OSASUNA ETA IMMUNITATE-SISTEMA

BIOLOGIA ETA GEOLOGIA DBH 3. MAILA

BERRIO-OTXOA IKASTETXEA 2015-2016

1. Osasuna eta gaixotasuna

Osasun-kontzeptua aldakorra izan da urteetan zehar

“Inongo gaixotasunik ez duen jendea”

OME (1948): ongizate fisikoa, burukoa eta soziala gehitzen dizkio definizioari. Osasun fisikoa Osasun mentala Gizarte- eta

ingurumen- osasuna

Gure aparatuen, sistemen, geneen… funtzionamenduarekin loturik.

Emozioak kontrolatzearekin, autoestimuarekin, konfiantzarekin lotua.

Gizarte-baldintzekin (bakea, elikadura, hezkuntza, berdintasuna…) eta ingurunearen baldintzekin (arnasten dugun airea, edaten dugun ura, elikagaiak…) lotua

Bizi-funtzioak normaltasunez betetzea edo ez.

Eguneroko jarduerak sentitzeko, pentsatzeko eta egiteko modua; eta estres-egoerei aurre egitekoa.

Baliabide iraunkorrak izateak edo ez, pobrezia larrian egoteak… gure osasunean eragiten du.

Eta gaixotasuna?

Gure organismoaren alterazioa, osasun-galera eragiten duena.

Kontuan hartu behar dira:

- Arrazoi eragilea(k)- Sintomak- Seinaleak

Orduan, diagnostikoa egiten dute medikuek, eta tratamendua agintzen dute.

Gaixotasunen sailkapena

Kalteturiko zonaren arabera

Denboraren arabera

Infekziosoak diren edo ez

Arnasbideetakoak, digestio-

aparatukoak, kardiobaskularrak,

endokrinoak…

Akutuak (denbora laburra)

Kronikoak (denbora luzea)

Infekziosoak (gure organismora sartzen diren

mikroorganismo patogenoek

eragindakoak, hala nola, birusak, bakterioak,

onddoak eta protozooak)

Ez-infekziosoak

2. Gaixotasun infekziosoen transmisioaElementua Azalpena

Agentea Gaixotasuna eragiten duen mikroorganismo patogenoa

Iturria Mikroorganismoa dagoen lekua

Bektorea Mikroorganismoa pertsonari kutsatzen dion animalia (gehienetan artropodoak: euliak, eltxoak…)

Ostalaria Infekzioa harrapatzen duen pertsona (mikroorganismoak ostalariaren gorputzaren oztopo fisikoak zeharkatu ditu)

Malariaren kate epidemiologikoa

Elementua Azalpena

Agentea Plasmodium falciparum protozooa

Iturria Zonalde beroetako oihanak (garai euritsuetan maizago)

Bektorea Anopheles gambiae eltxo emea

Ostalaria Malaria harrapatzen duen pertsona

Transmisio motakZuzenekoa (zuzeneko kontaktu fisikoarekin)

Zeharkakoa(kutsatutako elementuen bidez, lurzorua, airea, ura, elikagaiak, bektoreak…)

Ostalariaren organismoan sartzeko ateakLarruazaletik

Arnasbideetatik

Digestio-aparatutik(kutsatutako elikagaiak / urak)

Genitaletatik

3 definizioEndemia Gaixotasun bat lurralde batean ohikoa izatea

Epidemia Leku batean gaixoenkopurua azkar handitzen denean

Pandemia Herrialde askotara barreiatu den epidemia

3. Immunitate sistema. Mikrorganismoen kontrako defentsak

Gorputz osoan zehar. 1. Sarrerako oztopoak

3 defentsa-mekanismo 2. Erantzun immunitarioez-espezifikoa 3. Erantzun immunitarioespezifikoa

1. Sarrerako oztopoak

2. Erantzun immunitario ez-espezifikoa

Ezaugarriak

1. Mikroorganismo patogenoek sarrerako oztopoak gainditu dituzte (ehunetan sartu dira)

2. Leukozito edo globulu zuri batzuek parte hartzen dute (fagozito bihurtzen dira): - Monozitoak - Neutrofiloak

3. Erantzuna beti da berdina mikroorganismo guztiekin

Pausoak:

1. - Zauritik sartu m.o.ak - Kapilarrak dilatatu (odol gehiago)2. - Kapilarrak iragazkorrago - Odola atera - Ingurua handitu - Monozitoak atera3. - Monozitoak eta neutrofiloak fagozito bihurtu

4. - Fagozitoek pseudopodoekin m.o.ak harrapatu eta barruan fagozittu (suntsitu)

https://www.youtube.com/watch?v=BDr44vLNnPY

3. Erantzun immunitario espezifikoa

- Patogenoak aurreko bi defentsa-mailak gainditzean aktibatu

- Helburua mikroorganismo horiek gorputz osora ez sakabanatzea

- Linfozito espezifikoek (zelula linfatikoak)

Nola gertatzen da prozesua?

Linfozitoek ANTIGENOAK bereizten dituzte (mikroorganismoaren mintzeko substantzia eta partikulak, gure organismoarentzat arrotzak direnak)

Orduan erantzun espezifikoa hasten da

Bi linfozito mota nagusi:- T linfozitoak: infektatuta dauden zelulen

antigenoak ezagutu eta suntsitzen dituzte. Gainera, B linfozitoak aktibatzen dituzte.

- B linfozitoak: antigorputzak (proteina espezifikoak) sortu, antigenoak ezagutu eta neutralizatzeko.

T linfozitoak, aktibatu ostean, zatitu, eta ZITOTOXIKO bihurtzen dira (zelula infektatua suntsitzen dute)

B linfozitoak zatutu eta PLASMA-ZELULA bihurtzen dira (antigenoa neutralizatzeko antigorputz gehiago sortu

Oroimen-linfozitoak

Aurrez emandako erantzun immunitario batean sortutako linfozitoak, bizitza guztian irauten dute

Organismoan m.o. berdin bat sartzean, azkar antzeman eta neutralizatu, gaixotasuna agertu baino lehen

Immunizatuta

Zenbait bideo interesgarri

Fagozito bat bakterioak irenstenhttps://www.youtube.com/watch?v=BDr44vLNnPYMalariaren kate epidemiologikoahttps://www.youtube.com/watch?v=OEDhe4MPEMcImmunitate erantzuna (ingelesez)https://www.youtube.com/watch?v=jcdCDYtdBB4Sistema immunologikoa sinpleki (Redes)https://www.youtube.com/watch?v=HEY3dUh2dTMImmunitate sistema sakonago https://www.youtube.com/watch?v=HEY3dUh2dTM