O turismo como actividade dinamizadora dos espazos rurais
-
Upload
miguel-pazos-oton -
Category
Documents
-
view
212 -
download
4
Transcript of O turismo como actividade dinamizadora dos espazos rurais
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
1
TEMA 8
O Turismo como actividade dinamizadora dos espazos rurais
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable
8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental
8.3. Axentes e políticas de turismo sustentable en espazos rurais
8.4. Produtos e destinos de turismo sustentable en espazos rurais
8.5. Os indicadores de sustentabilidade turística: metodoloxía de cálculo
8.6. Turismo e ordenación do territorio en espazos rurais
Tema 8: limiar
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable
2
Desenvolvemento sustentable
É un modelo de desenvolvemento fundado baixo a idea de que a
sociedade, o medio ambiente e a economía dependen os uns dos outros
e teñen a mesma importancia.
Defínese como “o desenvolvemento que satisfai as necesidades da
xeneración presente sen comprometer a capacidade de futuras xeneracións
de satisfacer as súas propias”.
Comisión Brundtland (Comisión Mundial do Medio Ambiente e o
Desenvolvemento): “O noso futuro común”. Oxford, 1987.
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
28.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: o concepto de desenvolvemento sustentable
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
3
Concepto de desenvolvemento sustentable
Equidade intraxeneracional + interxeneracional
Informe BRUNDTLAND: contén dous elementos clave:
- necesidades humanas - limitacións do ecosistema global
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: o Informe Brundtlandt
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
4
Perlora (Asturias)
Benidorm (Alicante)
Cullera (Valencia)
Para reflexionarmos sobre o concepto de sustentabilidade en Turismo…
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: reflexións sobre a sustentabilidade e o Turismo
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
ESTILOS DE VIDA SUSTENTABLES(Concepto de lifestyles)
Son patróns de acción e consumo utilizados polas persoas para afiliarse e diferenciarse doutras persoas (incluíndo o consumo)
Características dos estilos de vida sustentables:1. Satisfan as nosas necesidades básicas
2. Proveen una mellor calidad de vida
3. Minimizan o uso de recursos naturais e emisións
contaminantes ao longo do ciclo de vida dos produtos
4. Non poñen en perifo a satisfacción das necesidades de
xeracións futuras
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: os BoBos e o concepto de estilos de vida sustentábeis
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
1992: Cimeira de Rio- Cimeira da Terra
- Reunión sen precedentes de gobernos, empresas e sociedades
civís
- Resultado de Rio: 178 gobernos asinaron o Plano de Acción
Global, AXENDA 21
2002: Cimeira de Johannesburgo- Cimeira Mundial de Desenvolvemento Sustantable
- Aumento de actividades a prol desarrollo sostenible en todo el
mundo
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: os fitos das Cimeiras de Rio e Johannesburgo
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: AXENDA 21 para a industria do turismo e as viaxes d
AGENDA 21 para la industria del turismo y los viajes
TURISMO SOSTENIBLEEs el turismo que se desarrolla enfrentando las necesidades de los turistas y las regiones anfitrionas, al mismo tiempo que protege y realza las oportunidades hacia el futuro
Implica la gestión de todos los recursos de tal forma que las necesidades económicas, sociales y estéticas pueden ser cubiertas mientras se mantiene:
- la integridad cultural- los procesos ecológicos esenciales- la diversidad biológica- los sistemas de soporte de la vida
Los productos de desarrollo turístico sostenible operan en armonía con el entorno local, las comunidades y las culturas, de tal modo que ésos son beneficiarios y no víctimas del desarrollo turístico
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
AGENDA 21 para la industria del turismo y los viajes
Introducir nuevas leyes, o reforzar las que ya existen, para asegurar la protección de la salud humana y el medio ambiente (ECOTASA)
Se contempla un importante papel de la regulación, sobre todo en casos donde otras medidas carezcan de efectividad o el medio ambiente vaya a quedar inevitablemente dañado
Implementación de programas voluntarios liderados por la industria, para asegurar la gestión responsable y ética de productos y procesos, desde el punto de vista de la salud y seguridad de los aspectos ambientales
Estos programas deberán ser guiados eficazmente por normas, protocolos y códigos de conducta que integren protección medioambiental con elementos de gestión empresarial, y toma de decisiones, promoviendo apertura y diálogo con los empleados y el público Concertación público-privada
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: AXENDA 21 para a industria do turismo e as viaxes
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
Oekotel, un exemplo en Austria
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: o exemplo dos Ecohoteis
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
AGENDA 21 para la industria del turismo y los viajes
PRINCIPIOS FUNDAMENTALES
1. Viajes y turismo deben ayudar a las personas a incrementar la riqueza y la productividad en armonía con la naturaleza
2. Viajes y turismo deben contribuir a la conservación, protección y restauración de los ecosistemas de la Tierra
3. Viajes y turismo deben basarse en patrones de producción y consumo sostenibles
4. Los estados deberían cooperar para promover un sistema económico abierto, en que la industria de los viajes y el turismo se pueden desarrollar sobre una base sostenible
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: AXENDA 21 – os seus principios fundamentais
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
5. Viajes y turismo, paz, desarrollo y la protección medioambiental son interdependientes
6. El proteccionismo en viajes y turismo debe ser detenido o paliado
7. La protección ambiental debe constituir una parte integral del proceso de desarrollo turístico
8. Las cuestiones de desarrollo turístico deben ser gestionadas con la participación de los ciudadanos implicados, a partir de decisiones tomadas a nivel local
9. Los estados deben cooperar en la lucha contra riesgos que afecten a las áreas turísticas
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: AXENDA 21 – os seus principios fundamentais
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
10. Las industrias de viajes y turismo deben contribuir a crear
empleo para mujeres y población nativa en la medida de lo
posible
11. El desarrollo turístico debe reconocer y apoyar la identidad,
cultura e intereses de los pueblos indígenas en la medida de todo
lo posible
12. Las leyes internacionales de protección del medioambiente
deben ser respetadas por la industria de los viajes y el turismo
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: AXENDA 21 – os seus principios fundamentais
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Turistas fotografando hórreos en Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Vista da Ría de Muros
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Antigas casas de pescadores de Muros
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Soportais das antigas casas de pescadores de Muros
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
A fortaleza da oferta gastronómica
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Monte Louro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Ría de Muros e Noia dende o Faro de Monte Louro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Pías e formacións xeomorfolóxicas nas inmediacións do Faro de Monte Louro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Faro de Monte Louro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Vexetación atlántica (toxos) no Monte Louro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Vexetación atlántica no Faro de Monte Louro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Faro de Monte Louro: patrimonio por rehabilitar e acondicionar
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Turismo mariñeiro: unha boa opción de desenvolvemento turístico
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Posibilidade de roteiros dos faros e litorais
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Faro de Lariño
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Segundas residencias no litoral de Lariño
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Roteiros de sendeirismo
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
As pegadas do Prestige
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
As pegadas do Prestige
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Roteiro dos faros
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
A ameaza das plantas de acuicultura
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Stolt Sea Farm, granxa de Rodaballos
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Mar de Lira, experiencia de Turismo Mariñeiro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Disonancias nas paisaxes
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Panel informativo de Mar de Lira
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Panel informativo do porto de Lira e Lonxanet
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Lira
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Caseta de Pepe do Cuco
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Caseta do Mariñeiro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Hórreo en Carnota. Ao fondo, o Monte Pindo
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Turistas fotografando hórreos en Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Turistas no grande hórreo de Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Turistas no Hórreo de Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Turistas no Hórreo de Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
O Hórreo de Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia
Costa Celta Inmobiliaria
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
LOS INDICADORES DE SOSTENIBILIDAD
¿Por qué existen los indicadores de sostenibilidad?
Carácter pluridimensional de la sostenibilidad
Es necesario definir unos criterios: permitirán conocer si la evolución del
territorio entra dentro de los parámetros de la sostenibilidad o no
Contraposición a la economía clásica
Sistemas clásicos de medida de la economía: SISTEMA NACIONAL DE
CUENTAS de la ONU
Instrumento de información macroeconómica
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
Aún no se ha encontrado una medida única para evaluar si una economía es sostenible
Creación de un conjunto de indicadores que incluyen medidas en cada uno de los ámbitos que definen la sostenibilidad (triple)
Diversidad de indicadores
PERO
Medición común que los haga comparables entre sí
Definición
Los indicadores de sostenibilidad se definen como herramientas de análisis objetivos, útiles y claros para la comunicación de resultados comparables (entre diferentes espacios y a lo largo del tiempo), con la capacidad de permitir las relaciones entre diferentes variables
La metodología de desarrollo de estos indicadores tiene su base en la atención a las variables económicas, sociales y ambientales, que no contemplan los análisis económicos tradicionales, y que se conciben como la base a partir de los cuales se define la sostenibilidad
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d
Uso de indicadores: relación con GESTIÓN AMBIENTAL y PLANIFICACIÓN ESTRATÉGICA
AEMA (Agencia Europea de Medio Ambiente):
- Establece un sistema de indicadores
- Finalidad: mostrar el estado del medio ambiente
- Proporcionar información relevante a la hora de orientar el proceso político y la toma de decisiones
INDICADORES constituyen información para agentes sociales: ciudadanos, ONGs, políticos, empresas, etc
Los planes de acción de las Agendas Locales 21 suelen contener sistemas de indicadores como herramientas de comunicación y participación
8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
MODELO PER (Presión-Estado-Respuesta)
Propuesto por la OCDE
Establece indicadores para evaluar:
Presiones sobre el medio: aumento producción residuos, aumento
población, consumo agua, etc
Estado del medio: recursos disponibles, que cambian en función de las
presiones recibidas
Respuestas o reacciones a cargo de los gobiernos o agentes sociales para
cambiar el estado del medio
PRINCIPAL PROBLEMA de los indicadores: fiabilidad de fuentes y
disponibilidad de la información
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
Criterios que definen un buen indicador:
1. Procedimientos de cálculo objetivos y científicos
2. Relacionados con objetivos políticos y de interés público
3. Útiles a diferentes ámbitos: decisiones políticas, investigación y público en general
4. Claros y fáciles de entender por los no especializados en la materia
5. Comprensibles en toda su complejidad
6. Comparables con indicadores de otros lugares
7. Comparables a lo largo de una serie temporal
Moffat (1996), Hanley (1999), Verbruggen (1999)
Ámbitos de referencia de los indicadores: económico, social y ambiental
Hay que disponer de un conjunto de indicadores, en función del uso o el objetivo establecido
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
Ámbito Presión Estado Respuesta
Demografía Índice de presión humana
Indicador de presión turística
Capacidad de alojamiento
Entrada de pasajeros vía aeropuerto
Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares 1. INDICADORES DEMOGRÁFICOS
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
Ámbito Presión Estado Respuesta
Mundo laboral Equilibrio laboral
Estabilidad laboral
Estacionalidad laboral
Población activa y tasa de paro
Evolución de los salarios
Distribución de la riqueza
Vivienda Precio de la vivienda
Acceso a la vivienda
Inversiones Balanza exterior
Empresa privada
Implantación de sistemas de gestión ambiental
Producción agraria ecológica
Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares
2. INDICADORES SOCIOECONÓMICOS
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
Ámbito Presión Estado Respuesta
Vehículo Parque móvil de vehículos
Disponibilidad de viario
Disponibilidad de viario en la ciudad de Palma
Embarcaciones Parque de embarcaciones de recreo
Disponibilidad de amarres
Playas Demanda real y potencial
Número de usuarios totales diarios
Superficie disponible de playa
Índice de saturación turística
Banderas azules
Desarrollo turístico
Índice de eficiencia turística
Sanidad Acceso a los servicios sanitarios
Formación Acceso a la formación en turismo
Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares 2. INDICADORES SOCIOECONÓMICOS
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
Ámbito Presión Estado Respuesta
Territorio Cambios en los usos del suelo
Cambios en los usos del suelo en la CAIB
Ocupación urbana
Cambios en los usos del suelo en los municipios
Ocupación litoral
Cambios en los usos del suelo en el litoral
Cambios en los usos del suelo en las playas
Urbanización
Edificación
Infraestructuras viarias y ferroviarias
Espacios naturales
Incendios forestales Superficie reforestada y repoblada
Frecuentación ENP (ocio y turismo)
Evolución de la superficie de ENP
Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares 3. INDICADORES AMBIENTALES
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade
Ámbito Presión Estado Respuesta
Agua Consumo urbano de agua
Balance hídrico Depuración de aguas
Energía Consumo bruto de energía
Consumo de electricidad
Índice de intensidad energética
Indicador de energías renovables
Emisiones de CO2
Huella ecológica del consumo energético
Residuos Producción de residuos
Reciclaje de residuos
Construcción Consumo aparente de cemento
Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares 3. INDICADORES AMBIENTALES
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental
Toma de decisiones: deben integrarse las partes interesadas en el
espacio concreto
Autoridades locales
Residentes
Empresas turísticas
Organizaciones medioambientales
Industria
turística
Sector
medioambiental
Municipio
Administración
Industria
turística
Sector
medioambiental
Municipio
Administración
Turismo sostenibleTurismo anterior
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental
¿Quiénes son los agentes?
1. Empresas turísticas
2. Agencias gubernamentales
3. Agencias de viaje
4. Operadores turísticos
5. ONGs
6. Etc
Desarrollo turismo sostenible creación de consorcios público-privados
Considerar la triple dimensión de la sostenibilidad
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental
Tipo de impacto Consecuencias potenciales
Beneficios Impuestos gubernamentales
Beneficios obtenidos por las instalaciones turísticas de primera directamente de los visitantes (hoteles, restaurantes, taxis, etc)
Beneficios obtenidos por los proveedores y servicios de apoyo a los establecimientos turísticos
Renta obtenida por la población residente en forma de salarios, dividendos e intereses
Beneficios relacionados con la actividad turística
Creación de empleo Empleo directo en instalaciones turísticas
Empleo indirecto en el sector turístico
Empleo inducido, creado por los ingresos procedentes del turismo
Conexión con otros sectores empresariales
Aumento de la demanda de bienes locales
Aumento de infraestructuras
Competencia del turismo con otros sectores económicos
Nivel de vida Aumento de la renta
Mejora de la distribución de la renta
Costes Costes de oportunidad (desperdiciada al utilizar recursos para usos alternativos)
Costes derivados de las fluctuaciones de la demanda turística
Posible inflación derivada de la actividad turística
Pérdida de beneficios económicos potenciales (cuando los inversores son extranjeros)
PRINCIPALES IMPACTOS ECONÓMICOS DEL TURISMO
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental
IMPACTOS SOCIOCULTURALES
Turismo: marco en el que entran en contacto personas de bagajes socioeconómicos muy diferentes
Impactos socioculturales --- tradición de analizarlos de forma negativa
Pero el turismo también puede aportar grandes beneficios al fomentar el contacto entre comunidades diferentes
Los impactos socioculturales en un destino turístico son resultado de las relaciones sociales mantenidas entre turistas y residentes
La intensidad y duración se ve afectada por factores espaciales y temporales restringidos
Diversas fases en la relación población local - turismo
2
Tem
a 8:
O T
uri
smo
co
mo
act
ivid
ade
din
amiz
ado
ra d
os
esp
azo
s ru
rais
Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural
Pro
feso
r: M
igu
el P
azo
s O
tón
(D
epar
tam
ento
de
Xeo
gra
fía)
d8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental
Tipo de impacto Consecuencias potenciales
Historia y arte Preservación y rehabilitación de monumentos, edificios, lugares históricos
Creación de museos de interés cultural
Revitalización de formas de arte tradicional: música, literatura, teatro, danza, etc
Tradiciones y costumbres
Revitalización de las tradiciones locales: artesanía, festivales, folklore, gastronomía, etc
Revitalización de las lenguas minoritarias
Mercantilización extrema de las tradiciones locales
Creencias, valores y normas
Intercambio cultural entre visitantes y residentes
Cambio en valores sociales y creencias religiosas
Cambios en la estructura económica y roles sociales
Aumento de problemas sociales: crimen, prostitución, etc
PRINCIPALES IMPACTOS SOCIOCULTURALES DEL TURISMO
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
• Relación entre infraestructuras de transporte e paisaxe
• Dous conceptos cada día máis confrontados e alonxados
• Cómpre reconcilalos o antes posible
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
A valoración das paisaxes rurais e a súa posta en valor como recurso turístico
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Para a Xeografía, a PAISAXE é un concepto fundamental
• Paisaxes naturais, paisaxes culturais
• Paisaxes como construcción humana ao longo do tempo
• A Paisaxe como representación territorial dos valores culturais e sociais
• A Paisaxe e os actores
• A posta en valor das Paisaxes
• As Paisaxes e o turismo
• A xestión sustentable das paisaxes
• As Paisaxes e a estética
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
A importancia do concepto de Paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Unha sociedade recoñécese a si mesma na medida en que recoñece
as súas paisaxes, e estas teñen harmonía, equilibrio e estética
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Paisaxe do Courel
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Turistas fotografando hórreos en Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Santo André de Teixido
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Viveiro
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
A Ría de Ferrol
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
É preciso un novo punto de vista na relación
entre infraestructuras e paisaxe
que permita a compatibilidade entre
o desprazamento e o desfrute estético
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Necesidade dun replantexamento para apreciar a paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Joan Nogué
As estradas non son unicamente vías de transporte,
senon que se teñen convertido na plataforma fundamental
da percepción e desfrute da paisaxe para a inmensa
maioría dos cidadáns
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Joan Nogué, Director do Observatori del Paisatge de Catalunya
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
O ferrocarril, un pioneiro
As vías férreas son excelentes eixos vertebradores de percursos e incursións a través das paisaxes
No imaxinario colectivo, a vía férrea e o ferrocarril en xeral
teñen sido asociados coa observación e o desfrute da paisaxe
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
O Ferrocarril e a Paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
O Ferrocarril e a Paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Transcanadiano
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o Canadian
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o Canadian
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o Canadian
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Indian Pacific
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o Indian Pacific australiano
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Indian Pacific
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Turistas fotografando hórreos en Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Jungfrau
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o Jungfraubahn, en Suíza
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Jungfrau
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o Jungfraubahn, en Suíza
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Jungfrau
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o Jungfraubahn, en Suíza
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Ferrocarril de Sóller
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o Ferrocarril de Sóller (Mallorca)
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Oslo-Bergen
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o tren Oslo-Bergen
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Oslo-Bergen
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o tren Oslo-Bergen
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Trens escénicos en Noruega
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Grandes trens escénicos do mundo: o tren Oslo-Bergen
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Trens de vapor no Reino Unido
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Os trens históricos, un grande potencial para o turismo asociado á paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Trens de vapor no Reino Unido
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Os trens históricos e o turismo asociado á paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Trens de vapor no Reino Unido
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Os trens históricos e o turismo asociado á paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
The Flying Scotsman
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Os trens históricos e o turismo asociado á paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
The Flying Scotsman
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Os trens históricos e o turismo asociado á paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
The Flying Scotsman
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Os trens históricos o turismo asociado á paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
The Flying Scotsman
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Os trens históricos e o turismo asociado á paisaxe
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Trens de vapor no Reino Unido
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
O Museo Nacional do Ferrocarril, en York (Reino Unido)
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Montserrat
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
O Cremalleira de Montserrat
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Edinburgh-Thurso
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Tren escénico do Norte de Escocia
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Settle-CarlisleEstudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Settle-Carlisle
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Settle-Carlisle
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento ruralT
em
a 8
: O
Tu
ris
mo
co
mo
ac
tiv
ida
de
din
am
iza
do
ra d
os
es
pa
zos
ru
rais
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Settle-Carlisle
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento ruralT
em
a 8
: O
Tu
ris
mo
co
mo
ac
tiv
ida
de
din
am
iza
do
ra d
os
es
pa
zos
ru
rais
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Settle-Carlisle
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento ruralT
em
a 8
: O
Tu
ris
mo
co
mo
ac
tiv
ida
de
din
am
iza
do
ra d
os
es
pa
zos
ru
rais
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Settle-Carlisle
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento ruralT
em
a 8
: O
Tu
ris
mo
co
mo
ac
tiv
ida
de
din
am
iza
do
ra d
os
es
pa
zos
ru
rais
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Settle-Carlisle
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Settle-Carlisle
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento ruralT
em
a 8
: O
Tu
ris
mo
co
mo
ac
tiv
ida
de
din
am
iza
do
ra d
os
es
pa
zos
ru
rais
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Settle-Carlisle
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento ruralT
em
a 8
: O
Tu
ris
mo
co
mo
ac
tiv
ida
de
din
am
iza
do
ra d
os
es
pa
zos
ru
rais
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle
Londres-Penzance
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento ruralT
em
a 8
: O
Tu
ris
mo
co
mo
ac
tiv
ida
de
din
am
iza
do
ra d
os
es
pa
zos
ru
rais
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Londres-Penzance, un clásico
Ferrocarril a St. Moritz
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Trens escénicos suízos
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Pilatus
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Pilatus, un funicular de alta montaña
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
The Blue Train (Cape Town-Pretoria)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Tren escénico sudafricano
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Infraestructuras lineais viarias
As estradas, importantes eixos a partir dos cales o desprazamento permite coñecer e desfrutar da beleza das paisaxes
“Scenic routes” californianas
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Estradas escénicas que valorizan e permiten apreciar as paisaxes rurais
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estrada do Grossglockner (Austria)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Estradas escénicas de alta montaña
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estrada do Grossglockner (Austria)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Estradas escénicas de alta montaña
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
FRANCIA
Tradición normativa que ten en conta a paisaxe como obxecto de protección
Lei de Protección e Posta en Valor das Paisaxes (1993)
Considera o conxunto das paisaxes para definir as políticas de OT
Lei sobre o Reforzo da Protección da Natureza (1995)
Declara á paisaxe como patrimonio común
Anima á participación cidadá
Convención Europea da Paisaxe (2000)
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
A protección e posta en valor das paisaxes en Francia
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
FRANCIA
Equipos pluridisciplinares en proxectos de novas infraestructuras
Arquitectos paisaxistas, enxeñeiros, xeógrafos, especialistas en estética, etc
Estudo do impacto paisaxístico en planta, perfil e ao longo da traza da obra
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
A protección e posta en valor das paisaxes en Francia
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
FRANCIA
Acción “1 % paysage et développement “Implicación da cidadanía na protección, xestión, conservación e mantemento das paisaxes
Poderes públicos e privados, locais e rexionais, unidos
Unha paisaxe de calidade é fundamental para atraer un turismo de calidade
¿Como funciona?• O Estado reserva o 1 % do orzamento dedicado a unha estrada concreta para realizar unha análise territorial e paisaxística
• Punto de partida para poñer en marcha medidas de valorización e desenvolvemento
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Francia: a acción “1 % paysage et développement”
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
FRANCIA
Acción “1 % paysage et développement “
Realización de mapas do itinerario. Fixación liñas mestras OT
Concretización das posibilidades de mobilización dos actores locais
Lánzase programa de accións elixibles, subvencionadas polo Estado
☞ Deben contribuir ao reforzamento da cualidade estética
e a protección da paisaxe
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Francia: a acción “1 % paysage et développement”
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Accións subvencionables:
• Actuacións sobre espazos naturais, urbanos, paisaxes ou monumentos
• Actuacións sobre o desenvolvemento turístico
• Actuacións sobre edificios públicos ou privados
• Actuacións sobre liñas aéreas eléctricas e telefónicas
• Actuacións sobre a calidade paisaxística dos terreos situados en torno ao eixo da estrada
Fortalecemento da gobernanza efectiva do territorio
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Francia: a acción “1 % paysage et développement”
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
As Villages-étape e os Itineraires de découverte
• Pártese de que a velocidade é dificilmente conciliable co desfrute da paisaxe
• Animar ao automobilista a deixar momentaneamente a autoestrada
• É necesaria a promoción dos recursos paisaxísticos e turísticos
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Turistas fotografando hórreos en Carnota
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
As Villages-étape
• Alternativa ás áreas de servizo das autoestradas
• Proceso de desenolvemento local e de reposicionamento económico
• Condicións de localización (8-20 kms)
• Sinal con información de calidade na entrada
• Información as infraestructuras con que conta (hoteis, restaurantes, parkings, etc)
☞ Información sobre recursos paisaxísticos e culturais que ofrece ao viaxeiro, e que xustifican o desvío momentáneo da autoestrada
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Francia: as Villages-étape
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Os Itineraires de découverte
• Animan ao desfrute da paisaxe a automobilistas que
transitan por autoestrada
• Circulación a menor velocidade por unha estrada
convencional
• Percurso paralelo dunha duración variable entre media
hora e unha hora
• Itinerarios están sinalados na autoestrada
• Permiten descubrir as paisaxes locais menos coñecidas
• Facilitan o retorno á autoestrada unha ou dúas saídas
despois
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Francia: os “Itineraires de découverte”
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
CALIFORNIA
• Creación dun sistema coordenado de roteiros paisaxísticos (scenic routes)
• Rede de espazos abertos de interese paisaxístico
• Os corredores seleccionados deben percorrer itinerarios cun valor notable e consistente dende o punto de vista paisaxístico, estético e/ou histórico
• Priviléxianse fundamentalmente itinerarios que decorran por espazos con predominio das paisaxes naturais
Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural
Estradas escénicas en California
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Os espazos naturais protexidos en Galicia
Unha sociedade recoñécese a si mesma na medida en que recoñece
as súas paisaxes, e estas teñen harmonía, equilibrio e estética
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Paisaxe do Courel
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Limiar•Introducción
•Orixe e discursos subxacentes dos ENPs
•A aparición dos ENPs en Galicia
•A década de 1970
•As dúas primeiras décadas da Galicia autónoma
•A mudanza
•O goberno 2005-2009
•Conclusións de conservación da natureza
•O desenvolvemento socioeconómico na rede de ENPs actual.
Unha valoración xeral
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Estrutura do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Introdución
• Os espacios naturais protexidos (ENPs) son un contido inevitable da ordenación territorial actual: nos planos nos discursos, na praxe administrativa, etc
•O primeiro caso recoñecido é Yellowstone (1872), nos Estados Unidos
•Desde entón houbo unha multiplicaçión dos ENP: 113.000 ENPs no mundo (2007), 80.000 dos cales en Europa (2008)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Os espazos naturais protexidos (ENPs)
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Áreas protexidas en Europa (1895-2009). Fonte: European Environment Agency <http://dataservice.eea.europa.eu/atlas/viewdata/viewpub.asp?id=4355>
(Consulta 12.10.2009).
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Paisaxe do Courel
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
INTRODUCIÓN
•En Galicia houbo unha escasa atención científica aos ENPs. O obxectivo é expor as características dos ENPs galegos e as súas implicacións na ordenación territorial, nomeadamente na conservación da natureza e no desenvolvemento rural
•Non buscamos explicar cales son os ENPs ou a súa descrición biofísica, senon deconstruílos dende a perspectiva do ordenamento territorial
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
ORIXE E DISCURSOS SUBXACENTES DOS ENPs
•A nivel mundial, a protección da natureza non nace por motivacións naturalistas
•Surge polas ideas románticas, polos movementos nacionalistas, pela difusión do excursionismo e do montañismo... Em definitiva, por conotacións simbólicas, patrióticas, identitarias e nacionalistas
•En USA e nos outros “novos países” anglo-saxóns os ENPs representan un exemplo claro, segundo os estudos feitos, pois son novas nacións que crean ‘parques nacionais’ asociados a determinadas ‘virtudes nacionais’ (a ‘natureza pura’ fronte a ‘contaminación’ que representa a ‘colonización europea’)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Fundamentos dos Espazos Naturais Protexidos
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Yellowstone
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
•En España o primeiro parque nacional nace claramente vinculado
á construción mítica e simbólica da nación española
•E hai dous grandes núcleos aglutinadores que demandan a
creación de parques nacionais: Madrid e Cataluña
•Madrid proxecta no Guadarrama, mentres que Catalunha fai o seu
propio percurso, no que se xera moita ideoloxía paisaxística mais non
se atinxe ningunha protección
•Pero cando o nacionalismo catalán consegue o goberno (unha vez
se re-instaura o goberno autonómico catalán) rapidamente crea as
paraxes de interese nacional catalás
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
ORIXE E DISCURSOS SUBXACENTES DOS ENPs
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
•A partir da década de 1960, e nomeadamente na de 1970, nace a
ideoloxía ambiental, que interpreta os ENPs como algo fundamental
dentro da súa perspectiva. Aparece entón a idea de protexer sitios pola
súa contribución ao mantemento da biodiversidade ou á conservación
da natureza
•Mais o “mapa herdado” de ENPs responde en moitas ocasións a
argumentos e decisións de anteriores épocas, profundamente culturais
e non naturais
•Son momentos cruciais na aparición do paradigma ambiental: o
primeiro Relatorio Meadows (1970, Os límites do crecemento) e a
Conferencia de Estocolmo sobre o Home e o Medio Ambiente (1972)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
ORIXE E DISCURSOS SUBXACENTES DOS ENPs
•Autores como Juan Ojeda cren que hai unha
distancia enorme entre cando xurden os grandes
problemas ambientais mundiais e cando xurde o
pensamento ambientalista, que de facto crea a
palabra ambiente ou medio ambiente. Esa distancia
ten que ver en parte coa instucionalización
•De calquera maneira, o tipo de ENPs que se tiñan
xerado nas décadas de 1970s-1980s e as políticas de
creación de ENPs na actualidade son moi distintas
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
ORIXE E DISCURSOS SUBXACENTES DOS ENPs
Vello e novo paradigma de ENPs. Fonte: Philips (2003).
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
A aparición dos ENPs en Galicia •A estrutura política española foi a que creou os primeiros ENPs en
España, mais concentrouse nos lugares significativos para o
pensamento dominante
•O galeguismo, a diferenza do nacionalismo catalán, tivo menos
potencia xeradora de discurso territorial e desde logo de incidir na
realidade
•Na década dos 1930 protéxense 4 pequenos espazos, cunha
visión turística madrileña da Galicia costeira e marítima. Son espazos
moi pequenos
•Durante toda a ditadura franquista (1936-1975) non se produce
ningunha declaración de ENP. O goberno español declara ENPs
(parques nacionais) en espazos vinculados ao turismo internacional
(Illas Canárias) ou á alta montaña
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
0 15 30 45 60 km
Cabo Vilán
A Curotiña
Estaca de Bares
Monte Aloia
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
146
A DÉCADA DE 1970
•Na década de 1970 recepciona-se rapidamente o pensamento ecologista, que aparece neste momento como tal. Na Galiza tem muita força porque se vincula ao nacionalismo de esquerdas
•Muitos dos espaços que anos depois se declarariam como ENP são activamente reivindicados pelo ecologismo
•Durante a transição à democracia, o governo espanhol declara os 2 primeiros parques naturais, muito pequenos, mas tinha a intenção de declarar outros mais que não chega a implementar porque se lhe concede a autonomia à Galiza e as competências passam de Madrid a Santiago de Compostela
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
AS DUAS PRIMEIRAS DÉCADAS DA GALIZA AUTÓNOMA
•Desde 1981, Galicia desfruta de autonomía. O goberno
autonomo galego, a diferenza doutros homólogos (o catalán,
por exemplo), non declara novos ENPs e de facto nen
sequera aplica os planos deseñados desde Madrid antes da
autonomía
•Os grupos ecoloxistas e os partidos nacionalistas son
extremadamente críticos co governo autónomo durante a
década de 1980 (en mans de partidos conservadores de
ámbito español) pola súa xestión da natureza, sen éxito
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
AS DÚAS PRIMEIRAS DÉCADAS DA GALICIA AUTÓNOMA •Na década de 1990, coa presidencia de Manuel Fraga
(PP, 1990-2005), decláranse 4 parques naturais galegos– 21.000 ha Baixa Limia-Serra do Xurés (1992)– Un moi pequeno, de 1.000 ha, pero obrigado pela
importancia das zonas húmidas (Dunas de Corrubedo e Lagoas de Carregal e Vixán) (1992)
– Unha enorme propiedade pública na montaña oriental galega (O Invernadeiro, 6.000 ha, 1997)
– Fragas do Eume (1997), de grande interese ao ser un dos escasos espazos de bosques caducifolios (carballeiras) que hai en Galicia (9.000 ha)
•En conclusión: os avances son moi modestos
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
O CAMBIO•O verdadeiro cambio prodúcese porque Galicia ten que
responder a compromisos europeos, en especial á Directiva 92/43/CEE (Rede Natura 2000=Σ LICs), que obrigaba que cada estado enviase a súa lista en1995
•En parte a causa do atraso de moitos estados membros, a lista non se fai oficial até 2005 (rexión bioxeográfica atlántica) e 2006 (mediterránea)
•En Galicia prodúcese unha mudanza espectacular: da proteción do 2% do país pásase ao 12%
•Pero o cambio, é importante insistir, prodúcese por un compromiso internacional e o goberno galego non oficializa na na propia Galicia a súa proposta enviada a Bruxelas até 2004
•Sexa como for, a superficie atinxida en 2004-2005 é significativa e constitue finalmente unha rede bastante coherente de espazos protexidos galegos que representa razoabelmente ben a biodiversidade do país
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
O CAMBIO
•En 2001, finalmente, Galicia proclama a súa lei de
proteción da natureza (das 17 nacionalidades e rexións
autónomas en España, só 5 en 1999 aínda non tiñam feita
unha lei propia): a Lei 9/2001, do 21 de Agosto, de
conservación da natureza
•Na última lexislatura da presidencia de Fraga (2001-
2005), declárase tamén un 5º parque natural galego e o 1º
parque nacional, e 5 monumentos naturais protexidos
(figura que aínda non se tiña aplicado en Galicia)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
O GOBERNO 2005-2009
•En 2005 hai un cambio de goberno até 2009,
cando perde as eleccións. Promete 4 novos
parques naturais e tamén ampliar a Rede Natura
2000 do 12 ao 20% do país
•Pero non se satisfacen esas promesas, aínda
que se comezan os trámites para alomenos 2 dos
novos parques naturais e fanse os estudos
preliminares
•Hai propostas de ampliación da Rede Natura
2000 pero ningunha se chega a aprobar
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
O GOBERNO 2005-09
•Profundízase na gobernanza dos parques, por exemplo créase unha liña de axudas para o desenvolvemento socioeconómico das parroquias incluídas nos parques (até entón as axudas tiñan sido discrecionais)
– Parte das axudas van á sinalización turística
•E comeza unha promoción máis activa dos ENPs desde o punto de vista turístico, até entón moi tímida
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
O GOBERNO 2005-2009•En 2008 faise unha aprobación inicial das
Directrices de Ordenación do Territorio de Galiza (DOTGa), non definitiva, na que os ENPs están chamados a xogar un rol moi destacable
•As DOTGa amplían a lista de ENPs, polo que podería ser a ampliación da Rede Natura 2000, aínda que non cartografía dita ampliación
•Pero as DOTGa non están aprobadas
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Conclusións de conservación da natureza •A conservación da natureza mediante ENPs é reclamada
pola sociedade civil desde hai décadas, pero o goberno
autónomo foi escasamente sensible á materia (en todas as
lexislaturas)
•Só polas esixencias de Bruxelas se produciu unha mudanza
significativa e nestes momentos seguramente a superficie
protexida xá é unha base de partida aceptable
•Aínda así, o que se atinxiu foi un aumento da superficie
protexida global, pero non unha xestión de toda a superficie
protexida (seguimos a ter 6 parques naturais e 1 nacional, que
son os entes verdadeiramente implantados no territorio)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
•Hai unha certa mudanza no goberno dos ENPs, pero aínda queda moito por traballar e de feito os espazos coa proteción mínima (a de Bruxelas) son extremadamente fracos ante eventuais presións (por exemplo, acuicultura e aeroxeradores)
•Presenza dunha certa confusión pola declaración masiva de reservas da biosfera (UNESCO) os últimos anos, que non son ENPs e que se fai probabelmente por motivos de tipo turístico, pero que pode producir insatisfación turística por falla de correspondencia entre as expectativas do consumidor e a realidade
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Conclusións de conservación da natureza
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Desenvolvemento socioeconómico na rede actual•Os ENPs en Galicia corresponden maioritariamente con
áreas marxinais, sen actividade económica, coa fraqueza
demográfica, sen sector primario...
•Podería ser a existancia dun ENP un revulsivo para a
activación económica e social? Hai evidencias de que non o
están a ser e que de feito non contribúen a ese desenvolvemento
desexado
•A pesar dos esforzos, o turismo rural está desconectado dos
ENPs. A oferta regulamentada de turismo rural en Galicia
responde a outro tipo de motivacións
•Hai algunhas iniciativas interesantes de desenvolvemento
socioeconómico, algunhas delas sen apoio oficial
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
174
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
175
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
176
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
177
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
178
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
180
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)
Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia
Obxectivos do estudo de caso
Te
ma
8:
O T
uri
sm
o c
om
o a
cti
vid
ad
e d
ina
miz
ad
ora
do
s e
sp
azo
s r
ura
is
Pro
fes
or:
Mig
ue
l P
azo
s O
tón
(D
ep
art
am
en
to d
e X
eo
gra
fía
)