• Las tecnologías de determinación de VPH permiten un cribado del cáncer de cuello uterino de mejor calidad y con mayor eficiencia que la citología.
• Para su uso en cribado siempre tienen que estar validadas a nivel clínico.
• La propuesta de nuevo protocolo seguramente sea una realidad, pero a largo plazo.
• Es importante realizar una transición controlada que permita una adecuada monitorización de los resultados Implantación progresiva en el territorio.
• Es importante continuar trabajando con el protocolo actual mientras llega esa transición ( es único para todo el territorio, es muy bueno si se aplica correctamente y todos trabajamos igual).
• Todos estamos involucrados en el cribado de cáncer de cuello uterino (atención primaria, ginecólogos, matronas, microbiólogos, patólogos, citotécnicos, comités científicos, etc...).
• ¡¡Una buena información a la mujer es vital!!
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’Oncologia
¡MUCHAS GRACIAS POR VUESTRA ATENCIÓN!
Evaluación cribado cáncer de cuello uterino 2008-2012 https://www.hpvcentre.net/cribratge
Información cribado cáncer de cuello uterino en Cataluña http://cancer.gencat.cat
Cursos on-line gratuitos cáncer cervical http://www.e-oncologia.org
Equipo de seguimiento y evaluación de las actividades de cribado
Profesionales implicados en las actividades de cribado de cáncer de cuello uterino en Cataluña
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’Oncologia
CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO EN CATALUÑA:
NUEVA PROPUESTA Y VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
Raquel Ibáñez PérezPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
Institut Català d'Oncologia, IDIBELLL’Hospitalet de Llobregat (Barcelona)
Evaluación cribado cáncer de cuello uterino 2008-2012: https://www.hpvcentre.net/cribratge
Información cribado cáncer de cuello uterino en Cataluña: http://cancer.gencat.cat
Cursos on-line gratuitos cáncer cervical http://www.e-oncologia.org
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
Rodr
ígue
z-Sa
les
et a
l, 20
13
Cobertura del 40,8% entre la población atendida de 25-65 años
Cobertura citológicaPeriodo 2008-2011Centros ICS
El 50% de las mujeres entre 25-65 años no vuelven a la segunda ronda
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012COBERTURA E INTERVALO DE CRIBADO
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’Oncologia
Any 0 Any 1 Any 2 Any 30
10
20
30
40
50
60
1,6
10,6
19,8
50,3
25-65 anys
Tiempo que pasa desde la primera citologia negativa
% a
cu
mu
lat
de
do
ne
s a
mb
un
a s
eg
on
a c
ito
log
ia
Año 2008 Año 2009 Año 2010 Año 2011
25-65 años
Programa de Recerca en Epidemiologia del Càncer
El 50% de las mujeres entre 25-65 años no vuelven a la segunda ronda de cribado tras tener una primera citología negativa
% a
cum
ulad
o de
muj
eres
con
un
a se
gund
a ci
tolo
gía
Primera citología registrada negativa
Mujeres atendidas en centros ICS
PROTOCOLO DE CRIBADO DE CÁNCER DE CUELLO UTERINO. EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012
Intervalo medio entre dos citologías 2,2 años
Rodríguez-Sales et al, 2013
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• 611 • Mujeres con ASC-
US
• 331 (54,2%)• VPH -
• 331 (54,2%)• VPH -
• 255 (77,1%)• VPH –
• 255 (77,1%)• VPH –
• 1 (0,4%) • Pre-cáncer y
cáncer
• 1 (0,4%) • Pre-cáncer y
cáncer
• 280 (45,8%)• VPH+
• 280 (45,8%)• VPH+
• 238 (85,0%)• VPH +
• 238 (85,0%)• VPH +
• 35 (14,7%) • Pre-cáncer y
cáncer
• 35 (14,7%) • Pre-cáncer y
cáncer
La prueba de VPH utilizada como
triaje claramente definió el grupo
con mayor riesgo de desarrollar una
lesión CIN2+ para un periodo de
tres añosPeriodo de seguimiento 2007-2011
Ibáñez et al, 2012
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012LA PRUEBA DE VPH EN EL TRIAJE DE ASC-US
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• 1.832 mujeres Citología + VPH• VPH positivo = 6,7%, Citología positiva 2,2%
• 1.693 (92,4%)• VPH – Cito –
• 1.693 (92,4%)• VPH – Cito –
• 654 (48,3%) • 654 (48,3%)
• 1 (0,2%)• CIN2+
• 1 (0,2%)• CIN2+
• 16 (0,9%)• VPH – Cito +
• 16 (0,9%)• VPH – Cito +
• 12 (75,0%)• 12 (75,0%)
• 0 (0%)• CIN2+
• 0 (0%)• CIN2+
• 99 (5,4%)• VPH + Cito –
• 99 (5,4%)• VPH + Cito –
• 78 (79,0%)• 78 (79,0%)
• 9 (11,5%)
• CIN2+
• 9 (11,5%)
• CIN2+
• 24 (1,3%)• VPH + Cito +
• 24 (1,3%)• VPH + Cito +
• 23 (95,8%)• 23 (95,8%)
• 8 (34,8%)
• CIN2+
• 8 (34,8%)
• CIN2+
338 salen
cribado Periodo de seguimiento 2007-2012
6 CIN 2 y 3 CIN3
2 CIN 2 4 CIN3 y
2 Cánceres cervicales
1 CIN 2
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012CRIBADO INADECUADO
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• 1.832 mujeres Citología + VPH• VPH positivo = 6,7%, Citología positiva 2,2%
• 1.693 (92,4%)• VPH – Cito –
• 1.693 (92,4%)• VPH – Cito –
• 654 (48,3%) • 654 (48,3%)
• 1 (0,2%)• CIN2+
• 1 (0,2%)• CIN2+
• 16 (0,9%)• VPH – Cito +
• 16 (0,9%)• VPH – Cito +
• 12 (75,0%)• 12 (75,0%)
• 0 (0%)• CIN2+
• 0 (0%)• CIN2+
• 99 (5,4%)• VPH + Cito –
• 99 (5,4%)• VPH + Cito –
• 78 (79,0%)• 78 (79,0%)
• 9 (11,5%)
• CIN2+
• 9 (11,5%)
• CIN2+
• 24 (1,3%)• VPH + Cito +
• 24 (1,3%)• VPH + Cito +
• 23 (95,8%)• 23 (95,8%)
• 8 (34,8%)
• CIN2+
• 8 (34,8%)
• CIN2+
338 salen
cribado Periodo de seguimiento 2007-2012
6 CIN 2 y 3 CIN3
2 CIN 2 4 CIN3 y
2 Cánceres cervicales
1 CIN 2¿Un circulo vicioso?
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012CRIBADO INADECUADO
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• 1.832 mujeres Citología + VPH• VPH positivo = 6,7%, Citología positiva 2,2%
• 1.693 (92,4%)• VPH – Cito –
• 1.693 (92,4%)• VPH – Cito –
• 654 (48,3%) • 654 (48,3%)
• 1 (0,2%)• CIN2+
• 1 (0,2%)• CIN2+
• 16 (0,9%)• VPH – Cito +
• 16 (0,9%)• VPH – Cito +
• 12 (75,0%)• 12 (75,0%)
• 0 (0%)• CIN2+
• 0 (0%)• CIN2+
• 99 (5,4%)• VPH + Cito –
• 99 (5,4%)• VPH + Cito –
• 78 (79,0%)• 78 (79,0%)
• 9 (11,5%)
• CIN2+
• 9 (11,5%)
• CIN2+
• 24 (1,3%)• VPH + Cito +
• 24 (1,3%)• VPH + Cito +
• 23 (95,8%)• 23 (95,8%)
• 8 (34,8%)
• CIN2+
• 8 (34,8%)
• CIN2+
338 salen
cribado Periodo de seguimiento 2007-2012
6 CIN 2 y 3 CIN3
2 CIN 2 4 CIN3 y
2 Cánceres cervicales
1 CIN 2¿Cómo se articula el mensaje a la población y como se controla este seguimiento?
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012CRIBADO INADECUADO
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
• 1.832 mujeres Citología + VPH• VPH positivo = 6,7%, Citología positiva 2,2%
• 1.693 (92,4%)• VPH – Cito –
• 1.693 (92,4%)• VPH – Cito –
• 654 (48,3%) • 654 (48,3%)
• 1 (0,2%)• CIN2+
• 1 (0,2%)• CIN2+
• 16 (0,9%)• VPH – Cito +
• 16 (0,9%)• VPH – Cito +
• 12 (75,0%)• 12 (75,0%)
• 0 (0%)• CIN2+
• 0 (0%)• CIN2+
• 99 (5,4%)• VPH + Cito –
• 99 (5,4%)• VPH + Cito –
• 78 (79,0%)• 78 (79,0%)
• 9 (11,5%)
• CIN2+
• 9 (11,5%)
• CIN2+
• 24 (1,3%)• VPH + Cito +
• 24 (1,3%)• VPH + Cito +
• 23 (95,8%)• 23 (95,8%)
• 8 (34,8%)
• CIN2+
• 8 (34,8%)
• CIN2+
338 salen
cribado
Mujeres con alguna
prueba de s eguimiento
Periodo de seguimiento 2007-2012
6 CIN 2 y 3 CIN3
2 CIN 2 4 CIN3 y
2 Cánceres cervicales
1 CIN 2
Ibáñez et al, 2014
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012CRIBADO INADECUADO
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
Precisión de la prueba de VPH (HC2), la citología y la combinación de ambas pruebas para la predicción de CIN2 + en las mujeres con cribado inadecuado de cáncer de cuello uterino en Cataluña
SENSIBILIDAD(IC95%)
ESPECIFICIDAD(IC95%)
VPP(IC95%)
VPN(IC95%)
VPH 90.5 (88.8-92.2) 93.0 (91.5-94.5) 16.1 (11.0-21.1) 99.8 (99.6-100.1) CITOLOGÍA 38.2 (33.9-42.6) 97.8 (97.0-98.7) 20.9 (15.9-25.8) 99.1 (98.5-99.6) VPH + CITOLOGÍA 90.5 (88.8-92.2) 91.9 (90.3-93.5 14.2 (9.1-19.3) 99.8 (99.6-100)
CIN2+: Neoplasia intraepitelial cervical de grado 2 o peor, VPP: valor predictivo positivo, VPN: valor predictivo negativo.La detección del VPH se realiza con Captura de Híbridos 2 con sonda para tipos de alto riesgo (HC2; Qiagen, Gaithersburg, MD, USA).
La sensibilidad de la prueba de VPH fue mucho más alta que la de la citología pero con una especificidad ligeramente más baja
Ibáñez et al, 2014
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012CRIBADO INADECUADO
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
Precisión de la prueba de VPH (HC2), la citología y la combinación de ambas pruebas para la predicción de CIN2 + en las mujeres con cribado inadecuado de cáncer de cuello uterino en Cataluña
SENSIBILIDAD(IC95%)
ESPECIFICIDAD(IC95%)
VPP(IC95%)
VPN(IC95%)
VPH 90.5 (88.8-92.2) 93.0 (91.5-94.5) 16.1 (11.0-21.1) 99.8 (99.6-100.1) CITOLOGÍA 38.2 (33.9-42.6) 97.8 (97.0-98.7) 20.9 (15.9-25.8) 99.1 (98.5-99.6) VPH + CITOLOGÍA 90.5 (88.8-92.2) 91.9 (90.3-93.5 14.2 (9.1-19.3) 99.8 (99.6-100)
CIN2+: Neoplasia intraepitelial cervical de grado 2 o peor, VPP: valor predictivo positivo, VPN: valor predictivo negativo.La detección del VPH se realiza con Captura de Híbridos 2 con sonda para tipos de alto riesgo (HC2; Qiagen, Gaithersburg, MD, USA).
El co-test no aporta ninguna ganancia con respecto a la prueba de VPH
Ibáñez et al, 2014
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012CRIBADO INADECUADO
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
Precisión de la prueba de VPH (HC2), la citología y la combinación de ambas pruebas para la predicción de CIN2 + en las mujeres con cribado inadecuado de cáncer de cuello uterino en Cataluña
SENSIBILIDAD(IC95%)
ESPECIFICIDAD(IC95%)
VPP(IC95%)
VPN(IC95%)
VPH 90.5 (88.8-92.2) 93.0 (91.5-94.5) 16.1 (11.0-21.1) 99.8 (99.6-100.1) CITOLOGÍA 38.2 (33.9-42.6) 97.8 (97.0-98.7) 20.9 (15.9-25.8) 99.1 (98.5-99.6) VPH + CITOLOGÍA 90.5 (88.8-92.2) 91.9 (90.3-93.5 14.2 (9.1-19.3) 99.8 (99.6-100)
CIN2+: Neoplasia intraepitelial cervical de grado 2 o peor, VPP: valor predictivo positivo, VPN: valor predictivo negativo.La detección del VPH se realiza con Captura de Híbridos 2 con sonda para tipos de alto riesgo (HC2; Qiagen, Gaithersburg, MD, USA).
VPN muy alto en cualquiera de las tres estrategias
Ibáñez et al, 2014
EVALUACIÓN DEL SECTOR PÚBLICO – PERIODO 2006-2012CRIBADO INADECUADO
Institut Català d'OncologiaInstitut Català d’OncologiaPrograma de Recerca en Epidemiologia del Càncer
VALIDACIÓN DE LAS TÉCNICAS DE DETECCIÓN DE VPH
Top Related