TEMA 8: A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL E A REVOLUCIÓN RUSA (1914- 1939)

Lara Rarís Frois 4º

EUROPA A COMEZOS DO SÉCULO XX: A estensión da democracia

● Consolidación dos sistemas políticos constitucionais e parlamentarios

● Inglaterra e Francia instauran un sistema democrático

● O Imperio Alemán ten un sistema democrático pero autoritario

● Sur de Europa: sistemas democráticos onde domina o fraude electoral e o caciquismo

O mantemento de réximes autoritarios

● Vellos imperios multinacionais

● Imperio austrohúngaro: certas reformas pero gran poder do emperador e dominio de pobos eslavos

● Imperio ruso: poder absoluto do emperador con fracaso dos intentos de reforma

● Imperio turco: en descomposición pero domina algúns territorios en Europa. Tibia modernización

A “paz armada”

● Alteración do equilibrio europeo pola puxanza económica da nova Alemaña unificada

● Guillerme II: Weltpolitik

● Formación da Tripla Alianza: Alemaña, Austriahungría e Italia

● Gran enemigo de Alemaña: Francia ( polo problema de Alsacia -Lorena)

● Triplo Acordo (Entente): Francia, Rusia e Gran Bretaña

● Escalada na produción de armamentos e alianzas militares

O CAMIÑO CARA A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL: As causas da guerra

● O imperialismo

● Nacionalismo

● Causas prebélicas:

– Crises coloniais de Marruecos

– O conflito dos Balcáns, en especial a anexión de Bosnia-Herceovina ao imperio austrohúngaro

– Dúas guerras balcánicas

O estallido da guerra

● Asasinato de Francisco Fernando e a súa muller en Saraievo

● Ultimato de Austria a Serbia

● Rusia declára a guerra a Austria

● Alemaña decláralle a guerra a Rusia e a Francia

● Gran Bretaña decláralle a guerra a Alemaña e a Austria, cando invaden Bélxica

● Italia mantívose neutral

AS FASES DO CONFLITO BÉLICO: A guerra de movementos

● Fronte occidental

● Ataque alemán a Francia por Bélxica e Luxemburgo

● Batalle de Marne: deteuse o ataque alemán e non chegan a París

● Fronte oriental

● Éxito alemán na batalla de Tannemberg

● Fracaso dos austrohúngaros en Serbia

A guerra de trincheiras

● Inmobilización das frontes

● Novos aliados da guerra: Turquía e Bulgaria a favor da Tripla Alianza, e Italia e Romanía a favor do triple Acordou ou Entente

● Batalla de Verdún

● Batalla de Somme

A CRISE DE 1917 E A FIN DA GUERRA

● 1917, triunfo en Rusa da Revolución Bolxevique: tratado de Brest Litovsk

● Intervención de EE.UU. Tras o afundimento do transatlántico Lusitania

● Derrota dos austríacos e os seus aliados na fronte orientak

● Fronte occidental: derrota de Alemaña na II Batalla de Marne

● Revoltas internas en Alemaña e Austria

● Final da guerra: Novembro de 1918, abdicación de Guillerme II alemán e proclamación da república de Weimar

Un novo tipo de conflito

● Mobilización de gran cantidade de recursos económicos e humanos (economía de guerra)

● Novo tipo de armamentos que aumentaron as baixas humanas e exércitos nacionais. Exemplos: metralladora, artillería, aviación, gas mostaza e lanzallamas

● Primeiros bombardeos nas cidades

● Submarino

● Destrución de pobos, fábricas, colleitas

● Consecuencias de guerra na retagarda

● Reconversión das industrias en función da guerra:

– Necesidade de préstamos

– Traballo feminino

● Propaganda

AS CONSECUENCIAS DA GUERRA: Os novos tratados de paz

● 1919, Conferencia de París

● Asisten todos os países da guerra pero deciden só os vencedores

● Fracaso dos 14 puntos de Wilsom

● Tratado de Versalles

● Culpabilidad de Alemaña

● Pagamento de fortes reparacións económicas de guerra

● Desarmamento e desmantelamento do exército alemán

● Cesión de territorios ao Oeste e Leste de Alemaña

● Pérdida de territorios a favor de Polonia que divide Alemaña en dous

● Pérdida das colonias alemanas

● O diktat (visión alemana do tratado de Versalles) = imposición humillante que acabaría exercendo o seu nacionalismo e o desexo de vinganza

● Os outros tratados:

– Saint-Germain

– Trianon

– Neuilly

– Sèvres

O novo mapa de Europa

● Profunda remodelación de Europa

● Imperio turco desaparece case na súa totalidade en Europa reducíndose á actual Turquía

● Formación de protectorados nos antigos territorios asiáticos de Turquía

● Imperio austrohúngaro que desaparece. Xorden dúas repúblicas: Austria e Hungría. Prohíbese a union de Austria e Alemaña. Aparece Checoslovaquia. Fórmase Iuguslavia baixo o dominio de Serbia.

● Imperio ruso desaparece. Obxectivo occidental: illar a nova Rusia revolucionaria. Aumenta Romanía a costa dos imperios austríaco e ruso. Crease unha gran Polonia

● 10 millóns de soldados mortos

● Perdas materiais. Consecuencia: aumento da débeda públicas polos préstamos

● Grande inflación

● Beneficio temporal dos países neutrais

● Gran beneficiario da guerra: Estados Unidos

A sociedade de nacións

● Sociedade das Nacións (SDN)

● Dentro dos 14 puntos de Wilson

● Problemas:

– EE.UU. Propona pero non se integra nela

– A Unión Soviética non está

– Paulatina retirada dalgúns países (Alemaña e Italia) descontestos cos resultados da paz

A CAÍDA DO IMPERIO TSARISTA EN RUSIA: O imperio dos tsares e unha economía atrasada

● O réxime autocrático dos tsares

● Agricultura: principal actividade económica

● Medios de produción en mans dos terratenentes

● Maioría da poboación campesiños en condicións feudais

● Tímido proceso de industrialización concentrado nalgunhas zonas: Moscova, San Petesburgo

● Xurdimento dun numerosos proletariado

● Burguesía escasa

As forzas prácticas

● Partido Constitucional Demócrata: o Kadet

● Partido Socialrevolucionario: o eserita

● Partido Socialdemócrata ruso (PSR) = marxista e obreiro

● Escíndese o PSR e nacen dous novos partidos:

– Moderados: menxeviques (maioritarios)

– Radicais: bolxeviques (minoritarios) Defenden unha revolución obreira e violenta. Líder: Lenin

A revolución de 1905

● Derrota rusa frente a Xapón

● Manifestación pacífica

● O Domingo Sanguento

● Aparición dos soviets (Asembleas de campesiños, obreiros e soldados)

● Resultados da revolución de 1905: eleccións por sufraxio univeral ao Parlamento (Duma) e promesa de reforma agraria

● Anos despois clausúrase a Duma

A revolución burguesa de febreiro de 1917

● Entrada de Rusia na 1ª Guerra Mundial

● Derrotas militares (desastres)

● Aumento de fame

● Protestas antibélicas pedindo a retirada da guerra e botándolle a culpa ao star

● Tsar é indefendible polos burgueses (Fin do tsarismo)

● 23 de febreiro gran manifestacións en Petrogrado

● Abdicación do tsar, proclamándose a república cun goberno provisional cuxo obxectivo é a instauración dunha democracia parlamentaria

O goberno provisional

● Intento de reformas políticas e sociais pero continúa a guerra

● Aumento do descontento popular e prodúcese unha dualidade de poderes:

– Goberno provisional

– Soviets

● Aumento da influencia dos bolxeviques nos soviets

● As Teses de Abril de Lenin:

– Derrocamento do goberno provisional

– Formación dun goberno dos soviets

– Paz con Alemaña

– Repartir as terras entre os campesiños

– Cesión das fábricas aos obreiros

– Nacionalización da banca

– Recoñecer as nacionalidades do imperio

A REVOLUCIÓN BOLXEVIQUE E A GUERRA CIVIL: A revolución obreira de outubro de 1917

● Toma do palacio de inverno de Petrogrado (importancia da Garda Roxa)

● Fórmase o goberno obreiro presidido por Lenin, Trotsky e Stalin

● Apróbanse medidas revolucionarias:

– Exprópianse as terras e repártense aos campesiños

– Fábricas baixo o control de comités obreiros

– Tratado de Brest-Litovsk

● Eleccións para a Asemblea Constituínte

● Disolución da Asemblea Consituínte = fin ao plurilismo político

A guerra civil (1918 – 1921)

● Exército Branco e o Exército Roxo (direción de Trotsky)

● Prodúcese unha escaseza de alimentos e represalias políticas en ambos bandos. Exemplos: Fusilamento do tsar e a súa familia

● 1921, triunfo do Exército Roxo

● Formación do Partido Comunista Ruso que ostenta o monopolio de poder e reprime aos que se lle opoñían

● Fórmase unha policía contrarrevolucionaria (Tcheka)

● Prodúcese un comunismo de guerra:

– Nacionalización das industrias

– Colectivización das terras

A formación da URSS

● 1922, cración da Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas

● Organización mediante a Constitución de 1924

● Tres institucións:

– O Soviet Supremo: poder lexislativo

– O Presidium

– O Consello de Comisarios do Pobo

● Monopolio do PCUS (partido centralizado e xerarquizado)

● Comité Central e o Secretario Central

● Ditadura do proletariado, sistema totalitario = unión do Partido e so Estado

A URSS DE STALIN: A pugna polo poder

● Morte de Lenin 1924

● Enfrontamento dentro do PCUS

● Partidarios da colectivización total e da NEP

● Enfrontamento entre Trotsky e Stalin = exportación da revolución e socialismo nun só país

● Stalin secretario xeral do PCUS

● Eliminación dos opositores

● Asasinato de Trotsky en 1940

A ditadura stalinista

● Ditadura persoal (stalinismo)

● Partido controlado totalmente por Stalin

● Necesidade de pertenza ao partido para ocupar calquera cargo

● Propaganda do culto á súa personalidade

● Dura represión

● Os Gulag

● Os procesos de Moscova

O socialismo nun só país

● Obxectivo: convertir a URSS nunha gran potencia industrial

● Economía planificada e dirixida polo Estado:

– Plans quinquenais

– O Gosplán

● Colectivización total da economía coa prohibición da propiedade privada

● Colectivización forzosa da agricultura:

– Koljós

– Sovjós

● Desenvolvemento industrial baseado na industria pesada, na producción de enerxía e na construción de infraestruturas

● Atraso da agricultura

● Rápida industrialización e crecemento económico en poucos anos