HimalaiaAndeak

Txindoki

Perretxikoak, adikzioa?Kontuz!

HimalaiaAndeak

Txindoki

Perretxikoak, adikzioa?Kontuz!

EDURNE PASABANALEX TXIKON

PIOLET

EDURNE PASABANALEX TXIKON 3,50Û

Argazki galeria:

Euskal ibilbideak:

Erreportaia:

Elkarrizketak:

1.zenb//1.edizioa//2012

4 Euskal ibilbideak: TxindokiEzagutu ezazu gipuzkoako mendienblematikoa nondik eta zenbat denboran igotzen den.

6 Argazki galeria: Himalaiaeta andeakHimalaia eta andeetako argazkirikikusgarrienak bi orrialdeko argazkigalerian.

Mendira, disfrutatzera edo lehiatzera?Mendia azken aldia asko alda-tu den kirola da. Gaur egungobaliabide teknologikoei, tres-neriei eta abarri esker mendi bat igotzea ez da lehen zenbezain zaila.

Horretaz gain, gaur egun badirudi mendira jendeaez dela joaten honek eskeintzen dituen paisaietaz disfru-tatzera edota mendian bakarrik gertatzen diren espe-rientziak bizitzera. Gaur egun jende asko eta asko men-dira lehiatzera joaten da. Nik 14 zortzimila igo ditut, ni5.000mtroraino igo nahiz edota nik mendi hau bost ordu-tan erraz igo nezake... Horrelakoak gero eta sarriagotanentzuten ditugu. Baina non geratu da mendiak bere gaineskeintzen duen xarma?

Zuzendaria:Ander Plazaola

Argazkiak:Argazki press

Maketazioa: Ander Plazaola (QuarkXpress 7.0)

Irakasgaia:Diseinua

Irakaslea:Simon Peña

Inprimategia: EHUko kopisteria

Lizentzia:CC-BY-CO

Ander Plazaola // Zuzendaria

8 Elkarrizketak: Edurne Pasaban, Alex TxikonEuskal Herriko mendizale famatuenetakoak etorri dira gurekin hitzegitera.

15 Erreportaia:PerretxikoakPerretxiko gozoak eta heriotza sor dezaketeenak daude, kontuhandia izan behar da.

Mikel Lopezosa

Txindoki Gipuzkoako mendia da, Aralarmendilerroan kokatua. 1346 metrokogaraiera du eta Amezketan kokatua dago.Nañarri esaten diote inguruko herrietan; Gipuzkoako mendirik altuena ez izan arren,esanguratsuenetako bat da, bere itxuraberezia dela eta. Biderik ohikoenaLarraitzeko aparkalekutik abiatzen da etabertaraino autoz gertura daiteke.

Mendebaldeko ertza eskalatzeko aproposada.

EgurraletikIgoera ohikoena etaluzeena baina errezenabaita:

Larraitzeko aparkalekuaatzean utzi eta Zamaokolanga edo ataka iraganondoren pistan gorantzjoango gara. Kastesuigainan eskuinera Auza-Gaztelu mendirantz doanbidea dago, baina gupistan aurrera jarraitubeharko dugu. Pistanzigi-zaga batzuk burutuondoren, pista laga etabide bazterrean dagoenmarkatutako bidezidorbatean goruntz segitukogara.

Bidezidor honetan goraAmeztiko langa edo ata-kara iritsiko gara,hemendik aurrera jarrai-tuz azpialdean pinudihandi bat izango dugu,goialdera begiratu ezke-ro Txindoki mendiarengailur dotorea ikus daite-kelarik. Behin pinudiaatzean utzita harkaitze-an landutako bidezidorbatean barneratukogara, azkenik Oria iturri-ra iritsiko garelarik. Oriaiturrian nahi izan ezkerourez hornitu edo atsedenhar dezakegu.

Azkenean, Txindoki gai-lurraren azpian dagoen

Egurral lepora iritsikogara (1.154 metro).Orain, gailurrera dara-man azken malda gogoreta aldapatsua igotzeabesterik ez zaigu geldit-zen. Hau igo ondoren,jada Txindokiko gailurranegongo gara (1.346metro).

MuitzetikIgoera hau aurrekoabaino laburragoa bainagogorragoa ere bada.Behin Larraitzeko apar-kalekua eta Zamaokoatsedenlekua atzean utzieta txindokirako igoera-ko bidea hasten denataka edo langa iragatenda (905 metro - 0 ord.).Bide honetan goruntz

IGOERAK:

TXINDOKI, GIPUZKOAKO ERREGETXINDOKI, GIPUZKOAKO ERREGE

4

Textua / / Argazkiak Jon Gil

jarraitu eta beste bidezi-dorretan sartu gabe,azkenean bidea antenaerrepikagailu bateanamaitzen da.

Antena honen kokapene-an dagoen bidezidorbatean barneratu etaMuitzeko erreka zehar-katzen duen igoera mal-kartsu bat burutu ondo-ren Aralarko goi larreeta-ra iritsiko gara (905metro - 1 ord. 10 min.).Leku honetatik Goierrinahiz Amezketako ikus-pegi paregabeaz gozatuliteke.

Ondore, bidezidor batenaztarna jarraituz azke-nean Txindokiko gailur-raren oinetan dagoenEgurral lepora iritsiko

gara (1.162 metro - 1ord. 45 min.). Hortik aur-rera, aurreko igoeradeskribatzen den gailur-

rera doan bidezidor alda-patsuan gora egin etatontorrera iristeabesterik ez dago.

5

Euskal ibilbideak Txindoki

Argazki galeria Andeak eta Himalaia

e d e r a t z i g a r r e nzortzi milakoa lortuberri duzu (BroadPeak, 8.047 m.) eta

hamalauak egitea da zureasmoa. Zure ametsa betet-zeko bidean al zaude?

Nire ametsetako bat delaesan daiteke, bestela ez nukeegingo. Beti esaten dut behar-rezkoa dela proiektu bat iza-tea eta 14 zortzi milakoetatikgero eta gertuago nagoenean-orain bederatzi ditut-, logikoe-na da lasterketa horretansartzea. Lehena izateak edotalortzeak ez nau obsesion-atzen. Are gehiago, nire ustez,tamaina horretako erronka batobsesio bihurtzea osoarriskutsua da. Kontuan izanbehar da gauza bat: kirolhonetan, gure bizitza jokoanjartzen dugu askotan etaobsesionatzea oso arriskut-

Edurne PasabanMendizalea

“Mendiaren eta familiarenoreka aurkitzea ezinbestekoada”Edurne Pasabanek, eta berarekin dagoen mendizale taldeak,Shisha Pangma (8.046 m.) mendiaren gailurrera iritsi nahian hogeiegun baino gehiago eman ditu. Gaur jakin da, ordea, eguraldi txa-rraren ondorioz, bertan behera utzi dutela igoera. Lortu izan balu,hauxe zatekeen bere hamargarren zortzi milakoa, aurtengo udanBroad Peak mendia igo ondoren. Bi espedizioen artean gurekinegoteko tarte bat hartu eta solasean jardun genuen.

sua izan liteke, itsutu gaitza-keelako. Hortaz, helburuakbetetzea oso ondo dago,baina obsesionatu gabe.Norberaren bizitza helburuengainetik dago.

Gerlinde Kaltenbrunneraustriarrak ere helburu beradauka eta oso berdindutazabiltzate. Adiskide ala lehi-akide zarete?

Gerlinde eta biok barre egitendugu jendeak gure artekokonpetentziari buruz hitz egit-en duenean. Hedabideak diraideia hori zabaldu dutenak,asko saltzen duelako. Baina,gure artean ez dago konpe-tentziarik: adiskideak gara.Gainera, oso harreman estuadugu eta batak bestearenberri izan ohi du. Oraintxebertan, hain zuzen, mezu batbidali dit.

Elkarrekin espediziorik eginal duzue?Uda honetan, esate baterako,elkarrekin egon gara BroadPeak-en. Niretzat oso esperi-entzia ona izan da Gerlindebezalako adiskide batekinegotea kanpamenduan, aregehiago neska izanda.

Nola definituko zenukeG e r l i n d e ?Gerlinde gauzak oso argidituen pertsona da. Alpinistabezala, berriz, ikaragarri onad a .Mendiarekiko zaletasunatxikitatik datorkio

Nola gogoratzen dituzugurasoekin joaten zinenekourteak?

Oso urte politak izan ziren.Udako oporretan, karabanahartu eta Pirinioetara joatenginen. Horrela piztu zitzaidan

BAitzol Iriondo

Elkarrizketa Edurne Pasaban

Inar

i Pla

zaol

a

mendiarekiko zaletasuna.Geroago, 14 urterekin,eskaladako ikastaro bat eginnuen eta astebururoeskalatzera joaten nintzen.Horrek astebururo Tolosatikirteteko aukera ematen zidaneta asko betetzen ninduen.Garai hartan oso ondopasatzen genuen, orain erebai, baina, nagusiki, etxetikateratzeko aitzakia zen.Pixkanaka-pixkanaka aitzakiazena erronka bihurtu zen etagero eta bidai luzeagoak egit-en hasi nintzen: Alpeak,Andeak... Mendian ondo mol-datzen nintzela ikustean, ord-uan eta gustu gehiago hartun i o n .

Eta profesional gisaaritzeko erabakia noiz iritsiz e n ?Erabaki hori hartzea ez zenerraza izan, are gehiagoemakumea izanik. Izan ere,alpinismoaz bizitzea oso zaila

da eta gizartearekin bat ezdatorren bizimodua egiterab e h a r t z e nzaitu, hots, 34u r t e r e k i nezkongabeaizatea etahaurrik eze d u k i t z e a .Halere, nikargi neukaneta benetangustura nagon i r eerabakiarekin.B e s t e e kp e n t s a t z e ndutena berdinzait. Gauregun, gus-t u k o adudanetik bizinaiz eta zori-ontsua naiz.Horixe da inportanteena.

2004an K2a igo zenuenJuanito Oiartzabalekin bat-

era eta oso esperientziagogorra bizi izan zenuten.

Nolabaiteko inflexio-puntuaizan zen zure bizitzan?Bai, oso gogorra izan zen etaondorioak ere larriak izanziren. Bi behatz galdu nitueneta gurpil-aulki batean egonbehar izan nuen. Handikitzultzean, alpinismoa aldebatera uztea bururatuzitzaidan. Urtebete emannuen utzi edo aurrera jar-raituko nuen pentsatzen.Azkenean, egia da K2an biz-itza gehiegi jokatu genuela,baina alpinismoaren inguruanbizi naiz eta ezin dut alde bat-era utzi.

Zer ikasi zenuen esperi-entzia horretatik?Gauza asko ikasi nituen.Batetik, konturatu nintzen osoneurekoia nintzela, mendizaleguztiak bezalaxe. Mendirajoaten garenean, ez garaarduratzen etxean uztendugunaz: mutil laguna, famil-ia... Baina, errealitatea ez

Igotako zortzimilakoak

-Everest (8.848), 2001ean. -Makalu (8.481), 2002an.-Cho Oyu (8.201), 2002an.-Lhotse (8.511), 2003an. -G-I (8.068), 2003an. -G-II (8.035), 2003an. -K2 (8.616), 2004an. -Nanga Parbat (8.125),2005ean. -Broad Peak (8.047), 2007an.

Edurne adeitsu elkarrizketan // Argazki press

10

Elkarrizketa Edurne Pasaban

dago mendian, etxean baizik.Espedizioetan bi hilabeteeman ondoren, etxera itzulibehar dugu eta oso garrantzit-sua da etxean ere gusturasentitzea. K2tik itzuli nintze-nean, bi behatz galdu nitueneta bi hilabete eman beharizan nituen gurpil-aulkibatean. Zentzu horretan, K2koesperientziak erakutsi zidanetxekoak zure ondoan dituzu-la, behar dituzunean.Mendiaren eta familiarenarteko oreka aurkitzeaezinbestea dela ikasi nuen.

Azken urtea ere latza izanda, mendian hainbatadiskide galdu dituzu eta.Horrek mendiarekiko bel-durra piztu al dizu?Beldurra baino errespetu han-diagoa hartzen diozula esan-go nuke. Beti oso “segurola”izan naiz. Baina, batzuetanmendian kosta egiten daatzera egiteko erabakiahartzea. Espedizio bat anto-latzeak denboraeta diru askoeskatzen duenez,zaila da bertanbehera uztea.Baina, zure ingu-ruan horrelakoezbeharrak ger-t a t z e a kp e n t s a t z e r abehartzen zaitu.Alde horretatik,oso argi daukat:nire buruaarriskuan ikustend u d a n e a n ,erabakiak azkarhartzen ditut.Heldutasunak erebadu eragina, lehenzoroagoak ginen. Aurtengoaurte gogorra izan da hirulagun galdu ditugulako. Hortik

ateratzea ezda erraza,baina nik ustedut gureadiskideek ezluketela nahie t x e a ng e l d i t z e a .Gogorra dah o r r e t a np e n t s a t z e aeta egiaesan, nahia-go dut gehie-gi ezp e n t s a t u .

Uste duzug e h i e g isakr i f i ka tubehar izand u z u l a ?Nire ustez,zerbait lortunahi duenaks a k r i f i k a t ubeharra du. Nire bizitza pert-sonalean egia da asko sakri-fikatu behar izan dudala.

Baina, gustura egin dut.

Gainerako kideekin zernolako harremana duzu?

Guztiekin oso harreman onadaukat. Gehienak ni bainolehenago sartu ziren alpinis-moan eta beraiengandik asko

ikasi dut. Mendizalebatek argi izan behar dubesteengandik ikasibeharra duela, eta aldehorretatik zorte handiaizan dut.

Gizonen munduanaritzeak desberdin sen-titu arazi zaitu?Mendian kirolari modu-an, ez. Espedizioetan,berriz, emakume bakarraizatea nekagarria da.Batzuetan, nazkatutabukatzen dut gizonenarteko elkarrizketa “ton-toak” entzuteaz.Hasieran, batik bat, asko

kostatu zitzaidan gizonenartean bizitzea. Baina, urteenpoderioz, gero eta hobetomoldatzen gara.

Falta zaizkionAk

-Annapurna (8.091). «Beldurra ematen didan mendia».

-Manaslu (8.156). «Erabat ezezaguna niretzat».

-Kangchenjunga (8.598). «Mendi handia, errespetu handia zor zaio».

-Shisha Pangma (8.027). «Berezia, gauzatu gabeko proiektu asko-ren lekuko».

Edurne espedizioetako batean // Argazki press

11

Igone MAIZKURRENA

Mendia, aizkora, igeltserit-za... zein da afizio eta zeinofizio?

Bfff... ba aldaketa uneanharrapatu nauzu! Igeltseroanaiz eta hamasei urte nituene-tik orain arte hori izan da nirelana, eraikuntza enpresa bateduki dut martxan, zortzi batlangile gara. Mendia gehiagoizan da afizioa, baina orainbaten edo bestearen alde egi-teko unea heldu dela sentit-zen dut eta, momentuz behint-zat, mendiari egingo diot tar-tea, nahiz eta oraindik ezdudan proiektu zehatzik etababesle finkorik. Enkargatuazenaren esku utziko dutenpresa, nik 'txapuzak' egitenjarraituko dut noski, bainamendian aurrerapausoa emannahi dut.

Nondik atera duzu astiaHimalaiarako?

Ba ez dakit, baina aitortubehar dizut, zintzotasunez,egin dudana ez dudala beharbezala prestatuta egin. Lanhandiko boladetan, hemennengoen bitartean, gutxienezhamalau orduz aritzen nintzen

eraikuntzan, eta bi txanda eresartu izan ditut: gauez etaegunez, apenas lorik egingabe. Astean zehar, ahal nuenmoduan, txarto eta buru barikentrenatzen nuen eta, garaibatean, asteburuak aprobet-xatzen nituen Pirinioetara-edojoateko, baina gero enpresahandituz joan zen eta... badi-notsut ez naizela batere zen-tratuta ibili. Horrela ezin da.

Eta aizkora?

Lagun handiak eman dizkit.Gure herri kirolak gustatzenzaizkit orokorrean, eta penaematen dit ikusteak, gutxienezBizkaian, lehen zuten garrant-zia galdu dutela. Barakaldoingurura joaten garenean, adi-bidez, zirku hutsa gara: "Mira,los aizkolaris!" �Begira, aizko-lariak! �. Edozein kasutan,sasoia mantentzen laguntzendit eta, horretaz gain, alde psi-kologikoa lantzeko aproposada: egurrak hor iladan ikusteaeta denak moztu behar dituzu-la pentsatzea... Dena den,txapelketak ere aurrekohamabost egunetan entrena-tuta jokatzen ditut, orain izoz-keten ondorioz oinak ezin ditutondo ezarri, ez daukat pisuhandirik... halamoduz nabil.

Arriskuari gehitu hotza,nekea... "mendira,zertara?pentsatuko duteaskok.

Ba, bizirik sentitzera.Mendian, kanpamentu nagusi-tik goruntz aterata edo basejauzi bat egitekotan naizelarik,oso une intentsuak bizitzenditut, %100era, azken egunabalitz bezala. Bihotz taupadaknola bizkortzen diren, izerdihori... zaila da azaltzea, bainabizirik sentiarazten nau.Badakit gauza asko galduditudala; koadrilakoak udabe-rrian Gazte Topagunera joatenzirenean, adibidez, nik kaleegiten nuen, ni mendira. Denadela, gehiago da eman didanakendu didana baino.

[2008tik 2010era bitarte,Edurne Pasabani hamalauzortzimilakoen lasterketanlagundu zion taldean aritu zenAlex Txikon. Espediziokomertzial eta mediatikoakziren, azpiegitura tekniko etahumano handikoak, tontorrabeste helbururik ez zutenak.Ez lortzea porrota zen.]

Eroso sentitu zinen?Jarduteko modu hori kon-partitzen duzu?

Alex Txikon : “Orain arte egindudana ez da alpinismoa”1981ean sortu zen hamahiru anaia-arrebatan gazteena. Mutilkozkorra zelarik Ganzabal taldearekin egindako lehendabizikomendi irteera haiek gustatu zitzaion 21 urte zituela, BroadPeakeko tontorreraino igo baitzuen grinak. Beste zortzi zortzimi-lako eta hainbeste espedizio etorriko ziren atzetik.

12

Elkarrizketa Alex Txikon

Gotzon Udondo

Ba begira, orokorrean, ezzidan kontraesan handiriksortu hasiera-hasieratik jakinnuelako zein zen Edurnerenpapera espedizio haietan etazein gurea edo nirea.Banekien soldatapeko langilebat nintzela, besterik gabe.Gustatzen zitzaidana egitea-ren truke ordaintzen zidaten,eta ni pozik!

Edurne Pasabani eta MissOh-ri buruz denetarik ent-zun dugu, halako babesare-kin aritzeak egindakoarimeritua kentzen diola erebai.

Miss Oh-ren lasterketa azka-rragoa edo fulminanteagoaizan zen eta Annapurnanmuntatua zuena bezalakoriknik ez dut beste inon ikusi:helikopteroak, material pila, ezdakit zenbat sherpa... milioikaeuroko aurrekontua zegoenhan. Edurnerena ez zen hain-besterainokoa izan. Gulaguntzera joan ginen etaberak ez zuen hutsik egin, aregehiago, batzuetan bera izanzen aurrea hartu eta segitzekokemena atera zuena. Egia dazortea izan zuela istripuei etaelur jausiei dagokionean...baina gorgortasuna eta ausar-dia erakutsi zituen.

Argi duzu zein zen zurepapera orduan, baina bada-kizu zer nahi duzun orain?

Seguru aski, nahi dudana etalortu dezakedana ez datozbat. Badakit, esate baterako,hamalauak osatzearenaproiektu salgarria dela, bainaez da gustatuko litzaidakeena.Oraintxe txoratzen nago, adi-bidez, Patagoniara joatekoeskalatzera, edo Makalu igot-

zen saiatzeko ipar paretatik�2005ean 7.600 metrora gera-tu ziren mendebaldetik igota �,7.000 metroko hainbat tontorere baditut buruan, IparPolotik edo Antartidatik zehar-kaldia egitea, Trango dorre-ak... mendia, eskalada, salto-ak... denetarik tartekatzeagustatuko litzaidake, abenturaazken batean. Baina batzue-tan pentsatzen dut hamalauzortzimilakoak igo beharkoditudala, salgarriak direlako,ondoren nik nahi dudana eginahal izateko.

Beharbada gogortasun horieta irrika dira zure indargu-neak aspektu teknikoabaino gehiago?

(Barrez hasi da berriz)Askozahulgune gehiago ditut indar-guneak baino, hori hasteko.Baina egia da zintzilik dudanasignatura dela hori, gaitasunteknikoa erakustea alegia,orain arte zortzimilakoak egi-teagatik ezagutzen nau-etajendeak. Badut buruan oraindela urte batzuk haitz eskala-dan lortutako maila berresku-

ratzea, adibidez, baina horre-tarako zentratu beharra dau-kat. Burugogorra naizela bai,onartuko dizut, onerako etatxarrerako; baina ez dut usteanbizio handiko tipoa naizenikere.

Behin baino gehiagotan ent-zun dugun masifikazio horiezagutu duzu zuk hangoian?

Tira, masifikazioa oso mendizehatzetan ikusten da.Everest aldean Himalain,Aconcaguan Amerikan,Kilimanjaron Afrikan... eta egiada gehienetan ez dela beharbezala prestatutako eta beha-rrezko baldintza fisikoakdituen jendea izaten. Dirutzaordaintzen diote agentziarenbati dena antolatzeko, etaaurrera. Dena dela, kontu deli-katua da, kasu batzuetanagentzia hauek dirutxoa uztendutelako herrialde hauetan,lana ere ematen diote hainbatjenderi... ez dakit, ziur aski,gehiago erregulatu beharrekozerbait da, ingurumena gehia-go zaintzearena bezala.

Txikon eskalatzen // Argazki press

14

Elkarrizketa Alex Txikon

Perretxikoak, adikzioa?Kontuz!!

Amanita muscaria

Euskeraz: Kuleto faltsua .

Ezagutzen diren perretxiko politeneta-riko bat da, txapela gorri kolore bizi-koa du, xafla zuriz zipriztindua dagoeta itxura lira

Amanita caesarea

Euskeraz: Gorringo

Espezie hau jangarri bikaina da eta“perretxikoen erregina” dela esatenda. Espezie termofilo hau EuskalHerriko zenbait lekueta

Tricholoma sulphureum

Euskeraz: Kirats zizahoria

Udatik udazkeneraino bakarka edo tal-detan hostozabal eta konifero basoetanateratzen da. Arrunta da. Mikologoaskok toxikoa dela

Boletus aereus Bulliard ex Fries

Euskeraz: Onddo beltza

Baso hostoerokorretan ateratzen dauda eta udazkenean zehar. Jangarribikaina da eta preziatuenetariko bat.Askorentzat boletus

Perretxikoak, adikzioa?Kontuz!!

Erreportaia Perretxikoak