O castelode OtrantoHorace Walpole
Traducin de Emilio Prez
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 2
CAPTULO I
Manfredo, prncipe de Otranto, tia un fillo e unha filla. Ela, a mis virxinal das
beldades, chambase Matilda e tia dezaoito anos. O fillo, de nome Conrado e tres anos
mis novo, era un mozo aleixado, enfermizo e cun futuro nada prometedor; pero as e
todo, era o preferido de seu pai, que nunca demostrara sentir afecto ningn pola sa
filla. Manfredo concertara o esposorio do fillo con Isabela, filla do marqus de Vicenza,
que xa fora confiada polos seus custodios ao prncipe a fin de que a voda se celebrara
axia que o permitise o delicado estado de sade de Conrado. A inquedanza de
Manfredo por consumar este cerimonial fora ben percibida pola sa familia e polos seus
vecios. Os seus familiares, abof sabedores do irascible carcter do seu prncipe, non
ousaban manifestar as sas reticencias ante tal precipitacin. Hiplita, a sa esposa,
unha dama afable, si que se aventuraba de cando en vez a lle deixar entrever o perigo
que representaba casar o nico fillo de xeito tan prematuro, alegando a sa curta idade e
a sa anda mis nfima sade. Pero por resposta s reciba crticas sobre a sa propia
esterilidade, que non lle dera ao prncipe mis que un herdeiro. Menos precavidos nos
seus falares eran os arrendatarios e sbditos. Estes atribuan o apresurado da voda ao
temor do prncipe de ver cumprida unha antiga profeca que vaticinaba que o castelo e o
seoro de Otranto deixaran de pertencer sa familia en canto o dono lextimo
crecese tanto que non puidese habitar nel. Encontrarlle sentido algn a esta profeca era
difcil, pero angueira anda mis complicada resultaba concibir que relacin gardaba co
casamento en cuestin. E malia estes misterios, ou contradicins, o vulgo segua
mantendo a sa firme crenza naquela profeca.
O aniversario de Conrado foi a data elixida para a celebracin dos esponsais. Os
invitados estaban congregados na capela do castelo e todo estaba xa disposto para o
inicio do oficio relixioso, cando se advertiu a ausencia do prometido. Inquedo ante a
mis mnima demora, Manfredo, que non vira ausentarse o fillo, ordenoulle a un dos
seus criados que fose chamar o noivo. O servente, que anda ben non tivera tempo
abondo como para dar atravesado o patio que conduca aos apousentos de Conrado,
regresou s carreiras, sen folgos e moi alporizado, cos ollos desorbitados e botando
escumallos pola boca. Sen dar unha fala, sinalou cara ao patio.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 3
Os presentes ficaron atnitos e aterrados de pnico. A princesa Hiplita, sen
comprender qu pasaba, pero temendo pola sorte do seu fillo, esvaeceuse. Manfredo,
non tan desacougado coma encolerizado pola dilacin dos esponsais e polo desatino do
seu criado, preguntoulle con ton autoritario qu estaba a suceder. O home volveu non
pronunciar palabra ningunha, pero segua sinalando cara ao patio; e ao cabo, logo de
que lle repetiran a pregunta unha e outra vez, exclamou:
Oh! O helmo, o helmo!
Entrementres, algns dos invitados foran correndo ata o patio, de onde provia un
confuso balbordo de berros, horror e incredulidade. O propio Manfredo, que comezaba
a se inquietar ao non ver aparecer o fillo, achegouse a fin de descubrir cal fora a causa
de tan estraa confusin. Matilda continuaba asistindo a sa nai, ao igual que Isabela,
quen as tamn evitaba ter que disimular impaciencia ningunha pola ausencia do seu
prometido, por quen, en verdade, non chegara a sentir demasiado afecto.
O primeiro que lle chamou a atencin a Manfredo foi ver como un grupo de serventes se
esforzaban por levantaren algo que lle pareca ser unha montaa de plumas negras.
Quedou fitndoos sen dar creto aos seus ollos.
Que estades a facer? berroulles Manfredo, anoxado; onde est o meu fillo?
Oh, seor! respondeulle un torrente de voces. O prncipe, o prncipe! O helmo, o
helmo!
Desacougado por aqueles laios, e temeroso mais sen saber de qu, avantou cara a eles.
Pero que arrepiante escena para os ollos dun pai! Perante el xaca o seu fillo, despezado
e medio soterrado baixo un helmo xigantesco, cen veces mis grande que calquera outro
casco xamais forxado pola man do home e asombrado por unha cantidade proporcional,
ao seu tamao, de plumas negras.
O horror do espectculo, a mis absoluta ignorancia canto s circunstancias que
rodearan aquela desgraza e, por riba de todo, o tremendo fenmeno que tia perante el,
acabaron por privar o prncipe da fala. Pero o seu silencio durou mis que calquera un
outro que puidese ser ocasionado por unha aflicin. Cravou os ollos no que de baluto
desexaba crer que era unha alucinacin, e, mis que afectado pola perda do fillo, pareca
atoparse sumido nunha abstraccin sobre o excepcional artefacto que a provocara.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 4
Tocou, examinndoo, o helmo fatdico, e nin sequera os despezados e sanguentos restos
do infante conseguan que Manfredo desvase os ollos do portento que perante el xaca.
A aqueles que saban da declarada predileccin do prncipe polo seu fillo Conrado, a
insensibilidade do seu seor sorprendeunos tanto como abraiados os deixara o milagre
do helmo. Trasladaron o corpo desfigurado a unha sala do castelo sen que mediase orde
expresa para as o faceren de Manfredo, quen tamn non lle prestaba maior atencin s
damas que permanecan na capela. Mis ben, todo o contrario: sen mencionar sequera a
esposa e a filla, as aflixidas princesas, as primeiras palabras que pronunciaron os beizos
de Manfredo foron:
Coidade da princesa Isabela.
Os criados, sen se decataren da singularidade daquela orde e guiados polo afecto que
sentan polas sas das amas, entenderon que o prncipe se refera a Hiplita, e
apresurronse a ir valer sa seora. Levrona sa cmara mis morta ca viva e allea
aos estraos acontecementos dos que ora falar, ags ao do pasamento do seu fillo.
Matilda, que adoraba a sa nai, disimulou a sa propia dolor e estupor, e non pensaba
mis que en asistir e reconfortar a aflixida nai. Isabela, que Hiplita tratara como sa
propia filla, e quen lle devolva esa tenrura con idntico respecto e cario, non estaba
menos pendente da princesa, e ao tempo intentaba compartir e aliviar o peso da tristeza
que Matilda, pola que senta unha fonda amizade e cario, se esforzaba en controlar.
Pero, por outra banda, non poda evitar pensar na sa propia situacin. A morte de
Conrado s espertaba nela un sentimento de compaixn; de feito, non se apesaraba pola
non consumacin dun matrimonio que lle haba augurar escasa felicidade, tanto por
parte do seu prometido como polo mal xenio de Manfredo. Este, malia que a distinguira
cun trato compracente, taa estarrecida por mor da inxustificada severidade coa que
trataba a das princesas tan bondadosas como Hiplita e Matilda.
Mentres as das damas conducan a desgraciada nai ao seu leito, Manfredo permaneceu
no patio fitando o ominoso casco, alleo ao xento que, atrado polo extraordinario do
suceso, se congregaba agora ao seu redor. As escasas palabras que articulaba an
dirixidas exclusivamente a preguntar se algun saba de onde provia o helmo.
Ningn dos presentes foi quen de lle proporcionar a mis mnima informacin. No
entanto, como o helmo semellaba ser o nico interese da sa curiosidade, pronto pasou
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 5
a selo tamn para os demais espectadores, cuxas conxecturas ao respecto resultaban tan
absurdas e inverosmiles coma inaudita era a catstrofe de por si. En medio destas
atoladas inventivas, un mozo campesio, que se achegara ao castelo desde unha vila
vecia atrado polos rumores do suceso, advertiu que o helmo prodixioso era cuspido ao
que haba na estatua de mrmore negro de Afonso o Bo, un dos seus antigos prncipes, a
cal se conservaba na igrexa de San Nicols.
Viln! Que ests a dicir? berrou Manfredo en espertando do transo en que estaba
sumido cun ataque de ira, e apreixando o mozo polo pescozo. Como ousas proferir tal
infamia? Pagars coa ta vida por semellante perfidia.
As testemuas, que non comprendan o porqu da furia do prncipe, como tampouco
comprendan os acontecementos que presenciaran, ficaron desnortadas ante esta nova
situacin. Anda mis abraiado quedou o propio mozo campesio, quen non poda
explicarse de que maneira ofendera o prncipe. Mais, sobrepondose cunha mestura de
graza e humildade, foi quen de se ceibar dos puos de Manfredo e, cunha reverencia
que disimulaba mis un interese por demostrar a sa inocencia que o desazo pola sa
propia situacin, preguntoulle respectuosamente de que o consideraba culpable.
Manfredo, a fe mis arrabuxado polo vigor, porn con mesura exhibido, co que o mozo
se escapulira do seu apreixo que acalmado pola delicadeza deste, mandoulles aos seus
serventes que o prendesen e, se non chega a ser suxeitado polos amigos que convidara
s nupcias, terao apualado coas sas propias mans.
No transcurso deste altercado, algns dos vasalos presentes achegranse correndo ata a
igrexa maior, que se ergua na vecianza do castelo, para ao pouco regresaren
apampados e afirmando que o helmo da estatua de Afonso desaparecera. Ao or estas
noticias, Manfredo encolerizouse anda mis e, coma se buscase algun que apandase
coas culpas da treboada que dentro del estaba a descargar, abalanzouse de novo contra o
campesio mentres berraba:
Viln! Monstro! Feiticeiro! Fixchelo ti! Fuches ti quen asasinou o meu fillo!
O xento, que nesa altura deveca xa pola aparicin dunha vtima de carne e so sobre a
cal poder descargar o seu desconcerto e desacougo, fixo sas as acusacins
pronunciadas polo seu seor e repetiu:
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 6
Si, si, foi el! El roubou o helmo da tumba do bo de Afonso para machucar con el os
miolos do noso prncipe!
Os que as falaban non se decataran da enorme desproporcin que haba entre o helmo
de mrmore da igrexa e o de aceiro que tian perante os ollos, nin da angueira imposible
que para un mozo que non aparentaba chegar aos vinte anos supora manexar unha peza
de armadura dun peso tan descomunal.
O absurdo daquelas exclamacins fixo que Manfredo volvese ao rego. As e todo, ben
fose pola apreciacin do campesio canto semellanza dos dous helmos, a cal conduciu
ao posterior descubrimento da desaparicin do conservado na igrexa, ou ben fose polo
seu desexo de coutar calquera outro ruxerruxe nado desa suposicin tan impertinente,
afirmou con ton solemne que aquel mozo era, con seguranza, un nigromante, e que en
tanto a Igrexa non puidese coecer do caso, mantera ao meigo, ao que todos eles
acababan de descubrir, prisioneiro baixo o propio helmo. Ordenou aos serventes que o
levantasen e que colocasen o mozo debaixo, e ditou que non lle deberan proporcionar
alimento ningn, pois el de seu habera poder fornecerse de viandas servndose das sas
artes infernais.
En balde o mozo confrontouse a esa ridcula sentenza, e tamn en van os achegados de
Manfredo se esforzaron en persuadilo de que non adoptase tan cruel e infundada
resolucin. Os mis dos presentes, porn, estaban compracidos coa decisin que
adoptara o seu seor, pois entendan que era de xustiza que o meigo fose castigado coa
mesma arma coa que cometera o delito. Estes non sentan tampouco o mis mnimo
remorso ante a posibilidade de que o mozo morrese de fame, pois tian a firme
conviccin de que, grazas s sas artes diablicas, podera facilmente abastecerse de
alimentos.
Manfredo comprobaba as que as sas ordes, desta volta, mesmo eran obedecidas con
entusiasmo e, logo de lle dar a un garda estritas consignas para que non permitise que se
lle proporcionase alimento ningn ao prisioneiro, despediuse dos seus amigos e
serventes para se retirar aos seus apousentos, non sen antes mandar pechar a portada do
castelo e deixar ordenado que esa noite s podera permanecer nel a servidume.
Entrementres, os coidados e os desvelos de Matilda e Isabela conseguiran que a princesa
Hiplita volvese sobre si. Esta, entre arroubo e arroubo de tristura, non deixaba de
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 7
demandar novas do seu seor, e mesmo tera despachado as sas coidadoras para que
asistisen ao seu esposo; ao cabo, deu convencido a Matilda para que a deixase e fose
darlle conforto a seu pai. Matilda, que como filla non careca de afecto polo seu
proxenitor, anda que si tema a sa severidade, obedeceu as ordes de Hiplita, pero non
sen antes lle encomendar tenramente a Isabela que velase por ela. Cando lles preguntou
aos criados por seu pai, estes informrona de que se retirara aos seus apousentos dando
ordes de que ningun o perturbase. Matilda, convencida de que seu pai estaba transido
de dolor pola morte do fillo, e temerosa de que a soa visin da nica filla que lle
quedaba reavivase as sas bgoas, dubidou en se violar ou non ese momento de aflicin.
Pero a sa preocupacin polo seu estado, que se sumaba as ordes que recibira de sa
nai, afoutrona a se aventurar a desobedecer as consignas que o seu proxenitor dera,
desobediencia en que xamais ata ese momento incorrera.
A cndida timidez do seu carcter fixo que se detivera perante a porta por un tempo.
Poda ouvr como seu pai estaba a percorrer a cmara da punta ao cabo, con paso
nervioso, o que provocou que os seus temores acrecentasen. As e todo, estaba decidida
a solicitar licenza para entrar, cando de speto Manfredo abriu a porta. Mais este, como
a esa hora xa empardecera e ademais estaba sumido nun estado de confusin, non foi
quen de recoecer a persoa que estaba no adro da porta, cal lle preguntou anoxado
quen via sendo.
Meu ben querido pai respondeu Matilda, tremendo, son eu, a vosa filla.
Mrchate! espetoulle Manfredo retrocedendo atropeladamente. Eu non quero
unha filla!
E, volvndose con brusquidade, deu unha portada ante a aterrecida Matilda.
A impetuosidade de seu pai ralle abondo familiar como para se aventurar cunha
segunda intromisin. Ao que se recuperou un pouco da conmocin que lle provocara
unha tan amarga recepcin, Matilda secou as bgoas pensando en lle evitar a Hiplita o
novo desgusto que lle habera ocasionar ter coecemento de que chorara e do porqu. A
nai interrogouna, completamente angustiada, pola sade de Manfredo e por como
levaba a perda do fillo, asegurndolle Matilda que estaba ben e que soportaba o seu
infortunio con viril enteireza.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 8
Pero, non me vai permitir que o vexa? preguntou Hiplita con tristura. Non me
ha permitir que mesture as mias bgoas coas sas, que derrame as penas dunha nai no
peito do seu seor? Ou vai ser que me enganas, Matilda? Ben sei canto amaba
Manfredo o fillo: non sera o golpe recibido excesivamente duro para el? El non se
derrubara? Non me respondes... Ai de min, temo o peor! Axuddeme a me erguer,
mias queridas doncelas. Hei ir, hei ir ver o meu seor. Conducdeme onda el decontado
pois quroo de corazn, incluso mis que aos meus propios fillos.
Matilda faloulle por acenos a Isabela para que impedise que Hiplita se levantara, e
estaban estas das encantadoras damas empregando a sa delicada firmeza para aquietar
a princesa, cando chegou un criado mandado por Manfredo para lle dicir a Isabela que o
seu amo demandaba falar con ela.
Comigo! sobresaltouse Isabela.
Obedece dxolle Hiplita, aliviada ao ter noticias do esposo. Manfredo non ha
poder soportar a presenza de ningun da sa familia. Pensar que ests menos apesarada
pola traxedia ca ns, e tamn ha temer a conmocin que nel producira ser testemua do
meu sufrimento. Vai e dlle consolo, querida Isabela, e comuncalle que sufocarei a
mia angustia antes que acrecentar a que el sofre de seu.
Como xa estrelecera, o criado que guiaba a Isabela portaba un facho diante dela. Ao
chegaren cabo de Manfredo, que paseaba inquedo pola galera, este sobresaltouse e
ordenou bruscamente:
Apaga o facho e vaite.
Entn, tras pechar a porta con mpeto, deixouse caer nun banco que haba contra a
parede e invitou a Isabela a que sentase ao seu carn. Esta, trmula, obedeceu.
Mandeivos chamar, seora... chegou a dicir, pero despois calou, aparentemente
confuso.
Meu seor!
Como dica, mandeivos chamar por un asunto de suma importancia continuou.
Secade as bgoas, doncela. Acabades de sufrir a perda do voso prometido. Que cruel
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 9
o destino! E eu perdn, coa sa morte, as esperanzas de continuidade da mia liaxe.
Mais o certo que Conrado non era merecedor da vosa beleza.
Pero meu seor! exclamou Isabela, acaso sospeitades que estou menos apesarada
do que debera estar? O meu deber e o meu afecto sempre...
Non ocupedes mis os vosos sentimentos nel interrompeuna Manfredo; era un
rapaz enfermizo e feble, e se cadra Deus levouno con el para que eu non puidese deixar
o destino da mia casa en mans dun cimento tan frxil. A mia liaxe esixe dispoer de
alicerces mis slidos. O irracional cario que senta por ese rapaz cegou os ollos da
mia prudencia; pero agora, mellor as. Dentro duns anos espero ter motivos para me
congratular da morte de Conrado.
O abraio de Isabela era indescritible. Ao primeiro pensou que tanta dolor fixera que
Manfredo perdera o tino. Pero a seguir pensou que ese estrao discurso tia por
finalidade tenderlle unha trampa: tema que Manfredo se decatara da sa indiferenza
para co seu fillo, e convencida diso replicou:
Por Deus, seor! Non dubidedes da mia tenrura: o meu corazn acompaara a man
que lle ofrecn ao meu prometido. Conrado habera gozado de todos os meus coidados,
e sexan cales foren os designios que o futuro me depare, sempre bendicirei a sa
memoria e sempre considerarei a sa alteza e a virtuosa Hiplita como meus propios
pais.
Maldita sexa Hiplita! exclamou Manfredo . Esquecdevos de Hiplita desde este
momento, como eu xa fago. En poucas palabras, seora, perdestes un marido que non
era merecedor das vosas virtudes; estas podern agora encontrar algun que sexa digno
delas. Pasaredes de ter un mozo enfermizo como esposo a gozar dun marido na flor da
sa vida, dun home que saber apreciar os vosos encantos e que confiar en que lle
poidades dar cumprida descendencia.
Ai de min, seor! replicou Isabela. Estou demasiado entristecida pola traxedia que
recentemente sufriu a sa familia como para pensar noutro matrimonio. Se meu pai
regresa algn da, e se desposarme de novo o seu desexo, obedecereino como xa fixen
cando accedn a lle ofrecer a mia man ao seu fillo. Pero ata que chegue o da do seu
regreso, permitdeme que permaneza baixo o voso acolledor teito e que dedique as
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 10
mias horas de melancola en aliviar a vosa tristeza e en mitigar a aflicin de Hiplita e
da tenra Isabela.
Xa vos roguei unha vez coutouna un anoxado Manfredo que non pronuncisedes o
nome desa muller: desde este intre ela deber ser unha estraa para vs, ao igual que o
ser para min. En suma, Isabela, xa que non podo ofrecervos o meu fillo, ofrzome a
vs eu mesmo.
Santo ceo! exclamou Isabela, espertando do seu engano. Que o que ouvn?
Vs, meu seor! Vs! Meu sogro, o pai de Conrado! O marido da doce e virtuosa
Hiplita!
Estouvos a dicir bramou Manfredo que Hiplita xa non a mia esposa:
divrciome dela desde este instante. Leva atormentndome demasiado tempo coa sa
infertilidade. O meu destino depende de que tea fillos varns, e confo en que esta
mesma noite comece unha nova poca en que as mias arelas se fagan realidade.
En pronunciando estas palabras, colleu a fra man de Isabela, que estaba mis morta que
viva do medo e terror que senta. Isabela proferiu un berro e conseguiu desfacerse del e
fuxir. Manfredo incorporouse para perseguila cando a la, que xa sara e que refulxa na
xanela de enfronte, lle descubriu a imaxe das plumas do helmo fatdico que, altura das
vents, ondeaban impetuosamente de aqu para acol acompaadas dun son xordo e
murmuriante. Isabela, recobrando forzas da sa propia situacin e que nese momento
nada tema mis que Manfredo puidese conseguir os seus propsitos, berrou:
Mirade, meu seor, mirade! O mesmsimo ceo pronnciase contra as vosas impas
intencins!
Nin o ceo nin o inferno habern impedir que cumpra cos meus designios replicoulle
Manfredo mentres avanzaba de novo para coller a princesa.
E xusto nese instante, o retrato de seu av, que penduraba sobre o banco en que
estiveran sentados, emitiu un profundo suspiro e o seu peito exhalou.
Isabela, que se encontraba de costas ao retrato e que polo tanto non presenciara a escena
nin saba de onde proceda aquel son, sobresaltouse.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 11
Escoitade, meu seor! Que rudo foi ese? dixo ao tempo que aproveitaba para se
dirixir cara porta.
Manfredo ficou medio distrado pola fuxida de Isabela, que xa acadara as escaleiras, e
medio abouxado polo retrato, do que era incapaz de apartar os ollos e que empezaba a
se mover. Porn, conseguira avanzar algns pasos tras de Isabela, anda mirando cara
atrs para o retrato, cando observou que este abandonaba o seu marco e descenda ao
chan cun aire melanclico e grave.
Pero, estarei soando? preguntouse Manfredo, virndose, ou ser que os
mesmsimos demos se confabulan na mia contra? Fala, espectro infernal! Ou, se en
realidade sodes o meu devanceiro, por que conspirades tamn contra o voso
desgraciado descendente, que est pagando un prezo ben alto por...
Antes de que puidese rematar a frase, o espectro suspirou de novo e fxolle un aceno a
Manfredo para que o seguise.
Guideme entn! berrou Manfredo. Se mester seguireivos ata o mesmsimo
abismo da perdicin!
O espectro encetou a andar, de vagar e calmo, pero tamn desanimado, cara ao final da
galera, onde entrou nunha cmara situada man dereita. Manfredo seguao a pouca
distancia, cheo de ansiedade e de terror, pero con determinacin. Cando a franquear a
porta, unha man invisible pechou violentamente a porta. O prncipe, encoraxado ante
este imprevisto, tentou derrubar a porta a patadas, infrutuosamente, pois esta resistiu os
seus arduos esforzos.
Xa que o inferno se nega a satisfacer a mia curiosidade dixo Manfredo, utilizarei
os medios humanos de que dispoo para preservar a mia liaxe: Isabela non se me
escapar.
A dama, cuxa determinacin inicial dera paso ao terror en canto se deu librado de
Manfredo, continuou a sa fuxida ata o p da escaleira principal. Al detvose, sen saber
cara a onde seguir nin como podera escapar da impetuosidade do prncipe. Era
consciente de que as portas do castelo estaban fechadas, e de que haba gardas vixiando
o patio. O seu corazn empurrbaa a ir onda Hiplita para avisala do cruel destino que a
agardaba, pero estaba segura de que Manfredo a buscara al. E entn a sa actitude
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 12
violenta mesmo podera incitalo a cometer por partida dobre a inxuria que planeaba, e
elas non teran posibilidade ningunha de evitaren a fogosidade da sa paixn. Pensou
tamn que cunha demora, o prncipe tera tempo a recapacitar sobre o monstruoso plan
que concibira, ou que mesmo podera aparecer algunha nova circunstancia que a
favorecese se puidese, polo menos por esa noite, esquivar as odiosas intencins de
Manfredo. Pero, onde podera agacharse? Como podera evitar a persecucin que
sen dbida a sometera o prncipe por todo o castelo?
Mentres estes pensamentos cruzaban pola sa mente, lembrouse da existencia dun
pasadizo subterrneo que conduca desde os sotos do castelo ata a igrexa de San
Nicols. Saba que, de puider acadar o altar antes de que fose descuberta, nin tan
sequera a violencia de Manfredo ousara profanar aquel lugar sagrado; e estaba
decidida, se non apareca un outro medio de liberacin, a se reclur durante o resto dos
seus das coas relixiosas do convento contiguo catedral. Con esta determinacin,
colleu un candil que arda ao p da escaleira e buliu cara ao pasadizo secreto.
A parte inferior do castelo estaba dividida en varios claustros intricados, polo que non
era angueira doada para algun nun estado de tanta ansiedade atopar a porta de acceso
caverna. Un silencio sepulcral reinaba en todas aquelas rexins subterrneas, s roto de
cando en vez por algn refacho de vento que sacuda as portas que a deixando atrs, as
cales, ao renxer os seus gonzos ferruxentos, ecoaban a travs daquel longo labirinto de
escuridade. Cada murmurio aterrecaa novamente de medo, pero o que lle infunda un
terror anda maior era chegar a ouvir a irada voz de Manfredo encirrando aos seus
criados para que a encontrasen.
Camiaba tentando non facer rudo e con toda a cautela que a sa impaciencia lle
permita, pero se detia decote para comprobar se a estaban seguindo. Nunha desas
ocasins, creu que ouvira un suspiro. Estremeceuse e retrocedeu uns metros. Ao pouco
pareceulle or pasos de algun. Xeuselle o sangue ao deducir que era Manfredo. Na sa
mente amontoronse todas as imaxes que o peor dos horrores pode inspirar. Maldiciu a
sa impetuosa e precipitada fuxida, pois agora estaba exposta carraxe do prncipe nun
lugar onde os seus berros de axuda non poderan atraer a ningun no seu auxilio. Porn,
semellaba que o rudo non proceda de detrs dela; ademais, se Manfredo soubese onde
estaba, teraa seguido. Anda se encontraba nun dos claustros, e os pasos que ora eran
demasiado ntidos como para que procedesen do camio que deixara atrs. Animada por
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 13
esta reflexin e coa esperanza de encontrar algn amigo en calquera persoa que non fose
o prncipe, a a seguir avanzando cando unha porta entreaberta, a algns metros sa
esquerda, se abriu suavemente. Pero antes de que co seu candil en alto puidese descubrir
a persoa que a abrira, esta retirouse apresuradamente ao ver a luz.
Isabela, a quen o menor contratempo abondaba para a desmoralizar, dubidou se
proseguir ou non. Mais o pnico que nela espertaba Manfredo pronto pesou mis que
calquera outro dos seus medos. Ademais, o feito de que antes aquela persoa a esquivase,
infundiulle unha certa bravura. S se poda tratar, pensou, dalgn criado do castelo. A
sa bondade xamais lle granxeara unha inimizade, polo que, consciente desa sa
inocencia, confiaba en que calquera dos serventes do prncipe, ags aqueles por el
enviados para capturala, mis que impedir a sa fuxida, decantarase por axudala a
escapulirse. Afoutndose con esas reflexins e, polo que poda ver, confiada en que
estaba preto da boca da caverna subterrnea, achegouse porta que fora aberta, pero
entn unha inesperada lufada coa que se atopou altura da porta apagoulle o candil e
sumiuna na mis absoluta escuridade.
A terrible situacin en que se encontraba a princesa non se pode describir con palabras.
Estaba soa nun lugar tenebroso, na mente tia gravados os horrendos acontecementos
dese da, sen esperanzas de fuxir, temendo que en calquera momento aparecese
Manfredo e intranquila sabendo que estaba ao alcance de algun, descoeca quen, que
por algunha razn se agachaba por al. Todos eses pensamentos amontoronse na sa
confusa mente, e estaba a punto de sucumbir aos seus temores. Ofreceuse a canto santo
hai no ceo, e no seu foro interno imploroulles a sa axuda. Durante un bo tempo ficou
presa dunha agona desesperada.
Ao cabo, con todo o tento como lle foi posible, buscou a porta s cegas e, tras dar con
ela, entrou estarrecida na cmara da que provian o suspiro e os pasos que ora.
Produciulle unha certa alegra momentnea percibir unha raiola esvaecida e nebulosa de
luzada da la que penetraba polo teito da galera, o cal pareca estar derrubado, e do que
penduraba algo que non poda distinguir ben se era unha porcin de terra ou un entullo
da edificacin, e que semellaba que fora espetado desde o exterior. Dirixiuse, ansiosa,
cara a aquel abismo, cando discerniu unha forma humana de p xunto parede.
Proferiu un berro de terror crendo que era o esprito do seu prometido Conrado. A figura
avanzou cara a ela e dixo con voz submisa:
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 14
Non vos alarmedes, mia seora: non a mia intencin facervos mal ningn.
Isabela, algo alentada por aquelas palabras e polo ton de voz daquel descoecido, e tras
deducir que debera ser a mesma persoa que abrira a porta con anterioridade, puido
recobrar abondos folgos como para lle contestar:
Seor, quenquera que sexades, apiaddevos desta desgraciada princesa que est a
pouco de ser vtima do maior dos infortunios. Axuddeme a fuxir deste infausto castelo,
ou en breve a peor das desgrazas caer sobre min para o resto dos meus das.
Pero sorprendeuse o estrao, que podera eu facer para vos axudar? Dara a mia
vida na vosa defensa, mais, non estou familiarizado con este castelo, e desexara...
Oh! exclamou Isabela interrompndolle, apurada, s tedes que me axudar a
encontrar unha trapela secreta que ten que estar por aqu, nalgures. Ese sera o mellor
servizo que poderiades facer no meu favor, pois non dispoo nin dun s minuto que
perder.
Mentres pronunciaba esas palabras, anicouse e comezou a apalpar o chan, sinalndolle
ao estrao que fixese o mesmo e buscase unha peza lisa de latn incrustada nunha das
laxes.
Ese o pecho explicoulle, o cal abre cun resorte cuxo segredo coezo. Se somos
quen de atopalo, a mia fuxida ser posible. De non ser as, ai, corts descoecido!,
moito me temo que vos haberei involucrado nos meus infortunios: Manfredo sospeitar
que sodes cmplice do meu intento de fuga, e converterdesvos no branco do seu
resentimento.
Non teo en maior estima a mia vida contestou o descoecido e polo menos
haberame consolar morrer axudndovos a vos liberar da sa tirana.
Sodes moi xeneroso dixo Isabela, como poderei corresponder a vosa...
E xusto nese intre, unha raiola da la que penetraba de cheo pola fenda do ruinoso teito
iluminou directamente o pecho que estaban a buscar.
Oh, que bendicin ! exclamou Isabela. Aqu est a trapela secreta!
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 15
E, tras quitar a caravilla, accionou o resorte, o cal ao se desprazar deixou ao descuberto
unha argola de ferro.
Levantade a trapela pediulle a princesa.
O descoecido obedeceu, e perante eles apareceron uns chanzos de pedra que
descendan a un pasadizo completamente escuro.
Debemos baixar por a dixo Isabela. Segudeme. Anda que estea escuro e sexa
ttrico, non podemos errar o camio, pois conduce directamente igrexa de San
Nicols. Mais, se callar engadiu humildemente a princesa, non existe motivo ningn
para que vs teades que abandonar o castelo, e talvez tampouco tea eu mis
necesidade dos vosos servizos. En poucos minutos hei estar a salvo da xenreira de
Manfredo, pero antes permitdeme saber a quen lle debo estar tan agradecida.
Non vos hei abandonar dixo, ardoroso, o descoecido ata que vos deixe en lugar
seguro. E non me consideredes, princesa, mis xeneroso do que en realidade son, pois
anda que a vosa sorte sexa a mia maior preocupacin...
Un speto rebumbio de voces que parecan aproximarse interrompeu o descoecido, e
os dous fuxitivos non tardaron en percibir o que falaban:
Non me faledes de nigromancia. Dgovos que ten que estar no castelo: darei con ela a
pesar deses feitizos.
Oh, meu Deus! exclamou Isabela. Esa a voz de Manfredo! Demonos prsa ou
estamos perdidos! E baixade a trapela tras de vs.
En dicindo isto, descendeu os chanzos apuradamente, pero o descoecido, ao aburar
para seguila, deixou que lle esvarase das mans a trapela, a cal caeu, pechando o resorte
con ela. Intentou abrila sen xito, pois non observara o xeito en que Isabela accionara o
resorte; e tamn non tia moito tempo para tentar descubrilo. O rudo provocado pola
trapela ao se pechar fora ouvido por Manfredo, que, guiado polo eco, dirixiuse s
carreiras cara al alumeado polos fachos dos criados.
Ten que ser Isabela! exclamou Manfredo antes de entrar na cmara. Esta fuxindo
polo pasadizo subterrneo, pero seguro que anda non chegou lonxe.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 16
Cal foi a perplexidade do prncipe cando o facho, no canto de Isabela, descubriulle a
presenza do mozo campesio ao que cra confinado baixo o helmo mortal!
Traidor! espetoulle Manfredo. Como chegaches ata aqu? Suponse que deberas
estar cativo arriba, no patio.
Non son traidor ningn replicoulle con atrevemento o mozo, nin tampouco
respondo das vosas suposicins.
Vilego fachendoso! recriminoulle o prncipe. Ousas provocar a mia ira? Dime,
como lograches fuxir de al arriba? Se o conseguiches subornando os teus gardins,
han pagalo coas sas vidas.
A mia pobreza contestou, calmoso, o campesio ha abondar para os exculpar.
Malia que sexan ministros da clera dun tirano, a vs son fieis, e estn ben dispostos a
executaren as inxustas ordes que vos lles dades.
Es tan destemido como para desafiar a mia vinganza? preguntoulle o prncipe.
Pero non teas medo, que as torturas s que te someterei han conseguir lurpiarche a
verdade. E agora fala, quero saber a identidade dos teus cmplices.
Vela tedes o meu cmplice! desafiouno o mozo, risoo e sinalando cara ao teito.
Manfredo ordenou que alzasen os fachos, e puido comprobar que un dos cantos do
helmo furara o pavimento do patio cando os seus serventes o deixaran caer sobre o
campesio, e penetrara no soto, facendo un buraco que o mozo utilizara para se liberar
minutos antes de que Isabela topase con el.
Foi por a por onde baixaches ata aqu? preguntoulle Manfredo.
Foi respondeu o mozo.
Pero continuou Manfredo-, que foi o rudo que sentn cando entrei no claustro?
Unha porta que se pechou de speto contestou o campesio. Eu tamn o sentn.
Que porta? dixo o prncipe, inquedo.
Non coezo o voso castelo. Esta a primeira vez que entro nel, e este soto o nico
lugar do seu interior que pisei.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 17
Reptoche proseguiu Manfredo tentando que o mozo lle desvelase se descubrira a
trapela que o rudo que ouvn provia de aqu. Os meus criados tamn o ouviron.
Meu seor, seguro que foi a trapela, e por ela a fuxir quixo vender o peixe un dos
criados.
Pecha a boca, badulaque! coutouno furioso o prncipe. Se pretenda escapar,
como se explica que aparecese a este lado da trapela? Saberei polas sas propias
palabras cal foi o rudo que ouvn. Cntame a verdade, campesio, pois a ta vida
depende da ta veracidade.
Tolle mis aprecio verdade que mia propia vida dixo o campesio, e non
ousara comprar unha delas a forza de traizoar a outra.
Xaora, pequeno filsofo! exclamou con desdeo Manfredo. Dime, pois, qu foi o
rudo que sentn.
Facdeme preguntas para as que tea resposta. E se mentira vos digo, sentencideme
decontado a morte.
Manfredo, cuxa impaciencia aumentaba ante a firme valenta e indiferenza do mozo,
estoupou:
Ben, entn agora, home de verdades, contesta! O rudo que ouvn, foi a trapela ao
se pechar?
Foi.
Foi! E como deches descuberto que aqu haba unha trapela?
Unha raiola de luz de la descubriume a chapa de latn.
Pero, que che fixo pensar que iso era un pecho? insistiu Manfredo. Anda mis,
como descubriches o segredo que abra a trapela?
A mesma Providencia que me librou do helmo tivo a ben guiarme ata o resorte do
pecho.
Se cadra a Providencia debeu rematar o seu traballo e poerte a salvo do meu
resentimento dixo Manfredo. Logo de che aprender como abrir o pecho, a
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 18
Providencia abandonoute por seres un intil que non sabe beneficiarse dos seus favores.
Por que non seguiches o camio que che sinalaba para fuxir? Por que pechaches a
trapela antes de baixares as escaleiras?
Podera preguntarlle, meu seor dixo o campesio, como algun coma min, que
descoece completamente o seu castelo, poda saber que aquela escaleira conduca a
unha sada? Pero non pretendo evadir as vosas preguntas. Quizais debn explorar a onde
levaban aqueles chanzos, pois certamente non podan conducirme a unha situacin peor
que aquela en que xa me encontraba. Pero o certo que deixei que a trapela se pechase,
e ao pouco sentn a vosa chegada. Xa dera a voz de alarma: que me importaba, pois,
que me apresaran un minuto antes ou un minuto despois?
Para os anos que debes ter, es un vilego ben destemido dixo Manfredo. Pero, agora
que o penso ben, sospeito que o que pretendes burlarte de min. Anda non me
dixeches como conseguiches abrir o pecho.
Amosareille agora mesmo como o fixen, meu seor.
E, collendo un fragmento de pedra que se desprendera do teito, tombouse sobre a trapela
e comezou a bater na chapa de cobre que a cubra, tentando dese xeito facer tempo para
que a princesa puidese fuxir. A determinacin do mozo, xunto coa sa franqueza,
desconcertaron a Manfredo. Nese intre mesmo se sentiu disposto a perdoar a algun que
pareca ser inocente de todo crime. Manfredo non era desa caste de tiranos salvaxes que
botan a alma ao lombo e gozan asandose con crueldade. Os avatares do seu destino
imprimiran o seu carcter, humano por natureza, dunha certa rudeza, pero as sas
virtudes estaban sempre prontas a se manifestaren, sempre e cando as sas paixns non
cegasen a sa razn.
Mentres o prncipe permaneca en estado pensativo, ouvuse o eco dun confuso
rebumbio de voces que se sentan distantes. A medida que aquel boureo se a
achegando, Manfredo puido distinguir os clamores dalgns dos criados que
anteriormente despregara polo castelo en busca de Isabela.
Onde est o noso seor? Onde est o prncipe? berraban.
Aqu estou contestou Manfredo cando xa estaban mis preto. Encontrastes a
princesa?
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 19
Oh, meu seor! respondeu o primeiro en chegar. Que sorte que vos atopamos.
Que me encontrades a min? indignouse Manfredo. Pero, e a princesa, destes con
ela?
Criamos que si, meu seor dixo o mesmo criado, aterrecido, pero...
Pero, que? impacientouse o prncipe. Fuxiu?
Xacobe e eu, seor...
Si, eu e Diego interrompeu o segundo deles, que pareca anda mis aterrorizado.
Falade de un en un ordenou Manfredo. Pregntovolo de novo, onde est a
princesa?
Non o sabemos contestaron os dous a un tempo, pero estamos que morremos co
medo.
Iso xa o vexo, paspns! dixo Manfredo. E que foi o que tanto vos atemorizou?
Seor interviu Xacobe, Diego viu algo incrible! A Sa Alteza non dara creto ao
que vimos.
Pero que nova parvada esta? berrou Manfredo. Ddeme unha contestacin clara
ou xuro pola memoria dos meus defuntos que vos...
Seor, se a Sa Alteza ten a ben escoitarme dixo o coitado do criado, Diego e eu...
Si, eu e Xacobe... interrompeu o seu compaeiro.
Pero non vos prohibn que falsedes a un tempo? coutounos o prncipe. Ti,
Xacobe, responde, que o outro paspn parece anda mis apampado ca ti: que sucedeu?
Meu seor falou Xacobe, se a Sa Alteza me concede a graza de escoitarme, dica
que Diego e eu, cumprindo as vosas ordes, fomos procura da dama, pero considerando
que nos podiamos topar coa pantasma do voso fillo, que Deus o tea na sa gloria, pois
como anda non recibiu cristi sepultura...
Borrachuzas! profiriu Manfredo. Entn, foi simplemente un espectro o que
vistes?
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 20
Non, seor! Moito peor! berrou Diego. Preferira ter visto dez pantasmas!
Que Deus me conceda paciencia! dixo o prncipe. Estes dous idiotas estanme
quentando a cabeza. Diego, fra da mia vista!, e ti, Xacobe, dime cunha soa palabra se
ests sobrio ou se desvaras. Ti adoitabas ter algo de xuzo; acaso o outro borracho se
asustou, e a ti tamn?. Fala: que imaxina Diego que viron os seus ollos?
Meu seor contestou Xacobe, tremendo, a contarvos que, desde a fatal desgraza
do noso prncipe herdeiro, que Deus acolla a sa bendita alma, ningn de ns, fieis
serventes de Sa Alteza, pois certo que, anda que pobres, smosvos fieis, nin un s de
ns, dica, se atreve a andar polo castelo senn de dous en dous. As que, Diego e mais
eu, pensando que a princesa Isabela podera encontrarse na galera principal, subimos
ata al na sa busca e para lle dicir que a Sa Alteza tia algo que comunicarlle.
Vaia par de bobos! exclamou Manfredo. E entrementres, ela fuxiu porque tiades
medo dos trasnos! Pero seredes parvos: se ela me deixou na galera!, se eu mesmo
veo de al!
Pois por iso quizais ela siga al aventurou Xacobe, pero prefiro que me leve o
demo antes de volver al a buscala. Pobre Diego! Non creo que se recupere desta.
Pero recuperarse de que? dixo Manfredo. A este paso xamais hei saber que foi o
que tanto asustou a estes pillabns! Sen dbida estou perdendo o tempo. Sgueme,
servo: comprobarei eu mesmo se segue na galera.
Polo amor de Deus, meu bo seor, non vaia galera! berrou Xacobe. Coido que o
mesmsimo Satans est na cmara a ela contigua!
Manfredo, que ata ese momento tomara o arrepo dos seus criados como un pnico
infundado, estremeceuse ante esta nova circunstancia. Recordou a aparicin do retrato, e
tamn a porta que se pechou repentinamente ao fondo da sala principal. Desconcertado,
preguntou con voz trmula:
Que o que hai nesa cmara?
Meu seor contestou Xacobe, cando Diego e eu entramos na galera, el a primeiro,
pois gbase de ser mis valente ca min. Unha vez dentro dela, non atopamos a ningun.
Mesmo revisamos debaixo de cada banco e tallo, e tampouco atopamos nada.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 21
Estaban todos os cadros no seu sitio? preguntou Manfred.
Si, meu seor, pero o certo que non se nos ocorreu buscar detrs deles.
Ben, ben. Prosigue.
Cando chegamos porta da cmara grande proseguiu Xacobe, encontrmola
pechada.
E non puidestes abrila? preguntou Manfredo.
Oh, si seor, puidemos! E por Deus que oxal non o fixeramos! contestou.
Mellor dito, oxal non o fixera, pois non fun eu quen a abriu, senn Diego. Fora
encoraxndose e quera seguir, anda que eu recomendeille que non. En adiante, non
serei eu quen abra unha porta que atope pechada!
Fala sen voltas ordenou Manfredo, e dime de vez que viches naquela cmara ao
abrires a porta.
Eu, meu seor? Dgolle que eu estaba detrs de Diego e non vin nada! Pero si que
ouvn aquel rudo.
Xacobe dixo Manfredo con ton solemne, ordnoche pola memoria dos meus
devanceiros que me digas qu foi o que ti viches e qu foi o que ti ouvches.
Meu seor... que foi Diego quen o viu, non eu replicou Xacobe. Eu s puiden
ouvr o rudo. Diego, nada mis abrir a porta, pegou un berro e sau a fume de carozo.
Eu tamn san correndo e pregunteille: viches a pantasma?. Unha pantasma? Que
va! dxome arrepuiado. Coido que un xigante! Viste armadura, que lle vin un p e
parte dunha perna, e son tan grandes coma o helmo do patio. Mentres isto me dica,
seor, ouvimos un movemento violento e o renxer dunha armadura, coma se o xigante
se estivera levantando, pois Diego me contara que pensaba que o xigante estaba
tombado porque tia o p e a perna estarricados sobre o chan. Antes de que puidsemos
acadar o final da galera, omos como a porta da cmara se pechaba tras de ns, pero
non nos atrevemos a volvrmonos para ver se o xigante nos estaba seguindo..., anda
que, agora que o penso, o certo que terimolo ouvdo se nos estivera perseguindo.
Pero polo amor de Deus, meu bondadoso seor, mandade chamar o capeln para que
exorcice o castelo, porque en verdade est enfeitizado.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 22
Ai, seor, suplicmosvos que o fagades berraron todos os serventes a un tempo,
ou vermonos na obriga de abandonar o servizo de Sa Alteza!
Silencio, covardes! ordenou Manfredo, e agora, segudeme: hei descubrir que
significa todo isto.
Seguirvos ns? volveron gritar todos vez. Non subiramos de novo galera nin
por todo o ouro do mundo.
Falou entn o mozo campesio, que ata ese momento permanecera en silencio.
Permitira a vosa seora que vos acompaase nesta empresa? A mia vida non lle
de valor a ningun, e non temo a ningn anxo maligno, nin tampouco ofendn a ningn
benigno.
A ta aparencia non fai honor ao teu comportamento dixo Manfredo, fitndoo con
sorpresa e admiracin. No futuro hei recompensar a ta gallarda e continuou cun
suspiro, pero agora as mias circunstancias obrganme a confiar nada mis que en min
mesmo; as e todo, concdoche permiso para que me acompaes.
Manfredo, cando por vez primeira perseguiu a Isabela desde o galera, dirixrase
directamente aos apousentos da sa esposa, coa idea de que a princesa se refuxiara al.
Hiplita, que coeca o son dos seus pasos, ergueuse, degoirando mostrarlle o seu
cario, para recibir o seu esposo, co que non se reunira desde a morte do fillo. Nun
enlevo de gozo e pena mesturadas, fixo por botarse aos brazos do prncipe, pero este
apartouna con violencia e preguntoulle:
Onde est Isabela?
Isabela? Pero meu seor! exclamou atnita.
Si, Isabela! bramou con ton autoritario Manfredo. Quero saber onde est Isabela.
Meu seor replicou Matilda, decatndose da moita perturbacin que a actitude do
prncipe causara na nai, Isabela non estivo con ns desde que vos a mandastes chamar
aos vosos apousentos.
Dime onde se encontra agora dixo o prncipe; non me interesa saber onde estivo
antes, nin con quen.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 23
Meu bondadoso seor interveu Hiplita, a vosa filla divos verdade. Isabela
deixounos tras recibir o voso comando, e desde entn non regresou. Pero seor,
prgovos que vos calmedes: sera mellor que vos retirsedes a descansar, pois este triste
da non puido mis que alterarvos. Isabela estar vosa disposicin pola ma.
Estar? Entn, sabedes onde est agora! gritou Manfredo Decdemo decontado,
pois non teo tempo que perder. E ti, muller dixo dirixndose sa esposa, ordnalle
ao teu capeln que se presente sen demora ante min.
Imaxino que Isabela falou Hiplita calmosamente retirouse aos seus apousentos
para descansar, pois non ten por costume velar ata tan avanzada a noite. Meu amado
seor proseguiu, contdeme qu foi o que vos perturbou: talvez vos ofendeu
Isabela?
Non me molestes mis con preguntas inoportunas contestou e dime de vez onde
est.
Matilda mandar que a traian aqu dixo a princesa Agora sentdevos, meu seor:
precisades recobrar a fortaleza que vos propia.
Como?, tantos celos sentes de Isabela que desexas estar presente na nosa
entrevista?
Por Deus, meu seor! que pretendedes insinuar?
Non tardars moito en descubrilo replicou o cruel do prncipe. Envame o teu
capeln, e agarda aqu a mia vontade.
Tras pronunciar estas palabras, abandonou nun lstrego a estancia en procura de Isabela,
deixando tras de si abraiadas as das damas coas sas palabras e desconcertante
conduta, e ao tempo perdidas en baldas conxecturas sobre o que podera estar
tramando.
Agora Manfredo regresaba xa do soto, seguido do campesio e dun feixe de serventes
aos que obrigara ir con el. Subiu as escaleiras dun golpe ata que chegou galera
principal, en cuxa porta se topou con Hiplita e co capeln desta. Cando Manfredo
despachara a Diego, este dirixrase directamente aos apousentos da princesa Hiplita
para lle dar a voz de alarma do que presenciara. Esta admirable dama non dubidaba
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 24
mis que Manfredo da veracidade daquela visin, pero disimulou que a tomaba por
unha alucinacin do servente. Disposta, porn, a protexelo de calquera outra
conmocin, e preparada polas sas reiteradas experiencias dolorosas a non desfalecer
ante a aparicin dunha nova, tomou a determinacin de que, se o destino marcara ese
momento para a destrucin de ambos e dous, ela mesma habera ser a primeira en se
sacrificar. Logo de despedir, para que se retirase a descansar, a Matilda, que en balde lle
suplicou a nai que lle permitira acompaala, Hiplita percorreu a galera principal e a
cmara grande en compaa do seu capeln; e acto seguido, nun estado de serenidade
como haba moitas horas que non sentira, foi reunirse co seu esposo e confirmoulle que
a visin da perna e o p xigantescos non era mis que un conto, e que con certeza se
trataba dunha fantasa provocada na imaxinacin dos serventes polo medo e mais pola
tenebrosa e escura hora da noite, pois ela e o capeln examinaran a cmara e
comprobaran que todo estaba como de costume.
Malia que estaba convencido, ao igual que a sa esposa, de que a visin non fora froito
da imaxinacin dos serventes, Manfredo recuperouse en parte do tempestuoso estado de
nimo en que o sumiran os tan estraos acontecementos dese da. Avergoado ademais
polo trato inhumano que lle brindara sa esposa, quen a cada nova ofensa recibida
responda cunha anovada mostra de tenrura e fidelidade, sentiu que nos ollos se abra
camio un rebrotar do seu amor por ela. Pero, anda mis avergoado por sentir
remorsos cara a algun contra quen estaba argallando unha aldraxe inda mis amarga,
reprimiu os sentimentos do corazn, e tamn non se permitiu amosar o menor indicio de
compaixn. A seguinte transicin da sa alma foi cara a un estadio de requintada
maldade.
Dando por sentada a firme submisin de Hiplita, oufanouse de que esta non s
outorgara o seu resignado consentimento a se divorciar, senn que mesmo habera
prestarse a colaborar, se as compraca o prncipe, no seu empeo por convencer a
Isabela de que lle concedese a sa man. Pero, recordou antes de que puidese dar corda a
tan espantosa esperanza, primeiro tia que encontrar a Isabela. En acordando da sa
fantasa, deu orde de que todos os accesos ao castelo deberan ser celosamente
custodiados, e exhortou aos serventes, baixo pena de morte, a que non permitisen a
sada do mesmo a ningun. Ao mozo campesio, a quen se dirixiu de xeito afable,
ordenoulle que permanecese nun pequeno cuarto situado no alto da escaleira, no que
haba un catre, e do que se levou consigo a chave despois de lle dicir que falara con el
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 25
ma seguinte. Entn, logo de despedir os criados e tras lle dedicar a Hiplita unha fra
e leve inclinacin de cabeza en sinal de despedida, retirouse aos seus apousentos.
CAPTULO II
Matilda, que seguindo as ordes de Hiplita se retirara aos seus apousentos, non estaba
en boa predisposicin para descansar. O trxico destino do seu irmn afectraa
profundamente. Sorprendalle a ausencia de Isabela, pero o que realmente espertara nela
unha sensacin de inmenso terror e inquietude foran as estraas palabras que saran da
boca de seu pai e a velada ameaza que este lle dirixira princesa, a sa esposa, que
ademais estiveran acompaadas polo mis furibundo dos comportamentos. Agardou
ansiosa o regreso de Bianca, unha nova doncela ao seu servizo, que enviara co
encargo de pescudar qu fora de Isabela. Bianca non tardou en regresar, e informou a
sa ama das noticias que recollera entre a servidume: Isabela non apareca por ningures.
Referiulle a aventura do mozo campesio que fora descuberto no soto, anda que
salferida con algns adobos de seu que complementaban os incoherentes comentarios
dos criados, facendo especial fincap no p e perna xigantescas que foran vistas na gran
sala. Esta ltima circunstancia aterrecera tanto a Bianca que non puido senn aledarse
cando Matilda lle dixo que non se ira a durmir, que habera permanecer en vela ata que
Isabela aparecese.
A princesa perdase en conxecturas sobre a fuga de Isabela e mais sobre as ameazas de
Manfredo a sa nai.
Pero, que asuntos tan urxentes pode ter que tratar co capeln? preguntouse. Ter
intencin de lle dar sepultura en segredo ao meu irmn na capela?
Hui, seora! exclamou Bianca. Agora caio na conta. Como vos convertestes na
sa vinculeira, est impaciente por vos desposar. O noso prncipe sempre deveceu por
ter mis fillos; a fe que agora adoece por ter netos. Tan certo como que estou viva,
seora, que por fin vereivos vestida de noiva. Bondadosa seora, non vos haberedes
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 26
desfacer da vosa leal Bianca, non si? Agora que sodes unha gran princesa, non poredes
no meu lugar a dona Rossara, verdade?
Pero mia coitada Bianca dixo Matilda, con que facilidade che voan os
pensamentos! Eu unha gran princesa! Desde a morte do meu irmn, que puideches
apreciar na actitude de Manfredo que revele que o seu cario por min acrecentou? Non,
Bianca, non: o seu corazn sempre foi un estrao para min, pero el meu pai, e non
debo laiarme. E anda che direi algo mis: por moito que Deus me peche o corazn de
meu pai, coa tenrura que mia nai sente por min recompensa folgadamente os meus
poucos mritos. A mia queridsima nai! Si, Bianca, no seu trato para con ela onde
mis me doe a adustez do seu carcter. Podo soportar con resignacin a sa severidade
comigo, pero me parte a alma ser testemua da sa inxustificada crueza para con mia
nai.
Mia seora replicou Bianca, todos os homes tratan as as sas esposas unha vez se
cansan delas.
E ti, malia iso que dis, acabas de me felicitar porque cres que meu pai pretende
ofrecerme en matrimonio!
Pase o que pase, quero vervos convertida nunha gran dama. Non desexo que
languidezades nun convento, onde acabariades de se facer a vosa vontade e se non o
impedise a vosa nai, que ben sabe que mis vale ter un mal esposo que non ter ningn.
Santo ceo! Que rudo foi ese? Que San Nicols se apiade de min! Non falaba en
serio.
o vento, que zoa entre as ameas da torre tranquilizouna Matilda. Deberas estar
cansa de or ese son.
Boh! exclamou Bianca. Non hai nada malo no que dixen. Non pecado falar do
matrimonio. E entn, seora, como vos dica, se o meu seor Manfredo vos ofrecese
desposarvos cun prncipe ben parecido e en idade de merecer, escusaridesvos cunha
reverencia e diralles que preferides quedar para vestir santos?
Grazas a Deus non me atopo ante tal perigo! Ben sabes cantas pedidas de man por
min ten rexeitado...
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 27
E vos, como boa filla que sodes, agradecedes que as faga, non ? Pero agora,
seora, supodevos que ma pola ma, o voso pai manda chamarvos gran sala do
consello, e que al encontrarades, canda el, un moceiril e engaiolador prncipe, cuns
grandes ollos negros, de tersa e despexada fronte e cunha viril cabeleira riza e
acibechada; en resumo, seora, un novo heroe que recordase o retrato de Afonso o Bo
que colga na galera e que adoitades contemplar sentada durante horas e...
Non fales con tanta lixeireza dese cadro interrompeuna Matilda, suspirando. Son
consciente de que a admiracin coa que contemplo ese retrato non comn, pero ten
por seguro que non estou namorada dun lenzo pintado. O carcter dese prncipe
virtuoso, a veneracin pola sa memoria que mia nai inspirou en min, ou as pregarias
que, non sei por qu razn, ela me cominou a orar perante a sa tumba, son todas
concorrencias que acabaron por me convencer de que, dun modo ou doutro, o meu
destino est ligado a algo relacionado con el.
Meu Deus, seora! E como podera ser iso posible? preguntou Bianca. Sempre se
dixo que a vosa familia non estaba emparentada coa sa. O que desde logo non consigo
comprender como a mia seora, a princesa, vos pode facer ir en fras mas ou en
hmidos serns a rezar ao p da sa tumba: se o seu nome non se recolle no santoral!
Se quere que recedes, porque non vos manda dirixir as vosas oracins ao noso gran
San Nicols? Ese sera o santo a quen eu lle rezara para pedir esposo.
Quizais se mia nai me explicase as sas razns dixo Matilda, a mia mente non
estara tan confusa. Pero o misterio do seu proceder o que fai que eu sinta este... non
sei como expresalo. Como nunca obra por capricho, estou seguro de que no fondo
agocha un segredo fatal. E eu sei que as : na sa dolorosa agona pola morte do meu
irmn, deixou escapar unhas palabras que insinuaban algo diso.
Oh, seora! exclamou Bianca. Cales foron esas palabras?
Non, Bianca negouse Matilda. Se a un proxenitor algunha vez se lle escapa unha
frase, da que mis tarde pode querer retractarse, non debe unha filla repetila.
Como? Arrepentiuse despois do que dixera? preguntou Bianca. Mia seora,
estade segura de que podedes confiar en min.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 28
Cando se trate dalgn dos meus pequenos segredos, sei que podo confiar en ti
replicou Matilda, pero nunca cos de mia nai: unha nena s debe ter odos e ollos para
o que lle manden seus pais.
En fin! Est claro, seora, que nacestes para ser santa dixo Bianca , e de nada
serve ir contra a vocacin para a que se est predestinada: vs acabaredes nun convento.
Pero a mia seora Isabela non se amosara tan reservada comigo: ela permteme
falarlle de homes novos, e cando algunha vez visitou o castelo algn gallardo cabaleiro,
confioume o seu desexo de que oxal o voso irmn Conrado se lle parecese.
Bianca dixo a princesa, non che permito que fales irrespectuosamente da mia amiga.
Isabela che de disposicin animosa, pero a sa alma non pode ser mis pura. Sabe do
teu carcter frvolo e rexoubeiro, e quizais alentouno algunha que outra vez para se
evadir da melancola e para aliviar a soidade en que meu pai nos ten sumidas.
Virxe santsima! exclamou Bianca, sobresaltndose A est de novo! Mia
seora, non ouvistes nada? De certo que este castelo ten un meigallo!
Cala! ordenou Matilda E agora escoita: antes crin or unha voz, pero debeu ser
imaxinacin mia. Ser que me contaxiaches os teus medos.
Que si, seora! verdade! volveu exclamar Bianca a punto de botarse a chorar.
Estou segura de que foi unha voz o que on.
Ocupa algun a alcoba de abaixo? preguntou a princesa.
Ningun se atreve a durmir al desde que o grande astrlogo, que era o titor do teu
irmn, se afogou nela. De verdade, seora, que a sa pantasma a do noso malogrado
prncipe se acaban de reunir nesa alcoba. Polo amor de Deus, corramos aos apousentos
de vosa nai!
Ordnoche que non te movas. Se hai almas que deambulan en pena, quizais poidamos
aliviar os seus sufrimentos con preguntas sobre a orixe dos mesmos. Non representan
ningn perigo para ns, pois non en nada as ofendemos. Ademais, se pretendesen
facernos dano, non correriamos o mesmo perigo nun sitio que noutro? Acdame o
rosario. Rezaremos e logo falaremos con elas.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 29
Oh, non, querida seor! Por nada do mundo falara eu cunha pantasma! berrou
Bianca.
Apenas pronunciara estas palabras, oron como se abra a vent da pequena estancia que
haba debaixo da cmara de Matilda. Ambas as das puxeron o odo, ben atentas, e aos
poucos instantes creron or a algun que cantaba, pero non puideron distinguir a letra.
Non se pode tratar dun esprito maligno dixo Matilda, en voz baixa. Sen dbida
debe ser algun da casa: abre a vent, e as poderemos identificar a sa voz.
Dme medo abrila, seora.
Pero mira que es parva dxolle Matilda mentres ela mesma abra, suavemente, a
vent.
Porn, a persoa que estaba embaixo puido or o rudo que fixera a princesa, e parou de
cantar, polo que estas deduciron que descubrira a sa presenza ao sentir como abriran a
vent.
Hai algun a abaixo? preguntou a princesa. Se as, pronuncidevos.
Si contestou unha voz descoecida.
Quen sodes? inquiriu Matilda.
Un descoecido replicou a voz.
Que descoecido? dixo Matilda. E como puidestes entrar no castelo a esta
intempestiva hora, cando todas as portas estn xa fechadas?
Non estou aqu pola mia propia vontade respondeu a voz. Pero, se interrompn o
voso descanso, seora, prgovos que me desculpedes. Non pensei que algun me
podera or. Como non poda conciliar o sono, deixei o incmodo leito en que
descansaba e dispxenme a ocupar estas horas de insomnio contemplando o fermoso
raiar do sol, mentres agardo impaciente por abandonar este castelo.
O voso falar e ese ton denotan certa melancola. Se vos sentides desgraciado,
compadzome de vs. E se a pobreza vos aflixe, facdemo saber e encomendareivos
princesa, quen se apiadar de vs, pois a sa caritativa alma nunca deixou de asistir aos
mis desventurados.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 30
Certo que non son feliz dixo o descoecido, e que tampouco sei qu vivir na
abundancia. Pero non pretendo queixarme do destino que o ceo reservou para min: son
novo e gozo dunha rexa sade, e non me avergoo de ter que me gaar o sustento coas
mias propias mans. Pero prgovos que non me teades por un fachendoso e que non
pensedes que desprezo a vosa xenerosa axuda. Recordareivos nas mias oracins e
rezarei por que a vosa graza e a da vosa nobre seora sexan bendicidas... e se suspiro,
seora, non por min, senn por outros.
Agora caio da burra, seora murmuroulle Bianca princesa. Este ten que ser o
mozo campesio, e para min que anda namorado. Que ben!, un conto de amoros!
Vea, seora, sigmoslle a corda e as poderemos turrarlle da lingua. Non sabe quen
sodes, pois tmavos por unha das doncelas da princesa Hiplita.
Bianca!, que non tes vergoa? Con que dereito podemos nosoutras andar a fisgar
nos segredos que ese mozo pode agochar no seu corazn? Parece honrado e franco, e
dxonos que non feliz. Acaso estas circunstancias arrganos o poder para abusarmos
del? Por que razn habamos ter dereito a violarmos a sa intimidade?
Por Deus, seora, pero que pouco sabedes do amor! replicou Bianca . Debedes
saber que para os namorados non existe pracer maior que falar das sas amadas.
Entn, pretendes que eu, unha princesa, se converta na confidente dos amoros dun
campesio?
Ben, pois entn, permitdeme que fale eu con el. Anda que agora tea a honra de ser
a vosa dama de honra, alteza, non sempre gocei dunha posicin tan respectable.
Ademais, o amor non s iguala os rangos, senn que tamn os eleva, e eu sinto un
enorme respecto por calquera mozo que estea namorado.
Cala xa, parvoeira! Anda que dixera que desventurado, iso non significa que tea
que estar namorado. Pensa en todo o que aconteceu hoxe, e dime se non hai infortunios
que non son causadas polo amor.
Forasteiro proseguiu a princesa, se as desgrazas que vos aflixen non son atribubles
s vosas propias faltas, e se darlles remedio est ao alcance das posibilidades da
princesa Hiplita, eu respondo coa mia palabra de que ela se converter na vosa
protectora. En canto poidades abandonar este castelo, dirixdevos ao convento contiguo
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 31
igrexa de san Nicols e al preguntade polo santo pai Xerome, e contdelle as vosas
vicisitudes ata o extremo que consideredes oportuno. El non deixar de informar
princesa, que a nai de todos cantos precisan a sa axuda. E agora debo despedirvos,
pois non considero decoroso seguir conversando cun home a esta hora tan impropia.
Que os santos vos garden, graciosa dama! respondeu o campesio. Mais, mia
seora, se puidese este pobre e indigno forneo atreverse a vos suplicar que lle
concedades un minuto mis de audiencia... Vexo que fortuna me outorga esa ventura,
pois anda tedes aberta a vent: ddesme licenza para preguntarvos...
Apresurdevos concedeu Matilda, pois non tardar moito en alborexar, e os
labregos que comezan xa a sa xeira poderannos descubrir: que se vos ofrece?
Non sei como empezar, nin se debera dixo o forasteiro, titubeante, pero a verdade
que me sinto alentado pola delicadeza coa que vos dirixides a min. Seora, podo
confiar en vs?
Pero polo amor de Deus!, que queredes dicir? preguntou Matilda. Que
pretendedes confiarme? Se o voso segredo digno de serlle confiado a esta alma
honrada, deixdevos xa de andrmenas.
Desexaba preguntarvos empezou de vez o campesio, xa mis acougado se o que
lle on dicir aos criados certo, que a princesa desapareceu do castelo.
E por que iso do voso interese? replicou Matilda Cando ao primeiro falastes,
todo en vos era mesura e rectitude. Pero agora, non ser que chegastes ata aqu coa
intencin de fisgardes nos segredos de Manfredo? Adeus. Equivoqueime con vs.
E tras pronunciar estas palabras, Matilda pechou a venta bruscamente e sen dar tempo
replica do mozo.
Habera sido mis prudente dxolle a princesa a Bianca con certa acritude se che
deixara a ti falar co campesio: a sa curiosidade recrdame ta.
Non son quen para rebatervos, alteza replicou Bianca, pero quizais as cuestins que
eu lle puidese facer iran moito mis ao que nos interesa que aquelas que vos se
compraceu en formularlle.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 32
Diso estou segura! Co discreta que ti es! E podo ter o pracer de saber que lle
preguntaras ti?
A mido, seora, os que presencian unha contenda poden ver mis cousas nela que
aqueles que realmente a dirimen contestou Bianca. Alteza, non pensaredes que esa
pregunta sobre a princesa Isabela foi simplemente froito da curiosidade, non si? Pois
non, mia seora, non: detrs dela agchase moito mis do que vos, as altas dignidades,
poidades alcanzar a comprender. Lpez contoume que todos os serventes pensan que foi
este mozo quen argallou a fuxida da princesa. Agora, prgovolo mia seora, pensade
que tanto vos coma min sabiamos que a mia seora Isabela nunca se sentiu
verdadeiramente atrada polo voso irmn, o prncipe. Pois ben!, mtano no momento
preciso... e conste que eu non estou acusando a ningun. Un helmo que cae da la, ou
polo menos iso di o voso pai, pero resulta que Lpez e toda a servidume afirman que
este espelido mozo un meigo, e que o roubou da tumba de Afonso.
Acaba xa con esa restra de impertinencias dixo Matilda.
Moi ben, mia seora, como gustedes. Anda que me parece moi estrao que a
princesa Isabela desapareza o mesmo da en que morreu o voso irmn, e tamn que ese
mozo feiticeiro fose descuberto xusto ao p da trapela. E eu non estou acusando a
ningun, pero se o noso malogrado prncipe falecera de morte natural...
Non te atrevas, pola ta honra, a pronunciar nin unha soa palabra que abrigue o mis
mnimo receo da inmaculada reputacin da mia querida Isabela.
Inmaculada, ou non inmaculada dixo Bianca, o certo que desapareceu. Descobren
un estrao a quen ningun coece, vs mesma interrogstelo. El divos que est
namorado, ou triste, que vn sendo o mesmo. Anda mis, confsavos que se sente
apesarado pola sorte non del, senn de outros. Pero, pode algun sufrir pola sorte
doutra persoa senn por que est namorado dela? E a continuacin o primeiro que fai
preguntar inocentemente, coitadio el!, se a princesa Isabela desaparecera.
Se che son franca, as tas observacins non carecen de certo fundamento. A fuxida de
Isabela desconcrtame. Canto curiosidade do mozo forneo, recoezo que agocha algo
estrao; as e todo, Isabela nunca me ocultou os seus segredos.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 33
Iso o que ela vos dica, para que as lle confiarades os vosos. Pero quen sabe,
seora, ese descoecido mesmo podera ser algn prncipe disfrazado. Por favor, seora,
deixdeme abrir a vent e facerlle unhas cantas preguntas.
Non contestou Matilda. Eu mesma voullas facer. E se sabe algo de Isabela, non
ser digno de maior conversa comigo.
Dispase a princesa a abrir novamente a vent cando oron como tanxa a camp da
poterna do castelo, situada dereita da torre en que Matilda se encontraba, contratempo
que disuadiu a princesa de principiar unha nova conversa co descoecido. Porn, tras un
momento de silencio, dxolle a Bianca:
Estou convencida de que sexa cal for o motivo da fuga de Isabela, debe existir
algunha razn que a xustifique. E se contou con este forasteiro como cmplice, a
princesa dbese sentir satisfeita pola sa lealdade e afouteza. Non observaches ti
tamn, Bianca, que as sas palabras estaban impregnadas dun nada comn matiz de
piedade? O seu discurso non se corresponda co dun vilego; as sas palabras delataban
mis ben que home de nobre nacenza.
Xa vos dixen antes que estaba segura de que se trataba dalgn prncipe replicou
Bianca.
Porn proseguiu Matilda, se estaba ao tanto da sa fuga, como se pode explicar
que non fuxise con ela? Por que se habera de expoer, de maneira innecesaria e
imprudente, ao resentimento de meu pai?
Mia seora, canto a iso contestou Bianca, se foi quen de se liberar do helmo,
abof ha encontrar o xeito de eludir a ira de voso pai. Non me cabe a menor dbida de
que leva consigo algn talismn ou algo parecido.
Ti todo o arranxas botndolle a culpa maxia, pero un home que ten algn trato cos
espritos malignos xamais se expresara coas palabras tan sentidas e piadosas que el
verteu. Non te decataches con que fervor se comprometeu a me encomendar ao ceo nas
sas oracins? Si, Isabela estaba plenamente convencida da piedade deste mozo.
Pois xamais me encomendedes a min piedade dun mozo ou dunha dama que
concertan unha fuga co seu amante! clamou Bianca Non, alteza, non, a mia seora
Isabela, de dieiro e santidade a metade das metades. Pero non observastes como
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 34
acostumaba, na vosa presenza, suspirar e alzar os ollos ao ceo, porque sabe que sodes
unha santa? Porn, en canto vos dabades a volta...
Ests sendo inxusta con ela replicou Matilda: Isabela non unha hipcrita. Ten o
debido sentido da devocin, pero endexamais observei nela que finxise unha vocacin
que en verdade non sente. Ao contrario, sempre combateu a mia inclinacin a me
enclaustrar no convento. De todos os xeitos, anda que recoezo que me desconcerta o
misterio que en min ocasionou a sa fuxida, e malia que esta pode parecer incongruente
coa amizade que nos profesamos, eu non podo esquecer o ardor desinteresado co que
sempre se opuxo a que eu fixese os votos. Desexaba verme casada, pese a que a mia
dote habera supoer unha mingua no patrimonio que herdaran os fillos que puidese ter
co meu irmn. Por consideracin para con ela, vou confiar nas boas intencins dese
mozo campesio.
Entn pensades que existe algn vencello entre eles os dous dixo Bianca.
Mentres esta falaba, un criado irrompeu precipitadamente na cmara para lle anunciar
Matilda que xa encontraran a princesa Isabela.
Onde? inquiriu Matilda.
Acolleuse en sagrado, na igrexa de San Nicols respondeu o criado. O propio padre
Xerome trouxo a boa nova. Esta abaixo coa sa alteza.
E onde est mia nai?
Est nos seus apousentos, seora, e preguntou por vos.
Manfredo ergurase rompida do da, e dirixrase aos apousentos de Hiplita para lle
preguntar se saba algo de Isabela. Mentres a interrogaba, foille anunciado que Xerome
solicitaba falar con el. Manfredo, sen sospeitar o motivo da visita do frade e sabedor de
que serva a Hiplita nos seus actos de caridade, deu licenza para que entrase, co
propsito de que mantivese ocupada a princesa mentres el prosegua a sa busca de
Isabela.
Queredes verme a min ou a princesa? preguntou Manfredo.
A ambos os dous contestou o relixioso. A princesa Isabela...
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 35
Que lle ocorre? interrompeu Manfredo, ansioso.
Encntrase perante o altar de san Nicols.
Estes non son asuntos do interese de Hiplita dixo Manfredo algo atrapallado.
Retirmonos aos meus apousentos, padre, e al informardesme de como chegou ata o
altar.
Non, meu seor replicou aquel bo home cunha firmeza e autoridade que mesmo
intimidou a un resolto Manfredo, quen non tivo mis remedio que renderse ante as
santas virtudes de Xerome. O meu encomendamento aos dous vos incumbe e, coa
venia da vosa alteza, na presenza de ambos vouno anunciar. Pero primeiramente, meu
seor, debo interrogar a princesa verbo de se est ao tanto das razns que apuxaron a
Isabela a abandonar o voso castelo.
Pola mia alma que non o estou respondeu Hiplita. Acaso me acusa Isabela de
estar relacionada coa sa fuxida?
Padre interrompeu Manfredo, sinto o debido respecto e consideracin para co voso
sagrado ministerio, pero debo dicirlle que eu son o soberano deste principado, e non hei
permitir que ningn frade entremetido pretenda inmiscirse nos asuntos que concirnan
mia casa. Se tedes algo que me comunicar, acompademe aos meus apousentos. Non
teo por costume tratar diante da mia esposa dos asuntos privados do meu reino, pois
non son estes materia que incumba a unha muller.
Meu seor dixo o relixioso, non a mia intencin inmiscirme nos segredos dunha
familia. O meu oficio consiste en facer a paz e en reparar as desavinzas, en predicar o
arrepentimento e en aprenderlle aos homes a reprimiren as sas mis primarias paixns.
Escuso o tan pouco caritativo apstrofe da vosa alteza, pero eu ben sei cales son as
mias obrigas. E son un ministro dun prncipe mis poderoso que Manfredo:
escoitdelle, pois e el quen se fala pola mia boca.
Manfredo tremelicaba de ira e de vergoa. A expresin de Hiplita reflecta o seu
asombro, e tamn a sa impaciencia por saber en qu acabara todo aquilo. Pero o seu
silencio expresaba s claras a obediencia que lle renda a Manfredo.
A princesa Isabela proseguiu Xerome encomndase a ambas e das as vosas
altezas. Agradcevos o amable e bondadoso trato co que foi honrada no voso castelo, e
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 36
lamenta de corazn a perda do voso fillo e o seu propio infortunio por non chegar a se
converter en filla de tan sabios e nobres prncipes, aos que sempre respectar como pais;
reza por que gocedes dunha lonxeva felicidade e por que conservedes unha perenne
unin ao dicir isto ltimo, a face de Manfredo mudou de color. Porn, debido a que
xa non lle posible seguir mantendo a sa relacin con vs, implora que lle concedades
o voso consentimento ben para permanecer acollida en sagrada ata que tea novas da
sorte de seu pai, ou ben, no caso de recibir evidencia da sa morte, para ser libre de se
entregar en matrimonio, se a ela as lle convn e coa aprobacin dos seus titores.
Nunca outorgarei tal consentimento dixo o prncipe. E insisto en que debe regresar
ao castelo decontado. Son eu quen responde dela ante os seus gardins, e non podo
permitir que permaneza baixo unha custodia que non sexa a mia.
A vosa alteza debera reconsiderar se iso agora o mis conveniente replicou o
frade.
Non recordo que pedise instrutor ningn dixo Manfredo, acorando. A conduta de
Isabela d p a que xurdan estraas sospeitas. E temos tamn ese mozo vilego, que
resultou ser o cmplice da sa fuxida, senn a causa dela...
A causa? interrompeu Xerome. Foi un home mozo a causa?
Isto xa intolerable! gritou Manfredo. Pero, vou consentir que un monxe
insolente me desafe no meu propio castelo? Xa o entendo: estades ao tanto dos seus
amoros, non si?
Alteza, de non saber que vos compracedes conscientemente das inxustas acusacins
que vertestes sobre min dixo Xerome, haberalle suplicar a Deus que esvaecese as
vosas impas conxecturas. Pero si lle rogo a Deus que perdoe a vosa impiedade. E
implrovos, alteza, que deixedes a princesa en paz naquel sagrado lugar, en que non
estar exposta a perturbacins ocasionadas por vanas e mundanas fantasas tales como
as palabras de amor dun home.
Deixdevos de hipocrisas comigo replicou Manfredo. E agora regresade ao castelo
e trademe a princesa para que cumpra co seu deber.
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 37
Pois o meu deber impedir que ela regrese a este castelo. Encntrase onde as orfas e
as virxes estn a salvo das trampas e artimaas deste mundo, e nada ags a autoridade
dun pai arrincaraa de al.
Eu son seu pai! berrou Manfredo, e reclmoa!
Desexaba tervos como pai, pero o mesmo ceo que impediu ese parentesco, disolveu
para sempre todos os vnculos entre vs. E annciovos, alteza, que...
Abonda xa, insolente! E desde agora, deberedes temer a mia clera!
Venerable padre interveu Hiplita, o voso oficio esxevos que esteades por riba das
persoas, e debedes expresarvos como o voso deber prescribe que o fagades, pero o meu
obrgame a non ouvir nada que lle despraza a meu esposo que ouza. Acompaade ao
prncipe aos seus apousentos. Eu retirareime ao meu oratorio, e rezareille Santsima
Virxe para que vos ilumine cos seus divinos consellos e para que restita no corazn do
meu gracioso seor a xentileza e a paz de esprito que lle son habituais.
Pero que insigne muller! exclamou o frade. Meu seor, farei como dispoades.
Acompaado do frade, Manfredo entrou nos seus apousentos e, tras pechar a porta,
dirixiuse ao frade:
Observo, padre, que Isabela vos descubriu cales son os meus propsitos. Agora
escoitade a mia resolucin e obedecede. Razns de estado, as mis urxentes e
poderosas das razns como son a salvagarda do meu pobo e a mia propia seguridade,
demandan que tea un fillo. Resultara intil esperar que Hiplita me dea un herdeiro.
Elixn para esa empresa a Isabela. Debedes facer que regrese, e anda algo mis.
Cnstame a influencia que exercedes sobre Hiplita: a sa conciencia est nas vosas
mans. Debo admitir que unha muller sen mcula ningunha: a sa alma est ao servizo
de Deus e desdea os pequenos praceres deste mundo. Vos podedes facer que se retire
del por completo. Persuadila para que outorgue o seu consentimento disolucin do
noso matrimonio e se retire a un mosteiro. Mesmo podera fundar un de seu se as o
desexa, e dispor dos recursos necesarios e de total liberdade para ser tan xenerosa coa
vosa orde como vs ou ela desexedes. As disiparedes os perigos as desgrazas que
penden sobre as nosas cabezas, e arrogaridesvos o mrito de ser vs quen salvara o
principado de Otranto da sa desaparicin. Sodes un home prudente e, anda que a
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 38
fogosidade do meu temperamento me traizoou e induciume a proferir algunhas
expresins pouco decorosas, honro as vosas virtudes, e pracerame estar en dbeda con
vs por haberdes proporcionado repouso a mia vida e pola preservacin da mia
liaxe.
Farase a vontade do ceo! exclamou o frade. Eu non son mis que o seu invalido
instrumento. Deus srvese da mia voz para advertirvos, prncipe, contra os vosos
inxustificables designios. As inxurias contra a piadosa Hiplita claman ao ceo. E este, a
travs das mias palabras, recrimnavos polas vosa adltera intencin de repudiala; a
travs das mias palabras, comnavos a abandonardes os incestuosos propsitos que
albergades contra a vosa porfillada. A providencia, que a salvagardou da descontrolada
paixn que exhibistes nun momento en que o castigo divino que caeu sobre a vosa
familia deberon inspirar en ti uns outros pensamentos mis pos, non cesar no seu
desvelo por ela. Incluso eu, un pobre e desprezado frade, serei quen de protexela da
vosa violencia. Eu, un mis entre os pecadores, que fun cruelmente infamado pola vosa
alteza de ser cmplice de non sei qu amoros, desprezo as loanzas coas que vos
compracedes en tentardes subornar a mia honestidade. Eu amo a mia orde, honro as
almas devotas e respecto a piedade da princesa; pero xamais hei traizoar a confianza que
ten depositada en min, e tampouco servirei a causa da relixin a forza de pactos espurios
e pecaminosos. Pero certo!, resulta que agora o futuro do voso principado depende
de que teades un fillo varn! Deus debe estar burlndose da estreiteza de miras dos
seres humanos. Porn, onte pola ma, haba casa tan poderosa, tan florecente como a
de Manfredo? E, que foi do infante Conrado, prncipe herdeiro? Meu seor, respecto as
vosas lgrimas, pero non penso facer nada por reprimilas. Prncipe, deixdeas flur! No
voso designio de procurar o benestar dos vosos sbditos, esas lgrimas tern mis peso
ante Deus que un matrimonio que, cimentado na luxuria ou en asuntos polticos, nunca
habera de prosperar. O cetro, que pasou da estirpe de Afonso vosa, non pode ser
preservado por medio dun casorio que a Igrexa xamais sancionar. Se vontade do
Altsimo que perezan os vosos apelidos, resigndevos, meu seor, aos seus decretos, e
s as seredes dignos merecedor dunha coroa que nunca vos ser arrebatada. Vea,
alteza... Debo dicirvos que me comprace vervos compunxido. E agora sigamos falando
da princesa; ela nada sabe das vosas crueis intencins, e eu non pretenda mis que
alarmarvos. Puidestes observar con que xentil paciencia, con que esforzo de amor,
ouviu primeiro, e refugou ouvir despois a magnitude da vosa culpabilidade. Ben sei
O castelo de Otranto, Horace Walpole http://www.bivir.com
desta edicin electrnica, Asociacin de Tradutores Galegos, 2010 39
cando devece por vos estreitar entre os seus brazos e por vos confirmar que o seu afecto
e amor por vos permanece intacto.
Padre dixo o prncipe, confunddesvos canto s razns da mia compuncin. Certo
que honro as virtudes de Hiplita. Considroa unha