TEMA 1O CAPITALISMO E A REVOLUCIÓN

INDUSTRIAL

1.-A RENOVACIÓN DAS ESTRUTURAS

AGRARIAS

NO S. XVIII E XIX os campos europeos sufriron una gran transformación

grazas:

RENOVACIÓN DAS TÉCNICA E MÉTODOS AGRÍCOLAS

EMPREGO DE MAQUINARIA NO CAMPO

MODIFICACIÓN DO RÉXIME DE PROPIEDADE DA TERRA

Estes cambios tiveron importantes consecuencias:

PRODUCIÓN UN INCREMENTO DE ALIMENTOS

PERMITIRON O CRECEMENTO DA POBOACIÓN

FAVORECERON O DESENVOLVEMENTO DA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL

NENOS TRABALLANDO NAS MINAS DE

CARBÓN

1.1.- A AGRUCULTURA NO ANTIGO

RÉXIME

Características da agricultura no Antigo Réxime:

PREDOMINIO DOS SISTEMAS DE CULTIVO EXTENSIVOS ( policultivo de subsistencia con barbeito e moita man de obra)

Escaso desenvolvemento da gandería

Baixo rendemento da terra

Escasa innovación técnica

Carácter cíclico da producción sometida a crises produjcidas polas condiciónsclimáticas

Réximes complexos de propiedade: a maior parte das terras eran da nobreza e clero e eran traballadas por campesinos a cambio de rendas

A comezos do S. XVIII déronse as condicións para o inicio dun novo ciclo expansivo

A poboación comezou a medrar

A agricultura aumentou a súa producción

Aumentaron os intercambios comerciais

1.2.- CAMBIOS TÉCNICOS E NOVOS

SISTEMAS DE CULTIVO NO S. XVIII INICIANSE EN GRAN BRETAÑA E EXTENDENSE POR EUROPA E

AMÉRICA NO S. XIX UNHAS NOVAS TÉCNICAS E SISTEMAS DE CULTIVO:

ELIMINACIÓN DO BARBEITO E EXTENSIÓN DAS ROTACIÓNS DE CULTIVOS

Logrouse grazas á introducción e rotación de novos cultivos, fundamentalmente plantas forraxeiras e tubérculos, que alternaban sobre unha mesma parcela coscereais

Este novo sistema non esgota a terra e aumenta a producción de carne e de esterco para fetilizantes

Aparece un novo sistema de cultivo: SISTEMA NORFOLK, inventado por Lord Tawnshendnas súas propiedades de Norfolki

INTRODUCIÓN DE NOVAS FERRAMENTAS

Emprego do ferro forxado. Sustitución da fouce pola gadaña. Perfecciónamento do arado. Aumento do número de cabalos como animais de tiro

Mecanizouse as labores de sementeira

A partir de 1830, o emprego da máquina de vapor nas labores agrícolas foi moiabundante en Gran Bretaña

APARICIÓN DE SOCIEDADES E PUBLICACIÓNS AGRONÓMICAS

Xurdiron sociedades dedicadas ao fomento da agricultura:

Consello de agricultura fundado en Gran Bretaña

Sociedades económicas de amigos del País.

Aparecen revistas que tiveron gran incidencia na divulgación das innovacións

agrarias

CAMBIO NA MENTALIDADE DOS PROPIETARIOS

No Antigo Réxime os nobres e clero rendaban a terra ós campesinos..

Agora aparece unha nova mentalidade na que se buscan beneficios, e para

iso introdúcense melloras técnicas coa finalidade de incrementar a producción

Destacaron os propietarios británicos

1.3.- MODIFICACIÓN NO RÉXIME DE

PROPIEDADE

As transformacións técnicas na agricultura estiveron acompañadas de

cambios na propiedade da terra.

No S. XVIII, a nova clase emerxente: A BURGUESÍA, criticaron a situación

dos arrendamentos e defenderon un novo réxime de propiedade

baseado na PROPIEDADE PRIVADA.

Para logralo debían abolir os morgados nobiliarios, desamortizar as terras

eclesiásticas, privatizar os campos abertos de uso colectivo e eliminar os

dereitos de paso das cabanas gandeiras

DESTACARON OS CERRAMENTOS BRITÁNICOS

A.- OS CERRAMENTOS BRITÁNICOS

EN GRAN BRETAÑA, OS CAMBIOS NO RÉXIME DE PROPIEDADE ESTIVO RELACIONADO COA PROVATIZACIÓN DA PROPIEDADE COMUNAL.

O instrumento legal para lograr esa transformación foron as ACTAS DE CERRAMENTO (ENCLOSURES ACTS) dictadas polo parlamento británico na 2º metade do S. XVIII

Esta lei permitía o cerramento particular dos campos abertos e das terrasbaldías e comunais.

Foron a ARISTOCRACIA RURAL e CAMPESIÑOS RICOS quen pediron e se beneficiaron da transformación da propiedade comunal en propiedadeindividual, xa que eran os únicos que podían facer fronte aos gastos derivados da construcción das cercas dos campos e da súa explotación

Isto provocou que moitos campesinos pobres quedaran sen recursos e tiveranque marchar dos campos cara ás ciudades industriais.

2.- A REVOLUCIÓN DEMOGRÁFICA

Como consecuencia dos cambios que tiveron lugar nos sistemas agrarios,

ORIXINÁRONSE PROFUNDOS CAMBIOS NA POBOACIÓN AO LONGO DO S.

XIX

2.1.- CAMBIOS DO RÉXIME DEMOGRÁFICO

No Antigo Réxime, a poboación foi medrando moi lentamente debido á

elevada mortalidade, provocadas pola fame, enfermedades e a falta de

medidas hixénico-sanitarias.

A partir do 1750 producíronse cambios demográficos. Estes cambios foron

orixinando un RÉXIME DE TRANSICIÓN DEMOGRÁFICA, no que podemos

distinguir dúas fases

1º: FORTE DESCENSO DA MORTALIDADE, MENTRES QUE A NATALIDADE CONTINÚA

SENDO ELEVADA

2º: CONTINUOU DESCENDENDO A MORTALIDADE, PERO TAMÉN O FIXO A

NATALIDADE.

O RESULTADO DOS FACTORES ANTERIORES FOI UN ELEVADO CRECEMENTO

DEMOGRÁFICO

2.2.- ÉXODO RURAL E CRECEMENTO DAS

CIDADES

A introducción da maquinaria agrícola e a caída da producción artesanal, xunto coa atración das fábricas e mellora dos transportes, fixoque moitos campesinos iniciaran un éxodo do campo cara as ciudades.

As ciudades experimentaron un constante crecemento:

En Gran Bretaña:

1850: vivían nas cidades o 48%

1914: vivían nas cidades o 73%

Como consecuencia, as cidades tiveron que dar solucióna aos probemasderivados da nova situación:

CONSTRUCIÓN DE VIVENDAS

ORGANIZACIÓN DAS REDES DE TRANSPORTE

PLANIFICACIÓN DE NOVAS ÁREAS EDIFICABLES

3.- A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL

Os cambios na agricultura e na demografía foron case paralelos a

producción de bens

Orixínase unha auténtica REVOLUCIÓN INDUSTRIAL

MAQUINA DE VAPOR

3.1.- A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL E A

INDUSTRIALIZACIÓN

A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL É UN PROCESO DE CAMBIO CONSTANTE E

CRECEMENTO CONTINUO NO QUE INTERVEÑEN INNOVACIÓNS TÉCNICAS

(MAQUINAS), DESCUBRIMENTOS TEÓRICOS, CAPITAIS E TRANSFORMACIÓNS

SOCIAIS, ACOMPAÑADO POR UNHA RENVACIÓN NA AGRICULTURA, QUE

PERMITE O DESPRAZAMENTO DUNHA PARTE DAS MASAS DE CAMPESIÑOS ÁS

CIDADES

A CIDADE SUSTITÚE O MUNDO RURAL

A MÁQUINA SUSTITUE Ó TRABALLO MANUAL

A FÁBRICA Ó TALLER

O NÚMERO DE ASALARIADOS AUMENTA SEN CESAR

3.2.- A PRIMEIRA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL

INICIASE EN INGLATERRA CAMBIANDO RADICALMENTE AS SÚAS ESTRUTURAS

ECONÓMICAS

A INDUSTRIALIZACIÓN EXPÁNDESE CARA EUROPA, CHEGANDO A BÉXICA,

SILESIA VAL DO RIN

EN ESPAÑA A INDUSTRIALIZACIÓN CONSOLÍDASE EN CATALUÑA E PAÍS

VASCO

A.- TRAZOS CARACTERÍSTICOS MECANIZACIÓN

Creación de numerosos inventos e máquinas especificas para cada traballo ou función

Estas máquinas permiten sustituir a man de obra humana e incrementar a rpodución e a productividade

EMPREGO DE ENERXÍA MECÁNICA nos procesos produtivos grazas a invención da MÁQUINA DE VAPOR de James Watt en 1769

SISTEMA FABRIL (FACTORY SYSTEM)

Na fábrica concentranse as máquinas e os homes baixo unha dirección centralizada que controla todo o proceso

Os anteriores sistemas baseábanse no traballo artesanal, ben en pequenos talleres ou nas casas dos campesinos. ACABAN POR DESAPARECER

AUTOFINANCIAMENTO

REINVESTIMENTO CONSTANTE DAS GANANCIAS. OS CAPITAIS CON QUE SE FINANCIARON ESTAS INDUSTRIAS ERA FAMILIARES.

TRES SECTORES PUNTEIROS

TEXTIL

SIDEROMETALÚXICO

FERROCARRIL

AUTOFINANCIAMENTO

REINVESTIMENTO CONSTANTE DAS GANANCIAS. OS CAPITAIS CON QUE SE

FINANCIARON ESTAS INDUSTRIAS ERA FAMILIARES.

TRES SECTORES PUNTEIROS

TEXTIL

SIDEROMETALÚXICO

FERROCARRIL

B.- INDUSTRIA TÉXTIL

Desde finais do S. XVI, os grandes rabaños de ovellas que producían unha

excelente la, fixo que satisfacera a demanda interna e externa

S. XVII estendeuse por Europa o uso do ALGODÓN.

O Incrementoi da demanda estimulou a introducción dunha serie de

INNOVACIÓNS TÉCNICAS en cadea nos procesos de producción de

tecidos.

As innovacións técnicas transformaron os procesos de FIADO e TECIDO

A materia prima tradicional foi substituída polo ALGODÓN

OS obradoiros tradicionais foron substituídos polas FÁBRICAS

Todos estes cambios trouxeron consigo un forte incremento da producción

de tecidos de algodón e de beneficios empresariais.

Desde Inglaterra estendeuse a outras zonas de Europa como FRANCIA ou

ESPAÑA (Cataluña)

TEAR MECÁNICO

C.- INDUSTRIA SIDEROMETALÚRXICA

Foi o segundo sector en industrializarse.

Gran demanda de ferro para a fabricación de ferramentas, máquinas.

As FRAGAS foron sustituidas por ALTOS FORNOS,

que empregaban como fonte de enerxía calorífica o CARBÓN MINERAL

INNOVACIÓNS TÉCNICAS

1709: DARBY transforma a hulla en COQUE

1776: WILKINSON incorpora a máquina de vapor nos fornos de fundición

Todos estes cambios permitiron incrementar tanto a producción de FERRO como a extracción de HULLA.

Carbón e ferro convértense nos novos símbolos ds industrialización

As novas fundicións construíronse preto das minas

INDUSTRIA SIDERÚRXICA

D.- OS TRANSPORTES: O FERROCARRIL

O incremento da producción agrícola, nimeira e industrial estimulou a busca de novos medios de transporte

TRANSPORTE TERRESTRE:

Intentos de aplicar a forza do vapor no arrastre de vagóns culminou coa invención

da LOCOMOTORA DE STEPHENSON e o FERROCARRIL

O primeiro tren de pasaxeiros foi a Liña entre MANCHESTER e LIVERPOOL en 1830

A primeira liña de ferrocarril en España uniu BARCELONA con MATARÓ en 1848

A construcción de liñas férreas e ferrocarrís estimulou a industria mineira e siderúrxica

TRANSPORTE MARÍTIMO:

O emprego do vapor tardou máis tempo en xeneralizarse.

Os primeiros barcos a vapor foron inventados por FULTON, e empregábanse no

transporte fluvial

A partiru de 1880, os barcos a vapor faranse donos da navegación interocéánica.

Para acurtar as distancias construíronse os CANAIS DE SUEZ (1869) E O DE PANAMÁ (1914)

3.3.- A SEGUNDA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL

Entre 1870 e 1914 producironse numerosas e importantes innovacións

técnicas, industriais e empresariais.

A industrialización alcanzou Europa, América e tamén Xapón

Gran Bretaña conservou a súa primacía mudial ata 1914

A.- NOVAS FONTES DE ENERXÍA

NOVAS FONTES DE ENERXÍA:

PETRÓLEO:

O descubrimento dos motores de gasolina e gasóleo permitiu que o petróleo se transformase no combustible de numerosas máquinas e fábricas, así como de numerosos medios de transporte

Tamén serviu como materia prima da nova industria química.

ELECTRICIDADE:

As súas utilidades foron múltiples e cada vez máis variadas: iluminación de casas, ciudades, fábricas.

Enerxía motriz de numerosas máquinas e medios de transporte

B.- NOVOS SISTEMAS INDUSTRIAIS INDUSTRIA SIDEROMETALÚXICA

A invención do CONVERTIDOR BESSEMER e do procedemento de SIEMENS-

MATIN permitiron incrementar a producción de ferro e aceiro

Aparecen novos metáis como NIQUEL, COBRE, ALUMINIO

INDUSTRIA DOS TRANSPORTES

O descubrimento dos MOTOTES DE EXPLOSIÓN e COMBUSTIÓN INTERNA permite

a invención dos AUTOMÓBILES a partir de 1885

Tamén se desenvolve o AVIÓN

O ferrocarril seguiu sendo o medio de transporte fundamental

INDUSTRIA QUÍMICA

Explosivos, colorantes, fibras sinténticas, herbicidas, fertilizantes, productos

farmaceuticos

INDUSTRIA ELECTRICA:

Fabricación de mototes, turbinas e aparatos electrodomésticos

C.- NOVA ORGANIZACIÓN DO TRABALLO

A COMEZOS DO S. XX, buscase reducir tempo e abaratar custos nas fábricas. Isto provocou unha nova organización do traballo:

Racionalización da producción

Especialización de tarefas

Fabricación repetitiva de productos estándar

Traballo en cadea

TAYLOR: introdutor do estudo e observación das condicións de traballo e da racionalización dos movementos dos obreiros co obxectivo de ober o máximo rendemento do seu esforzó TAYLORISMO

FORD: creador da fabricación en serie en cadeas de montaxe. Os diferentes componentes dos automóviles eran levados nunha cinta transportadora ata a posición dos obreiros, que se especializaban nunha tarefa determinada e concreta

Para incentivar os obreiros aumentou os salarios.

O FORDISMO permitiu cambiar as condicións de traballo

FORDISMO

D.- FORMAS COMPLEXAS DE ASOCIACIÓN

ECONÓMICA

A partir de 1870, a necesidade de abaratar custos de producción, e obtermáximos beneficios, propiciou unha forte tendencia á concentración e fusión de empresas.

Isto deu lugar a aparición de diferentes asociacións de empresas. Destacan:

CARTEL: alianza entre empresas dun mesmo sector de producción para controlar o mercado, pero sen perder a súa independencia. ACORDO SOBRE PREZOS PARA EVITAR A COMPETENCIA

TRUST; gran empresa resultado da fusión doutras que ten unha dirección única centralizada para xestionar a producción e que controla un determinado sector produtivo

HOLDING: grupo de empresas controladas por unha sociedade industrial oufinanceira

E.- SECTORES INNOVADORES DA INDUSTRIA

GALEGA

Cando en Europa se está a consolidar a segunda revolución industrial, en

Galicia seguimos sen estar industrializados.

Só destaca o sector da INDUSTRIA CONSERVEIRA

A salga do peixe era unha actividade tradicional nas rías galegas. A partir desa

actividade desenvolveuse a industria da conserva de peixe

Relacionado co sector conserveiro desenvolveuse a CONSTRUCIÓN

NAVAL como os asteleiros de Ferrol e de Barreras en Vigo

O FERROCARRIL a Galicia chegou moi tarde. O primeiro tramo foi

inaugurado entre SANTIAGO – CARRIL en 1873

3.4.- CONSECUENCIAS DA 1ª REVOLUCIÓN

INDUSTRIAL

CONSECUENCIAS ECONÓMICAS

O taller e substituido pola FÁBRICA, a producción aumenta

Aparece o empresario capitalista

O traballo especializase cada vez máis

Aparece a concentración empresarial co fin de controlar a producción e os

prezos

CONSECUENCIAS SOCIAIS

A sociedade vólvese máis dinámica e complexa.

Os estamentos do Antigo Réxime son sustituídos por gruos máis abertos como a

BURGUESÍA E PROLETARIADO, que están determinados pola riqueza

4.- O CAPITALISMO As fondas transformacións económicas, políticas, sociais e ideolóxicas que

tiveron lugar a finais do S. XVIII e comezos do S. XIX, relacionados

fundamentalmente coa revolución industrial e as revolucións liberáis,

impuxeron un novo marco económico dominante: O CAPITALISMO

A SÚA BASE DOUTRINAL ESTÁ NO PENSAMENTO LIBERAL E EN ECONOMÍSTAS

COMO ADAM SMITH OU MALTHUS

Dúas interpretacións sobre o capitalismo:

INTERPRETACIÓN LIBERAL

O capitalismo é un sistema económico caracterizado pola defensa da propiedadeprivada dos bens de producción (capital) que son empregados co obxectivo de proporcionar un beneficio aos seus propietarios

INTERPRETACIÓN MARXISTA

O capitalismo é un modo de producción que permite a concentración dos medios de producción en máns dunha minoría de posuidores (burguesía capitalista) e as relación de producción baseadas no traballo asalariado, mediante o que a mayoría da poboación desposuida (proletariado) vende a súa capacidade de traballo a cambio dun salario

4.1.- TRAZOS BÁSICOS DO CAPITALISMO

O CAPITAL É O ELEMENTO FUNDAMENTAL DA PRODUCIÓN

O CAPITAL É O CONXUNTO DE BENS QUE SERVEN AO SEU PROPIETARIO PARA PRODUCIR UN BENEFICIO OU PARA PRODUCIR NOVAS MERCADORÍAS PARA OBTER UN NOVO BENEFICIO

LIBERDADE ECONÓMICA E REGULAMENTO DO MERCADO POLA LEI DA OFERTA E A DEMANDA

LIBERDADE ECONÓMICA SEN NINGUNHA LIMITACÍÓN: LIBERDADE DE EMPRESA, COMERCIO, CONTRATACIÓN

NON DEBE EXISTIR MECANISMO DE CONTROL DOS MERCADOS

RIQUEZA INDIVIDUAL, FACTOR ESTIMULADOR DAS ACTIVIDADES ECONÓMICAS

PROPIEDADE PRIVADA DOS MEDIOS DE PRODUCIÓN

PARA ALCANZAR A MÁXIMA RENDIBILIDADE E APROVEITAMENTO DOS RECURSOS, A PROPIEDADE DOS MEDIOS DE PRODUCIÓN DEBE SER PRIVADA, LIBRE E ABSOLUTA

A PROPIEDADE PRIVADA CONSIDERASE COMO UN DEREITO INALIENABLE E PROTEXIDO POLAS LEIS

RELACIÓN DE PRODUCIÓN BASEADAS NO TRABALLO ASALARIADO E NA DIVISIÓN DE TAREFAS

AS RELACIÓNS DE PRODUCIÓN BASÉANSE NA DIVISIÓN DAS TAREFAS E NO TRABALLO ASALARIADO COMO MEDIOS PARA LOGRAR O INCREMENTO DA PRODUCIÓN E DOS BENEFICIOS

O TRABALLO É CONSIDERADO COMO UNHA MERCADORÍA MÁIS QUE SE COMPRA E QUE SE VENDE

DESEGUALDADE, DEPENDENCIA E EXPLOTACIÓN

O CAPITALISMO XERA CRECEMENTO ECONÓMICO PERO TAMÉN DESIGUALDADE, DEPENDENCIA, EXPLOTACIÓN E FORTES DIFERENZAS

AS DIFERENZAS DE RIQUEZA E DE ESTILO DE VIDA NUN MESMO PAÍS XERAN GRAVES CONFLICTOS LABORAIS E SOCIAIS.

CRISES CÍCLICAS

O CAPITALISMO ESTÁ SUXEITO A CICLOS RECORRENTES. A PERIODOS DE CRECEMENTO SUCEDEN FASES DE DESENVOLVEMENTO LENTO OU DE ESTANCAMENTO QUE PODER SE SEGUIDAS DOUTRAS DE CRECEMENTO NEGATIVO OU CONTRACTIVAS (DEPRESIÓNS)