t VAI TRÔ CÙA DOI MOI PHI/ONG PHAP DAY VA NHÛNG GIÂI PHÀP e u THÉ DÔI VÔI VIÊC NÂNG CAO CHAT LlTONG

DÀO TAO CLT NHÂN CHAT LUONG CAO

TS Ngiiyén Quang Thiiàn

Khoa NN&VH Phap - DHNN - DHQGHN

Dôi moi phUdng phâp day va hpc là nhiêm vu trpng tâm, cap bâch trong tinh hînh bien nay vi nô gôp phân quan trpng quyê't dinh dên chat ludng dào tao, khàng dinb uy tin va sU ton tai ciia mot khoa. mot trUdng dai hpc. Dôi vôi dào tao châ't lUdng cao, dôi mdi phUdng phâp day va hpc càng c6 y nghîa to 16n hdn vî dây là sU khâc nhau cd ban giiîa hê dào tao thông thudng vôi hê dào tao châ't lUdng cao, hê dào tao côn râ't mdi, côn dang trong thdi ky thù nghiêm vôi nhiéu trUdng dai hpc d Viêt Nam. Song " Doi mdi cài giT va "Doi mdi nhu thê' nào?" dôi vôi hê dào tao châ'l lUdng cao vân chUa cô câu trà Idi thoâ dâng.

Trong khuôn khô bài viet này, cbûng toi se cô' gang trînh bày mot sô' phUdng phâp day hpc theo quan diêm giâo hpc phâp tien tien hiçn nay, thUc tien thù nghiêm dào tao châ't lUdng cao d Khoa Ngôn ngi]f va Van hoâ Phâp trUdng Dai hpc Ngoai ngxi - DHQG Hà Nôi va dac biêt là dé nghi mot sô'giài phâp eu thê trong vice vân dung câc phUdng phâp này vào viêc dôi moi phUdng phâp day va hpc d hê dào tao châ't lUdng cao.

Doi moi PPGD cô nghîa là âp dung câc phUdng phâp giàng day tien tien nhU ''phitdng phdp tich citc\ "'phitOng phâp nêu - giài quyê't van de^ dong thdi kê't hdp viêc ûng dung hiêu quà câc thành tUu khoa hpc va công nghê hiên dai. nhâ't là ûng dung công nghê thông tin, vào quâ trînh day hpc, bâo dam dieu kiçn thdi gian tu hpc, tu nghiên cûu cho sinh viên. Duôi dây, chûng toi de cap chu yêu "phUdng phâp tich cUe", mot trong câc phUdng phâp tien tien hiên nay.

ThUe vây, "phi/Ong phdp day truyén thông" ma dàc trUng cd ban là truyén thu

kien thûc mot chiéu phâi nhUdng chô cho câc phUdng phâp, câc ky thuât day hpc

tien tien cho phép rèn luyên nàng lUc tu duy sang tao cûa ngUdi hpc. "PhUdng phâp

tich cUc" huông toi hoat dông hoâ. tich cUc hoâ hoat dông nhân thûc cùa ngUdi hpc.

giûp cho ngUdi hpc phât huy tinh tich cUc va khâ nâng sang tao thu nhân tri thûc

mdi. Ba dâc trUng dUôi dây cùa "PhUdng phâp tich eue" cho phép phân biêt vôi

phUdng phâp thu dông :

Day va hpc Ihông qua vice to ehûe câc hoat dpng hpc tâp cûa nguùi hoc

NgUdi hpc vtta là doi tUdng cùa hoat dông day. vùa là chù thê cùa hoat dông hpc. Vî vây, hoat dông hpc se cô hiêu quà nêu ngUdi hpc dUdc dat vào câc tinh huông cùa ddi sô'ng thUc té, dUdc trUc tiep quan sât, dUdc chù dông tim kiêm, khâm pbâ.

267

phâ t bien tri thûc môi. dupe thào luân, giài quyê't vâ'n dé thông qua câc hoat dông

nhân thûc trong hoat dông hpc tâp . Ly thuyét kiên tao eùng chi ra hpc t rong h à n h

dông, qua xù ly câc t inh huông hpc tâp ma ngUdi hpc kiên tao tr i thûc mdi. Làm sao

t rên lôp, phài làm cho ngUdi hpc phài hoat dông nhiéu hdn. thUe h à n h nhiêu hdn,

thào luân nhiéu hdn va suy nghî nhiéu hdn.

Day va hoc phâi coi trpng phuong phép tu hoc

Tù lâu, câc nhà giâo hpc phâp. câc nhà sU pham dà n h â n thûc dUdc vai trô va y

nghîa cùa viêc day phUdng phâp hpc. NgUdi day không chi t ruyén thu n h ù n g kiên

thûc dâ cô San, bat ngUdi hpc phài thu lupm. phài lînh hôi. ma côn phài biêt dinb

huông, to ehûe hoat dông hpc, qua dô giûp ngUdi hpc tu k h â m pbâ n h ù n g kiên thûc

moi. tao dieu kiên t h u â n Idi cho hp không chî l înh hôi dUdc nôi dung kiên thûc ma

côn nâm dUdc phUdng phâp di toi kiên thûc dô. Ly luân day hpc dà chi ra rang ehûe

nâng cd bàn cùa day là day cdch hpc. Ngày nay. day phUOng phdp hpc không chi là

câcb thûc nâng cao hiêu quà day hpc ma thUe sU dà trd t h à n h mue tiêu day hpc.

Phài xâc dinb mue tiêu quan trpng nhâ't cùa viêc giàng day d trUdng dai hpc là day

càch hoc cho sinh viên, t r ang bi cho hp câc phUdng phâp va ky nàng cd bàn de

tâng cAiiing kbà nâng tu hoc. thôi quen hpc suô't ddi. Thê ma côt loi cùa phUdng

phâp hpc là phiùing phàp tU hpc, ké cà khi c6 sU hUông dân trUc tiép cùa thây. ThUc

(bâ t cùa doi mdi PPGD cùng là phài phâ t huy t inh tich cUc, tUgiàc, chù dông, sdng

tao cùa ngUdi hpc thé bien eu thé t rên ba mâ t sau dây: boi dudng phUdng phâp tiX

hpc. rèn luyên ky nâng vân diing kiên thûc vào câc hoat dông thUe tien va tâc dông

dên tinh càm. dem lai nicm vui hùng thù hpc tâp cho ngUdi hpc. Ly luân va thuc té

cùng khàng dinb rang nêu ngUdi hpc dUdc rèn luyên c6 dupc pbUdng phâp, ky nâng,

thoi quen, y chi tU hpc, biêt vân dung linh hoat va sang tao n h ù n g kiên thûc dâ hpc

vào nhùng tinh huông moi thi se huy dông dupe tiém nàng vô'n cô cùa hp, phâ t huy

nôi lue thi kêt quà hpc tâp dupe nhân lên gâ'p bôi. Cùng chinh vi vây, ngày nay

ngUdi ta tbUdng nbâ'n manh vai trô cùa ngUdi hpc va vi t r i cùa hoat dông hpc, tû dô

tao ra sU chuyèn bien tù hpc thu dông sang hpc tich eUc va bien quft t r inh dào tao

thành quâ t r inh tu dào tao. Phài l à m ^ b o sinh viên nâm dupe va vân dung linh hoat

câc phUdng phâp hpc t âp cl bac dai hpc - Không chî hpc biêt, hpc hiêu va hpc vân

dung ma côn hpc phân tich, hpc tông hdp, hpc dânh giâ va nhâ't là hpc phUdng phâp

hpc tâp (hpc cô kê hoach, hpc cô tit duy va hpc cô sdng tao) de hpc mot biêt mUdi, de

cô nàng ipc tu hpc suô't ddi (Nguyen. 2002).

Tàng cirùmg hpc tâp eâ thê, phôi hop vôi hpc tâp hop tâc

ThUc té, it khi thây t rong mot lôp hpc khà nàng tr i tue. nâng lue nhân thûc va

tu duy. t r inh dp kiên thûc cùa tàt cà sinh viên ngang nhau . do vây viêc eâ thé boa

hoat dông hpc t âp pbù hdp vôi nhu eau cùa sinh viên là râ't q u a n trpng. Theo quan

diêm này, ngUdi hpc cô thê chù dông xây dUng kê hoach hpc tâp de da t dUdc mue

tiêu va ehudng t r inh dào tao. Tuy nhiên, hpc là mot dang lao dông pbûc tap, không

phài mpi kiên thûc, ky nàng déu dupe hinb thành va phât t r ién bâng câc hoat dông

câ nhân . vi vây xà hôi phài tô chûc ra nhà trUdng, lôp hoc cho câc mô'i quan h^

268

tUdng tâc giùa tbày-trô, giiîa trô-trô tao nên sU hdp tâc giûa câc câ nhân trong viêc thu nhân tri thûc moi. Cùng chinh vî vây, hoat dông hpc tâp nhôm càng ngày càng dông vai trô quan trpng trong hoat dông day va hpc bdi vî, theo quan diém cùa ly thuyét kién tao, ngày nay con ngUdi không chî hpc thu nhân tri thûc bâng câc hoat dông câ nhân ma côn hpc trong sU tUdng tâc xà hôi, qua tranh luân vôi ban cùng hpc. Thông qua hoat dông nhôm, ngUdi hpc bôc lô khà nàng câ nhân, chia se, hpc hôi va bô xung kiên thiïc, kinh nghiêm cho nhau, nâng cao nàng lUe hdp tâc, thich ûng boà nhâp công dong.

Két hpp dânh giâ cûa thây vdi viêc tu danh giâ cûa trô

Kiêm tra-dânh giâ là mot bô phân không thé tâch rdi cùa phUdng phâp giàng day - nô cho phép dânh giâ két quà, dieu chinh day va hpc. Vé nôi dung. câc dé thi, dé kiêm tra phài bâm sât vào mue tiêu dào tao cùa mon hpc va d mûc dp nàng lue cao (vé ky nàng, vé nhân thùc va vé nàng lUc tu duy). Tu dânh giâ ngày càng giû mot trô quan trpng trong hoat dông day va hpc. Phài két hdp dânh giâ cùa thây vôi tu dânh giâ cùa trô. Duôi dây là bàng so sânh mot sô' dac tinh cd bàn khâc nhau giùa phUdng phâp truyén thông va phUdng phâp tien tien.

Quan niêm vé

day

Quan hê Thày-Trô

Vai trô cùa ngUcri

day

Vai trô cûa ngUôi

hoc

Quan niêm vé

kiên thûc

Quan niêm vé chUcmg

trinh

Phuong phâp t ruyén thông

- Truyén dat kiê'n thirc

- Tâp trung vâo viêc day

- Tâp trung vào quyén cùa ngi/ôi day

- Nguôi scf Uùu kién thirc

- Nguài truyén dat kién thûc

- Quyétdjnhquà trinh hpc

- Tiê'p thu thu dông

- Lâm viêc cà nhân

- Oi/dc thuong hay bi phat

- Tuân theo câc chî dân cùa thây

- Canh tranh

- Duoc trinh bày nhi; châc chan

- Cô thé âp dung dugc

- Cô thé dt/dc xâc dinh bàng câc câu trà Idi tôt hay xâu

- Thiéu tfnh tich hap

- Tînh

- Nôi dung di/oc xâc dinh truôc, dudc chia nhô theo thir bac

Phuomg phâp tien tien

- Lînh hôi kiê'n thirc

- Tâp trung vào viêc hpc

- Trâch nhiêm chia se

- Dông viên khich le

- Tao dieu kiên thuân loi cho viêc hpc

- Dira ra câc tinh huông vân dé

- Sir pham dp an

- Tham gia tich cpc

- Lâm viêc nhôm

- Tinh hpp tâc

- Tham gia quyét dinh, quâ trinh hpc

- Chiu trâch nhiêm câc thao tâc hpc cùa minh

- Câ nhân tir kién tao kién thirc

- Xâc dinh vân dé

- Tirong dôi

- Tinh tich hdp cao

- Nàng dông

- Tô' chirc mém déo hon

- Mo

- Côthéthoé thuân theo câc mue tiêu

269

Xàc dinh mue tièu

Soan giâo an

Trên Idp

- Mue tièu giàng day

- Mue tiêu kién thûc

- Mue tièu ehung

- Mue tièu mong mu6n

- Tâp tnjng vào hoat dông cùa ngucri day

- Hoat dông day-^ Hoat dông hpc

Kién thirc

- Ngucri day ^Ngucri hpc - Nguôi day hoat dông là chinh

- Nguôi day thuyét trinh. dôethoai

- Nguôi hpc thu dông nghe. ghi

- Mue tiêu hpc tâp

- Mue tiêu phât thén

- Mue tiêu phân hoâ

- Mue tiêu khâ thi, càn eu dânh giâ

- Tâp tnjng vâo hoat dông cùa ngi/ài hoc

- Hoat dông day-<—Hoat dông hpc

- Ngucri day-*—• Ngudi hpc Kién thûc

- Nguôi hpc -*—• Ngudi hoc-^ Phuong phâp

- Ngucri hpc hoat dông là chinh

- Nguôi hpc thirc hiên càc hoat dông dôc lâp hoàc theo nhôm

- Nguôi day \6 ehire. huông dân câc hoat dông cùa ngucri hpc

Dôi moi phUfJng phâp giàng day va hpc ngoai ngù dô là phài n à m va vân dung

câc phUrJng phap day hoc tien tien nôi chung va phUdng phâp day ngoai ngù nôi

rw.ng. Nôi mot râch eu thê hdn. dôi moi phUdng phâp giàng day va hoc ngoai ngù là

day theo duông hudng giao tiep hay dudng hudng giao tiep-chûc nâng. Dieu này de hiêu boi v'i

duéng hudng giao tiêp ra dôi là kêt quà nghiên cûu cùa nhiéu ngành khoa hoc, dàc

biêt là cùa càc ngành khoa hoc nhân thûc, là sU kê thùa câc t inh hoa cùa câc dUdng

huông. car phU(ïng phâp trUôc dô nhu phuong phâp nghenhin, phuong phâp nghe-néi.

phtufng phdp tn/i fiep. ké cà phuong phâp truyén thông, vv. Vôi sii ra dôi cùa dUdng hUdng

giao tiep. phUdng phâp day va hoc ngoai ngù dâ cô nhUng thay doi càn bàn.

Thât vày, chùc nàng cùa ngôn ngù là giao tiep. Ngôn ngù là công eu giao tiêp.

NgUdi ta hoc mot ngoai ngù là de xù dung, là de giao tiêp. Chinh vi vày, day mot

ngoai ngù cùng chinh là day giao tiêp bâng ngoai ngù à'y. Mue tiêu cuô'i cùng cùa

day mot ngoai ngù không phài là day câc kiên thùc ngôn ngù nhU kiên thùc tù

vUng. kiên ihûc ngù phâp. vv. cùa ngôn ngù à'y ma là day va phâ* trién nàng lUc

giao tiêp bàng ngôn ngù à'y cho ngUdi hoc. Câc kiên thûc ngôn ngù nhu kiên thûc tù

vUng. kiên thûc ngù phâp. vv. chî là phUdng tien phuc vu cho giao t iêp. Theo quan

tiiêm này. ngUdi ta giao tiép dé hpc câc kién thûc ngôn ngù va nguôi ta hpc kién thûc ngôn

ngù là de giao iiep. PhUdng phâp sU pham là phuong phâp qui nap di tû ugdm an déh tuông

mtnii. Chùng toi se dé cap mol càch eu thê hdn, sâu hdn ly luàn cùng nhU phUdng

phâp va ky thuâ t day ngoai ngù nôi ehung va tiêng P h â p nôi r iêng t rong mot bài

viêt khâc.

Mol sô giài phàp eu thê dôi voi dào tao lôp chat luong cao

-Àp dung hoc che mém déo. tao dieu kiên phân hoâ nhip dieu hoc t âp theo khà

nàng eùa sinh viên. khuyên khi'ch sinh viên gioi phâ t huy t iém nàng hoc tâp .

-Công khai hoâ mue tiêu, nôi dung ké hoach, qui t r inh dào tao, tao dieu kiên

thuân Idi cho sinh viên xâc làp ké hoach. phUdng phâp hoc theo khà nâng va dieu

kiên cùa minh.

2 7 0

-Giàm thdi lUdng hoc tâp trên lôp thich hdp vôi dieu kiên vé giâo trinh, tài lieu tham khào, trinh dô va kinh nghiêm cùa giâo viên cùa tùng mon hoc.

^ -Tàng cUdng va phât trién day theo phuong phâp tich eue. phuong phdp néu-gidi quyê't

van dé, coi trong hUông dân sinh viên md rông bài giàng.

-Hoc tâp tai lôp cô châ't lUdng, hoc theo nhôm cô hiêu quà. nghiên cûu khoa hoc hâ'p dân va tu hoc thành né nêp.

-Quan ly tô't gid day trên lôp, tim ra nhiéu bien phâp quàn ly tôt gid tu hoc cùa sinh viên (tien hành thUdng xuyên).

-Tô chûc hoc theo nhôm (tlido luân, lâm hâi tâp lân. vv.).

- Tô chûc huông dân nghiên cûu khoa hoc cho sinh viên.

- Huông dân trao dôi tu hoc cô hiêu quà cho sinh viên.

-Phât trién manh phong trào tu hoc, tu dào tao thUdng xuyên va rông khàp trong sinh viên va coi dây là nhiêm vu bât buôc.

-Tàng cUdng viêc ûng dung công nghê thông tin, su dung câc phUdng tien ky thuât trong day-hoc (mây vi tinh, công nghê Multimedia, CD-ROM. video, cassettes, Internet...).

-Công khai hoâ, khâch quan hoâ quâ trinh kiêm tra dânh giâ kêt ([uâ hoc tâp. chù trong khuyên khi'ch tu duy sang tao va vân dung linh hoat, tùng buôc lao dieu kiên cho sinh viên phât triên nàng lUc tu dânh giâ.

-Tâp huâ'n cà vé ly luân va phUdng phâp ra dé thi cho 100% giâo viên.

-Xây dUng ngân hàng câu hôi thi cho câc mon hoc.

-Tàng cUdng kiêm tra va thi giùa hoc phân (cô tinh dên hê sô giùa thi cuoi hoc phân vôi thi giùa hoc phân).

-Tùng buôc xây dUng dé thi dânh giâ theo trînh dô chuân kiê'n thûc cùa Khung qui chiê'u day-hoc-dânh giâ cùa Hôi dong Châu Au dôi vôi câc mon thUc hành tiêng.

Se là thâ't bai nêu ngUdi day không dUdc boi dUdng vé kiê'n thûc chuyên mon,

nàng lue su pham. Phài thUdng xuyên boi dUdng cho dôi ngù giâo viên vé ly thuyê't

day hoc, ly thuyét hoc, nguyên ly, phUdng phâp gïang day bô mon. Tao dieu kiên

cho giâo viên tiêp cân vôi câc PPGD hiên dai cùa thê gidi. Nguôi giâo viên phài nàm

dUdc câc chien ludc sU pham, tûc là tâp hdp câc phUdng phâp. câch thûc cho phép

lUa chon câc phUdng phâp, câc ky thuât. vât châ't va dUa ra câc tinh huông sU pham

khâc nhau dUa trên câc hînh thûc dào tao da dang. Ngoài ra. ngUdi giâo viên không

chi nàm vùng va vân dung linh hoat câc phUdng phâp giàng day ma côn phài nàm

dUdc ly thuyê't va ky thuât kicm tra dânh giâ trong day tiêng nUôc ngoài. Nhâ't

thiet, ngUdi giâo viên day d câc lôp châ't lUdng cao phài cô nàng lUc thiet kê kê

hoach day hoc / giâo duc. nàng lUc to chûc thUc hiên ke hoach day hoc / giâo duc

(nôi dung va phUdng phâp. nàng lUc giâm sât. dânh giâ kêt quà hoat dông day hoc /

giâo duc va nàng lUc giài quyêt nhùng vân dé này sing trong thUc tien day hoc /

giâo duc. 271

ThUc hiên doi moi phUdng phâp day va hoc dôi vdi lâp châ't lUdng cao là nh iêm

vu râ't quan trong va câ'p bâch. Dây là nhiêm vu moi me, dang t rong quâ t r inh thUc

nghiêm, khô khàn , phûc tap , dôi hôi phài mot hê thông dong bô câc giài phâp .

không chî d khâu thiet ke ke hoach dào tao, chUdng t r inh , giâo t r inh câc mon hoc

ma cà d n h ù n g khâu khâc nhu chi dao. tô' chûc quàn ly. giâm sât . d â n h giâ quà

t r inh dào tao. Dàc biêt cân thiet phài cô nhùng nghiên cûu khoa hoc nghiêm tùc

dUa ra nhùng kêt luân khoa hpc xâc dâng.

TÀI LIEU THAM KHÀO

1. Benoil, F. (1983). Guide destiné à la section du matériel didactique. Module 1.

L'organisation des manuels scolaires. Gouvernement du Quôbec, MinistôVe de l'Education,

Direction gônôral de l'ôvaluation et des ressources didactiques.

2. Bertocchini. P.. & Costanzo, E. (1989). Manuel d'autoformation à l'usage des professeurs

de langues. Paris : Hachette.

3. Celce-Murcia, M. (2001). Teaching English as a Second or Foreign Language. Heinle &

Hcinlc. Thomson Learning Inc (USA).

4. De Kctele. J.M.. et al. (1988). Guide du formateur. Bruxelles : De Boeck Université.

5. (icrartl. |-.M.. & Rogicrs, X. (1993). Concevoir et évaluer des manuels scolaires. Louvain:

l)h:Bi:()HCK.

6. NGUYI-.N Quang Thuan (2000). Aspects théoriques et méthodologiques en didactiques des

langues étrangères (Notes de cours). Universilô des Langues Etrangôres - Université

Nationale de Hanoi.

7. N(UIYI-N Quang Thuan (2CX)1 ). Méthodologie de l'enseignement des compétences

linguistiques (Notes de cours). Universilô des Langues Etrangôres - Université Nationale de

Hanoi.

8. NGUYEN Quang Thuan (2(X)I). Méthodologie de l'enseignement des compétences

communicative (Notes de cours). Université des Langues Etrangères - Université Nationale

de Hanoi. '

9. NCiUYEN Quang Thuan (2002). Vai trô ciia dôi moi phuong phâp giàng day va nhùng giài

phâp eu thé dôi vôi viéc nâng cao châ't lirgng dào lao cir nhân ngoai ngù. Ky yéu Hôi thào

Quô'c gia "Nâng cao châ't luong dào lao". Hà Nôi 6/2002.

272