Unidade 1 ComunicacióN

50
Educación secundaria para persoas adultas Páxina 1 de 50 Ámbito da comunicación Unidade didáctica 1 A comunicación

Transcript of Unidade 1 ComunicacióN

Page 1: Unidade 1 ComunicacióN

Educación secundaria

para persoas adultas

Páxina 1 de 50

Ámbito da comunicación

Unidade didáctica 1

A comunicación

Page 2: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 2 de 50

Índice

1. Programación da unidade ............................ ............................................................3

1.1 Encadramento da unidade no ámbito social ................................................................. 3 1.2 Presentación................................................................................................................. 3 1.3 Obxectivos didácticos ................................................................................................... 3 1.4 Contidos ....................................................................................................................... 4 1.5 Actividades e temporalización....................................................................................... 5 1.6 Recursos materiais ....................................................................................................... 7 1.7 Avaliación ..................................................................................................................... 7

2. Textos e secuencia de actividades.................. ........................................................8

� Texto 1: Textos expositivos .......................................................................................... 8 � Texto 2: diferencias entre los códigos oral y escrito...................................................... 9 � Texto 3: A diversidade lingüística ............................................................................... 11 � Texto 4 ....................................................................................................................... 12 � Texto 5 ....................................................................................................................... 13 � Texto 5 (bis)................................................................................................................ 14 � Texto 6: Textos instructivos (aspectos teóricos).......................................................... 15 � Texto 7: Enfermedades cardiovasculares. Los diez puntos clave ............................... 16 � Texto 8: As linguas na Constitución e no Estatuto ...................................................... 19 � Texto 9: Nueces en el botiquín ................................................................................... 20 � Texto 10: Trufas con chocolate................................................................................... 23 � Texto 11: Déixenas morrer, non as maten .................................................................. 26 � Texto 12: Elementos de la comunicación.................................................................... 29 � Texto 13: Ortografía: reglas de uso de la letra M ........................................................ 30 � Texto 14: Uso de puntos y comas............................................................................... 31 � Texto 15: Equiparar o galego co castelán................................................................... 32 � Texto 16: Carta I. Gazel a Ben-Beley.......................................................................... 34 � Texto 17: La carta....................................................................................................... 35 � Texto 18: Os xéneros literarios ................................................................................... 39 � Texto 19: O punto de vista na narración ..................................................................... 40 � Texto 20: Díez pregunta al Gobierno... ....................................................................... 42 � Texto 21: A esmorga .................................................................................................. 45 � Texto 22 ..................................................................................................................... 48

Page 3: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 3 de 50

1. Programación da unidade

1.1 Encadramento da unidade no ámbito social

– Unidade 1: A comunicación ���� Bloque 1 – Unidade 2

– Unidade 3 Módulo 1

���� Bloque 2 – Unidade 4

– Unidade 5 ���� Bloque 1

– Unidade 6

– Unidade 7 Módulo 2

���� Bloque 2 – Unidade 8

– Unidade 9 ���� Bloque 1

– Unidade 10

– Unidade 11 Módulo 3

���� Bloque 2

– Unidade 12

– Unidade 13 ���� Bloque 1

– Unidade 14

– Unidade 15 Módulo 4

���� Bloque 2 – Unidade 16

1.2 Presentación

Esta unidade está dentro do bloque “Somos iguais, somos diferentes” e denomínase “A

comunicación”. Cos contidos que se detallan máis adiante, preténdese que as persoas adul-

tas recoñezan o poder comunicativo das linguaxes, analicen o seu uso e os seus contextos,

e reflexionen sobre a realidade sociolingüística en que viven e sobre as repercusións do

contacto entre linguas e culturas. Dedicaranse a esta unidade didáctica 24 períodos lecti-

vos distribuídos en catro semanas.

1.3 Obxectivos didácticos � Diferenciar os elementos que interveñen no proceso da comunicación e analizar a fun-

ción de cada un.

� Recoñecer as diferenzas entre a comunicación oral e a comunicación escrita.

� Valorar a importancia da comunicación non verbal.

� Distinguir e subliñar as ideas principais en diferentes textos.

� Recoñecer os elementos orais da lingua: entoación, pausas, etc.

� Empregar correctamente as normas ortográficas: uso de m antes de p/b ; uso de b/v e uso do h.

Page 4: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 4 de 50

� Valorar o plurilingüismo como expresión de riqueza cultural da humanidade.

� Recoñecer textos expositivos, de instrucións e dos medios de información.

� Diferenciar textos pertencentes aos grandes xéneros literarios.

� Planificar e compoñer textos sobre temas de interese persoal.

� Obter información, empregando as TIC, sobre textos e contidos propios desta unidade,

e formulala verbalmente e por escrito.

� Interpretar textos lexislativos relacionados co uso das linguas.

� Debater sobre temas de actualidade respectando as normas correspondentes.

� Buscar en internet e na biblioteca información salientable sobre os contidos da unidade.

1.4 Contidos

���� Comunicación oral

G

– Comprensión de textos orais dos medios de comunicación e de situacións da vida cotiá – Articulación clara, pronuncia adecuada e uso correcto das regras gramaticais na produción de

textos orais curtos nas linguas do ámbito. – Participación activa en diálogos, debates e traballos de grupo cooperando e respectando o

resto dos seus compoñentes. – Esforzo e interese no uso da lingua oral. – Uso de estratexias básicas de comprensión das mensaxes orais: anticipación do contido xeral

do que se escoita con axuda de elementos verbais e non verbais e uso dos coñecementos previos sobre a situación.

���� Comunicación escrita

C

– Utilización de estratexias para discriminar as ideas importantes das secundarias e atopar in-formacións específicas: lectura silenciosa e subliñado das ideas importantes.

– Comprensión de textos propios do ámbito académico (expositivos), da vida cotiá (instrucións ) e da información dos medios de comunicación (seccións).

– Uso de estratexias para a planificación da escritura de textos sobre temas de interese persoal: buscar e desenvolver ideas, organizalas, facer unha primeira redacción, corrixir, reelaboración do texto e preparación da redacción definitiva tanto en papel como en soporte dixital.

– Comunicación persoal mediante correspondencia postal ou utilizando medios informáticos (chats, correo electrónico, etc.) en calquera das linguas do ámbito de comunicación.

– Comprensión de instrucións básicas para a resolución de actividades presentadas por escrito nas linguas do ámbito.

���� Coñecemento da lingua

C

– Elementos e funcións da comunicación en situacións formais e informais. – Observación de diferenzas relevantes, contextuais e formais, entre comunicación oral e escri-

ta: espontaneidade, léxico, repeticións. – Uso reflexivo das normas ortográficas (uso de p/b antes de m; uso b/v e uso do h) e das nor-

mas de puntuación (discriminación do uso do punto e seguido e do punto e aparte) en rela-ción coa cohesión sintáctica.

– Utilización de estratexias para inducir as regras de concordancia e as funcións sintácticas de suxeito e predicado.

– Coñecemento das normas básicas da ortografía da palabra, da oración e do texto: concor-dancia verbo/suxeito; uso do parágrafo.

���� Lingua e socie-dade

G

– Recoñecemento e valoración das linguas como instrumento de comunicación na aula e con persoas doutras culturas.

– Coñecemento da nosa lexislación esencial en materia lingüística: Constitución española e Estatuto de Autonomía de Galicia.

– Coñecemento xeral da diversidade lingüística no mundo e en España, valorando positivamen-te o plurilingüismo como expresión da riqueza cultural da humanidade.

���� Educación literaria

G

– Introdución aos grandes xéneros literarios (narrativa) a través de lecturas axeitadas. – Lectura de relatos breves e de fragmentos de obras, pertencentes a culturas diferentes, reco-

ñecendo os elementos do relato literario (narrador e tempo) e a súa funcionalidade. – Desenvolvemento da autonomía lectora e do aprecio pola literatura como fonte de pracer, de

coñecemento doutros mundos, tempos e culturas. – Identificación en textos narrativos de estereotipos sociais, de xénero, raza, etc

Page 5: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 5 de 50

1.5 Actividades e temporalización � 1ª sesión: en galego.

– Presentación da unidade por parte do profesor ou da profesora.

– Audición de textos orais en galego recollidos dos medios de comunicación e de si-

tuacións da vida cotiá: gravacións de diversos programas de televisión, de enquisas

na rúa, de telexornais, de debates de actualidade, de fragmentos de películas, de

anuncios (por exemplo “Vivamos como galegos” da empresa Gadis, en Youtube,

etc.).

� 2ª sesión: en castelán.

– Entregar o texto 1 e explicar as características dos textos expositivos e os conceptos

que aparecen en negra, e entregar o texto 2: “Diferenzas entre los códigos oral y es-

crito” e as actividades correspondentes.

� 3ª sesión: en galego.

– Analizar na clase o tipo de linguaxe que se emprega en cada situación e os posibles

erros que se atopen, fixándose tanto na linguaxe verbal como na non verbal; como

son os personaxes que aparecen, cales os feitos fundamentais que se narran, etc..

– Ver posibles interferencias lingüísticas que aparezan, tópicos e prexuízos, etc.

– Expresar oralmente a opinión persoal seguindo un esquema previamente elaborado.

– Analizar e comentar na clase os elementos que interveñen na comunicación e aplica-

los ás situacións da vida real.

� 4ª sesión: en castelán.

– O alumnado fará un guión sobre un tema do seu interese para expor ante a clase.

Despois, cada persoa redactarao e analizará as diferenzas entre o que dixo e o que

escribiu.

� 5ª e 6ª sesións: en galego.

– Dedicarase ao apartado de “lingua e sociedade”. Falarase da diversidade lingüística,

entregaranse os textos 3, 4, 5 e 5 bis (mapas) e faranse as actividades indicadas.

� 7ª sesión: en castelán.

– O profesor ou a profesora entregarán e explicarán o texto 6, sobre as características

dos textos de instrución, e repartirán o texto 7, “Enfermidades cardiovasculares”, e o

alumnado fará as actividades que se indican.

� 8ª sesión: en galego.

– O profesor ou a profesora entregaranlle ao alumnado os artigos da Constitución Es-

pañola e do Estatuto de Autonomía de Galicia incluídos no texto 8: “As linguas na

Constitución e no Estatuto”. Explicaranse as características dos textos xurídicos.

� 9ª sesión: en castelán.

– O profesor entregará o texto 9: “Nueces en el botiquín”. O alumnado lerao en voz al-

ta. Aclararanse palabras e conceptos que aparecen subliñados. Remataranse as acti-

vidades da última sesión en castelán relacionando os contidos do texto 7 “Enfermi-

dades cardiovasculares”, e do texto 9 ,“Nueces en el botiquín”.

� 10ª sesión: en galego.

– O alumnado procurará na prensa e en internet noticias que teñan relación co que se

di en cada un dos artigos do texto 8 “As linguas na Constitución o Estatuto” e tratará

de razoalo aplicándolle o punto 1, 2, 3 ou 4 de cada artigo ás noticias atopadas.

� 11ª sesión: en castelán.

Page 6: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 6 de 50

– O profesor ou a profesora entregarán o texto 10: “Trufas de chocolate”. Faranse as

actividades indicadas.

� 12ª sesión: en galego.

– O profesor repartirá o texto 11: “Déixenas morrer, non as maten”, e o alumnado rea-

lizará as actividades que se propoñen.

� 13ª sesión: en castelán.

– O profesor explicará os conceptos correspondentes ao apartado “Coñecemento da

lingua”: elementos e funcións da comunicación. Suxerirá os seguintes enderezos de

internet para que o alumnado procure os conceptos e exemplos axeitados e llos ex-

pliquen aos seus compañeiros

http://es.wikipedia.org/wiki/Comunicaci%C3%B3n

http://roble.cnice.mecd.es/msanto1/lengua/1comunic.htm

– Outra opción é que se procuren empregando Google e as palabras clave que se con-

sideren oportunas. En todo caso, explicarase o esquema do texto 12: “Elementos que

intervienen en toda comunicación”.

� 14ª sesión: en castelán.

– O profesor ou a profesora explicarán as normas ortográficas do uso do m. Entregará

o texto 8 “Ortografía: reglas de la letra M”. Indicarase a páxina de internet

http://www.reglasdeortografia.com/ortoindice.html para practicar con esta e outras

normas que se consideren necesarias.

� 15ª sesión: en castelán.

– O profesor ou a profesora lerán en voz alta un pequeno fragmento de “La colmena”,

de Camilo José Cela, facendo fincapé no uso dos puntos e as comas.

“A las cinco, la tertulia del café de la calle de San Bernardo se disuelve, y a eso de las cinco y media, o aun antes, ya está cada mochuelo en su olivo. Don Pablo y don Roque, cada uno en su casa; don Francisco y su yerno, en la consulta; don Tesifonte, estudiando, y el señor Ramón vien-do cómo se levantan los cierres de su panadería, su mina de oro.”

– Deseguido, repartirá o texto 14: “Uso de puntos e comas”. Farase ver a importancia

do uso dos signos de puntuación e dunha axeitada lectura destes para comprender o

que se le. Para iso lerá a actividade 2 varias veces, facendo que en cada lectura se

entenda que o beneficiario é unha persoa distinta.

� 16ª sesión: en galego.

– Repartir o texto 15, “Equiparar o galego co castelán”, e facer as actividades que se

propoñen.

� 17ª e 18ª sesións: en castelán.

– O profesor ou a profesora, seguindo o esquema xeral da comunicación (emisor, re-

ceptor, etc.) que aparecen no texto 12, explicarán os cambios habidos neste terreo

nos últimos tempos (desde a carta aos correos electrónicos e os SMS). Repartirá o

texto 16,“Gazel a Ben-Beley”, de José Cadalso, e o texto 17, “La carta”, de Miguel

Hernández, para ler en voz alta e facer as actividades que se detallan. Explicará os

trazos propios da carta como medio de expresión.

� 19ª sesión: en galego.

– O profesor ou a profesora entregarán o texto 18, “Os diferentes xéneros literarios” ,

e o texto 19, “O punto de vista na narración”, e explicarán os conceptos máis impor-

tantes (xéneros, tipos de narrador e tempo na narración). O alumnado fará as activi-

dades.

� 20ª sesión: en castelán.

Page 7: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 7 de 50

– Repartir o texto 20: “Díez pregunta al gobierno...” e facer as actividades que se pro-

poñen.

� 21ª sesión: en galego.

– Organizarase un debate sobre bilingüismo e diglosia en Galicia.

� 22ª Sesión: en galego.

– O profesor ou a profesora daranlle ao alumnado o texto 21, tomado de “A Esmorga”,

de Eduardo Blanco Amor, para que o lean e o comente. O alumnado fará as activi-

dades programadas.

� 23ª e 24 sesión: en galego.

– Repartir o texto 22, tomado da obra “Noite de voraces sombras”, de Agustín Fer-

nández Paz. O profesor explicará o tratamento do tempo narrativo nas narracións. O

alumnado fará as actividades correspondentes.

1.6 Recursos materiais � Textos da unidade.

� Internet.

� Bibliotecas do contorno.

1.7 Avaliación

As primeiras actividades, tanto orais coma escritas, han servir para facer unha avaliación

inicial.

A avaliación continua ou formativa farase a través da observación (cadernos, traballos

presentados, exposicións orais, etc.), da participación nas actividades e dos traballos dia-

rios. Farase unha proba escrita en que se poida comprobar se adquiriron os contidos da

unidade. Todo iso ha dar a nota da avaliación final da unidade.

Page 8: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 8 de 50

2. Textos e secuencia de actividades

���� Texto 1: Textos expositivos � Definición: exponer es explicar de forma objetiva unos hechos o un tema. Tiene que

ser:

– Clara: por lo que el lenguaje debe ser sencillo.

– Ordenada: siguiendo un orden lógico en la exposición.

– Objetiva: el emisor no da su opinión.

� Características principales de los textos expositivos:

– Predominan las oraciones enunciativas.

– Se utiliza la tercera persona.

– Los verbos de las ideas principales se conjugan en modo indicativo.

– El registro es formal.

– Se emplean gran cantidad de términos técnicos o científicos.

– No se utilizan expresiones subjetivas.

Page 9: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 9 de 50

���� Texto 2: diferencias entre los códigos oral y escri -to

Oral Escrito

���� Comunicación espontánea. El hablante puede rectificar, pero no borrar lo que ya ha dicho. El oyente está obligado a comprender el texto en el momento de la emisión y tal co-mo se emite.

���� Comunicación efímera. Los sonidos son perceptibles sola-mente durante el tiempo que permanecen en el aire.

���� Utiliza mucho los códigos no verbales: fisonomía, vestidos, movimientos, paralenguaje (cualidades de la voz y vocali-zaciones: risa, llanto).

���� El contexto extralingüístico posee un papel muy importante. ���� Hay interacción durante la emisión del texto. ���� Mientras habla, el hablante ve la reacción del oyente y

puede modificar su discurso.

���� Comunicación elaborada. El hablante puede corregir y rehacer el texto sin dejar rastros. El lector puede escoger cómo y dónde quiere leer el texto (en qué orden, la veloci-dad, etc.).

���� Comunicación duradera. Las letras se graban en un soporte estable y perduran. El escrito adquiere valor social de testi-go y registro de los hechos.

���� Utiliza poco los códigos no verbales. En cambio se apoya en la disposición del espacio y del texto, la textura del so-porte, etc.

���� El contexto extralingüístico es poco importante. El escritor crea el contexto a medida que escribe.

���� No hay interacción durante la composición. El escritor no puede conocer la reacción del lector.

Hoja elaborada por Cristina Carmona con información de

Describir el escribir. Cómo se aprende a escribir. Daniel Cassany. Barcelona. Paidós, 1989.

Secuencia de actividades

S1. Lea el texto 1. Busque en el diccionario las palabras que desconozca y subraye las que considere más importantes.

S2. Comentar en clase cuáles son las palabras clave subrayadas por todos.

S3. Empleando las palabras elegidas, reelabore un pequeño guión y expóngaselo al resto de la clase.

Page 10: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 10 de 50

S4. Aplicando las características explicadas anteriormente, diga si el texto 2 es ex-positivo, y compruébelo con ejemplos.

S5. ¿Qué otros tipos de textos pueden ser expositivos? Hacer una lista y buscar en libros o en internet algún ejemplo para leer y comentar en clase.

S6. Sustituya la palabra en negrita por otro sinónimo sin que la frase cambie de sig-nificado:

� En la lengua oral la comunicación es espontánea, en la escrita es más elabo-

rada.

� En la lengua oral la comunicación es efímera, en la escrita es más duradera.

� En la lengua oral hay interacción, en la escrita no existe interacción.

Page 11: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 11 de 50

���� Texto 3: A diversidade lingüística

Secuencia de actividades

S7. Introdúcese o tema propóndolle ao alumnado algunhas preguntas xerais sobre linguas. Por exemplo, que linguas coñecen, que linguas estudan ou estudaron e por que, etc.

S8. Contrastar as respostas propias coas dos compañeiros nunha posta en común en que se discuta sobre os resultados. Pódenselle pedir ao alumnado activida-des complementarias, como a elaboración mapas de Europa ou do mundo onde sinalen con cores as linguas que se falan. Pódese achegar un mapa para a au-toavaliación ou tamén consultar os resultados en internet.

S9. Visitar estas páxinas:

� http://proel.org/mundo.html. Aquí poden procurar e seleccionar información

sobre as familias de linguas que hai no mundo, ou pódeselles facilitar a infor-

mación oportuna (mapas, alfabetos, etc.).

� http://www.aulaintercultural.org/IMG/pdf/ratonyleon.pdf. Nesta páxina poden

ler o conto “O rato e o león” traducido a nove linguas. Podemos practicar a lec-

tura, a comprensión e comparar coas linguas do ámbito e con algunha outra coa

que teñamos familiaridade.

Page 12: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 12 de 50

���� Texto 4

FAMILIAS LINGÜÍSTICAS (CLASIFICACIÓN XENÉTICA)

Page 13: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 13 de 50

���� Texto 5 LINGUAS DE ESPAÑA

Page 14: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 14 de 50

���� Texto 5 (bis) CLASIFICACIÓN XENEALÓXICA

Page 15: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 15 de 50

���� Texto 6: Textos instructivos (aspectos teóricos)

Las instrucciones están cada vez más presentes en nuestra vida cotidiana, tanto en la es-

cuela como fuera de ella. Los avances tecnológicos y científicos tienen buena parte de

culpa de que esto sea así. Hay numeroso ejemplos cotidianos: la instalación del receptor

de señal digital terrestre, una receta de cocina, un prospecto de un medicamento, el uso del

cajero automático, entre muchos otros casos.

Las características principales de los textos instructivos son:

� Formato especial.

� Establecimiento de pasos que deben cumplirse para conseguir un resultado. En algunos

casos la secuencia de pasos es fija y en otros hay varias secuencias alternativas (como

en los procesadores de texto).

� Uso del infinitivo, el modo imperativo (“Encender el ordenador”) o las formas imper-

sonales (“Se enchufa el euroconector”…)

� Se utilizan marcas gráficas como números, asteriscos o guiones para diferenciar o se-

cuenciar la serie de pasos.

� Acompañamiento de imágenes para reforzar o clarificar los pasos a seguir.

Otros textos cercanos a las instrucciones son: los reglamentos y las normas de funciona-

miento, que indican también cómo actuar en un determinado lugar o circunstancia. La di-

ferencia entre los reglamentos y las instrucciones es que no se refieren a un objeto material

en concreto.

Page 16: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 16 de 50

���� Texto 7: Enfermedades cardiovasculares. Los diez puntos clave

Si sigues estos 10 consejos y mantienes unos hábitos de vida saludables, con el adecuado

ejercicio físico, libre de humos y de estrés, puedes estar seguro de que las enfermedades

cardiovasculares no serán nunca un problema para ti.

� Ajustar el contenido calórico de tu alimentación a tus necesidades reales. Las calorías

de tu dieta derivadas de las grasas nunca deben sobrepasar el 30 % del total. Esto no se

aplica a cada comida, sino al conjunto de alimentos que tomas a lo largo de una sema-

na, por ejemplo.

� Se preferirá siempre el aceite de oliva de primera prensa en frío por su riqueza en áci-

dos grasos monoinsaturados y sus cualidades antioxidantes, al resto de los aceites vege-

tales, y, por supuesto, a las grasas de origen animal.

� Reduce el consumo de proteínas de origen animal, sustituyéndolas por legumbres y ce-

reales integrales. Las proteínas nunca deben sobrepasar el 15 % de las calorías de tu di-

eta. De entre las proteínas de origen animal, reduce el consumo de carnes rojas y au-

menta el de pescados, especialmente de pescados azules.

� Sustituye la leche entera por leche desnatada o leche de soja enriquecida con calcio.

Consume quesos tiernos en vez de grasos o curados.

� Limita tu consumo de yemas de huevo a 2 o 3 por semana. Las claras pueden tomarse

sin limitación y mezclarse con las yemas para hacer tortillas, revueltos y salsas.

� Toma todos los días un buen plato de verduras frescas o una buena ensalada. Junto con

los cereales y las legumbres, deben ser la base de tu alimentación. Prefiere siempre los

alimentos integrales a los refinados. Un aporte suficiente de fibra es una de las claves

para la salud cardiovascular.

� Toma todos los días al menos un par de piezas de fruta fresca. Especialmente recomen-

dado para empezar el día.

� No consumas nunca más de 30 g de alcohol al día. Se ha comprobado que el beber un

poco de vino tinto en las comidas mejora la salud cardiovascular.

� Mantén al mínimo tu consumo de azúcar refinado y sal. No olvides el azúcar y la sal de

los alimentos procesados.

� Prefiere siempre los productos naturales a los procesados o industriales. Cuando vayas

a comprar un producto preparado, lee siempre la etiqueta de información nutricional y

vigila los contenidos de grasas saturadas, colesterol, azúcar y sodio.

Page 17: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 17 de 50

Secuencia de actividades

S10. Busque en el diccionario las palabras subrayadas y cualquiera otra de la que no conozca el significado.

S11. ¿Cuál es la intención de este texto?

S12. ¿En qué cree que se diferencia este texto de las instrucciones para manejar una cámara digital, por ejemplo?

Page 18: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 18 de 50

S13. El texto 7, ¿tiene alguna de las características de los textos instructivos (ver texto 6).

S14. Diga qué tipo de texto es el anterior y por qué. Justifique su respuesta con ejem-plos:

� Narrativo. � Descriptivo. � Instructivo. � Periodístico. � __________

Page 19: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 19 de 50

���� Texto 8: As linguas na Constitución e no Estatuto

Constitución española Estatuto de autonomía

Artigo 3 1. O castelán é a lingua española oficial do Estado. Todos os españois teñen o deber de coñecela e o dereito a usa-la. 2. As outras linguas españolas serán tamén oficiais nas respectivas comunidades autónomas de acordo cos seus estatutos. 3. A riqueza das distintas modalidades lingüísticas de Es-paña é un patrimonio cultural que será obxecto de espe-cial respecto e protección.

Artigo 5 1. A lingua propia de Galicia é o galego. 2. Os idiomas galego e castelán son oficiais en Galicia e todos teñen o dereito de os coñecer e de os usar. 3. Os poderes públicos de Galicia garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en todos os planos da vida pública, cultural e in-formativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento. 4. Ninguén poderá ser discriminado por causa da lingua.

Page 20: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 20 de 50

���� Texto 9: Nueces en el botiquín

Page 21: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 21 de 50

Secuencia de actividades

S15. Tras leer el texto, averigüe el significado de las palabras subrayadas. Haga una frase con cada una de ellas.

Palabra Significado Frase

���� Excluir

���� Ignorar

���� Dieta mediterrá-nea

���� Conformar

���� Constatar

���� Cardiovascular

���� La Red

Page 22: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 22 de 50

S16. Vuelva a leer los texto 7 y 9 y señale los puntos en los que coinciden ambos. Es-criba cada frase como en el ejemplo:

� Texto 7: Reduce el consumo de proteínas de origen animal, sustituyéndolas por legumbres y cereales integrales.

� Texto 9: Las nueces ayudan a disminuir el colesterol, contienen proteínas ve-getales…

Texto 7 “Enfermedades cardiovasculares”

Texto 9 “Nueces en el botiquín”

Page 23: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 23 de 50

���� Texto 10: Trufas con chocolate

Secuencia de actividades

S17. Compruebe si cumple los requisitos explicados para los textos de instrucción. Fí-jese en las formas verbales empleadas.

S18. ¿Cuál es su intención comunicativa?

Page 24: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 24 de 50

S19. Haga un esquema del mismo.

S20. Subraye todos los nexos o mecanismos de cohesión del texto.

S21. Vuelva a escribir la parte de la “elaboración” segmentando el mensaje, eliminan-do los nexos anteriormente subrayados y utilizando en su lugar numerales. ¿Si-gue teniendo la misma intención?

S22. Subraye todos los verbos que aparezcan y escríbalos en las columnas siguien-tes según aparezcan en:

Infinitivo Imperativo Subjuntivo

Page 25: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 25 de 50

S23. Escriba en forma imperativa todo los verbos anteriores.

S24. En el texto 9 “Nueces en el botiquín” se dice: un breve paseo por la red nos ayu-dará a saber qué podemos ganar comiendo frutos secos. Busque en Google in-formación que le pueda ser útil en este sentido. Escriba una pequeña lista de pa-labras clave y coméntelas en clase antes de entrar en Internet.

S25. Escriba una receta de cocina en la que las nueces u otro tipo de fruto seco sea la materia prima principal. Recuerde la estructura de este tipo de textos y el tipo de conectores que suelen incluir (fíjese en el ejemplo de la receta de las trufas).

Ingredientes ���� ���� ���� ���� ���� ���� ����

Incluya aquí una imagen sacada de internet

Elaboración

Page 26: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 26 de 50

���� Texto 11: Déixenas morrer, non as maten

Déixenas morrer,

non as maten Ramón Baltar

Dun tempo a esta parte, proliferan as voces, corais e solistas, alertando do perigo que corre o español nas comunidades onde hai idiomas cooficiais. Os nosos videntes non usan lentes de cerca.

Porque a realidade da situación lingüística do país non xustifica tamaña preocupación. Non fai falta ser experto para saber que ocorre exactamente o contrario: que as linguas minoritarias son as que están en franco retroceso ante a presión asfixiante do español (al-gunhas, como o galego, con ameaza de desaparecer do mapa nun prazo máis ou menos curto).

As medidas de protección legal non lograron paralo.

Nisto rexe a lei da natureza: o peixe gordo sempre engule o pequeno e este non foxe das súas fauces a non ser que teña armas eficaces para evitalo. Os que teñen os miolos para usalos saben que a famosa teoría do bilingüismo harmónico non é máis ca unha trampa, un slogan bonito para tapar o que non se pode ocultar: o contacto de linguas é conflitivo. Aquí, na China e en Madagascar.

Quizais non hai motivos para chorar a morte dunhas linguas que os seus falantes aban-donan voluntariamente. Pero non hai ningún para acusar ás moribundas dunha culpa que non poden ter, e aínda menos anticipar a súa desaparición.

A única lingua que, de verdade, ameaza o español en España é o inglés. O resto son san-deces ideolóxicas ou gañas de amolar.

Secuencia de actividades

S26. Subliñe as palabras e ideas que crea que teñen máis importancia.

S27. Substitúa as palabras en letra negra por outras que signifiquen o mesmo. Intente deducilas polo contexto en que aparecen. Procure o seu significado no diciona-rio.

���� ...proliferan voces, corais e solistas...

���� ...non xustifica tamaña preocupa-ción...

Page 27: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 27 de 50

���� ...a famosa teoría do bilingüismo harmónico non é máis ca unha trampa, un slogan bonito...

���� ...o resto son sandeces ideolóxicas ou gañas de amolar.

S28. Explique con palabras propias as seguintes expresións:

���� Dun tempo a esta parte proliferan voces, corais e solistas.

���� Os nosos videntes non usan lentes de cerca.

���� O peixe gordo sempre engule o pequeno.

���� Quizais non hai motivos para chorar a morte dunhas linguas que os seus fa-lantes abandonan voluntariamente.

S29. Faga un resumo de non máis de cinco liñas e explique aos seus compañeiros o contido do texto.

Page 28: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 28 de 50

S30. Diga de que tipo de texto se trata e xustifique a súa resposta:

� Narrativo. � Descritivo. � Instrutivo. � Xornalístico. � __________

S31. Cal é a intención fundamental do texto?

� Expor ideas. � Describir.

� Ironizar. � Informar.

S32. Preparando o debate. Busque na prensa e en internet noticias que teñan rela-ción co que se di no artigo anterior: Corre perigo o castelán en Galicia, Cataluña e no País Vasco? É o inglés unha ameaza real para o castelán?

Relacione a información que obteña co que di a Constitución española e o Estatu-

to de autonomía sobre este tema (texto 8).

Page 29: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 29 de 50

���� Texto 12: Elementos de la comunicación

ELEMENTOS QUE INTERVIENEN EN TODA COMUNICACIÓN

Page 30: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 30 de 50

���� Texto 13: Ortografía: reglas de uso de la letra M � Cuando se tiene un sonido nasal antes de las letras p y b, se escribe m.

Ejemplos: siempre, también.

� Se usa la letra m antes de la n.

Ejemplos: omnisciente, solemne, gimnasta.

� Excepciones: las palabras que comienzan con n y tienen prefijos que terminan en n, como: con, en, in.

Ejemplos: ennoblecer, innombrable, perenne.

Secuencia de actividades

S33. Si sabe de dónde proviene una palabra, le será más fácil escribirla correctamen-te. Busque en los textos 2 y 3 palabras que sigan esta regla ortográfica y escrí-balas en el cuadro siguiente, una en cada columna. Complete cada columna con palabras de la misma familia.

Page 31: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 31 de 50

���� Texto 14: Uso de puntos y comas

Recuerde

� Cuando vea un punto, debe hacer una pausa larga y leer con entonación descendente.

Después del punto, va letra mayúscula.

� La coma se usa cuando citamos varios elementos, cuando suprimimos el verbo de la

oración, cuando queremos aclarar algo, etc. Se lee haciendo una pequeña pausa.

Secuencia de actividades

S34. Aquí tiene el fragmento leído pero sin la puntuación original. Trate de colocar los signos necesarios para que tenga sentido y corríjalo.

A las cinco la tertulia del café de la calle de San Bernardo se disuelve y a eso de las cinco y media o aun antes ya está cada mochuelo en su olivo don Pablo y don Roque cada uno en su casa don Francisco y su yerno en la consulta don Tesifonte estudiando y el señor Ramón viendo cómo se levantan los cierres de su panadería su mina de or

S35. Quizá crea que estos signos de puntuación no tienen demasiada importancia en la lengua. Observe el lío tremendo que podría tener un notario al leer un testa-mento redactado de la siguiente manera:

Dejo mis bienes a mi hijo no a mi mujer no a mi cuñado no nunca se pagará la deuda del sastre.

� ¿Quién sería el beneficiado por la herencia?

� Coloque los signos de puntuación necesarios para que la persona beneficiada

por la herencia sea...

El sastre Dejo mis bienes a mi hijo no a mi mujer no a mi cuñado no nunca se

pagará la deuda del sastre.

La mujer Dejo mis bienes a mi hijo no a mi mujer no a mi cuñado no nunca se

pagará la deuda del sastre.

Page 32: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 32 de 50

���� Texto 15: Equiparar o galego co castelán

Secuencia de actividades

S36. Subliñe as palabras ou ideas que crea que teñen máis importancia.

S37. Diga de que tipo de texto se trata e xustifique a súa resposta:

� Narrativo. � Descritivo. � Instrutivo. � Xornalístico. � __________

Page 33: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 33 de 50

S38. Cal é a súa intención fundamental? Poña exemplos que xustifiquen a opción eli-xida e cada caso

� Expor ideas. � Criticar. � Ironizar. � Informar.

S39. Substitúa as palabras en negra por outras que signifiquen o mesmo. Intente de-ducir o sentido polo contexto no que aparecen ou busque o seu significado no dicionario.

���� ...esforzándonos en refugar todo intento de nos provocar enfrontamen-to

���� Co paradoxo engadido de que os empregados...

S40. Explique coas súas propias palabras as seguintes expresións:

���� Moito queda aínda por lograr ata que a lingua galega chegue a poder aca-dar a paridade de uso con respecto á lingua castelán na súa utilización en concretos sectores da actividade so-cial.

���� ...na actitude de oposición permanen-te dunha boa parte do arco mediático.

���� ...os empregados ou membros falan galego entre eles e que como institu-ción, centro ou empresa o fagan en castelán.

S41. Preparando o debate. Busque na prensa e en internet noticias que teñan rela-ción co que se di no artigo anterior.

S42. Debate na clase: É posible que o galego e o castelán convivan en igualdade?

Page 34: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 34 de 50

���� Texto 16: Carta I. Gazel a Ben-Beley

He logrado quedarme en España después del regreso de nuestro embajador, como lo deseaba muchos días ha, y te lo escribí varias veces durante su misión en Madrid. Mi ánimo era viajar con utilidad, y este objeto no puede siempre lograrse en la comitiva de los grandes señores, particularmente asiáticos y africanos. Estos no ven, digámoslo así, sino la superficie de la tierra por donde pasan; su fausto, los ningunos anteceden-tes por dónde indagar las cosas dignas de conocerse, el número de sus criados, la ig-norancia de las lenguas, lo sospechosos que deben ser en los países por donde cami-nan, y otros motivos, les impiden muchos medios que se ofrecen al particular que via-ja con menos nota.

Me hallo vestido como estos cristianos, introducido en muchas de sus casas, pose-yendo su idioma, y en amistad muy estrecha con un cristiano llamado Nuño Núñez, que es hombre que ha pasado por muchas vicisitudes de la suerte, carreras y métodos de vida. Se halla ahora separado del mundo y, según su expresión, encarcelado dentro de sí mismo. En su compañía se me pasan con gusto las horas, porque procura ins-truirme en todo lo que pregunto; y lo hace con tanta sinceridad, que algunas veces me dice: de eso no entiendo; y otras: de eso no quiero entender. Con estas proporciones hago ánimo de examinar no sólo la corte, sino todas las provincias de la península. Observaré las costumbres de este pueblo, notando las que le son comunes con las de los otros países de Europa, y las que le son peculiares. Procuraré despojarme de mu-chas preocupaciones que tenemos los moros contra los cristianos, y particularmente contra los españoles.

Notaré todo lo que me sorprenda, para tratar de ello con Nuño, y después partici-pártelo con el juicio que sobre ello haya formado.

Con esto respondo a las muchas que me has escrito pidiéndome noticias del país en que me hallo. Hasta entonces no será tanta mi imprudencia que me ponga a hablar de lo que no entiendo, como lo sería decirte muchas cosas de un reino que hasta ahora todo es enigma para mí, aunque me sería esto muy fácil: sólo con notar cuatro o cinco costumbres extrañas, cuyo origen no me tomaría el trabajo de indagar, ponerlas en estilo, suelto y jocoso, añadir algunas reflexiones satíricas, y soltar la pluma con la misma ligereza que la tomé, completaría mi obra, como otros muchos lo han hecho.

José Cadalso. Cartas marruecas

Page 35: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 35 de 50

���� Texto 17: La carta

La carta

Cuando te voy a escribir

Se emocionan los tinteros,

Los negros tinteros fríos

Se ponen rojos y trémulos,

Y un claro calor humano

Sube desde el fondo negro.

Cuando te voy a escribir,

Te van a escribir mis huesos:

Te escribo con la imborrable

Tinta de mi sentimiento.

Allá va mi carta cálida,

Paloma forjada al fuego,

con las dos alas plegadas

y la dirección en medio.

Ave que sólo persigue,

Para nido y aire y cielo,

Carne, manos, ojos tuyos,

Y el espacio de tu aliento.

Miguel Hernández. El Hombre y la poesía

Secuencia de actividades (textos 16 y 17)

S43. Busque en el diccionario las palabras que no entienda de estos dos textos y haga una frase con cada una de ellas.

S44. Fíjese en el texto 8. Externamente, ¿cuántos párrafos tiene? Subraye las ideas principales en azul y, en otro color, las ideas complementarias que hay en cada párrafo.

Page 36: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 36 de 50

S45. Escriba el contenido de la “carta I”:

���� Como si fuese un SMS (pero sin abre-viaturas)

���� Como un correo electrónico.

S46. Escriba una carta a un amigo o a una amiga imaginarios o reales, en la que cuente parte de sus experiencias en relación a sus estudios. Organice las ideas antes de empezar a redactar.

Este cuadro puede servirle de ayuda. Haga un borrador y presente su trabajo en

soporte digital.

���� Recuerdos de la infancia.

���� Mis primeras experiencias en el colegio.

���� Los primeros fracasos.

���� El instituto.

Page 37: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 37 de 50

���� Ahora estoy en educación de adultos.

���� Tengo planes de futuro.

���� ...

S47. Comentario en clase. ¿Quién habla en la carta de Gazel A Ben-Beley? ¿Perte-nece a nuestra cultura? ¿Qué actitud tiene frente a los cristianos?

S48. En las frases que aparecen a continuación, subraye el verbo:

� Se emocionan los tinteros.

� Los negros tinteros fríos se ponen rojos y trémulos.

� Un claro calor humano sube desde el fondo negro.

� He logrado quedarme en España.

� Me hallo vestido como estos cristianos.

� Estos no ven sino la superficie de la tierra.

S49. Diga en qué tiempo y persona está cada forma, por ejemplo:

Verbo / predicado Persona / tiempo Sustantivo / sujeto

Emocionan 3ª persona de plural Los tinteros (ellos)

Page 38: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 38 de 50

S50. Pregunte a cada verbo quién o quiénes realizan cada una de esas acciones y escríbalo al lado de cada verbo en la columna de la tabla del ejercicio anterior. ¿Concuerdan con el verbo e persona y tiempo?

S51. Busque más ejemplos en ambos textos y coméntelos en clase.

Page 39: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 39 de 50

���� Texto 18: Os xéneros literarios

Vexa na seguinte actividade unha primeira clasificación dos xéneros e as formas literarias.

Secuencia de actividades

S52. Busque en internet o nome dunha obra representativa de cada un dos que están aquí enumerados. Pense e discuta cos compañeiros que estratexias vai empre-gar. Compare os resultados cos do resto da clase.

���� Xéneros poéticos – Poesía

Novela de aventuras

Novela de amor

Novela policial

– Novela

Novela de ciencia ficción

Biografía

Autobiografía

Autoficción

– Biografía

Xornal íntimo

– Conto

Epopea

���� Xéneros narrativos

– Epopea

Canción de xesta

– Traxedia

���� Xéneros teatrais

– Comedia

Page 40: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 40 de 50

���� Texto 19: O punto de vista na narración

Eu son... Balbino. Un rapaz de aldea. Coma quen dis, un ninguén. E ademais, pobre. Porque da aldea tamén é Manolito, e non hai que lle tusa, a pesares do que lle acon-teceu por causa miña.

No verán ando descalzo. O po quente dos camiños faime alancar. Magóanme as areas e nunca falta algunha brocha para espetárseme nos pés. Érgome con noite pe-cha, as dúas ou tres da mañá, para ir co gando, restrebar ou xuntar monllos. Cando amañece xa me doe o lombo ou as pernas. Pero o día comeza. Sede, sol, moxardos.

Xosé Neira Vilas. “Memorias dun neno labrego”

Ó correr do inverno, Adrián falaba sempre en galego cos labregos. Disfroitaba nas latricadas do señor Bieito de Medelo, particularmente. Era un vello, vivía nunha casi-ña escondida limpa e terrea nun recuncho o máis escondido do val entre penedos e piñeiros. Nas rochas esgrevias aínda vexetaban retortas cepas vellas. Ó pé da casa, baixo un portillón de laxes usadas, bulía un regueiro, no outono medrado.

Otero Pedraio. “Arredor de sí”

“O estudio da vila cotiá dunha vila mariñeira é un labor certamente interesante”, pensaba Xurxo mentres soltaba maquinalmente o acelerador, pisaba o embrague e poñía a terceira ao ver o sinal que avisaba de curva perigosa. Tras a curva xa se en-xergaba a Vouga, a antiga e pequena vila acochada mesmo na boca da ría entre altos picoutos de cumes lambidos pola néboa.

H. Sharpmountain. “ Exemplos”

Secuencia de actividades

S53. Escriba na táboa seguinte tres oracións tomada de cada texto e subliñe o suxeito de cada unha.

Memorias dun neno labrego Arredor de si Exemplos

Page 41: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 41 de 50

S54. Diga se hai algún fragmento en que se conte algo que non se poida percibir po-los sentidos (ver, escoitar, etc.).

S55. Relacione as dúas columnas escribindo no recadro a letra correspondente.

Letra Título Letra Tipo de narrador

A Exemplos Narrador observador

B Memorias dun neno labrego Narrador omnisciente

C Arredor de si Narrador protagonista

S56. Xustifique as respostas anteriores copiando un fragmento de cada texto .

Letra Fragmento do texto

A

B

C

S57. Faga unha breve introdución sobre a súa vida, do mesmo xeito que fai Balbino no texto de Neira Vilas.

Page 42: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 42 de 50

���� Texto 20: Díez pregunta al Gobierno...

Page 43: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 43 de 50

Secuencia de actividades

S58. Subraye en el texto anterior las palabras o ideas que crea que tienen más impor-tancia.

S59. Marque la cuadrícula de la izquierda que indique el tipo de texto adecuado, y jus-tifique su respuesta en el espacio de la derecha:

� Narrativo. � Descriptivo. � Instructivo. � Periodístico. � ___________

S60. Conteste:

���� ¿De qué nos informa?

���� ¿En qué comunidad autó-noma suceden los hechos relatados? Señálela en el mapa del texto 5.

���� Escriba el nombre de las personas o asociaciones que aparecen en el texto.

Persona/Grupo Sí/No Frase

– Rosa díez

– Carod- Rovira

– Margarita Nájera

– Grupo parlamenta-rio popular

– Bárbara Galmés

– Francesc Friol

���� ¿Qué personas o grupos condenan las medidas del Govern y quiénes no. Escri-ba al lado una frase con la idea que argumenten.

– Círculo Cultural Balear

Page 44: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 44 de 50

S61. Señale los argumentos que pudieran coincidir con los expresados en los textos 11 (“Déixenas morrer, non as maten”) y 15 (“Equiparar o galego co castelán”), leídos anteriormente en clase.

Page 45: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 45 de 50

���� Texto 21: A esmorga

Secuencia de actividades

S62. Este texto de “A esmorga” está tomado da súa cuarta edición (1978). Nel atopa-rá algunhas palabras que non son aceptadas no actual galego normativizado. Trate de atopalas e corrixilas.

S63. Este é un texto narrativo. Diga por que tendo en conta o que se explicou na cla-se.

Page 46: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 46 de 50

S64. Diga que personaxes aparecen no texto e cal é o seu papel.

S65. Localice no texto algunha expresión en que se vexa o uso desigual das linguas. Xustifique a resposta.

S66. Fíxese nos guións. Busque en textos ou en internet cal é a función dos guións nos textos escritos. Discutir en pequenos grupos por que Blanco Amor os inclúe deste xeito. Cal é a súa función? Como se chama este recurso?

S67. Busque información sobre Eduardo Blanco Amor e “A Esmorga” en internet e explíquelles o máis significativo que atope aos seus compañeiros.

Page 47: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 47 de 50

S68. Realizar na clase ou na biblioteca lecturas de fragmentos desta obra e comenta-los en gran grupo.

S69. Ver un fragmento da adaptación cinematográfica de “A esmorga” (“La parranda”, en castelán, do director Gonzalo Suárez) e comentalo. Localizar esta pasaxe no libro.

FOTOGRAMA DA PELÍCULA “LA PARRANDA”, DE GONZALO SUÁREZ, 1977.

Page 48: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 48 de 50

���� Texto 22

A segunda (carta), da primavera de 1944, era moi semellante. Nela, Sara reiteraba o de-sexo de que o tío chegase a lela, pois seguía sen ter contestación a ningunha das moitas que lle escribira. Contáballe anécdotas da escola onde daba clase, faláballe do grupo de teatro en que se integrara, das exposicións magníficas de Seoane…Pero nesta percibíase xa con claridade o cambio de ton afectivo que se intuía na primeira. Eran palabras cari-ñosas, si, mais nelas estaba ausente a paixón e a vitalidade que tanto me impresionara a noite en que lin as cartas do armario. A derradeira tiña data do Nadal de 1945.

Querido Moncho:

Sigo sen ter ningunha noticia túa, nin tampouco de túa irmá. Sei que continúas no cárcere de León, pois ata aquí chegou un informe dos compañeiros que tentan recons-truír o Partido, nel aparecedes citados todos os que estades presos. As miñas cartas parecen condenas a non chegar ás túas mans, xa perdo a esperanza de que as leas al-gún día. Se as leses, poderías seguir paso a paso a miña vida nestes case dez anos en Bos Aires, unha cidade que agora sinto xa coma se fose miña desde sempre.

Ata hai uns meses, a maioría dos exiliados viviamos instalados na provisionalida-de, coa esperanza posta no regreso, pois confiabamos en que, coa vitoria dos Aliados, Franco caese como caeron Mussolini e Hitler, e o noso país puidese outra vez recupe-rar a liberdade e a democracia. Pero, agora que rematou a Guerra Mundial, xa sa-bemos que a ditadura de Franco vai seguir, quen sabe por canto tempo. Hai uns días reunímonos na casa de Luís Seoane e Maruxa e conviñemos en que a volta era impo-sible. Espero que o entendas, Moncho: a decisión de quedar aquí xa está tomada. Se-guirémonos reunindo e traballando por Galicia, pero a Arxentina xa é tamén o noso país, o que nos acolleu cos brazos abertos cando máis o precisabamos.

O que quero dicirche agora é moi importante para min. Sei que che vai causar dor, pero debo facelo, entre nós nunca habitou a mentira. Desde hai uns meses teño rela-cións formais con outro exiliado, Eduardo Souto, e pensamos casar dentro de poucas semanas. Ti es e serás o amor da miña vida, querido Moncho, pero é imposible reu-nírmonos de novo. Os anos pasan para min e para ti, e pasan para non volver. Só te-mos unha vida, e non podemos estragala vivindo de lembranzas. Eduardo está aquí, ao meu carón, e quéreme. Tamén eu o quero a el, aínda que non o amo como te ama-ba a ti, pois nunca poderei sentir o mesmo por ninguén, pero estou decidida a com-partir a miña vida con el.

Temo mancarte con estas palabras, daría anos da miña vida para que non fose así; pero tamén confío que entendas esta decisión tan difícil, a máis dura que tomei nunca. Que máis podo dicir? Desexo intensamente que a vida, que xa foi cruel dabon-do contigo, che reserve mellores tempos no futuro. Nunca te esquecerei; aínda que quixese, sería imposible. Deica sempre, Moncho, meu amor.

Cando rematei, tiña os ollos mollados….

Agustín Fernández Paz. Noite de voraces sombras

Page 49: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 49 de 50

Secuencia de actividades

S70. Indique cantas parte hai no texto.

S71. Escriba todas as alusións que se fan ao tempo.

S72. Discutir en grupos en que época ou ano situarían algunhas desas alusións. Enumerar as estratexias que van empregar para investigalo.

S73. Sinale o tipo ou tipos de narrador que aparecen no texto.

Page 50: Unidade 1 ComunicacióN

Páxina 50 de 50

S74. Seguindo as estratexias explicadas polo profesor ou pola profesora, busque na biblioteca o libro ao que pertence o fragmento e siga lendo o final desta pasaxe.

S75. En parellas, buscar en internet información sobre Fernández Paz e Luís Seoane. Anote a información máis significativa (verbal e non verbal ) e compártaa cos se-us compañeiros.