PROGRAMACIÓN DE LINGUA GALEGA E LITERATURA€¦ · 2. OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DE ETAPA Os...
Transcript of PROGRAMACIÓN DE LINGUA GALEGA E LITERATURA€¦ · 2. OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DE ETAPA Os...
PROGRAMACIÓN DE
LINGUA GALEGA E LITERATURA
CURSO 2019 / 20
IES REGO DE TRABE
CULLEREDO, A CORUÑA
1
ÍNDICE
1. INTRODUCIÓN: O CENTRO, O DEPARTAMENTO E A MATERIA (Páx. 3)
2. OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DE ETAPA (Páx. 6)
3. COMPETENCIAS BÁSICAS DA ETAPA (Páx. 8)
4. CONTIDOS E TEMAS TRANSVERSAIS(Páx. 10)
5. PLAN LECTOR (Páx. 11)
6. TRATAMENTO DAS TIC (Páx. 15)
7. EDUCACIÓN EN VALORES E O PLAN DE CONVIVENCIA (Páx. 17)
8. METODOLOXÍA (Páx. 18)
8.1. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE (Páx. 19)
8.2. ALUMNOS CON NECESIDADES EDUCATIVAS ESPECIAIS.
ADAPTACIÓNS, AGRUPAMENTOS E PMAR (Páx. 20)
8.3. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS (Páx. 22)
9. AVALIACIÓN, CRITERIOS E PROCEDEMENTOS (Páx. 23)
9.1. PROCEDEMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL (Páx. 25)
9.2. ALUMNOS CON MATERIA PENDENTE (Páx. 25)
10. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS (páx. 27)
11. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE (Páx. 28)
11.1. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE DE
1º DA ESO (Páx. 28)
11.2. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE DE
2º DA ESO (Páx. 34)
11.3. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE DE
3º DA ESO (Páx. 41)
11.4. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE DE
4º DA ESO (Páx. 50)
11.5. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE DE
1º DE BACHARELATO (Páx. 58)
11.6. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE DE
2º DE BACHARELATO (Páx. 67)
12. TEMPORALIZACIÓN (Páx. 79)
13. INFORMACIÓN Ó ALUMNADO (Páx. 85)
14. AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN (Páx. 86)
2
1. INTRODUCIÓN: O CENTRO, O DEPARTAMENTO, A MATERIA.
O IES Rego de Trabe está situado en Culleredo, concello veciño da cidade da
Coruña. É un centro novo que leva funcionando catro cursos. Neste novo curso teremos
tres grupos de 1º (con Desdobres nesta materia), tres de 2º, catro de 3º , catro de
4º (un deles tamén con Desdobre) , da ESO; dous de 1º e un de 2º, de Bacharelato.
Este vindeiro curso boa parte do profesorado é definitivo, en concreto, as catro
compoñentes deste Departamento, o que nos permitirá facer proxectos a longo prazo.
Con respecto ó alumnado, ó ser un centro dos arredores da Coruña, o seu alumnado,
tamén na meirande parte, é de clase media ou media-baixa, e castelán-falante.
O Departamento de Lingua e Literatura Galegas está constituído por:
● Pilar Caamaño Abeijon, Xefa deste Departamento, que impartirá clase en
tres Desdobres de 1º da ESO , nun grupo de 4º e nun Desdobre tamén de 4º da
ESO.
● Sandra Villar Giner, Xefa do Departamento de Dinamización Lingüística, que
impartirá clase en tres Desdobres de 1º da ESO e no grupo de 2º de
Bacharelato; o resto do seu horario será destinado a un Reforzo nun grupo de
3º da ESO e a tarefas de biblioteca.
● Sonia Pérez Amado, que impartirá clase en tres grupos de 2º da ESO, en
dous grupos de 4º e no Desdobre de 4º.
● Carolina Pérez Capelo, que impartirá clase nos catro grupos de 3º da ESO e
nos dous grupos de 1º de Bacharelato.
Con respecto a esta materia , a ESO debe favorecer valorar a importancia da lingua
como único medio para acceder ó coñecemento, o seu correcto uso como instrumento
de comunicación oral e escrita, e como instrumento para a creación artística; así como
a toma de conciencia da importancia de posuír un idioma e unha literatura propia e o
coñecemento da súa situación.
3
No bloque de lingua e sociedade, o alumnado debe comprender e valorar
positivamente a realidade plurilingüe en que nos movemos, coñecer a realidade
lingüística de Galicia, superando os prexuízos que bloquean o uso do galego en
determinados contextos.
O coñecemento da literatura perseguirá varias finalidades: a capacitación
comunicativa do alumnado, ao fornecerlle modelos de lingua, a apreciación da súa
dimensión estética, o coñecemento da súa evolución histórica e o aumento da súa
creatividade.
O obxectivo do que partiremos para o achegamento á literatura será a lectura, como
fonte de pracer e de formación, a partir de textos que resulten de interese para
alumnas e alumnos, e que sexan a manifestación da nosa cultura.
Canto aos bloques de comunicación e de funcionamento da lingua, consideramos
importante que a aprendizaxe da lingua oral e da lingua escrita se efectúen en
estreita relación, xa que se apoian mutuamente, e as deficiencias na primeira (mala
entoación, pobreza léxica, incoherencia, etc.) aparecen reflectidas na segunda. Así
pois, o traballo basearase en actividades interdependentes e complementarias
encamiñadas á correcta comprensión e creación de textos orais e escritos, asimilando
as normas que rexen a nosa lingua.., e as pautas que os rexen.
Neste traballo incorporaremos novas técnicas (procura de información en redes
informáticas, uso dos correctores ortográficos, etc.), cando os medios o permitan,
que veñen sumarse ás estratexias tradicionais (uso dos dicionarios, bibliotecas, etc.),
favorecendo o traballo colaborativo.
Nesta tarefa, non podemos esquecer que a aprendizaxe lingüística non se fai só na
clase de Lingua galega e Literatura, senón que outros axentes, como os medios de
comunicación, a familia, os compañeiros/as e os profesores/as doutras áreas, inciden
na adquisición das habilidades comunicativas do alumnado. Faise necesario, polo tanto,
atender á realidade do noso centro e deseñar aprendizaxes válidas para todos e cada
un dos alumnos e alumnas.
4
Cabe sinalar tamén que cómpre traballar en equipo co resto do profesorado para
converter o centro nun lugar que ofreza contextos comunicativos diversos en galego
que lle fornezan ao alumnado modelos lingüísticos adecuados a cada situación, e
favorezan as interaccións entre iguais de maneira organizada. O traballo por
proxectos que impliquen varias disciplinas é, neste sentido, de grande utilidade.
Fundamentalmente, é preciso asegurar a coordinación do profesorado de Lingua
Galega co que imparte as outras linguas no centro: faise preciso buscar a a
sincronización, a complementariedade das programacións, a unificación de criterios e
evitar repeticións innecesarias dos aspectos máis teóricos, o uso de terminoloxías
diverxentes para referirse aos mesmos fenómenos, causa de enorme confusión, etc.
Sobre todo, hai que buscar a maneira de rendibilizar os coñecementos que teñen os
estudantes, aproveitando todos os contidos adquiridos. Unha proposta didáctica
integradora asegura a transferencia de saberes entre elas.
Por todo o anterior, este Departamento buscou a colaboración con outros
departamentos para establecer o léxico traballado (co profesorado de Bioloxía...), os
traballos propostos (co profesorado de TIC), a sincronización de contidos de
Literatura (co profesorado de Música, Historia...); de toda esta intercomunicación,
cabe resaltar o traballo conxunto co Departamento de Lingua Española, co que
acordamos criterios, reparto de contidos, temporalización...
5
2. OBXECTIVOS DIDÁCTICOS DE ETAPA
Os obxectivos desta programación están basados nos obxectivos xerais de etapa e
área que contempla a LOMCE, adaptados para este centro, e son os que seguen:
● Coñecer e respectar a realidade plurilingüe e pluricultural do Estado español, de
Europa e do mundo actual, ser consciente da riqueza que representa e entender as
situacións que provoca o contacto de linguas.
● Coñecer os diferentes estatus das linguas e entender as causas que o provocan.
● Coñecer as variedades xeográficas, sociais..., para evitar os estereotipos que
supoñen xuízos de valor.
● Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua galega,
afirmándoa como propia de Galicia, así como as que hoxe condicionan o seu uso, de
xeito que o alumnado estea en disposición de superar os prexuízos que supoñan
obstáculos para a súa utilización en calquera contexto e situación.
● Comprender e elaborar textos, orais e escritos, de diferentes tipos asimilando as
súas claves.
● Achegarse ós medios de comunicación e ós principais xéneros xornalísticos.con
sentido crítico.
● Coñecer as normas ortográficas, gramaticais..., da lingua galega, e aplicar este
coñecemento para comprender textos orais e escritos e mais para escribir e falar
con adecuación, coherencia e corrección.
● Expresarse oralmente e por escrito de xeito correcto, coherente, creativo e
adecuado aos distintos contextos, adoptando actitudes de respecto e de
colaboración cos demais, e desbotando os usos discriminatorios.
● Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e
analizar información e mais para redactar ou expoñer textos propios do ámbito
académico.
● Utilizar criticamente e con progresiva autonomía as bibliotecas, os medios de
6
comunicación social e as TIC para obter, interpretar, elaborar e valorar
informacións de diversos tipos e opinións diferentes.
● Ler con fluidez, consolidar o hábito lector e facer da lectura fonte de pracer, de
enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo.
● Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre as convencións de
cada xénero, os temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos.
● Aproximarse ao coñecemento do patrimonio literario e valoralo como un xeito de
simbolizar a experiencia individual e colectiva en diferentes contextos histórico-
culturais.
7
3. COMPETENCIAS CLAVE
Competencia en comunicación lingüística
● Adquisición de destrezas que permitan o uso pleno da lingua nun amplo abano de
contextos.
● Creación de diferentes tipos de textos orais e escritos con corrección e
adecuación ás diferentes situacións comunicativas.
● Comprensión de diferentes tipos de textos orais e escritos e asimilación das
ideas principais e secundarias.
● Adopción dun sentido analítico e crítico ante as mensaxes propias e alleas.
Competencia sociais e cívicas
● Análise crítica da realidade.
● Rexeitamento dos termos discriminatorios e ofensivos.
● Emprego da linguaxe como fonte de diálogo respectuoso e non de confrontacion.
● Adquisición de destrezas para compartir e respectar opinións, saberes,
referencias culturais..., diferentes.
● Utilización da linguaxe como ferramenta para analizar problemas, elaborar plans
e tomar decisións.
Competencia dixital
● Utilización de ferramentas en soportes variados para mellorar as habilidades
de obtención de información: dicionarios, correctores ortográficos,
enciclopedias, xornais dixitais, bibliotecas virtuais, catálogos de publicacións...
● Adquisición dos coñecementos axeitados para seleccionar, analizar
criticamente, organizar, relacionar e sintetizar a información co fin de
transformala en coñecemento.
Conciencia e expresión cultural
● Creación, comprensión e valoración con criterio, de todo tipo de manifestacións
8
artísticas.
● Coñecemento e valoración da diversidade lingüística como unha riqueza cultural.
● Coñecemento e valoración da literatura, especialmente a galega, como unha
manifestación artística máis, en conexión coas outras artes.
Competencia para aprender a aprender
● Valoración da lectura e a escrita como fontes de enriquecemento propio.
● Perfeccionamento da lectura comprensiva.
● Selección e interpretación correcta da información.
● Organización das ideas mediante resumos e esquemas.
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor
● Intervención en diferente situacións de comunicación.
● Participación nas diferentes actividades propostas.
● Lectura de obras literarias que estimulen a imaxinación e fomenten a
creatividade.
● Uso, de xeito progresivamente autónomo, dos medios de comunicación, das
tecnoloxías da información e da comunicación e da biblioteca, cunha actitude
crítica ante as mensaxes recibidas.
● Localización e selección da información.
Competencia en Matemáticas, Ciencias e Tecnoloxía
● Uso de métodos científicos (observación, dedución...), para adquirir e
discriminar coñecementos.
● Interpretación e comprensión de táboas, gráficos...
● Interpretación e comprensión de porcentaxes e outras cifras.
● Comparar datos e sacar conclusións.
9
4. CONTIDOS E TEMAS TRANSVERSAIS
Cando falamos de contidos, falamos dos coñecementos escolares necesarios para
desenvolver os obxectivos xerais. En cada un dos cursos expoñeremos de forma
detallada os contidos que se traballarán na aula. Tratamos neste apartado os contidos
transversais.
Temos presente que os obxectivos esenciais da educación actual non se limitan á
formación cultural do alumnado, senón que inclúen, ademais, a formación cívico-ética
dos alumnos e das alumnas en todos aqueles valores ós que aspira a sociedade.
Por iso, asumimos esta última tarefa, non como un anexo ou complemento, senón
como algo inherente e intrínseco ao propio Proxecto e que podemos resumir nos
seguintes ámbitos:
● Educación Moral e Cívica.
● Educación para a Paz.
● Educación para a Saúde e a Calidade de Vida.
● Educación para a Igualdade.
● Educación Ambiental.
● Educación Sexual.
● Educación do Consumidor.
● Educación para o Lecer.
● Educación Viaria.
Para o tratamento destes contidos transversais axudarémonos do Plan Lector e das
TIC. Propoñeremos traballos aproveitando as diferentes conmemoracións (Día da Paz,
Día da muller...) e faremos as conseguintes exposicións.
10
5. PLAN LECTOR
Entre os obxectivos que este Departamento quere acadar cos seus alumnos están os
que seguen:
● A lectura fluída, comprensiva e crítica de diferentes textos.
● A consolidación do hábito lector, conseguindo que a lectura sexa vista como
fonte de pracer, como fonte de enriquecemento persoal e de coñecemento do
mundo.
● A aproximación ó patrimonio literario e a súa valoración como símbolo da
experiencia individual e colectiva en diferentes contextos históricos.
● A composición de textos propios tomando como modelos os textos lidos.
Para iso, levaremos a cabo estas accións concretas:
● Lectura por parte da profesora, de relatos, poemas, noticias…
Esta lectura, por unha banda, servirá para que os alumnos reflexionen
acerca das claves (entoación, pausas…) dunha lectura correcta –a única
que posibilita unha auténtica comprensión do texto- e, posteriormente,
acerca dos contidos e características do lido.
● Lectura, en voz alta, por parte do alumnado, de diferentes obras, coa
conseguinte valoración posterior de cada unha das participacións: entre
todos xulgaremos os erros e os logros de cada un dos lectores.
Tras a lectura, aproveitaremos tanto para reflexionar acerca das ideas
transmitidas, como acerca do xénero ó que pertencen...
● Lectura individual de un de dous libros propostos polas profesoras en
cada avaliación para todos os alumnos da ESO e 1º de Bacharelato. O
aproveitamento desta lectura, ben relacionada co temario da materia ou
ben cos temas transversais do currículo, será avaliado ou ben a través
dunha proba escrita ou a través dun traballo proposto pola profesora
correspondente. Os libros propostos1 serán os que seguen: 1 Os libros propostos en cada nivel son sempre os mesmos; só que nos Desdobres de 1º leranse en orde difernte para
facer un mellor aproveitamento dos exemplares dos que dispoñemos na Biblioteca.
11
1º DE ESO
1ª AVALIACIÓN
● Cando petan na porta pola noite,* X. Docampo, Xerais
● Corredora*, M. Reimóndez, Xerais
2ª AVALIACIÓN
● O cocho de carreiras Rudi Fuciños, V.W. Tim, Galaxia
● O raio veloz, Agustín Fernández Paz, Óxford
3ªAVALIACIÓN
● Tonecho de Rebordechao*, Breogán Riveiro, Galaxia
● O fío vermello*, An Alfaya, Xerais
2º DE ESO
1ª AVALIACIÓN
● Mitos gregos, M. Angelidou, Vicens Vives
● 22 segundos*, Eva Mejuto, Xerais
2ª AVALIACIÓN
● Jules Verne e vida secreta das mulleres planta*, Ledicia Costa,
Xerais
● O tempo das palabras en voz baixa, Anne Lise Grobety, Xerais
3ªAVALIACIÓN
● Cartas de inverno*, Agustín Fernández Paz, Xerais
● As lágrimas de Shiva, C. Mallorquí, Rodeira
3º DE ESO
1ª AVALIACIÓN
•O corazón de Xúpiter*, L. Costas, Xerais
•Unha primavera para Aldara, T. Moure, Xerais
12
2ª AVALIACIÓN
•Erros e Tánatos*, G. Navaza Xerais•O que sei do silencio*, A. Maceiras, Xerais
3ªAVALIACIÓN
•Miña casiña, meu lar, Edelvives
•A tumba de Breogán, A. Albes, Demo
4º DE ESO
1ª AVALIACIÓN
•Cousas*, Casteao
•Comedia bífida*, Núñez Singala, Galaxia
2ª AVALIACIÓN
•Corredores de sombras*, A. Fernández Paz, Xerais
•A sombra descalza*, A. Alfaya, Xerais
3ªAVALIACIÓN
•Chamábase Luis*, M. Mayoral, Xerais
•Senlleiras*, A. Yáñez, Galaxia
1º DE BACHARELATO
1ª AVALIACIÓN
•A arte de trobar*, S. Lopo, Xerais
•Made Galiza*, S. Sende, Galaxia
2ª AVALIACIÓN
•Beleza bermella*, A. Portabales, Galaxia
13
•Pepa a Loba, C. G. Reigosa, Xerais
3ªAVALIACIÓN
•Infamia*, Ledicia Costas, Xerais
•O único que queda é o amor*, A. Fdez. Paz, Xerais
Os libros marcados con asterisco están dispoñibles en formato electrónico
na plataforma GALICIALE.
Todos están dispoñibles na biblioteca do centro.
Fóra xa da lectura, pero relacionada con ela:
● O alumnado comentará os libros lidos dentro e fóra da aula, co fin de
facer recomendacións ós seus compañeiros e incentivar así esta
actividade, e co fin de debater sobre as lecturas comúns.
● Faremos traballos sobre as obras lidas (murais, presentacións,
videopoemas...)
● Colaboraremos cos outros departamentos (de Música, de Plástica...) na
representación, na ilustración..., de creacións propias e alleas.
● A partir dos textos lidos e comentados, os alumnos elaborarán os seus
(cantigas, relatos, cómics…), a partir das claves asimiladas, aproveitando
diferentes festas e conmemoracións, o Samaín, o Entroido...
● Neste ano, en concreto, investigaremos, leremos e traballaremos a obra
de Carvalho Calero, autor homenaxeado nas Letras Galegas 2020.
● Participaremos en concursos literarios, en colaboración co Equipo da
Biblioteca, co Departamento de Dinamización...
Xa para rematar, sinalar:
● Para levar a cabo este plan lector, intentaremos familiarizar ós alumnos
coas bibliotecas (do centro, dixitais...) visitándoas, desentrañando o seu
funcionamento, co fin de que acaden a autonomía necesaria que lles
14
permita aproveitar as posibilidades que lles ofrecen.
● Na escolla das obras primarán os intereses e a madureza dos alumnos,
os obxectivos perseguidos polo profesor e a coordinación con outros
departamentos.
● Os alumnos da ESO participarán da Hora de Lectura do centro: cada día
lerán 20 minutos de xeito individual a obra que eles escollan libremente.
6. TRATAMENTO DAS TIC
Entre os obxectivos que este departamento quere acadar cos seus alumnos están os
que seguen:
● O emprego do ordenador como unha ferramenta máis de traballo.
● O emprego do ordenador como fonte de información: os dicionarios, as
enciclopedias, os xornais, as bibliotecas…, na rede.
● A adquisición dos coñecementos axeitados para seleccionar, organizar,
relacionar e sintetizar a información.
● A necesidade de contrastar a información obtida e a necesidade de reflexión e
actitude crítica ante ela, co fin de transformala en coñecemento.
● O emprego do ordenador para o tratamento e a almacenaxe da información
obtida.
● A elaboración de traballos co ordenador.
Para isto, este departamento, levará a cabo, cos seus alumnos, estas accións
concretas:
● O traballo cos ordenadores, como unha ferramenta máis.
● A toma de contacto coa páxina dixital e cos blogues dos profesores do centro ,
co fin de que os alumnos se familiaricen e que aproveiten as posibilidades que
lles ofrecen.
● A busca guiada de dicionarios, xornais, bibliotecas…, e doutras fontes de
información que proporcionan as novas tecnoloxías.
15
● A busca de información acerca dun tema concreto (O Día das Letras, o Día da
Muller…), nun primeiro momento, guiada por un cuestionario elaborado polo
profesor e, nun segundo momento, de xeito autónomo.
● O tratamento da información (a necesidade de contrastar, de seleccionar o
relevante…) e a súa almacenaxe.
● A elaboración de traballos.
● Unha vez mais , os temas propostos serán escollidos atendendo ó gusto e á
madurez do alumnado e atendendo ós obxectivos perseguidos polo profesor.
Este Departamento conta cun páxina dixital no que os alumnos poderán atopar
materiais e actividades relacionadas co tratado nos diferentes cursos. A páxina faise
especialmente importante para os alumnos de 3º e 4º que, ó non ter libro de texto,
contarán, na páxina web creada por unha das profesoras que imparte clase neses
niveis, co material necesario para preparar a materia.
O seguimento deste plan quedará supeditado á dispoñibilidade dos ordenadores do
centro.
16
7. EDUCACIÓN EN VALORES E PLAN DE CONVIVENCIA
Dende o Departamento de Lingua e Literatura Galegas, consideramos que o noso papel,
o dos profesores, non pode esquecer a formación dos nosos alumnos como persoas con
valores sobre os que sustenten as súas opinións e as súas condutas.
Intentaremos fomentar, nos nosos alumnos, valores, entre eles e principalmente, a
tolerencia e o respecto ó que pensa ou é diferente (por razóns de idade, sexo,
nacionalidade...) e o rexeitamento de calquera forma de maltrato e discriminación.
Para isto, reflexionaremos acerca da nosa experiencia real, na aula, no entorno, e
servirémonos de lecturas, de películas, de busca de información coa posterior
elaboración de traballos e exposición dos mesmos, moitas veces, aproveitando
conmemoracións sinaladas, como O día da muller traballadora, O Día da Paz...
Pero todo isto, as lecturas, o visionado de películas..., ten que ir acompañado dunha
segunda parte: a reflexión e a posta en relación coa propia experiencia dos alumnos,
único xeito, segundo cremos, de interiorizar todos eses valores que queremos
transmitir, e é aquí onde entra en xogo outra actividade: o debate na aula.
Xa para rematar, dicir que con todo isto, estaremos contribuíndo a mellorar a
convivencia escolar, pois o fomento destes valores axudará a mellorar as relacións, a
conseguir a integración de todo o alumnado e, en definitiva, a evitar conflitos.
17
8. METODOLOXÍA
Ademais das decisións últimas que o equipo docente debe tomar en torno á
organización do ambiente físico (espazos, materiais e tempos), á selección e utilización
dos recursos didácticos, ós agrupamentos dos alumnos, etc., xiraremos en torno a
unha regra básica: a necesidade de que os alumnos e as alumnas realicen aprendizaxes
significativas e funcionais. Para iso, asumimos os seguintes principios:
Só cunha actitude favorable conseguirase aprender significativamente.
As interaccións de profesorado e alumnado facilitan a construción de
aprendizaxes significativas. Ao mesmo tempo, favorecen os procesos de
socialización.
O proceso de ensino-aprendizaxe debe conectar coas necesidades, intereses,
capacidades e experiencias da vida cotiá dos alumnos e as alumnas.
Deben potenciarse as relacións entre as aprendizaxes previas e as novas.
É importante que os contidos escolares se agrupen en torno a núcleos de
interese para o alumnado e que se aborden en contextos de colaboración e
dende ópticas con marcado carácter interdisciplinar.
A selección e organización dos contidos na etapa persegue que o alumnado
progrese e se perfeccione de forma sistemática na súa competencia
comunicativa e que, de forma simultánea, incremente progresivamente os seus
coñecementos acerca da lingua, os sistemas de comunicación verbal e non verbal
e a literatura.
As diversas destrezas e a súa concreción na comprensión e produción de
distintos tipos e subtipos de textos, secuéncianse para que accedan a distintos
niveis de complexidade atendendo á madurez do alumnado, conforme ao seu
desenvolvemento por idades e dentro, tamén, do mesmo grupo de idades.
O dominio das destrezas básicas atopa na reflexión sobre a lingua un
instrumento clave para a súa aprendizaxe e consolidación, ao mesmo tempo que
permite o coñecemento dunha importante disciplina científica. A metodoloxía
18
considera e prioriza esa reflexión co obxecto de facilitar e consolidar as
destrezas básicas.
Existe unha estreita relación entre o cultivo da imaxinación e a creatividade e a
aprendizaxe da Lingua e a Literatura. A resolución dos problemas que presenta
a comunicación esixe estratexias de creatividade. Por outro lado, a literatura
como expresión artística é un exercicio permanente de creatividade e de
comprensión dos seus mecanismos.
O coñecemento, dominio e adquisición da lingua atopa na lectura un dos seus
mellores instrumentos. Así é necesario animar e predispoñer o alumnado cara á
lectura, adestrándoo na técnica lectora, e sobre todo transmitíndolle o gusto
polo acto de ler. Tanto os textos que integran os materiais didácticos como o
ensino da literatura deben dirixir os seus esforzos a tal fin.
8.1 A ATENCIÓN Á DIVERSIDADE
A atención á diversidade do alumno dentro dun ensino comprensivo, debe
entenderse como un conxunto de medidas planificadas para procurarlle contextos de
aprendizaxe que favorezan ao máximo a socialización e o proceso individual de
adquisición dos coñecementos necesarios.
A nosa intervención educativa cos alumnos e alumnas asume como un dos seus
principios básicos ter en conta os seus diferentes ritmos de aprendizaxe, así como os
seus distintos intereses e motivacións.
A metodoloxía empregada debe adaptarse a cada grupo e situación, facendo
rendible ao máximo os recursos dispoñibles. Como consecuencia disto, a metodoloxía
máis apropiada será diferente en todo momento, pois dependerá do que vaiamos
ensinar. Para levar unha proposta de aprendizaxe á aula é necesario ter en conta unha
serie de aspectos: A quen vai dirixida a programación? Con que medios contamos? De
canto tempo dispoñemos? Número de alumnos?...
19
8.2. ALUMNOS CON NECESIDADES EDUCATIVAS ESPECIAIS (NEE)
A variedade destes alumnos nos cursos da ESO é moi ampla (alumnos con limitacións
de natureza física, psíquica ou sensorial; alumnos con sobredotación; alumnos
estranxeiros; alumnos cun historial escolar e social que proporcionou “lagoas” que
impiden a adquisición de novos contidos e, á súa vez, provocan desmotivación,
desinterese e rexeitamento,…), polo que nos limitaremos a enunciar os principios que
deben rexer o seu tratamento en canto á nosa programación.
Na organización da resposta educativa ao alumno con NEE hai que ter en conta que
participa todo o persoal do centro, xa que a planificación e o desenvolvemento do
currículo e a dispoñibilidade de medios humanos e naturais non dependerán só do
profesor de Lingua e Literatura Galegas.
Estas actuacións concretaranse despois da Avaliación Inicial, co fin de que
participen nesta decisión o Equipo de Orientación e a Xunta de Avaliación
correspondente.
A elaboración de Reforzos, Adaptacións Curriculares Individualizadas ou outras
adaptacións, (do formato e do tempo do exame...) están precedidas dunha avaliación
das NEE do alumno e dunha proposta específica elaborada en colaboración co
Departamento de Orientación, e a conseguinte modificación dos criterios de
avaliación.
A nosa actuación irá encamiñada aos principios de non discriminación e normalización
educativa, coa finalidade de conseguir a súa integración.
Habitualmente realizarase a escolarización destes alumnos na aula ordinaria,
excepto para situacións que requiran un tratamento moi especial. Por iso é
conveniente ter moi en conta a correcta ubicación do alumno , a súa incorporación en
grupos heteroxéneos na realización de proxectos,…
Xa só subliñar que, para unha gran parte destes alumnos é imprescindible contar con
recursos adecuados para paliar as súas carencias , pero, ademais, é moi importante
contar con persoas especialistas.
20
Neste curso haberá Desdobres de Lingua Galega en tres grupos de 1º de ESO e nun
grupo de 4º, que recollerá os alumnos procedentes do PMAR e outros que, en cursos
anteriores amosaron carencias nesta e noutras materias.
Pola contra, non Haberá Agrupamentos nin PMAR, pero si confiamos en contar cos
profesores de apoio con aqueles alumnos que o precisen.
8.3.MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS
Os recursos e materiais didácticos son os instrumentos que facilitan a realización
das actividades e garanten actividades educativas máis atractivas, diversificadas e
eficaces. Nós empregaremos:
Libro de texto de 1º da ESO Lingua galega e Literatura da editorial TEIDE
(última edición).
Libro de texto de 2º da ESO de Lingua galega e Literatura da editorial TEIDE
(última edición).
Libro de texto de 2º de Bacharelato Lingua galega e Literatura do Consorcio
Editorial (última edición).
Apuntamentos elaborados polas profesoras.
Libro de texto de 1º de Bacharelato Lingua galega e Literatura do Consorcio
Editorial (última edición), como apoio ós apuntamentos.
Outros materiais elaborados polos profesores que imparten esta materia.
Libros de lectura.
Prensa.
Pizarra.
Aula virtual e blog do Departamento.
Pantalla dixital e materiais proporcionados polas novas tecnoloxías (se contamos
cos medios precisos).
21
9. AVALIACIÓN, CRITERIOS E PROCEDEMENTOS
Mediante a avaliación obtemos información precisa e obxectiva que nos permite
tomar decisións para a mellora do proceso de ensino–aprendizaxe, porque o seu fin non
é simplemente a cualificación dos alumnos/as, senón a valoración do proceso de ensino
do grupo de alumnos concreto.
A avaliación debe estar integrada no proceso de ensino–aprendizaxe, non é
simplemente o exame que se fai ó final dunha unidade ou dun bloque de unidades. Así
pois, o proceso desenvólvese a través de:
• Unha avaliación inicial que servirá para detectar as posibles dificultades e
adaptar as actividades e metodoloxía previstas á realidade.
• Unha avaliación formativa ou do proceso que terá en conta todos os elementos
da programación.
• Unha avaliación sumativa ou final que establecerá os resultados ao termo do
proceso total de aprendizaxe, con respecto á consecución dos obxectivos.
A avaliación é o elemento do proceso educativo que máis interesa e preocupa aos
alumnos e alumnas e ás propias familias, e, por iso, expoñemos a continuación, os
aspectos que teremos en conta en cada unha das avaliacións:
1. O traballo diario: No traballo diario valorarase a actitude na aula, a atención
e participación positiva e a realización de exercicios e traballos (orais e
escritos) así como a súa entrega nos prazos acordados; se algún destes
exercicios e traballos se realiza en grupo, valorarase o sentido de traballo en
equipo, a planificación, o respecto polos compañeiros e as iniciativas propias.
Os alumnos deberán manter un caderno adicado ao seguimento da materia,
tanto dos apuntamentos recibidos na clase como dos traballos propostos. No
mesmo é fundamental a limpeza, a orde, a corrección, a cantidade de material
recompilado, a expresión, a ortografía…
O traballo diario repercutirá un 15% da nota de avaliación para o alumnado de
ESO e un 10% para o alumnado de Bacharelato.
22
2. Os exames ou outras probas de avaliación:
○ Arredor dunha unidade ou dun bloque de unidades do currículo.
O resultado obtido suporá un 70% da nota de avaliación para o alumnado da
ESO, un 80% para o alumnado de 1º de Bacharelato e un 90% para o
alumnado de 2º de Bacharelato.
○ Arredor de un dos libros de lectura propostos por avaliación.
O resultado obtido suporá un 15% da nota de avaliación para os alumnos da
ESO e un 10 % para os alumnos de 1º de Bacaharelato (en 2º de Bacharelato
non haberá libros de lectura que se contabilicen para a anota).
Nestes exames e probas, espérase que o alumno responda dun modo razoado,
conciso, claro e correcto ás cuestións que se lle formulen, tendo en conta que
non só se valorarán os contidos senón tamén o xeito de expresalos, a
presentación, a corrección ortográfica...; en concreto, con respecto a este
último aspecto, sinalar que as incorreccións (ortográficas, gramaticais...)
descontarán (ata un máximo de 2 puntos), 0.1 ou 0.2, dependendo da súa
gravidade, nas probas feitas polo alumnado da ESO, e, nas probas de
Bacharelato o desconto será o mesmo que se fai nas ABAU.
Se o alumno copiase nalgunha das probas obxecto de avaliación, obtería un 0
na devandita proba.
Lembrar que o ensino-aprendizaxe do galego, non pode limitarse á súa
dimensión escrita, por iso terase en conta, tamén, o emprego e a corrección
do galego falado na aula polos alumnos.
De non acadar un 5 na suma dos resultados acadados nos bloques explicados
anteriormente, a avaliación estará suspensa.
Despois de cada avaliación e deixando o tempo que se estime oportuno para a
preparación, os alumnos poderán recuperar o avaliado no bloque 2. A recuperación
levarase a cabo cubrindo principalmente os obxectivos mínimos, mediante probas
específicas de recuperación, ou ben con cuestións incluídas nas seguintes probas de
23
avaliación.
No mes de xuño os alumnos que acaden, como mínimo, un 5 e teñan, como moito,
unha avaliación suspensa, sempre e cando esta non sexa a 3ª avaliación, terán a
materia aprobada. De non ser así, os alumnos terán a materia suspensa, podendo
aprobala na proba extraordinaria de setembro.
9.1. PROCEDEMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL
Nesta avaliación inicial, tanto ou máis que valorar os contidos cos que chegan os
alumnos ó novo curso, interésanos constatar a súa competencia na comprensión e na
elaboración de mensaxes, orais e escritas.
Por iso, a nosa avaliación inicial basearase en tres probas:
● Unha proba oral, que deixará constancia da competencia na fala da lingua
galega.
● Unha proba de lectura, que servirá para detectar posibles problemas á hora
da aprendizaxe.
● Unha proba escrita coa que constataremos a capacidade de comprensión, o
nivel de coñecementos e o dominio da expresión.
9.2. ALUMNOS COA MATERIA PENDENTE. PROGRAMA DE REFORZO
O seguimento dos alumnos coa materia de Lingua e Galega Literatura pendente dun
curso anterior, será levado a cabo pola profesora do curso actual, quen estará ó seu
dispor para proporcionarlle calquera orientación ó respecto e traballo de apoio para
preparar a materia. Este traballo será entregado feito en dúas partes: a metade
despois das vacacións de Nadal e a outra metade despois das vacacións de Semana
Santa.
Os alumnos coa materia pendente, poderán aprobala, superando as probas
específicas da materia pendente: un exame final en maio ou xuño e, de non aprobaren
este, terán outro exame final en setembro.
24
Ademais, os profesores responsables poderán facer as probas parciais que
consideren oportunas.
Con respecto ó xeito de informar ós alumnos destes aspectos, ademais de publicar
a información na páxina virtual do centro e nos paneis informativos destinados para
tal fin, no mes de outubro entregaráselles unha carta (co material de apoio adxunto)
para transmitirlles a información a eles e ós seus responsables.
25
10. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS
● Exposicións dos traballos realizados polos alumnos.
● Participación en concursos.
● Excursións por itinerarios relacionados coa algunha parte do temario.
● Asistencia a conferencias, exposicións, representacións..., relacionadas coa
Lingua e Literatura galegas.
Ne momento de facer esta programación, a única actividade que está concretada é
unha viaxe a Celanova, en colaboración cos Departamentos de Música e Historia, co fin
de visitar a casa de Curros Enríquez, cos alumnos de 3º de ESO e/ou 1º de
Bacharelato.
26
11. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES
DE APRENDIZAXE
11.1. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN,
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE EN 1º CURSO DA ESO
OBXECTIVOS MÍNIMOS
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
• Comprender textos orais sinxelos da vida cotiá e do ámbito educativo (noticias
de actualidade, intervencións do/a profesor/a...).
• Facer intervencións orais con coherencia, cohesión e corrección sobre temas
cotiáns e aspectos curriculares.
• Coñecer e empregar as normas que rexen a cortesía na comunicación oral
(respectar as quendas, manifestar respecto polas opinións alleas e recoñecer e
rexeitar a linguaxe discriminatoria).
• Ler con dicción, entoación e ritmo correctos.
• Comprender e resumir as ideas principais de textos escritos sinxelos da vida
cotiá e do ámbito educativo (noticias de actualidade, textos relacionados co
currículo...).
• Identificar e elaborar textos narrativos, descritivos e dialogados;
• Elaborar textos escritos breves propios das relacións sociais (notas, avisos,
mensaxes), do ámbito educativo (exposicións, resumos) e sobre aspectos
curriculares.
• Identificar nos medios de comunicación a noticia e a entrevista e as súas
respectivas partes.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
• Aplicar as normas ortográficas e morfolóxicas básicas da lingua galega
(acentuación, puntuación, maiúsculas...).
• Coñecer as categorías e principais normas gramaticais: substantivo, adxectivo,
verbo, pronome persoal e adverbio.
27
• Empregar con soltura o dicionario.
• Empregar o vocabulario galego básico (da vestimenta, as viaxes, a paisaxe...,
desbotando castelanismos.
• Identificar e empregar sinónimos, termos contrarios, campos semánticos e
familias léxicas.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
• Coñecer datos básicos sobre a diversidade lingüística do mundo e
particularmente da Estado.
• Coñecer a realidade lingüística de Galicia e comprender as súas circunstancias
sociais .
• Valorar a diversidade lingüística como unha fonte de riqueza e identificar os
estereotipos e prexuízos lingüísticos.
• Comprender o valor da normalización e da normativización.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
• Valorar positivamente a lectura como medio de información e como fonte de
pracer
• Ler textos literarios de forma comprensiva.
• Identificar os textos literarios e os seus xéneros principais.
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Pausas, pronuncia
e entoación para
unha lectura
adecuada.
● Tema e subtemas
de textos orais e
escritos.
● Ler con corrección e
comprender o lido,
captando a idea principal e
as secundarias
● Utilizar a lingua galega
oralmente e por escrito,
da forma máis axeitada
● Le con corrección, con
pausas, dición e entoación
adecuada.
● Comprende e saca a idea
principal de textos orais e
escritos.
● Recoñece as
28
● Os texos:
definición e
características (a
narración, a
descrición...)
● A noticia e a
entrevista:
características e
partes.
● As exposicións, as
instrucións, as
cartas, as
mensaxes,os
resumos.
● Comentarios de
textos. Partes,
ideas principais e
ideas secundarias.
● Os conectores
textuais, a
concordancia e
orde no texto.
situación comunicativa
● Recoñecer as
características e os
recursos propios de
diferentes tipos de
textos.
● Extraer información e
identificar os enunciados
nos que aparece explícito o
tema central e distinguir
as partes do texto.
● Realizar exposicións orais
e escritas claras e ben
estruturadas.
● Redactar exemplos dos
textos vistos, respectando
as súas características.
● Comprender a función e o
significado de conectores.
● Respectar a concordancia.
● Ordenar e agrupar
contidos.
características e os
recursos propios de
diferentes tipos de
textos.
● Distingue e elabora
textos narrativos,
descritivos e dialogados...
● Redacta cartas,
resumos..., seguindo as
súas características
● Constrúe textos escritos
con adecuación, cohesión
e corrección.
● Extrae información de
diferentes textos e
identifica os enunciados
nos que aparece explícito
o tema central e distingue
as partes do texto.
● Emprega os conectores
adecuados.
● Planifica, ordena e expón
as ideas sobre un tema.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Signos de
puntuación.
● Coñecer o emprego
de cada un dos signos
● Puntúa adecuadamente
diferentes textos.
29
● Fonemas
distintivos do
galego.
● O alfabeto.
Repaso de
ortografía
(emprego de H, B,
V, de grupos
cultos...)
● Regras de
acentuación. O
acento diacrítico.
● Ditongos,
tritongos e hiatos
● Principais tipos de
palabras:
Identificación e
formas de
substantivos,
adxectivos,
pronomes
persoais, verbos e
adverbios.
● Vocabulario básico
(a vestimenta, a
paisaxe, os
deportes...)
● A prefixación e a
de puntuación.
corrección.
● Puntuar
correctamente
textos escritos.
● Coñecer e empregar
correctamente as
distintas grafías.
● Coñecer e aplicar
correctamente as
regras de
acentuación
● Recoñecer e analizar
correctamente as
distintas clases de
palabras.
● Coñecer e aplicar
correctamente as
normas gramaticais.
● Asimilar e utilizar en
distintos contextos o
vocabulario básico .
● Identificar os
constituíntes das
palabras e as súas
relacións.
● Utilizar
produtivamente o
● Identifica e pronuncia
correctamente os fonemas
distintivos do galego.
● Escribe respectando as normas
ortográficas.
● Aplica correctamente as regras
de acentuación
● Explica e e aplica correctamente
as normas gramaticais que
afectan ás palabras vistas.
● Recoñece e analiza
correctamente as distintas
clases de palabras.
● Utiliza en distintos contextos, o
vocabulario básico .
● Desbota os castelanismos dos
textos propios e alleos.
● Coñece o significado dos prefixos
e sufixos.
● Identifica tipos de palabras
polos seus constituíntes.
● Crea familias e campos léxicos.
● Busca no dicionario e noutras
fontes de consulta de forma
eficaz.
● Define aplicando as claves das
definicións, os conceptos
estudados.
30
sufixación. As
familias léxicas.
● A definición.
● Oracións
asertativas,
interrogativas...
dicionario e outras
fontes de consulta.
● Realizar definicións.
● Relacionar tipo de
oración con intención
comunicativa.
● Indica a intención comunicativa
que hai en cada un dos tipos de
oracións.
● Entoa e escribe correctamente
os diferentes tipos de oracións.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● A lingua como
sinal de
identidade.
● O feito
plurilingüe e
pluricultural no
mundo e no
Estado español.
● A situación legal
das linguas de
España
● A situación do
galego. Os
prexuízos
lingüísticos.
● A diglosia e a
normalización.
● As variedades e
os rexistros
● Entender a relación
entre lingua e
identidade.
● Entender a
realidade lingüística
de Galicia e
relacionala co feito
plurilingüe e
pluricultural de
España e do mundo.
● Identificar e
entender o
funcionamento dos
prexuízos
lingüísticos.
● Recoñecer as
variedades
lingüísticas.
● Comprender o valor
● Argumenta o valor das linguas
como sinal de identidade.
● Coñece e valora positamente o
plurilingüismo de España e do
mundo.
● Pon exemplos do feito plurilingüe
e pluricultural de España e do
mundo.
● Sitúa no seu territorio as linguas
estatais.
● Describe a situación de cada unha
das linguas (oficial, non oficial,
maiorizada, minorizada).
● Describe a realidade lingüística
de Galicia
● Identifica e pon exemplos dos
prexuízos lingüísticos e explica o
seu funcionamento.
● Recoñece e elabora mostras das
31
linguísticos.
● A normativización
lingüística.
da normativización
como punto de
encontro.
variedades lingüísticas.
● Normativiza textos das
diferentes variedades.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Peculiaridades da
lingua literaria en
relación con outros
niveis da lingua.
● Características da
poesía e do teatro.
● Comentarios de
textos. Ideas
principais e ideas
secundarias.
● Emprego das Tic,
Bibliotecas..., como
fonte de información.
● Elaboración de
traballos de
información.
● Elaboración de textos
literarios propios.
● Recoñecer as
peculiaridades da
lingua literaria en
relación cos outros
niveis da lingua.
● Diferenciar mostras
dos diferentes
xéneros.
● Comentar
tematicamente e
formalmente mostras
dos diferentes
xéneros.
● Subliñar ideas
principais e
secundarias.
● Elaborar traballos de
investigación
empregando as Tic.
● Recoñece as peculiaridades
da lingua literaria en
relación cos outros niveis da
lingua.
● Elabora textos literarios
propios atendendo ás
características de cada tipo.
● Analiza a rima e a métrica
dos poemas.
● Identica os elementos do
teatro nunha obra dada.
● Investiga sobre un tema
dado contrastando
información.
● Crea unha mostra literaria
propia axustándote ás
características propias
deste tipo de textos.
32
11.2 OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES
DE APRENDIZAXE EN 2º CURSO DA ESO
OBXECTIVOS
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
• Comprender textos orais sinxelos da vida cotiá e do ámbito educativo
(esquemas, resumos, instrucións, intervencións do/a profesor/a...).
• Facer intervencións orais con coherencia, cohesión e corrección sobre temas
cotiáns e aspectos curriculares.
• Coñecer e empregar as normas que rexen a cortesía na comunicación oral
(respectar as quendas, manifestar respecto polas opinións alleas e recoñecer e
rexeitar a linguaxe discriminatoria).
• Ler con dicción, entoación e ritmo correctos.
• Comprender e resumir as ideas principais de textos escritos sinxelos da vida
cotiá e do ámbito educativo (noticias de actualidade, exposicións, textos
relacionados co currículo...).
• Identificar e elaborar textos narrativos, descritivos e dialogados;
• Elaborar textos escritos breves propios das relacións sociais (cartas, diarios,
solicitudes), do ámbito educativo (argumentacións, resumos) e sobre aspectos
curriculares.
• Identificar nos medios de comunicación a noticia, a crónica e a reportaxe, e as
súas respectivas partes.
BLOQUE 2: O FUNCIONAMENTO DA LINGUA
33
• Aplicar as normas ortográficas e morfolóxicas básicas da lingua galega
(acentuación xeral, acentuación de diacríticos, puntuación, maiúsculas...).
• Coñecer as particularidades da fonoloxía do galego.
• Coñecer as categorías gramaticais substantivo, adxectivo, verbo, pronome
persoal e adverbio.
• Empregar con soltura o dicionario e outras fontes de información.
• Empregar o vocabulario básico traballado (xentilicios, tempo atmosférico...) e a
toponimia oficial de Galicia.
• Recoñecer o significado de frases feitas de uso corrente.
• Coñecer os procedementos para formar palabras: composición e derivación
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
• Coñecer as linguas do Estado e a súa situación legal.
• Reflexionar sobre situación social e política das linguas en Galicia.
• Identificar os prexuízos lingüísticos.
• Coñecer as principais variedades xeográficas da lingua galega e algunhas das
súas características.
• Coñecer a necesidade de normalización e normativización lingüística.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
• Ler textos literarios de forma comprensiva e expoñer unha opinión persoal
sobre eles.
• Diferenciar e caracterizar textos narrativos, poéticos e teatrais.
34
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Pausas, pronuncia
e entoación para
unha lectura
adecuada.
● Tema e subtemas
de textos orais e
escritos.
● Os texos:
definición e
características (a
narración, a
descrición...)
● Textos
expositivos,
instrutivos e
argumentativos.
● Textos
académicos:os
esquemas e os
resumos.
● Textos persoais:
cartas, avisos,
diarios,
solicitudes.
● Textos
● Ler con corrección
e comprender o
lido, captando a
idea principal e as
secundarias
● Utilizar a lingua
galega oralmente
e por escrito, da
forma máis
axeitada situación
comunicativa
● Recoñecer as
características de
diferentes tipos
de textos.
● Identificar os
distintos tipos de
textos vistos e as
súas
características.
● Crear diferentes
tipos de textos
respectando as
súas
características.
● Le con corrección, con pausas,
dición e entoación adecuada.
● Comprende e saca a idea principal
de textos orais e escritos.
● Recoñece as características de
diferentes tipos de textos.
● Distingue e elabora textos
narrativos, descritivos e
dialogados...
● Fai exposicións de temas, seguindo
as pautas.
● Intervén en debates, centrándose
no tema e argumentando, con
coherencia.
● Intervén respectando as normas
que rexen a cortesía na
comunicación oral (respecta as
quendas, manifesta respecto polas
opinións alleas e recoñece e
rexeitara linguaxe discriminatoria)
● Comprende as instrucións.
● Identifica nos medios de
comunicación, mostras dos
distintos tipos de xéneros
xornalísticos.
35
xornalísticos: a
noticia, a crónica e
a reportaxe.
● Lectura crítica de
textos
periodísticos.
● Os conectores
textuais, a
concordancia e
arde no texto.
● Comentarios de
textos. Ideas
principais e ideas
secundarias.
● Extraer
información e
identificar os
enunciados nos
que aparece
explícito o tema
central e
distinguir as
partes do texto.
● Realizar
exposicións orais
e escritas claras e
ben estruturadas.
● Identifica mostras dos xéneros
xornalísticos.
● Opina argumentando, a partir dun
texto.
● Desbota prexuízos.
● Elabora esquemas, resumos,
cartas, avisos..., con adecuación,
cohesión e corrección, e
respectando as súas
características.
● Extrae información de diferentes
textos e identifica os enunciados
nos que aparece explícito o tema
central e distingue as partes do
texto.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Signos de
puntuación.
● O alfabeto.
Repaso de
ortografía
(emprego de H,
B, V, de grupos
cultos...)
● Particularidades
● Coñecer o emprego de
cada un dos signos de
puntuación. corrección.
● Puntuar correctamente
textos escritos.
● Coñecer e empregar
correctamente as
distintas grafías.
● Identificar os fonemas
● Puntúa adecuadamente
diferentes textos.
● Escribe respectando as normas
ortográficas.
● Identifica nas palabras dadas
fonemas propios do galego.
● Pronuncia correctamente.
● Aplica correctamente as regras
de acentuación
36
da fonoloxía
galega.
● Regras de
acentuación. O
acento
diacrítico.
● Ditongos,
tritongos e
hiatos
● Principais tipos
de palabras:
Identificación e
formas de
substantivos,
adxectivos,
pronomes
persoais, verbos
e adverbios.
● As unidades
sintácticas.
● O sintagama:
tipos e funcións.
● Vocabulario
básico.
● A composición e
a derivación.
● A definición.
propios do galego.
● Coñecer e aplicar
correctamente as
regras de acentuación
● Recoñecer e analizar
correctamente as
distintas clases de
palabras.
● Coñecer e aplicar
correctamente as
normas gramaticais.
● Identificar palabras,
sintagmas e oracións.
● Coñecer os tipos de
sintagamas.
● Analizar sintagmas.
● Asimilar e utilizar en
distintos contextos o
vocabulario básico .
● Identificar os
constituíntes das
palabras e as súas
relacións.
● Utilizar
produtivamente o
dicionario e outras
fontes de consulta.
● Realizar definicións.
● Explica e e aplica
correctamente as normas
gramaticais que afectan ás
palabras vistas.
● Recoñece e analiza
correctamente as distintas
clases de palabras.
● Identifica oracións.
● Descompón oracións nos seus
sintagmas constituíntes.
● Descompón as palabras en
sintagmas e identifica o núcleo.
● Clasifica sintagmas nos seus
tipos.
● Utiliza en distintos contextos, o
vocabulario básico .
● Desbota os castelanismos dos
textos propios e alleos.
● Coñece o significado dos
prefixos e sufixos.
● Identifica tipos de palabras
polos seus constituíntes.
● Crea familias e campos léxicos.
● Busca no dicionario e noutras
fontes de consulta de forma
eficaz.
● Define aplicando as claves das
definicións, os conceptos
37
estudados.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● O feito
plurilingüe e
pluricultural
no mundo e no
Estado
español.
● As linguas do
estado
español: a súa
situación
legal.
● A situación
do galego. Os
prexuízos
lingüísticos.
● O galego e a
lusofonía
● A diglosia e a
normalización.
● As variedades
e lingüísticas.
● As variedades
dialectais do
galego.
● Entender a realidade
lingüística de Galicia
e relacionala co feito
plurilingüe e
pluricultural de
España e do mundo.
● Coñecer linguas
oficiais e non oficiais
de España.
● Identificar e
entender o
funcionamento dos
prexuízos lingüísticos.
● Identificar relación
entre o galego e o
portugués.
● Recoñecer as
variedades
lingüísticas.
● Coñecer e situar os
dialectos do galego
coas súas principais
características.
● Comprender o valor
● Coñece e valora positamente o
plurilingüismo de España e do mundo.
● Pon exemplos do feito plurilingüe e
pluricultural de España e do mundo.
● Sitúa no seu territorio as linguas
estatais.
● Describe a situación de cada unha
das linguas (oficial, non oficial,
maiorizada, minorizada).
● Describe a realidade lingüística de
Galicia
● Identifica e pon exemplos dos
prexuízos lingüísticos e explica o
seu funcionamento.
● Demostra, con exemplos, as
relacións entre galego e portugués.
● Recoñece e elabora mostras das
variedades lingüísticas.
● Sitúa no mapa de Galicia as
variedades dialectais do galego.
● Cita as característicass principais
dos dialectos do galego.
● Sitúa enunciados, segundo os seus
trazos, na variante dialectal
38
● A
normativizaci
ón lingüística.
da normativización
como punto de
encontro.
correspondente.
● Normativiza textos das diferentes
variedades.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Peculiaridades da
lingua literaria en
relación con
outros niveis da
lingua.
● Principais
xéneros
literarios.
● Creación de
textos literarios.
● Comentarios de
textos. Ideas
principais e ideas
secundarias.
● Recoñecer as
peculiaridades da lingua
literaria en relación cos
outros niveis da lingua.
● Diferenciar mostras
dos diferentes xéneros.
● Crear textos literarios,
respectando as
características destes.
● Comentar
tematicamente e
formalmente mostras
dos diferentes xéneros.
● Subliñar ideas
principais e secundarias.
● Recoñece as peculiaridades da
lingua literaria en relación cos
outros niveis da lingua.
● Clasifica mostras literarias
segundo o xénero.
● Elabora textos literarios
propios atendendo ás
características de cada tipo.
● Comenta formal e
tematicamente, diferentes
mostras literarias.
● Identifica temas e subtemas.
● Analiza a rima e a métrica dos
poemas.
● Identica os elementos do
teatro nunha obra dada.
39
11.3. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES
DE APRENDIZAXE EN 3º CURSO DA ESO
OBXECTIVOS MÍNIMOS
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
• Comprender textos orais sinxelos da vida cotiá e do ámbito educativo (noticias
de actualidade, exposicións, intervencións do/a profesor/a...).
• Facer intervencións orais con coherencia, cohesión e corrección sobre temas
cotiáns e aspectos curriculares.
• Coñecer e empregar as normas que rexen a cortesía na comunicación oral
(respectar as quendas, manifestar respecto polas opinións alleas e recoñecer e
rexeitar a linguaxe discriminatoria).
• Ler con dicción, entoación e ritmo correctos.
• Comprender e resumir as ideas principais de textos escritos sinxelos da vida
cotiá e do ámbito educativo (noticias de actualidade, textos relacionados co
currículo...).
• Elaborar textos escritos breves propios das relacións laborais e administrativas
(actas, convocatorias, regulamentos), do ámbito educativo (exposicións,
argumentacións sobre un tema, resumos) e sobre aspectos curriculares.
• Identificar nos medios de comunicación a noticia, a entrevista e a reportaxee
as súas respectivas partes.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
• Aplicar as normas de puntuación, ortografía e acentuación.
40
• Recoñecer as particularidades fonolóxicas da lingua galega.
• Coñecer as categorías gramaticais e as normas gramaticais que regulan os
diferentes tipos de palabras.
• Identificar a palabra, o sintagma e a oración.
• Recoñecer as funcións dentro do sintagma e da oración.
• Distinguir principais tipos de sintagmas e de oracións.
• Empregar con soltura o dicionario.
• Empregar o vocabulario galego básico , desbotando castelanismos.
• Identificar e aplicar os procedementos de formación de palabras: composición,
derivación e parasíntese.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
• Coñecer datos básicos sobre a diversidade lingüística do mundo e
particularmente da Estado.
• Coñecer as linguas peninsulares: as súas orixes, os seus territorios e as súas
situacións legais.
• Coñecer a formación do galego e a súa historia.
• Coñecer os efectos das linguas en contacto: a diglosia e as interferencias
lingüísticas.
• Valorar a diversidade lingüística como unha fonte de riqueza e identificar os
estereotipos e prexuízos lingüísticos.
• Comprender o valor da normalización.
• Recoñecer as variedades lingüísticas.
• Comprender o valor da normativización.
41
• Elaborar textos nos diferentes rexistros.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
• Valorar positivamente a lectura como medio de información e como fonte de
pracer
• Ler textos literarios de forma comprensiva.
• Identificar os textos literarios e os seus xéneros principais.
• Coñecer as diferentes etapas da literatura galega dende as orixes ó século
XIX.
• Coñecer os principais autores e obras das etapas vistas.
• Recoñecer as principais características das obras das diferentes etapas e
autores.
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Pausas,
pronuncia e
entoación para
unha lectura
adecuada.
● Tema e
subtemas de
textos orais e
escritos.
● Os texos:
definición e
característica
● Ler con
corrección e
comprender o
lido, captando a
idea principal e as
secundarias
● Utilizar a lingua
galega oralmente
e por escrito, da
forma máis
axeitada situación
comunicativa
● Le con corrección, con pausas, dición e
entoación adecuada.
● Pronuncia con corrección os fonemas
propios do galego.
● Comprende e saca a idea principal de
textos orais e escritos.
● Recoñece as características de
diferentes tipos de textos.
● Elabora textos de diferentes tipos
con coherencia, adecuación e
corrección.
● Fai exposicións de temas, seguindo as
42
s.
● Textos
expositivos, e
argumentativo
s.
● Textos
administrativo
s:acta,
regulamento e
convocatoria.
● Textos
xornalísticos:
a noticia, a
entrevista e a
reportaxe.
● Lectura
crítica.
● Os conectores
textuais, a
concordancia e
arde no texto.
● Comentarios de
textos. Ideas
principais e
ideas
secundarias.
● Recoñecer as
características de
diferentes tipos
de textos.
● Identificar os
distintos tipos de
textos vistos e as
súas
características.
● Crear diferentes
tipos de textos
respectando as
súas
características.
● Extraer
información e
identificar os
enunciados nos
que aparece
explícito o tema
central e
distinguir as
partes do texto.
● Realizar
exposicións orais
e escritas claras e
ben estruturadas.
pautas.
● Elabora textos expositivos e
argumentativos respectando as
características e a estrutura que lles
son propios.
● Intervén en debates, centrándose no
tema e argumentando, con coherencia.
● Intervén respectando as normas que
rexen a cortesía na comunicación oral
(respecta as quendas, manifesta
respecto polas opinións alleas e
recoñece e rexeitara linguaxe
discriminatoria).
● Identifica nos medios de
comunicación, mostras dos distintos
tipos de xéneros xornalísticos.
● Elabora esquemas, resumos, cartas,
avisos..., con adecuación, cohesión e
corrección, e respectando as súas
características.
● Extrae información de diferentes
textos e identifica os enunciados nos
que aparece explícito o tema central e
distingue as partes do texto.
● Opina argumentando ó respecto de
mostras xornalísticas.
● Percibe e desbota as mensaxes
discriminatorias.
43
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Signos de
puntuación.
● Particularid
ades da
fonoloxía.
● Repaso de
ortografía .
● Normas de
acentuación.
● As
categorías
gramaticais.
● As normas
gramaticais
que rexen
para os
diferentes
tipos de
palabras.
● As unidades
sintácticas.
● As
principais
funcións
sintácticas
● Coñecer o emprego de cada
un dos signos de puntuación.
corrección.
● Puntuar correctamente
textos escritos.
● Identificar fonemas propios.
● Coñecer e empregar
correctamente as distintas
grafías.
● Coñecer e aplicar
correctamente as regras de
acentuación
● Identificar as diferentes
categorías gramaticais.
● Coñecer e aplicar
correctamente as normas
gramaticais.
● Identificar palabras,
sintagmas e oracións.
● Identificar as principais
funcións sintácticas.
● Coñecer as características
das principais funcións.
● Asimilar e utilizar en
distintos contextos o
● Puntúa adecuadamente
diferentes textos.
● Identifica fonemas propios.
● Pronuncia correctamente os
fonemas propios do galego.
● Escribe respectando as
normas ortográficas.
● Aplica correctamente as
regras de acentuación
● Explica e e aplica
correctamente as normas
gramaticais que afectan ás
palabras vistas.
● Recoñece e analiza
correctamente as distintas
clases de palabras.
● Coñece as funcións propias no
sintagma e na oración.
● Aplica as características das
principais funcións para o seu
recoñecemento.
● Analiza sintagmas e oracións.
● Utiliza en distintos contextos,
o vocabulario básico .
● Desbota os castelanismos dos
44
● Vocabulario
básico.
● A
composición,
a derivación
e a
parasíntese.
● A
definición.
vocabulario básico .
● Identificar os diferentes
procedementos da formación
de palabras.
● Utilizar produtivamente o
dicionario e outras fontes de
consulta.
● Realizar definicións.
textos propios e alleos.
● Identifica tipos de palabras
polos seus constituíntes.
● Busca no dicionario e noutras
fontes de consulta de forma
eficaz.
● Define aplicando as claves das
definicións, os conceptos
estudados.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● O
plurilingüism
o.
● O feito
plurilingüe e
pluricultural
no Estado
español.
● As linguas
do estado
español:
orixes,
territorio e
a súa
situación
legal.
● Entender a realidade
lingüística de Galicia
e relacionala co feito
plurilingüe e
pluricultural de
España .
● Coñecer linguas
oficiais e non oficiais
de España e as súas
orixes.
● Coñecer as vantaxes
do galego para
comunicarse no
territorio lusófono.
● Coñecer que linguas
interviñeron na
● Pon exemplos do plurilingüismo no
mundo.
● Pon exemplos do feito plurilingüe e
pluricultural de España.
● Argumenta acerca das vantaxes do
plurilingüismo.
● Sitúa no seu territorio as linguas
estatais.
● Describe a situación de cada unha das
linguas (oficial, non oficial) e as súas
orixes.
● Ve as semellanzas entre as linguas
cunha orixe común.
● Explica as conexións entre o galego e
o portugués.
● Percibe o galego como unha vantaxe no
45
● A lusofonía.
● A formación
do galego e
a súa
historia.
● O
bilingüismo,
a diglosia e
a
normalizació
n.
● As
interferenci
as
lingüísticas.
● As
variedades
lingüísticas.
● Os
rexistros.
formación do galego.
● Coñecer as
diferencias entre
bilingüismo e diglosia.
● Identificar
interferencias
recíprocas entre o
galego e o castelán.
● Subsanar as
interferencias.
● Comprender o valor
da normalización.
● Identificar
diferentes
variedades.
● Empregar os
distintos rexistros
segundo a situación
comunicativa.
● Comprender a
necesidade da
normativización.
territorio lusófono.
● Explica as orixes do galego: época do
seu nacemento, lingua nai, substrato e
superestrato.
● Diferencia palabras de substrato, de
superestrato e romances.
● Explica a diferencia entre bilingüismo
e diglosia.
● Deduce o valor e o efecto da
normalización en Galicia.
● Describe a realidade lingüística de
Galicia.
● Desbota as interferencias e
substitúeas polas solucións propias do
galego.
● Identifica a variedade lingüística á
que pertencen diferentes textos.
● Emprega as variedades lingüísticas con
adecuación á situación comunicativa.
● Argumenta a necesidade da
normativización.
● Normativiza textos.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● As etapas da
literatura galega
dende as orixes ó
● Coñecer as diferentes
etapas literarias dende
as orixes ata o século
● Fai un esquema no que queden
reflictidas as etapas da
literatura galega.
46
dezanove.
● As etapas da
literatura galega
en relación coa
historia de Galicia
e do seu pobo.
● Principais
características e
mostras das
creacións de cada
unha das etapas
vistas.
● Principais autores
e obras do período
visto.
● Comentarios de
textos literarios:
localización,
anaálise do
contido, da forma
e opinión persoal.
● Creación de
textos literarios.
● Elaboración de
traballos
servíndose das Tic
e doutras fontes
de información.
XIX.
● Coñecer as
circunstancias
históricas e lingüísticas
que propiciaron a
situación da literatura
galega en cada unha
das etapas vistas.
● Coñecer as principais
características das
mostras de cada etapa.
● Coñecer obras e
características dos
principais autores.
● Comentar
tematicamente e
formalmente mostras
de diferentes tipos e
autores, tendo en
conta os contidos
vistos.
● Crear textos literarios
acordes cas etapas e
autores vistos.
● Investigar acerca dun
autor ou unha obra
dada.
● Enlaza situación literaria con
situación histórica.
● Describe características da
literatura de cada etapa.
● Comenta as obras dos autores
vistos e as súas características.
● Sitúa na súa época,
argumentando, diferentes
mostras literarias.
● Relaciona mostras literarias
coas obras e autores
correspondentes,
argumentándoo.
● Identifica e comenta o tema de
diferentes mostras.
● Describe o seu estilo e
características formais.
● Dá a opinión persoal acerca das
ideas, da forma, da
orixinalidade..., dun texto.
● Elabora textos literarios
propios atendendo ás
características das mostras
vistas.
● Crea un texto propio a
semellanza da obra ou autor
dado.
● Elabora un traballo de
47
investigación acerca dunha
autor...
48
11.4. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES
DE APRENDIZAXE EN 4º CURSO DA ESO
OBXECTIVOS MÍNIMOS
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
• Comprender textos orais sinxelos da vida cotiá e do ámbito educativo
(esquemas, resumos, instrucións, intervencións do/a profesor/a...).
• Facer intervencións orais con coherencia, cohesión e corrección sobre temas
cotiáns e aspectos curriculares.
• Coñecer e empregar as normas que rexen a cortesía na comunicación oral
(respectar as quendas, manifestar respecto polas opinións alleas e recoñecer e
rexeitar a linguaxe discriminatoria).
• Ler con dicción, entoación e ritmo correctos.
• Pronunciar adecuadamente os fonemas do galego.
• Comprender e resumir as ideas principais de textos escritos sinxelos da vida
cotiá e do ámbito educativo (noticias de actualidade, exposicións, textos
relacionados co currículo...).
• Identificar e elaborar textos de diferente tipo.
• Elaborar textos escritos breves propios das relacións laborais e administrativas
(solicitude, carta de presentación, currículo, contrato) e sobre aspectos
curriculares.
• Identificar nos medios de comunicación o editorial, o artigo de opinión e a
columna, e as súas respectivas partes.
49
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
• Aplicar as normas ortográficas e morfolóxicas básicas da lingua galega ( de
acentuación de puntuación, de ortografía, de formación de feminino...).
• Identificar a oración fronte outras unidades sintácticas.
• Distinguir oración xustaposta, coordinada e subordinada.
• Distinguir o suxeito e o predicado.
• Identificar o verbo e a perífrase como Núcleo do Predicado.
• Identificar os complementos verbais.
• Recoñecer as categorías de palabras.
• Distinguir as perífrases e os seus tipos.
• Empregar con soltura o dicionario e outras fontes de información.
• Empregar o vocabulario básico, desbotando castelanismos.
• Recoñecer o significado de frases feitas de uso corrente.
• Coñecer as principais relacións semánticas.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
• Recoñecer o plurilingüísmo no mundo.
• Identificar linguas maioritarias, minoritarias, maiorizadas e minorizadas.
• Identificar os prexuízos lingüísticos e comprender a súa influencia no porvir
das linguas.
• Coñecer a situación do galego con respecto as linguas do mundo.
• Recoñecer as variedades lingüísticas.
• Coñecer as principais variedades xeográficas da lingua galega e algunhas das
50
súas características.
• Recoñecer a necesidade de normalización e normativización lingüística.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
• Ler textos literarios de forma comprensiva e expoñer unha opinión persoal
sobre eles.
• Diferenciar e caracterizar textos narrativos, poéticos e teatrais.
• Coñecer as diferentes etapas da literatura galega do século XX.
• Coñecer os principais autores e obras das etapas vistas.
• Recoñecer as principais características das obras das diferentes etapas e
autores.
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Pausas, pronuncia
e entoación para
unha lectura
adecuada.
● O resumo.
● Tema e subtemas
de textos orais e
escritos.
● Os texos:
definición, tipos
e características
principais.
● Textos laborais e
● Ler con corrección e
comprender o lido,
captando a idea principal
e as secundarias.
● Pronunciar adecuadaente
os fonemas do galego.
● Utilizar a lingua galega
oralmente e por escrito,
da forma máis axeitada
situación comunicativa.
● Resumir textos.
● Deducir temas e
subtemas.
● Le con corrección, con
pausas, dición e entoación
adecuada.
● Resume e saca a idea
principal de textos orais e
escritos.
● Recoñece as características
de diferentes tipos de
textos de textos vistos.
● Intervén respectando as
normas que rexen a cortesía
na comunicación oral
(respecta as quendas,
51
administrativos:s
olicitude, acta,
currículo,carta
de presentación
e contrato.
● Textos
xornalísticos:
editorial, artigo
de opinión e
columna.
● Lectura crítica
dos medios de
comunicación.
● Os conectores
textuais, a
concordancia e
arde no texto.
● Comentarios de
textos. Ideas
principais e ideas
secundarias.
● Recoñecer as
características de
diferentes tipos de
textos.
● Identificar os distintos
tipos de textos vistos e
as súas características.
● Crear diferentes
mostras dos textos
vistos respectando as
súas características.
● Opinar sobre mensaxes
lidas...
● Extraer información e
identificar os enunciados
nos que aparece explícito
o tema central e
distinguir as partes do
texto.
● Realizar exposicións
orais e escritas claras e
ben estruturadas.
manifesta respecto polas
opinións alleas e recoñece e
rexeitara linguaxe
discriminatoria).
● Identifica nos medios de
comunicación, mostras dos
distintos tipos de xéneros
xornalísticos.
● Elabora cartas, currículos...,
con adecuación, cohesión e
corrección, e respectando as
súas características.
● Extrae información de
diferentes textos e
identifica os enunciados nos
que aparece explícito o tema
central e distingue as partes
do texto.
● Le, opina e argumenta acerca
dun texto xornalístico dado.
● Desbota os prexuízos que
atopes nas mostras dadas.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES C
● Signos de
puntuación.
● A
● Coñecer o emprego de cada
un dos signos de puntuación.
corrección.
● Puntúa adecuadamente
diferentes textos.
● Escribe respectando as normas
52
ortografía
● A
acentuación.
● Aplicación
correcta
das normas
gramaticais
que rexen
os
diferentes
tipos de
palabras.
● As unidades
sintácticas.
● A oración.
● As
principais
funcións
sintácticas
oracionais.
● A
xustaposició
n, a
coordinación
e a
subordinació
n.
● Vocabulario
● Puntuar correctamente
textos escritos.
● Coñecer e empregar
correctamente as distintas
grafías.
● Coñecer e aplicar
correctamente as regras de
acentuación
● Coñecer e aplicar
correctamente as normas
gramaticais.
● Conxugar correctamente os
verbos.
● Identificar perífrases e
explicar o seu significado.
● Identificar palabras,
sintagmas e oracións.
● Identificar as principais
funcións sintácticas.
● Coñecer as características
das principais funcións
dentro da oración.
● Identificar os
procedementos de
xustaposición, coordinación e
subordinación.
● Asimilar e utilizar en
distintos contextos o
ortográficas.
● Identifica os fonemas do
galego.
● Aplica correctamente as
regras de acentuación
● Explica e e aplica
correctamente as normas
gramaticais que afectan ás
palabras vistas.
● Pon os infinitivos na forma
adecuada.
● Emprega a perífrase adecuada.
● Explica o significado das
diferentes perífrases.
● Identifica as funcións da
oración.
● Aplica as características das
principais funcións para o seu
recoñecemento.
● Analiza oracións de diferente
tipo.
● Diferencia entre oracións
xustapostas, coordinadas e
subordinadas.
● Utiliza en distintos contextos,
o vocabulario básico .
● Desbota os castelanismos dos
textos propios e alleos.
53
básico.
● As relacións
semánticas.
● A
definición.
vocabulario básico .
● Coñecer as relacións das
palabras polo seu significado.
● Diferenciar campos
semánticos e familias léxicas.
● Coñecer a sinonimia e a
antonimia.
● Utilizar produtivamente o
dicionario e outras fontes de
consulta.
● Realizar definicións.
● Aporta sinónimos e termos
contrarios das palabras dadas.
● Crea familias léxicas a partir
de unha palabra dada.
● Crea campos semánticos a
partir de unha palabra dada.
● Busca no dicionario e noutras
fontes de consulta de forma
eficaz.
● Define aplicando as claves das
definicións, os conceptos
estudados.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● O feito
plurilingüe.
● Linguas
maiorizadas
e
minorizadas.
● Linguas
minoritarias
e linguas
maioritarias.
● Os
prexuízos
lingüísticos.
● Comprender e describir os
conceptos vistos.
● Comprender a relación
entre a situación dunha
lingua e a situación dos seus
falantes.
● Identificar prexuízos
lingüísticos.
● Describir a situación do
galego en diferentes
épocas.
● Coñecer o territorio do
galego.
● Reflexiona acerca do valor do
plurilingüismo.
● Aporta exemplos de territorios
monolingües e plurilingües.
● Define e pon exemplos dos
conceptos vistos.
● Describe a situación de
diferentes linguas e relaciónaa
coa situación dos seus falantes.
● Desbota con argumentos os
prexuízos lingüísticos máis
comúns.
● Baseándote no galego, relaciona
54
● A situación
do galego
con
respecto as
linguas do
mundo.
● As
variedades
lingüísticas.
● O emprego
das TIC
para
recabar e
contrastar
datos.
● Coñecer a situación do
galego con respecto ás
outras linguas.
● Identificar textos de
variedades lingüísticas
diferentes.
● Coñecer as características
dos dialectos do galego.
● Coñecer o territorio de
cada un dos dialectos.
● Distinguir entre
normalización e
normativización.
● Comprender o valor da
normativización e
normalización.
● Elaborar traballos de
investigación.
situación lingüística e situación
histórica.
● Describe a situación do galego
poñéndoo en relación con outras
linguas do mundo.Sitúa textos
dados na variante lingüística
correspondente.
● Sitúa mostras dadas no
dialecto correspondente
subliñando os trazos nos que te
baseas.
● Reflicte nun mapa de Galicia os
dialectos.
● Deduce o valor e o efecto da
normalización en Galicia.
● Elabora un traballo de
investigación sobre un tema
dado.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● A literatura
galega dos séculos
XX e XXI
● As etapas da
literatura galega
en relación cos
acontecementos
● Coñecer as diferentes
etapas literarias dos
séculos XX e XXI.
● Coñecer as
circunstancias
históricas que
propiciaron a situación
● Fai un esquema no que queden
reflictidas as etapas da
literatura galega.
● Enlaza situación literaria con
situación histórica.
● Describe características da
literatura de cada etapa.
55
históricos en
Galicia e España.
● Principais
características e
mostras das
creacións de cada
unha das etapas
vistas.
● Principais autores
e obras do
período visto.
● Comentarios de
textos literarios:
localización,
análise do
contido, da forma
e opinión persoal.
● Creación de
mostras
literarias.
da literatura galega
en cada unha das
etapas vistas.
● Coñecer as principais
características das
mostras de cada
etapa.
● Coñecer obras e
características dos
principais autores.
● Comentar
tematicamente e
formalmente mostras
de diferentes tipos e
autores, aplicando os
contidos vistos.
● Crear mostras
literarias relacionadas
coa materia vista.
● Comenta as obras dos autores
vistos e as súas características.
● Sitúa na súa época,
argumentando, diferentes
mostras literarias.
● Relaciona mostras literarias coas
obras e autores correspondentes,
argumentándoo.
● Identifica e comenta o tema de
diferentes mostras.
● Describe o seu estilo e
características formais.
● Dá a opinión persoal acerca das
ideas, da forma, da
orixinalidade..., dun texto.
● Elabora textos literarios propios
atendendo ás características das
mostras vistas.
56
11.5. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES
DE APRENDIZAXE EN 1º DE BACHARELATO
OBXECTIVOS MÍNIMOS
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
• Comprender textos (noticias de actualidade, exposicións, intervencións do/a
profesor/a...).
• Facer intervencións orais con coherencia, cohesión e corrección sobre temas
cotiáns e aspectos curriculares.
• Coñecer e empregar as normas que rexen a cortesía na comunicación oral
(respectar as quendas, manifestar respecto polas opinións alleas e recoñecer e
rexeitar a linguaxe discriminatoria).
• Ler con dicción, entoación e ritmo correctos.
• Comprender e resumir as ideas principais de textos escritos (noticias de
actualidade, textos relacionados co currículo...).
• Identificar e elaborar textos narrativos, descritivos e dialogados de diferentes
tipos.
• Identificar e elaborar textos expositivos e argumentativos de diferentes tipos.
• Facer comentarios críticos de diferentes tipos de textos.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
• Aplicar as normas ortográficas e morfolóxicas básicas da lingua galega
(acentuación, puntuación, maiúsculas...).
• Coñecer as diferentes categorías gramaticais: substantivo, adxectivo, verbo,
57
pronome persoal, adverbio...
• Coñecer e empregar as normas gramaticais.
• Empregar o vocabulario galego, desbotando castelanismos.
• Elaborar textos con corrección, coherencia e cohesión.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
• Coñecer e identificar os elementos da comunicación.
• Coñecer e identificar as funcións da linguaxe.
• Comprender a lingua como un sistema de comunicación.
• Identificar as partes do signo lingüístico.
• Coñecer a diversidade lingüística do mundo e do Estado.
• Coñecer as linguas peninsulares: as súas orixes, os seus territorios e as súas
situacións legais.
• Coñecer a formación do galego e a súa historia.
• Distinguir entre linguas maioritarias, minoritarias, maiorizadas e minorizadas,
• Coñecer os efectos das linguas en contacto: a diglosia e as interferencias
lingüísticas
• Comprender o valor da normalización.
• Valorar a diversidade lingüística como unha fonte de riqueza e identificar os
estereotipos e prexuízos lingüísticos.
• Coñecer e identificar as diferentes variedades lingüísticas.
• Coñecer o papel do galego no ámbito lusófono.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
58
• Valorar positivamente a lectura como medio de información e como fonte de
pracer
• Ler textos literarios de forma comprensiva.
• Identificar os textos literarios e os seus xéneros principais.
• Facer comentarios de textos literarios.
• Coñecer as diferentes etapas da literatura galega dende as orixes ó século
XIX.
• Coñecer os principais autores e obras das etapas vistas.
• Recoñecer as principais características das obras das diferentes etapas e
autores.
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Pausas,
pronuncia e
entoación para
unha lectura
adecuada.
● Tema e
subtemas de
textos orais e
escritos.
● Os texos:
definición,
características
e tipos.
● Ler con corrección
e comprender o
lido, captando a
idea principal e as
secundarias
● Utilizar a lingua
galega oralmente e
por escrito, da
forma máis
axeitada situación
comunicativa
● Recoñecer as
características de
● Le con corrección, con pausas,
dición e entoación adecuada.
● Comprende e saca a idea principal
de textos orais e escritos.
● Recoñece as características de
diferentes tipos de textos.
● Distingue e elabora textos
narrativos, descritivos e
dialogados de diferntes tipos.
● Distingue e elabora diferntes tipos
de textos expositivos e
argumentativos, respectando a súa
estrutura.
59
● A narración, a
descrición e o
diálogo.
● Textos
expositivos, e
argumentativos.
● Lectura crítica.
● Os conectores
textuais, a
concordancia e
arde no texto.
● Comentarios de
textos.
diferentes tipos de
textos.
● Identificar os
distintos tipos de
textos vistos e as
súas
características.
● Crear diferentes
tipos de textos
respectando as
súas partes e
características.
● Extraer
información e
identificar os
enunciados nos que
aparece explícito o
tema central e
distinguir as partes
do texto.
● Realizar
exposicións orais e
escritas claras e
ben estruturadas.
● Fai exposicións de temas, seguindo
as pautas.
● Intervén en debates, centrándose
no tema e argumentando, con
coherencia.
● Intervén respectando as normas
que rexen a cortesía na
comunicación oral (respecta as
quendas, manifesta respecto polas
opinións alleas e recoñece e
rexeita a linguaxe discriminatoria).
● Elabora diferentes tipos de textos
con adecuación, cohesión e
corrección, e respectando as súas
características.
● Extrae información de diferentes
textos e identifica os enunciados
nos que aparece explícito o tema
central e distingue as partes do
texto.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Signos de ● Coñecer o emprego de cada ● Puntúa adecuadamente
60
puntuación.
● Repaso de
ortografía.
● Repaso das
normas de
acentuación.
● As categorías
gramaticais:
substantivo,
adxectivo...
● Perífrases
verbais.
● Normas
gramaticais que
rexen para os
diferentes
tipos de
palabras.
● Vocabulario
básico.
● A definición.
un dos signos de puntuación.
corrección.
● Puntuar correctamente
textos escritos.
● Coñecer e empregar
correctamente as distintas
grafías.
● Coñecer e aplicar
correctamente as regras de
acentuación
● Identificar as diferentes
categorías gramaticais.
● Identificar perífrases de
diferente tipo.
● Coñecer e aplicar
correctamente as normas
gramaticais.
● Asimilar e utilizar en
distintos contextos o
vocabulario galego .
● Utilizar produtivamente o
dicionario e outras fontes
de consulta.
● Realizar definicións.
diferentes textos.
● Escribe respectando as
normas ortográficas.
● Aplica correctamente as
regras de acentuación
● Explica e e aplica
correctamente as normas
gramaticais que afectan ás
palabras vistas.
● Recoñece e analiza
correctamente as distintas
clases de palabras.
● Identifica perífrases de
diferente tipo.
● Coñece o significado
expresado polas diferentes
perífrases.
● Utiliza en distintos
contextos, o vocabulario
galego .
● Desbota os castelanismos dos
textos propios e alleos.
● Identifica tipos de palabras
polos seus constituíntes.
● Busca no dicionario e noutras
fontes de consulta de forma
eficaz.
● Define aplicando as claves
61
das definicións, os conceptos
estudados.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● A comunicación
e os seus
elementos.
● As funcións da
linguaxe.
● A dobre
articulación e o
signo
lingüístico.
● O feito
plurilingüe e
pluricultural no
mundo e no
Estado
español.
● As linguas do
estado
español:
orixes,
territorio e a
súa situación
legal.
● A formación do
● Coñecer e identificar os
elementos de
comunicación.
● Identicar as diferentes
funcións da linguaxe en
diferentes textos.
● Diferenciar os signos
lingüísticos e as súas
partes. lingüístico.
● Entender a realidade
lingüística de Galicia e
relacionala co feito
plurilingüe e
pluricultural de España
e do mundo.
● Coñecer linguas oficiais
e non oficiais de España
e as súas orixes.
● Coñecer que linguas
interviñeron na
formación do galego.
● Coñecer a situación do
galego en relación con
● Cita e pon exemplos dos
elementos de comunicación.
● Identifica os elementos de
comunicación en diferentes
actos comunicativos.
● Identica as funcións da linguaxe
máis relevantes en diferentes
mensaxes.
● Identifica os signos lingüísticos
arguentándoo coas súas partes.
● Pon exemplos do feito
plurilingüe.
● Argumenta acerca das vantaxes
do plurilingüismo.
● Sitúa no seu territorio as
linguas estatatais e outras
linguas do undo.
● Describe a situación de cada
unha das linguas estatais
(oficial, non oficial) e as súas
orixes.
● Explica as orixes do galego:
época, lingua nai, substrato e
62
galego e a súa
historia.
● O galego e as
linguas do
mundo.
● O galego e a
lusofonía.
● O bilingüismo,
a diglosia e a
normalización.
● As
interferencias
lingüísticas.
outras linguas do
mundo.
● Coñecer a proximidade
do galego co mundo
lusófono.
● Coñecer os conceptos
de linguas maioritarias,
minoritarias,
maiorizadas e
minorizadas.
● Distinguir e identificar
linguas maioritarias,
minoritarias,
maiorizadas e
minorizadas.
● Coñecer as diferencias
entre bilingüismo e
diglosia.
● Identificar
interenferencias
recíprocas entre o
galego e o castelán.
● Comprender o valor da
normalización.
● Coñecer e identificar as
variedades lingüísticas
superestrato.
● Diferencia palabras de
substrato e de superestrato.
● Compara a situación do galego
con outras linguas do mundo.
● Argumenta as vantaxes do
galego no mundo lusófono.
● Define linguas maioritarias,
minoritarias, maiorizadas e
minorizadas.
● Identifica e pon exemplos:
linguas maioritarias,
minoritarias, maiorizadas e
minorizadas.
● Explica a diferencia entre
bilingüismo e diglosia.
● Deduce o valor e o efecto da
normalización en Galicia.
● Describe a realidade lingüística
de Galicia.
● Coñece as variedades
lingüísticas.
● Elabora textos das diferentes
variedades.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
63
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Os textos
literarios:
características e
tipos.
● As etapas da
literatura galega
dende as orixes ó
dezanove.
● As etapas da
literatura galega
en relación coa
historia de Galicia
e do seu pobo.
● Principais
características e
mostras das
creacións de cada
unha das etapas
vistas.
● Principais autores
e obras dos
períodos vistos.
● Comentarios de
textos literarios:
localización,
anaálise do
contido, da forma
● Coñecer as
características dos
textos literarios.
● Coñecer os xéneros
literarios.
● Coñecer as diferentes
etapas literarias
dende as orixes ata o
século XIX.
● Coñecer as
circunstancias
históricas e
lingüísticas que
propiciaron a
situación da literatura
galega en cada unha
das etapas vistas.
● Coñecer as principais
características das
mostras de cada
etapa.
● Coñecer obras e
características dos
principais autores.
● Comentar
tematicamente e
formalmente mostras
● Identifica textos literarios de
diferentes xéneros.
● Identifica as características dos
textos literarios.
● Crea textos literarios de
diferente tipo.
● Fai un esquema no que queden
reflictidas as etapas da
literatura galega.
● Enlaza situación literaria con
situación histórica.
● Describe características da
literatura de cada etapa.
● Comenta as obras dos autores
vistos e as súas características.
● Sitúa na súa época,
argumentando, diferentes
mostras literarias.
● Relaciona mostras literarias coas
obras e autores correspondentes,
argumentándoo.
● Identifica e comenta o tema de
diferentes mostras.
● Describe o seu estilo e
características formais.
● Dá a opinión persoal acerca das
ideas, da forma, da
64
e opinión persoal.
● Creación de
textos literarios.
● Elaboración de
traballos
servíndose das
Tic e doutras
fontes de
información.
de diferentes tipos e
autores, tendo en
conta os contidos
vistos.
● Crear textos
literarios acordes cas
etapas e autores
vistos.
● Investigar acerca dun
autor ou unha obra
dada.
orixinalidade..., dun texto.
● Elabora textos literarios propios
atendendo ás características das
mostras vistas.
● Crea un texto propio a semellanza
da obra ou autor dado.
● Elabora un traballo de
investigación acerca dunha
autor...
65
11.6. OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES
DE APRENDIZAXE EN 2º DE BACHARELATO
OBXECTIVOS MÍNIMOS
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
• Comprender textos orais (noticias de actualidade, exposicións, intervencións
do/a profesor/a...).
• Identificar as características, a estrutura e os conectores dos textos.
Aplicar o aprendido en textos de creación propia.
• Facer intervencións orais con coherencia, cohesión e corrección sobre aspectos
curriculares...
• Coñecer e empregar as normas que rexen a cortesía na comunicación oral
(respectar as quendas, manifestar respecto polas opinións alleas e recoñecer e
rexeitar a linguaxe discriminatoria).
• Ler con dicción, entoación e ritmo correctos.
• Comprender a función dos parágrafos.
Elaborar textos cos parágrafos que cumpran.
• Comprender, resumir e parafrasear textos.
Identificar palabras clave, ideas principais e secundarias.
Identificar o tema.
Comprender as relacións do título co texto.
Empregar adecuadamente as citas textuais.
• Elaborar esquemas.
• Extraer e seleccionar información de diversas fontes, cun criterio axeitado.
66
• Identificar e elaborar textos expositivos e argumentativos de diferentes tipos,
respectando partes e características.
• Planificar e elaborar textos propios de diferentes tipos, aplicando as
propiedades textuais de cada tipo, empregando o rexistro adecuado.
• Facer comentarios críticos de diferentes tipos de textos.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
• Aplicar as normas ortográficas e morfolóxicas básicas da lingua galega.
• Adoptar unha prosodia e unha entoación adecuada.
• Diferenciar grafías, fonemas e sílabas.
Distinguir entre ditongos e hiatos.
Empregar correctamente os grupos consonánticos.
• Aplicar con corrección as diferentes normas de acentuación.
• Identificar e empregar correctamente os fonemas e as grafías do galego.
• Aplicar con corrección os signos de puntuación.
• Coñecer e identificar as diferentes categorías gramaticais: substantivo,
adxectivo, verbo, pronome persoal, adverbio...
Diferenciar tipos de verbos, tipos de pronomes...
• Coñecer e identificar os morfemas constituíntes.
• Identificar e aplicar os métodos de derivación, composición e parasíntese.
• Coñecer e empregar as normas gramaticais.
• Aplicar as normas da flexión nominal.
• Empregar e colocar correctamente os pronomes persoais.
• Conxugar correctamente os distintos tipos de verbos.
67
• Identificar e empregar con corrección os diferentes tipos de perífrases.
• Identificar e empregar correctamente as conxuncións.
• Empregar o vocabulario galego, desbotando castelanismos.
• Identificar as diferentes relacións semánticas.
• Comprender as claves do cambio semántico.
• Coñecer e identificar os diferentes tipos de sintagmas.
• Coñecer e identificar os diferentes tipos de oracións.
• Coñecer e identificar as diferentes funcións sintácticas.
• Elaborar textos aplicando as normas ortográficas, gramaticais e sintácticas da
lingua galega.
• Coñecer e recoñecer as variedades dialectais.
• Participar en proxectos nos que se usan varias linguas.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
• Coñecer e identificar as funcións sociais da lingua.
• Coñecer a historia da lingua galega no século XX.
• Coñecer os efectos das linguas en contacto: a diglosia e o conflito lingüístico.
Identificar os estereotipos e os prexuízos lingüísticos e as repercusións que
teñen no uso da lingua.
Identificar linguas minorizadas e as linguas minoritarias. Comprender as súas
conexións.
Comprender a normalización lingüística, o seu funcionamento e o seu fin.
Considerar o galego como unha lingua en vías de normalización.
• Coñecer a historia da normativización.
68
Valorar a necesidade dunha norma estándar.
Identificar as interferencias e as desviacións da norma.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
• Valorar positivamente a lectura como medio de información e como fonte de
pracer
• Ler textos literarios de forma comprensiva.
• Identificar os textos literarios e os seus xéneros principais.
• Facer comentarios de textos literarios, en relación coa obra, o autor e a época
na que foron creados.
• Coñecer as diferentes etapas da literatura galega do século XX.
Coñecer e identificar as características da poesía, a narrativa e o teatro de
Preguerra (Irmandades, Xeración Nós e Vangardas).
Coñecer e identificar as características da poesia, a narrativa e o teatro dende
o 36 ata 1976.
Coñecer e identificar as características da poesia, a narrativa e o teatro de
finais do século XX.
• Coñecer e identificar os principais autores e obras das etapas vistas.
• Identificar as principais características das obras das diferentes etapas e
autores.
BLOQUE 1: COMUNICACIÓN ORAL E ESCRITA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Pausas,
pronuncia
● Ler con corrección e
comprender o lido,
● Le con corrección, con pausas, dición e
entoación adecuada.
69
e
entoación
para unha
lectura
adecuada.
● Tema,
ideas
principais
e
secundaria
s de
textos
orais e
escritos.
● Os
parágrafos
e as ideas.
● Os textos:
definición,
caracterís
ticas e
tipos.
● Textos
argumenta
tivos.
As citas
textuais
● Lectura
captando a idea
principal e as
secundarias
● Utilizar a lingua
galega oralmente e
por escrito, da forma
máis axeitada
situación
comunicativa
● Recoñecer as
características de
diferentes tipos de
textos.
● Identificar os
distintos tipos de
textos vistos e as
súas características.
● Crear diferentes
tipos de textos
respectando as súas
partes e
características.
● Extraer información
e identificar os
enunciados nos que
aparece explícito o
tema central e
distinguir as partes
● Comprende e saca a idea principal e as
ideas secundarias de textos orais e
escritos.
● Comprende e aplica a conexión entre
parágrafos e ideas.
● Elabora esquemas, resumos e
paráfrases, seguindo as pautas.
● Recoñece as características de
diferentes tipos de textos.
● Distingue e elabora diferentes tipos
de textos, respectando a súa
estrutura.
● Fai exposicións de temas, seguindo as
pautas.
● Intervén en debates, centrándose no
tema e argumentando, con coherencia.
● Intervén respectando as normas que
rexen a cortesía na comunicación oral
(respecta as quendas, manifesta
respecto polas opinións alleas e
recoñece e rexeita a linguaxe
discriminatoria).
● Extrae información de diferentes
textos e identifica as palabras clave e
os enunciados nos que aparece
explícito o tema central e distingue as
partes do texto.
● Elabora diferentes tipos de textos con
70
crítica.
● Os
conectores
textuais, a
concordanc
ia e orde
no texto.
● Comentario
s de
textos.
do texto.
● Comprender as
conexións entre o
título dos textos e o
seu contido.
● Realizar exposicións
orais e escritas
claras e ben
estruturadas.
adecuación, cohesión e corrección, e
respectando as súas características.
● Elabora textos argumentativos
respectando as súas partes e
características.
● Escolle correctamente as citas
textuais que apoian os seus
argumentos.
● Escolle un título adecuado ao contido
dos textos.
BLOQUE 2: FUNCIONAMENTO DA LINGUA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● Os signos
de
puntuació
n.
● Sílabas,
fonemas e
grafías.
Os grupos
consonánt
icos.
● As
normas de
acentuaci
ón.
● As
● Coñecer e empregar
correctamente os
distintos signos de
puntuación.
● Coñecer e empregar
correctamente os
distintos fonemas e
grafías do galego.
● Identificar as sílabas das
palabras.
● Distinguir ditongos,
tritongos e hiatos.
● Escribir segundo as
normas ortográficas do
galego.
● Puntúa adecuadamente textos
propios e alleos.
● Diferencia entre fonema e grafía.
● Identifica os fonemas que hai
debaixo das grafías.
● Divide en sílabas as palabras.
● Identifica ditongos, tritongos e
hiatos.
● Emprega con corrección os grupos
cultos.
● Corrixe os erros de puntuación e de
ortografía dos textos dados.
● Escribe respectando as normas
ortográficas os textos propios.
● Recoñece as distintas clases de
71
categorías
gramaticai
s:
substantiv
o,
adxectivo.
..
● Os
morfemas
constituín
tes das
palabras.
● A
formación
de
palabras:
derivación
,
composici
ón e
parasíntes
e.
● Normas
gramaticai
s que
rexen
para os
diferente
● Coñecer e aplicar
correctamente as regras
de acentuación.
● Identificar as diferentes
categorías gramaticais.
● Dividir as palabras nos
seus morfemas
constituíntes.
● Identificar os tipos de
morfemas, súas
características e as súas
funcións.
● Identificar substantivos,
adxectivos e palabras que
funcionan de
determinante.
● Coñecer as normas da
flexión de xénero e
número.
● Aplicar as normas da
formación do feminino e
do plural.
● Identificar os pronomes
persoais.
● Clasificar as formas dos
pronomes persoais nos
seus tipos.
Identificar as relacións
palabras e as súas características.
● Divide as palabras nos seus
morfemas constituíntes.
● Indica o tipo dos morfemas
marcados.
● Indica a finalidade dos morfemas
marcados.
● Diferencia palabras polos seus
morfemas constituíntes.
● Identifica os diferentes procesos
de formación de palabras.
● Define os diferentes tipos de
palabras, dende o punto de vista
morfolóxico, semántico e sintáctico.
● Fai esquema coas características e
tipos de substantivos e adxectivos.
● Forma o feminino e o plural de
diferentes tipos de palabras.
● Fai un esquema cos pronomes
persoais, coa súa definición, cos
seus tipos e funcións.
● Substitúe expresións subliñadas
nun texto polas formas e
contraccións pronominais adecuadas
● Identifica e clasifica as pronomes
persoais de diferentes textos.
● Elabora un esquema de verbos, coa
definición, os seus tipos e
72
s tipos de
palabras.
● O nome.
A flexión
nominal.
● O
pronome
persoal.
Formas e
usos.
A
colocación
do
pronome
átono.
● O verbo.
A flexión
verbal.
Tipos de
verbos.
O
infinitivo
conxugado
.
● As
perífrases
verbais.
● As
entre as formas
pronominais e as funcións
sintácticas.
● Identificar verbos e
clasificalos nos seus tipos.
● Coñecer características e
funcións dos diferentes
tipos.
● Coñecer a conxugación dos
diferentes tipos de
verbos.
● Empregar correctamente
as diferentes formas
verbais.
● Coñecer formas e emprego
do infinitivo conxugado.
● Coñecer as características
das perífrases verbais e
os seu tipos.
● Coñecer a función e os
ignificado das diferentes
perífrases verbais.
● Identificar e coñecer os
diferentes tipos de
conxuncións.
● Coñecer as funcións e
características da
conxunción.
características.
● Identifica e clasifica os verbos dun
texto.
● Conxuga diferentes tipos de
verbos.
● Completa oracións coa forma verbal
adecuada os infinitivos dados.
● Conxuga o infinitivo conxugado dos
verbos dados.
● Introduce a forma de infinitivo
conxugado adecuado cando sexa
posible.
● Fai un esquema coas perífrases
verbais, coa súa definición, cos seus
tipos e significados.
● Substitúe expresións subliñadas
por perífrases que signifiquen o
mesmo.
● Identifica e clasifica as perífrases
de diferentes textos.
● Fai un esquema coa definición e
tipos de conxunción.
● Substitúe as conxuncións dadas por
outras equivalentes.
● Corrixe os erros gramaticais
presentes en diferentes textos.
● Indica en que tipo de oracións
funcionan de nexo as conxuncións
73
conxunció
ns.
● Vocabulari
o básico.
● As
relacións
semántica
s.
● O cambio
semántico.
● A
definición
.
● O
sintagma.
Os tipos
de
sintagma.
● A oración.
Os tipos
de
oracións.
● As
funcións
sintáctica
s.
● Identificar erros
gramaticais.
● Diferenciar e identificar
os diferentes procesos de
formación de palabras.
● Coñecer e aplicar
correctamente as normas
gramaticais.
● Asimilar e utilizar en
distintos contextos o
vocabulario galego .
● Utilizar produtivamente o
dicionario e outras fontes
de consulta.
● Identificar as diferentes
relacións semánticas.
● Comprender os factores
que rexen os cambios
semánticos.
● Realizar definicións.
● Diferenciar palabra,
sintagma e oración.
● Coñecer e identificar os
tipos de sintagmas.
● Analizar as funcións no
interior do sintagma.
● Coñecer e identificar os
tipos de oracións.
dadas.
● Utiliza en distintos contextos, o
vocabulario galego .
● Desbota os castelanismos dos
textos propios e alleos.
● Busca no dicionario e noutras
fontes de consulta de forma eficaz.
● Identifica as diferentes relacións
semánticas nos grupos de palabras.
● Agrupa palabras que comparten
unha mesma relación semántica.
● Explica cambios semánticos varios.
● Define aplicando as claves das
definicións, os conceptos
estudados.
● Diferencia sintagmas e oracións.
● Identifica os diferentes tipos de
sintagmas.
● Identifica os diferentes tipos de
oración.
● Identifica os conectores que
determinan os tipos de oración.
● Fai esquemas cos tipos e
características dos sintagmas.
● Divide as oracións dadas en
sintagmas. Indica o tipo de cada un
e analízaos.
● Fai esquemas cos tipos e
74
● Analizar as funcións e os
constituíntes dos
diferentes tipos de
oracións.
características das oracións.
● Divide un texto dado nas oracións
constituíntes. Indica o seu tipo e
analízaas.
BLOQUE 3: LINGUA E SOCIEDADE
CONTIDOS
CRITERIOS ESTÁNDARES
● O
galego
no
século
XX e
XXI.
● As
funcións
sociais
das
linguas.
● O
conflito
lingüísti
co e a
diglosia.
Estereo
tipos,
prexuíz
os
● Coñecer a historia do
galego e os factores
sociopolíticos que
condicionaron os seus
estados.
● Coñecer as funcións
sociais dos idiomas.
● Describir as funcións
sociais do galego ó
longo do século XX e
XXI
● Diferenciar diglosia de
bilingüismo.
● Identificar os
prexuízos lingüísticos.
● Describir a realidade
lingüística de Galicia.
● Identificar e analizar
os prexuízos que
actúan sobre o galego.
● Cita as tres etapas en que se pode
dividir a historia do galego no século
XXI.
● Describe a situación do galego en cada
unha das etapas, dende o século XX,
explicando os factores sociopolíticos
que condicionaron o seu estado en cada
unha delas.
● Cita e explica as funcións sociais do
galego, comparándoo con outras linguas.
Argumenta a explicación con exemplos
da realidade.
● Explica a diferencia entre bilingüismo
e diglosia. Describe situacións que
exmplifiquen a diglosia.
● Cita prexuízos lingüísticos que recaen
en linguas que ti coñeces.
Demostra que son prexuízos.
● Describe a realidade lingüística de
Galicia, aportando datos.
75
lingüísti
cos e
repercu
sións.
● A
normati
vización
. A súa
historia.
A
varieda
de
estánda
r.
● Interfe
rencias
e
desviaci
óns da
norma.
● Linguas
minoriz
adas e
minorita
rias.
O
galego:
unha
● Describir e explicar as
consecuencias do
conflito lingüístico en
Galicia.
● Identificar
interferencias
recíprocas entre o
galego e o castelán.
● Coñecer os conceptos
de normativización e
normalización.
● Identificar
interferencias
lingüísticas e outros
desvíos da norma.
● Expoñer os factores
que poñen de relevo a
importancia da
normalización e da
normativización.
● Coñecer a historia dos
procesos
normalizadores e
normativizadores.
● Coñecer os conceptos
de linguas maioritarias,
minoritarias,
maiorizadas e
● Identifica e analiza os prexuízos que
actúan sobre o galego.
● Describe (aportando datos) e explica as
consecuencias do conflito lingüístico en
Galicia.
● Identifica nun texto dado as
interferencias lingüísticas do castelán
no galego.
● Identifica nun texto dado as
interferencias lingüísticas do galego no
castelán.
● Define os conceptos de normativización
e normalización.
● Normativiza as mostras dadas de
distintas variedades lingüísticas.
● Cita e explica as etapas polas que pasou
a normativización e normalización do
galego.
● Explica por que é importante a
normativización e a normalización para
o futuro dunha lingua.
● Define linguas
maioritarias,minoritarias, maiorizadas e
minorizadas.
● Identifica e pon exemplos: linguas
maioritarias, minoritarias, maiorizadas
e minorizadas.
● Describe o galego como lingua
76
lingua
en vias
de
normali
zación.
minorizadas.
● Identificar
interenferencias
recíprocas entre o
galego e o castelán.
maioritaria ou minoritaria e como
minorizada ou minorizada, aportando
datos que apoien a túa caracterización.
● Deduce o valor e o efecto da
normalización e da normativización en
Galicia.
BLOQUE 4: EDUCACIÓN LITERARIA
CONTIDOS CRITERIOS ESTÁNDARES
● As etapas da
literatura galega
dende os comezos
do século XX.
● As etapas da
literatura galega
do século XX e
XXI en relación
coa historia de
Galicia e do seu
pobo.
● Principais
xeracións,
características e
mostras das
creacións de cada
unha das etapas
vistas.
● Principais autores
● Coñecer as diferentes
etapas literarias
dende comezos do
século XX.
● Coñecer as
circunstancias
históricas e
lingüísticas que
propiciaron a
situación da literatura
galega en cada unha
das etapas vistas.
● Coñecer as principais
características das
mostras de cada
etapa.
● Coñecer obras e
características dos
principais autores.
● Fai un esquema no que queden
reflictidas as etapas da
literatura galega dende comezos
do século XX e os feitos
históricos que condicionaron a
situación de cada etapa.
● Fai un esquema no que queden
recollidas as xerccións e
correntes literarias dende os
comezos do século XX, as
caracteísticas, os autores
integrantes e obras principais.
● Comenta as obras dos autores
vistos e as súas características.
● Sitúa autores, obras e textos
dados na etapa e xeración ou
corrente correspondente,
xustificando a túa localización.
● Relaciona mostras literarias coas
77
e obras dos
períodos vistos.
● Comentarios de
textos literarios:
localización,
anaálise do
contido, da forma
e opinión persoal.
● Creación de
textos literarios.
● Elaboración de
traballos
servíndose das
Tic e doutras
fontes de
información.
● Comentar
tematicamente e
formalmente mostras
de diferentes tipos e
autores, tendo en
conta os contidos
vistos.
● Crear textos
literarios acordes cas
etapas e autores
vistos.
● Investigar acerca dun
autor ou unha obra
dada.
obras e autores correspondentes,
argumentándoo.
● Identifica e comenta o tema de
diferentes mostras.
● Describe o seu estilo e
características formais.
● Dá a opinión persoal acerca das
ideas, da forma, da
orixinalidade..., dun texto.
● Elabora textos literarios propios
atendendo ás características das
mostras vistas.
● Crea un texto propio a semellanza
da obra ou autor dado.
● Elabora un traballo de
investigación acerca dunha
autor...
78
12. TEMPORALIZACIÓN
Os contidos sinalados anteriormente para 1º e 2º da ESO, aparecen nos libros de
texto cos que imos traballar:
● Lingua galega e literatura, 1º de ESO, Teide (última edición).
● Lingua galega e literatura, 2º de ESO, Teide (última edición)
En cada unha das avaliacións poñerémonos como meta, seguindo a orde, abordar un
terzo das leccións de cada un dos libros(das nove en total); inda así o noso ritmo virá
marcado , en cada aula, polo seu propio funcionamento.
Con respecto a 3º e 4º de ESO, repartiremos os temas do xeito que segue:
3º de ESO:
1ª AVALIACIÓN
● O plurilinguismo.
O plurilingüismo no estado.
As linguas peninsulares: orixes, territorio e estatus.
O galego e o portugués. A lusofonía.
● A formación do galego. A súa evolución.
● Textos expositivos e textos argumentativos.
Textos expositivos dos medios de comunicación: noticia, reportaxe...
● Repaso das normas de puntuación, ortografía, acentuación e fonolxía.
● A formación de palabras.
● Campos semánticos básicos.
● O galego e a súa literatura na Idade Media.
2ª AVALIACIÓN
● Linguas en contacto.
Bilingüismo e diglosia. A normalización.
Interferencias lingüísticas.
● Variedades lingüísticas
● Textos expositivos laborais e administrativos: acta, regulamento, convocatoria.
79
● Repaso do substantivo, do adxectivo, do pronome...
● O dicionario.
● Campos semánticos básicos.
● O galego e a súa literatura na Idade Moderna.
● Introdución á literatura do século XIX.
3ª AVALIACIÓN
● A narración, a descrición e o diálogo.
● Repaso do verbo, o adverbio...
● A palabra, o sintagma e oración.
As funcións sintácticas.
● Campos semánticos básicos.
● O galego no XIX e principais autores e obras da súa literatura.
4º de ESO:
1ª AVALIACIÓN
● O plurilingüismo.
Linguas minoritarias e linguas maioritarias.
Linguas minorizadas e linguas maiorizadas. Os prexuízos lingüísticos.
O galego no mundo.
● Textos argumentativos dos medios de comunicación: editorial, artigo de opinión
e columna.
● Repaso das normas de puntuación, ortografía , acentuación e fonoloxía do
galego.
● As relacións semánticas.
Campos semánticos básicos.
● O galego e a súa literatura na Preguerra.
2ª AVALIACIÓN
80
● Variedades lingüísticas.
Os dialectos do galego.
● Textos argumentativos do ámbito laboral: solicitude, currículo, carta de
presentación e contrato.
● Repaso do substantivo, do adxectivo, do pronome...
● O galego e a súa literatura na Posguerra.
3ª AVALIACIÓN
● Repaso do verbo, o adverbio...
● A oración
Suxeito e Predicado.
Os complementos verbais.
A oración composta: xustaposición, coordinación e subordinación.
● Campos semánticos básicos.
● O galego e a súa literatura na Actualidade.
1º de BACHARELATO
1ª AVALIACIÓN:
● O texto narrativo e o texto descritivo. Análise e comentario.
● Revisión de ortografía:B/V, S/X, h.
● Panorámica xeral pola historia da lingua e a literatura galega.
● Do latín ó galego. As orixes da lingua galega.
● A lingua e a literatura galega na Idade Media.
2ª AVALIACIÓN
● O texto dialogal.
● O texto expositivo.
● O texto poético. Análise e comentario.
● Revisión de ortografía:
● Os grupos consonánticos.
81
● As maiúsculas e as minúsculas.
● O verbo.
● Linguas en contacto.
Linguas minoritarias e linguas minorizadas.
Diglosia e normalización lingüística.
● A variación interna da lingua galega.
● A comunicación lingüística.
● As funcións da linguaxe.
● O signo lingüístico.
● A lingua e a literatura galega nos Séculos Escuros e no Séculos das Luces.
● O Rexurdimento.
● Rosalía de Castro.
3ª AVALIACIÓN:
● O texto argumentativo.
● O texto teatral. Análise e comentario.
● Revisión de ortografía: a puntuación.
● Artigos, determinantes e pronomes.
● Adverbios, preposicións e conxuncións.
● Curros Enríquez.
● Eduardo Pondal.
● Un mundo de linguas.
A diversidade lingüística no mundo, en Europa e no estado español.
2º DE BACHARELATO
1ª AVALIACIÓN
● O texto. As propiedades textuais. Tipos de textos. Os textos argumentativos.
● O tema e o título dos textos.
82
As citas textuais.
● Sílabas, fonemas e grafías. Ditongos, tritongos e hiatos. Grupos consonánticos.
● A acentuación.
● Os morfemas. A flexión. A derivación, a composición e a parasíntese.
● Tipos de palabras e tipos de sintagmas.
Repaso da flexión nominal.
As funcións sintácticas.
Repaso da oración simple.
● As funcións sociais das linguas.
O conflito lingüístico e a diglosia. Estereotipos, prexuízos lingüísticos e
repercusións.
● O galego no primeiro terzo do século XX.
● A poesía, a narrativa e o teatro de antes do 1936. Correntes, autores, obras e
características.
2ª AVALIACIÓN
● O resumo e a paráfrase.
● Repaso das normas de puntuación.
● Os pronomes persoais. Formas, usos e colocación do pronome átono.
● O verbo. Repaso da flexión verbal. Tipos de verbos. O infinitivo conxugado.
● As perífrases verbais. Caracterización, tipos e significados.
● As conxuncións.
● Tipos de oracións compostas.
Oracións coordinadas e subordinadas propias.
● A normativización. A súa historia. A variedade estándar. Interferencias e
desviacións da norma.
● O galego de 1936 a 1976.
● A poesía, a narrativa e o teatro do 1936 ó 1976. Correntes, autores, obras e
características.
83
3ª AVALIACIÓN
● O texto. Conectores textuais. Estrutura textual. Conectores e finalidade
dentro do texto.
● Esquema de ideas. Palabras clave. Ideas principais e secundarias.
● Semántica. Relacións semánticas. Cambio semántico.
● As oracións subordinadas impropias.
● Linguas minorizadas e minoritarias.
O galego: unha lingua en vias de normalización.
● O galego a finais do século XX.
● A poesía, a narrativa e o teatro a finais do século XX. Correntes, autores, obras
e características.
84
13. A INFORMACIÓN Ó ALUMNADO
Os alumnos e, cando cumpra, as súas familias, serán informados dos libros, dos
contidos, das probas que terán que superar, das cualificacións..., de forma oral ou de
forma escrita, na súa aula, nos taboleiros informativos do centro, na páxina virtual do
centro, no blogue desta materia..., coa antelación suficiente, xa sexa para demandar
calquera aclaración, para levar a cabo a tarefa encomendada...
Cando sexa preciso, os membros deste Departamento poñeránse en contacto cos
responsables dos alumnos, ou ben telefonicamente ou ben por correo.
85
14. AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN
Esta programación foi elaborada de acordo coa lei. O seu funcionamento irase
comprobando ó longo do curso, analizando os resultados que vaiamos obtendo,
cambiando aqueles aspectos que non funcionen e, cando non sexa posible, os cambios
incorporaranse na programación do vindeiro curso.
A revisión da programación farase nas diferentes reunións entre os membros deste
Departamento, e nas reunións que a Xefa do Departamento de Lingua e Literatura
Galegas terá coa Xefa do Departamento de Lingua e Literatura Castelá a tal efecto, e
co Departamento de Orientación, principalmente.
Asina a Xefa de Departamento
Culleredo, setembro do 2019
86