2.0 Weba

Dani Gutiérrez Porset2011ko Urtarrila

jdanitxu@gmail.comhttp://danitxu.com

http://slideshare.net/danitxuhttp://delicious.com/danitxu

ItzulpenaArrate Landaluze Barrutia

Unai Martinez Corral

eta ezagueraren partaidetza-kudeaketa

2

Aurkezpen honen edukia

Sarrera

Wikiak

Berri sozialak

Laster-marka sozialak

Blogak

Microblogging-a

Agregazioa eta sindikazioa

Podcast-ak y Vidcast-ak

Bideoak

Blog bilatzaileak

Ofimatika 2.0

Argazkiak

Fitxategi biltegia

Mapak

Web mahaigaina

Sare sozialak

PIM

CC

BY

htt

p:/

/ww

w.f

lickr.

com

/ph

oto

s/w

ww

ork

s/3

328

85

066

6

3

Zer da 2.0 Weba?

Taxonomiak: kategoriak etaetiketa [hodeiak] (tag-ak)

Erabiltzaileen parte-hartzea

Nahasketak (mash-ups)

Mahaigainetik nabigatzailera

Erabiltzen erraztasuna

KomunitateakTalde ezagutza

Podcast-ak, Vidcast-akWiki-ak

Sindikazioa eta agregazioa

Folksonomiak

Laster-marka sozialak

Erlazionatzeko modu berriak

Blog-ak

Kanalak (Feeds)RSS y Atom

HodeiaWidget-ak

Microblog-ak

4

Baina 2.0 weba ez da teknologia soilik,jarrera eta kultura ere bada...

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/2

87

93

002

@N

03

/29

99

80

390

5

5

… informazioa eta ezagutzatrukatu nahi izatea

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/l

i nsig

ht/

517

082

77

1

6

… ikasteko interesa izatea

CC

BY-

SA

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/v

isen

tico

/438

68

339

6

7

Webaren historia

2001:burbuilateknologikoa:porrot asko etazenbaitarrakasta

2004:2.0 Webaburuzko lehen hitzaldia Protagonista:erabiltzailea

1990:www etalehenengonabigatzailea

1993:Mosaicnabigatzailea1.0 Weba

20??:3.0 Webaweb semantikoa,inteligentzia artifiziala, 3D,...Protagonista:prozesadoreak

8

2007-ko joeraren irudia

Info

rmati

on

Arc

hit

ects

In

c.

Jap

an

– W

eb

Tre

nd

s

9

CC

BY

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/2

14

96

790

@N

06

/50

65

83

441

1

Zertarako balio du 2.0 webak?

10

Ez ahazteko

CC

BY-

NC

-SA

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/l

o_/

263

598

266

11

Informazioa hobeto antolatzeko

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/s

an

tos/1

70

48

751

09

12

Tresna berrien berri izateko

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/m

ark

op

/14

41

643

37

1

13

Gure informazio eta ezagutza hedatzeko

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/f

r au

lein

sch

i lle

r/4

90

74

598

47

14

Gure itxura hobetzeko

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/j

org

em

ien

te/3

991

120

89

15

Besteek nola ikusten gaituzten jakiteko

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/m

att

hew

field

/230

600

18

96

16

Badintza teknologikoak

Programak

Internet-erakonexioa

duen gailua

Nabigatzaileaeta gehigarriak

Bestelakoak

17

Eduki digitalak

● Kontuan hartzekoak:– Erregistroa: autoretza– Lizentzia: eskubide y betebeharrak

●Testuak: artikuluak, liburuak,...●Irudiak: argazkiak, marrazkiak..●Tipografiak●Bideoak: pelikulak,...●Audioa: abestiak,...●Softwarea

●Koadroak●Eskulturak●Antzezlanak

18

Creative Commons Lizentziak

● Sortze-lanetarako, adibidez: artea, argazkiak, idatziak, musika,...

● 6 lizentzia,4 beharren konbinazioan oinarritura

● Bertsioak (adib. 3.0) eta itzulpenak● Erabiltzen dituzten zerbitzuak:

BY

NC (non-commercial)

SA (share alike)

No derivative works

http://flickrcc.bluemountains.nethttp://www.archive.org/about/faqs.php#263 http://commons.wikimedia.org/

19

Lizentziak eta Askatasunak

Copyright

Creativecommons

Dominiopúblico

Copyleft●Copyright-a amaitzean●Jabeak ez bazuen copyright-a behar bezala berritu●Jabeak nahita lizentzia hau jartzen badio.●Lana copyright-ak babestu ezin badu, adib: paisaia

●Berezkoa (besterik adierazi ezean)●EEBB sortu zen 1790 urtean, arte eta zientzien garapena indartzeko.●Berna-ko hitzarmenaren ostea, 1881 urtean, Europan zehar hedatu zen.

=

20

Harreman eremuak

Edonor

Ni

Lagunak Lan-harremanak

IkaslegoaIkerketataldea

...

● Publikoa

● Pribatua

● Lagunarteakoa

21

Zerbitzuaren azpiegitura

● Lehen “desktop” programak.● Orain “webtop”. Aukerak:

Hodeiansoilik

Zerbitzarianberan

instalatu daiteke

”Taberna hutsaren” efektua?

“Handietan” kontzentrazio handia,

adb. Google ia guztietan

22

Arriskuak

● Fidagarritasuna● Datuen jabetza● Pribatutasuna● Infoxikazioa

23

Datu-kontrola eta Software librea

http://wiki.debian.org/FreedomBox/LeavingTheCloud http://autonomo.us/wiki/Wish_list

● Datuen atzipena:

– Automatikoa: API irekiak– Eskuzkoa, adb.:

http://www.dataliberation.org/● Kodearen atzipena● Alternatibak:

24

Zerbitzuen arteko erlazioa

Identifikazioa.Baimena.

Edukien integrazioa(mash-up)

Lotura ikonoa

25

Web zerbitzuetan argitalpena

● Baldintza: kontu bat izatea● Argitaratzeko aukerak:

– Zerbitzuko orrialdean– Ikonoekin beste orrialde batetik:

– Programekin: nabigatzailetik luzapen batekin, edo beste baten batekin.

26

Identifikazioa web zerbitzuetan● Orokorrean independenteak, baina noizean

behin batzuek beste batzuentzako balio dute● Erabiltzailearen identifikatzaile “polita”● Giltzarriak:

– Sendotasuna– Ugari. ¿Denak berdinak?– Nabigatzailean gordetzeko aukera

● Robot-spamaren aurkako “Captchak”

27

Aukeraketa irizpideak

PrezioaLekua

Publizitatea

Hizkuntzak

2.0 Webaren funtzionaltasuna

Erabilera zabala

web 1.0

Azpiegitura

web 2.0

Edukiak

-Lizentziabilitatea-Jabetza-Erabileta eta pribatutasuna-Eskuzko sarbidea(export/import)

-Argitalpen partekatua-Etiketak-Sindikazio-APIen elkarrekintza

-Instalatu daitekeen software/Software librea

28

Zerbitzu bakoitzerako ikasketa

Zertan datza

Zertarakobalio du

Nola erabiltzen da

Zer alternatiba daude

X zerbitzua

29

Praktiketarako kontuak

● google● delicious (edo yahoo)● wikispaces (edo openid)● wordpress.com

● twitter, identi.ca● facebook● flickr (edo yahoo)● dropbox, sugarsync, spideroak

Gomendagarriak:

Hautazkoak:

30

Gizarte-berriak

CC

BY-

NC

-SA

htt

p:/

/ww

w.f

lickr.

com

/ph

oto

s/it m

igh

tbed

ave/5

22

27

72

657

31

Gizarte-berriak

Zertan datza?● Publikoaren artikuluak biltzen dituzten

webak dira, adb.: berriak, ekitaldiak...● Batzuetan publikoaren balorizazioaren

arabera hierarkizatzen dituzte (agerikoagoak):– Boto kopurua (erabiltzaile anonimo edo

erregistratuak)

– Zenbat denbora argitaratu zenetik

– Komentario kopurua

32

Gizarte-berriak

Zertarako balio du?● Berri “demokratikoagoak: erabiltzaile

komunitateak erabakitzen du zer den berri

● Jatorri lekurako bisitak areagotzen dira. Batzuetan banakako blogetako komentarioak “eramaten dituzte”.

33

Gizarte liburu-markak

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/2

553

33

61@

N00

/29

76

233

47

34

Gizarte liburu-markak

Zertan datza?● Liburu-marken web zerbitzuaren

orrialdean, web orrialdeetako helbideak gordetzean datza.

● Etiketen bidez antolatu daitezke● Publikoak eta Pribatuak

35

Gizarte liburu-markak

Zertarako balio du?● Orrialde interesgarriak etiketen bidez

antolatzeko● Liburu-marketara sarbidea izateko

internet-konexioa duen edozein ordenagailutik

● Ezaguera koletiboa sortzeko eta honetara sarbidea izateko:– Beste pertsonekin liburu-markak

partekatzerakoan– Beste pertsonek erabiltzen dituzten etiketa

berak erabiltzerakoan

36

Blogak

37

Blogak

Zertan datza?● Bloga (webloga edo bitakora) web

orrialde bat da non:– Edukia sarrerak edo postak legez ezagutzen

diren artikulu laburretan oinarritzen den – Argitaratutako sarrerak era kronologikoan

azaltzen diren– Informazioa sindikazioaren bidez banatu

daitekeen– Batzuetan irakurleek komentarioak utz

ditzaketen

38

Blogak

Zertarako balio du?● Nolabaiteko gaurkotasuna duen

informazioa edo iritzia emateko ● Audientzia potentziala sortzeko eta

mantentzeko. Marketina: batzuek dirua jasotzen dute blogetan idazteagatik.

● Gure iritziaren inguruko komentarioak jasotzeko

39

Blogak

Nola jarri abian blog bat?● Giltzarri batzuk:

– [Ia] eguneroko lana– Gardentasuna eta zintzotasuna. Kanpoko

kritikak jasotzeko gaitasuna– Kalitate oneko edukiak (garrantzia=eragina,

onarpena, aginpidea). Adierazleak:● Posten maiztasuna● Beste lekuetatik estekak● Komentario kopurua

40

Blogak

Nola erabiltzen da?● Edukia:

– Berezkoa (pertsona bakarra edo zenbait pertsona) eta kanpokoa adb. bideoak

– Mota: Testua eta irudiak, kanpokoa, widgetak– Antolaketa: Kronologikoa (Fitxategi) eta

etiketen eta/edo kategorien araberakoa– Egoera: argitaratua, moderatzeke, zirriborroa

● Itxura: txantiloia● Baimenak : argitaratu, postak ikusi,

komentatu

41

Agregazioa

CC

BY

htt

p:/

/ww

w.f

lickr.

com

/ph

oto

s/n

ikon

vsc

an

on

/344

721

727

7

42

Agregazioa

Zertan datza?● Agregatzea edo eranstea iturri

desberdinetako edukiak leku bakarrean biltzea da

● Metodo aldaketa:– Lehen:

● Web orrialde ugari kontsultatu● Posta elektronikoen zerrendetara harpidetu

– Orain: kanaletara harpidetu

43

Agregazioa

Zertarako balio du?● Gai interesgarri baten berri izateko:

– Pertsonala: zaletasunak, eguraldia, berriak– Lan-mundukoa: ezagutza eremua, lehia,

bezeroak, hornitzaileak...

● Erlazioak mantentzeko: harremana dugun pertsona eta erakundeek argitaratzen dutena jarraitu.

44

Agregazioa

Nola erabiltzen da? (kanal batera harpidetza)● 1. Agregatu edo erantsi daitezkeen

edukiak edo eduki “sindikatuak” dituzten orrialdeak bilatu:

(Firefoxen ikonoa helbide-barran dago)● 2. Kanala programa agregatzaile batera

gehitu

45

Agregazioa

Nola erabiltzen da? (edukien irakurketa)● Agregatzaileek kanal bakoitzeko N sarrera

berrienak aurkezten dituzte● Sarrerak irakurritako gisa/irakurri gabeko

gisa markatu● Sarrera jakin batzuk biltegiratu edo

etiketatu● Besteak: ordenagailurako abisuak,

ikonoak nabigatzailean, gailu mugikorretarako web orrialde bereziak

46

Sindikazioa

CC

BY-

ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/2

80

47

774

@N

04

/48

21

21

749

1

47

Sindikazioa

Zertan datza?● Iturri bakar baten bidez eta euskarri

desberdinetan artikuluak aldi berean argitaratzean datza.

● Kontzeptu:– Kanal edo Feed– Barneko formatuak: RSS, Atom, RDF/XML

● Ikono adierazleak eduki sindikatuak dituzten web orrialdeetan:

48

Sindikazioa

Zertarako balio du?● Edukiak batera leku desberdinetan

argitaratzeko● Bezeroekin fideltasun harremana sortzeko

49

Sindikazioa

Nola erabiltzen da?● Automatikoa da. Erabiltzaile

argitaratzaileak ez du ezer egin behar (Adb.: Lehen jakinarazpen bat bidali behar zen mailez)

● Agregazioa duten zerbitzuak:– Blogak, podcastak, vidcastak– Gizarte-berriak– Gizarte liburu-markak– … eta 2.0 webaren beste hainbat tresnetan

50

Podcast eta Vidcast

51

Podcast eta Vidcast

Zertan datza?● Soinu- eta bideo-fitxategiak sindikatu eta

eranstean, eta● Kanalak aurkitzea ahalbidetzen duen

programa baten bidez eranstean eta dagokion fitxategiak entzun/ikusi edo deskargatzean:– Audio-fitxategia. Adb.: irakurgailu

eramangarria– Bideo-fitxategia

● vidcast = vodcast

52

Podcast eta Vidcast

Nola erabiltzen da?● Sindikazioa:

– 1. Argitaratzea baimentzen duen sindikazio zerbitzu batean alta hartu

– 2. Audio-/Bideo-fitxategia sortu eta feedera igo

● Agregazioa: programa edo gailu agregatzaileekin, adb:

53

Blog bilatzaileak

CC

BY

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/s

ud

ham

shu

/330

02

383

26

54

Blog bilatzaileak

Zertarako balio dute bilatzaileak badaude?● Blogen eta posten inguruko

informazioaren bilaketak zenbait irizpideren arabera:– ...ri buruz hitz egitea, …bezala etiketatuak – Aginpide handia edo txikia izatea – Orain dela... argitaratuak

● Emaitzak etiketen edo sindikazioaren bidez jarraitzea

● Joerak forma grafikoan aztertzea

55

Wikiak

http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_wiki_farms

56

Wikiak

Zertan datza?● wiki wiki = azkar (hawaiiarra)● Zenbait pertsonek aldi berean eta modu

errezean editatu ditzazketen web orrialdeak dira.

● Hauek eta Google docak, esaterako, ez dira gauza bera

57

Wikiak

Zertarako balio dute?● Elkarlaneko ediziorako: zenbait pertsonek

batera argitaratzen dute gutxi gora-behera

● Ezaguera esplizitatu eta partekatzeko:– Argitaratu (argitaratzailea, hizkuntza

bereziak)– Historia: bertsio berreskuragarrien kontrola

eta aldaketen jakinarazpena – Bilatu

58

Wikiak vs Blogak

● Blog– Batena/Gutxi

batzuena– Denboraren

araberako antolaketa(Irmotasun gehiago eskatzen du)

– Iritziak bilatu/bildu ditzake

● Wiki– Zenabitena/Askorena– Edukiaren araberako

antolaketa

59

Wikiak

● Adibide nagusia: Wikipedia– Boluntarioek kudeatutako entziklopedia

askea: edozeinek kontsulta dezake, baita ekarpenak egin edo zuzendu

– Estatistikak (2009ko maiatza):● Erabiltzaileak: > 1.000.000 izena emandakoak,

134 liburuzain● Sarrerak: es > 474.000, eu > 38.000

– Auzia: zorroztasuna.● Etengabeko berrikusketak daude● “Lehenengo informazio-iturria” vs “beste

kontsulta-iturria”

60

Wikiak

● Beste proiektuak:– Wikipediarekin erlazionatuta:

● Commons: http://commons.wikimedia.org● Hiztegia: http://es.wiktionary.org● Denen eskura dauden testuak:

http://es.wikisource.org● Eduki askeko liburuak: http://es.wikibooks.org● Aipuak: http://es.wikiquote.org● Unibertsitatea: http://es.wikiversity.org

– http://www.indymedia.org– http://www.wikihow.com– http://www.wikitravel.com

61

Wikis

● Bandalismoa– Edukiak modu desegokian aldatu edo

ezabatzeko aukera da, adb.:● publizitate-erauntsia● Intentzio txarreko pertsonak: edukiak ezabatu,

nahastu, webgunearekin erlazionatuta ez dauden materialak igo...

– Konponbideak● “Eskuz” zuzendu● Izena eman gabe editatzeko baimenik ez izatea● Orrialdeak bloketau, IP bandalikoak blokeatu

62

Wikiak

Wiki bat abian jartzeko giltzarriak● Ezaguera esplizitatzeko jarrera● Kolaboratzeko kultura● Prozesua dinamizatuko du(t)en

pertsona(k)

63

2.0 Ofimatika

CC

BY-

NC

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/s

t asilan

d/4

77

37

79

97

64

2.0 Ofimatika

Zertan datza?● Ofimatika = testu-dokumentuak, kalkulu-

orriak, aurkezpenak● Funtzionaltasun arruntak:

– Ikusi– Editatu, gorde, bertsioen kontrola– Antolatu: tag eta/edo karpetak – Inportatu, esportatu– Argitaratu, irakurtzeko partekatu eta/edo

aldatu

65

Info. pertsonalaren kudeaketa (PIM)

CC

BY-

SA

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/2

42

93

932

@N

00

/37

19

15

726

6

66

Info. pertsonalaren kudeaketa (PIM)

Zertan datza?● Posta elektronikoa● PIM (Personal Information Management)

– Egutegiak– Kontaktuak– Zereginak

● Chat (berriketa): google talk● Gqueues● Lankidetza eta Web conference

67

Microblogging

CC

BY-

NC

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/o

uts

an

ityp

hoto

s/2

45

77

46

322

68

URL laburtzaileak

CC

BY-

NC

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/k

risti

nro

ach

/31

619

44

13

2

69

Gizarte-sareak

CC

BY-

NC

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/c

ala

fellvalo

/28

60

952

64

2

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_social_networking_websites

70

Gizarte-sareak

Zertan datza?● 2.0 webguneak dira, informazioa

argitaratu eta partekatzearen bidez jendea erlazionatzeko euren interes komunen arabera:– Datu pertsonalak: argazkia, kontaktuak– Testuak, argazkiak, musika, bideoak,...– Mezularitza barne-sarea, berri-taldeak...

● Sailkapenak:– Adinen arabera, eremu horizontalen

(pertsonala / profesionala) edo bertikalen arabera (adb.: bidaiak)

71

Mapa

72

Fitxategien biltegia

CC

BY-

NC

-SA

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/t

hed

ep

art

men

t/1

374

13

90

5

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_online_backup_services

73

Webeko mahaigaina

CC

BY-

NC

-SA

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/b

ren

op

eck/2

66

82

911

85

http://en.wikipedia.org/wiki/Web_desktop

74

Argazkiak

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/p

osta

letr

ice/4

03

50

30

00

9

75

Bideoak

CC

BY-

NC

-ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/p

hilip

pele

royer/

45

007

72

00

7

http://openvideoalliance.org

76 CC

BY-

ND

htt

p:/

/ww

w.f

lick

r.com

/ph

oto

s/c

avem

an

_92

22

3/3

183

162

056

Mapak

77

Eskerrik asko etortzeagatik

CC

BY-

NC

htt

p:/

/ww

w.f

lickr.

com

/ph

oto

s/4

835

524

3@

N0

0

78

Aurkezpenaren inguruan● Aurkezpen honen erabilera lizentzia:

● Logotipo guztiak norbere jabearenak dira

● Aurkezpen hau egiteko erabili diren tresnak: kubuntu, openoffice impress, firefox, ksnapshot

“As we enjoy great advantages from inventions of others, we should be glad of an opportunity to serve others by any invention of ours; and this we should do freely and generously.”

Benjamin Franklin

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/es/