PROGRAMACIÓNS DO DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO… · converxencia dos dialectos ata chegar a...

0

PROGRAMACIÓNS DO DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO.

CURSO 2016-17

1

1. Datos do Departamento.

O departamento está constituído pola profesora Olga Serrano Santos, xefe do departamento. Asume horas deste departamento a profesora do departamento de Histora e xeografía Teresa

Impartiranse por este departamento as seguintes materias, cursos, grupos e horas semanais: Profesor/a materia curso grupos horas

semanais Grego 1 1º BAC B 4 Grego 2 2º BAC C 4 Latín 4º ESO A / B 3 Latín 1 1º BAC B 4 Latín 2 2º BAC C 4

OLGA SERRANO SANTOS OLGA SERRANO SANTOS OLGA SERRANO SANTOS OLGA SERRANO SANTOS OLGA SERRANO SANTOS TERESA NÉCEGA RODRÍGUEZ Cultura Clásica 3º ESO A / B 2

Total de horas do Departamento: 21.

2. DOCUMENTOS QUE SE ACHEGAN:

-PROGRAMACIÓNS DEPARTAMENTO DE GREGO ( 1º e 2º de BACHARELATO)

-PROGRAMACIÓNS DE LATÍN ( 4º DE ESO, 1º e 2º de BACHARELATO)

-PROGRAMACIÓN DE CULTURA CLASICA ( 3º ESO)

3. REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DESTA PROGRAMACIÓN

Esta programación quedará á disposición da Comunidade Educativa na páxina web do Centro e será consultable no Departamento de Latín e e Grego do Centro. Os documentos relativos aos criterios de avaliación e aos mínimos esixibles permanecerán durante o curso nos paneis dedicados a este uso no Departamento

Esta programación será suxeita a avaliación cada trimestre e se anotarán nas actas de reunión do departamento os cambios que a evolución da aprendizaxe do alumnado vaian esixindo.

2

PROGRAMACIÓN DE GREGO.

CURSO 2016-17

3

ÍNDICE

CONTEXTUALIZACIÓN DA MATERIA DE GREGO OBXECTIVOS DA GREGO CONTRIBUCIÓNDA MATERIA DE GREGO Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICA SECUENCIACIÓN, TEMPORIZACIÓN E OBXECTIVOS DOS CONTIDOS GREGO1 GREGO2 CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN, ESTÁNDERES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE GREGO1 GREGO2 CONTIDOS MÍNIMOS ESIXIBLES METODOLOXÍA AVALIACIÓN E ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN MATERIAIS DIDÁCTICOS PLAN LECTOR ATENCIÓN Á DIVERSIDADES ACTIVIDADES DE SEGUEMENTO DAS MATERIAS PENDENTES ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

............4

............5

............6

............7

...........14

...........17

...........22

...........25

...........26

...........27

...........28

...........28

...........29

...........30

..........30

4

1. Contextualización da materia de Grego no Bacharelato.

O estudo das linguas clásicas, o latín e o grego, a nivel fonético, morfosintáctico e léxico proporciona unha sólida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas. Desempeñan, pois, un papel relevante como soporte lingüístico da maioría das linguas e para a comprensión do léxico culto que forma gran parte da terminoloxía científica e técnica actual nas linguas que o alumnado coñece ou estuda; sen esquecer o enriquecemento cultural que lle proporciona o coñecemento dos aspectos que se inclúen na civilización clásica, berce da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxía, a relixión ou as súas creacións literarias e artísticas, que tanta influencia tiveron en épocas posteriores e seguen a ter hoxe en día. Xa que logo, é esencial a incorporación das linguas clásicas ao currículo integrado das linguas, para reforzar a reflexión lingüística do noso alumnado e fortalecer o seu acceso á cultura literaria. A materia de Grego na etapa de bacharelato ten como primeira finalidade introducir o alumnado no coñecemento básico da lingua grega antiga nos seus aspectos morfolóxicos, sintácticos e léxicos, co obxecto de lle permitir acceder directamente a algúns dos textos orixinais máis importantes da tradición literaria helénica, a través dos cales chegou ata nós unha boa parte do denominado legado clásico. O estudo da lingua e a literatura grega serve, ademais, como instrumento idóneo para se iniciar nun coñecemento directo do pensamento e a cultura grega antiga, que constitúen a base da civilización occidental. Por outra banda, a través do estudo das peculiaridades morfosintácticas do grego antigo é posible chegar a comprender máis profundamente conceptos lingüísticos que resultan esenciais para avanzar no coñecemento e o uso correcto, tanto da lingua propia como doutras lingua estudadas polo alumnado. Partindo desta perspectiva, o estudo da materia tense organizado no DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. (DOGA do 29 de Xuño de 2015), en bloques que, con lixeiros matices, aparecen nos dous cursos. Estes bloques refírense tanto a cuestións lingüísticas como a temas culturais, tendo en conta que ambos os aspectos constitúen dúas facetas inseparables e complementarias para o estudo da civilización grega, sen as que non é posible apreciar na súa verdadeira dimensión a importancia do seu legado. O primeiro destes bloques parte da relación entre o grego antigo e outras linguas da familia indoeuropea, para analizar o papel que estas últimas tiveron na orixe e na formación de moitas das linguas que se falan na actualidade. Para a explicación deste feito, que tradicionalmente foi presentado como un dos principais argumentos para xustificar a importancia do estudo das linguas clásicas, cómpre partir do marco xeográfico en que se desenvolve a civilización grega, marco que resulta determinante na configuración do carácter dialectal da súa lingua. Ademais, estudarase a influencia dos acontecementos históricos na evolución e no desenvolvemento das linguas literarias e na posterior converxencia dos dialectos ata chegar a constituírse a koiné e o actual idioma grego. O alumnado que estuda grego clásico aprende grego moderno con notable facilidade, nomeadamente se se estudou mediante un método natural de aprendizaxe; é dicir, a metodoloxía das linguas modernas aplicada ao estudo das linguas clásicas, que cada vez máis profesorado utiliza nas súas aulas. Ao estudo dos aspectos netamente lingüísticos dedícanse tres bloques: o primeiro, previsto só para o primeiro curso, céntrase nalgúns elementos básicos da lingua e, moi especialmente, no procedemento de escritura, comezando por percorrer os sistemas coñecidos para analizar despois a orixe e a evolución do alfabeto grego e a súa pronuncia e transcrición ao abecedario latino; os outros dous niveis de descrición e explicación do sistema son a morfoloxía e a sintaxe, dúas realidades inseparables que conforman e integran xuntas o aspecto gramatical. Preténdese iniciar o alumnado no concepto de flexión,

5

facendo especial fincapé na distinción entre o procedemento temático e o atemático, estudando a estrutura interna das palabras e os elementos formais destas que serven para definir a súa relación con outras dentro da oración. A sintaxe, á súa vez, ocúpase de estudar as estruturas oracionais gregas e os elementos que definen as súas construcións máis características, introducindo progresivamente niveis de maior complexidade. O fin último vai ser analizar e comprender os propios textos, aos que se dedica outro dos bloques de contidos previstos nos dous cursos, sempre de dificultade progresiva e adaptados aos contidos que o alumnado manexe en cada momento. Pero como os textos non están carentes de contido, ou iso é o desexable, preténdese deste xeito facer fincapé na necesidade de estudar desde o primeiro momento a lingua no seu contexto real, como mecanismo de expresión intelectual e estética no que se exemplifican os contidos lingüísticos estudados. A lingua e a cultura constitúen dúas realidades inseparables e complementarias para afondar no coñecemento da civilización grega que, á fin e ao cabo, constitúe a cerna da nosa. Nos dous cursos dedicouse un bloque ao estudo desta civilización, co obxecto de identificar non só os fitos máis importantes da súa historia senón tamén os aspectos propios da súa organización política e social e da súa identidade cultural, visibles nos papeis familiares, nos traballos, nos avances científicos e técnicos, nas festas e os espectáculos e, sobre todo, nas manifestacións relixiosas. Dentro destas merece especial atención o estudo da mitoloxía, pois a súa influencia resulta decisiva para a configuración do imaxinario occidental. Preténdese tamén iniciar o alumnado no coñecemento dalgunhas das manifestacións artísticas máis significativas do mundo antigo, entre as que destacan, por unha banda, as relativas ás artes plásticas e máis concretamente a escultura e a arquitectura, e, pola outra, ás literarias. Procurouse neste bloque establecer sempre unha valoración desde o punto de vista do mundo contemporáneo, unha comparación coa situación actual que enriqueza a nosa identidade. No derradeiro curso, o estudo da cultura grega oriéntase principalmente ao coñecemento das manifestacións literarias, aproveitando os coñecementos da lingua xa adquiridos para introducir o alumnado no estudo da orixe e a evolución dos xéneros, mediante a lectura de fragmentos das obras orixinais, utilizándoas como instrumento para comprender as claves esenciais da sociedade en que viron a luz. Para rematar, dedícase un bloque ao estudo do léxico, entendendo que este resulta imprescindible para avanzar no coñecemento de calquera lingua. Dentro deste ámbito préstase especial atención á etimoloxía, non só porque esta serve para pór de manifesto o mantemento das raíces grecolatinas nas linguas modernas senón, ademais, porque contribúe a que o alumnado adquira unha mellor comprensión da súa propia lingua, axudándolle a precisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir outros que non utilizara anteriormente, e incorporándoos así, pouco a pouco, ao seu vocabulario.

2. Obxectivos.

Segundo o artigo 26 do DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. (DOGA do 29 de Xuño de 2015), o bacharelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lle permitan:

a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir una conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade.

6

b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacíficamente os conflitos persoais, familiares e sociais. c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade. d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá. f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras. g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación. h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social. i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da modalidade elixida. l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego. m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico. n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento cultural. ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables. o) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria. p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.

3. Contribución da materia de Grego á adquisición de competencias básicas.

A comunicación lingüística (CCL) é a competencia clave que máis presenza terá na materia de Grego, xa que o estudo da lingua, da súa orixe e evolución, do seu funcionamento interno, do seu léxico e dos seus textos ha redundar sen dúbida nun maior coñecemento e dominio das linguas propias. Non obstante, deberase ter en conta tamén o tratamento das outras competencias. O labor de análise morfosintáctica e tradución non só constitúe por si mesmo un importante exercicio intelectual, senón que ao mesmo tempo estimula a memoria, a lóxica de pensamento e os hábitos de disciplina no estudo, mellorando o razoamento e impulsando a competencia clave de aprender a aprender (CAA)

7

A competencia matemática e as competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT) poden traballarse nos temas de cultura e civilización, e nas epígrafes referidas á localización xeográfica e temporal. A competencia dixital (CD)deberá estar presente en todo momento; a procura de información na rede, a súa selección crítica e a súa utilización, entendidas como un proceso guiado polo profesorado, deberán servirnos para programar traballos colaborativos e producir novos materiais, e pólos ao dispor da comunidade educativa. As competencias sociais e cívicas (CSC) poden traballarse nomeadamente nos bloques referidos á civilización. A vida no mundo grego, na súa dimensión político-social ou relixiosa préstase sempre á valoración e á comparación co mundo actual, salientando semellanzas e diferenzas, e fomentando un xuízo crítico da realidade. Deste xeito, cobran nova forza conceptos como democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e diversidade. A competencia en conciencia e expresión cultural (CCEC), ademais de no estudo da literatura grega, está moi presente nos contidos referidos ás artes plásticas, ás festas e os espectáculos, e ás manifestacións relixiosas, entre as que tamén se contan os xogos deportivos. Coñecer e valorar todas estas manifestacións culturais artísticas, diferenciando xéneros e estilos, recoñecendo canons estéticos e estilos artísticos, lévanos a consideralas como parte do patrimonio dos pobos e a apreciar dun xeito especial aquelas que están dentro do noso contorno, ben sexa nas páxinas dun libro ou ben nun museo ou nun depósito arqueolóxico. A competencia que traballa o sentido da iniciativa e o espírito emprendedor (CSIEE) estará presente sobre todo no bloques de contidos non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxía do traballo en grupo de xeito responsable e proactivo. O estudo das linguas clásicas, e do grego en particular, constitúe un instrumento fundamental para favorecer o discurso e, por tanto, a estruturación do pensamento do alumnado, o desenvolvemento da lóxica lingüística e a disciplina mental que se manteñen no tempo aínda que se esquezan os contidos concretos. Por último, cómpre lembrar que nesta nosa sociedade que vive por e para o utilitarismo e o inmediato será imprescindible facer unha reflexión sobre o valor do que é realmente importante para que o noso alumnado adopte unha visión crítica da sociedade que o rodea. Os coñecementos adquiridos nas aulas que nun principio poden parecer carentes de utilidade práctica resultan verdadeiramente importantes cando capacitan a persoa para adoptar criterios que lle permitan discernir entre o xusto e o inxusto, o relevante e o accesorio, entre o καλóν e o κακóν.

4. Secuenciación, temporalización e obxectivos dos contidos.

4.1. GREGO 1.

GREGO 1º BAC Unidades didácticas avaliación unidade bloque contido

temporalización obxectivos

B.1. Lingua grega B.1.1. Marco xeográfico da

lga. grega d, g, h

B.1.2. Familias lgtcas. O indoeuropeo

a, g, h

B.1.3. Hª da lga. Grega: do micénico ao grego moderno

d, h, n

B.1.4. Variedades dialectais a, h B.2. Sistema de lingua. B.2.1. Orixes da escritura.

Sistemas de escritura B.2.2. Orixe do alfabeto

grego

a, d, g, h

1 1

B.2.3. Caracteres do alfabeto grego

setembro

a, d, e

8

B.2.4. Clasificación de fonemas: pronuncia

B.2.5. Transcrición de termos dos caracteres gregos

B.2.6. Signos diacríticos e de pronunciación

d, e, f

B.7. Léxico

B.7.3. Helenismos máis frecuentes do vocabulario común e especializado: termos patrimoniais, cultismos e neoloxismos

e, f

B.3. Morfoloxía B.3.1. O grego lingua

flexiva B.3.3. Concepto de

declinación B.3.4. Flexión pronominal:

o artigo B.3.4. Flexión nominal:

declinación dos temas en –α e en -ο.

B.3.5. Sistema verbal: presente indictivo activo de λύω e de εἰμί

d, e, f

B.4. Sintaxe B.4.1. Casos gregos B.4.2. Concordancia B.4.3. Elementos da oración B.4.8. Análise e tradución

de frases e textos

d, e, f, h, i

B.5. Cultura B.5.1. Períodos da hª de

Grecia.

g, h

B.6. Textos B.6.1. Iniciación ás técnicas

de tradución B.6.2. Iniciación ás técnicas

de análise de textos B.6.3. Análise

morfosintáctica. Comparación das estruturas da lga. grega coas da propia

e, f, g, i

B.7. Léxico B.7.1. Vocabulario básico

grego B.7.3. Helenismos máis

frecuentes do vocabulario común e especializado: termos patrimoniais, cultismos e neoloxismos

2

B.7.4. Identificación de lexemas, prefixos e sufixos gregos na lingua propia: prefixos

setembro outubro

e, f

B.3. Morfoloxía B.3.1. Tipos de palabras

variables e invariables. As preposicións I

3

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: demostrativos

novembro decembro

d, e, f

9

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: adxectivos da 1ª clase.

B.3.5. Sistema verbal: Futuro indicativo activo de λύω

B.3.5. Sistema verbal: desinencias secundarias; aumento; imperfecto indicativo activo de λύω e de εἰμί/; aoristo indicativo activo de λύω.

B.4. Sintaxe B.4.1. Casos gregos:

nominativo e vocativo

B.4.2. Concordancia B.4.3. Elementos da

oración. B.4.4. Oracións simples:

predicativas e atributivas

B.4.8. Análise e tradución de frases e textos

d, e, f, h, i

B.5. Cultura B.5.2. Organización política

de Grecia

a, b, h, m





e, f, g, i





e, f

B.4. Morfoloxía B.3.4. Flexión nominal e

pronominal: persoais B.3.1. Tipos de palabras

variables e invariables. As preposicións II

B.3.5. Sistema verbal: reduplicación; perfecto e pluscuamperfecto indicativo activo de λύω.

d, e, f

B.4. Sintaxe

2 4

B.4.1. Casos gregos: dobre acusativo; dativo posesivo

xaneiro

d, e, f, h, i

10


B.5. Cultura B.5.2. Organización social

de Grecia

a, b, h, m





B.6.6. Produción de textos propios breves en lingua grega

e, f, g, i





e, f


pronominal: consideracións xerais sobre a 3ª declinación. Temas en oclusiva

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: posesivos e relativo

B.3.5. Sistema verbal: desinencias mediopasivas. Voz media e voz pasiva

d, e, f

B.4. Sintaxe B.4.5. Oracións compostas:

oración de relativo B.4.3. Elementos da

oración: o complemento axente


d, e, f, h, i

B.5. Cultura B.5.3. A familia

c, h



de análise de textos B.6.3.

Análise morfosintáctica. Comparación das estruturas da lga. grega coas da propia

e, f, g, i


grego

5

B.7.3. Helenismos máis

febreiro

e, f

11


B.7.4. Identificación de lexemas, prefixos e sufixos gregos na lingua propia: sufixos


pronominal: 3ª declinación: Temas en líquida e en nasal

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: pronome indefinido e interrogativo

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: numerais

B.3.5. Sistema verbal: infinitivos medios e pasivos

d, e, f

B.4. Sintaxe B.4.1. Casos gregos:

xenitivo partitivo B.4.6

usos do infinitivo. Oración de infinitivo


d, e, f, h, i

B.5. Cultura B.5.4. O traballo: oficios,

ciencia e técnica

c, h,l





e, f, g, i




6


marzo

e, f


pronominal: 3ª declinación: Temas en -nt

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: adxectivos irregulares

3 7

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: graos de significación do adxectivo. Comparativo de

abril d, e, f

12

superioridade. Superlativo

B.3.5. Sistema verbal: aumento temporal e aumento silábico. Aumento nos verbos compostos

B.3.5. Sistema verbal: participio de presente activo e medio-pasivo

B.4. Sintaxe B.4.3. Elementos da

oración: o complemento axente

B.4.7. Usos do participio. Oración de participio concertado


d, e, f, h, i

B.5. Cultura B.5.4. O lecer: o deporte

c, h,l





e, f, g, i





e, f


pronominal: 3ª declinación: Temas en silbante

B.3.1. Tipos de palabras variables e invariables. As preposicións III

B.3.5. Sistema verbal: os modos: subxuntivo, optativo e imperativo. Usos dos modos

B.3.5. Sistema verbal: cadro xeral do infinitivo.

d, e, f

B.4. Sintaxe B.4.1. Casos gregos: a

expresión do tempo e a extensión no espazo e no tempo


d, e, f, h, i

B.5. Cultura B.5.5. Mitoloxía e relixión:

o panteón olímpico

c, h, ñ

8

B.6. Textos

maio

e, f, g, i

13

B.6.1. Iniciación ás técnicas de tradución

B.6.2. Iniciación ás técnicas de análise de textos

B.6.3. Análise morfosintáctica. Comparación das estruturas da lga. grega coas da propia





e, f


pronominal: 3ª declinación: Temas en vogal suave e en ditongo

B.3.4. Flexión nominal e pronominal: esquema xeral dos adxectivos. Clasificación

B.3.5. Sistema verbal: particularidades morfolóxicas dos distintos participios.

d, e, f

B.4. Sintaxe B.4.7. Usos do participio. O

participio absoluto B.4.8. Análise e tradución

de frases e textos

d, e, f, h, i

B.5. Cultura B.5.5. Mitoloxía e relixión:

o oráculo.

c, h, ñ





xuño

e, f, g, i




9


e, f

14

4.2. GREGO 2.

GREGO 2º BAC Unidades didácticas avaliación unidade bloque contido

temporalización Probas avaliación

B.1. Lingua grega B.1.1. Dialectos antigos,

dialectos literarios e koiné

e, f, h

B.1.2. Do grego moderno ao grego clásico

d, f

B.2. Morfoloxía B.2.1. Revisión da flexión

nominal e pronominal: 1ª, 2ª e 3ª declinacións

d, e, f

B.2.1. Revisión da flexión nominal e pronominal: pronomes demostrativos, persoais e relativo

d, e, f

B.2.2. Revisión da flexión verbal.

d, e, f

B.2.3. Análise morfolóxica d, e, f B.3. Sintaxe B.3.1. Sintaxe nominal e

pronominal: uso dos casos

d, e, f

B.3.2. Usos modais: indicativo

d, e, f

B.3.3. Tipos de oracións d, e, f B.3.4. Oración composta:

oracións de relativo d, e, f

B.4. Literatura B.4.1. Xéneros literarios:

Historiografía: Tucídides e Xenofonte

d, e, h, i, n

B.5. Textos B.5.1. Tradución e

interpretación de textos gregos

d, e, f, n

B.5.2. Uso do dicionario d, e, g B.5.3. Comentario e

análise morfolóxica de textos gregos

d, e, f

B.6. Léxico B.6.1. Helenismos máis

frecuentes do léxico especializado e común

d, e, f

1

B.6.3. Etimoloxía e orixe das palabras da propia lingua

setembro outubro

d, e, f


nominal e pronominal

d, e, f

B.2.1. Revisión da flexión nominal e pronominal: pronomes indefinidos e interrogativos

d, e, f

1

2

B.2.2. Revisión da flexión verbal: modos verbais: subxuntivo, optativo e imperativo.

outubro novembro

d, e, f

15

B.2.2. Revisión da flexión verbal:Verbos contractos

d, e, f


pronominal: Nominativo e vocativo

d, e, f

B.3.2. Usos modais: subxuntivo.

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións de infinitivo

d, e, f

B.4. Literatura B.4.1. Xéneros literarios: a

épica: Homero. A Ilíada.

d, e, h, i, n



d, e, f, n



d, e, f



d, e, f


d, e, f


nominal e pronominal

d, e, f

B.2.2. Revisión da flexión verbal:

d, e, f


pronominal: Acusativo. Acusativo de relación

d, e, f

B.3.2. Usos modais: optativo

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións de relativo

d, e, f


lírica: Safo, Alceo, Arquiloco e Píndaro

d, e, h, i, n



d, e, f, n



d, e, f



d, e, f

3


novembro decembro

d, e, f

B.3. Morfoloxía 2 4 B.3.2. Flexión verbal:

xaneiro febreiro d, e, f

16

aoristo radical B.2.3. Análise morfolóxica d, e, f B.3. Sintaxe B.3.1. Sintaxe nominal e

pronominal: Xenitivo. Suplemento en xenitivo.

d, e, f

B.3.2. Usos modais: imperativo

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións de participio

d, e, f


traxedia: Sófocles. Edipo Rei

d, e, h, i, n


interpretación de textos de Luciano

d, e, f, n



d, e, f



d, e, f

B.6.2. Ampliación de vocabulario básico grego: linguaxe literaria

d, e, f, n


d, e, f

B.3. Morfoloxía B.3.2. Flexión verbal:

verbos en oclusiva e líquida

d, e, f


pronominal: Dativo. Suplemento en xenitivo.

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións substantivas introducidas por conxuncións/

d, e, f


comedia: Aristófanes. Asembleístas

d, e, h, i, n


interpretación de textos de Luciano e Xenofonte

d, e, f, n



d, e, f



d, e, f

5

B.6.2. Ampliación de vocabulario básico grego: linguaxe

febreiro marzo

d, e, f, n

17

literaria B.6.3. Etimoloxía e orixe

das palabras da propia lingua

d, e, f

B.3. Morfoloxía B.3.2. Flexión verbal:

verbos atemáticos d, e, f


pronominal: usos do artigo

d, e, f

B.3.4. Oración composta: oracións subordinadas adverbais: causais, temporais, finais, consecutivas, comparativas, condicionais, concesivas

d, e, f

B.4. Literatura B.4.1. Xéneros literarios:

Oratoria e novela d, e, h, i, n


interpretación de textos de Xenofonte

d, e, f, n



d, e, f



d, e, f

B.6.2. Ampliación de vocabulario básico grego: linguaxe literaria

d, e, f, n

3 6


abril maio

d, e, f

5. Criterios de cualificación, estándares de aprendizaxe e competencias clave.

5.1. Grego 1º BAC

GREGO 1 BAC

Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Contido

Criterio de avaliación Ident. estándares

Competencias clave

Estándares de aprendizaxe avaliables

Grao de consecución mínimo

Peso na cualificación

Instrumentos de avaliación

B.1. Lingua grega B.1.1 B1.1. Coñecer e

localizar en mapas o marco xeográfico da lga. grega

CD CSC

GR1B1.1.1. localiza sobre un mapa o marco xeográfico no que ten lugar o nacemento da lga grega e a súa expansión

B.1.2 B1.2. Explicar a orixe da lga grega a partir do indoeuropeo e coñecer

CAA CCEC

GR1B1.2.1. explica a orixe da lga grega e a relación coas outras lgas da familia indoeuropea

50 % 50 %

0,1% Libreta Traballo individual ou en grupo

18

os principais grupos lgtcos que compoñen a familia das lgas indoeuropeas

CD CCL

GR1B1.2.2. enumera e localiza nun mapa as principais ramas da familia das lgas indoeuropeas

CCL GR1B1.3.1. explica o concepto de familia lgtca

B.1.3. entender o concepto de familia lgtca CCL GR1B1.3.2. define o concepto de

indoeuropeo e explica o proceso de creación do termo

B.1.4. Identificar o indoeuropeo como a lga nai da maioría das lgas faladas en Europa hoxe en día

CD CCL

GR1B1.4.1. establece a filiación das lgas de Europa delimitando nun mapa a zona de orixe e zonas de expansión

B.1.5. Coñecer as etapas da hª da lga grega

CD CCEC

BR1B1.5.1. coñece as etapas da evolución da lga grega, dende o micénico ata o grego moderno

B.1.6. Identificar exemplos de escritura micénica e alfabética

CCL GR1B1.6.1. identifica a escritura Lineal B coma un silabario, e a evolución dos caracteres do alfabeto

B.1.3

B.1.7. Recoñecer a evolución da lga grega ata chegar ao momento actual

CCL GR1B1.7.1. coñece a pronuncia da lga grega moderna e utiliza algunha palabras e expresións básicas

B.1.4 B.1.8. Recoñecer a división dialectal da lga grega e identificar a súa expansión xeográfica.

CCL GR1B1.8.1. sitúa nun mapa as diversas variedades dialectais da lga grega

B.2. Sistema de lingua grega B.2.1 B.2.1.Coñecer

diferentes sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto

CCL GR1B2.1.1. Recoñece diferentes tipos de escritura segundo a súa orixe e tipoloxía e describindo os trazos que distinguen a uns doutros. GR1B2.2.1. Explica a orixe do alfabeto grego e describe a evolución dos seus signos a partir da adaptación dos signos do alfabeto fenicio

B.2.2 B2.2. Coñecer a orixe do alfabeto grego, a súa influencia e a súa relación con outros sistemas de escritura usados na actualidade

CCL

GR1B2.2.2. Explica a orixe e a evolución dos sistemas de escritura de diferentes linguas, partindo do alfabeto grego, e sinala as adaptacións que se producen en cada unha delas.

50% 0,1%

B.2.3 B2.3. Coñecer os caracteres do alfabeto grego na súa forma minúscula e maiúscula, escribilos e lelos coa pronuncia correcta

CCL GR1B2.3.1. Identifica e nomea correctamente os caracteres que forman o alfabeto grego, na súa forma minúscula e maiúscula, e escríbeos e leos correctamente.

100%

B.2.4 B2.4. Recoñecer o cadro clasificatorio dos fonemas da lingua grega xunto coa súa pronuncia.

CCL GR1B2.4.1. Sitúa todos os fonemas da lingua grega no cadro clasificatorio dos fonemas e sabe describilos desde o punto e o modo de articulación

100%

B.2.5 B2.5. Coñecer e aplicar as normas de transcrición para transcribir termos gregos ao abecedario galego e castelán.

CCL GR1B2.5.1. Coñece as normas de transcrición e aplícaas con corrección na transcrición de termos gregos ao galego e ao castelán.

80%

B.2.6 B2.6. Coñecer os acentos, espíritos e demais signos diacríticos e de puntuación, o seu valor e a súa colocación

CCL GR1B2.6.1. Coñece o valor e colocación dos acentos, espíritos e demais signos diacríticos e de puntuación.

100%

0,5% Libreta Traballo aula Proba oral Proba escrita

B.3. Morfoloxía B.3.1 B3.1. Coñecer o

concepto de flexión CCL GR1B3.1.1. Distingue unha lingua

flexiva doutra non flexiva. 50% 0,1% Libreta

Traballo aula

19

lingüística. B3.2. Distinguir e clasificar as categorías de palabras a partir do seu enunciado

GR1B3.2.1. Distingue palabras variables e invariables, explica as características que permiten identificalas e define criterios para clasificalas.

75%

B.3.3 B3.4. Comprender o concepto de declinación/flexión.

GR1B3.4.1. Enuncia correctamente diversos tipos de palabras en grego, distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e declinación

80%

GR1B3.5.1. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente.

80% B.3.4 B3.5. Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa declinación, declinalas correctamente, e analizar e traducir formas nominais e pronominais.

GR1B3.5.2. Analiza desde o punto de vista morfolóxico substantivos, adxectivos, determinantes e sintagmas de concordancia, e tradúceos correctamente ao galego e/ou ao castelán.

80%

20%

GR1B3.6.1. Declina e/ou conxuga correctamente palabras propostas segundo a súa categoría, e explica e ilustra con exemplos as características que diferencian os conceptos de conxugación e declinación.

80%

GR1B3.6.2. Clasifica verbos segundo o seu tema, e describe os trazos polos que se recoñecen os modelos de flexión verbal.

50%

GR1B3.6.3. Explica o uso dos temas verbais gregos e identifica correctamente as formas derivadas de cada un deles.

50%

GR1B3.6.4. Conxuga os tempos verbais en voz activa e medio pasiva, aplicando correctamente os paradigmas correspondentes.

80%

GR1B3.6.5. Analiza morfoloxicamente e traduce ao galego e/ou ao castelán diferentes formas verbais gregas, e compara o seu uso en ambas as linguas.

75%

B.3.5 B3.6. Conxugar correctamente as formas verbais estudadas, analizalas morfoloxicamente e traducilas.

CCL

GR1B3.6.6. Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os formantes que expresan este accidente verbal

60%

20%

Proba escrita

B.4. Sintaxe B4.1. Coñecer e analizar as funcións das palabras na oración.

GR1B4.1.1. Analiza morfolóxica e sintacticamente frases e textos sinxelos identificando correctamente as categorías gramaticais ás que pertencen as diferentes palabras e explicando as funcións que realizan no contexto.

B.4.1

B4.2. Coñecer e identificar os nomes dos casos gregos e as súas funcións na oración, e saber traducir adecuadamente os casos á lingua materna.

GR1B4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal grega, explica as súas funcións dentro da oración e ilustra con exemplos a forma adecuada de traducilos.

B.4.2 B4.3. Coñecer o concepto de concordancia tanto nominal (caso, xénero e número) como verbal (número e persoa).

GR1B4.3.1. Coñece e aplica a concordancia entre nomes e determinantes nominais, así como entre verbos e suxeitos

B.4.3 B4.4. Recoñecer os

CCL

GR1B4.4.1. Analiza correctamente

60%

20% Libreta Traballo aula Proba escrita

20

elementos da oración: suxeito, predicado, atributo, complementos, etc.

casos e funcións para poder recoñecer cada elemento da oración.

B4.7. Coñecer as funcións das formas de infinitivo nas oracións.

GR1B4.7.1. Identifica as funcións das formas de infinitivo dentro da oración, comparando exemplos do seu uso.

B.4.6

B4.8. Identificar as construcións de infinitivo concertado e non concertado.

GR1B4.8.1. Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de infinitivo concertado e non concertado, relacionándoas con construcións análogas noutras linguas que coñece.

B4.9. Coñecer as funcións das formas de participio nas oracións.

GR1B4.9.1. Identifica as funcións das formas de participio dentro da oración, comparando exemplos do seu uso

B.4.7

B4.10. Identificar as construcións de participio concertado e non concertado.

GR1B4.10.1. Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de participio concertado e non concertado, relacionándoas con construcións análogas noutras linguas que coñece.

50%

B4.11. Coñecer, comprender e utilizar os elementos morfolóxicos da lingua grega, e iniciarse na interpretación e na tradución de textos de dificultade progresiva

GR1B4.11.1. Identifica e relaciona elementos morfolóxicos da lingua grega para realizar a análise e a tradución de textos sinxelos.

B.4.8

B4.12. Identificar e relacionar elementos sintácticos da lingua grega que permitan a análise e a tradución de textos sinxelos.

GR1B4.12.1. Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos sintácticos propios da lingua grega, relacionándoos para traducilos cos seus equivalentes en galego e/ou en castelán.

60%

B.5. Grecia: hª, cultura, arte e civilización. B.5.1 B5.1. Coñecer os

feitos históricos dos períodos da historia de Grecia, encadralos no seu período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

CCEC GR1B5.1.3. Distingue as etapas da historia de Grecia, explicando os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.

GR1B5.2.1. Describe os principais sistemas políticos da antiga Grecia e compáraos entre eles, establecendo semellanzas e diferenzas, e cos actuais.

B.5.2 B5.2. Coñecer e comparar as principais formas de organización política e social da antiga Grecia.

CSC

GR1B5.2.2. Describe a organización da sociedade grega, explica as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relaciona estes aspectos cos valores cívicos da época e compáraos cos actuais

B.5.3 B5.3. Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros.

CSC GR1B5.3.1. Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros, analizando a través deles estereotipos culturais da época e comparándoos cos actuais

CMCCT CSC CSIEE

GR1B5.4.1. Identifica e describe formas de traballo e relaciónaas cos coñecementos científicos e técnicos da época, explicando a súa influencia no progreso da cultura occidental.

B.5.4 B5.4. Identificar as principais formas de traballo e de lecer da antigüidade.

CSC GR1B5.4.2. Describe as principais

50% 10% Traballo individual ou en grupo Exposición oral

21

formas de lecer da sociedade grega e analiza a súa finalidade, os grupos aos que van dirixidas e a súa función no desenvolvemento da identidade social.

B5.5. Coñecer os principais deuses da mitoloxía.

CCL CCEC

GR1B5.5.1. Pode nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da mitoloxía grecolatina, e sinalar os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o seu ámbito de influencia. GR1B5.6.1. Identifica dentro do imaxinario mítico deuses, semideuses e heroes, e explica os principais aspectos que os diferencian. GR1B5.6.2. Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa cultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno e sinalando as semellanzas e as principais diferenzas entre ambos os tratamentos, asociándoas a outras características culturais propias de cada época

B5.6. Coñecer os deuses, os mitos e os heroes gregos, e establecer semellanzas e diferenzas entre os mitos e os heroes antigos e os actuais.

GR1B5.6.3. Recoñece referencias mitolóxicas directas ou indirectas en diferentes manifestacións artísticas, e describe, a través do uso que se fai destas, os aspectos básicos que en cada caso se asocian á tradición grecolatina

B.5.5

B5.8. Relacionar e establecer semellanzas e diferenzas entre as manifestacións deportivas da Grecia clásica e as actuais

CCEC

GR1B5.8.1. Describe e analiza os aspectos relixiosos e culturais que sustentan os certames deportivos da antiga Grecia e a presenza ou ausencia destes nos seus correlatos actuais

B.6. Textos B6.1. Coñecer e aplicar os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos da lingua grega para a interpretación e a tradución coherente de frases ou textos de dificultade progresiva.

GR1B6.1.1. Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos de dificultade graduada para efectuar correctamente a súa tradución.

60% B.6.1

B6.2. Utilizar con corrección manuais e dicionarios, e recoñecer e analizar toda a información que proporcionan.

GR1B6.2.1. Utiliza correctamente o dicionario para localizar o significado de palabras que entrañen dificultade, identificando entre varias acepcións o sentido máis axeitado para a tradución do texto.

50%

B.6.2 B6.3. Coñecer e aplicar os coñecementos adquiridos para a retroversión de frases ou textos de dificultade progresiva.

GR1B6.3.1. Traduce do grego ao galego e/ou ao castelán frases e textos sinxelos.

60%

B.6.3 B6.5. Comparar as estruturas gregas coas da lingua propia, e establecer semellanzas e diferenzas.

CCL

GR1B6.5.1. Compara estruturas gregas coas da lingua propia, e establece semellanzas e diferenzas.

50%

20% Libreta Traballo aula Proba escrita

B.7. Léxico B.7.1 B7.1. Coñecer,

identificar e traducir o léxico grego: as

CCL GR1B7.1.1. Deduce o significado de palabras gregas non estudadas a partir de palabras da súa propia

50% 10% Libreta Traballo aula Proba escrita

22

lingua ou do contexto palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e sufixos

GR1B7.1.2. Identifica e explica as palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e sufixos, e tradúceos á propia lingua.

B.7.3 B7.3. Recoñecer os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e remontalos aos étimos gregos orixinais

GR1B7.3.1. Identifica os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e explica o seu significado remitíndose aos étimos gregos orixinais.

B.7.4 B7.4. Identificar e coñecer os elementos léxicos e os procedementos de formación do léxico grego (derivación e composición) para entender mellor os procedementos de formación de palabras nas linguas actuais

GR1B7.3.2. Identifica a etimoloxía e coñece o significado das palabras de léxico común da lingua propia.

5.2. Grego 2º BAC.

GREGO 2º BAC

Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Ident. contido


Competencias clave





B.1. Lingua grega B.1.1.

B1.1. Coñecer as orixes dos dialectos antigos e literarios, clasificalos e localizalos nun mapa

CCL CD CCEC

GR2B1.1.1. Delimita ámbitos de influencia dos distintos dialectos, situando con precisión puntos xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.

B1.2. Comprender a relación directa entre o grego clásico e o moderno, e sinalar algúns trazos básicos que permiten percibir este proceso de evolución.

CCL CAA

GR2B1.2.1. Compara termos do grego clásico e os seus equivalentes en grego moderno, constatando as semellanzas e as diferenzas que existen entre uns e outros e analizando a través destas as características xerais que definen o proceso de evolución

B.1.2

B1.3. Recoñecer a evolución da lingua grega ata chegar ao momento actual nos aspectos fonéticos, morfosintáctico e léxico

CCL

GR2B1.3.1. Coñece a pronuncia da lingua grega moderna e utiliza algunhas palabras e expresións básicas.

50 % 0,2%

Traballo individual e/ou libreta

B.2. Morfoloxía B.2.1.

B2.1. Identificar, analizar, traducir e efectuar a retroversión de calquera tipo de formas nominais e pronominais.

CCL GR2B2.1.1. Recoñece con seguridade e axudándose co dicionario calquera tipo de formas nominais e pronominais, declínaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en castelán.

60 % 20% Proba escrita Libreta Traballo aula

23

B.2.2.

B2.2. Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversión de calquera tipo de formas verbais.

GR2B2.2.1. Recoñece con seguridade e axudándose do dicionario calquera tipo de formas verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en castelán

B2.3. Coñecer as categorías gramaticais.

GR2B2.2.1. Nomea e describe as categorías gramaticais, sinalando as características que as distinguen.

B2.4. Coñecer, identificar e distinguir os formantes das palabras

GR2B2.4.1. Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e afixos, e procura exemplos doutros termos nos que estean presentes.

B.2.3.

B2.5. Realizar a análise morfolóxica das palabras dun texto grego.

GR2B2.5.1. Sabe determinar a forma, a clase e a categoría gramatical das palabras dun texto, detectando correctamente coa axuda do dicionario os morfemas que conteñen información gramatical

25%

B.3. Sintaxe B3.1. Recoñecer os valores dos casos e os usos sintácticos do sistema pronominal.

GR2B3.1.1. Recoñece os valores dos casos gregos e os usos dos pronomes en frases e textos propostos.

B.3.1

B3.2. Recoñecer os usos das preposicións e dos complementos circunstanciais.

GR2B3.2.1. Recoñece os valores das preposicións e identifica os complementos circunstanciais.

B.3.2 B3.3. Coñecer e identificar os usos modais propios da lingua grega.

GR2B3.3.1. Coñece, identifica e traduce correctamente os usos modais propios da lingua grega.

B.3.3 B3.4. Recoñecer e clasificar as oracións e as construcións sintácticas.

GR2B3.4.1. Recoñece e clasifica oracións e construcións sintácticas.

B3.5. Recoñecer os nexos subordinantes e os tipos de oracións subordinadas.

GR2B3.5.1. Recoñece, clasifica, analiza e traduce correctamente os nexos subordinantes

GR2B3.6.1. Identifica formas non persoais do verbo en frases e textos, tradúceas correctamente e explica as súas funcións.

B.3.4

B3.6. Coñecer as funcións das formas non persoais do verbo.

CCL

GR2B3.6.2. Coñece, analiza e traduce correctamente as construcións de participio, relacionándoas con construcións análogas noutras linguas que coñeza.

60% 25% Proba escrita Traballo aula Libreta

B.4. Literatura B4.1. Coñecer as características dos xéneros literarios gregos, os seus autores e obras máis representativas, e as súas influencias na literatura posterior.

CCL CCEC

GR2B4.1.1. Describe as características esenciais dos xéneros literarios gregos, e identifica e sinala a súa presenza nos textos propostos.

B4.2. Analizar, interpretar e situar no tempo textos mediante lectura comprensiva, distinguindo o xénero literario ao que pertencen, as súas características esenciais e a súa estrutura, se a extensión da pasaxe elixida o permite.

CCL GR2B4.2.2. Distingue o xénero literario ao que pertence un texto, as súas características e a súa estrutura.

B.4.1

B4.3. Coñecer os fitos esenciais da literatura grega como base da

CCL CCEC

GR2B4.3.1. Explora a conservación dos xéneros e os temas literarios da tradición grega

50% 10% Proba escrita e/ou Proba oral

24

literatura e da cultura europea e occidental.

mediante exemplos da literatura contemporánea, e analiza o uso que se fixo deles.

B4.4. Establecer relacións e paralelismos entre a literatura clásica e a posterior.

CCEC GR2B4.4.1. Pode establecer relacións e paralelismos entre a literatura grega e a posterior.

B4.5. Coñecer os autores fundamentais da literatura coas súas obras principais.

CD CCEC

GR2B4.5.1. Nomea autores representativos da literatura grega, encádraos no seu contexto cultural e cita e explica as súas obras máis coñecidas.

B.5. Textos B.5.1 B5.1. Coñecer,

identificar e relacionar os elementos morfolóxicos da lingua grega en interpretación e tradución de textos gregos.

CCL GR2B5.1.1. Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos gregos para efectuar correctamente a súa tradución.

B.5.2 B5.2. Utilizar o dicionario e procurar o termo máis apropiado na lingua propia para a tradución do texto.

CCL CCEC

GR2B5.2.1. Utiliza con seguridade e autonomía o dicionario para a tradución de textos, e identifica en cada caso o termo máis apropiado na lingua propia en función do contexto e do estilo empregado polo/a autor/a.

B.5.3 B5.3. Realizar a tradución, a interpretación e o comentario lingüístico, literario e histórico de textos de grego clásico.

CSC CCEC

GR2B5.3.1. Aplica os coñecementos adquiridos para realizar comentario lingüístico, literario e histórico de textos.


B.6. Léxico B6.1. Recoñecer os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e do léxico especializado, e remontalos aos étimos gregos orixinais.

GR2B6.1.1. Identifica os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e do léxico especializado, e explica o seu significado a partir dos étimos gregos orixinais.

B.6.1

B6.2. Identificar a etimoloxía e coñecer o significado das palabras de orixe grega da lingua propia ou de outras, obxecto de estudo de léxico común e especializado.

GR2B6.2.1. Deduce e explica o significado de palabras da propia lingua ou de outras, obxecto de estudo, a partir dos étimos gregos dos que proceden.

B.6.3 B6.5. Recoñecer a etimoloxía e evolución das palabras da propia lingua.

GR2B6.5.1. Recoñece e distingue cultismos, termos patrimoniais e neoloxismos a partir do étimo grego, e explica as evolucións que se producen nun caso e en outro. GR2B6.6.1. Descompón palabras tomadas tanto do grego antigo como da lingua propia nos seus formantes, e explica o seu significado

B.6.4 B6.6. Recoñecer e identificar os elementos léxicos e os procedementos de formación do léxico grego, a derivación e a composición, para entender mellor os procedementos de formación de palabras nas linguas actuais

CCL

GR2B6.6.2. Sabe descompor unha palabra nos seus formantes e coñecer o seu significado en grego, para aumentar o caudal léxico e o coñecemento da lingua propia.


25

6. Contidos mínimos esixibles. Para 1º e 2º BAC:

a. Alfabeto e pronunciación. Espíritos, acentos e signos de puntuación. Transcrición de termos gregos ao latín, galego e castelán.

b. Flexión nominal: os casos e as declinacións. O artigo. Paradigmas dos temas en –α e dos temas en –ο. A terceira declinación: temas en oclusiva, líquida, nasal, -ντ-, e silbante. Temas en vogal e ditongo. Particularidades e cambios fonéticos.

c. Os adxectivos: clasificación. Graos de significación do adxectivo. O comparativo. O superlativo. Comparativos e superlativos irregulares. A oración comparativa.

d. Os numerais. A flexión pronominal. Pronomes persoais. Pronomes reflexivos. Os posesivos. Pronomes demostrativos. O pronome relativo. A oración de relativo.

e. O pronome interrogativo. A oración interrogativa directa e indirecta. Os pronomes indefinidos.

f. A flexión verbal. As desinencias. Paradigma dos verbos temáticos en voz activa, media e pasiva. Particularidades dos verbos contractos. Conxugación dos verbos consoánticos. O verbo εἰµί

g. Os tempos verbais. Características morfolóxicas. Estudo do aumento e da reduplicación. O aspecto. O modo. Usos da voz media. A oración pasiva.

h. Valores fundamentais dos casos. A preposición: réxime das preposicións máis frecuentes. As circunstancias de lugar e de tempo.

i. As formas nominais do verbo. Formación de participios e infinitivos. Participio concertado e participio absoluto. Oración de infinitivo con suxeito en acusativo.Tradución de textos que presenten as dificultades morfosintácticas detalladas nos apartados 1 ao 10.

j. Vocabulario mínimo de perto de 500 palabras aproximadamente. k. Helenismos do galego e do castelán formados a partir dese vocabulario

mínimo. l. Lectura de dúas das obras indicadas coma de lectura obrigatoria. m. Coñecemento dos mitos máis destacados relativos aos deuses que

compoñen o Panteón Olímpico. n. Ubicación xeográfica e cronolóxica dos acontecementos máis importantes da

historia de Grecia.

Ademais dos sinalados no apartado anterior, para 2º BAC esixiranse os seguintes:

o. A subordinación. Oracións subordinadas completivas introducidas por conxuncións, oracións de infinitivo e interrogativas indirectas.

p. Subordinación adverbial: causais, temporais, finais, consecutivas, comparativas, condicionais, concesivas.

q. Os verbos consonánticos: verbos en oclusiva, líquida e nasal. O aoristo radical.

r. Os verbos en –µι

26

s. A literatura grega: xéneros e autores. A épica (Homero e Hesíodo). A lírica (Arquíloco, Alceo, Safo, Anacreonte e Píndaro). O teatro: a traxedia (Esquilo, Sófocles e Eurípides) e a comedia (Aristófanes e Menandro).

t. A oratoria (Lisias, Demóstenes e Isócrates). A historiografía (Heródoto, Tucídides e Xenofonte).

u. Manexo do dicionario. v. Tradución de textos de Luciano, Xenofonte e Platón coa axuda do dicionario.

Lectura das obras de obrigada lectura : pasaxes de la Ilíada, Edipo Rei, Asembleístas e unha Antoloxía da Lírica Grega.

7. Metodoloxía.

O estudo da gramática realizarase mediante exposicións teóricas moi sinxelas, nasque se procurará omitir excepcións e irregularidades; estas indicaranse segundo vaian aparecendo nos textos. As explicacións apoiaránse en exercicios prácticos que conteñan exemplos do tema desenvolvido e recapitulen o anterior. Estes exercicios serán de dous tipos:

a. Tradución directa grego-galego ou castelán, que constituirá o traballo básico do curso. Preténdese que o alumnado, aínda no caso de non dominaren os paradigmas, sexan capaces de recoñecer formas e construcións, de entender o texto.

b. Relación de termos gregos con palabras na súa lingua vehicular Os textos deben seleccionarse en función do seu interese cultural e lingüístico, xa sexan adaptacións, xa orixinais de autores gregos. Como xa se indicou anteriormente, os autores que se van traducir en segundo de bacharelato son Luciano, Xenofonte e Platón .

O vocabulario elixirase a partir dos textos, tendo en conta a súa frecuencia e tamén a súa pervivencia na nosa lingua. O libro de texto recomendado ao alumnado ofrece xa un vocabulario de máxima frecuencia elaborado a partir dos autores gregos máis representativos.

O estudo dos helenismos está intimamente ligado á aprendizaxe do vocabulario e, malia que nos contidos non apareza unha sección especificamente dedicada a eles, ao longo do curso faranse exercicios variados de etimoloxía, derivación, composición..., que proben a presencia do grego no galego e no castelán cultos e, asemade, contribúan a enriquecer o vocabulario dos alumnos/-as.

Para o estudo dos temas de civilización e cultura, seguirase a proposta do libro de texto recomendado. As explicacións poderanse reforzar coa utilización de mapas do Mundo Antigo, proxección de diapositivas e, se a marcha do curso o permite, películas de vídeo. Ademais, o libro de texto propón en cada lección títulos de libros e películas, CD-ROM e enderezos de Internet.

A lectura de textos de autores clásicos traducidos será punto de referencia constante no estudo dos temas históricos e culturais. Ademais de fragmentos escollidos, nos dous cursos de bacharelato propoñemos uns libros de lectura obrigatoria, que especificaranse no seguinte apartado.

Dada a importancia instrumental das novas tecnoloxías da información no mundo actual, unha vez ao trimestre empregarase o uso do ordenador da biblioteca escolar, da aula de

27

informática e/ou do departamento de grego (se o houber), segundo as dispoñibilidades do centro, para buscar información pertinente referida aos temas culturais en diferentes enderezos de internet, co obxectivo de que os alumnos/as aprendan a empregar de xeito responsable e construtivo as novas tecnoloxías da información.

8. Avaliación e actividades de recuperación.

Os exames serán eminentemente prácticos e poderán constar, exempli gratia, dos seguintes apartados (indícase entre parénteses a puntuación que sobre 10 se lle podería adxudicar a cada parte):

a. Análise morfosintáctica e tradución do grego ao galego ou castelán dunhas frases ou dun texto breve (5 puntos)

b. Cuestións relativas á flexión nominal e verbal ou a calquera tema de morfosintaxe (4 puntos)

c. Exercicios de léxico: helenismos, derivación, composición... (1 punto).

Para 2º de Bacharelato, unha vez rematado o estudo da morfoloxía nominal e verbal, realizaranse dúas probas (unha de morfoloxía nominal e outra de morfoloxía verbal), e superar ambas as dúas probas será requisito sine qua non para aprobar. Por suposto, o eixo sobre o que se articula a avaliación da materia son os exames de tradución con dicionario. Polo demais, procurarase axustar o modelo de exame ás probas de selectividade, consistindo o exame nas seguintes preguntas:

a. Un texto para traducir coa axuda do dicionario (7 puntos). b. Helenismos (1 punto). c. Gramática (1 punto) . d. Unha pregunta relativa ás obras de lectura, que será de resposta obrigada (1 punto).

Ao longo do curso haberá tamén exames específicos de gramática nominal e verbal, así como dos temas de cultura, que o alumno deberá aprobar para acadar unha cualificación final positiva. Para obter unha avaliación positiva, o/a alumno/a deberá non deixar ningunha pregunta en branco, obter unha puntuación mínima de 0,3 en cada pregunta e, obviamente, acadar unha cualificación total non inferior a 5 puntos. A non asistencia a un exame, caso de non ser xustificada documentalmente, suporá a cualificación de 0 puntos no mesmo. Non haberá probas de recuperación stricto sensu, porque o estudo dunha lingua non admite compartimentos estanco e cada paso adiante esixe o dominio do estudado previamente. Enténdese, xa que logo, que cada exame é, á vez, recuperación dun posible suspenso anterior. Porén, en cada avaliación haberá, de ser posible, 3 exames, valendo o primeiro un 20% da nota, o segundo un 30% e o terceiro un 50%. Así mesmo, e para garantir un esforzo continuado do alumnado ao longo do curso, a nota final na materia resultara da suma do valor das tres avaliacións: primeira un 20%, segunda un 30% e terceira un 50%. Porén, en ningún caso haberá unha avaliación final positiva de ter a terceira avaliación suspensa. A nota final de cada avaliación será o resultado de: probas escritas (90%); recollida de cadernos e/ou exercicios na aula (10%). Para obter unha avaliación positiva nesta materia será conditio sine qua non acadar unha nota media mínima igual o superior a 5 puntos.

28

Ao ter carácter contínuo, a avaliación é un proceso continuado ao longo de todo o curso, motivo polo cal a materia examinada non será liberatoria, puidéndose preguntar en cada exame toda a materia explicada ata ese momento.

9. Materiais didácticos.

Para 1º de bacharelato recoméndase o manual de SANTILLANA elaborado por Carlos GARCÍA GUAL, José María LUCAS DE DIOS y Concepción MORALES OTAL Para 2º recoméndase o libro de texto usado o curso anterior elaborado por Juan Manuel BÉRTOLO BALLESTEROS e Matilde DE CAL CORTINA para 1º e 2º de bacharelato, publicado por Baía Edicións. Proponse ademais o emprego da seguinte dictiografía:

-Proyecto Palladium http://recursos.cnice.mec.es/latingriegoProxecto elaborado baixo a dirección do Ministerio de Educación. Inclúe materiais para todo o currículo de latín, grego e Cultura Clásica. Moi completo en actividades e exercicios. Aínda que deben depurarse algunhas deficiencias de funcionamento resulta de gran utilidade. -Kairos. http://recursostic.educacion.es/kairos/web/metodologia/metodologia.html Tratase dun programa de apoio ao profesorado de Historia de Secundaria e Bacharelato. Kairos conten interesantísimas propostas metodolóxicas para a didáctica da historia, que utilizan dende a mitoloxía ata o cine e a fotografía. Ademais ofrece un espazo de comunicación:para achegamento de documentos, presentación de libros e publicacións electrónicas e permanente actualización de documentos. - Historia del Teatro.

http://www.cnice.mec.es/pamc/pamc_2000/2000_historia_teatro/ Esta aplicación, creada por Miguel Ángel Gómez Ferro y César Vallejo de Castro, ofrece unha visión do teatro a traverso de distintas épocas, dende Grecia ata o s. XVIII.

- Biblioteca Augustana. http://www.fh-augsburg.de/~harsch/saeca01.html Ampla biblioteca de textos gregos

- Cultura Clásica. http://www.culturaclasica.com/enlaces/latin.htm Páxina da Asociación Cultural Culturaclasica.com que ten coma principal misión informar y manter de xeito virtual ao día a todos aqueles interesados no mundo grecorromano. Nestas páxinas pódese atopar todo tipo de información actualizada cada día sobre todo o que atinxe á cultura, literatura, historia, arqueoloxía, cine, mitoloxía, educación, sociedade, noticias, etc., relacionadas coa civilizacións grega e romana.

10. Plan Lector.

Como contribución ao Plan Lector,o Dep. de Linguas Clásicas prevé:

- Contribuir a unha mellor organización da aprendizaxe favorecendo, a través do estudio de dúas linguas flexivas as destrezas de reflexión lingüística e memoria.

- Contribuir a búsqueda do rigor lóxico na comprensión e expresión do alumnado, sobre todo a través do estudio do latín polas especiais características desta lingua.

29

- Contribuir ao aumento da sensibilidade estética do alumnado a través da entrada en contacto coa civilización grega, buscando unha lectura máis competente.

- Conquerir unha reflexión máis profunda sobre a creación literaria e as súas formas a través do estudio do nacemento dos xéneros literarios gregos e latinos

- Mellorar o léxico propio do alumno/a a través do estudio da etimoloxía. - Promover a búsqueda de información en distintas fontes, a partir dunha bibliografía

e dictiografía dadas, para ampliación de coñecementos en temas de cultura grega e romana: mitoloxía, realia, arte, etc.

Para acadar estes obxectivos, este Departamento propón as seguintes medidas

En Latín e Grego 1º BAC como materias propias de modalidade:

- A tradución entendida como a comprensión e análise dun texto en lingua grega ou latina e a súa versión literal e literaria ao galego e castelán, é o traballo diario destas materias en bacharelato. Polo tanto o traballo de lectura e comprensión de textos variados, maiormente en prosa, é constante, básico e primordial.

- En cada avaliación se len na aula unha media de dez fragmentos traducidos de obras da literatura grega e latina pertencentes a distintos xéneros. Primeiro faise lectura individual, logo colectiva e comentario.

En Latín e Grego 2º BAC como materias propias da modalidade:

- A práctica da tradución é aínda máis intensa posto que se centra en dous autores que son estudados en profundidade. Este ano son Luciano e Xenofonte.

- Procurarase tamén que o alumnado teña ocasión de ler estes autores traducidos. - O grupo de traballo da Ciuga marca en ámbalas dúas materias unhas lecturas

obrigadas, que se proporán tamén para o alumnado de 1º BAC:

HOMERO: Ilíada. Antoloxía de poesía lírica grega: Safo, Alceo, Arquíloco. SÓFOCLES: Edipo Rei. ARISTÓFANES: Asembleístas. Para 1º BAC proporase tamén LUCIANO DE SAMOSATA: Historias

Verdadeiras. - Este Departamento promove a lectura voluntaria e a elaboración de traballos de

profundización nalgún tema concreto que sexa de interese para algún alumno/-a, para o cal a programación contén un listado de novela histórica relacionada co mundo clásico e outro de dictiografía cos sitios e páxinas máis útiles e interesantes da rede.

11. Atención á diversidade.

En colaboración co Departamento de Orientación, atenderase á diversidade do xeito seguinte:

- Establecendo secuencias de contidos que aseguren as aprendizaxes básicas para todos/as os alumnos/as e coñecementos de maior complexidade para algúns/as

30

- Propoñendo actividades de ensino-aprendizaxe diversificadas e con diferentes niveis de dificultade.

- Establecendo agrupamentos que posibiliten aprendizaxes cooperativas e facilitando traballos en parellas.

- Ofertando diferentes tempos na realización das actividades e tarefas en función dos ritmos de aprendizaxe dos distintos alumnos/as cando sexan actividades individuais.

- Propoñendo actividades abertas onde todos os alumnos/as poidan acadar algunha meta máis ou menos complexa dependendo da súa capacidade.

- Incluíndo actividades de reforzo para aqueles alumnos/as que non seguen o ritmo dos compañeiros.

- Preparando actividades de recuperación para aqueles alumnos/as que non teñan acadado os obxectivos ao finalizar a secuencia.

- Propoñendo actividades de ampliación e/ou profundización para aqueles alumnos/as cun ritmo de aprendizaxe maior ou con maior capacidade de aprendizaxe.

- Aplicando os criterios de avaliación con diferentes esixencias de logro. - O reforzo educativo ou adaptación do currículo prescrito, que non afecte a aspectos

substantivos do mesmo, senón a aspectos que son competencia do profesorado tales como a organización de contidos, a secuencia dos mesmos, a diversidade metodolóxica en canto a tipos e organización, as formas de agrupamento na aula e as relacións de interacción entre uns alumnos/as e outros/as, a diversificación de recursos didácticos, as formas concretas de avaliación, así coma os instrumentos ou técnicas desa mesma avaliación.

12. Actividades de seguemento da materia pendente.

De haber alumnado coa materia de Grego 1 ou 2 BAC pendente, este recibirá mensualmente unha folla con exercicios que deberá entregar, realizados no prazo que se estableza, ao profesor para a súa corrección.

13. Actividades complementarias e extraescolares.

Ofrecerase a actividade extraescolar consistente na asistencia ao Festival de Teatro Grecolatino en Lugo, que serve de complemento didáctico moi adecuado para estudar o teatro clásico, e, concretamente, nas materias de Latín e Grego II debido a que as dúas obras de teatro de lectura obrigatoria adoitan representarse no devandito festival. Esta actividade poderase levar a cabo en conxunto cos centro de ensino de secundaria de As Pontes

31

PROGRAMACIÓN DE LATÍN.

CURSO 2016-17

32

ÍNDICE

CONTEXTUALIZACIÓN DA MATERIA DE LATÍN OBXECTIVOS DE LATÍN CONTRIBUCIÓNDA MATERIA DE LATÍN Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICA SECUENCIACIÓN, TEMPORIZACIÓN E OBXECTIVOS DOS CONTIDOS LATÍN 4º ESO LATÍN 1 LATÍN 2 CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN, ESTÁNDERES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE LATÍN 4º ESO LATÍN 1 LATÍN 2 CONTIDOS MÍNIMOS ESIXIBLES METODOLOXÍA MATERIAIS DIDÁCTICOS AVALIACIÓN E ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN PLAN LECTOR ATENCIÓN Á DIVERSIDADES ACTIVIDADES DE SEGUEMENTO DAS MATERIAS PENDENTES ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

............33

............34

............37

............37

............39

............42

............44

............46

............49

............50

............52

............53

............54

............55

............56

............57

............57

33

1. Contextualización da materia de Latín na ESO e no Bacharelato.

A materia de Latín na etapa da ESO ten como principal finalidade introducir o alumnado no coñecemento dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas, facendo fincapé ao mesmo tempo no papel que estas desempeñan en tanto que orixe e fundamento das linguas romances e da cultura occidental, o que coñecemos como herdanza clásica. Esta mesma perspectiva está tamén presente no currículo básico para bacharelato, malia perseguirse nesta etapa un estudo máis en profundidade da lingua, xa que, ben pola súa estrutura interna de funcionamento, ben polo seu caudal léxico, está moi presente nas linguas utilizadas e estudadas polos alumnos e as alumnas. O estudo do latín como lingua flexiva proporciona mediante a comparación unha sólida base científica para o estudo e o perfeccionamento progresivo no manexo doutras linguas. O idioma latino, logo de adquiridos uns mínimos coñecementos sobre os seus mecanismos morfosintácticos e o seu léxico, permite entender as linguas romances como resultado dunha evolución e atopar paralelismos entre elas que axuden no seu estudo. O estudo da orixe e a evolución do latín ás linguas romances proporciónalle ao alumnado os instrumentos necesarios para comprender e analizar os procesos de cambios fonéticos, morfosintácticos e semánticos que deron lugar aos procedementos que rexen hoxe as súas linguas, e axuda a incrementar de xeito notable o seu léxico. A reflexión sobre o léxico coñecido, a adquisición de novas palabras e a comprensión das estruturas da lingua latina interveñen de xeito notable no uso máis eficaz da lingua propia como instrumento de aprendizaxe, comunicación e interpretación da realidade. É recomendable comezar o estudo do latín de cuarto de ESO cun método natural, no que as regras morfosintácticas se deduzan da práctica da lectura e da tradución, deixando para os cursos de primeiro e segundo de bacharelato un estudo máis pormenorizado. O estudo da herdanza clásica, obxecto desta materia, non só está presente na lingua latina, pois abordará tamén os diferentes aspectos que se inclúen no que coñecemos como civilización latina, berce da Europa actual. Ademais da descrición do seu marco xeográfico e do estudo dos principais fitos históricos, haberá lugar tamén para unha análise das súas estruturas sociopolíticas, da súa vida cotiá, e manifestacións culturais como os espectáculos públicos ou as súas creacións literarias e artísticas, a enxeñaría e o urbanismo, a mitoloxía e a relixión. Partindo desta perspectiva, o estudo da materia organízase en bloques que, con lixeiros matices, se repiten en todos os cursos. Os devanditos bloques refírense tanto a cuestións lingüísticas como a temas culturais, tendo en conta que ambos os dous aspectos constitúen dúas facetas inseparables e complementarias para o estudo da civilización romana, sen as que non é posible apreciar a importancia do legado latino na súa verdadeira dimensión. O primeiro destes bloques estuda o latín como orixe das linguas romances e ten un trato lixeiramente diferente para os cursos de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato, e o curso de segundo de bacharelato. Os contidos dos dous primeiros cursos comezan coa análise das linguas do mundo, para seguir co estudo do indoeuropeo e as súas familias lingüísticas, a orixe, a evolución e as etapas do latín e as linguas romances. A continuación, e xa para os tres cursos, preténdese analizar o papel que desempeñou a lingua latina na formación do galego, do castelán e das demais linguas romances que se falan na actualidade en Europa e noutros países do mundo, mediante o estudo do mantemento de elementos lingüísticos latinos nesas linguas e a análise dos procesos de evolución fonética, morfosintáctica e semántica. O seguinte bloque, deseñado só para latín de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato, aborda os elementos básicos da lingua latina, comezando por percorrer os sistemas de escritura coñecidos, para analizar despois a orixe e a evolución do abecedario latino e a súa pronuncia.

34

Os dous bloques seguintes, comúns aos tres cursos, tratan aspectos netamente lingüísticos, centrándose desta vez na morfoloxía e na sintaxe, os outros dous niveis de descrición e explicación do sistema, ademais da fonética e a semántica, dúas realidades inseparables que conforman e integran o aspecto gramatical. Preténdese iniciar o alumnado no concepto de flexión, estudando a estrutura interna das palabras e os elementos formais destas que serven para definir a relación que manteñen con outras dentro da oración. A sintaxe tamén se ocupa de estudar as estruturas oracionais latinas e os elementos que definen as súas construcións máis características, introducindo progresivamente niveis de maior complexidade, co propósito fundamental da comprensión e a interpretación dos textos. Nos cursos de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato dedicouse un bloque ao estudo da civilización latina, co fin de identificar non só os feitos máis importantes da súa historia, senón tamén os aspectos propios da súa organización política, social e militar, e da súa identidade cultural, sen esquecer o estudo da vida cotiá, a relixión e a mitoloxía, cuxa influencia resulta decisiva para a configuración do imaxinario occidental. Preténdese tamén iniciar o alumnado no coñecemento dalgunhas das manifestacións artísticas máis significativas da antigüidade romana, entre as que destacan por unha banda as relativas ás artes plásticas e, máis concretamente, a escultura e a arquitectura, e pola outra, as literarias. O estudo máis en profundidade destas últimas resérvase para o curso de segundo de bacharelato, que conta cun bloque específico para a literatura latina, no que un mellor coñecemento da lingua lle permitirá ao alumnado entrar en contacto directo con algúns fragmentos das obras orixinais, afondando deste xeito na comprensión dos textos literarios clásicos latinos para comprender as claves da sociedade en que viron a luz e valorar a influencia que os autores latinos tiveron ao longo dos séculos. Se, como dixemos, a lingua e a cultura constitúen dúas realidades inseparables e complementarias para afondar no coñecemento da civilización latina, non existe mellor instrumento para o estudo de ambas que os propios textos, aos que está dedicado outro dos bloques de contidos previstos en todos os cursos. Preténdese deste xeito facer fincapé na necesidade de estudar desde o primeiro momento a lingua no seu contexto real, como mecanismo de expresión intelectual e estética no que se exemplifican os contidos lingüísticos estudados. Para lograr este obxectivo, ademais do labor de tradución, deberase tratar o latín como unha lingua viva coa que traballar tamén a comunicación oral e escrita. Por último, nos tres cursos dedícase un bloque ao estudo do léxico, entendendo que este resulta imprescindible para avanzar no coñecemento de calquera lingua. Dentro deste ámbito préstase especial atención á etimoloxía, non só porque esta serve para pór de manifesto o mantemento das raíces latinas nas linguas modernas, senón ademais porque axuda o alumnado a adquirir unha mellor comprensión da súa propia lingua, axudándolle a precisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir o de outros que non utilizara anteriormente, e incorporándoos ao seu vocabulario habitual. Así, dedícase un especial interese á composición e á derivación culta, onde se analizan prefixos, lexemas e sufixos de orixe grega e latina. Abondando nesta última idea, abórdase o estudo das locucións e as expresións latinas de uso actual, non só para coñecer o seu significado, senón tamén para saber empregalas nun contexto adecuado.

2. Obxectivos.

O DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (DOGA de 29 de Xuño de 2015), establece no artigo 10 que a educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan:

35

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos norespecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entreas persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática. b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller. d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos. e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación. f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia. g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades. h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura. i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada. l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo. m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora. ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito. o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a

36

comunicación con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.

Segundo o artigo 26 do DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. (DOGA do 29 de Xuño de 2015), o bacharelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lle permitan:

a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir una conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade. b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais. c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade. d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá. f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras. g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación. h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social. i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da modalidade elixida. l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego. m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico. n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento cultural. ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables. o) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria. p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.

37

3. Contribución da materia de latín á adquisición de competencias clave.

A comunicación lingüística (CCL) é a competencia clave que máis presenza terá na materia de Latín, xa que o estudo da lingua latina, da súa orixe e evolución, do seu funcionamento interno, do seu léxico e dos seus textos redundará sen dúbida nun maior coñecemento e dominio das linguas propias. Non obstante, deberase ter en conta tamén o tratamento das outras competencias. O labor de tradución non só constitúe por si mesmo un importante exercicio intelectual, senón que ao mesmo tempo estimula a memoria, a lóxica de pensamento e os hábitos de disciplina no estudo, mellorando o razoamento e impulsando a competencia clave de aprender a aprender (CAA). A competencia matemática e as competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT) poden ser traballadas nos temas de cultura e civilización latinas, nomeadamente na educación en Roma, no urbanismo e na enxeñaría romana, e as vías de comunicación, en tanto que manifestacións da actividade humana. A competencia dixital deberá estar presente en todo momento. A procura de información na rede, a súa selección crítica e a súa utilización, entendidas como un proceso guiado polo/pola profesor/a, deberá servirnos para programar traballos colaborativos e producir novos materiais para pór á disposición da comunidade educativa. As competencias sociais e cívicas (CSC) poden ser traballadas particularmente nos bloques referidos á civilización. A vida no mundo romano, na súa dimensión político-social ou relixiosa préstase sempre á valoración e á comparación co mundo actual, salientando semellanzas e diferenzas, e fomentando un xuízo crítico da realidade. Deste xeito, cobran nova forza conceptos como democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e diversidade. A competencia en conciencia e expresión cultural (CCEC) está moi presente, ademais de no estudo da literatura latina, nos contidos referidos ás artes plásticas en Roma, o urbanismo e a romanización de Hispania e da Gallaecia. Coñecer e valorar todas estas manifestacións culturais artísticas, diferenciando xéneros e estilos, recoñecendo canons estéticos ou tópicos literarios, lévanos a consideralas como parte do patrimonio dos pobos e a apreciar dun xeito especial aquelas que están dentro do noso contexto, ben sexa nas páxinas dun libro, ben nun museo ou nun depósito arqueolóxico. A competencia que traballa o sentido da iniciativa e o espírito emprendedor (CIEE) estará presente sobre todo nos bloques de contidos non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxía do traballo en grupo de xeito responsable e proactivo.

4. Secuenciación, temporalización e obxectivos dos contidos.

4.1. Latín 4º ESO.

LATÍN 4º ESO. Unidades didácticas avaliación unidade bloque contido

temporalización obxectivos

B.1. O latín. Orixe das lgas. romances B.1.1. marco xeográfico da lga.

latina

f, ñ, o

B.1.2. Indoeuropeo. Lgas. Indoeuropeas e familias lgtcas.

e, ñ, o

B.1.3. Lgas. de España: romances e non romances

l, ñ, o

B.2. Sistema da lga. B.2.1. Orixes da escritura e

sistemas de escritura e

B.2.2. Orixe do alfabeto latino e B.2.3. Pronuncia do latín h B.7. Léxico. B.7.1. Vocabulario básico latino. h. ñ, o

1

B.7.2. Composición e derivación: preposicións.

Setembro

b, ñ, o

B.1. O latín. Orixe das lgas. romances B.1.4. Palabras patrimoniais,

cultismos e semicultismos. f, ñ, o

1

2

B.3. Morfoloxía

Setembro Outubro

38

B.3.1. Formantes das palabras b B.3.2. Palabras variables e

invariables e

B.3.3. Concepto de declinación e conxugación

e, b

B.5. civilización B.5.1. Períodos da hª de Roma. a, f, e, ñ B.7. Léxico B.7.1. Vocabulario básico latino. h, ñ, o

B.7.2. Composición e derivación: prefixos.

b, ñ, o

B.1. O latín. Orixe das lgas. romances B.1.5. Evolución fonética do latín

ao galego e ao castelán f, ñ, o

B.3. Morfoloxía B.3.4. Flexión nominal: 1ª e 2ª

declinación b,e

B.3.5. Flexión verbal: enunciado do verbo.

b, e

B.3.5. Flexión verbal: presente indicativo activo.

e, b, h, ñ, o

B.4. Sintaxe. B.4.1. Elementos da oración f B.4.2. Casos latinos h B.5. Civilización B.5.2. Organización política e

social de Roma a, ñ

B.6. Textos B.6.1. Análise morfosintáctica. h B.6.3. Iniciación ás técnicas de

tradución h

B.7. Léxico B.7.1. Vocabulario básico latino. h, ñ, o B.7.2. Composición e derivación:

prefixos b, l, ñ, o

3

B.7.3. Locucións latinas

Outubro Novembro Decembro

e, b B.1. O latín. Orixe das lgas. romances B.1.5. Evolución fonética do latín


B.3. Morfoloxía B.3.4. Flexión nominal: 3ª

declinación b, e

B.3.5. Flexión verbal: imperfecto indicativo

b, e

B.3.5. Flexión verbal: futuro indicativo

b, e

B.4. Sintaxe. B.4.1. Casos latinos: usos do

nominativo f

B.4.2. Casos latinos: usos do vocativo

h

B.5. Civilización B.5.3. A familia romana c, ñ B.6. Textos B.6.1. Análise morfosintáctica. h B.6.3. Iniciación ás técnicas de

tradución h


sufixos b, l, ñ, o

4


Xaneiro Febreiro



B.3. Morfoloxía B.3.4. Flexión nominal: 3ª

declinación b, e

B.3.5. Flexión verbal: tema de perfecto

b, e

B.3.5. Flexión verbal: perfecto indicativo

b, e


acusativo f

B.4.2. Casos latinos: usos do xenitivo

h

B.5. Civilización B.5.4. Mitoloxía e relixión l, n, ñ B.6. Textos B.6.1. Análise morfosintáctica. h B.6.3. Iniciación ás técnicas de

tradución h


sufixos b, l, ñ, o

5


Febreiro Marzo



B.3. Morfoloxía B.3.4. Flexión nominal:

adxectivos b, e

2

6

B.3.5. Flexión verbal: futuro perfecto indicativo

Marzo

b, e

39

B.3.5. Flexión verbal: pluscuamperfecto indicativo

b, e


dativo h

B.4.2. Casos latinos: usos do ablativo h

B.5. Civilización B.5.4. Mitoloxía e relixión l, n, ñ B.6. Textos B.6.1. Análise morfosintáctica. h B.6.3. Iniciación ás técnicas de

tradución h


sufixos. b, l, ñ,o

B.7.3 Locucións latinas



B.3. Morfoloxía B.3.4. Flexión nominal: 4º

declinación b, e

B.3.4. Flexión nominal: 5º declinación

b, e

B.3.5. Flexión verbal: voz pasiva b, e, h, ñ, o B.4. Sintaxe. B.4.4. Oración simple b B.4.5. Oracións coordinadas e B.5. Civilización B.5.5. Vida cotiá m B.6. Textos B.6.1. Análise morfosintáctica h B.6.3. Iniciación ás técnicas de

tradución h


sufixos b, l, ñ, o

7


Abril Maio



B.3. Morfoloxía B.3.4. Flexión nominal:

pronomes persoais e demostrativos

b, e

B.3.4. Flexión nominal: pronomes relativo, interrogativos e indefinidos

b, e

B.3.5. Flexión verbal: o participio b, e, h, ñ, o B.4. Sintaxe. B.4.6. Construcións de infinitivo h B.4.6. Construcións de participio h B.5. Civilización B.5.4. Os espectáculos d, e, ñ B.6. Textos B.6.1. Análise morfosintáctica. h B.6.3. Iniciación ás técnicas de

tradución h

B.7. Léxico B.7.1. Vocabulario básico latino. h, ñ, o B.7.2. Composición e

derivación: sufixos b, l, ñ, o

3

8


Maio Xuño

e, b

4.2. Latín 1º BAC.

LATÍN 1º BAC unidades didácticas a

valiación

unidade bloque contido temporalización obxectivos

B.1. O latín, orixe das linguas romances B1.1. Marco xeográfico da lingua. B1.2. O indoeuropeo. Linguas indoeuropeas e familias lingüísticas. B1.3. Linguas de España: linguas romances e non romances. B1.4. Orixe, evolución e etapas do latín. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos. B1.5. Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao

castelán.

d, g, l, h, p

B.2. Sistema de lingua latina: elementos básicos

1 1

B2.1. Orixes da escritura. Sistemas de escritura.

setembro

g, e

40

B2.2. Orixe e evolución do alfabeto latino. B2.3. Pronuncia do latín: tipos.

B.3. Morfoloxía B3.1. Formantes das palabras. B3.2. Tipos de palabras: variables e invariables. B3.3. Concepto de declinación e conxugación.

d, g, i, l

B.4. Sintaxe B4.1. Elementos da oración. B4.2 Casos latinos.

d, e, g

B.6. Textos B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica. B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución. B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou

traducidos.

d, e, i

B.7. Léxico B7.2. Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos. B7.4. Locucións latinas de uso actual.

d, e, g, p

B.5. Roma: historia, cultura, arte e civilización

B5.1. Períodos da historia de Roma.

a, g, i, l, p

B.3. Morfoloxía B3.3. Concepto de declinación e conxugación. B3.4. Flexión nominal: 1ª e 2ª declinación B3.5. Flexión verbal: presente indicativo.

d, g

B.4. Sintaxe B4.2. Casos latinos.: concepto e usos B4.3. Concordancia. B4.4. Oración simple: oracións atributivas e predicativas.

d, e, g


traducidos.

d, e, i


d, e, g, p

B.1. O latín, orixe das linguas romances B1.4. Orixe, evolución e etapas do latín. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos. B1.5. Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao

castelán.

d, g, h, n, p


2

B5.3. Organización política de Roma.

setembro outubro

a, c

B.3. Morfoloxía B3.3. Concepto de declinación e conxugación. B3.4. Flexión nominal: 3ª declinación

Flexión verbal: imperfecto indicativo. B3.5. Flexión verbal: futuro imperfecto indicativo.

d, g

B.4. Sintaxe B4.2. Casos latinos: nominativo

d, e, g


traducidos.

d, e, i


d, e, g, p


castelán.

d, g, h, n, p


3

B5.3. Organización social de Roma.

outubro novembro

a, c

B.3. Morfoloxía B3.4. Flexión nominal: 4ª e 5ª declinación. B3.5. Flexión verbal: perfecto, pluscuamperfecto e futuro perfecto indicativo

d, g

B.4. Sintaxe B4.2. Casos latinos: vocativo

d, e, g


traducidos.

d, e, i


d, e, g, p


castelán.

d, g, h, n, p


4

B5.2. Romanización de Hispania e da Gallaecia

novembro decembro

a, h, p

B.3. Morfoloxía B3.4. Flexión nominal: pronomes persoais e demostrativos.

Flexión verbal: presente e imperfecto subxuntivo B3.5. Flexión verbal: infinitivo

d, g

B.4. Sintaxe B4.2. Casos latinos: acusativo

d, e, g

B.6. Textos B6.1. Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica.

2 5

B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución.

xaneiro

d, e, i

41

B6.4 Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.


d, e, g, p


castelán.

d, g, h, n, p


B5.4. Mitoloxía: deuses

n

B.3. Morfoloxía B3.4. Flexión nominal: pronome relativo

d, g

B.4. Sintaxe B4.5. Oración composta: coordinación e subordinación. A oración de relativo.

d, e, g


traducidos.

d, e, i


d, e, g, p


castelán.

d, g, h, n, p


6

B5.4. Mitoloxía e relixión: ritos funerarios.

febreiro

n

B.3. Morfoloxía B3.4. Flexión nominal: pronome interrogativo e indefinido. Numerais. B3.5. Flexión verbal: voz pasiva

d, g

B.4. Sintaxe B4.5. Oración composta: a oración de relativo.

d, e, g


traducidos.

d, e, i


d, e, g, p


castelán.

d, g, h, n, p


7

B5.7. O exército.

marzo

a

B.3. Morfoloxía B3.4. Flexión nominal: pronome interrogativo e indefinido. Numerais.

d, g

B.4. Sintaxe B4.4. Oración simple: oración en voz pasiva. Complemento axente

d, e, g


traducidos.

d, e, i


d, e, g, p


castelán.

d, g, h, n, p


8

B5.6. Obras públicas e urbanismo.

abril

d, i, p

B.3. Morfoloxía B3.4. Flexión nominal:o adxectivo. Comparativo e superlativo B3.5. Flexión verbal: voz pasiva (2)

d, g

B.4. Sintaxe B4.2. Casos latinos: o ablativo. O segundo termo da comparación.

d, e, g


traducidos.

d, e, i


d, e, g, p


castelán.

d, g, h, n, p


9

B5.5. Arte romana.

maio

n

B.3. Morfoloxía B3.4. Flexión nominal:o adxectivo. Comparativo e superlativo B3.5. Flexión verbal: participio

d, g

B.4. Sintaxe

3

10

B4.2. Casos latinos: xenitivo e dativo

xuño

d, e, g

42


traducidos.

d, e, i


d, e, g, p


castelán.

d, g, h, n, p


B5.5. Arte romana (2).

n

4.3. Latín 2º BAC

LATÍN 2º BAC unidades didácticas unidade

bloque contido temporalización

obxectvos

B. 2. morfoloxía Morfoloxía nominal e pronominal: repaso das declinacións Morfoloxía nominal e pronominal: os adxectivos; comparativo e superlativo

B2.1

Morfoloxía nominal e pronominal: repaso pronomes demostrativos, indefinido, interrogativos, persoais e posesivos Morfoloxía verbal: repaso do indicativo. Morfoloxía verbal: repaso do subxuntivo.

B2.2

Morfoloxía verbal: verbos irregulares: sum e compostos de sum. B.3. Sintaxe B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal: nominativo, vocativo e acusativo. B3.2. Tipos de oracións e construcións sintácticas: modos verbais: subxuntivo

l, d

B. 5. Textos B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos.Eutropio B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais.

b, e, d

B. 6. Léxico B6.4. Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega. B6.3. Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria.

d, h, p

B.1. O latín, orixe das linguas romances. B1.1. Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras patrimoniais, cultismos e

semicultismos. B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán.

d, g, p

B. 7 Literatura

1

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: épica, historiografía, lírica, oratoria, comedia e fábula.

setembro outubro

B. 2. morfoloxía

Morfoloxía nominal e pronominal: repaso das declinacións Morfoloxía nominal e pronominal: os adxectivos; comparativo e superlativo

B2.1

Morfoloxía nominal e pronominal: repaso pronome relativo. Morfoloxía verbal: repaso do subxuntivo. B2.2 Morfoloxía verbal: repaso do imperativo.

B.3. Sintaxe B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal: nominativo, vocativo e acusativo. B3.2. Tipos de oracións e construcións sintácticas: modos verbais: subxuntivo

l, d


b, e, d


d, h, p


semicultismos.

B1.2. Evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán. B. 7 Literatura

2

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: épica. Virxilio.

outubro novembro

B.2 Morfoloxía

Morfoloxía nominal e pronominal: repaso das declinacións B.2.1. Morfoloxía nominal e pronominal: os adxectivos; comparativo e superlativo Morfoloxía verbal: repaso do infinitivo. B.2.2 Morfoloxía verbal: repaso do participio.

B.3 Sintaxe B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal: dativo e ablativo. B3.2. Tipos de oracións e construcións sintácticas: modos verbais: imperativo

l, d


b, e, d


d, h, p



d, g, p

B. 7 Literatura

3

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: historiografía. Tito Livio.

decembro

g, h, i, n, p

B.2. Morfoloxía. 4 B.2.2 Morfoloxía verbal: verbos irregulares.

xaneiro l, d

43

B.3. Sintaxe B3.1 Estudo pormenorizado da sintaxe nominal: dativo e ablativo. B3.4. Xerundio, xerundivo e supino

B. 5. Textos B5.1. Tradución e interpretación de textos latinos de Fedro. B5.2. Comentario e análise lingüística de textos latinos orixinais de Fedro.

b, e, d


d, h, p



d, g, p

B. 7 Literatura

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: lírica. Horacio. Ovidio.

g, h, i, n, p

B.2. Morfoloxía. B.2.2 Morfoloxía verbal: voz perifrástica. B.3. Sintaxe B3.3. Tipos de oracións e construcións sintácticas: a oración subordinada (1)

l, d


b, e, d


d, h, p



d, g, p

B. 7 Literatura

5

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: oratoria. Cicerón.

febreiro

g, h, i, n, p

B.2. Morfoloxía. B.2.1. Morfoloxía nominal e pronominal: repaso B.2.2 Morfoloxía verbal: repaso. B.3. Sintaxe B3.3. Tipos de oracións e construcións sintácticas: a oración subordinada (2)

l, d


b, e, d


d, h, p



d, g, p

B. 7 Literatura

6

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: comedia. Plauto

marzo

g, h, i, n, p

B.2. Morfoloxía. B.2.1. Morfoloxía nominal e pronominal: repaso B.2.2 Morfoloxía verbal: repaso. B.3. Sintaxe B3.2. Tipos de oracións e construcións sintácticas: repaso

l, d


b, e, d


d, h, p



d, g, p

B. 7 Literatura

7

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: fábula. Fedro.

abril

g, h, i, n, p

B.2. Morfoloxía. B.2.1. Morfoloxía nominal e pronominal: repaso B.2.2 Morfoloxía verbal: repaso. B.3. Sintaxe B3.2. B3.3.

Tipos de oracións e construcións sintácticas: repaso

l, d


b, e, d


d, h, p



d, g, p

B. 7 Literatura

8

B4.1. Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: repaso.

maio

g, h, i, n, p

44

5. Criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e competencias clave.

5.1. Latín 4º ESO.

LATÍN 4º ESO.

Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Contido Criterio de avaliación Ident. estándares

Competencias clave





B.1. O latín, orixe das linguas romances

B.1.1 B1.1. coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lga. latina

CMCCT CCEC CAA CD CSC

LAB.1.1.1. Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que se sitúa en distintos períodos a civilización romana, delimitando o seu ámbito de influencia

B1.2. Identificar o indoeuropeo coma lga nai da maioría das lgas. europeas

CC CAA CMCCT

LAB.1.2.1. define o indoeuropeo e recoñece as lgas. Indoeuropeas e as súas familias nun mapa

B.1.2

B.1.3. agrupa as lgas. Indoeuropeas en familias lgtcas e localízaas nun mapa

CSC CAA CD

LAB.1.4.1. identifica e localiza nun mapa as linguas indoeuropeas e as non indoeuropeas nun mapa

B.1.3 B.1.4. coñecer as orixes das lgas faladas en España, clasificalas e localizalas nun mapa

CSC CAA CD

LAB.1.5.1. identifica e localiza nun mapa as linguas que se falan en España, diferenciando as romances e as non romances

50 % 0,5%

Traballo colaborativo Libreta

B.1.4 B1.5. Distinguir e identificar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

LAB.1.5.1. Identifica e diferencia palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos, en relación co termo de orixe.

B.1.5 B1.6. Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética do latín ao galego e ao castelán, partindo dos étimos latinos.

CCL CAA

LAB.1.6.1. Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán aplicando as regras fonéticas de evolución.


B.2. Sistema da lingua latina: elementos básicos

B.2.1 B.2.1. coñecer diferentes sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto

CD CCEC

LAB2.1.1. recoñece diferentes tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa función

B.2.2 B.2.2. coñecer a orixe do alfabeto nas linguas modernas e identificar os alfabetos utilizados hoxe en Europa

CAA CD

LAB2.3.1. explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do alfabeto latino e recoñece os tpos de alfabetos usados en Europa

50 % Libreta

B.2.3 B.2.3. coñecer e aplicar con corrección as normas básicas da pronuncia do latín

CCL LAB2.3.1. le en voz alta textos latinos de certa extensión coa pronuncia correcta

100%

0,5 %

Proba oral

B.3. Morfoloxía

B.3.1 B3.1. Identificar e distinguir os formantes das palabras.

CMCCT CCL

LAB3.1.1. Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto de flexión e paradigma.

B.3.2 B3.2. Distinguir e clasificar tipos de palabras. CAA

CCL

LAB3.2.1. Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas.

B.3.3 B3.3. Comprender o concepto de declinación e conxugación. CAA

CCL

LAB3.3.1. Define o concepto de declinación e conxugación.

CD CCL

LAB3.4.1. Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín, distíngueos a partir do seu enunciado e clasifícaos segundo a súa categoría e a súa declinación.

B.3.4 B3.4. Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación, enuncialas e declinalas correctamente.

CCL CAA

LAB3.4.2. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión

60 % 30% Proba escrita Traballo aula Libreta

45

correspondente. LAB3.5.1. Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica os verbos segundo a súa conxugación a partir do seu enunciado

B3.5. Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e conxugalos correctamente.

LAB3.5.2. Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación. LAB3.6.1. Identifica correctamente as principais formas derivadas de cada tema verbal latino: en voz activa o modo indicativo, tanto do tema de presente como do tema de perfecto; en pasiva, o presente, o pretérito imperfecto, o futuro imperfecto e o pretérito perfecto de indicativo.

CD CCL

LAB3.6.2. Cambia de voz as formas dos tempos verbais do presente, pretérito imperfecto, futuro imperfecto e pretérito perfecto de indicativo.

CAA CCL

LAB3.6.3. Identifica formas non persoais do verbo, como o infinitivo de presente activo e o participio de perfecto.

B.3.5

B3.6. Recoñecer as formas dos tempos verbais formados a partir do tema de presente e perfecto, tanto en voz activa como en voz pasiva, así como as formas non persoais do verbo: infinitivo de presente activo e participio de perfecto.

CCL LAB3.6.4. Traduce correctamente ao galego e ao castelán diferentes formas verbais latinas.

B. 4. Sintaxe B.4.1 B4.1. Coñecer e analizar as

funcións das palabras na oración.

CMCCT LAB4.1.1. Analiza morfolóxica e sintacticamente frases e textos adaptados, identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con flexión e explicando as funcións na oración.

CAA CCL

LAB4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e pronominal latina, e explica as principais funcións que realizan dentro da oración.

B.4.2 B4.2. Coñecer os nomes dos casos latinos e identificar as súas principais funcións na oración, e saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente. CCL LAB4.2.2. Traduce correctamente á

súa lingua os casos latinos presentes nos textos e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.

B.4.3 B4.3. Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e a súa correspondencia no galego e no castelán.

LAB4.3.1. Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.

B.4.4 B4.4. Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.

CMCCT CCA CCL

LAB4.4.1. Compara e clasifica tipos de oracións simples, e identifica as súas características.

B.4.6 B4.6. Identificar, distinguir e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio máis transparentes.

CCL LAB4.6.1. Recoñece, dentro de frases e textos sinxelos, as construcións de infinitivo e participio máis transparentes, e analízaas e tradúceas correctamente.


B.5. Roma: hª, cultura e civilización B.5.1 B5.1. Coñecer os feitos

históricos das etapas da historia de Roma, encadralos no seu período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

CSC CSIEE CD

LAB5.1.1. Distingue as etapas da historia de Roma e explica os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.

CSIEE CSC CCL

LAB5.2.1. Describe os trazos esenciais que caracterizan as sucesivas formas de organización do sistema político romano.

B.5.2 B5.2. Coñecer os trazos fundamentais da organización política e social de Roma.

CSIEE CSC CCEC CCL

LAB5.2.2. Describe a organización da sociedade romana e explica as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha delas, en comparación cos actuais.

B.5.3 B5.3. Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros.

CSC CCEC CCL

LAB5.3.1. Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros, e analiza a través deles os estereotipos culturais da época en comparación cos actuais.

B.5.4 B5.4. Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.

CCEC CCL CD

LAB5.4.1. Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinala os trazos que os caracterizan e establece relacións entre os deuses máis importantes.

B.5.5 B5.6. Recoñecer os tipos de vivenda empregados en Roma, as características principais da alimentación romana, os elementos da indumentaria e as normas de hixiene persoal, peiteados e cosméticos.

CD CCEC CSC CCL CSIEE CCL

LAB5.6.1. Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando os tipos de vivenda, alimentación, vestimenta e coidado persoal e contrástaos cos da actualidade.

50% 10% Traballo en grupo Libreta Exposición oral

46

CAA B.5.6 B5.7. Coñecer os espectáculos

públicos realizados no teatro, no circo e no anfiteatro, e a súa relación co mundo actual.

CSC CSIEE CCL CMCCT CCEC

LAB5.7.1. Describe as características dos tipos de espectáculos públicos celebrados no teatro, no circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no mundo actual e sitúa nun mapa os teatros, os circos e os anfiteatros conservados máis importantes.

B.6. Textos B.6.1 B6.1. Aplicar coñecementos

básicos de morfoloxía e sintaxe para iniciarse na interpretación, na tradución e na retroversión de frases de dificultade progresiva e textos adaptados.

CCL CAA

LAB6.1.1. Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de frases de dificultade graduada e textos adaptados, para efectuar correctamente a súa tradución ou retroversión

B.6.3 B6.3. Iniciación ás técnicas de tradución.

CCL CAA

B6.3. Utilizar correctamente os manuais de gramática e o dicionario, recoñecendo e analizando toda a información que proporcionan

60% 40%

B.7. Léxico CAA CCL

LAB7.1.1. Deduce o significado de termos latinos non estudados, partindo do contexto ou de palabras da lingua propia.

B.7.1 B7.1. Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior frecuencia

CD CAA

LAB7.1.2. Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.

B.7.2 B7.2. Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na composición e na derivación culta.

CMCCT CCL

LAB7.2.1. Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na propia lingua.

B.7.3 B7.4. Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas nun contexto axeitado.

CD CSC CCEC CCL

LAB7.4.1. Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe empregalas no seu contexto axeitado, cando se expresa na súa propia lingua.



LATÍN 1º Bacharelato Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación

contido Criterio de avaliación Ident. estándares

Competencias clave





B.1. O latín, orixe das linguas romances. B.1.1 B1.1. Coñecer e localizar en

mapas o marco xeográfico da lingua latina.

CCEC CMCCT CSC

LA1B1.1.1. Localiza nun mapa o marco xeográfico da lingua latina e a súa expansión, delimitando os seus ámbitos de influencia e colocando con precisión puntos xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.

B1.2. Identificar o indoeuropeo como a lingua nai da maioría das linguas faladas en Europa hoxe en día.

CAA CD

LA1B1.2.1. Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias, e delimita nun mapa a zona de orixe e as zonas de expansión

B.1.2

B1.3. Agrupar as linguas indoeuropeas en familias lingüísticas e localizalas nun mapa.

LA1B1.3.1. Identifica as linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola súa orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as primeiras en familias lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

B.1.3 B1.4. Coñecer as orixes das linguas faladas en España, clasificalas e localizalas nun mapa, e delimitar o marco xeográfico das linguas romances faladas no mundo, recoñecendo as súas características.

CCEC CSC

LA1B1.4.1. Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe romances e non romances, localiza nun mapa as zonas onde se utilizan, delimita o marco xeográfico das linguas romances faladas no mundo e recoñece as súas características.

3% Libreta Traballo grupo

B.1.4 B1.5. Distinguir as principais etapas na evolución do latín e recoñecer e identificar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

CAA CCL CMCCT

LA1B1.5.1. Distingue e delimita as etapas do latín, recoñece e distingue a partir do étimo latino cultismos, semicultismos e termos patrimoniais, e explica as evolucións que se producen nun caso e no outro.

B.1.5 B1.6. Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética, e recoñecer os procesos de evolución semántica do latín ao galego e ao castelán partindo dos étimos latinos.

CAA CCL

LA1B1.6.1. Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica.

50%

10% Proba escrita Libreta Traballo aula

B.2. Sistema de lingua latina B.2.1 B2.1. Recoñecer sistemas de

escritura e distinguilos do alfabeto.

CD CCEC

LAT1B2.1.1. Recoñece tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa función, e describe os trazos que distinguen uns dos outros.

B.2.2 B2.2. Distinguir as fases da evolución do alfabeto latino, desde a súa orixe ata o alfabeto da época clásica.

CCEC CCL CSC

LAT1B2.3.1. Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do alfabeto latino, así como a súa evolución, sinala as adaptacións que se producen en cada unha e

50% 3% Libreta

47

recoñece os tipos de alfabeto usados actualmente en Europa, en relación coas linguas que os empregan.

B.2.3 B2.4. Coñecer e aplicar con corrección as normas básicas da pronuncia en latín e distinguir os seus tipos.

CCL LAT1B2.4.1. Le con pronuncia e acentuación correctas textos latinos, identificando e reproducindo exemplos de diferentes tipos de pronuncia.

100% 4% Proba oral Traballo aula

B.3. Morfoloxía. B.3.1 B3.1. Coñecer, identificar e

distinguir os formantes das palabras.

CCL CMCCT

LA1B3.1.1. Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto de flexión e paradigma.

B.3.2 B3.2. Distinguir os tipos de palabras a partir do seu enunciado.

CAA CCL

LA1B3.2.1. Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas

B.3.3 B3.3. Comprender o concepto de declinación e conxugación.

CAA CD CCL

LA1B3.3.1. Declina e/ou conxuga correctamente palabras propostas segundo a súa categoría, explicando e ilustrando con exemplos as características que diferencian os conceptos de declinación e conxugación LA1B3.4.1. Enuncia e declina correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín, distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación

B.3.4 B3.4. Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación, enuncialas e declinalas correctamente.

CCL

LA1B3.4.2. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente.

CAA CCL

LA1B3.5.1. Clasifica verbos segundo a súa conxugación partindo do seu enunciado e describe os trazos polos que se recoñecen os modelos de flexión verbal. LA1B3.5.2. Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.

B3.5. Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e conxugalos correctamente.

CCL

LA1B3.5.3. Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en voz activa e pasiva, aplicando correctamente os paradigmas correspondentes.

B3.6. Analizar o funcionamento dos temas verbais latinos de presente e de perfecto, e recoñecer as formas dos tempos verbais formados a partir deles, tanto en voz activa como en voz pasiva.

CCL CD

LA1B3.6.2. Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os formantes que expresan este accidente verbal.

B3.7. Diferenciar formas persoais e non persoais do verbo, e recoñecer as categorías gramaticais presentes en cada unha.

LA1B3.7.1. Distingue formas persoais e non persoais dos verbos, explica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas.

B.3.5

B3.8. Traducir ao galego e ao castelán as formas verbais latinas, e comparar os sistemas verbais.

CAA CCL

LA1B3.8.1. Traduce correctamente ao galego e ao castelán formas verbais latinas, e compara os tempos e os modos verbais presentes no latín cos do galego e os do castelán.

60% 15% Proba escrita Libreta Traballo aula

B.4. Sintaxe B.4.1 B4.1. Coñecer e analizar as

funcións das palabras na oración.

CCL CMCCT

LA1B4.1.1. Analiza morfoloxicamente e sintacticamente frases e textos de dificultade graduada, identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con flexión e explicando as funcións que realizan na oración.

B.4.2 B4.2. Coñecer os nomes dos casos latinos, identificar as principais funcións que realizan na oración e saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente.

CAA CCL

LA1B4.2.1. Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e pronominal latina, explica as súas funcións dentro da oración e ilustra con exemplos a forma axeitada de traducilos.

B.4.3 B4.3. Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e a súa correspondencia no galego e no castelán.

CCL LA1B4.3.1. Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.

B.4.4 B4.4. Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.

LA1B4.5.1. Distingue as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as coordinadas das subordinadas, os seus tipos e os nexos que as caracterizan, e sinala exemplos que expliquen en cada caso as súas características.

B.4.5 B4.5. Distinguir as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as coordinadas das subordinadas.

CAA CCL

LA1B4.6.1. Identifica as funcións que realizan as formas non persoais (infinitivo e participio) dentro da oración e compara exemplos do seu uso.

B4.6. Coñecer as funcións das formas non persoais nas oracións: infinitivo e participio.

CAA CCL

LA1B4.6.1. Identifica as funcións que realizan as formas non persoais (infinitivo e participio) dentro da oración e compara exemplos do seu uso.

B.4.6

B4.7. Identificar, distinguir e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio máis frecuentes.

CCL LA1B4.7.1. Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de infinitivo e participio máis frecuentes, en relación con construcións análogas noutras linguas que coñece.


B.5. Roma: hª, cultura, arte e civilización B.5.1 B5.1. Coñecer os feitos

históricos das etapas da historia CCEC LA1B5.1.2. Distingue as etapas da historia de

Roma, explicando os seus trazos esenciais e 50% 10% Traballo grupo

Exposición oral

48

de Roma, encadralos no seu período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

CSC CSIEE

as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.

B5.2. Coñecer os feitos históricos principais da romanización de Hispania e da Gallaecia, e realizar eixes cronolóxicos.

CCEE CCL CMCCT CSC

LA1B5.2.1. Explica a romanización de Hispania e da Gallaecia, describe as súas causas e delimita as súas fases.

B.5.2

B5.3. Recoñecer as pegadas da romanización nos principais depósitos arqueolóxicos e museos.

CAA CCEC CD CMCCT

LA1B5.3.1. Identifica e sinala nun mapa os restos arqueolóxicos máis salientables da romanización de Hispania e da Gallaecia, e descobre e relaciona as pezas arqueolóxicas romanas dos museos cos coñecementos adquiridos.

CSC CSIEE

LA1B5.4.1. Describe os elementos que caracterizan as sucesivas formas de organización do sistema político romano.

B.5.3 B5.4. Coñecer a organización política e social de Roma e recoñecer o seu mantemento actual.

CCL CD CSC CSIEE

LA1B5.4.2. Describe a organización e a evolución da sociedade romana, explicando as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relacionando estes aspectos cos valores cívicos existentes na época e comparándoos cos actuais.

B5.5. Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.

CCEC CD

LA1B5.5.1. Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinalando os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o ámbito de influencia, explica a súa xenealoxía e establece relacións entre os deuses.

B.5.4

B5.7. Coñecer e comparar coas actuais as características da relixiosidade e da relixión latinas, os cultos privados e os ritos funerarios

CCEC CCL CMCCT CSC

LA1B5.7.1. Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos privados, explicando os trazos que lles son propios, e describe as principais características dos ritos funerarios romanos, distinguindo as semellanzas e as diferenzas que presentan cos de hoxe en día.

B.5.5 B5.8. Coñecer as características fundamentais da arte romana e describir algunhas das súas manifestacións máis importantes.

CCEC CD

LA1B5.8.1. Describe as principais manifestacións escultóricas e pictóricas da arte romana, identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e a súa cronoloxía aproximada.

B.5.6 B5.9. Identificar os trazos máis destacados das edificacións públicas e do urbanismo romano, e sinalar a súa presenza dentro do patrimonio histórico de España e Europa.

CD CMCCT CSC

LA1B5.9.1. Describe as características, os principais elementos e a función das grandes obras públicas romanas, explicando e ilustrando con exemplos a súa importancia para o desenvolvemento do Imperio e a súa influencia en modelos urbanísticos posteriores.

B5.10. Describir a estrutura e o funcionamento do exército romano, e distinguir as etapas na súa evolución.

CMCCT CSC

LA1B5.10.1. Enumera os elementos que compoñen a estrutura do exército romano e explica o seu funcionamento, atendendo á súa evolución ao longo dos períodos históricos

B.6. Textos. B.6.1 B6.1. Coñecer e aplicar os

coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos da lingua latina para a interpretación, a tradución e a retroversión de textos de dificultade progresiva.

LA1B6.1.1. Utiliza adecuadamente a análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica de textos de dificultade graduada, para efectuar correctamente a súa tradución ou retroversión.

B.6.3 B6.3. Utilizar correctamente manuais e dicionarios, recoñecendo e analizando toda a información que proporcionan.

LA1B6.3.1. Utiliza correctamente o dicionario, analizando e valorando correctamente a información gramatical incluída nos seus manuais e nas súas entradas, e localiza o significado de palabras que entrañen dificultade, identificando entre varias acepcións o sentido máis axeitado para a tradución do texto.

B.6.4 B6.4. Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e da estrutura de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.

CAA CCL

LA1B6.4.1. Realiza comentarios sobre os principais trazos dos textos seleccionados e sobre os aspectos culturais presentes neles, aplicando para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta ou noutras materias.


B.7. Léxico B.7.1 B7.1. Coñecer, identificar e

traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior frecuencia.

CAA CCL

LA1B7.1.1. Deduce o significado de termos latinos non estudados partindo do contexto ou de palabras da lingua propia ou doutras que coñece.

B.7.2 B7.2. Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na composición e na derivación culta.

CCL CMCCT

LA1B7.2.1. Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na propia lingua.


LA1B7.4.1. Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común da lingua propia e explica a partir desta o seu significado.

10%


CCL

LA1B7.5.1. Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe empregalas no seu contexto adecuado cando se expresa na súa propia lingua.

50%

10%

Proba escrita Libreta Traballo aula

49


LATÍN 2º BAC

Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Ident. contido


Competencias clave





avaliación

B.1. O latín, orixe das linguas romances

B.1.1.

B1.1. Distinguir e identificar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

CCL CAA CCEC

LA2B1.1.1. Recoñece e distingue a partir do étimo latino termos patrimoniais, semicultismos e cultismos, e explica as evolucións que se producen nun e noutro caso.

CMCCT CCL CCEC

LA2B1.2.1. Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica, valorando a relación co significado orixinal do étimo latino.

B.1.2.

B1.2. Coñecer e aplicar as regras da evolución fonética e recoñecer os procesos de evolución semántica do latín ao galego e ao castelán, partindo dos étimos latinos.

CD CCL CAA

LA2B1.2.2. Explica o proceso de evolución de termos latinos ás linguas romances, sinalando cambios fonéticos comúns a distintas linguas dunha mesma familia, e ilustralo con exemplos.

50 % 5%

Proba escrita Libreta Traballo na aula

B.2 Morfoloxía B2.1. Coñecer as categorías gramaticais.

CAA CCL

LA2B2.1.1. Nomea e describe as categorías, e sinala os trazos que as distinguen.

B2.3. Realizar a análise morfolóxica das palabras dun texto latino e enuncialas.

CD CCEC

LA2B2.3.1. Analiza morfoloxicamente palabras presentes nun texto latino, identifica correctamente os seus formantes e sinala o seu enunciado.

CD CCL CAA

LA2B2.4.1. Identifica con seguridade e axudándose do dicionario calquera tipo de formas nominais e pronominais, declínaas e sinala o seu equivalente en galego e en castelán.

B.2.1

B2.4. Identificar, declinar e traducir todas as formas nominais e pronominais.

CAA CCL

LA2B2.4.2. Aplica os seus coñecementos da morfoloxía nominal e pronominal latina para realizar traducións e retroversións, axudándose do dicionario. LA2B2.5.1. Identifica con seguridade e axudándose co dicionario calquera tipo de formas verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego e encastelán

B.2.2 B2.5. Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversión de todas as formas verbais.

CAA CCL CD

LA2B2.5.2. Aplica os seus coñecementos da morfoloxía verbal latina para realizar traducións e retroversións, axudándose do dicionario.

60 % 15 % Proba escrita Libreta Traballo na aula

1 2

B.3. Sintaxe B.3.1 B3.1. Coñecer e aplicar os

coñecementos da sintaxe nominal e pronominal para a tradución de textos latinos.

LA2B3.1.1. Utiliza axeitadamente a análise da sintaxe nominal e pronominal dun texto para efectuar correctamente a súa tradución.

B3.2. Recoñecer e clasificar as oracións e as construcións sintácticas latinas.

LA2B3.2.1. Recoñece, distingue e clasifica os tipos de oracións e as construcións sintácticas latinas, e relaciónaas con construcións análogas existentes noutras linguas que coñeza.

B.3.2

B3.3. Relacionar e aplicar coñecementos sobre elementos e construcións sintácticas en interpretación e tradución de textos latinos.

LA2B3.3.1. Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos sintácticos propios da lingua latina, e relaciónaos para traducilos cos seus equivalentes en galego e en castelán.

B.3.3 B3.4. Definir, comprender e recoñecer os diferentes tipos de oracións compostas coordinadas e subordinadas.

CAA CCL

LA2B3.4.1. Define e comprende os conceptos de oración composta, coordinación e subordinación, sinala exemplos nos textos e recoñece os tipos de oracións compostas, tanto coordinadas como subordinadas, así como os

60% 15% Proba escrita Libreta Traballo na aula

50

nexos que as caracterizan. B.3.4 B3.5. Coñecer as funcións

das formas non persoais do verbo: infinitivo, participio, xerundio, xerundivo e supino.

LA2B3.5.1. Identifica formas non persoais do verbo en frases e textos, tradúceas correctamente e explica as súas funcións.

B.4. Literatura latina

B4.2. Coñecer as características dos xéneros literarios latinos, os seus autores, as obras máis representativas e as súas influencias na literatura posterior.

CAA CCEC CCL

LA2B4.2.1. Describe as características esenciais dos xéneros literarios latinos, e identifica e sinala a súa presenza en textos propostos.

B4.3. Coñecer os fitos esenciais da literatura latina como base literaria da literatura e da cultura europea e occidental.

CD CCL

LA2B4.3.2. Nomea autores representativos da literatura latina, encádraos no seu contexto cultural, e cita e explica as súas obras máis coñecidas.

B4.4. Analizar, interpretar e situar no tempo textos mediante lectura comprensiva, distinguindo xénero, época, características e estrutura, se a extensión da pasaxe o permite.

CCEC CCL CSC

LA2B4.4.1. Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no tempo, explicando a súa estrutura, se a extensión da pasaxe o permite, e as súas características esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen.

B.4.1

B4.5. Establecer relacións e paralelismos entre a literatura clásica e a posterior.

CD CCL CSC

LA2B4.5.2. Recoñece a través de motivos, temas ou personaxes a influencia da tradición grecolatina en textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese deles para comprender e explicar o mantemento dos xéneros e dos temas procedentes da cultura grecolatina, describindo os seus aspectos esenciais e os tratamentos que reciben.

50 % 10 % Proba escrita Exposición oral

B.5. Textos

B.5.1 B5.2. Utilizar o dicionario, analizar e valorar correctamente a información gramatical que proporciona e procurar o termo máis acaído na lingua propia para a tradución do texto.

CAA CCL CD

LA2B5.2.1. Utiliza con seguridade e autonomía o dicionario, analizando e valorando correctamente a información gramatical que proporciona, e identifica en cada caso o termo máis acaído na lingua propia, en función do contexto e do estilo empregado polo autor, para unha correcta tradución do texto.

B.5.2 B5.3. Realizar comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos de autores latinos

CAA CCEC CCL CSC

LA2B5.3.1. Aplica os coñecementos adquiridos para realizar comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos.

60% 50% Proba escrita Libreta Traballo na aula

B.6. Léxico


CD CCEC CCL CMCCT CSC

LA2B6.3.1. Comprende, explica e emprega na lingua propia e no contexto axeitado locucións e expresións latinas que se mantiveron na linguaxe literaria, xurídica, filosófica, técnica, relixiosa, médica e científica.

B6.4. Recoñecer a presenza de latinismos e helenismos na linguaxe científica e na fala culta, e deducir o seu significado a partir dos correspondentes termos latinos e gregos.

CCEC CCL

LA2B6.4.1. Recoñece e explica o significado dos helenismos e dos latinismos máis frecuentes utilizados no léxico das linguas faladas en España, e explica o seu significado a partir do termo de orixe.

50% 5%

6. Contidos mínimos esixibles.

Para 1º e 2º de bacharelato. 1. Alfabeto e pronunciación.. Transcrición de termos latinos ao galego e castelán. 2. Flexión nominal: os casos e as declinacións. Primeira e segunda declinación. A

terceira declinación: parisílabos e imparisílabos. Cuarta declinación. Quinta declinación.

3. Os adxectivos: clasificación. Graos de significación do adxectivo. O comparativo. O superlativo. Comparativos e superlativos irregulares. A oración comparativa.

4. Os numerais. A flexión pronominal. Pronomes persoais. Pronomes reflexivos. Os posesivos. Pronomes demostrativos.

5. O pronome relativo. A oración de relativo. 6. O pronome interrogativo. A oración interrogativa directa e indirecta. Os pronomes

indefinidos.

51

7. A flexión verbal. As desinencias. Paradigma dos verbos das conxugacións 1ª, 2ª, 3ª, mixta, e 4ª, en voz activa e pasiva. O verbo sum e compostos.

8. Os tempos verbais. Características morfolóxicas. O modo. A oración pasiva. 9. Valores fundamentais dos casos. A preposición: réxime das preposicións máis

frecuentes. As circunstancias de lugar e de tempo. 10. As formas nominais do verbo. Formación de participios e infinitivos. Participio

concertado e participio absoluto. Oración de infinitivo con suxeito en acusativo. 11. Tradución de textos que presenten as dificultades morfosintácticas detalladas

nos apartados 1 ao 10. 12. Vocabulario mínimo de perto de 500 palabras aproximadamente. 13. Latinismos do galego e do castelán formados a partir dese vocabulario mínimo. 14. Lectura de dúas das obras indicadas coma de lectura obrigatoria. 15. Coñecemento dos mitos máis destacados relativos aos deuses que compoñen o

Panteón Olímpico. 16. Ubicación xeográfica e cronolóxica dos acontecementos máis importantes da

historia de Roma. Só para 2º de bacharelato. Ademais dos sinalados no apartado anterior esixiranse os seguintes:

17. A subordinación. Oracións subordinadas completivas introducidas por conxuncións, oracións de infinitivo e interrogativas indirectas.

18. Subordinadas de relativo 19. Subordinación adverbial: causais, temporais, finais, consecutivas, comparativas,

condicionais, concesivas. 20. Os verbos irregulares. 21. A literatura latina: xéneros e os seus autores máis representativos: Historiografía,

épica, lírica, oratoria, comedia e fabula. 22. A oratoria. A historiografía. A filosofía e a ciencia. Prosa técnica. 23. Manexo do dicionario. 24. Tradución de textos de Eutropio eFedro coa axuda do dicionario. 25. Lectura das obras de lectura obrigada.

Para 4º ESO:

1. Alfabeto grego e latino e a pronunciación clásica. Diferenza entre vocais breves e longas.

2. Lectura e interpretación de textos en latín de dificultade baixa creados en contextos e situacións en que as palabras e as estruturas teñan sentido, de tal xeito que todo se deduza, sen ambigüidade, do contexto en que aparezan.

3. O latín como lingua flexiva. Os casos e os seus principais valores sintácticos. Recoñecemento das diferenzas e similitudes básicas entre a estrutura da lingua latina e a das linguas romances utilizadas polo alumno.

4. Clases de palabras. Introdución ás flexións nominal, pronominal e verbal regulares. 5. As estruturas oracionais básicas. A concordancia e a orde flexible de palabras. Nexos

coordinantes máis frecuentes. 6. Valoración da lingua latina como principal vía de transmisión e continuidade do

mundo clásico e instrumento privilexiado para unha comprensión profunda do sistema das linguas romances.

7. A orixe e a evolución do latín. Clasificación das linguas indoeuropeas. 8. A evolución fonética. Termos patrimoniais, semicultismos e cultismos. Explicación

dos cambios fonéticos máis frecuentes. 9. Compoñentes grecolatinos nas linguas romances. Definición de palabras a partir dos

seus étimos (aquelas que aparecen nas unidades do libro). 10. Os étimos gregos e latinos nas Matemáticas e a Medicina. 11. Recoñecemento das expresións latinas máis frecuentes incorporadas á lingua falada

e escrita.

52

12. Italia antiga : a súa xeografía e pobos principais. 13. As etapas históricas de Roma. 14. A organización social e política na República e no Imperio. 15. A Hispania Romana. 16. O legado romano no Dereito civil. 17. Panteón Grecorromano.

7. Metodoloxía.

O estudo da gramática realizarase mediante exposicións teóricas moi sinxelas, nasque se procurará omitir excepcións e irregularidades; estas indicaranse segundo vaian aparecendo nos textos. As explicacións apoiaránse en exercicios prácticos que conteñan exemplos do tema desenvolvido e recapitulen o anterior. Estes exercicios serán fundamentalmente exercicios de tradución directa latín-galego ou castelán, que constituirá o traballo básico do curso. Preténdese que o alumnado, aínda no caso de non dominaren os paradigmas, sexan capaces de recoñecer formas e construcións, de entender o texto.

Os textos deben seleccionarse en función do seu interese cultural e lingüístico, xa sexan adaptacións, xa orixinais de autores gregos. Como xa se indicou anteriormente, os autor que se van traducir en segundo de bacharelato son Eutropio e Fedro.

O vocabulario elixirase a partir dos textos, tendo en conta a súa frecuencia e tamén a súa pervivencia na nosa lingua. O libro de texto recomendado ao alumnado ofrece xa un vocabulario de máxima frecuencia.

O estudo dos latinismos está intimamente ligado á aprendizaxe do vocabulario e, malia que nos contidos non apareza unha sección especificamente dedicada a eles, ao longo do curso faranse exercicios variados de etimoloxía, derivación, composición..., que proben a presencia do grego no galego e no castelán cultos e, asemade, contribúan a enriquecer o vocabulario dos alumnos/-as.

Para o estudo dos temas de civilización e cultura, seguirase a proposta do libro de texto recomendado. En cada unha das unidades didácticas hai dúas seccións dedicadas a estas cuestións: a primeira, que dá título á unidade, ofrece información sobre o mundo cotián e mitoloxía, acompañada de textos clásicos e contemporáneos que documentan a pervivenza dos mitos; na segunda, trátanse os aspectos históricos e culturais, presentados coma unha viaxe diacrónica e diatópica polos centros neurálxicos da civilización romana.

As explicacións poderanse reforzar coa utilización de mapas do Mundo Antigo, proxección de diapositivas e, se a marcha do curso o permite, películas de vídeo. Ademais, o libro de texto propón en cada lección títulos de libros e películas, CD-ROM e enderezos de Internet.

A lectura de textos de autores clásicos traducidos será punto de referencia constante no estudo dos temas históricos e culturais. Ademais de fragmentos escollidos, nos dous cursos de bacharelato propoñemos uns libros de lectura obrigatoria, que especificaranse no seguinte apartado.

Dada a importancia instrumental das novas tecnoloxías da información no mundo actual, unha vez ao trimestre empregarase o uso do ordenador da biblioteca escolar, da aula de informática e/ou do Departamento de Grego-Latín, segundo as dispoñibilidades do centro, para buscar información pertinente referida aos temas culturais en diferentes enderezos de

53

internet, co obxectivo de que os alumnos/as aprendan a empregar de xeito responsable e construtivo as novas tecnoloxías da información.

8.Materiais didácticos.

Para 4º de ESO o libro de texto indicado para o alumnadoé SANTILLANA, para 1º de BAC, SANTILLANA . Para 2º de BAC as explicacións gramaticais, os temas de literatura latina, os listados de vocabulario, aforismos e topónimos; así como os textos para traducir provirán de material elaborado polo profesor.

Proponse ademais o emprego da seguinte dictiografía: - Proyecto Palladium. http://recursos.cnice.mec.es/latingriego. Proxecto

elaborado baixo a dirección do Ministerio de Educación. Inclúe materiais para todo o currículo de latín, grego e Cultura Clásica. Moi completo en actividades e exercicios. Aínda que deben depurarse algunhas deficiencias de funcionamento resulta de gran utilidade.

- Scripta. Conocer la literatura latina. http://www.cnice.mec.es/pamc/pamc_2001/2001_scripta_conocer_literatura/ Esta aplicación, concebida como un libro electrónico, é un instrumento didáctico que pretende dinamizar o traballo convencional na aula de Latín, aproveitando as posibilidades que brindan os medios electrónicos para potenciar o protagonismo do alumno. Autor: Francisco Manzanero Can.

- Kairos. http://recursostic.educacion.es/kairos/web/metodologia/metodologia.html Tratase dun programa de apoio ao profesorado de Historia de Secundaria e Bacharelato. Kairos conten interesantísimas propostas metodolóxicas para a didáctica da historia, que utilizan dende a mitoloxía ata o cine e a fotografía. Ademais ofrece un espazo de comunicación:para achegamento de documentos, presentación de libros e publicacións electrónicas e permanente actualización de documentos.

- Historia del Teatro. http://www.cnice.mec.es/pamc/pamc_2000/2000_historia_teatro/ Esta aplicación, creada por Miguel Ángel Gómez Ferro y César Vallejo de Castro, ofrece unha visión do teatro a traverso de distintas épocas, dende Grecia ata o s. XVIII.

- Biblioteca Augustana. http://www.fh-augsburg.de/~harsch/saeca01.html Ampla biblioteca de textos latinos desmenuzados e analizados de moi doada utilización.

- Cultura Clásica. http://www.culturaclasica.com/enlaces/latin.htm Páxina da Asociación Cultural Culturaclasica.com que ten coma principal misión informar y manter de xeito virtual ao día a todos aqueles interesados no mundo grecorromano. Nestas páxinas pódese atopar todo tipo de información actualizada cada día sobre todo o que atinxe á cultura, literatura, historia, arqueoloxía, cine, mitoloxía, educación, sociedade, noticias, etc., relacionadas coa civilizacións grega e romana.

- Aula de Latín http://antalya.uab.es/pcano/aulatin/ Portal da área de Filoloxía Latina da Universidad Autónoma de Barcelona dedicado á

54

didáctica do latín dnsde diferentes puntos de vista: gramática, sintaxe, xogos ou cine. Moi boa selección de enlaces comentados.

- Proyecto Grammaticvs http://www.santiagoapostol.net/grammaticus/ É un sitio dedicado ao latín e á cultura clásica no Ensino Secundario, onde se poden encontrar materiais sobre lingua e cultura latinas, nomeadamente o seu programa de inicio á tradución.

- Departamento de clásicas del IES Universidad Laboral de Cáceres. http://www.unilaboralcaceres.net/departamentos/latinygriego/recursos.html#LENGUA Páxina interesante polo que aporta de recursos de latín e cultura clásica en forma de resumes, esquemas, etc. para ser utilizados polos estudantes.

9. Avaliación e actividades de recuperación.

Os exames serán eminentemente prácticos e poderán constar, a modo de exemplo, dos seguintes apartados (indícase entre parénteses a puntuación que sobre 10 se lle podería adxudicar a cada parte):

a. Análise morfosintáctica e tradución do latín ao galego ou castelán dunhas frases ou dun texto breve (4 puntos)

b. Cuestións relativas á flexión nominal e verbal ou a calquera tema de morfosintaxe (2 puntos)

c. Latinismos: sufixos e prefixos (1 puntos) d. Derivación fonética do latín ao galego e ao castelán, ou toponimia (1,5

puntos) e. Locucións latinas (1,5 puntos).

Para 2º de Bacharelato o eixo sobre o que se articula a avaliación da materia son os exames de tradución con dicionario. Polo demais, procurarase axustar o modelo de exame ás probas da antiga selectividade, consistindo o exame nas seguintes preguntas:

a. Un texto para traducir coa axuda do dicionario (6 puntos). b. Locucións latinas (0,5 puntos) c. Latinismos: sufixos e prefixos (0,5 puntos). d. Topónimos (0,5 puntos) e. Gramática (1 punto). f. Unha pregunta relativa ás obras de lectura, que será de resposta

obrigada (1,5 punto).

Ao longo do curso haberá tamén exames específicos de gramática nominal e verbal, así como dos temas de cultura, que o alumno deberá aprobar para acadar unha cualificación final positiva.

Para obter unha avaliación positiva, o/a alumno/a deberá non deixar ningunha pregunta en branco, obter unha puntuación mínima de 0,15 en cada pregunta e, obviamente, acadar unha cualificación total non inferior a 5 puntos.

55

A non asistencia a un exame, caso de non ser xustificada documentalmente, suporá a cualificación de 0 puntos no mesmo.

Non haberá probas de recuperación stricto sensu, porque o estudo dunha lingua non admite compartimentos estanco e cada paso adiante esixe o dominio do estudado previamente. Enténdese, xa que logo, que cada exame é, á vez, recuperación dun posible suspenso anterior. Porén, en cada avaliación haberá, de ser posible, 3 exames, valendo o primeiro un 20% da nota, o segundo un 30% e o terceiro un 50%. Así mesmo, e para garantir un esforzo continuado do alumnado ao longo do curso, a nota final na materia resultara da suma do valor das tres avaliacións: primeira un 20%, segunda un 30% e terceira un 50%. Porén, en ningún caso haberá unha avaliación final positiva de ter a terceira avaliación suspensa.

A nota final de cada avaliación será o resultado de: probas escritas (90%); recollida de cadernos e/ou exercicios na aula (10%). Para obter unha avaliación positiva nesta materia será conditio sine qua non acadar unha nota media mínima igual o superior a 5 puntos.

Ao ter carácter contínuo, a avaliación é un proceso continuado ao longo de todo o curso, motivo polo cal a materia examinada non será liberatoria, puidéndose preguntar en cada exame toda a materia explicada ata ese momento.

10. Plan Lector.

Como contribución ao Plan Lector,o Dep. de Linguas Clásicas prevé:

- Contribuir a unha mellor organización da aprendizaxe favorecendo, a través do estudio de dúas linguas flexivas as destrezas de reflexión lingüística e memoria.

- Contribuir a búsqueda do rigor lóxico na comprensión e expresión do alumnado, sobre todo a través do estudio do latín polas especiais características desta lingua.

- Contribuir ao aumento da sensibilidade estética do alumnado a través da entrada en contacto coa civilización grecolatina, buscando unha lectura máis competente.

- Conquerir unha reflexión máis profunda sobre a creación literaria e as súas formas a través do estudio do nacemento dos xéneros literarios gregos e latinos (nun nivel introdutorio para 4º de E.S.O., e nun nivel algo superior en 1º e 2º de Bac).

- Mellorar o léxico propio do alumno/a a través do estudio da etimoloxía. - Promover a búsqueda de información en distintas fontes, a partir dunha bibliografía

e dictiografía dadas, para ampliación de coñecementos en temas de cultura grega e romana: mitoloxía, realia, arte, etc.

Para acadar estes obxectivos, este Departamento propón as seguintes medidas

56

- En Latín 1º BAC como materia propia de modalidade: o A tradución entendida como a comprensión e análise dun texto en lingua

grega ou latina e a súa versión literal e literaria ao galego e castelán, é o traballo diario destas materias en bacharelato. Polo tanto o traballo de lectura e comprensión de textos variados, maiormente en prosa, é constante, básico e primordial.

o En cada avaliación se len na aula unha media de dez fragmentos traducidos de obras da literatura grega e latina pertencentes a distintos xéneros. Primeiro faise lectura individual, logo colectiva e comentario.

- En Latín 2º BAC como materias propias da modalidade: o A práctica da tradución é aínda máis intensa posto que se centra en dous

autores que son estudado en profundidade. Neste curso: Eutropio e Fedro. o Procurarase tamén que o alumnado teña ocasión de ler estes autores

traducidos. o O grupo de traballo da Ciuga marca en ámbalas dúas materias unhas

lecturas obrigadas, que se proporán tamén para o alumnado de 4º ESO e 1º BAC:

· OVIDIO: Arte de amar. · FEDRO: Fábulas. · TITO LIVIO: Ab urbe condita, I, 56, 4-60 · TÁCITO: Agrícola, 29-38 · OVIDIO: Metamorfoses, I, 452-567; IV, 55-166; X, 1-71. · CATULO: Poemas 51, 2, 86, 87, 109, 5, 7, 3, 85, 70, 8, 11. · PLAUTO: Xemelgos; Anfitrión; Cistellaria; Miles Gloriosus.

o Este Departamento promove a lectura voluntaria e a elaboración de traballos de profundización nalgún tema concreto que sexa de interese para algún alumno/-a, para o cal a programación contén un listado de novela histórica relacionada co mundo clásico e outro de dictiografía cos sitios e páxinas máis útiles e interesantes da rede.

11. Atención á diversidade.

En colaboración co Departamento de Orientación, atenderase á diversidade do xeito seguinte:

- Establecendo secuencias de contidos que aseguren as aprendizaxes básicas para todos/as os alumnos/as e coñecementos de maior complexidade para algúns/as

- Propoñendo actividades de ensino-aprendizaxe diversificadas e con diferentes niveis de dificultade.

- Establecendo agrupamentos que posibiliten aprendizaxes cooperativas e facilitando traballos en parellas.

- Ofertando diferentes tempos na realización das actividades e tarefas en función dos ritmos de aprendizaxe dos distintos alumnos/as cando sexan actividades individuais.

- Propoñendo actividades abertas onde todos os alumnos/as poidan acadar algunha meta máis ou menos complexa dependendo da súa capacidade.

- Incluíndo actividades de reforzo para aqueles alumnos/as que non seguen o ritmo dos compañeiros.

57

- Preparando actividades de recuperación para aqueles alumnos/as que non teñan acadado os obxectivos ao finalizar a secuencia.

- Propoñendo actividades de ampliación e/ou profundización para aqueles alumnos/as cun ritmo de aprendizaxe maior ou con maior capacidade de aprendizaxe.

- Aplicando os criterios de avaliación con diferentes esixencias de logro. - O reforzo educativo ou adaptación do currículo prescrito, que non afecte a aspectos

substantivos do mesmo, senón a aspectos que son competencia do profesorado tales como a organización de contidos, a secuencia dos mesmos, a diversidade metodolóxica en canto a tipos e organización, as formas de agrupamento na aula e as relacións de interacción entre uns alumnos/as e outros/as, a diversificación de recursos didácticos, as formas concretas de avaliación, así coma os instrumentos ou técnicas desa mesma avaliación.

12. Actividades de seguemento da materia pendente.

De haber alumnado coa materia de Latín 1 ou 2 BAC pendente, este recibirá mensualmente unha folla con exercicios que deberá entregar, realizados no prazo que se estableza, ao profesor para a súa corrección.

13. Actividades complementarias e extraescolares.

Ofrecerase a actividade extraescolar consistente na asistencia ao Festival de Teatro Grecolatino en Lugo, que serve de complemento didáctico moi adecuado para estudar o teatro clásico, e, concretamente, nas materias de Latín e Grego II debido a que as dúas obras de teatro de lectura obrigatoria adoitan representarse no devandito festival. Esta actividade poderase levar a cabo en conxunto cos centro de ensino de secundaria de As Pontes

58

PROGRAMACIÓN DE CULTURA CLÁSICA.

CURSO 2016-17

59

ÍNDICE

-

CONTEXTUALIZACIÓN DA MATERIA DE CULTURA CLÁSICA

OBXECTIVOS DA MATERIA DE CULTURA CLÁSICA

CONTIDOS SECUENCIADOS E TEMPORIZADOS

RELACIÓN DOS ASPECTOS CURRICULARES DE CADA TEMA

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

METODOLOXÍA, MATERIAIS CURRICULARES E RECURSOS DIDÁCTICOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN

ACTUACIÓNS, INSTRUMENTOS E PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

RELACIÓN DA MATERIA CO PROXECTO LECTOR

............................................................................................................60

............................................................................................................60

............................................................................................................62

............................................................................................................64

............................................................................................................68

............................................................................................................68

............................................................................................................69

............................................................................................................69

............................................................................................................70

............................................................................................................71

60

1. CONTEXTUALIZACIÓN DA MATERIA DE CULTURA CLÁSICA

A materia de cultura clásica supón o primeiro achegamento sistemático, e quizais o único, ao mundo grecolatino, do que poida dispor o alumnado ao longo do seu proceso formativo. Integrada no currículo da educación secundaria obrigatoria, compaxina o coñecemento e comprensión do mundo clásico cunha toma de conciencia da súa presenza no mundo actual.

Esta materia ten un obxectivo básico: coñecer os aspectos máis relevantesdas sociedades e as culturas de Grecia e Roma e descubrir desde o mundo de hoxe o fío que nos guía ata elas. A cultura grecolatina, patrimonio común e irrenunciable, é a base necesaria dunha parte moi considerable do pensamento humano occidental, e as formas creadas polo xenio de gregos e romanos constitúen o soporte e a esencia da nosa civilización.

Mediante a comparación constante entre o seu contorno e a diversidade dos clásicos grecorromanos o alumnado será quen de recoñecer en que medida o seu presente é froito, xa directo, xa iterpretado por sucesivas xeracions, dun rico proceso creador que transcorre ao longo de mais de trinta séculos de historia. Pero esta achega, aínda que moi importante, non é exclusivo, polo que deberá valorar tamén aqueles elementos asimilados doutras culturas. Así mesmo, comprobará de que xeito a cultura clásica se converte na enerxía vivificadora de todo renacemento cultural, e en particular de aquel co que se inagura a época moderna.

O coñecemento do marco xeográfico e histórico e dos aspectos mais relevantes das sociedades grega e romana, desde as que se transmitiron modos de vida, institucións ou creacións literarias, técnicas e artísticas achegará un instrumento de referencia necesario para entender a configuración e o progreso de Europa, os antecedentes históricos da organización social, e a delimitación dos dereitos das persoas.

O estudo básico dos fundamentos das linguas grega e latina, das regras elementais de evolución fonética e da formación das palabras dota o alumnado dos coñecementos necesarios para comenzar e entender a evolución lingüística, determinar os procesos de cambio fonético e semántico e ilustrar os procedementos que actúan na formación do léxico.

A cultura que modelou o noso presente e fixa boa parte dos nosos canons estéticos é tamén transmisora de valores universais, que entroncan a nosa herdanza cultural coas raíces do mundo clásico.

O achegamento ás narracións míticas xunto coa lectura, aínda que fragmentaria, de textos da literatura clásica axudará a observar como temas e tópicos da cultura grecolatina se transmitiron ata hoxe e seguen vivos nos nosos escritos e mesmo nas expresións da lingua cotidiá.

O seu carácter opcional fai necesario dotar ao ensino desta materia dunha gran flexibilidade para adecualo á realidade de cada centro e do seu alumnado. Cómpre recordar tamén que a programación da materia de Cultura Clásica é a mesma para 3º e 4º da ESO, xa que o alumnado non a pode cursar nos dous anos. A única diferencia entre as dúas será que no 4º curso dispondremos de tres horas semanais mentres que en 3º temos só dúas. Isto fará que en 4º poidamos detérmonos nas explicacións e poderemos profundizar algo máis en cada unidade do que se fará en 3º da ESO.

2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE CULTURA CLÁSICA

O DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (DOGA de 29 de Xuño de 2015), establece no artigo 10 que educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan:

61

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos norespecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entreas persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller.

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.

f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura.

i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.

l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.

m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.

ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

62

o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.

3. CONTIDOS SECUENCIADOS E TEMPORIZADOS

PRIMEIRA AVALIACIÓN

TEMA 1.- As linguas e a súa orixe clásica. (Sesións: 8 sesións )

- O alfabeto grego.

- As linguas romances.

- Do latín ao castelán e ao galego.

- O grego no castelán e no galego

- A fundación de Roma.

TEMA 2.- A relixión grecorromana. (Sesións: 8 sesións )

- O oráculo de Delfos.

- A relixión clásica.

- O culto.

- As festas relixiosas.

- A relixión privada.

- O mundo dos mortos.

- A orixe das estacións

TEMA 3.-A infancia no mundo clásico (Sesións: 8 sesións )

- Os xogos.

- O nacemento e a aceptación dos fillos. Imposición do nome.

- A educación.

- Soportes e instrumentos de escritura.

- A infancia de Zeus.

SEGUNDA AVALIACIÓN

TEMA 4.-O mundo feminino.A muller na Antigüedade.(Sesións: 6 sesións )

- O matrimonio, rituais e cerimonias de matrimonio, leis romanas sobre o matrimonio, modalidades de cerimonia en Roma.

63

- A xornada dunha muller casada.

- A vestimenta

- O xuízo de Paris

TEMA 5.-O mundo masculino. (Sesións: 6 sesións )

- As ocupacións do home na Antigüedade.

- A xornada dun cidadán grego.

- A indumentaria masculina en Grecia.

- A xornada dun cidadán romano.

- A indumentaria masculina en Roma.

- As termas.

- Apolo e Dafne

TEMA 6.-Política e cidadanía. (Sesións: 6 sesións )

- As votacións en Atenas.

- A polis grega.

- Evolución política do mundo grego.

- Etapas da historia de Roma.

- O cursus honorum.

- As conquistas de Roma.

- A historiade Aracne.

TERCEIRA AVALIACIÓN

TEMA 7.-O exercito e a guerra. (Sesións: 6 sesións )

- O equipamento dun lexionario romano.

- O exercito grego en época arcaica e clásica. As guerras da época clásica grega.

- O exercito romano e a evolución histórica de Roma.

- As lexións romanas.

- O campamento romano.

- Os amores de Afrodita e Ares.

TEMA 8.-Cidades antigas e modernas. (Sesións: 6 sesións )

64

- A fundación dunha cidade.

- A cidade grega.

- A cidade romana.

- As vivendas romanas.

- A loita polo padroado de Atenas entre Poseidón e Atenea

TEMA 9- Xogos e espectáculos. (Sesións: 6 sesións )

- As orixes do teatro.

- O edificio do teatro.

- As representacións teatrais e os actores.

- O circo. Os ludi circenses.

- O anfiteatro, espectáculos e gladiadores.

- Orfeo e Eurídice.

TEMA 10.-A arte clásica. ( Cultura clásica 4º de ESO) (Sesións: 6 sesións )

- O ideal de beleza no mundo clásico

- A arquitectura e escultura gregas.

- A arquitectura e escultura romanas.

- Pintura e mosaico.

- As transformacións de Zeus.

4. RELACIÓN DOS ASPECTOS CURRICULARES DE CADA TEMA

Obxectivos Temas Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Grao mínimo de conecución

Competencias clave

Bloque 1. Iniciación aos elementos básicos das linguas de Grecia e Roma

e Tema 1 Orixe do alfabeto. O alfabeto grego e o alfabeto romano.

Coñecer a orixe do alfabeto e distinguir os tipos de alfabetos usados na actualidade.

Nomea e describe os trazos principais dos alfabetos máis utilizados no mundo occidental, diferenciándoos doutros tipos de escrituras, e explica a súa orixe.

50% CAA

CCEC

CCL

f Tema 1 Orixe do alfabeto. O alfabeto grego e o alfabeto romano.

Recoñecer a presenza de elementos dos alfabetos grego e latino nos alfabetos actuais.

Explica a influencia dos alfabetos grego e latino na formación dos alfabetos actuáis e sinala nestes últimos a presenza de determinados elementos tomados dos primeiros.

50% CD CMCCT CCEC CCL

f ñ o

Tema 1 As linguas do mundo. O indoeuropeo e as súas familias

Coñecer a orixe común das linguas indoeuropeas.

Enumera e localiza nun mapa as principais ramas da familia das linguas indoeuropeas, sinalando os idiomas modernos que se derivan de cada unha e os aspectos

CMCCT CD CSC

65

lingüísticos que evidencian o seu parentesco.

lingüísticas.

Describe a evolución das linguas romances a partir do latín como un proceso histórico, explicando e ilustrando con exemplos os elementos que evidencian do xeito máis visible a súa orixe común e o parentesco existente entre elas.

50% CCL CCEC

l ñ o

Tema 1 As linguas romances.

Identificar as linguas europeas romances e non romances, e localizalas nun mapa.

Identifica as linguas que se falan en Europa e en España, diferenciando pola súa orixe as romances e as non romances, e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

50% CSC CD CCL CCA

Tema 1 Identifica e diferencia con seguridade cultismos, semicultismos e termos patrimoniais, en relación co termo de orixe sen, necesidade de consultar dicionarios nin outras fontes de información.

50% CCA CCL

e ñ o

Latinismos, palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

Distinguir e identificar latinismos, cultismos, semicultismos e termos patrimoniais.

Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual.

50% CD CCL

Tema 1 Explica os procesos de evolución dalgúns termos desde o étimo latino ata os seus respectivos derivados nas linguas romances, describindo algúns dos fenómenos fonéticos producidos e ilustrándoos con outros exemplos.

50% CCL CCA

f l ñ o

Principais regras de evolución fonética do latín ao galego e ao castelán.

Facer evolucións desde o latín ao galego e ao castelán, tendo en conta os fenómenos fonéticos.

Realiza evolucións do latín ao galego e ao castelán aplicando as regras fonéticas de evolución.

50% CCA CCL

f Tema 1 e retomado en todos os temas

Léxico grecolatino na linguaxe científica e técnica.

Coñecer e utilizar con propiedade terminoloxía científico-técnica de orixe grecolatina.

Explica a partir da súa etimoloxía termos de orixe grecolatina propios da linguaxe científico-técnica e sabe usalos con propiedade.

50% CCL CCA

h ñ o

Tema 1 e retomado en todos os temas

Presenza das linguas clásicas nas linguas modernas.

Constatar o influxo das linguas clásicas en linguas non derivadas delas.

Demostra o influxo do latín e o grego sobre as linguas modernas servíndose de exemplos para ilustrar o mantemento nestas de elementos léxicos morfolóxicos e sintácticos herdados das primeiras.

50% CCL CCA

Bloque 2. Mitoloxía

b Tema 2 e retomado en todos os temas

O panteón grego e romano.

Coñecer os principais deuses da mitoloxía grecolatina.

Pode nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinalando os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o seu ámbito de influencia, explicando a súa xenealoxía e establecendo as relacións entre os diferentes deuses.

50% CD CCEC CCL

Tema 2 e retomado en todos os temas

Identifica dentro do imaxinario mítico deuses, semideuses e heroes, e explica os principais aspectos que os diferencian.

50% CCEC CD CCL

e a b ñ

Mitos grecolatinos. Os heroes.

Coñecer os mitos e os heroes grecolatinos, e establecer semellanzas e diferenzas entre os mitos e os heroes antigos e os actuais.

Sinala semellanzas e diferenzas entre os mitos da antigüidade clásica e os pertencentes a outras culturas, comparando o seu tratamento na literatura ou na tradición relixiosa.

50% CAA CSC CCEC CD

66

Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa cultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno e sinalando as principais semellanzas e diferenzas que se observan entre ambos os tratamentos, asociándoas a outros trazos culturais propios de cada época.

50% CCEC CMCCT CD CSC

Recoñece referencias mitolóxicas nas artes plásticas, sempre que sexan claras e sinxelas, describindo, a través do uso que se fai destas, os aspectos básicos que en cada caso se asocian á tradición grecolatina.

50% CCEC CD

l ñ

Tema 2 Relixión grega. Coñecer e comparar as características da relixiosidade e da relixión grega coas actuais.

Enumera e explica as principais características da relixión grega, póndoas en relación con outros aspectos básicos da cultura helénica e establecendo comparacións con manifestacións relixiosas propias doutras culturas.

50% CSC CMCCT CCEC

b Tema 2 Relixión romana: culto público e privado.

Explicar os fundamentos da relixiosidade romana e distinguir a relixión oficial das manifestacións do culto privado.

Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos privados, e explica os trazos que lles son propios.

50% CSC CMCCT CCEC

Bloque 3. Sociedade e vida cotiá

a Tema 6 Organización política en Grecia e en Roma

Coñecer as características das principais formas de organización política presentes no mundo clásico, e establecer semellanzas e diferenzas entre elas.

Nomea os principais sistemas políticos da antigüidade clásica e describe, dentro de cada un, a forma de distribución e o exercicio do poder, as institucións, o papel que estas desempeñan e os mecanismos de participación política.

50% CSC CCL

Temas 3, 4 , 5 e 6

Describe a organización das sociedades grega e romana, explicando as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relacionando estes aspectos cos valores cívicos da época e comparándoos cos actuais.

50% CSIEE CSC CCL

g h ñ

Sociedade en Grecia e Roma: clases sociais.

Coñecer as características e a evolución das clases sociais en Grecia e Roma.

Describe as principais características e a evolución dos grupos que compoñen as sociedades grega e romana.

50% CCL CSC CCL

c ñ

Temas 3, 4 e 5

A familia en Grecia e Roma.

Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros.

Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros, identificando e explicando a través deles estereotipos culturais e comparándoos cos actuais.

50% CSC CCL

m Temas 3, 4 e 5

Vida cotiá en Grecia e Roma: vivenda, hixiene, alimentación, vestimenta e

Coñecer os trazos máis salientables da vida cotiá en Grecia e Roma.

Identifica e describe os tipos de vivenda, o modo de alimentación, os hábitos de hixiene e a vestimenta en Grecia e Roma.

50% CD CAA CSC CMCCT CCL

67

traballo. Identifica e describe formas de traballo e relaciónaas cos coñecementos científicos e técnicos da época, e explica a súa influencia no progreso da cultura occidental.

50% CAA CMCCT CSC CCL

d Tema 8 Espectáculos públicos en Grecia e Roma.

Identificar as principais formas de lecer da antigüidade.

Describe as principais formas de lecer das sociedades grega e romana, analizando a súa finalidade, os grupos aos que van dirixidas e a súa función no desenvolvemento da identidade social.

50% CSIEE CAA CSC CCL

ñ Tema 8 Espectáculos públicos en Grecia e Roma.

Relacionar e establecer semellanzas e diferenzas entre as manifestacións deportivas da Grecia Clásica e as actuais.

Explica a orixe e a natureza dos Xogos Olímpicos, comparándoos e destacando a súa importancia con respecto a outras festividades deste tipo existentes na época, e comenta o seu mantemento no mundo moderno, establecendo semellanzas e diferenzas entre os valores culturais aos que se asocian en cada caso.

50% CD CAA CSC CCL

Bloque 4. Historia

e ñ

Tema 6 Marco histórico da civilización grega Marco histórico da civilización romana: Monarquía, República e Imperio.

Identificar, describir e explicar o marco histórico en que se desenvolven as civilizacións grega e romana.

Sabe enmarcar determinados feitos históricos nas civilizacións grega e romana e no período histórico correspondente, póndoos en contexto e relacionándoos con outras circunstancias contemporáneas.

50% CAA CMCCT CD CSC

Tema 6 Distingue con precisión as etapas da historia de Grecia e Roma, nomeando e situando no tempo os principais fitos asociados a cada unha delas.

50% CSIEE CMCCT CD CSC

Explica o proceso de transición que se produce entre as etapas da historia de Grecia e Roma, describindo as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.

50% CMCCT CAA CSC

Elabora eixes cronolóxicos en que se representen fitos históricos salientables, consultando ou non fontes de información.

50% CD CMCCT CSC

f e g ñ

.Marco histórico da civilización grega Marco histórico da civilización romana: Monarquía, República e Imperio.

Coñecer as principais características de cada período da historia de Grecia e Roma, e saber situar nun eixe cronolóxico feitos históricos.

Sitúa dentro dun eixe cronolóxico o marco histórico en que se desenvolven as civilizacións grega e romana, sinalando períodos e identificando en cada un as conexións máis importantes que presentan con outras civilizacións.

50% CMCCT CD CSC

Tema 7 Tema 9

Explica a romanización de Hispania e Gallaecia, describindo as súas causas e delimitando as súas fases.

50% CCEC CAA CSC CCL

ñ o

A Romanización de Hispania

Coñecer as características fundamentais da romanización de Hispania e Gallaecia.

Enumera, explica e ilustra con exemplos os aspectos fundamentais que caracterizan o proceso da romanización de Hispania e Gallaecia, sinalando a súa influencia na historia posterior do noso país.

50% CSC CAA CCEC CCL

Bloque 5. Arte

l b

Tema 10 Fundamentos da arte clásica.

Coñecer as características fundamentais da arte clásica e relacionar manifestacións artísticas actuais cos seus

Recoñece os trazos básicos da arte clásica nas manifestacións artísticas antigas e actuais.

50% CD CCEC

68

modelos clásicos. Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles aspectos relacionados coa arte grecolatina, asociándoos a outras manifestacións culturais ou a fitos históricos.

50% CMCCT CD CCEC

l Tema 9 e Tema 10

Arquitectura en Grecia e Roma: tipos de edificios e ordes arquitectónicas.

Identificar as características máis salientables da arquitectura grecorromana en relación cos edificios máis singulares.

Recoñece as características esenciais das arquitecturas grega e romana, identificando en imaxes a orde arquitectónica á que pertencen distintos monumentos, para razoar a súa resposta.

50% CCEC CMCCT CD

l Tema 10 Escultura en Grecia e Roma: etapas, estilos e temáticas.

Coñecer as manifestacións escultóricas da arte grega e romana ao longo da Antigüidade e identificar a súa temática.

Recoñece esculturas gregas e romanas en imaxes, encádraas nun período histórico e identifica nelas motivos mitolóxicos históricos ou culturais.

50% CCEC CMCCT CD

l ñ

Tema 9 Enxeñería romana: obras públicas e urbanismo. Vías romanas

Coñecer as creacións urbanísticas romanas, así como a súa rede viaria.

Describe as características, os principais elementos e a función das grandes obras públicas romanas, explicando e ilustrando con exemplos a súa importancia para o desenvolvemento do Imperio e a súa influencia en modelos urbanísticos posteriores.

50% CSC CMCCT CD CCEC

e ñ

Tema 9 e Tema 10

Herdanza clásica no patrimonio artístico.

Coñecer e saber localizar os principais monumentos clásicos do patrimonio español e europeo.

Localiza nun mapa os principais monumentos clásicos do patrimonio español e europeo, identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e súa cronoloxía aproximada.

50% CAA CD CCEC CMCCT

5. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

- Posiblemente, Festival de teatro Grecolatino (Lugo ), aínda que esta actividade para este grupo será repensada, en función da outras actividades, ao longo do curso

6. METODOLOXÍA, MATERIAIS CURRICULARES E RECURSOS DIDÁCTICOS

Metodoloxía:

Partiremos, unhas veces, do mundo grecolatino para chegar ao actual e outras do actual para chegar ao mundo antigo. Para iso empregaremos medios diversos:

- Lectura e comentario de textos de autores grecolatinos traducidos e de autores posteriores referidos ao feito obxecto de comentario.

- Visualización de imaxes representativas do mundo clásico o doutras épocas ou culturas relacionadas.

- Estudo de léxico actual derivado de termos grecolatinos relacionados con cada un dos temas.

- Proxección de películas de tema clásico.

- Formación de grupos para traballar diversos temas.

69

Materiais curriculares e recursos didácticos:

- Libro de Texto: CULTURA CLÁSICA3º ESO Ed. SANTILLANA

- Películas de tema grecorromano.

- Lectura de pasaxes de obras clásicas: Ilíada, Odisea, Eneida, etc.

7. CRITERIOS DE AVALIACIÓN

a. Identificar en textos traducidos de autores clásicos e modernos, despois de resumilos, aspectos históricos ou culturais.

b. Localizar no tempo e no espazo as etapas básicas das culturas grega e romana e os seus feitos máis relevantes, os elementos de cambio e continuidade e as relacións con outras culturas coetáneas.

c. Identificar as formas básicas de organización social e política de Grecia e de Roma e a súa continuidade no mundo de hoxe.

d. Localizar no espazo xeográfico as civilizacións grega e romana, así como recoñecer os elementos relevantes do patrimonio arqueolóxico e artístico na Gallaecia e Hispania.

e. Distinguir nas diversas manifestacións literarias, artísticas e, incluso, científicas de todos os tempos, a mitoloxía clásica como fonte de inspiración.

f. Identificar elementos do legado lingüístico común das linguas románicas actuais. Recoñecer o vocabulario grecolatino nas linguas modernas.

g. Identificar aspectos significativos da achega da cultura clásica. h. Valorar criticamente a herdanza dos clásicos e as posibilidades de influencia no mundo actual,

establecendo relacións entre algúns dos valores, disposicións e costumes. i. Manexar recursos que permitan elaborar, coa axuda do profesorado, un traballo temático

sinxelo sobre calquera aspecto da produción artística e técnica, a historia, as institucións, ou a vida cotiá en Roma.

8. ACTUACIÓNS, INSTRUMENTOS E PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN:

Realizaranse probas periódicas para comprobar o grao de obxectivos acadados. A valoración das mesmas servirá para adecuar o ritmo de traballo e mesmo para corrixir os erros cometidos. As alumnas e alumnos da materia de Cultura Clásica haberán de demostrar que lograron asimilar os contidos durante o curso.

A avaliación organizarase en torno a tres momentos fundamentais:

Avaliación prognóstica: para detectar os coñecementos, preconceptos e prexuícios que sobre cada punto dos contidos vaiamos a tratar.

Avaliación continuada: na que valoraremos preferentemente a adquisición progresiva de conceptos, procedementos e actitudes.

Avaliación sumativa: ao remate de cada etapa recollermos os resultados alcanzados polo alumnado nun momento dado, e especialmente ao final do proceso.

En cada trimestre faremos unha proba escrita acordes cos contidos explicados ata ese momento nas que, ademais destes, valoraranse os seguintes puntos:

Ortografía. Lectura e expresión escrita comprensiva. Correcta presentación do caderno persoal e dos traballos propostos ao longo do trimestre. Interese e esforzo amosados. Colaboración nas actividades de grupo.

A cualificación final de cada avaliación será froito das notas obtidas en cada proba, dos traballos personais ou de grupo elaborados, e da actitude das alumnas e alumnos (intervencións en clase, preguntas, exercicios, esforzo diario), a ortografía, expresión e presentación dos traballos, e o interese demostrado ao longo de todo o trimestre.

Como é obvio, para a consecución de todos os obxectivos, é condición fundamental e indispensable tanto a actitude activa e comprometidana aula como a realización de cantos exercicios se propóñan para casa. Neste sentido, a nota de avaliación non será só o resultado dunha única proba realizada ao

70

final de cada trimestre, senón que terá moi en conta o exposto anteriormente, de forma que aquel alumno que non teña una actitude activa e realice con moi pouca frecuencia ou nunca os exercicios propostos para clase e casa non poderá obter unha cualificación positiva na materia.

Realizaremos unha escrita ao trimestre, coa seguinte valoración: 50% da puntuación.

O resto da cualificación completarase da seguinte forma:

O 20% á realización de actividades a elaboración de fichas para casa e para a clase.

O 20% a elaboración dun traballo en equipo co manexo das TIC

O 10% restante á actitude activa e comprometida na aula.

A NON presentación das actividades e dos traballos en tempo e forma se valorará cun cero ( 0 ) nese apartado

Como modelo para confeccionar as probas pódense utilizar o contiido das fichas que se elaboran en cada unidade, os exercicios que aparecen ao final de cada unidade didáctica e do CD que se presenta co libro de texto (Cultura Clásica 3º. Ed. Santillana).

Ademais de superar os devanditos contidos procedementais e actitudinais, o alumnado haberá de demostrar, despois de cada bloque, que adquiriron os conceptos mínimos para comenzar o desenvolvemento do seguinte. En caso contrario haberá de recuperar eses contidos.

As características da materia e do ciclo no que se desenvolve esixen un sistema de avaliación continua, tendo en conta os seguintes criterios:

Tres avaliacións superadas: materia aprobada coa nota media aproximada. 1ª avaliación suspensa, resto aprobadas: materia aprobada coa nota media aproximada. Tres, dúas ou a terceira avaliación suspensas: recuperación de toda a materia.

As probas de recuperación extraordinarias terán como contidos mínimos os incluídos na presente programación e á disposición da Comunidade Educativa na Xefatura de Estudos do Centro. Os criterios de avaliación serán os mesmos que nos demais casos. PROCEDEMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL Nos primeiros días do curso poderase realizar unha proba específica sinxela para avaliar o grao de dominio dos contidos mínimos que se consideran imprescindibles para construir sobre eles as novas aprendizaxes propias da materia. Antes da avaliación inicial, mediante observación directa nas clases, tamén se recollerá información das peculiaridades da forma de aprender de cada alumno/a (habilidades, estratexias e destrezas desenvolvidas, é dicir, manexo de procedementos) así como información sobre o grao de integración social do alumno/a (consigo mesmo, cos compañeiros e compañeiras e co profesorado). PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN A avaliación levarase a cabo tendo en conta os diferentes elementos que constitúen o currículo, é dicir, os obxectivos, os contidos, os criterios de avaliación, os estándares de aprendizaxe e as competencias claves Avaliación ordinaria Ao longo do curso realizaranse tres sesións de avalión, unha por cada trimesre. A ultima desta avaliación coincidirá coa avaliación fnal ordiaria do mes de xuño. Avaliación extraordinaria Coa lexislación vixente está previsto un exame extraordinario de setembro para o alumnado que non acade cualificación positiva na convocatoria de xuño. Na data de setembro que acorde o Centro Educativo realizarase un exame escrito, sendo necesario obter unha nota mínima de cinco para superalo.O alumnado que nesta convocatoria continúe sen acadar cualificación positiva e promocione de curso, levará a materia pendente.

9. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

- Repaso das nocións vistas con anterioridade e consideradas necesarias para a comprensión da unidade, tomando nota das dificultades detectadas.

- Introdución de cada aspecto lingüístico, sempre que sexa posible, mediante as semellanzas ou pervivencia dos mesmos no castelán e no galego.

71

- Realización de exercicios apropiados cara a afianzar os contidos lingüísticos, culturais e léxicos traballados na unidade.

- Coa finalidade de atender a aqueles alumnos que teñan problemas na asimilación de contidos, prepararanse exercicios de dificultade graduada para os temas lingüísticos e léxicos; para os temas culturais pediráselles a realización de breves lecturas, así como esquemas das mesmas. Mentres se realizan estas actividades de recuperación, aqueles alumnos que teñan alcanzado satisfactoriamente os contidos propostos levarán a cabo tarefas como a realización de pequenos traballos de investigación sobre temas culturais, lecturas complementarias e ampliación de léxico da propia lingua relacionados co tema, mediante dicionarios ou textos apropriados.

10. RELACIÓN DA MATERIA CO PROXECTO LECTOR

Para facer da lectura un instrumento insustituible no proceso ensino-aprendizaxe e para consolidar lectores, o departamento colaborará co Proxecto lector poñendo á súa disposición material de consulta entretido e divertido.

Os procedementos serán os seguintes:

a) Busca en Internet de: -Sentenzas: explicadas oralmente polos alumnos no aula -Textos sinxelos en distintas linguas romances: traducidos por escrito e lidos por cada alumno en lingua orixinal e na correspondente tradución - Textos sinxelos en grego moderno: leidos en lingua orixinal e traducidos por escrito - Textos épicos: lectura teatralizada no aula - Textos líricos: lectura e explicación no aula - Textos históricos: resumo destes para posterior estudo b) Lectura teatralizada no aula dos textos das distintas unidades: o xuízo de Paris; fragmentos da Ilíada, a Odisea, a Eneida;ciclo tebano, de Micenas e variados (con fragmentos de Esquilo, Sófocles e Eurípides); teatro (Aristófanes e Plauto);diferentes mitos (Minotauro, Eco e Narciso, etc), etc. c) Lectura por párrafos dos temas de estudio facendo un resumo para posterior estudo

PROGRAMACIÓNS DO DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO… · converxencia dos dialectos ata chegar a...

Documents

Transcript of PROGRAMACIÓNS DO DEPARTAMENTO DE LATÍN E GREGO… · converxencia dos dialectos ata chegar a...