ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I...

94
SFÖI DE INSEGNAMËNT TEST

Transcript of ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I...

Page 1: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

SFÖ

I DE

INSE

GN

AM

ËNT

TEST

Page 2: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

2

Page 3: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

1

SFÖ

I DE

INSE

GN

AM

ËNT

Page 4: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

2

Test y conzet:Ruth Videsott, Veronica Rubatscher, Daria Valentin Letorat: Isabella Ties Grafi ca y layout: marameolab.net Consulënza scientifi ca:Rico Cathomas (conzet y didatica)Paul Videsott (linguistica) En colaboraziun cun la Intendënza Ladina, Provinzia Autonoma de Balsan, SüdtirolIn Zusammenarbeit mit dem Ladinischen Schulamt, Autonome Provinz Bozen, SüdtirolIn collaborazione con l’Intendenza scolastica Ladina, Provincia Autonoma di Bolzano, Alto Adige

© 2017 by Bozen-Bolzano University Presswww.unibz.it/universitypress Chësc material didatich debann é ma a desposiziun por la fasa de proa tles scores elementares ladines tratan l’ann de scora 2017/2018 en colaboraziun cun les auturies. Les osservaziuns y i comentars pó gní mená ite a chësta misciun: [email protected]

AUTONOME PROVINZ

BOZENSÜDTIROL

PROVINCIA AUTONOMA DI BOLZANOALTO ADIGE

PROVINZIA AUTONOMA DE BULSANSÜDTIROL

Page 5: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

2A

2B

2C

61

62

64

ESTER Y AVËI

ESTER Y AVËI

ESTER Y AVËI

2A

2B

2C

54

56

58

LE PRONOM PERSONAL

LE PRONOM PERSONAL

LE PRONOM PERSONAL

1A67 LES PARTICOLES

1

2

3

76

78

79

TEST

TEST

TEST

3B

3B

3B

2C

2A

1A

82

83

84

86

87

88

I SONNS PARTICOLARS - 4

I SONNS PARTICOLARS - 6

I SONNS PARTICOLARS - 7

L’INOM TL FEMININ Y L’INOM TL MASCOLIN

ESTER Y AVËI

LES PARTICOLES

72 REPETIZIUN

10

12

28

I SONNS PARTICOLARS

I SONNS PARTICOLARS: LAUR A STAZIUNS

I SONNS PARTICOLARS

3A

3B

3C

2A

2B

2C

34

35

37

L’INOM TL FEMININ Y L’INOM TL MASCOLIN

L’INOM TL FEMININ Y L’INOM TL MASCOLIN

L’INOM TL FEMININ Y L’INOM TL MASCOLIN

2A

2B

2C

48

49

52

L’AGETIF TL FEMININ Y L’AGETIF TL MASCOLIN

L’AGETIF TL FEMININ Y L’AGETIF TL MASCOLIN

L’AGETIF TL FEMININ Y L’AGETIF TL MASCOLIN

2A

2B

2C

41

44

46

L’ARTICUL TL FEMININ Y L’ARTICUL TL MASCOLIN

L’ARTICUL CUN APOSTROF

L’ARTICUL TL FEMININ Y L’ARTICUL TL MASCOLIN

Page 6: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

Sonns

Silbes

Frasa

Ladin

Todësch

Talian

InglescPor vigni lingaz n corú

Ciara avisa!

Mët averda

Page 7: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

Inom

Pronom

Verb

Articul

Agetif

Particoles

Categoria

Indicaziuneserzize

1° classa

2° classa

3° classa

4° classa

5° classa

1A

Recordete!

Numer dla plata tl sföi de laur

10 | 13

Page 8: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

6

Verb

Agetif

Particoles

Articul

Page 9: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

7

Frasa

Pronom

Inom

Sonns

Silbes

Page 10: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

8

Page 11: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

Pia la formia me á bele cunté tan bel che al é da gní fora por le monn dles parores cun os. I me la conforti pa feter da gní para.

Zzzscccc…..gnide, jun ma inant!

Iö sun Zisca la bisca.

Page 12: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

10

I SONNS PARTICOLARS

Ascuta ci che i á somié de nöt:

3A

Le scerif y le gigant vá en vacanza. Te cufer mëti n scioldo, n gote, n ciol, n per de scofuns y na sciarpa da se stopé le col. Ai röia tla Cina y vëiga: na giagiora cun n sciurot, n scimpanzé cun le ciucio, n ghepard cun na gurca, n cerf, n camel cun la chitara y chinesc chefri cun le ghips che sona i bonghi. Dala gran morvëia se mangia le gigant, che é bëgn n gran mangiun, düc i chefri y scraia: “Ci me al magun”. Al scraia tan dadalt che le cian se descëda tla scurité, toma jö de scalin y ti fej la gambarela al scerif, che arsësc cun le müs ti gerani. Al ê ma n bur some!

| 11

Page 13: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

11

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Aldí fora i sonns particolarsCan? Dan la teoria a plata 32-33 tl liber de gramaticaChe? Döta la classa Co? Te grups sentá ia por tera Cun ci? Storia tl sföi de laurOlá? Te classa o te n ater local dla scora

Vari dl eserzize:

1. Introduziun: MA partësc ite SS te sis grups: le grup 1 rapresënta i sonns CA, CHE, CHI, CO, CU, le grup 2 i sonns GA, GHE, GHI, GO, GU, le grup 3 i sonns CE, CI, CIA, CIO, CIU, le grup 4 i sonns GE, GI, GIA, GIO, GIU, le grup 5 i sonns SCE, SCI, SCIA, SCIO, SCIU, le grup 6 i sonns SCA, SCO, SCU.

2. Letöra:MA lí dant la storia. SS ascuta sö zënza ti ciaré al test.

3. Jüch: SS se sënta tl cërtl y se moscëda, insciö che vigni S ais n mëmber de n ater grup dlungia.

4. MA lí dant la storia danü. En chësc iade lí MA dër daplan y pronunziëia i sonns particolars plü dadalt, insciö che SS i aldes fora. Vigni iade che al vëgn dant n sonn particolar leva sö chël grup che le rapresënta.

5. Passaje ala teoria: SS vëgn sura che pro i sonns particolars ne corespogn nia un n sonn a na lëtra, mo che de plü lëtres forma un n sonn.

6. SS incertlëia i sonns particolars tl sföi de laur.

7. Conclujiun: Lí la plata 32-33 tl liber de gramatica

Soluziun:

CA, CHE, CHI, CO, CU: camel, gurca, vacanza, chefri, chinesc, chitara, col, cufer, cunGA, GHE, GHI, GO, GU: gambarela, gigant, vëiga, ghepard, bonghi, ghips, gote, gurca, magun CE, CI, CIA, CIO, CIU: cerf, ci, Cina, cian, ciol, ciucioGE, GI, GIA, GIO, GIU: gerani, gigant, giagiora, mangia, mangiun SCE, SCI, SCIA, SCIO, SCIU: scerif, scimpanzé, sciarpa, scioldo, sciurotSCA, SCO, SCU: scalin, scofuns, scurité

3A

Page 14: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

12

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce i sonns particolars y i scrí dërtCan? Do la teoria a plata 32-33 tl liber de gramaticaChe? Laur individual y de perCo? Te banch y impéCun ci? Plata de laur y injuntesOlá? Te classa o te n ater local dla scora

Vari dl eserzize:

1. MA partësc ite la classa o le local te set staziuns. Pro vigni staziun destënn fora MA la plata de laur, les inciaries o les injuntes che corespogn.

2. MA spliga les inciaries de vigni staziun y SS pëia ia.

Laur a staziunsI SONNS PARTICOLARS

3B

Page 15: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

13

C I T É O U S M P

A R É F Ü S N C A

C I R A G A C I N

C I G N O U E P T

M V I C E L R L O

A T C E R F N B N

R C I L V Ö Z G C

C D L A C I N H E

É A F P O R C E L

Abineste fora les parores ascognüdes? Fá n cërtl incëria!Tan de parores cun CE y CI abineste pa?

Scrí sö les parores chiló dessot:

CE CI

STAZIUN 1

Page 16: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

14

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce i sonns CE y CI y i scrí dërtCan? Do la teoria a plata 32 tl liber de gramaticaChe? Laur individual y de perCo? Te banchCun ci? Plata de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. SS chir les parores cun CE y CI.

2. SS scrí les parores tles risses.

Soluziun:

CE: ce, cer, cerf, cern, fancela, marcé, pantoncel, porcel, vicelCI: agacin, cign, cil, cipl, cira, cité, dlacin

Page 17: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

15

STAZIUN 2

Tan de parores cun GE y GI abineste pa fora tla bisca?Scríeles sö.

GE GI

AN

GE LGIGA

NT

GIN

AST

ICA

GEO GR

AFIA

GIR

AFAGE LGILEGER

AN

ER

EGIS

TERGE

N

ITURS

Page 18: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

16

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce i sonns GE y GI y i scrí dërtCan? Do la teoria a plata 32 tl liber de gramaticaChe? Laur individual o de perCo? Te banchCun ci? Plata de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. SS chir les parores cun GE y GI tla bisca.

2. SS scrí les parores tles risses.

Soluziun:

GE: angel, gel, geniturs, geografia, geraneGI: gigant, gile, ginastica, girafa, register

Page 19: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

17

Ci sunsi pa? Proa da stomé! Al mëss ester na parora cun CIA, CIO o CIU!

I á n bel corú. I á n bun tof.I crësci sön pre.I sun n

I sun de fer.I á n bun sonn.I sun sön ciampaní.I sun na

I sun spauia.I á plömes.I á inom Bita.I sun na

I sun bona cialda.I sun de lana.I á le batotl.I sun na

I sun te stala.I á dui corgn.I mangi fëgn.I sun na

I á n tof sterch.I crësci te urt.I te feji gní les leghermes.I sun na

I sun asvelt.I á les orëdles lunges.I mangi res ghei.I sun n

I sun fata ia te na scaia.I á la saú ducia.I deleghi sön la lënga.I sun na

I sun lungia.I sun intorta.I sun sön le ce.I sun na

I á cater rodes.Te pos te senté sö.Le ciaval me tira.I sun na

STAZIUN 3

Page 20: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

18

n ciüfna ciampana

na ciuitana ciüria

na ciourana ciola

n coniciona ciuchelada

na trëciana gücia

Page 21: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

19

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí coche an scrí le sonn CI sce al vëgn do i vocai A, O, U, ÜCan? Do la teoria a plata 32 tl liber de gramaticaChe? Laur de perCo? Te banch o impéCun ci? Chertes taiades foraOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. MA taia fora les chertes y les oj insciö che an vëighes le stomat suraía.

2. S1 lí dant le stomat y S2 proa da ciafé fora la soluziun.

3. S1 controlëia iadedô y scrí la parora tla rissa. S2 controlëia cun la cherta scrita dërta sce S1 á scrit la parora dërt. Spo se barata jö SS y insciö vára daimproía cina che al é gnü scrit ite dötes les parores.

Soluziun:

n ciüf na ciampanana cioura na ciolana ciuita na ciürian conicio na ciucheladana trëcia na gücia

Page 22: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

20

Scrí ite chiló dessot les frases tacades sön parëi!Te recordeste ciamó coche an les scrí?

5.

4.

3.

1.

2.

6.

STAZIUN 4

Page 23: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

21

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí coche an scrí le sonn GI sce al vëgn do i vocai A, O, UCan? Do la teoria a plata 32 tl liber de gramaticaChe? Laur individual o de perCo? Impé y te banchCun ci? Plata de laur, frases taiades fora (cf. injunta a plata 82)Olá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. MA taia fora les frases y les taca sön i parëis de classa, insciö che al sides sön vigni parëi n valgönes frases.

2. SS se chir la frasa numer 1 sön parëi, vá derevers te banch y la scrí sön la plata de laur. Insciö vára daimproía cina che SS á scrit sö dötes les frases.

Page 24: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

22

Chiló él jü valch sotissura. Saste da mëte adöm sciöche al toca les frases cun CHE - CHI y GHE - GHI?

Le lëgn crësc sön la cherscia.

N cighe tira le iagher megher.

Le chidl chidla le chidladú.

I persighi vëiga i boteghiers.

La cherta chir le chelner.

Tles eghes pësta le ghest ligherzin.

La chersciara chir chinesc chimpli.

Castighi porta i prighi.

STAZIUN 5

Page 25: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

23

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí coche an scrí i sonns CHE – CHI y GHE – GHICan? Do la teoria a plata 32 tl liber de gramaticaChe? Laur individual o de perCo? Te banchCun ci? Plata de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. SS se lí jö les frases y proa da capí ci che ne vá nia.

2. SS scrí jö danü les frases tla dërta secuënza.

Soluziun:

La cherscia crësc sön le lëgn.Le chelner chir la cherta.Le chidladú chidla le chidl.Chinesc chimpli chir la chersciara.

Le iagher megher tira n cighe.Le ghest ligherzin pësta tles eghes.I boteghiers vëiga i persighi.I prighi porta castighi.

Page 26: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

24

STAZIUN 6

Le y la

vá en vacanza. Ai vá cun la ferata, mo les

é rotes ajache ares é plënes de .

La ferata é chita. Le y

la se stüfa y tol fora les chertes

da carté. Ai les y cherta.

Mo la ó fá cun les

y le ó trá ala .

Ma bun che la ferata pëia indô ia.

Scrí les parores cun SCE, SCI, SCË che mancia tles risses!

Page 27: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

25

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí coche an scrí i sonns SCE, SCË y SCICan? Do la teoria a plata 33 tl liber de gramaticaChe? Laur individual o de perCo? Te banchCun ci? Plata de laur, chertes cun SCE, SCË y SCI (cf. injunta a plata 83)Olá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. SS impara les parores cun SCE, SCË y SCI sön les chertes.

2. SS scrí l’inom dl dessëgn tla locia dla storia.

Soluziun:

Le scerif y la scimia vá en vacanza. Ai vá cun la ferata, mo les scines é rotes ajache ares é plënes de scich. La ferata é chita. Le scerif y la scimia se stüfa y tol fora les chertes da carté. Ai les moscëda y cherta. Mo la scimia ó fá cun les scisciores y le scerif ó trá ala scëiba. Ma bun che la ferata pëia indô ia.

Page 28: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

26

STAZIUN 7

Lí dadalt y scrí la parora tla rissa.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

Page 29: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

27

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí coche an scrí i sonns SCIA, SCIO, SCIÖ, SCIU, SCIÜCan? Do la teoria a plata 33 tl liber de gramaticaChe? Laur de perCo? Te banchCun ci? Plata de laur, chertes taiades fora (cf. injunta a plata 84), 2 dascOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. Jüch: MA destënn les chertes sön mësa insciö che an vëighes le dessëgn cun le numer lassura.

2. S1 tira i dasc o ma un n das y cöi sö la cherta dl numer che é gnü fora. S1 ti ciara al dessëgn y dij dadalt ci che al vëiga. S2 scrí tles risses la parora che S1 á pronunzié. S1 oj la cherta y controlëia sce la parora é scrita dërt. Spo se barata jö SS. Insciö vára daimproía cina che al é gnü coiü sö vigni cherta.

Soluziun:

1. biscia

2. dascia

3. prozesciun

4. sciabla

5. scisciora

6. scioldo

7. sciore

8. sciurot

9. aisciöda

10. pasciü

11. nasciü

Page 30: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

28

I SONNS PARTICOLARS3C

GH

SC

SCI

SCE

CH

G

| 12

Page 31: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

29

C

CE

GE

CI

GI

Ci parores vëgnel pa fora da mëte adöm chisc sonns cun i toc de parores sön les chertes 1?

13 |

Page 32: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

30

I SONNS PARTICOLARS

AMEL UFER EFER NESC ITARA

OTE EPARD RF AN OL

UCIO GANT NA RIF MPAZÉ

ARPA OLDO UROT OFUNS ALIN

URITÉ URCA AMBARELA AGIORA IPS

RANI INESC OTE OL NA

NA OL

Chertes 1

| 15

Page 33: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

31

cammello cintura bicchiere ciabatte

collo ricotta cetriolo oscurità

valigia ciuccio gerani sceriffo

cena scarafaggio gigante scena

cervo quindici ghiandaia scimpanzé

Cina sciarpa soldo fischietto

cinese chitarra ghepardo

cane sgambetto gesso

binario goal scalino

Kamel Gürtel Glas Hausschuhe

Hals Topfen Gurke Dunkelheit

Koffer Schnuller Geranien Sheriff

Abendessen Käfer Gigant Szene

Hirsch fünfzehn Eichelhäher Schimpanse

China Schal Geld Pfeifchen

Chinese Gitarre Gepard

Hund Beinstellen Gips

Schiene Tor Stufe

Chertes 2

17 |

Page 34: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

32

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí coche i sonns vëgn rapresentá graficamënterCan? Do la teoria a plata 32-35 tl liber de gramatica coche repetiziun y aprofondimënt Che? Laur individual, de per o de grupCo? Te banch o ia por teraCun ci? Sföi de laur, toc dles parores ladines taiades fora (1) y chertes cun les parores talianes y todësces taiades fora (2) Olá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. SS moscëda les chertes cun i toc dles parores ladines lassura (1) y les mët ia por tera o sön banch.

2. SS incola le toch dla parora pro le dër sonn, insciö che al vëgnes fora na parora. Pro vigni sonn pól gní fora de plü parores.

3. SS taia fora les chertes cun les parores por talian y por todësch scrites lassura (2) y les incola ite dlungia la parora ladina che corespogn.

4. Confrunt: SS ti ciara ales parores y sotrissëia cun le corú viola i sonns particolars che corespogn tl sonn y tla grafia danter i lingac y cun le corú arance i sonns che ne corespogn nia tla grafia o che corespogn tla grafia, mo nia tl sonn. Les parores che é daldöt atramënter ne vëgn nia sotrissades.

3C

Page 35: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

33

Soluziun:

Ccamel

colcufer

cammellocollo

valigia

KamelHals

Koffer

CË cëna cena Abendessen

CE cerf cervo Hirsch

CI

Cinacinesc

cianciol

cioteciucio

Cinacinesecane

cinturaricottaciuccio

ChinaChinese

HundGürtelTopfen

Schnuller

CHchefer

chinescchitara

scarafaggioquindicichitarra

KäferfünfzehnGitarre

G

gambarelagol

gotegurca

sgambettogoal

bicchierecetriolo

BeinstellenTor

GlasGurke

GE gerani gerani Geranien

GI gigantgiagiora

giganteghiandaia

GigantEichelhäher

GH ghepardghips

ghepardogesso

GepardGips

SCscalin

scofunsscurité

scalinociabatteoscurità

StufeHausschuheDunkelheit

SCE scerifscena

sceriffoscena

SheriffSzene

SCI

scimpanzéscina

sciarpascioldosciurot

scimpanzébinariosciarpasoldo

fischietto

SchimpanseSchiene

SchalGeld

Pfeife

Page 36: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

34

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí la desfarënzia danter l'inom tl feminin y l'inom tl mascolinCan? Dan la teoria a plata 57-61 tl liber de gramaticaChe? Laur de grup o döta la classa Co? Un indolaterCun ci? Na plata rosa, na plata börna Olá? Te classa o te n ater local dla scora

Vari dl eserzize:

1. Jüch: SS é metüs sö un indolater.MA stá dan SS y mët ia por tera les döes plates, la rosa a man dërta, la börna a man ciampa. MA dij n inom, p.ej. tota, munt, uma, ciaran da adoré inoms de dötes le regoles dla teoria a plata 57-61. S vá dan la dërta plata, aladô dl inom tl feminin o tl mascolin y dij feminin o mascolin. Spo vá S jödapé dla linia y ara ti toca a S che vëgn do. MA dij n ater inom y i.i.

2. Passaje ala teoria: Tres le jüch vëiga SS che vigni inom pó ester tl feminin o tl mascolin (o tl neutrum sce ara nen vá dl todësch).

3. Conclujiun: Lí la plata 57-61 tl liber de gramatica

Alternativa:

Le jüch pó gní fat te düc trëi i lingac (ladin – talian – todësch). Sce al vëgn fat por todësch, mësson injunté na plata viola che rapresënta le neutrum.

L’INOM TL FEMININ Y L’INOM TL MASCOLIN 2A

Page 37: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

35

L’INOM TL FEMININ Y L’INOM TL MASCOLIN

Che vir pa te ciasa?Ciari al dessëgn y scrí tla tabela les porsones y i tiers che mancia!

2B

feminin mascolinla ciana le

l’ëlla fomena

le iatla jomelina

le jormanla lâ

le popela tota

le pere19 |

Page 38: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

36

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí ciun che é l'inom tl feminin y ciun che é l'inom tl mascolinCan? Do la teoria a plata 57-58 tl liber de gramaticaChe? Laur individual o de perCo? Te banchCun ci? Sföi de laurOlá? Te classa

Soluziun:

feminin mascolinla ciana le cian

la ëra l’ëlla fomena l’om

la iata le iatla jomelina le jomelinla jormana le jorman

la lâ le nenela popa le popela tota le totla uma le pere

2B

Page 39: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

37

L’INOM TL FEMININ Y L’INOM TL MASCOLIN

Scrí sö la storia.Te vëigheste fora i inoms?Incertlëia cun le corú rosa i inoms tl feminin y cun le corú bröm i inoms tl mascolin.

TE CIASA

Te ciasa él tres da fá scüfs:

2C

20 |

Page 40: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

38

Scrí tla tabela i inoms che mancia:

ladin italiano Deutsch

das Auto

la casa

la ciasadafüch

le ciüf

la iata

il letto

die Lampe

il ragazzo

das Mädchen

il padre

das Kissen

la uma

| 21

Page 41: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

39

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce l'inom tl feminin y l'inom tl mascolin y savëi da traslaté les parores ti dui lingac che mancia Capí che la parora pó ester tl feminin y tl mascolin/ neutrum ti atri lingac y inzescüCan? Do la teoria a plata 57-61 tl liber de gramatica coche repetiziun y aprofondimëntChe? Döta la classa y laur individual o de perCo? Impé, te banchCun ci? Zetoles taiades fora (cf. injunta a plata 86), sföi de laur Olá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. Jüch: MA chir fora sis SS. Vigni S ciafa na zetola cun na frasa scrita lassura. S1 dessëgna ci che al é scrit sön la zetola y le rest dla classa stoma la frasa. S2 dessëgna la proscima frasa y i.i. SS scrí les frases tles risses tl sföi de laur.

2. Eserzize 1:SS sotrissëia cun le corú rosa i inoms tl feminin y cun le corú ble i inoms tl mascolin.

3. Eserzize 2:SS fej la traduziun dles parores aladô di lingac che mancia.

4. Confrunt: Te grups o deboriada vëgnel confronté les parores. An proa da ciafé fora les somëies y les desfarënzies danter i trëi lingac, fajon chëstes domandes:

Ci é pa anfat?• Tl talian y tl ladin él le feminin y le mascolin. • Ince tl talian unse la regola dl -a pro i inoms tl feminin.

P.ej.: ragazza – ragazzo; gatta – gatto • Ince tl talian y tl todësch él parores che se müda defin tl feminin y tl mascolin.

P.ej.: madre – padre; Mutter – Vater

Ci é pa atramënter?• Tl todësch unse le feminin, le mascolin y le neutrum.• Le neutrum unse ma tl todësch.• Tl todësch unse la regola dl -in pro i inoms tl feminin.

2C

Page 42: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

40

ladin italiano Deutsch

l'auto la macchina das Auto

la ciasa la casa das Haus

la ciasadafüch la cucina die Küche

le ciüf il fiore die Blume

la iata la gatta die Katze

le let il letto das Bett

la löm la lampada die Lampe

le möt il ragazzo der Bub

la möta la ragazza das Mädchen

le pere il padre der Vater

le plomac il cuscino das Kissen

la uma la madre die Mutter

Soluziun:

Te ciasa él tres da fá scüfs:Le pere cujina te ciasadafüch.La uma cuncia la löm.Le möt bagna le ciüf.La möta cuncia le let.Iö lavi l'auto. La iata dorm sön plomac.

Page 43: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

41

Scrí le dër articul tla frasa!Liëia la frasa y le dër dessëgn cun na rissa.Abineste fora frases che ne vá nia adöm cun le dessëgn?

L’ARTICUL TL FEMININ Y L’ARTICUL TL MASCOLIN 2A

man é daverta.

nes é lunch

bocia é stlüta.

os é rot.

cü é toronn.

lënga é mola.

22 |

Page 44: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

42

edl é bröm.

col é lunch.

pel é scöra.

dënt é frat.

iama é lungia.

pe é plat.

| 23

Page 45: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

43

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Desfarenzié danter l'articul tl feminin y l'articul tl mascolin Capí ci articul che acompagnëia l’inomCan? Dan la teoria a plata 73 tl liber de gramaticaChe? Laur individual o de perCo? Te banchCun ci? Sföi de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. SS scrí le dër articul tles loces.

2. Eserzize 1:SS sotrissëia cun le corú rosa i articui tl femininy cun le corú ble i articui tl mascolin. SS proa da ciafé fora ci frases che ne vá nia adöm cun le dessëgn.

3. Passaje ala teoria:Tres l'eserzize vëgn sura SS che ara é coche pro l'inom:ince l’articul pó ester tl feminin o tl mascolin.

4. Conclujiun:Lí la plata 73 tl liber de gramatica

Soluziun:

La man é daverta. Le nes é lunch.La bocia é stlüta. L’os é rot. Le cü é toronn. La lënga é mola.L’edl é bröm.Le col é lunch.La pel é scöra.Le dënt é frat.La iama é lungia. Le pe é plat.

2A

Page 46: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

44

L’ARTICUL APOSTROFÉ2B

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

7

LIDL isidor

44

In - go, I - vo, I - da y Lu - i - sa

In - go, I - vo, I - da y Lu - i - sa

1. L’i - gl é n pic' tier, scial-di su al vir,

2. Spo da me-sa-nÖt, so ma - gun é Öt,

3. L’i - gl é tan spau, sciam-pa dal ra-dau,

á cia - fé n pic' i - gl, l’i - gl I - si - dor.

ti ó tan bun al i - gl, l’i - gl I - si - dor.

l’urt é so da - cia - sa, al s'a - scogn tla va - sa.

tl sau - run al ra - fa, y l'a - ragn al cia - fa.

l’e-dl ti stlu - jun - se y bel plan fa - jun - se.

Melodia: Gerhard Wanker

L'igl IsidorTuta fora da "Buchstabenlieder" de G. Wanker, plata 22 y adatada tl ladin.

1

2

3

| 24

Page 47: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

45

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí canche an tol l’articul apostroféCan? Dan la teoria a plata 73-74 tl liber de gramaticaChe? Döta la classaCo? Te banch o impéCun ci? Ciantia tl sföi de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. Ciantia: SS impara la ciantia deboriada cun MA. An pó ince fá movimënc lapró.

2. Discusciun: SS ti ciara plü avisa al titul. MA damana: "Ci articul vëgnel pa metü chiló? Le conescëise bele? L’ëise bele denant odü?" Do les respostes de SS injunta MA che an ti dij articul apostrofé. SS ti ciara plü avisa al test dla ciantia. MA damana: "Vëgnel dant chësc articul plü sovënz tla ciantia? Che sá pa da me dí canche i tolun l’articul cun apostrofé?"

3. Passaje ala teoria:SS vëgn sura che dan i inoms tl mascolin y tl singolar che mët man cun n vocal tolon l’articul cun apostrofé.

4. Confrunt: MA damana: "Co éra pa ti atri lingac?" Deboriada vëgnel traslaté i inoms cun l’articul apostrofé tl talian y tl todësch y al vëgn fat le confrunt danter i trëi lingac:

SS vëiga che al é ince tl talian n articul apostrofé, tl todësch deperpo ne é chësc articul nia. MA pó ince comenté les somëies y les desfarënzies danter ladin y talian (p.ej. l’aragn/il ragno o l’igl/il riccio ne é nia anfat).

5. Conclujiun: Lí la plata 73-74 tl liber de gramatica

ladin italiano Deutsch

l’igl il riccio der Igel

l’urt l’orto der Garten

l’aragn il ragno die Spinne

l’edl l’occhio das Auge

2B

Page 48: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

46

L'ARTICUL TL FEMININ Y L'ARTICUL TL MASCOLIN

Sënta ite le dër articul.Ci te massajëieste pa ciamó?

I me massajëii

Mi massaggio

Ich massiere mir

müs.

nes.

orëdla.

iama.

edl.

.............

faccia.

naso.

orecchio.

gamba.

occhio.

.............

Gesicht.

Nase.

Ohr.

Bein.

Auge.

.............

2C

| 25

Page 49: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

47

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí ci articul che acompagnëia ci inom Confronté i lingac y odëi fora les somëies y les desfarënzies danter les formes

Can? Do la teoria a plata 73-74 tl liber de gramatica coche repetiziun y aprofondimëntChe? Laur individual o de per Co? Impé o ponüs ia por tera, te banchCun ci? Sföi de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. Jüch:MA partësc ite SS te trëi grups: un n grup ladin, un n grup talian y un n grup todësch. S1 dl grup ladin se massajëia na pert dl corp, coche p.ej. le müs y dij dadalt: I me massajëii le müs. SS dl grup todësch y dl grup talian dij do la frasa te so lingaz. Spo ti tochera a S1 dl grup talian y i.i. Insciö vára daimproía cina che vigni SS á dit dant na frasa.

2. Eserzize:SS scrí le dër articul tles loces.

3. Confrunt:Te grups o deboriada vëgnel confronté i articui. An proa da ciafé fora les somëies y les desfarënzies danter i trëi lingac, fajonchëstes domandes: • Ci é pa anfat?• Ci é pa atramënter?

le müsla faccia das Gesicht

Somëies: degönesDesfarënzies: mascolin tl ladinfeminin tl talian neutrum tl todësch

le nes il naso die Nase

Somëies: mascolin tl ladin y tl talian Desfarënzies: feminin tl todësch

la orëdlal’orecchio das Ohr

Somëies: degönesDesfarënzies: feminin tl ladin mascolin tl talian neutrum tl todësch

la iamala gambadas Bein

Somëies: feminin tl ladin y tl talian Desfarënzies: neutrum tl todësch

l’edl l’occhiodas Auge

Somëies: mascolin tl ladin y tl talianDesfarënzies:neutrum tl todësch

2C

Page 50: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

48

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce tres la repetiziun dl inom tl feminin y dl inom tl mascolin che l’agetif se astila anfat Capí che la desinënza -a caraterisëia le feminin ince pro l’agetif Can? Dan la teoria a plata 83-84 tl liber de gramaticaChe? Döta la classa Co? Impé tl cërtlCun ci? CogoraOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. Jüch: MA é tl cërtl y dij n inom tl feminin y n inom tl mascolin che se desfarenziëia

ma cun -a ala fin (cf. l’inom tl feminin y l’inom tl mascolin a plata 57 tl liber de gramatica). MA dij n ater inom y ti tira la cogora a S1. S1 respogn dijon le feminin o le mascolin che corespogn. MA o S1 dij le proscim ejëmpl y ti dá inant la cogora a S2 che dij la forma che corespogn. Insciö vára daimproía cina che vigni SS á dit n inom. Ejëmpli de inoms: ciana cianciavala ciaval compagna compagn iata iat jormana jorman möta möt tota tot videla videl vijina vijin

2. MA vá inant cun le jüch y dij agetifs impede inoms. Insciö ince SS. Ejëmpli de agetifs: bela bel frada fratghela ghelgrana gran mola mol nëta nët süta süt vedla vedlvërda vërt

3. Passaje ala teoria: SS vëgn sura che l’agetif se astila coche l’inom.

4. Conclujiun: Lí la plata 83-84 tl liber de gramatica

L’AGETIF TL FEMININ Y L’AGETIF TL MASCOLIN 2A

Page 51: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

49

L’AGETIF TL FEMININ Y L’AGETIF TL MASCOLIN

Scrí l’agetif che mancia tl feminin o tl mascolin.

le corpet cört

la braia

le gormel nët

la malieta

le ciapel

la sciarpa vedla

le stivá

la colira alta

2B

26 |

Page 52: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

50

le guant

la gonela strënta

le mantel

la iaca süta

le top sportif

la ora

le sbeter morjel

la ciüria

le mantel dala plöia mol

la capuza

le ciol

la cialza grija

| 27

Page 53: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

51

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce y mëte adöm l’agetif tl feminin y l’agetif tl mascolinCan? Do la teoria a plata 83-84 tl liber de gramaticaChe? Laur individual o de per Co? Te banch Cun ci? Sföi de laurOlá? Te classa

Soluziun:

le corpet cörtla braia cörtale ciapel vedlla sciarpa vedlale gormel nëtla malieta nëtale stivá altla colira altale guant strëntla gonela strëntale sbeter morjella ciüria morjelale mantel sütla iaca sütale mantel dala plöia molla capuza molale top sportifla ora sportivale ciol griscla cialza grija

2B

Page 54: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

52

L’AGETIF TL FEMININ Y L’AGETIF TL MASCOLIN

Chir n agetif che passenëia.Confrontëia i trëi lingac.

2C

le gormel nët

il grembiule pulito

die saubere Schürze

le guant

il vestito

das Kleid

la iaca

la giacca

die Jacke

le sbeter

il maglione

der Pullover

la braia

i pantaloni

die Hose

la malieta

la maglietta

das T-Shirt

| 28

Page 55: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

53

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce y mëte adöm l’agetif tl feminin y l'agetif tl mascolin ti trëi lingac Confronté i lingac y odëi fora les somëies y les desfarënzies danter les formes Can? Do la teoria a plata 83-86 tl liber de gramatica coche repetiziun y aprofondimëntChe? Laur individual o de perCo? Te banch Cun ci? Sföi de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. SS scrí n agetif tles loces.

2. Confrunt:Te grups o deboriada vëgnel confronté i agetifs ti trëi lingac. An proa da ciafé fora les somëies y les desfarënzies danter i trëi lingac, fajon chëstes domandes: • Ci agetifs é pa anfat?• Ci agetifs é pa atramënter?

Soluziun:

Aladô di agetifs adorá: Somëies: p.ej. lunch, lungo, lang / ble, blu, blau / cört, corto, kurz y i.i.Desfarënzies: p.ej. nët, pulito, sauber y i.i.

2C

Page 56: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

54

LE PRONOM PERSONAL

De che baii pa?Liëia i dessëgns a man ciampa cun le dër pronom a man dërta che é impede l’inom!

I planun.

I cujini.

Ai spliga.

I depenjëis.

Ares cuj.

Al cianta.

Te lies.

Ara sona.

2A

| 29

Page 57: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

55

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí che le pronom personal stá impede l’inomCan? Dan la teoria a plata 99 tl liber de gramaticaChe? Laur individual o de per Co? Te banch Cun ci? Sföi de laurOlá? Te classa

Soluziun:

I planun.

I cujini.

Ai spliga.

I depenjëis.

Ares cuj.

Al cianta.

Te lies.

Ara sona.

2A

Page 58: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

56

Es fließt!

FIN

LE PRONOM PERSONAL

Taia fora i cadrí y fá domino cun tüa compagna/to compagn!

2B

| 31

START

La orchestra sona.

Te impares.

Os moleri depenjëis.

Canta.

Nos tistleri planun.

Cantate.

Du Jan spielst.

Wir laufen.

Les formies laora.

Ihr singt.

I ciüfs florësc.

Ara sona.

Ich Lena tanze.

I depenjëis.

Die Glocken

läuten.

I planun.

Iö Merch impari.

Du spielst.

Le telefon sona.

Ares laora.

I cuochi cucinano.

Ai florësc.

Die Katze knurrt.

Ich tanze.

Noi bambine corriamo.

Sie läuten.

Tu Giulia lavori.

I impari.

Der Hund bellt.

Al sona.

L’artista suona.

Cucinano.

Io Marta canto.

Sie knurrt.

Das Wasser fließt.

Corriamo.

Tö Paul impares.

Lavori.

La maestra canta.

Er bellt.

Voi ragazzi cantate.

Suona.

Wir Kinder laufen.

Canto.

Ihr Vögel singt.

Page 59: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

57

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Capí che le pronom stá impede l’inom Capí coche an adora le pronom personal ti trëi lingacCan? Do la teoria a plata 99 tl liber de gramatica coche repetiziun y aprofondimëntChe? Laur de per, de grup o döta la classa Co? Tl cërtl Cun ci? Domino taié foraOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. Jüch: SS taia fora les chertes. SS ciafa na cherta.

2. S1 che á la cherta cun START lí la frasa dadalt y mët jö la cherta. S2 che á la cherta cun le pronom che corespogn lí dant la frasa. Denant che mëte jö la cherta dlungia, lí dant S2 la frasa dessot, insciö che le jüch pois jí inant. Insciö vára daimproía cina che les chertes é rovades.

Soluziun:

Ciara a plata 56.

2B

Page 60: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

58

LE PRONOM PERSONAL

Ci mistier te plej pa? Invëntete ci che te os fá y vá inant cun i atri pronoms! Dëidete cun i dessëgns dessot.

le pauri paurs

la doturiales doturies

2C

le cogoi coghi

i sun Bita

i sun na peca

te es Jan

te es

ara é

ara é

é

é

sun

sun

sëis

sëis

é

é

é

é

| 33

Page 61: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

59

le tistleri tistleri

le sartúi sartus

le destödafüchi destödafüch

la dirighëntales dirighëntes

la zumpradëssales zumpradësses

34 |

Page 62: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

60

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Savëi da adoré le dër pronom Can? Do la teoria a plata 99 tl liber de gramatica coche repetiziun y aprofondimëntChe? Laur individual o de per Co? Te banch Cun ci? Sföi de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. Vigni dessëgn pó ma gní tut ca n iade su. Pro i pronoms tl plural pó SS se ponsé fora adöm cun la compagna/le compagn de banch le laur che SS oress fá, coche p.ej. i sun (inom de SS), i sun tistleri. Porchël vëgnel dé dant pro vigni inom ince la forma tl plural.

2. Canche al vëgn lit dant, pó SS ince dí l’inom dla compagna/dl compagn che vëgn dant tl eserzize.

Soluziun:

i sun Bita i sun na peca

te es Jante es XXX ara é XXXara é XXX al é XXXal é XXX i sun XXXi sun XXX i sëis XXXi sëis XXX

ares é XXXares é XXX

ai é XXX ai é XXX

2C

Page 63: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

61

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Imparé les formes di verbs ester y avëi Fá la repetiziun di pronoms personai nia azentáCan? Dan la teoria a plata 113 tl liber de gramaticaChe? Laur de per, de grup o döta la classa Co? Te banch o ia por teraCun ci? Chertes dl puzzle (cf. injunta a plata 87)Olá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. Introduziun: MA mët i toc dl puzzle ia por tera.

2. Jüch: SS mët adöm le puzzle aladô dl sistem pronominal (repetiziun de ci che an á bele fat tl capitul le pronom personal a plata 99 tl liber de gramatica), chël ó dí insciö che al vëgn metü adöm indortöra la poesia (i, te, ara, al, i, i, ares, ai).

3. Passaje ala teoria: Canche le puzzle é metü adöm indortöra damana MA ciügn che é i verbs dla poesia. SS respogn dijon sö la coniugaziun di dui verbs ausiliars.

4. Conclujiun: Lí la plata 113 tl liber de gramatica.

Soluziun:

i sun i áte es te asara é ara áal é al ái sun i uni sëis i ëisares é ares áai é ai á

ESTER Y AVËI2A

Page 64: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

62

ESTER Y AVËI

Liëia cun le corú arance i pronoms cun les dërtes formes dl verb ester y cun le corú viola les formes dl verb avëi!

sun

á

i

é

un

al

ai

esas

te ara

ares

sëis

ëis

i i

2B

| 35

Page 65: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

63

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Lié le pronom cun le dër verbCan? Do teoria a plata 113 tl liber de gramaticaChe? Laur de grup o döta la classa Co? Ia por tera Cun ci? Papier da taié fora, chertes da scrí sö les formes verbales, chertes da scrí sö i pronoms, bachëc o fisOlá? Te classa o te n ater local dla scora

Vari dl eserzize:

1. Introduziun: MA arjigna ca le papier cun chël che al vëgn fat le dragun y i bachëc o i fis che vá debojëgn da taché pro les formes.

2. Jüch: SS tol cater chertes y scrí sön vignöna na forma verbala (di verbs ester y avëi). Spo fej SS le dragun y le partësc ite te cater perts. Sön vigni pert vëgnel taché na cherta cun la forma verbala lassura. Dedô se arjigna SS les chertes di pronoms, che SS liëia cun n fi o cun n bachët. Ala fin liëia SS vigni pronom pro la dërta forma verbala.MA pó comenté che nia vigni pronom ne á na süa forma verbala, mo che al nen é ince de chëres che pó gní adorades por dui o de plü pronoms, coche p.ej.: ara é, al é, ares é, ai é; i á, ara á, al á, ares á, ai á.

Alternativa:

SS pó ince dessigné le dragun sön la plata de laur.

Soluziun:

i sun i áte es te asara é ara á al é al ái sun i uni sëis i ëis ares é ares áai é ai á

2B

Page 66: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

64

ESTER Y AVËIIncola ite les schedes cun i verbs. 2C

| 36

Page 67: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

65

Inom:

ester

i sun

i sun

ai é

(tu) sei

(lui) è

(voi) siete

sie ist

sie sind

avëi

te as

i ëis

ai á

(io) ho

(lui) ha

(loro) hanno

sie hat

wir haben

Inom:

37 |

Page 68: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

66

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Coniughé i verbs ester y avëi ti trëi lingac Can? Do la teoria a plata 114 tl liber de gramatica coche repetiziun y aprofondimëntChe? Laur individual o de perCo? Te banchCun ci? Sföi de laurOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

1. SS taia fora les schedes di verbs y scrí so inom lassura. SS scrí sön vigni scheda öna na forma verbala y passa inant öna na scheda a S sön süa man ciampa y la secunda scheda a S sön süa man dërta.

2. SS ciafa les schedes dles compagnes/di compagns de classa y scrí fora sön vigni scheda öna na forma y les passa inant cina che vigni scheda é gnüda implida fora. Vigni S pó ma scrí fora öna na locia por vigni scheda, anfat te ci lingaz. Dedô röia les schedes derevers a S.

Soluziun:

i sun (io) sono ich bin te es (tu) sei du bist ara é (lei) è sie istal é (lui) è es ist es isti sun (noi) siamo wir sind i sëis (voi) siete ihr seidares é ai é

i á (io) ho ich habete as (tu) hai du hastara á (lei) ha sie hatal á (lui) ha er hat es hati un (noi) abbiamo wir haben i ëis (voi) avete ihr habtares á ai á

2C

(loro) sono sie sind

(loro) hanno sie haben

Page 69: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

67

LES PARTICOLES

Lí le test! Taca sö les flus cun les parores che te conësces sön le dër ciüf. Mët les parores che te ne conësces nia ciamó tl cëst dlungia pre!

1A

La uma cianta contënta

y ara cöi ciüfs.

Te es incö sön munt.

Le pere stanch dorm.

39 |

Page 70: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

Verb

Inom

68

Page 71: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

Particoles

Pronom

Agetif

Articul

69

Page 72: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

70

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce les categories gramaticales bele imparades Capí tres chësta cerna che al é ciamó na categoria gramaticala Can? Dan la teoria a plata 133 tl liber de gramaticaChe? Laur de grup o döta la classa Co? Ia por tera Cun ci? Sföi de laur, gran pre (cf. injunta a plata 88-89), cëst, papier/plates da fá les flusOlá? Te classa o te n ater local dla scora

Vari dl eserzize:

1. MA arjigna ca le pre cun i ciüfs y le destënn ia por tera (sce al é na gran classa pón fá de plü grups. Te chësc caje ól ester por vigni grup n pre). Cun les plates ötes fej SS 17 flus.

2. Letöra: SS lí les frases tl sföi de laur.

3. SS scrí sön vigni flu na parora fora dl test y incola sö les flus cun les parores sön le dër ciüf dl pre. Les parores che SS ne conësc nia vëgn metüdes tl cëst.

4. SS fej le medem eserzize tl sföi de laur.

5. Passaje ala teoria: Deboriada vëgn sura SS che les flus metüdes tl cëst toca pro na categoria nöia.

6. Conclujiun: Lí la plata 133 tl liber de gramatica

Soluziun:

INOM: ciüfs, munt, pere, umaARTICUL: la, le AGETIF: contënta, stanchPRONOM: ara, te VERB: cianta, cöi, dorm, esPARTICOLES: incö, sön, y

1A

Page 73: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

71

Page 74: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

72

REPETIZIUN

Taia fora les chertes y proa da fá frases impara! Te pos tó ca les parores de plü iadi. Tan de frases vëgnel pa fora? Scríeles tles risses ötes!

| 45

Page 75: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

73

CIASA CÖRTA É

SONA NËTA BRAIA

LA PIRE Á

BALA GRANA BERBA

LE NENE Y

47 |

Page 76: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

74

Descriziun dl eserzize y propostes didatiches:

Ci? Reconësce les parores y les lié adöm fajon na frasa Can? Coche repetiziun finala Che? Laur individual, de per o de grupCo? Te banch o ia por teraCun ci? Sföi de laur, forfescOlá? Te classa

Vari dl eserzize:

SS taia fora les chertes y proa da les mëte adöm, insciö che al vëgnes fora frases. Val’ cherta, coche p.ej. i articui o i verbs, pó gní tuta ca de plü iadi, insciö él de plü poscibilités da formé les frases.

Alternativa:

An pó jí inant cun l’eserzize, damanan da fá la traduziun dles frases che SS á ciafé fora. Implü pón jí ite sön les somëies y les desfarënzies danter i trëi lingac.

Soluziun:

Ejëmpli de frases: La ciasa é grana.La ciasa é grana y nëta. La ciasa é nëta.La braia cörta é nëta. La braia é cörta. La braia é cörta y nëta. La braia é grana. Le nene á la berba. Le nene á la berba cörta y la braia nëta. Le nene á la braia. Le nene á la braia y la ciasa.Le nene á la braia y la ciasa y la berba.Le nene á la ciasa. Le nene sona y bala. Pire á la braia. Pire á la berba. Pire á la berba cörta y la braia nëta. Pire á la braia y la ciasa.Pire á la braia y la ciasa y la berba. Pire á la ciasa. Pire sona y bala.

Page 77: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

75

Page 78: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

76

TEST 1Scrí tla flu le dër articul.Scrí tla locia le dër agetif.

dürsscarzé

cört

cëntra

bröm

zintiesbusiënt

Al zircus

paiazo salta sön paladina.

Al roda brac.

Al alza iama.

Al roda sciables.

Al scassa cü.

Al intorj dëic.

Al fej acrobazies.

Al deura botuns .

Al stlüj corpet .

Al destira cialzines .

Al rump elm .

Al se scherza braia .

Püre paiazo. Vá ma a ciasa a te lascé cuncé

guant dala mama!

Ci fejel pa ciamó le paiazo?

Inom:

Data:

Page 79: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

77

Soluziun:

Al zircus

Le paiazo busiënt salta sön paladina.Al roda i brac.Al alza la iama.Al roda les sciables.Al scassa le cü.Al intorj i dëic.Al fej acrobazies.Al deura i botuns dürs.Al stlüj le corpet cört.Al destira les cialzines zinties.Al rump l’elm bröm.Al se scherza la braia cëntra.

Püre paiazo.Vá ma a ciasa a te lascé cuncé le guant scarzé dala mama!

TEST 1

Page 80: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

78

TEST 2

Scrí frases:

i ciüfs

cöci y flaci

fëies sëces

coriosa y lezitënta

nes spizé

les ciases

granes y cialdes

le tët alt

le lou

pice y asvelt

orëdles lunges

Le lou é pice y asvelt.

Al á les orëdles lunges.

Al

Inom:

Data:

Page 81: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

79

TEST 3

Mët adöm frases cun chëstes parores y scrí lapró les parores che mancia.

Inom:

Data:

PËRS TE CËST POMS

FRE CUN PERE SCOLINA

ARANCE BLANCH Y PËSC

BORJÚ INCÖ LET É

Page 82: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

80

Ejëmpli de frases:

I përs y i poms é te cëst.

Le pere é cun mi fre te scolina.Mi fre é te scolina cun mi pere.

Mi pësc é arance y blanch.N pësc arance y blanch é tl mer.

La lâ é te let incö, ajache ara á borjú.Ara é te let incö cun borjú.

TEST 3

Page 83: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

81

Page 84: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

82

Injunta eserzizeI SONNS PARTICOLARSSTAZIUN 4

1. LA GIAGIORA É LUNGIA.

2. I MANGIUN N BARBAGIGIO.

3. DLUNGIA STANGIA ÉL NA ZANGIA.

4. GIULIA É NA MANGIONA.

5. GIOVANI DESSËGNA ION DE RELIGIUN.

6. GIULAN POR LA BELA GIORNADA.

3B

Page 85: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

83

scerif

Injunta eserzize I SONNS PARTICOLARSSTAZIUN 6

scimia

scines

scich

scëiba

scisciores

moscëda

Page 86: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

84

Injunta eserzizeI SONNS PARTICOLARSSTAZIUN 7

I sun propi...

3B

Page 87: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

85

prozesciun dascia biscia

scioldi scisciora sciabla

aisciöda sciurot sciora

nasciü pasciü

Page 88: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

86

Le pere cujina te ciasadafüch.

Le möt cuncia la löm.

La uma bagna le ciüf.

La möta cuncia le let.

Iö lavi l'auto.

La iata dorm sön plomac.

Injunta eserzizeL'INOM TL FEMININ Y L'INOM TL MASCOLIN

2C

Page 89: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

87

Injunta eserzizeESTER Y AVËI

I sun te ciasa

te es te scora

ara é te let

al é te comun

i sun te stüa

i sëis te dlijia

ares é te coa

ai é te bagn

i á na vasa,

te as na sora,

ara á n defet,

al á n papier,

i un na üa,

i ëis na belijia,

ares á na proa,

ai á n aragn.

y

y

y

y

y

y

y

y

2A

Page 90: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

Verb

Inom

88

Injunta eserzizeLES PARTICOLES

1A

Page 91: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

Particoles

Pronom

Agetif

Articul

89

Page 92: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n
Page 93: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n

91

Page 94: ËNT SFÖI DE INSEGNAMpro.unibz.it/library/bupress/publications/fulltext/JUNDE...CIA, CIO o CIU! I á n bel corú. I á n bun tof. I crësci sön pre. I sun n I sun de fer. I á n