Ugalketa funtzioa
-
Upload
maitebeurko -
Category
Education
-
view
2.146 -
download
6
description
Transcript of Ugalketa funtzioa
![Page 1: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/1.jpg)
UGALKETA-FUNTZIOA
![Page 2: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/2.jpg)
Ugalketa izaki bizidunek eurenantzekoak edo berdin-berdinakdiren beste izaki batzuk sortzekoduten gaitasuna da.
Bere helburua espeziea ezdesagertzea da.
![Page 3: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/3.jpg)
- Banako batek hartzen du parte.
- Ondorengoak gurasoaren kopiak dira (klonak).
- Organismo zelulabakarrak, algak eta onddoakugaltzen dira mekanismo horren bitartez, eta landareak eta ornogabe bakun batzuk era bai, zenbait kasutan
![Page 4: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/4.jpg)
Zelularen ugalketa asexuala
Prozesu horren bitartez:
- Organismo zelulabakarrak ugaldu egitendira.
- Zelula anitzeko organismoek ugalduegiten dituzte zelulak, eta, horrela, hazieta ordezkatu egiten dituzte kalteadutenak.
![Page 5: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/5.jpg)
Erdibitzea:
Gemazioa:
Esporulazioa:
![Page 6: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/6.jpg)
Landareen ugalketa asexuala:Zilak eratuz edo biderketa begetatiboz: Landare berria zilak (zelula taldeak) askatzen direnean eratzen da.
Zatiketaren bidez:Landare berria gurasoa zatituta sortzenda,batik bat zurtoina zatituta. Zati horrialdaxka esaten zaio
Esporen bitartez:Landare berria espora izeneko zelulaberezi batzuetatik sortzen da; esporakesporangio izena duten organoetansortzen dira
![Page 7: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/7.jpg)
Txandakako ugalketa
Hazirik gabeko landareetan sexugabeko ugalketa(esporen bidezkoa) eta sexu bidezkoa (gametoak erabiliz) txandakatzen dira.
Sexu bidezkougalketaren bitartez, esporofito izenekolandarea sortzen da.
Espora baten bidez, gametofito izena duenlandarea sortzen da.
![Page 8: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/8.jpg)
Animalien ugalketa asexuala
Sexugabeko ugalketaez da ohikoaanimalien kasuan(ornogabe bakunbatzuk izan ezik).
Gemazioz edozatiketaren bidezegin daiteke.
![Page 9: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/9.jpg)
Sexu bidezko ugalketa(Ugalketa sexuala)
- Sexu-zelulak edo gametoak sortzen dituzten bi indibiduokhartzen dute parte.
- Ondorengoak gurasoen antza dute, baina ez dira berdin-berdinak genetikoki.
- Gameto arra eta gameto emea elkartzen direnean, zigoto izeneko zelula sortzen da, eta hori garatzen denean, bestebanako bat sortzen da.
- Mekanismo hori, oro har, landareek eta animaliekerabiltzen dute ondorengoak sortzeko.
![Page 10: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/10.jpg)
Landareen ugalketasexuala (Espermatofitoak)Hainbat etapa ditu:
- Gametoen eraketa
- Polinizazioa
- Ernalketa
- Haziaren eta fruituaren eraketa
- Haziaren erneketa
![Page 11: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/11.jpg)
Gametoen eraketa: lorea
Loreak landarearen sexu-organoak ditu, eta horietan, gametoak sortzen dira.
Androzeoa sexu organo arra da. Lorezilek osatzen dute. Bertanpolen aleak daude , eta horien barruan, gameto arrak.
Ginezeoa sexu organo emea da. Barruan obulutegia dago eta bertan gameto emea eratzen da.
![Page 12: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/12.jpg)
PolinizazioaPolen aleak anteretatik estigmara garraiatzen
dira, lore berean (autopolinizazioa) edo espeziebereko lore batetik bestera (gurutzaturiko
polinizazioa)Polinizazio anemogamoa
(haizeak eragindakoa)Polinizazio entomogamoa(intsektuek eragindakoa)
![Page 13: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/13.jpg)
Ernalketa
Polen alea estigmara heltzen denean, hodi bat sortzen du (polen-hodia).
Gameto arrak polen hoditik jeisten dira, eta gameto emeekin elkartu egiten dira; alegia, ernalketa egin eta zigotoa eratzen dute.
![Page 14: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/14.jpg)
Haziaren eta fruituaren eraketa
Zigotoa garatu eta haziaeratzen da. Haziaren barruanenbrioia dago ( landarearenaurrekaria).
Haziaren inguruan fruituaeratzen da. Bere eginkizunahaziak babestea eta barreiatzen laguntzea da.
![Page 15: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/15.jpg)
Hazien barreiadura eta erneketaHazia eta fruituakhaizeak eta animalieksakabanatzen dituzte; barreiadurari esker, landareak leku berriakkolonizatzen ditu.
Erneketarekin haziarenbarruko enbrioiarengarapena hasten da; horrek landare berriasortuko du.
![Page 16: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/16.jpg)
Sexu bidezko ugalketa animalietan
Ugalketa sexuala ohikoena da animalien artean. Ugalketa mota horretan, hiru etapa daude:
- Gametoak eratzea
- Ernaltzea
- Zigotoa garatzea
![Page 17: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/17.jpg)
Gametoak eratzea
Espezie sexubakarrak: sexuak bereizitadituzten espezieak dira.
Espezie hermafroditak:Banako berak sexuorgano arrak eta emeakditu.
![Page 18: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/18.jpg)
ErnaltzeaGameto arra eta emea elkartzea.
Kanpoko ernalketa:emearen ugaltze-aparatutik kanpo egitenda.
Barruko ernalketa:emearen ugaltze-aparatuaren barruanegiten da.
![Page 19: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/19.jpg)
Zigotoa garatzea
Zigotoa bi etapatangaratzen da:
-Enbrioi garapena
-Enbrioi ostekogarapena
![Page 20: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/20.jpg)
Enbrioi-garapenaAnimalia erruleak:enbrioia arrautz baten barruangaratzen da amaren gorputzatikkanpo.
Animalia bizierruleak:emeak barruan atxikitzen duenarrautzaren barruan garatzenda enbrioia.
Animalia erditzaileak:enbrioia amaren uteroarenbarruan garatzen da eta karenaren bitartez elikatzen da.
![Page 21: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/21.jpg)
Enbrioiaren osteko garapena
Zuzeneko garapena:Jaiotzen den banakoahelduaren antzekoa da baina txikiagoa.
Zeharkako garapena:Jaiotzen den banakoak ezdu helhuaren antza eta aldaketa batzuk(metamorfosia) izan beharko ditu gurasoenantza hartu arte.
![Page 22: Ugalketa funtzioa](https://reader030.fdocuments.mx/reader030/viewer/2022013115/5595be9f1a28abaf348b46b2/html5/thumbnails/22.jpg)
IES BEURKO BHI
Maite Remírez
(Anaya-Haritza argitaletxearen liburuanoinarriturik)