MEDIDAS E ACTUACIÓNS PARA O DESENVOLVEMENTO E …€¦ · favorable. O PIB medra porque crece ou a...

e

e49CES

Galicia

empregoempregoMEDIDAS E ACTUACIÓNS PARA O DESENVOLVEMENTO E CREACIÓN DE EMPREGO EN GALICIA

2.- Eixes e propostasestratéxicas para o

desenvolvemento e creación de emprego

en Galicia

2.- Eixes e propostasestratéxicas para o

desenvolvemento e creación de emprego

en Galicia2.1.-2.1.- Crecemento para o emprego.

2.2.-2.2.- Desenvolvemento industrial e sectorial.

2.3.-2.3.- Infraestructuras.

2.4.-2.4.- Reforma administrativa para o emprego.

2.5.-2.5.- Novos empregos. Iniciativas locais para o emprego.

2.6.-2.6.- Incentivación ó emprego. Creación de empresas, cultura empresarial e de emprendedores.

2.7.-2.7.- Emprego xuvenil.

2.8.-2.8.- Emprego rural.

2.9.-2.9.- Formación.

2.10.-2.10.- Intermediación.

2.12.11.-1.- Organización do traballo.

2.12.-2.12.- Autoemprego e economía social.

2.13.-2.13.- Políticas positivas polo emprego. Colectivos especiais.

2.14.-2.14.- A estabilidade no emprego.

2.15.-2.15.- Fiscalidade e Seguridade Social.

e50 CESGalicia

empregoemprego MEDIDAS E ACTUACIÓNS PARA O DESENVOLVEMENTO E CREACIÓN DE EMPREGO EN GALICIA

e51

egundo a Comisión Europea, o empregona UE responde ós cambios no output concerto retraso, polo que, diante das previ-sións dun crecemento modesto do PIB, a

expectativa do crecemento no emprego non é moifavorable. O PIB medra porque crece ou a produc-tividade ou o número de traballadores. Na UE émoito máis forte o peso da productividade que ó dacontratación de novos empregados. O obxectivocomunitario pretende que o incremento do PIB seconcrete en máis traballos sen descoidar o feito deque altas taxas de productividade son un prerre-quisito para poder ser competitivos. A solución aesta difícil cuadratura do círculo parece estar máispróxima no comportamento das pemes que dagrande empresa.

En Galicia dispóñese de análises estatísticasque estudian a conexión existente entre emprego eVEB (1). As conclusións son sumamente interesan-tes. A máis relevante é a observación de que nonexiste unha conexión forte e estable entre a evolu-ción do emprego e a evolución do VEB, o que, encerta forma ,conecta co feito de que o proceso de

creación de emprego en Galicia ten un forte com-poñente autónomo.

Dado que o comportamento da agricultura é moiparticular (2) convén diferenciar entre sectores pri-marios e non primarios. Desagregando estes últi-mos sectores en industria, construcción e servi-cios, os resultados obtidos non se axustan ó que, apriori, cabería agardar.

Aínda que con moita precaución, pode dicirseque as variacións no emprego industrial ocorridasno período 1980-1994 non están relacionadas deningunha forma coas variacións do VEB. En servi-cios, a relación vai do VEB ó emprego, mentresque en construcción o nexo parece que é bidirec-cional. Por último, o indicador que adianta a varia-ción do emprego nos restantes sectores é o daconstrucción.

CESGalicia

empregoemprego

2.1.- Crecemento para o emprego2.1.- Crecemento para o emprego

MEDIDAS E ACTUACIÓNS PARA O DESENVOLVEMENTO E CREACIÓN DE EMPREGO EN GALICIA

ss

(1) A continuación comentarase brevemento o traballo, non publicado,realizado polo profesor Cancelo no que analiza a correlación existenteentre o emprego e o VEB galego no período 1980-1994. As variablestrimestrais expresounas en taxas interanuais de crecemento. O traballodesagrégase en sectores e compárase co caso español.

(2) A evolución do sector agrario galego tanto en VEB como en empre-go é tan singular que sorprende a autores como García Milá e Marimón,os que ó estudiar a evolución do VEB agrario galego en conexión cosdas restantes comunidades autónomas observan que lles dificultan assúas taxonomías, xa que Galicia non responde ás característicasestructurais das rexións pobres debido á alta porcentaxe de participa-ción do sector agrario e a súa taxa de crecemento, superior ó promediode España. Tamén no emprego o profesor Cancelo constanta como ataxa de destrucción de emprego do sector primario, sendo intensa, foimenor en Galicia que en España, polo que o seu peso no global espa-ñol se incrementa.

e52

Estes resultados son unha clara manifestacióndos fenómenos estructurais existentes na econo-mía galega. Os axustes de plantillas no sectorindustrial, o subemprego no sector primario, oraquitismo en determinados servicios, etc. provo-can variacións de emprego máis erráticas e desa-xustadas cas que cabería agardar ante modifica-cións do PIB.

Nesta situación dunha perda sistemática deactivos no primario e industrial no crecemento noVEB, ó igual que sucede no contexto europeo, émáis forte o peso da productividade que ó da con-tratación de novos empregados.

Sen embargo, un crecemento sostido doemprego ten que vir acompañado por un incre-mento sistemático no PIB, aínda que é difícil deprecisar o umbral a partir do que en Galicia se creaemprego. En calquera caso, en 1996 o VEB gale-go por habitante representaba tan só o 83,23% damedia española e o 63,84% da da Europa dosquince. O proceso de converxencia que ten queseguir a nosa economía para non descolgarseesixe un ritmo no crecemento superior ó español eó comunitario. É máis, o Programa deConverxencia aprobado pola AdministraciónCentral para o período 1997-200 prevé o seguintecrecemento do PIB e do emprego:

O crecemento do emprego previsto en Galiciano secundario e terciario segundo as proxecciónsefectuadas con anterioridade sobre o mercado detraballo galego eran do 4,6% anual e así ó inicio doano 2002 teríase unha taxa de paro similar á actualmedia comunitaria, o 11%.

A anterior proxección esixiría que o empregomedre a unha taxa do dobre do que o faría enEspaña. Elo supón unha taxa de crecemento do

PIB tamén sensiblemente superior ó promedioespañol, cuestión harto complicada se se observaa evolución máis recente desta variable:

Un dos pilares para conseguir un crecementodo PIB é incrementar o investimento xa sexa públi-co ou privado. No pulo ó investimento público aAdministración Autonómica desempeña un papelfundamental. É preocupante a evolución desteinvestimento (capítulos 6 e 7 do orzamento) nosúltimos anos. Os datos dos presupostos liquidadosson os seguintes:

CESGalicia


PIB

Emprego

2000

3,2

2,1

1999

3,4

2,3

1998

3,2

2,2

1997

3,0

2,0

Investimentosreais

% do PIBgalego

1991

98.533

3,1

1992

101.679

3,1

1993

105.091

3,0

1994

93.074

2,5

1995

92.431

2,3

1996

94.112*

2,2

España

Galicia

Fonte: INE, FIES

* Créditos iniciaisFonte: A economía galega. Varios informes. IDEGA-Fundación Caixa Galicia.

1996

2,2

1,3

1995

2,8

3,4

1994

2,0

1,8

Transferenciasde capital

% do PIB galego

1991

46.344

1,5

1992

54.828

1,6

1993

60.504

1,7

1994

60.081

1,6

1995

57.617

1,5

1996

62.424*

1,5

* Créditos iniciaisFonte: A economía galega. Varios informes. IDEGA-Fundación Caixa Galicia.

e53

A porcentaxe do investimento da AdministraciónAutonómica, contabilizado sobre os créditos ini-ciais, no PIB galego no ano 1996 foi do 3,7%. Unobxectivo a alcanzar é incrementar esa porcentaxeata un 5%. O problema é onde se poden obter osrecursos adicionais para lograr esta porcentaxe.Os vieiros posibles son só tres:

1.- Incrementar o aforro público.2.- Incrementar a débeda pública.3.- Incrementar os fondos de reequilibrio territo-

rial.

Un primeiro paso é lograr unha maior eficienciana utilización dos fondos públicos. Parece funda-mental a contención do gasto corrente e o incre-mento na débeda sempre que se destine para finsproductivos.

Debido a que a dotación de fondos estructuraiscomunitarios está xa programada ata o ano 1999,coñécense case na súa totalidade os fondos quepercibirá Galicia con cargo ás actuacións compe-tencia da Administración Autonómica. A evolucióndos fondos de reequilibrio territorial nos últimosanos, en millóns de pesetas, foi a seguinte:

Apréciase o estancamento no FCI fronte ó con-siderable incremento dos fondos estructurais.

No logro dunha maior eficiencia non parecerazoable seguir mantendo a actual organizaciónpara a xestión das transferencias de capital. Estas

deberían centrarse nas axudas ás pemes e cómprea existencia dun organismo único que xestione amultiplicidade de liñas de axuda.

RECOMENDACIÓNS

En función do descrito anteriormente, propó-ñense as seguintes recomendacións:

1.- Instar á Xunta de Galicia para que o investi-mento público nos presupostos alcance como míni-mo o 5% do PIB galego.

2.- Os fondos necesarios para conseguir o ante-rior obxectivo obteríanse dun maior aforro público,unha utilización máis adecuada da débeda e dunhaposible renegociación da partida correspondente óFondo de Compensación Interterritorial.

3.- Coidaránse ó máximo as partidas orzamen-tarias dedicadas ós gastos correntes (gastos enpublicidade, medios de comunicación, representa-ción, relacións públicas, etc.).

4.- Aproveitar de forma máis eficiente os fondosestructurais evitando a perda de subvencións pornon realizar as actuacións previstas.

CESGalicia


FCI

FF.EE.

1991

21.332

8.643

1992

22.130

28.685

1993

23.505

29.332

1994

24.073

32.239

1995

25.791

42.909

1996

23.670*

48.731*

1990

19.446

9.431

FCI: Fondo de Compensación Interterritorial.FF.EE.: Fondos Estructurais* Créditos iniciaisFonte: A economía galega. Varios informes. IDEGA-Fundación Caixa Galicia.

e54 CESGalicia


e55

ai en Galicia un grupo de sectores depen-dentes dos recursos naturais existentesna comunidade que configuran a súa baseproductiva máis importante. Estes secto-

res artéllanse nunha serie de complexos nucleadospor unha actividade.

De forma resumida cabe referirse a cinco gran-des complexos:

1.- Agro-industria; 2.- Mar-industria; 3.- Enerxía; 4.- Silvicultura-madeira; 5.- Pedra natural.

A estratexia para o desenvolvemento de cadaun deles ten que ser diferente, pero si cabe artellaraccións horizontais que melloren a posición com-petitiva do conxunto. En tres dos casos, hanse deadaptar ós novos escenarios da reforma da PolíticaAgraria Común (PAC).

No sector agroindustrial, a producción gandeiraé o núcleo sobre o que pivota unha parte significa-tiva da producción agraria, da industria de alimen-tación animal e os sectores cárnicos e lácteos. Dasúa evolución depende o desenvolvemento dasáreas rurais nas que se asenta. Ademais dos pro-blemas de cota existentes no sector lácteo, a

industria enfróntase á necesidade de pecha-losciclos productivos, actualmente case detidos naprimeira transformación.

O complexo mar-industria é unha das activida-des con maior tradición en Galicia. Sobre o sectorpesqueiro pivota unha boa parte da actividade deconserva enlatada de peixe e o sector de conxela-dos, ademais dos estaleiros dedicados ós buquesde pesca e todo un complexo sector de servicios.Decíase con anterioridade que este complexoxeraba no ano 1994 ó redor de 120.000 ocupados.Sobresae a súa capacidade exportadora, a altacualificación das persoas que nel traballan, a inte-gración vertical existente e a dimensión e dinamis-mo das empresas líderes do mesmo. Por contra,ademais dos problemas inherentes motivadospolos acordos pesqueiros, apréciase nos estaleirosunha carencia de demanda interna e no sector con-serveiro unha presión dos competidores de paísesdo terceiro mundo moi forte.

O sector enerxético xera cáseque o 30% doVEB do sector industrial galego. Aínda que asgrandes decisións son tomadas fóra da comuni-dade, as principais cuestións que afectan ámesma refírense ó esgotamento dos recursos e ódesenvolvemento de enerxías alternativas, quese tratan no seguinte apartado, dedicado ásinfraestructuras.

CESGalicia


2.2.- Desenvolvemento industrial e sectorial

2.2.- Desenvolvemento industrial e sectorial

hh

e56

O complexo da silvicultura-madeira é outra dasactividades tradicionais da economía galega. Noreferente á industria, mentres que nas primeirastransformacións dispónse dun importante entrama-do, o sector do moble de madeira ten unha dimen-sión moi escasa. O obxectivo neste complexo teríaque dirixirse cara á modernización da actividade deprimeira transformación, a consolidación dasindustrias de taboleiros e para tentar que se rema-te o ciclo productivo en Galicia; a potenciación dosector do moble centraríase no deseño máis quena preocupación polo tipo de materias primas exis-tentes nesta comunidade autónoma. Cuestiónaparte é o aproveitamento racional dos recursos domonte, no que o Plano Forestal marca unha seriede liñas a seguir.

Vinculado a este complexo está a fabricación depasta de papel, actividade sobre a que Galicia,superando os problemas medioambientais, dispóndunha grande potencialidade non explotada ata ode agora.

Tamén vencellado ós recursos naturais atópaseo complexo da extracción e transformación dapedra natural na vertente da lousa e do granito.Ámbalas dúas actividades estan volcadas cara áexportación, os productos obtidos son de boa cali-dade e o tecido empresarial está constituído porpemes. O sector tivo un grande desenvolvementonos últimos anos non exento de problemas. Ë inte-resante a mellora de aspectos tales como unhamaior xeración de valor engadido ou incidir na pre-ocupación polos problemas medioambientais.

Sendo os cinco anteriores os complexos máistradicionais na economía de Galicia, nos últimostempos o sector vitivinícola sobresae como un sec-tor emerxente. O que está a suceder en determi-nadas denominacións de orixe pode ser un exem-plo a emular por outros sectores en canto á imaxede marca, á calidade do producto, etc.

Desvinculados do aproveitamento dos recursosnaturais pero con tradición na economía galegaatópanse o sector da automoción e a confección enserie de prendas de vestir e xéneros de punto.Sobre o primeiro se está a consolidar unha indus-tria auxiliar que debe tender cara a unha maior

diversificación do seu mercado, mentres que oprincipal problema do segundo é o da deslocaliza-ción da industria hacia países con menores custosde man de obra.

Por último, a estructura industrial complétasecun grupo de empresas que veñen denominándo-se de enclave, que tampouco chegan a finalizar enGalicia o seu ciclo productivo. É o caso da fabrica-ción de aluminio, que aproveita os recursos ener-xéticos galegos.

Dos restantes sectores, cómpre suliñar o esca-so peso dos servicios avanzados ás empresas,conformado por un grupo heteroxéneo de activida-des. A evolución deste sector está directamentevinculada á modernización da estructura producti-va galega, sendo o seu peso actual relativamentebaixo. As formas máis modernas de organizaciónindustrial esixen a articulación dun conxunto deactuacións tendentes a reforzar esta actividade.

POLÍTICA REXIONALE INDUSTRIAL

A política industrial artéllase e xestiónaseactualmente alomenos en catro Consellerías. Asactuacións céntranse na vertiente da mellora doentorno das empresas ou na articulación dunhapolítica activa cara as empresas.

Nas políticas de mellora do entorno un punto noque incide especialmente a AdministraciónAutonómica é a financiación ás empresas. Destacao programa, coordinado co sistema financeiro, desubvención ó tipo de xuro dos préstamos.Recentemente está aberto o debate sobre a efica-cia das actuacións públicas neste ámbito no con-texto duns tipos de xuro baixos. Existen outroseidos como o de infraestructuras ou o de presta-ción de determinados servicios que sendo elemen-tos básicos na política industrial trataránse noutroseixes.

Para a execución da política financeira en tóda-las súas vertientes, a Xunta dispón actualmente detres instrumentos: Igape (Instituto Galego dePromoción Económica), Sodiga ( Sociedade para oDesenvolvemento Industrial de Galicia) e Inesga

CESGalicia


e57

(Sociedade de Investimentos Estratéxicos deGalicia), aínda que a participación da administra-ción autonómica no capital desta última sociedadeé minoritaria.

O Igape dispón dunha longa lista de programase aínda foron ampliados neste último ano. Ademáisde subvencionar os préstamos, incluído o leasing,avala financeiramente ás empresas que destineníntegramente os seus créditos á creación, amplia-ción, reconversión e reestructuración das mesmas.Tamén dispón de actuacións que favorecen efomentan as exportacións e a busca de mercadosno exterior.

Sodiga está participada maioritariamente polaXunta dende o ano 1994. A súa función dende asua creación no ano 1972 era a participación mino-ritaria e temporal no capital social das empresas ea concesión de préstamos ás mesmas. Unha críti-ca que dende hai anos se lle ven facendo é que asúa actuación se circunscribe á de ser un interme-diario financeiro máis, prestándolle moita máisatención ó capital desenvolvemento que ó capitalrisco.

O papel de Inesga circunscríbese a prestarfinanciamento a grandes proxectos empresariaisque realicen grupos galegos ou empresas foráne-as establecidas en Galicia. No contexto actualparece necesaria unha revisión da finalidade dacitada sociedade, da que a Xunta só dispón do30% do capital social.

Neste eido coma noutros existe unha certa des-coordinación entre as políticas levadas a cabo polaAdministración Central e a Autonómica e incluso seagravaba o problema coas actuacións dasAdministracións provincial e local. Fixéronse esfor-zos por parte do ICO e do Igape neste senso, edende o Miner artelláronse iniciativas para unificarcriterios para a racionalización da variedade decuestións que trataban varias administracións.

Se atendemos ás actuacións políticas dirixidascara á empresa, unha das ferramentas clásicas napolítica rexional e industrial é a subvención a fondoperdido ó investimento productivo, medida califica-da en ocasións como un despilfarro dos recursos,

e que a Administración Autonómica as foi orientan-do, as veces só nominalmente, cara á acciónsselectivas. Neste contexto máis que noutros incar-dínábase o Plan Intersectorial de Competitividade(PIC) da Xunta, que, executado por variasConsellerías e polo Igape, pretendía ademaislograr alianzas estratéxicas entre empresas e,tamén, accións de promoción comercial. Nestesentido considéranse que os resultados obtidospor Sodiga e o Igape son insuficientes.

Pero ben é certo que as ferramentas de políticarexional de que dispón a Xunta son moi variadas.Aspecto distinto é a eficacia na súa utilización. Aproblemática presentada nos diagnósticos téntan-se abordar cunha multiplicidade de programas. Así,a aposta pola calidade plásmase na creacióndunha sociedade denominada “Fundación para oFomento da Calidade Industrial”, que levará a caboo propio plan de calidade para Galicia.

Fronte a necesidade de innovar e adoptar tec-noloxía punteira atopamos unha serie de axudasque tentan fomentar a I+D.

En resumo, os axentes sociais fan as seguintesconsideracións á actual política de incentivación :

1.- Requírese unha maior axilidade dos diferen-tes programas existentes, incluindo as sociedadesde capital-risco, que permita unha maior adapta-ción ós cambios producidos nos mercadso finan-ceiros e que fan que a miudo estes programas nonresulten interesantes para as empresas, por estarmoi por riba das condicións de mercado.

2.- É recomendable unha maior coordenaciónentre estes instrumentos que se dedican a diferentesconceptos investidores (circulante, capital fixo, etc.)

3.- Ë preciso remove-las discriminacións exis-tentes en contra das empresas mercantís en unhagrande cantidade de incentivos. Existen incentivosdirixidos ás emrpesas de economías social,peronon destinados a outras formas xurídicas, polo quemoitos emprendedores non poden acceder ósmesmos por carecer do número mínimo de sociosrequerido, ou por constituir unha empresa cunhaforma xurídica diferente.

CESGalicia


e58

RECOMENDACIÓNS

Para o desenvolvemento industrial e sectorialda economía galega propóñense a Xunta deGalicia, de forma máis concreta, as seguintes reco-mendacións:

1.- Impulsar o peche dos ciclos productivos nacomunidade autónoma.

2.- Apostar pola calidade nos productos, para oque se apoian tanto as actuacións que incidan namellora na calidade como na divulgación dos pro-ductos de calidade.

3.- Centrar as actuacións públicas no fomento ácomercialización, auténtico talón de Aquiles daindustria galega.

4.- Axilizar e coordinar as actuacións de políticarexional competencia dos diversos organismos.

5.- Implantar definitivamente a “ventanilla única”.

6.- Utiliza-los instrumentos de política rexionalpara corrixi-los desequilibrios territoriais.

7.- Apoio ós sectores emerxentes que creenemprego de calidade.

8.- Potenciación das axudas dirixidas a unhaactualización tecnolóxica e transferencia de tecno-loxía ás empresas, para reduci-los nosos niveis dedependencia tecnolóxica exterior.

9.- Fomento da actividade exportadora, cara aconsecución de novas cotas de mercado e pene-tración de productos galegos na Unión Europea, enovos mercados exteriores, coordenando os esfor-zos das distintas administracións. Auna-los esfor-zos das administracións galega e portuguesa paraa constitución dunha feira Galicia-Norte dePortugal.

10.- Reordenación das feiras e exposicións rea-lizadas na Comunidade Autónoma tendo en contaa súa importancia económica e os beneficios quese derivan das mesmas, evitando as constantesrepeticións xa que diminúen o seu interese e son

pouco efectivas. As subvencións as feiras e expo-sicións deben ser de carácter xeral.

11.- Definición clara e reorientación da actua-ción do Igape.

12.- Dotación de maior operatividade a Sodiga,reducindo as importantes garantías que esixe paraa financiación de proxectos empresariais.

13.- Reorganizar, reordenar e centraliza-lasdiferentes axudas para as empresas de nova crea-ción e autoemprego de forma que se clarexe o seude complementariedade.

14.- Fortalecemento e mellora do sistema deGarantías Recíprocas, mediante a aportación derecursos suficientes, de forma que poidan amplia-la súa función de instrumentos de promociónempresarial, especialmente das empresas de novacreación.

15.- Incentivación do investimento estranxeiro através e fondos de capital-risco específicos paraeste cometido.

16.- Retomar e potencia-la idea de Galicia-Calidade no exterior.

17.- Estudio da posibilidade de pago anticipadopor parte da Xunta das axudas para comenzarunha actividade empresarial, co debido control, efacer fronte ós primeiros gastos de posta en mar-cha das empresas de nova creación nun tempoaxeitado.

18.- Precísase dunha concertación entre aAdministración, as Entidades Financeiras (bancose caixas de aforros) e as Sociedades de GarantíaRecíproca. O obxectivo ten que ser un compromi-so destas entidades financeiras co desenvolve-mento económico de Galicia.

19.- Fomenta-la cooperación entre os centrosde investigación e as pemes de forma que as acti-vidades de investigación realizadas respondan asnecesidades das empresas. Dende esta perspecti-va cómpre desenvolver o Parque Tecnolóxico deGalicia e os Centros de Innovación e Servicios.

CESGalicia


e59

dotación en infraestructuras ten unhaimportancia vital para Galicia, que acumu-la problemas derivados da súa situaciónperiférica, o seu disperso sistema de

asentamentos humanos e a súa complicada oro-grafía. A superación das carencias en infraestruc-turas resulta fundamental para asenta-lo modeloterritorial do futuro, no que se poidan desenvolverde forma eficiente as relacións económicas entreos axentes da rexión e se acade un maior grao decohesión social.

INFRAESTRUCTURASTERRESTRES

En Galicia unha das actuacións estructuraismáis importante de competencia estatal son asautovías de conexión coa Meseta: o acceso nortea Galicia, autovía do Noroeste, entre Benavente(Zamora) e A Coruña, de 329 km., dos que 167 km.atópanse en territorio da Comunidade Autónomagalega, e o acceso sul a Galicia, autovía das RíasBaixas, Benavente-Porriño, de 291 km., dos que174 quilómetros son de Galicia.

En principio, a idea é que a autovía do Noroesteestea rematada totalmente no ano 2001, debido ósretrasos do tramo de Pedrafita do Cebreiro pordeficiencias presupuestarias. Trátase dunha zonade difícil orografía e de alto valor ecolóxico. A auto-

vía das Rías Baixas pretende estar rematada en1999.

Tamén con cargo ós presupostos daAdministración Central, están previstas a conclu-sión da autopista A-9 e a conexión entre Verín e afronteira portuguesa.

No terreo das infraestructuras, polas súascaracterísticas de vertebración do territorio, é moiimportante o remate da A-9, xa que conecta cincodas sete grandes cidades galegas (Vigo,Pontevedra, Santiago, A Coruña e Ferrol), facilitan-do a movilidade dunha poboación de perto demillón e medio de habitantes. Aínda non rematada,atópanse en fase de construcción os tramos Miño-Fene e Rande-Puxeiros. A Empresa Nacional deAutopistas investirá 60.000 millóns en Galicia e,segundo as súas previsións, no 98 se poderá cir-cular por autopista dende Fene ata a fronteira lusa.Neste contexto é sorprendente que non estea defi-nida a conexión da cidade de Ferrol coa autopistaA9.

En canto a infraestructuras terrestres, aAdministración Autonómica executa a súa políticabaseada principalmente no Plano de Estradas deGalicia, que se ven levando a cabo en dous quin-quenios, 1991-1995 e 1996-2000. Neste Plano tén-tase consolidar uns eixos de comunicación, en

CESGalicia


2.3.- Infraestructuras2.3.- Infraestructuras

aa

e60

consonancia cos determinados no seu día poloPlano Director de Infraestructuras do goberno cen-tral. Estes son:

1 - Eixos de comunicación Norte - Sul, con dousitinerarios: o eixo litoral e o eixo interior.

2.- Eixos de comunicación co exterior, sendo osprincipais itinerarios os que conectan con Asturias,con Portugal, e as comunicacións coa Meseta.

3.- Grandes comunicacións entre a Galicia inte-rior e a Galicia costeira, que trata de comunica-lascidades do interior galego coas da costa e os acce-sos ás zonas de Ferrol-A Coruña e Pontevedra-Vigo.

Con todo este entramado de conexións pretén-dese acadar unha millor comunicación entre as dis-tintas zonas de Galicia de xeito que haxa unhasmillores e máis rápidas comunicacións entre assete principais cidades galegas a través das auto-vías e conectando coa autoestrada A-9.

O goberno galego ten previsto investir en 1997un total de 22.577 millóns de pesetas na continui-dade do Plan de Estradas de Galicia. No que atin-xe á renovación e conservación de estradas, osorzamentos de 1997 prevén un investimento de4.366 millóns, dos que 2.375 estarán destinados aobras de ancheamento e mellora do trazado ereforma do firme, e 1.991 a actuacións de acondi-cionamentos locais. En total, a Xunta de Galiciaactuará, en 1997, en 874 quilómetros de estrada.

Por último, neste contexto non se deberaesquecer o especial significado que ten paraGalicia o feito de que se desenvolva a comunica-ción co Principado de Asturias para o que urxe aexecución da autoestrada do Cantábrico.

INVESTIMENTOS EN FERROCARRÍS

Na actualidade, tódolos tramos da rede ferro-viaria en Galicia son de vía única o que, unido áscaracterísticas orográficas do territorio, condicionaas velocidades medias desenvolvidas polos trensna nosa comunidade, que son aproximadamente ametade das desenvolvidas na media nacional. Oanunciado Plano Ferroviario para Galicia, de levar-

se adiante, suporía un investimento de máis de221.000 millóns de pesetas e presenta como novi-dade máis importante a posta en marcha dunhaliña de alta velocidade entre Ponferrada eMonforte, cunha lonxitude de 110 quilómetros.Ademáis, inclúe outras actuacións, entre elas amodernización das liñas Redondela-A Coruña,Vigo-Tui e Porto de Marín-Pontevedra, a renova-ción da estación da Coruña e a construcción dasvariantes de Monforte, Betanzos e Guillarei.

As necesidades actuais pasan polo desenvolve-mento dun programa de investimentos que ten porobxectivo mellora-la infraestructura básica (mellorados trazados, renovación da vía, …) e potencia-louso do ferrocarril mediante a prestación de servi-cios de calidade e a incorporación de novos comoa Velocidade Alta para longo recorrido. Os investi-mentos programados deben afrontar tres camposde actuación: a rede interior de Galicia (con espe-cial atención a Ferrol e a súa conexión conAsturias), a conexión ferroviaria co resto do país(Variante do Guadarrama) e a comunicación conPortugal. Estes investimentos débense executaratendendo a criterios de eficiencia e operatividade,e, en ningún caso, a criterios doutro tipo. É impor-tante e necesario que tanto a AdministraciónAutonómica como a Central como a propia Renfe eFeve, por unha banda (rede interior e conexión coresto do país) e o Goberno portugués, por outra(conexión transfronteiriza) participen de formacoordinada na consecución deste obxectivo paraalcanzar unha maior eficiencia e poder obter finan-ciación da Unión Europea, no caso da conexióncon Portugal.

INFRAESTRUCTURAS PORTUARIAS

Unha das infraestructuras básicas dunha comu-nidade que dispón de 1.600 km. de costa son osseus portos. A competencia administrativa dosmesmos repártese entre a Administración Central(sete portos) e a Autonómica (máis de 70 portos).Esta separación está a crear certas disfuncionali-dades.

Por outra banda, constátase a necesidade daconexión ferroviaria e tamén a de cabotaxe para

CESGalicia


e61

favorecer o transporte de mercancías. Nos portosde interese xeral unha as actividades nas queestan especializados é a da pesca, aínda que noporto de Vigo é moi significativo o peso das merca-dorías en xeral, mentras no de A Coruña o son osgraneis líquidos (pola refinería de petróleo) e sóli-dos.

Dúas das demandas habituais dos usuarios dosportos galegos son: a) o seu alto coste de utiliza-ción e b) o funcionamento das Sociedades deEstiba e Desestiba.

AEROPORTOS

Os tres aeroportos galegos dedicados ó trans-porte de persoas e mercadorías (Alvedro,Lavacolla e Peinador) foron remodelados nos últi-mos anos, polo que agora cómpre unha mellora noaproveitamento destes recursos, sobre todo notransporte de mercadorías.

SOLO EMPRESARIAL EPARQUES TECNOLÓXICOS

Son varios os organismos promotores e xesto-res de parques empresariais en Galicia: O IGVS,Sepes, Xestur Coruña, Xestur Lugo, Xestur Ourense,Xestur Pontevedra, Sigalsa, Deputacións, Concellos easociacións particulares. No ano 1993 eran 105 onúmero de parques previstos, dos que en funcio-namento tan só estaban 23. Esta política de dotarde solo empresarial a unha grande parte das vilasgalegas viuse freada ante o feito de que tal ofertanon se axustaba á demanda existente.

Nas infraestructuras galegas tamén se debe teren conta a importancia do Parque Tecnolóxico deGalicia, situado en San Cibrao das Viñas, e o esfor-zo da Zona Franca de Vigo para a execución doParque Tecnolóxico de Valladares. Estes parquespoden considerarse como relevantes na difusiónda tecnoloxía, aínda que o Parque Tecnolóxico deGalicia aínda non cumpriu coas expectativas neldepositadas. Recentemente, vinculado ó Igape,neste parque creouse o Centro de Innovación eServicios Tecnolóxicos da Madeira.

Tamén dependente do Igape, creouse o Centro

de Innovación e Servicios (CIS) en Ferrol, que tendúas áreas ben diferenciadas, o CIS de deseño eo CIS de tecnoloxía. Teóricamente, o CIS funcionacomo intermediario entre as pemes e as uniiversi-dades, centros de I+D, centros de bases de datos,e a propia Admistración pública. Este CIS ten uncentro xeral e uns centros sectorais, que respostana necesidades concretas dun sector.

OUTRAS INFRAESTRUCTURAS

Ademáis dos equipamentos básicos para odesenvolvemento, deterémonos brevemente nadotación de infraestructuras enerxéticas e de tele-comunicacións.

Os esforzos na dotación de infraestructurasenerxéticas en Galicia se centran fundamental-mente en tres ámbitos: gasificación, enerxía eólicae coxeración. O gaseoducto é a infraestructurapara trae-lo gas natural a Galicia. Precisou 300.000millóns de investimento. Na actualidade estaseconstruíndo o gasoducto de Extremadura, queenlazará coa rede portuguesa de gasoductos, eque logo seguirá ata Galicia, onde tiña previstoenlazar con Tui, este mesmo ano. O gasoductopercorrerá a comunidade dende Tui a Ribadeo,pasando polas principais cidades do eixo atlánticoe con ramais a Ourense, A Coruña, Ferrol, Lugo epuntos da mariña luguesa. Neste proceso de gasi-ficación quedou como simple proxecto a instala-ción en Ferrol dunha planta de regasificación degas licuado, proxecto que coidamos debería reto-marse.

A enerxía eólica plantexase, en Galicia, comounha alternativa de futuro para o sector eléctrico,ademais de xerar emprego por vía directa e indirec-ta mediante os investimentos que precisa. As dificul-tades están nos seus altos custos que non a fan moicompetitiva con respecto a enerxías alternativas.

Por último, a coxeración é un sistema de opti-mización do consumo enerxético que están utili-zando un importante número de empresas gale-gas. Trala incertidume que supuxo o ProtocoloEléctrico é unha alternativa que se ten que poten-ciar como tamén, cando funcione a rede de gas, atrixeración.

CESGalicia


e62

En canto ás telecomunicacións, hai que salien-tar a boa posición actual gracias á implantación deprocesos como a telefonía móbil ou a dixitalizacióne tamén polo desenvolvemento do plano de telefo-nía rural. Un fenómeno tamén importante foi a ins-talación da Rede Dixital de Servicios Integrados(RDSI).

O Igape conta coa rede telemática Igatel, naque os empresarios galegos poden acceder ásinformacións acerca das outras empresas, ásnovas tendencias e ós procesos de innovación.Atópase en proxecto de creación unha autopista deinformación que comezou en marzo do 1996 e que-dou plasmado nun acordo firmado coa multinacio-nal Fujitsu a principios do 1997. A creción destaRede de Ciencia e Tecnoloxía de Galicia (Recetga)está pensada como unha rede de apoio á docenciae ó sistema universitario, e, tamén, ó sistemaempresarial e económico galego, aspirando a crearun parque tecnolóxico virtual galego que englobe ómaior número de empresas.

Este avance tecnolóxico precisa dunha adecua-ción da cultura das empresas para que os resulta-dos do proceso sexan os esperados.

O obxectivo final que se formula é que Galicia,a pesar da súa condición de territorio periférico,logre un acercamento ós centros de actividadeeconómica máis dinámicos do territorio español edo espacio europeo. A través da mellora da redeinterna de infraestructuras, lograrase un mellorequilibrio poblacional e unha mellor estructuraciónterritorial.

En particular, consolidando as áreas metropoli-tanas do eixo Atlántico e da conexión con Portugalpreténdese que as cidades galegas teñan a oca-sión de xoga-lo papel que as áreas urbanasdesempeñaron no desenvolvemento europeo.

RECOMENDACIÓNS

Para unha mellora na dotación de infraestructu-ras, para unha utilización máis eficaz o que indi-rectamente incide en un mellor comportamento domercado de traballo, propóñense as seguintesrecomendacións:

1.- Intensificar as actuacións para executar ouremata-las vías de comunicación cara ó exteriornos plazos previstos.

2.- Renfe e o Ministerio de Fomento son osorganismos que teñen que seguir sostendo, mello-rando e adecuando o servicio ferroviario. Han deprogramar unha política de investimentos con crite-rios empresariais. Maniféstase unha oposición ósoporte de cargas por parte da Xunta nas liñas queocasionen déficits a Renfe.

3.- A Administración deberá artellar todo tipo demedidas para que o servicio ferroviario sexa com-petitivo.

4.- Ó igual que sucede noutras rexións europe-as, a articulación do territorio conleva a potencia-ción do transporte combinado (porto-tren; aeropor-to-tren) e o acceso do tren ós parques industriais.

5.- Instar á Administración Central a rápida exe-cución da variante do Guadarrama.

6.- É importante potenciar o tráfico de contene-dores e de cabotaxe dentro e fóra da Península.

7.- Hanse de enlazar os portos galegos á redeferroviaria.

8.- Deberáse articular unha política de relanza-mento e aproveitamento dos portos galegos e derebaixa dos custos tarifarios.

9.- Tentaráse modificar o actual funcionamentodas Sociedades de Estiba e Desestiba.

10.- Negociarase a transferencia da xestión dosportos de interese nacional á administración auto-nómica.

11.- Equipararanse os prezos do solo industriala niveis europeos.

12.- Propónse impulsar e axilizar os plans urba-nísticos, que favorezan a creación de polígonosindustriais onde sexan necesarios.

13.- Completar as dotacións dos parques

CESGalicia


e63

empresariais programados polo Instituto Galego daVivienda e Solo.

14.- Conservación e dotación dos parques xacreados a cargo do SEPES.

15.- Executar unha política decidida de apoio óParque Tecnolóxico de Galicia.

16.- Corrección dos criterios de localización dosparques empresariais apostando por criterios sec-toriais e territoriais.

17.- Potenciación e posta en funcionamento dasdepuradoras de augas residuais.

18.- Compromiso do Goberno para que a regu-lación tarifaria dos consumos industriais permitacondicións competitivas ás empresas.

19.- Aproveitamento dos recursos hidráulicosde Galicia, autorizando a construcción de minicen-trais hidráulicas.

20.- Potenciación de proxectos de coxeracióneléctrica para chegar a un potencial óptimo de cre-cimiento de 500.000 kilowatios.

21.- Fomento da trixeración (producción de fríoe calor a través do gas).

22.- Garantir un servicio de calidade e maiorseguridade, que atalle os problemas de subminis-tro por deficiencias nas redes de distribución e ade-cuando a potencia e voltaxe ás necesidades decada colectivo.

23.- Aceleración do proxecto de creación deestacións de mercancías.

24.- Acelerar o desenvolvemento da rede RDSIe da fibra óptica.

25.- Completa-la execución do proxecto degasificación na nosa Comunidade Autónoma,impulsando os acordos alcanzados recentementeentre España e Portugal, incluíndo a construcciónda Planta de Gasificación de Ferrol.

26.- Potenciación das redes comerciais e das

súas infraestructuras de acceso.

CESGalicia


e64 CESGalicia


e65

Estatuto de Autonomía de Galicia, apro-bado por Lei Orgánica 1/1981, estableceno seu artigo 29 que corresponde áComunidade Autónoma de Galicia a exe-

cución da lexislación do Estado en materia labo-ral, asumindo as facultades, competencias e ser-vicios que neste ámbito, e no nivel de execución,ostenta actualmente o Estado con respecto ásrelacións laborais, sen prexuízo da alta inspec-ción deste. Quedan reservadas ó Estado tódalascompetencias en materia de migracións interiorese exteriores, fondos de ámbito nacional e deemprego, sen prexuízo do que establezan as nor-mas do Estado sobre estas materias. Pola súabanda, o artigo 55.4. establece que aComunidade Autónoma galega queda facultadapara constituír institucións que fomenten a plenaocupación e o desenvolvemento económico esocial no marco das súas competencias.

O Decreto 200/1994, do 23 de xuño, establecea estructura orgánica da Consellería de Xustiza,Interior e Relacións Laborais, asignándolle áDirección Xeral de Relacións Laborais as funciónsde dirección, coordinación, control e execución dascompetencias da Comunidade Autónoma en mate-ria laboral, esto sen prexuízo de que a Conselleríade Familia, Muller e Xuventude teña competenciasasumidas tamén no que respecta ás empresas deeconomía social e á promoción de emprego.

Esta Dirección Xeral de Relacións Laborais, através da Subdirección Xeral de Traballo, é a quecoordina, promociona, controla e executa as com-petencias da Xunta en materia laboral, cooperati-vas e formas de economía social. Tramita e xestio-na as axudas e subvencións á formación, prestaapoio técnico e promociona o cooperativismo eoutras formas de economía social. Tamén realiza acualificación, inscrición e certificación de actos quedeben acceder ó Rexistro de Cooperativas eSociedades Anónimas Laborais.

Mediante o Decreto 2/1994, do 13 de xaneiro,fíxanse as competencias da Consellería deFamilia, Muller e Xuventude en materia de forma-ción ocupacional e promoción do emprego. Nesteámbito, seguindo a Memoria da propia Consellería,as actividades a realizar pódense estructurar doseguinte modo:

- Desenvolvemento das funcións en materia deformación ocupacional e promoción de emprego eda economía social, compartido coa Consellería deXustiza, Interior e Relacións Laborais.

- Programación, coordinación, asistencia técnica,seguimento, avaliación e control dos programas deeconomía social, axudas á contratación, integraciónlaboral de minusválidos, así como todas aquelas ini-ciativas relacionadas con estas materias.

CESGalicia


2.4.- Reforma administrativa para o emprego

2.4.- Reforma administrativa para o emprego

oo

- Planificación, programación, seguimento eavaliación das accións de formación ocupacional.

- Elaboración e mantemento do censo de cen-tros colaboradores en formación ocupacional.

- Xestión administrativa dos programas de for-mación ocupacional.

- Elaboración dos distintos planos de formaciónocupacional e emprego.

- Xestión da recentemente implantada axenciade colocación da Xunta de Galicia, denominadaServicio Galego de Colocación.

Pola súa banda, a Consellería de Sanidade eServicios Sociais, a través da Dirección Xeral deServicios Sociais, xestiona a Lei 9/91, sobre medi-das básicas para a inserción social. Esta lei sedesenvolve en dúas vertentes: a) xestión da Rendade Integración Social de Galicia (Risga) e b) axu-das de emerxencia. Na Risga contémplanse pro-xectos de inserción social e laboral. Aproveitasedos fondos do programa Itinere Galicia incluído noprograma comunitario Horizon II a través do apoiodos servicios sociais dos concellos.

A Consellería de Economía e Facenda, a travésdo Igape, en virtude do Decreto 309/1995, sobreincentivos para o desenvolvemento e fomento daactividade empresarial na Comunidade Autónoma,dispón dun grupo de programas de incentivaciónque directa ou indirectamente apoian a creación deemprego. Tamén Sodiga, co seu apoio a xovesemprendedores, conta cunha liña de incentivaciónó autoemprego. De forma moito máis indirecta, asConsellerías sectoriais, coas súas actuacións verti-cais, fomentan a creación de emprego en Galicia.

As competencias e a xestión en formación, undos elementos fundamentais para un mellor funcio-namento do mercado de traballo ademais daConsellería de Familia, Muller e Xuventude taménincide nela a Consellería de Educación eOrdenación Universitaria (a través da DirecciónXeral de Ordenación Educativa e de FormaciónProfesional e da Dirección Xeral de Universidadese Investigación) e a Consellería de Pesca (median-

te a Dirección Xeral de Formación Pesqueira eInvestigación).

RECOMENDACIÓNS

Para unha maior eficacia na execución das polí-ticas destinadas ó desenvolvemento e á creaciónde emprego en Galicia acordase trasladar á Xuntade Galicia a seguinte recomendación:

- Sendo o obxectivo central da política econó-mica e social da Xunta de Galicia, na vindeira lexis-latura, a creación de emprego, e tendo en conta aimportancia da transferencia das políticas activasdo Inem á Xunta en 1998, considérase que un doseixes prioritarios da actuación do goberno autonó-mico neste senso debe ser unha reforma adminis-trativa que impulse a unificación de tódalas políti-cas activas e pasivas de emprego da súa compe-tencia e coa doutras administracións públicas.

Neste senso, considérase imprescindible a uni-ficación, nun órgano, das competencias hoxe dis-persas en materia de formación profesional ocupa-cional; colocación; axudas á contratación; econo-mía social; relacións laborais e integración social,competencias, todas elas, que requiren un trata-mento político-administrativo unitario para a súamaior eficacia.

Ademais:

1) Unificaranse os criterios de actuación dasdistintas Administracións e dos Organismos damesma Administración.

2) Creación de subdelegacións da Conselleríade Industria en ciudades con importante presenciaempresarial.

3) Creación dun Documento Único para asempresas de nova creación que permita realizartódolos trámites necesarios para a posta en funcio-namento da empresa.

e66 CESGalicia


e67

o progreso tecnolóxico, cos cambios nademanda, en definitiva, coa evolución daeconomía e da sociedade, desaparecenocupacións tradicionais e xorden novas

actividades cara ás que se han de orientar os tra-balladores co fin de adecuar a oferta de traballo ádemanda existente. A identificación destes novosempregos é de importancia vital para a articulacióndunha política adecuada.

Existen unha serie de documentos elaborados apartir do Libro Blanco coñecido como de J. Delorsnos que se analizan, a nivel europeo, os sectoresde futuro e tamén as novas actividades que estánxurdindo nesta década. O Instituto Nacional deEmprego tampouco permaneceu alleo a esta pro-blemática e acaba de elaborar un Informe no querealiza un estudio prospectivo do mercado de tra-ballo nas 17 Comunidades Autónomas cara o ano1998. Os observatorios ocupacionais do Inem ela-boran periodicamente información sobre os novosxacementos de emprego en función das ofertas decolocacións recibidas.

Por último, na Administración Autonómicatamén se aprecia esta preocupación. Os estudiosnecesarios para planificar os cursos de formaciónocupacional conlevan, 890-entre outros aspectos,a análise de cales son os novos empregos que xor-den ou xurdiran na economía galega. Ademais, o

traspaso ó inicio de 1998 das actuais competen-cias do Inem en políticas activas do emprego esixi-rá reformas administrativas e a creación de obser-vatorios ocupacionais competencia daAdministración Autonómica. A posición que previsi-blemente prevalecerá será a de obter informaciónocupacional a un nivel comarcal e para elo adapta-rase a infraestructura actualmente existente noscentros de formación ocupacional.

Os sectores, emerxentes en Europa, e quecomo tales teñen grandes posibilidades de que seincremente o emprego son: Servicios sociofamilia-res; Protección do medio ambiente; Telecomunica-cións; e Audiovisuais.

O emprego agárdase que evolucione, sobretodo, nas seguintes actividades:

- Aproveitamento dos espacios públicos urbanos.- Atención á infancia.- Axudas á xoves con dificultades de inserción.- Comercios de proximidade.- Desenvolvemento dos costumes e da cultura.- Novas tecnoloxías da información e da comu-

nicación.- Patrimonio cultural.- Protección e mantemento das zoas naturais.- Regulación e control da contaminación e ins-

talacións correspondentes.

CESGalicia


2.5.- Novos empregos. Iniciativas locais para o emprego

2.5.- Novos empregos. Iniciativas locais para o emprego

cc

e68

- Sector audiovisual.- Seguridade.- Servicio a domicilio.- Transportes colectivos locais.- Tratamento de residuos.- Turismo.- Xestión da auga.

Estes xacementos no están exentos de obstá-culos que merman as súas posibilidades de evolu-ción. A escasa rendibilidade que se pode actual-mente obter en moitos deles, a insuficiente coope-ración entre o sector público e o privado, o custo dedeterminados investimentos, a insuficiencia nasinfraestructuras, son os factores fundamentais quecondicionan o desenvolvemento dos mesmos.

Descendendo o ámbito galego, segundo osobservatorios ocupacionais do Inem de A Coruña eLugo, as ocupacións que están experimentando osmaiores cambios e un relativo crecemento asó-cianse os sectores seguintes:

- Silvicultura-madeira (traballador forestal, tala-dor motoserrista e carpinteiro de madeira)

- Reparación de automóbiles (electricistas,mecánicos de motores e chapistas)

- Construcción (albañil, pintor de edificios, enco-frador)

- Hostelería (cociñeiros)- Comunicacións (instalador de liñas de teleco-

municacións)- Servicios varios (asistente social, auxiliar axuda

a domicilio, vendedor de comercio, vixiantes)

Se se pasa ás ocupacións máis relevantesmanifestadas polas empresas de certo tamaño enGalicia, aínda co sesgo que supón os requerimen-tos específicos en cada unha delas, apréciasecerta similitude nos resultados obtidos nas catroprovincias, nas que se pensa que os empregosemerxentes son os seguintes:

- Representante de comercio e técnico de ventas.- Técnicos en mecánica.- Operadores de robots industriais.- Secretarios, administrativos e asimilados.- Técnicos en electrónica e telecomunicacións.- Operadores de gas natural.

No desenvolvemento destas ocupacións, asícomo dos xacementos antes citados, xogan unpapel determinante as iniciativas locais, que se tra-tan a continuación.

INICIATIVAS LOCAISPARA O EMPREGO

A finais da década pasada nun estudio sobre osfactores que explicaban as decisións de localiza-ción industrial en Galicia concluíase coa constata-ción de que o criterio principal de localización dunalto porcentaxe das empresas recentemente insta-ladas era que alí atopábase a residencia do empre-sario. Os factores subxectivos prevalecían asísobre criterios económicos tales como a proximi-dade a un mercado, as vantaxes na producción oucustos, dispor de solo empresarial adecuado ou oacollerse ós beneficios dos incentivos públicos.

Esta reflexión serve para concluír que o local écertamente un eixe de referencia básico para aspersoas que residen, traballan ou invisten naqueleido. Sen esta dimensión, un grande número demedidas xenéricas que se aplican sen considerar oterritorio fanse inoperantes e, certamente, en moi-tos lugares as iniciativas locais son a única fonte deatopar novos empregos.

O longo dos oitenta e nos anos transcorridos doactual decenio veuse incrementando a preocupa-ción, tanto teórica como empírica, de resaltar aimportancia do nivel local como centro das iniciati-vas na creación de emprego. Dende a OCDE e aUE ata os gobernos europeos estructuráronse pro-gramas e accións vencellados as iniciativas locaisde creación de emprego.

Recentemente a Comisión acaba de realizar undocumento de traballo, aínda non publicado, noque se recollen as experiencias máis recentessobre iniciativas locais de desenvolvemento eemprego e no Consello de Dublín acordouse a ela-boración dun Informe no que se tratará o potencialque ofrece o desenvolvemento local para estimularo seu crecemento.

A Comisión dispón na actualidade de tres ins-trumentos o servicio das iniciativas locais:

CESGalicia


e69

1) Fomento das experiencias pilotos de carácterexemplar.

2) Fomento da difusión das boas prácticas. 3) Apoio ás políticas nacionais de axuda as ini-

ciativas locais mediante os fondos estructurais.Mais o éxito destas iniciativas esixe dun cambionas funcións das institucións locais, que dende axestión, intervención e normalización teñen quedesplazarse cara á animación, ó estímulo e á expe-rimentación.

Os resultados das experiencias realizadas ata ode agora evidenciaban a existencia de obstáculosas veces dificilmente salvables pero que é precisorecoñecer. A Comisión sintetizaba en catro os freosexistentes ó desenvolvemento das iniciativaslocais:

1) Organización e intervención das autoridadespúblicas.

Ademais de ser coidadosos coas estructurasadministrativas que se crean para artellar as redeslocais, a administración ven infravalorando a ampli-tude do fenómeno ante as dificultades de obterestatísticas concretas sobre os resultados. O sec-tor público é remiso a apoiar estratexias de desen-volvemento global e dirixe as súas actuacións pri-mordialmente o ámbito sectorial, polo que máisque un crecemento do emprego o que logra é undesprazamento do mesmo.

Por outra banda, apréciase a necesidade dunhamaior colaboración e complementación nos dife-rentes ámbitos da administración pública dándolleun maior protagonismo as autoridades locais erexionais.

2) Obstáculos financeiros.

Os custos do investimento inicial en economíasconfiguradas por empresas familiares, a solvenciadestas familias, os custos da man de obra e a ren-dibilidade de determinados servicios tamén frean odesenvolvemento.

3) Formación e cualificación profesional.

Aínda que este aspecto tratarase regulamentis-

mocomo máis fondura noutro apartado os contidosdas ensinanzas e as cualificacións dos traballado-res son a miúdo inadecuadas para que fructifiquenas iniciativas locais.

4) Obstáculos xurídicos e regulamentarios.

As normas administrativas e unha excesivaregulamentación dificultan o desenvolvemento deiniciativas locais. A cotío os axentes emprendedo-res vense sumidos no estudio de reglamentaciónsmoi complexas que impiden actuacións innovado-ras e creadoras de emprego.

En definitiva, o entorno local ten que adquirirunha cohesión social tal na que se xeren un entor-no coas externalidades necesarias para que sedesenvolvan os novos métodos de traballo queimplica unha moderna organización industrial.

No contexto das iniciativas locais teñen especialrelevancia os pactos territoriais sobre o emprego,que segundo a Comisión Europea terían que res-petar tres criterios:

1.- Unha aproximación que vai dende a base ócumio, debendo emanar as iniciativas do nivellocal.

2.- Participar os representantes dos poderespúblicos, dos empresarios e dos traballadores,asociación de cidadáns, representantes do sectoreducativo e outros organismos diversos.

3.- Os plans de acción se fundamentaran naanálise da situación local, utilizándose este para arealización de accións integradas e de medidasinnovadoras para a creación de emprego.

Os últimos proxectos pilotos en materia deemprego apoiados pola UE están vencelladossobre todo coa economía social.

En Galicia, as iniciativas locais adquiren uncarácter especial nas áreas nas que predomina osector primario.

O fenómeno da industrialización en áreas ruraistratarase con maior detalle noutro apartado.

CESGalicia


e70

RECOMENDACIÓNS

Trala anterior reflexión sobre os novos empre-gos e as iniciativas locais para o emprego adóp-tanse as seguintes recomendacións:

1.- Impulso dun “terceiro sector” que a nivellocal poda cubrir o lanzamento das demandasxeradas nas novas actividades.

2.- É desexable que a través da iniciativa priva-da se busquen fórmulas mixtas. De forma que aAdministración cubra parte do custo salarial a tra-vés das prestacións de desemprego ou medianteincentivos económicos.

3.- AAdministración podería contratar estos ser-vicios “de proximidade” a través de IniciativasLocais de Emprego, distinguindo as urbanas dasrurais, pero contando sempre co aval e o controldos axentes sociais.

4.- Aproveitamento dos programas europeos eadoptar a estratexia de tentar participar nos pro-gramas pilotos sobre Iniciativas Locais deEmprego.

CESGalicia


e71

o ámbito da incentivación ó emprego, aXunta a través de convocatorias dunhaserie de axudas á contratación, trata defomenta-la creación de emprego estable e

procura-la inserción laboral, sobre todo daquelescolectivos que atopan especiais dificultades paraacceder ó mercado de traballo, como: os xoves,mulleres que se atopan subrepresentadas na súaprofesión, maiores de 45 anos, parados de longaduración ou minusválidos.

Os beneficiarios destas axudas son empresasque cumprindo unha serie de requisitos efectúencontratacións a estos colectivos, de forma queestos accedan a un contrato de traballo.

As axudas cofinanciadas polo Fondo SocialEuropeo, que se presentan no cadro da páxina seguin-te, incrementáronse paulatinamente nos últimos anos.

Como se pode ver no ano 1995 (últimos datos)foron 63.100 as empresas que obtiveron algún tipode axuda ou subvención, cun importe total de case14.000 millóns de pesetas, o que supón un incre-mento respecto ó ano anterior de 1.500 millóns eun aumento nos últimos cinco anos de 43.000beneficiarios destas axudas.

Estos incentivos económicos á creación deemprego deberían incidir na creación de emprego

con un carácter estable, ademais do emprego pro-piamente indefinido. Neste senso parece que tanimportante como reflexionar sobre a modalidadedo contrato o é sobre a estabilidade do traballadorno posto de traballo aínda que o contrato fose tem-poral.

A actual organización industrial vai cada vezmáis cara a unha concentración da actividade nonúcleo da empresa externalizando si é posibleunha grande parte do seu proceso productivo. EnGalicia a falla dun entorno empresarial adecuado amoitas das actividades industriais xera procesosde integración vertical que non serían eficientesnun entorno como o definido polos distritos indus-triais. Esta nova organización, que incluso transfor-ma a división internacional do traballo, esixe dasempresas unha adaptación a un mercado mundialcon determinado ciclos de negocios moi inesta-bles. Xurde así a necesidade empresarial de dis-poñer de empregos vencellados ós ciclos de vidados productos e a volatilidade da demanda.

A reflexión anterior tamén suxire que hai contra-tos de traballo que polas características da organi-zación non son esencialmente temporais e, senembargo, se asinan como temporais. As empresasque transforman contratos temporais en indefinidosademais das axudas de subvencións a SeguridadeSocial en forma de bonificación do 50 % á cota

CESGalicia


2.6.- Incentivación ó emprego. Creación de empresas, cultura empresarial e de emprendedores

2.6.- Incentivación ó emprego. Creación de empresas, cultura empresarial e de emprendedores

nn

e72

empresarial durante os dous primeiros anos docontrato (agás maiores de 45 anos, minusválidos emulleres que traballan en sectores subrepresenta-dos) poden recibir axudas por parte da Xunta, nunintento de acadar un mercado laboral máis estable.

Tamén son interesantes algunhas iniciativaslevadas a cabo a través do IGAPE, como podenser as bolsas para xoves titulados que lles permi-ten acceder a unhas prácticas de formación e asíacadar máis facilmente o seu primer posto de tra-ballo.

Asemade poden considerarse positivas as prác-ticas en alternancia por parte dos xoves universita-rios, as cales constan no curriculum académico doalumno ó concederlle créditos segundo os vixentesplanos de estudio.

Polo que respecta á creación de empresas naComunidade Autónoma galega, nos últimos cincoanos éstas se incrementaron en algo máis de1.000 novos centros. Neste senso debemos ter enconta que éste é un ámbito no que incide moito ociclo económico do país e non se debe esquecer arecente recesión, o que influíu sen dúbida na ini-ciativa dos empresarios e na posta en marcha denovos proxectos.

O reto principal que afrontan as empresas gale-gas e común as do resto de España. A integración

monetaria e económica fai necesario que prepara-das para o que vai supoñer, tanto en materia decompetitividade con empresas doutros quince paí-ses, como pola integración dunha nova moeda etódolos complexos factores que esto trae incorpo-rado. Cada vez avanzamos cara a mercados máisglobais onde as empresas deben estar en boascondicións de competir para poder sobrevivir.

É aquí onde se debe facer presente unha boacultura empresarial para así sacar adiante proxec-tos viables e competitivos. Os cambios no merca-do mundial precisan de emprendedores capacesde dirixir as empresas con eficacia e flexibilidade.Esta cultura é tan importante na grande como napequena empresa, e debido a que a economíagalega está especialmente configurada por pemes,compre redeseñar o papel das mesmas para que onon poder aproveitar as economías de escala oualcance que se crean no seu interior si se benefi-cien das externalidades que o entramado empre-sarial galego poda facilitar.

A cultura empresarial consolídase potenciando,en primeiro lugar, as medidas encamiñadas o exer-cicio da libre empresa e eliminando as discrimina-cións que sofre o empresario fronte o traballo porconta allea. Así, por exemplo, un empresario indivi-dual ten que asumir un porcentaxe de cotizaciónssociais moi superior ó do traballador e non empezaa recibi-las prestacións da S.S. por baixa ata o

CESGalicia


Número de beneficiarios e importe das axudas concedidas en Galicia1990 1991 1992 1993 1994 1995

ADMON. DO ESTADOBeneficiarios 16,2 19 20 28,5 37,7 38,9Importe 4.117,50 5.173,50 6.114,00 7.483,00 8.450,50 9.549,40

ADMON. AUTONÓMICABeneficiarios 3,9 4,2 4,4 8,4 17 24,3Importe 1.120,00 1.252,50 1.427,70 1.896,30 3.672,30 4.125,00

OUTROS*Beneficiarios - 0,3 0,5 2,4 - -Importe - 73,9 151,3 306,8 - -

TOTALBeneficiarios 20,1 23,5 25 39,3 54,7 63,1Importe 5.237,50 6.499,90 7.693,00 9.686,10 12.122,80 13.674,40Beneficiarios en miles / Importe en millóns de ptas.

Fonte: MTSS. Anuario de Estadísticas Laborales* Iniciativas Comunitarias de Recursos Humáns sen desglosar por tipo de Admon.

e73

quinceavo día (dende o 4 ó 15 son da súa conta),esta discriminación supón un obstáculo real avisión do autoemprego e da creación de empresascomo unha opción máis á entrada no mercadolaboral.

RECOMENDACIÓNS

En liña co preámbulo anterior recoméndase:

1.- Centralizar as axudas para a creación deemprego.

2.- Ademais das accións que incentivan directa-mente a contratación resulta interesante deseñarunha política económica (niños de empresas, soloempresarial, etc.) cara a que as empresas partici-pen con éxito no mercado e elo permita a creaciónde novos postos de traballo.

3.- Hanse de potenciar en Galicia o uso de figu-ras contractuais non excesivamente utilizadascomo os contratos de relevo, os contratos formati-vos, a minusválidosm emnores de trinta anos, con-tratación estable a tempo parcial, fixos discontí-nuos, etc.

4.- No futuro, as accións para potenciar oemprego han de evitar o ser xeneralistas incidindo

nos colectivos máis afectados polo problema e pri-mando as empresas realmente innovadoras parafortalecer así o tecido empresarial galego.

5.- En canto a creación de empresas é necesa-rio eliminar as trabas burocráticas que dificultan asúa creación.

6.- A coordinación de tódolos instrumentos deincentivación esixe a ventanilla única.

7.- Deberánse cuidar os aspectos territoriais,primando aquelas zonas especialmente desfavore-cidas.

8.- Potenciaranse a formación nas habilidadesempresariais en tódolos niveis educativos.

CESGalicia


Centros de traballo e traballadores segundo as características das empresas. Galicia1990 1991 1992 1993 1994 1995

De nova creación Centros 5.854 5.944 6.467 5.613 6.664 6.896 Traballadores 11.166 11.676 12.360 10.829 12.503 11.489

Xa existente Centros 1.680 1.780 1.997 2.140 2.313 2.593 Traballadores 10.457 11.467 10.961 12.215 14.110 15.497

Non consta Centros 211 156 192 195 210 184 Traballadores 877 716 870 928 567 481

Total Centros 7.746 7.880 8.656 7.948 9.187 9.673 Traballadores 22.500 23.859 24.191 23.972 27.180 27.467

Fonte: MTSS. Anuario de Estadísticas Laborales

e74 CESGalicia


e75

n dos principais problemas do mercado detraballo europeo ven constituído polas ele-vadas taxas de paro xuvenil, colectivo congrandes dificultades para a incorporación

ó mercado de traballo, e que presenta unha taxa deparo que duplica á dos adultos. Convértese por elonun dos puntos centrais a abordar en tódalas refle-xións que sobre o emprego se producen en calquerforo. Os últimos Consellos europeos tomaron comoliña de traballo o seguimento daquelas políticas deemprego que se revelaron como especialmente úti-les nos distintos países, para contar con exemplosde probada eficacia, dos que extraer unha fórmula deaplicación válida para o resto de estados membros.

Aparentemente unha das causas principais nabase deste problema parece erradicar no baixonivel de cualificación dos xoves, ou falta de adap-tación das mesmas ás demandas do mercado. Envarios países comunitarios como Dinamarca,Luxemburgo ou Holanda, por citar tres modelosexemplificantes, adoptáronse medidas de integra-ción dos xoves a novos empregos, a través de tra-ballos temporais ou contratos de formación, apos-tando en ocasións por actividades pouco explota-das, como traballos de interese público ou que res-pondan a necesidades colectivas non cubertas.

Parece claro que unha maior adaptación da for-mación da mocidade ás necesidades do mercado é

indispensable para a potenciación do empregoxuvenil. Irlanda, Portugal ou España parecen apos-tar por medidas integradas que combinen educa-ción e formación cunha axuda para o acceso ó pri-meiro emprego. En calquer caso, dentro destespaíses as medidas difiren segundo as súas necesi-dades. Así, en Irlanda, as políticas de formación paraxoves que deixan a escola prematuramente se cons-titúen como un obxectivo prioritario, e en países comoPortugal ou Grecia, onde o paro entre os tituladossuperiores vai en aumento, faise moito fincapé naspolíticas de inserción no mercado laboral.

Para potenciar unha maior entrada da xuventu-de no mercado de traballo existen tamén políticasorientadas a incrementa-la demanda, en base aunha reducción dos custos salariais. As reducciónsnas cotizacións á seguridade social para certosgrupos obxectivo é unha medida tomada por variosdos estados membros para estimula-la contrata-ción de xoves. En Francia existe un programa parao desenvolvemento de novas actividades en secto-res sociais e medio-ambientais, dirixido ás autori-dades locais, que financia os gastos de funciona-mento dos distintos proxectos. Máis adiante espe-ra encamiñarse ás empresas co obxectivo de crearpostos de duración indefinida.

Un elemento importante a ter en conta á horade contar con profesionais capacitados e eficaces

CESGalicia


2.7.- Emprego xuvenil2.7.- Emprego xuvenil

uu

e76

ven dado pola adaptación destes ós cambios noentorno e á modernización dos sistemas de traba-llo. Algúns estados están poñendo en práctica pro-gramas de aprendizaxe continua, que inclúen aincorporación de xoves para cubri-las baixas tem-porais de asalariados por asistencia a cursos dereciclaxe, ca idea de ter unha toma de contacto connovos asalariados potenciais e lles proporcionartamén a estes unha formación práctica.

A situación laboral da mocidade en Europavaría segundo os países. Alemaña, Austria eLuxemburgo teñen unha baixas taxas de paro,unha estreita relación entre a formación e a expe-riencia profesional e recorren escasamente óemprego a tempo parcial. Dinamarca, Suecia, oReino Unido e Holanda presentan unha situaciónsimilar, aínda que gracias á posibilidade de traba-llos a tempo parcial asociados á consecución dosestudios. En Francia, Bélxica, Portugal e Irlanda astaxas de paro xuvenil son superiores ás dos adul-tos, dándose unha tendencia ó paro de longa dura-ción. Grecia, Italia e España, presentan unhas ele-vadas taxas de paro, normalmente de longa dura-ción, e recorren escasamente ó traballo a tempoparcial.

En Galicia, obsérvase tamén que a grave situa-ción xeral do mercado de traballo afecta especial-mente ó colectivo máis xove, xa que se enfronta aun mercado saturado, incapaz de crear unha ofer-ta suficiente que lles permita o acceso a un empre-go. Sorprende a reducida taxa de actividade que seobserva entre os menores de 25 anos, debido aunha maior prolongación dos estudios ante a impo-sibilidade de se facer cun posto de traballo (nonesquezamos o feito de que o 20% da poboacióninactiva en Galicia está constituído por estudian-tes). Tan só un 10% da poboación ocupada ten ida-des inferiores ós 25 anos, e as taxas de paro exce-den en calquer caso o 35%, sendo para os meno-res de 20 superiores ó 40% da poboación activa.

Se analizasemo-la poboación galega pola súaactividade económica, en base ós datos da EPA,veriamos que un cuarto da poboación parada estáá busca do seu primeiro emprego. No último tri-mestre do 1996 a súa cifra ascendía a máis de57.000 persoas, aínda que este número se ten

reducido ó longo do primeiro semestre do 1997.Máis do 50% dos demandantes do seu primeiroemprego foron xoves de idades inferiores ós 25anos. O 60% destes eran mulleres, e aínda que nointervalo 16-19 as cifras son similares ás doshomes, no rango entre os 19 e 25 a cifra de mulle-res se incrementaba, o que parece reflectir unhasmaiores dificultades destas para acceder a unemprego.

A taxa de actividade para as mulleres é, enxeral, inferior á dos homes e ocorre o mesmo nocaso dos menores de 25 anos, situándose máis de10 puntos porcentuais por baixo. Esta diferenciapódese explicar por cuestións educacionais e dedivisión do traballo para aqueles grupos de idadesmáis avanzadas, pero no esquema da sociedadeactual os datos parecen reflectir a existencia toda-vía dun problema de discriminación contra estecolectivo.Os datos de poboación ocupada veñenreflectir unha situación similar, ocupando as mulle-res tan só o 30% e o 37% dos traballos, para osintervalos de idades entre 16-19 e 20-24 respecti-vamente.

En canto ós sectores económicos, son os servi-cios, a industria e a construcción os que por estaorde proporcionan un maior número de empregosós xoves. A distribución por sexos resulta ben dife-rente en función dos sectores. A construcción éunha actividade case exclusivamente masculinaque non recolle cifras significativas de mulleres. Nosector servicios obsérvase un maior número deocupados mulleres que homes, aínda que as pro-porcións están moi próximas. Na industria senembargo volve ser maioritario o emprego masculi-no. Na actividade agrícola, da que tan só un 4,5%dos ocupados son menores de 25 anos, tamén émaioritaria a participación masculina.

Temos pois unha poboación xove loitando porunha oportunidade para insertarse nun mercado detraballo adverso, á espera de medidas por parte daadministración que axuden a palia-lo problema,adscrivíndose a contratos de formación e axudasque lle permitan ir adquirindo coñecementos e for-mación práctica para incrementa-las súas posibili-dades de acceder a un novo posto de traballo. Osdous mecanismos existentes en Galicia de axuda

CESGalicia


e77

na búsqueda de emprego, o INEM e o ServicioGalego de Colocación (de recente creación), tal ecomo están deseñados non parecen ser unha solu-ción para os problemas existentes neste colectivo.

As novas medidas tendentes a unha flexibiliza-ción do mercado como motor da creación deempregos, vía contratos de formación, temporaisou de primeiro emprego, para alcanzar melloresresultados precisarían dunha maior adaptación darealidade formativa á realidade laboral. As solu-cións pasan previamente por unha correcta utiliza-ción das medidas a fomentar.

RECOMENDACIÓNS

Para tentar corrixir un dos principais problemaseconómicos e sociais de Galicia como é o desem-prego xuvenil propóñense as seguintes recomen-dacións:

1.- Potenciar a orientación dos xoves de cara asúa entrada no mercado de traballo, sobre todonos primeiros anos da súa vida académica y enrelación estreita coas organizacións empresariais esindicais.

2.- Manter as políticas de becas deseñadaspolo Igape. Valórase positivamente a iniciativaplasmada no programa Lanza destinado a xovesemprendedores.

3.- Coordinar tódalas liñas de axudas dirixidas acreación de emprego neste colectivo.

4.- Decidido apoio da Administración ó desen-volvemento dos contratos formativos.

5.- Utilización da figura do contrato de substitu-ción por xubilación anticipada, hoxendía case endesuso.

6.- Elaboración de programas de tutorización eadquisición de habilidades empresariais nasempresas de nova creación, de forma que se doteós emprendedores das habilidades necesarias eda asistencia técnica precisa para a posta en fun-cionamento de proxectos empresariais.

7.- Apoiar a dotación de infraestructuras, soloindustrial, viveiros de empresas, nas empresas dexoves emprendedores en condicións vantaxosas.

CESGalicia


e78 CESGalicia


e79

sector agrogandeiro galego atópasenunha encrucillada tal que o seu futurodepende da capacidade de respostas quenos próximos anos lle de ós seus graves

problemas estructurais. O envellecemento dapoboación, o despoboamento, o nivel de forma-ción, a diversificación da producción, son elemen-tos claves neste cambio estructural para o quehaberá de tomar en consideración os escenariosde revisión da PAC.

Na análise efectuada sobre o mercado de tra-ballo e no escenario plantexado no apartado deproxeccións, apreciabamos as características dosactivos e ocupados existente no sector agrícola-gandeiro-forestal. Coméntabanse alí dúas cues-tións: a) o 41,3 % dos ocupados agrario tiñan 55 oumáis anos a finais de 1996 e b) a taxa de paro esti-mado en 1996 do 2,8 % non recollía unha situaciónreal ante o subemprego existente no mesmo.Convén recordar que o sector agrario contaba con415.000 ocupados en 1985 e as nosas previsiónsnos levan a que alcance a cifra de 143.000 traba-lladores entre 16 e 64 anos o inicio do ano 2002.

Por outra banda, as zonas rurais son as quepresentan as pirámides de poboación máis ave-llentadas . Esta estructura poboacional non pareceque cambie no curto prazo polo que compre agar-dar un crecemento vexetativo negativo e un incre-

mento do envellecemento. A tendencia dificilmenteparable é a de que a poboación galega se concen-tre na fachada atlántica e nos centros urbanos detamaño pequeno ou medio.

En canto a renda agraria nos últimos anosconstatouse un incremento leve da variable rendapor ocupado sobre a media española e a comuni-taria. A pesar de este aumento os índices están auns niveis moi baixos xa que en 1994 representa-ba tan só o 30,4 % da media española. Por outrolado, a renda por ocupado increméntase máis polodescenso na ocupación que por unha maior pro-ducción. Neste último aspecto compre indicar oalto grao de mecanización adquirido polo sectoragrícola.

Sobre a producción a especialización segue adarse na gandería aínda que nos últimos anosapréciase unha perda porcentual da mesma enbeneficio do subsector agrícola e forestal.

As posibilidades agropecuarias galegas soninteresante aínda que outro obstáculo é a especia-lización nas mesmas actividades nas que estáespecializada a agricultura centroeuropea. Estefeito dificulta sen dúbida a súa expansión. Para oseu desenvolvemento precisa que se artelle conurxencia un plano estructurado de actuacións coque se mellore as explotacións de gando de bovi-

CESGalicia


2.8.- Emprego rural2.8.- Emprego rural

oo

e80

no existente de tal forma que a cadea completa devalor se realice en Galicia. Cómpre potenciar ungrupo lácteo galego coa dimensión necesaria paracompetir coas grandes multinacionais europeas. Otransformación e comercialización no sector cárni-co, sector ó que nos referiamos anteriormente, tenque seguir un camiño similar o lácteo consolidán-dose a boa imaxe que Galicia ten na actualidade.

As accións non deben rematar na gandería.Precísase dunha diversificación das actividadesagropecuarias potenciando a vez as actividadescomplementarias no medio rural (turismo, artesa-nía, industria, etc.). Asemade non só compre deter-se na producción actual senón terán que atoparsenovos productos que consoliden a posición deGalicia. As accións teñen que estar integradas ecoordinadas polo que non debe perderse de vista aexecución do Plano Forestal, sector no que taméndebe pechar Galicia o seu ciclo productivo.

En canto a cuantía de fondos, na actualidadecoas axudas comunitarias están a desenvolvervarios programas cos que se tenta a reestructura-ción do sector. Ademais dos fondos provenientesdo Feoga-Garantia, os recursos comunitarios conobxectivo de nivelar e adaptar as estructuras agra-rias se obteñen do Feoga-Orientación e de certasIniciativas Comunitarias vencelladas o desenvolve-mento rural. Nestes intres está vixente o programaoperativo “Agricultura e desenvolvemento rural deGalicia, 1994-1999”, aprobado a finais de 1994.Conta con catro subprogramas (concentración par-celaria; loita contra os incendios; reconversión emellora da calidade; e desenvolvemento e diversi-ficación económica no medio rural). Destes deteré-monos no último, denominado Proder, que preten-de a xeración de rendas en actividades extra agra-rias e unha mellor acomodación do aparello pro-ductivo o mercado. O límite máximo de investi-mento que lle asigna a Galicia é de 7.600 millónsde pesetas e os proxectos presentados porConcellos, sociedades e asociacións de desenvol-vemento comarcal, se espallen por un gran núme-ro de municipios rurais galegos.

En trece zonas territoriais galegas estanse aexecutar a iniciciativa comunitaria Leader II coaque Galicia recibirá 43,8 millóns de ecus para

fomentar as actividades innovadoras realizadaspolos axentes locais co fin de crear ou conservarun entramado socioeconómico diversificado nomedio rural para corrixir os desequilibrios entrezonas urbanas-zonas rurais e entre estas e outrasrexións máis avanzadas.

RECOMENDACIÓNS

Os recomendación que se efectúan para mello-rar a situación do sector primario e a creación deemprego no rural son as seguintes:

1.- Fixa-la creación de empregos no rural, ela-boración dun plan para o rural con creación deemprego estable fóra do sector agrario.Elaboración de plans comarcais para a ocupaciónno rural.

2.- Poñe-los medios necesarios para que enGalicia se pechen os ciclos productivos.

3.- Incentivar a creación de estructuras decomercialización conxunta dos productos agrope-cuarios, así como a investimento nos procesos detransformación dos mesmos.

4.- Potenciación do Plano Forestal avanzando aliña de completa-lo ciclo da madeira,

5.- Incidir nos cursos de formación en activida-des que supoñan a introducción en Galicia denovos cultivos ou de novas técnicas de cultivo.

6.- Aproveitamento dos programas e iniciativaspilotos propostos pola UE.

CESGalicia


e81

globalización na economía, que supónunha maior competencia nos mercados,cambios na organización do traballo eunha aceleración tecnolóxica, converte á

dotación en capital humano na máis importantedas vantaxes competitivas. Certamente, a diferen-cia fundamental entre os diferentes países é o nivelde formación e cualificación dos seus traballadores.

Na actualidade existe un recoñecemento unáni-me sobre a relevancia da educación como un dosprincipais factores, senón o principal, de desenvol-vemento económico. Dende hai séculos vense inci-dindo no feito de que os investimentos en educaciónconlevan este maior desenvolvemento que non sóse xera polo maior grao de especialización da mande obra senón tamén por poder facilitar unha difu-sión das novas técnicas de producción e conseguiruns maiores rendementos ós investimentos realiza-dos polos sectores público e privado.

A Unión Europea, no Informe da Comisión nodocumento conxunto sobre o emprego que se pre-senta no Cumio de Luxemburgo, suliña como pre-ocupacións comúns dos Estados membros, nestepunto, o seguinte:

1) Mellora-las disposición na materia de forma-ción para os xoves e durante a vida activa dos tra-balladores.

2) Establecer unha mellor conexión entre a edu-cación, a formación e a obtención dun emprego.

3) Mellora-los sistemas para adaptalos as evo-lucións estructurais.

Nos últimos anos estanse a producir cambiossignificativos no deseño da oferta educativa regu-lada española. Adoptouse un novo modelo de for-mación profesional dirixido ós xoves entre 16 a 18anos con fin de darlle a mesma un maior protago-nismo e mellorar significativamente a súa imaxe.Ademais, este modelo ten que perfeccionarse conunha mellor adecuación entre a oferta formativa ea demanda de cualificacións que reclama o siste-ma productivo. Non obstante, aínda hai moito quemellorar para eliminar as friccións existentes entreas ofertas existentes nos centros, as súas posibili-dades reais e as necesidades das empresas.Dende esta perspectiva haberá que observar comoevoluciona o novo Programa Nacional deFormación Profesional, que se anuncia como unharenovación profunda no sistema educativo en xerale o da formación profesional en particular.

No ámbito da formación regulada, existen prác-ticas que parecen exitosas noutros países comuni-tarios, como o sistema de formación en alternanciaalemán, que normalmente se asocia como un dosfactores principais que explica a baixa taxa de

CESGalicia


2.9.- Formación2.9.- Formación

aa

e82

desemprego xuvenil. Dous tercios dos estudiantesque rematan a escolaridade obrigatoria enAlemaña inscríbense no sistema en alternancia. Asúa base xurídica é un contrato entre o aprendiz ea empresa e a remuneración do mesmo fíxasemediante convenio colectivo. O custo de formacióndas empresas sopórtano os empresarios mentresque a formación nos centros escolares é financia-da polo Estado. Cómpre, sen embargo, advertirque a actual organización máis flexible do traballovai en contra deste sistema e, de feito, as empre-sas son cada vez máis reacias a mante-lo ante oscustos que supón.

En canto a formación ocupacional, como sesabe, a Xunta de Galicia ten transferida a súa xes-tión dende o 1 de xaneiro de 1993. As actuaciónsconcéntrase no Plano de Formación e InserciónProfesional (plano FIP), no que participaron, en1996, 19.680 alumnos en 1.312 cursos impartidospor 241 entidades. Estas entidades son: axentessociais, entidades locais, institucións sen ánimo delucro, outras Administracións Públicas, centros pri-vados e incluso a propia AdministraciónAutonómica.

O Plano FIP ten na actualidade varias trabasque dificultan a súa eficacia. A primeira son as tra-bas burocráticas, froito da homologación dos cur-sos por familias profesionais e non por especiali-dade. En segundo lugar, non parece idónea a rela-ción existente entre as empresas e a formaciónimpartida. En terceiro lugar parece escaso o prota-gonismo dos axentes sociais no deseño, execucióne xestión dos programas formativos. En cuartolugar, non se dispón dun observatorio ocupacionalque permita adaptar a oferta formativa ós cambiosocupacionais. Por último, non se analiza sistemati-camente o mercado de traballo galego para coñe-cer as súas tendencias e o perfil dos desemprega-dos.

Ademais do Plano FIP, a formación ocupacionalcomplétase cunha serie de cursos cofinaciadosnun 75 % polo Fondo Social Europeo (FSE), conesixencias organizativas diferentes. Estes cursosplantéxanse ante a necesidade de atender ósobxectivos 3 e 4, sendo o primeiro a loita contra odesemprego de longa duración e mellora das pers-

pectivas de emprego dos xoves, poñendo especialénfase en facilita-la inserción das persoas expos-tas á exclusión do mercado laboral, e o obxectivo 4consiste en facilita-la adaptación dos traballos ásmutacións industriais e a evolución dos sistemasde producción. En 1996 realizáronse en Galicia629 cursos que atenderon a 9.435 alumnos, cunhasubvención total de 1.432,1 millóns de pesetas.

Estes dous Planos parecen precisar dunha rela-ción máis estreita.

Da avaliación ex post dos distintos cursos quese programan e realizan nos países comunitarios,a UE obtén como principal conclusión que os pro-gramas máis eficaces, dirixidos ós parados delonga duración, son os máis especializados, xa queos programas de formación xenéricos non teñenrepercusións positivas significativas sobre asexpectativas de emprego dos participantes.

En definitiva, o ideal sería contar cun sistemaintegrado eficiente que facilite a interrelación e acomplementariedade da formación ocupacional, aformación profesional regulada, o programa de for-mación-emprego das escolas-taller e casas de ofi-cios e a formación continua. Elo esixe unha maiorcolaboración e coordinación das accións formati-vas entre diferentes Consellerías. A coordinaciónformal xa existe dende a creación polo Decreto348/1990, de 22 de xuño, do Consello Galego deEnsinanzas Técnico-Profesionais. É un órganoconsultivo, de participación institucional e de ase-soramento do Consello da Xunta de Galicia enmateria de formación profesional regulada e ocu-pacional. As súas competencias son amplas e nelestán respresentantes da AdministraciónAutonómica, de organizacións empresariais, deorganizacións sindicais e un alumno. A cuestiónclave é que esa coordinación formal se convírta enreal.

Por último, no se ten que esquecer o papel queno desenvolvemento do mercado de traballo repre-senta a formación continua dos traballadores ocu-pados, e que dende xuño do ano 1993 ten enco-mendada a Fundación para a Formación Continua(FORCEM), institución que ten como misión a pla-nificación, aprobación, financiamento, apoio técni-

CESGalicia


e83

co e o seguimento das accións formativas. O finan-ciamento da mesma procede dunha porcentaxesobre a cota que o sistema da Seguridade Socialrecada por Formación Profesional. Aínda que anivel galego existe unha Comisión Territorial deFormación Continua, dado a seu ámbito estatal eante a procedencia da súa fonte de financiamento,non se farán recomendacións ou suxerenciassobre a mesma.

RECOMENDACIÓNS

Considerando o anteriormente comentado adói-tanse as seguintes recomendacións:

1.- Elaborar un mapa de formación ocupacionale formación profesional reglada con revisiónsanuais. Este mapa ten que estar comarcalizado esectorializado e debe permitir un coñecementorápido dos cambios ocupacionais.

2.- A formación ten que vencellarse ó conxuntodas políticas activas de emprego que se realicenen Galicia.

3.- Se han de unificar os programas financiadoscon fondos estructurais procedentes do FSE cosdo plan FIP.

4.- Establecer mecanismos de control idénticospara tódolos organismos comprometidos coaimpartición da formación ocupacional.

5.- Onde existan zonas nas que os centroshomologados sexan escasos poder recorrer subsi-diariamente ás organizacións sociais.

6.- Reforzar o papel do Consello Galego deEnsinanzas Técnico-Profesionais. Na actualidadecarece de orzamentos e languidece entre as insti-tucións creadas polo goberno autónomo.

7.- Debe existir unha coordinación entre os dis-tintos tipos de formación: regulada, ocupacional econtinua.

8.- Debe existir unha planificación na que parti-cipen os actores da formación.

9.- Vencelladas as Iniciativas Locais deEmprego, os programas das escolas-taller e casasde oficios deben centrarse na revalorización dosoficios artesanais e na tipificación de novas profe-sións vinculadas ó medio ambiente e a rehabilita-ción e conservación do patrimonio.

10.- Incidir na formación ocupacional.

11.- Asignarase unha maior dotación orzamen-taria as Universidades, esixíndolle un compromisoen investigación e un mapa de titulacións coheren-te coas necesidades formativas.

CESGalicia


e84 CESGalicia


e85

estructura actual do mercado de traballo,cada vez máis amplo e especializado, e apropia estructura da sociedade, tendentea unha concentración crecente en grandes

núcleos de poboación, fai cada vez máis difícilunha conexión rápida e eficaz entre demanda eoferta de emprego. As dificultades, por un lado,para atopar un emprego ás que se ven sometidosos traballadores, e, por outro, a masiva e heteroxé-nea cantidade de ofertas que reciben as empresascando demandan un novo empregado, fai patentea necesidade de novos medios de colocación, queacerquen ós traballadores ós postos dispoñibles, esirvan de filtro ás empresas á hora de realizar unproceso de selección. A eliminación destas fric-cións e o abreviar o período de búsqueda deemprego redunda no bo comportamento do merca-do de traballo e reduce a taxa de desemprego.

A recente posta en marcha do Servicio Galegode Colocación ven ser unha resposta daAdministración Autonómicas a esta necesidadepatente de compaxina-la oferta e a demanda depostos de traballo. Este organismo naceu ca finali-dade de complementar e en certa forma evita-lasdeficiencias que neste ámbito presentaba o servi-cio prestado polo Inem. O principal problema desteúltimo organismo e que se atopaba cunha totalfalta de adecuación das ofertas ás demandas, ade-mais dun sistema de traballo inadecuado e pouco

operativo. O Servicio Galego de Colocación pre-tende unha mellor adaptación entre ofertas edemandas por medio dun sistema informático querealiza automática e periodicamente un cruce entreas ofertas de emprego que reciben e a súa base dedatos de demandantes. A tipificación exhaustiva daformación, capacidades e tipo de emprego deman-dado, por un lado, e do perfil requerido para oposto de traballo, polo outro, limita bastante asposibilidades para aqueles demandantes cunhaformación pouco específica.

A transferencia das competencias en materia deintermediación do Inem ó futuro Servicio PúblicoGalego de Emprego permitirá dispor dun organis-mo público de intermediación único dependenteexclusivamente do goberno autonómico. Para queno futuro o servicio sexa máis fluído e dea respos-ta a unha realidade territorial concreta, parece ade-cuado potenciar unha maior comarcalización noámbito de alcance destas oficinas, de xeito que ocruce entre demandas e ofertas se faga primeira-mente a un nivel espacial delimitado. Precisaríaseasemade dun órgano centralizador, que coordinaraás distintas oficinas, e dera saída ás demandasque estas non puideran cubrir nos seus propiosámbitos.

Dáda-las patentes deficiencias do sistema ofi-cial ou a súa incapacidade para cubri-la xestión

CESGalicia


2.10.- Intermediación2.10.- Intermediación

aa

e86

dentro deste mercado, aparecen e proliferan asempresas de traballo temporal (ETT), reguladaspola Lei 14/1994, de 1 de xuño, que desempeñanlabores de intermediación entre empresarios e tra-balladores, no ámbito dos traballos eventuais.

As estratexias das ETT en España suscitaronunha grande controversia entre os interlocutoressociais. Os sindicatos son moi críticos con este tipode empresas, xa que estiman que contribúen a pre-cariza-lo emprego empeorando as condicións labo-rais e salariais dos traballadores e moitas das prác-ticas actuais vulneran a filosofía para a que foroncreadas. Dende o punto de vista empresarial, estasempresas vense como unha solución ós problemasde contratación estacional, facilita a búsqueda deemprego e axiliza o mercado de traballo.

A realidade é que as ETT se teñen incrementa-do considerablemente nos últimos anos, e así para1996 se deu un incremento do número de contra-tos que triplicou as cifras alcanzadas o ano ante-rior. Un dato significativo é o de que máis do 20%dos contratos que se realizaron durante o ano 1996foron de duración inferior ós cinco días.Pontevedra, seguida de A Coruña, foron as provin-cias onde este tipo de contratación foi máis nume-rosa; Lugo e Ourense seguíronlle, por esa orde, enimportancia. O sector servicios e a industria foronos que supuxeron a maioría destes contratos,seguidos da construcción e, en moita menor medi-da, a agricultura.

A par coas ETT funcionan as axencias privadasde contratación que, de forma similar ós serviciosda Administración, poñen en contacto a deman-dantes e oferentes de emprego que teñan necesi-dades compatibles. Na actualidade estas axenciassó poden actuar sen fins de lucro e a súa difusiónredúcese, na maioría dos casos, a ámbitos locaisrestrinxidos e a colectivos especiais .

RECOMENDACIÓNS

As transferencias do Inem en materia de inter-mediación a Administración Autonómica teñen quesupor un punto de inflexión no papel que viñadesempeñando esta institución, polo que aconsé-llase a adopción das seguintes accións:

1.- O Servicio de Emprego Público Galego nondebe adoptar a estructura do INEM, senón ten queadaptarse a realidade do país (comarcalización...)

2.- As organizacións empresariais e sindicaisdeben desempeñar no anterior órgano un papledestacado, xa que este servicio se dirixe cara ostraballadores e empresarios.

3.- Redefinir a actuación do actual ServicioGalego de Colocación.

4.- A este servicio hai que esixirlle unha maiorceleridade en resposta as peticións empresariais eten que coñecer correctamente as cualificaciónsdos oferentes e as peticións dos demandantes.

CESGalicia


e87

problema do emprego, que afecta a todaEuropa, constitúese nun problema com-plexo que, como tal, non se resolve gra-cias a unha única e determinada forma de

actuar, senón que pasa pola adopción de diferen-tes medidas, que se interrelacionan entre si. Aefectividade teórica destas medidas depende dun-has condicións que non sempre se dan na realida-de, e por eso resulta difícil xulgar a priori a bonda-de ou conveniencia de certas accións. A reducciónda xornada laboral é unha medida que se plantexaactualmente en Europa como unha posible solu-ción parcial ó problema do desemprego.

Dende un punto de vista histórico, obsérvaseque nos últimos 150 anos se veu dando unha cons-tante e progresiva reducción da xornada de traba-llo, e asemade un importante incremento da pro-ductividade. Este incremento da productividade foimaior que o dos ingresos por traballo, o que posi-bilitou a reducción da xornada de traballo e o incre-mento dos salarios reais. En certa medida foi areducción da xornada de traballo a que forzou unhareorganización máis efectiva dos sistemas de pro-ducción.

O enfoque que avoga por unha reducción dotempo de traballo como posible vía de creación deemprego leva implícito un replantexamento daestructura organizativa da producción e da cultura

empresarial. A reducción da xornada por traballa-dor non implica unha minoración das horas de pro-ducción dentro da empresa que a adopta, senónque leva simplemente a unha reestructuración dasquendas de traballo. Incluso esta reestructuraciónlevada de certo xeito pode chegar a un incrementototal das horas traballadas para o conxunto dunhaempresa concreta. Esto poderíase traducir nunhacreación neta de empregos e nunha utilizaciónmáis intensiva do factor capital, co que se incre-mentaría a productividade.

O problema a evitar neste caso sería que unhareducción no número de horas de traballo se tra-ducira nunha reducción do número de horas de uti-lización do factor capital, xa que eso produciría unincremento de custos unitarios. Un problemaimportante que pode xurdir dunha inadecuadaposta en marcha dunha reducción de xornada vendado polo previsible incremento de horas extras.

Existen unha serie de condicións necesariaspara que a reducción da xornada leve á creaciónde emprego. Dun lado, precísase dunha maior fle-xibilización do traballo, de xeito que a empresaadapte mellor ás horas de actividade en función dademanda. A adaptación das cotas da SeguridadeSocial, en función das horas traballadas, e unhacompensación pactada entre a empresa e os tra-balladores, tamén son pasos necesarios para aca-

CESGalicia


2.11.- Organización do traballo2.11.- Organización do traballo

oo

e88

dar unha transformación que leve a resultadossatisfactorios para as partes implicadas.

O aspecto da formación revélase tamén comoimportante para asegurar en todo momento aadaptación ó posto e a capacitación necesaria dostraballadores, ó aumenta-la rotación destes dentrodun posto. De non ser así, sería máis rendible a uti-lización de horas extras, dada a escasez de mande obra adaptada ó posto, co cal non se acadaríao obxectivo de fomenta-lo emprego. Uns temposde traballo menores tamén facilitan a dispoñibilida-de para un adestramento continuado dentro dastarefas concretas, ó longo da vida do traballador.

A posición actual do Goberno de España cén-trase en tentar reducir a realización de horas extra-ordinarias. O máis notorio na cuestión da reducciónde xornada e a posición da Consellería deEconomía e Traballo do Goberno Vasco, queavoga, vía pacto entre empresarios e sindicatos,pola diminución da xornada de traballo acompaña-da da moderación salarial. Segundo as previsiónsdo Goberno Vasco, unha reducción nun 10% daxornada laboral crearía ó redor de 59.000 postosde traballo e reduciría en 12 puntos a taxa dedesemprego no ano 2002. Lembremos que o obxec-tivo proposto noutro apartado deste documento con-sistía na reducción en 7,6 puntos da taxa de desem-prego galego, no escenario menos ambicioso, e en11,6 puntos no escenario máis desexable.

Non obstante, as reflexións, tanto a favor comoen contra da reducción da xornada laboral sonnumerosas, e dende un punto de vista teórico nonpoden subministrarse explicacións rotundas sobreas implicacións no emprego. Algúns exemplos illa-dos parecen mostrar que se poden conseguirmelloras na productividade con reduccións notempo de traballo.

RECOMENDACIÓNS

Sobre o complexo tema do tempo de traballo asrecomendacións diríxense cara ás seguintes cues-tións:

1.- Considérase necesario estudiar tódolo rela-cionado coa xestión do tempo de traballo, a redis-

tribución e duración da xornada, que contribúa aunha mellor evolución do emprego e do funciona-mento das empresas.

2.- A Administración Autonómica deberá apoiare incentivar aquelas medidas de reducción da xor-nada e das horas extraordinarias, que, no exercicioda autonomía colectiva, podan abordarse nos con-venios colectivos.

3.- Neste contexto de reducción de horas extra-ordinarias e do tempo de traballo, fomentaráse oemprego estable.

CESGalicia


e89

AUTOEMPREGO

traballo autónomo preséntase como outrodos eixes básicos para o fomento doemprego en Galicia.

A descentralización dos procesos productivos,provocada por decisións estratéxicas empresariaisconducentes a evitar a integración vertical, conle-van a que no interior da empresa se realicen exclu-sivamente as actividades que conforman o seunúcleo, deixando que as actividades complementa-rias se realicen en organizacións altamente espe-cializadas externas, sendo polo xeral unidades pro-ductivas de pequena dimensión. Esta nova formade organización industrial consolídase gracias óscambios tecnolóxicos que veñen a permitir unhaseparabilidade nos procesos de producción.

Por outra banda, a actual división do traballo eo logro de vantaxes competitivas no mercado dosproductos cunha demanda moi inestable incentivaa que as empresas tenten reducir os seus cadrosde persoal fabricando unha parte importante doseu producto ou dos seus inputs no exterior.

Estas razóns explican que a potenciación dotraballo autónomo, xunto ás cooperativas e socie-dades laborais, estese a converter non só nunhaforma alternativa de crear emprego ante as actuais

dificultades do mercado de traballo, senón que conela favorécese unha resposta válida dunha organi-zación industrial eficiente, na que unha parteimportante da producción se realiza por persoasaltamente cualificadas e sen relación laboral coaempresa demandante. Nesta forma de produccióndesempeñan un papel significativo os serviciosespecializados ás empresas.

Os traballos de campo efectuados entre asmedianas empresas galegas inciden nas dificulta-des competitivas das mesmas debido a que a pro-ducción que se externaliza noutros territorios, enGalicia hase de realizar ou no interior das propiasempresas ou acudindo ás comunidades máis ricasdo Estado e, incluso, dirixíndose ó estranxeiro. Senembargo, esto xa non está a suceder en tódolossectores.

Este tipo de autoemprego debe ser potenciadopola Administración Autonómica, xa que con eloesta favorecendo ó mercado de traballo no seuconxunto. Tampouco debe renunciar ó apoio dotraballador autónomo de baixa cualificación que,ó non atopar unha solución como traballador porconta allea, busca sobrevivir, xeralmente no sec-tor de servicios e en actividades tradicionais. Nonobstante, neste último caso non cabe agardarefectos multiplicadores sobre o conxunto da eco-nomía.

CESGalicia


2.12.- Autoemprego e economía social

2.12.- Autoemprego e economía social

oo

e90

O Plan de Emprego da Administración Centralotórgalle unha grande importancia ás accións dedi-cadas ó fomento do autoemprego, sendo a medidamáis importante a consideración de que se podancapitalizar as prestacións por desemprego acom-pañada doutras subvencións máis tradicionais.

A Consellería de Familia, Muller e Xuventudededicou ó fomento do autoemprego 341,4 millónsde pesetas en 1995, elevándose esta cifra a 529,2millóns en 1996.

ECONOMÍA SOCIAL

O termo de economía social comprende tóda-las iniciativas empresariais por parte de traballado-res de constituírse en cooperativas, en sociedadesanónimas laborais, o autoemprego como traballa-dores autónomos e a creación de centros de traba-llo especial para minusválidos. Son proxectosempresariais baseados na solidariedade e no ser-vicio ós socios.

En España, a porcentaxe de poboación ocupa-da que no ano 1996 estaba empregada na econo-mía social é do 2,13%, mentres que en Galiciarepresenta tan só o 0,94%. Non obstante, hai quedestacar que a porcentaxe de poboación ocupadaen cooperativas respecto do total da economíasocial é algo superior en Galicia (83,6%) que enEspaña (80,2%).

Galicia posúe, a finais do 96, 695 sociedadescooperativas con 6.979 traballadores, dos cales863 son autónomos. As sociedades cooperativasgalegas representan no Estado o 3,4% e o númerode socios representa o 3,25% do total estatal.

Na economía social sobresae en importancia osector agrario, aínda que tamén destacan a cons-trucción, a hostelería e o comercio. Na actividadede agricultura, gandería, caza, silvicultura e pescatemos 674 traballadores en cooperativas. Na cons-trucción temos 319 traballadores. No que se refireó comercio e ó sector hosteleiro temos 1.574 tra-balladores que pertencen a cooperativas. Fai fallaunha maior presencia deste tipo de economía nosector industrial, xa que, tendo oportunidades, oproceso de creación de cooperativas non estádesenvolvido.

No ano 1996 inscribíronse 81 novas cooperati-vas, con 565 socios. Representa o 2,87% do totaldas constituídas en España, cifra relativamentebaixa a tenor doutras variables económicas ousociais. A principal dificultade observada é queactual normativa sobre cooperativas non se axustaá estructura empresarial e laboral existente nacomunidade autónoma, sendo un factor moi limita-tivo a esixencia sobre un número mínimo desocios.

En canto ás sociedades anónimas laborais(Sales), existían 161 a finais de 1996 enGalicia, con 1.393 socios, o que representaba o3,03% do total das sales de España. Obsérvasecomo as porcentaxes son similares ás das coo-perativas. Estas sociedades constitúense prin-cipalmente no sector do comercio e hostelería,o cal conta con 91 sociedades deste tipo e con419 traballadores. Séguelle o sector da cons-trucción. No ano 1996 creáronse 29 novassales. Ó igual que sucedía nas cooperativas,esta modalidade, ademais de estar infrautiliza-da en Galicia en relación co resto do Estado, sóse utiliza en sectores moi concretos. Unha difi-cultade adicional pode ser a esixencia de sersociedade anónima, xa que as sociedades limi-tadas laborais non disfrutan dos beneficios evantaxes das sales, circunstancia que haberíaque reconsiderar.

CESGalicia


Agricultura

Industria

Construcción

Servicios

Fonte: Dirección General de Fomento de la EconomíaSocial

Poboación ocupada en economía social (%)

Galicia

0,31

2,59

0,52

0,80

España

1,95

3,74

1,74

1,69

e91

As actuacións en economía social deseñadaspola Xunta de Galicia están espalladas en variasunidades administrativas. A Consellería de Familia,Muller e Xuventude establece axudas ás activida-des que están destinadas á asistencia técnica paraa creación, manteñemento e renovación das coo-perativas e sociedades anónimas laborais.Subvenciona os intereses dos créditos solicitadospara estas empresas que compren unhas condi-cións determinadas. Esta Consellería contou en1995 cun presuposto do 205 millóns de pesetas,diminuíndo no ano 1996 a 177 millóns.

Pola súa banda, a Dirección Xeral de RelaciónsLaborais da Consellería de Xustiza, Interior eRelacións Laborais tamén presta axudas no refe-rente á formación e á promoción da economíasocial, cun orzamento non moi elevado.

RECOMENDACIÓNS

1.- Para o bo funcionamento da denominadaeconomía social debería concentrarse nun únicoórgano tódalas políticas dirixidas cara a esta finali-dade. Os axentes sociais deberían actuar comoasesores deste organismo centralizador.

2.- Ese órgano que centralice as actuaciónsdebería mellorar certas ineficiencias detectadasno actual sistema de incentivación, como porexemplo cubrir o vacío dos meses de outubro adecembro no programa de creación de empresasda Consellería de Familia, lograr das unidadesadministrativas e de xestión da Xunta o pago anti-cipado das axudas para o comezo da actividade,ou rebaixar os topes mínimos de investimento

introducidos polo Igape para a creación deempresas.

3.- Iniciada esta nova lexislatura, unha das súasprimeiras tarefas tería que consistir en retomar aelaboración da Lei de Cooperativas de Galicia,atendendo o dictame que sobre o anteproxecto delei emitiu o Consello Económico e Social deGalicia.

4.-Teríase que incluír no concepto de autoem-prego ás sociedades limitadas de socio único denova creación cunha limitación no número de tra-balladores asalariados e un estudio de incompati-bilidades nas axudas. Tamén, deberían removerseos obstáculos que impiden o acceso das socieda-des limitadas laborais ós beneficios e vantaxes quedisfrutan as sales.

5.- As entidades que xestionan os instrumentosde incentivación horizontal (Sodiga, Igape, etc.)deberan prestarlle unha especial atención o auto-emprego e a economía social.

6.- Cumpría implicar en maior medida as enti-dades financeiras no apoio a economía social e oautoemprego.

7.- Utilización das formas de economías socialpara facer emerxer a economía sumerxida.

CESGalicia


Cooperativas inscritas en Galicia en 1996Clase Nº cooperativas Nº socios

Traballo asociado 58 363 Consumidores e usuarios 1 12 Vivendas 9 67 Agrarias 7 70 Explotación común da terra 1 5 Servicios 1 11 Mar 1 18 Transportistas 2 16 Total 81 565

Fonte: Dirección Xeral de Relacións Laborais

e92 CESGalicia


e93

este apartado trátanse as actuaciónsespeciais sobre o colectivo feminino, osparados de longa duración e os minusváli-dos. As accións directas que discriminan

positivamente a este colectivo son estudiadas nou-tro punto. Por outra banda, outros colectivos comoxoves e traballadores agrarios tamén se tratannoutro apartado.

MULLERES

O colectivo feminino constitúe un grupo con difi-cultades importantes á hora de acceder ó mercadode traballo. Nos últimos tempos a incorporación damuller a dito mercado non foi acompañada dunaumento no número de empregos, co cal aumen-tou de forma significativa a cifra de paro nestecolectivo.

Cos últimos datos dispoñibles da EPA, corres-pondentes ó segundo trimestre do ano 97, pode-mos observar que a poboación activa feminina sitú-ase para Galicia en 465.600 mulleres, cun aumen-to de 3.000 activas máis que no mesmo período doano anterior, no que supón un 41,87% sobre o totalde poboación activa.

A taxa de actividade feminina obsérvase queven evoluíndo á baixa dun xeito menos importanteque no sexo masculino, e sitúase no segundo tri-

mestre do 97 no 38,7%, a case vinte puntos dataxa masculina. A taxa de actividade feminina ésuperior á media estatal pola importancia enGalicia da muller no sector primario.

A poboación ocupada feminina en Galicia repre-senta o 38,9% sobre o total, que corresponde a350.400 mulleres, das cales 97.400 traballan nosector agrícola, 38.000 no sector industrial e noque máis importancia ten a muller é no sector ser-vicios, con 208.400 ocupadas, debido ó proceso dedesenvolvemento do sector terciario na economíanos últimos anos.

A maioría das mulleres ocupadas traballan porconta allea, ascendendo a cifra a 192.400, seguín-dolle logo en importancia as mulleres que sonempresariais sen asalariados, coa cifra de98.400, e as ocupadas como perceptoras de axu-das familiares ascenden a 48.100. As dúas últi-mas modalidades veñen reducindo a súa impor-tancia na poboación ocupada feminina mentresque a primeira modalidade de asalariadas está aaumentar.

A poboación parada feminina é do 24,7% e ocolectivo por idades máis desfavorecido é o máisxove, xa que entre as de 16 a 19 anos a porcenta-xe de mulleres paradas é do 49,2% e no de 20 a 24anos é do 46,55%.

CESGalicia


2.13.- Políticas positivas polo emprego. Colectivos especiais

2.13.- Políticas positivas polo emprego. Colectivos especiais

nn

e94

Convén destacar que en Galicia as mulleres noano 96 foron contratadas nun 98% de forma tem-poral e que os salarios que reciben, con contratostanto temporais como indefinidos, son inferiores ósdos homes no mesmo posto de traballo.

As medidas que ten disposta a Consellería deFamilia, Muller e Xuventude para este colectivoson as seguintes:

- Cursos de Formación Ocupacional para mulle-res coa cofinanciación do FSE, dos que se vironbeneficiadas máis de 990 mulleres no ano 96. Oscursos que se realizaron en maior número son osde Promoción e Formación Turística, o de Xestiónde Pemes, Cooperativas e Xestión agrícola e o deAuxiliar de Enfermería, Pediatría, Xeriatría, Axudaa domicilio.

- O proxecto Comunitario NOW (novas oportu-nidades para as mulleres), que tenta a reinsercióne incorporación laboral das mulleres, e ten un clarocompoñente formativo. Dentro deste programa haioutros coma o AURIA, que tenta formar ás mulle-res que queren montar unha empresa, e tamén oprograma ALIM, que trata de asesorar ás mulleresnos temas laborais.

- A Consellería tamén elaborou o programa deaxuda á creación de empresas EMEGA, que con-cede axudas e subvencións para o establecemen-to da muller como empresaria.

OS PARADOS DE LONGADURACIÓN E MAIORES

DE 40 ANOS

Un dos colectivos que ten bastantes problemasá hora de reincorporarse ó mercado de traballo é ogrupo de traballadores que levan máis dun ano sentraballar e que se consideran parados de longaduración. En Galicia, segundo datos da EPA dosegundo trimestre do 97, os parados de longaduración ascenden á cifra de 127.400 persoas, oque supón o 60,32% dos parados. Neste paro demáis dun ano destacan, de forma importante, asmulleres, que supoñen a cifra de 78.200.

A evolución deste colectivo é preocupante, xa

que co paso de tempo os traballadores desaní-manse e se esforzan menos en atopar traballo. Poroutra banda, os empresarios poden creer quecanto máis tempo leva unha persoa desocupadaperde cualificación e diminúe a súa enerxía paratraballar. Esto fai que o traballador longo tempoparado sexa menos atractivo para a súa empresaxerándose así un círculo vicioso difícil de rachar,polo que fanse precisas políticas activas que tro-quen esta situación.

Unha parte importante dos parados de longoduración o constitúen os traballadores maiores de40 anos. É máis, en Galicia obsérvase nos últimosanos un crecemento espectacular no número deparados maiores de 55 anos que, como xa se indi-cou noutra parte deste mesmo texto, parece obe-decer os problemas estructurais existentes envarios sectores industriais.

MINUSVÁLIDOS

Outro dos colectivos de difícil inserción laboralson os minusválidos. Segundo as estatísticas doINEM, os contratos indefinidos, de fomento doemprego de este colectivo alcanzaron a cifra de236, aumentando respecto ó ano anterior en 31contratos. O número de contratos nos centrosespeciais de traballo alcanzou a cifra de 71 no ano96, reducíndose algo respecto ó ano anterior.

A Consellería de Familia, Muller e Xuventudeten un programa para a integración laboral deminusválidos que pretende estimular, mediante ofinanciamento, as iniciativas que xeren empregopara este grupo de traballadores. Existen axudaspara os calificados pola Xunta como CentrosEspeciais de Emprego e axudas ós minusválidosque se establezcan como autónomos.

Para estes colectivos de difícil inserción no mer-cado laboral as medidas a adoptar deben dirixirsecara a:

- un maior gasto en políticas activas, reducindoá vez o gasto en políticas pasivas.

- unha formación máis específica segundo olabor que poden desempeñar no mercado de tra-

CESGalicia


e95

ballo estes traballadores, como medida para a súareinserción.

- ofrecer axudas a aqueles empresarios quecontraten traballadores destes colectivos, subven-cionando os gastos da súa contratación, ou devol-véndolle ó empresario as cotizacións á SeguridadeSocial que realice por estes traballadores.

- no referente á contratación de mulleres, haique tentar que exista igualdade nos postos de tra-ballo e nos salarios e axudar ó empresario no pagodos custos a maiores que se lle presentan por ter aunha muller contratada.

Os acordos do Cumio recentemente celebradoen Luxemburgo inciden sobre todo nas recomen-dacións sobre os colectivos de parados adultos enos xoves. Para os primeiros, antes de que trans-corran os seis meses de desemprego, ofréceselleunha oportunidade en forma de emprego, forma-ción, reciclaxe, prácticas laborais ou calquera outraacción que favoreza a súa inserción profesional.

Mentres, para os parados adultos adquírese omesmo compromiso que para os xoves ou alome-nos un seguimento individual de orientación profe-sional antes de que transcorran 12 meses endesemprego. O problema fundamental foi o com-promiso co tempo que se precisa para alcanzar osanteriores obxectivos.

Os Estados membros, salvo aqueles que teñanun desemprego especialmente elevado, deberánproporcionar formación profesional, como mínimo,ó 20% daqueles parados. Dado o nivel de empre-go español, cumprir ese obxectivo e moi difícil.

Dentro dos colectivos especiais quedaría portratar a situación dos traballadores afectados polosprocesos de reestructuración industrial, situaciónen Galicia heredada dos anos oitenta e todavía nonresolta na comarca de Ferrol. No informe presen-tado pola Comisión no Cumio de Luxemburgo ató-pase como boas prácticas os casos de Austria eGrecia.

No primeiro dos países creáronse unhasFundacións cuns obxectivos similares ós dos

Fondos de Promoción do Emprego, pero cunsresultados moito máis favorables. En 1995 existían43 Fundacións y das súas evaluacións sobresaeas elevadas taxas de reinserción conseguidas. EnGrecia deseñouse unha política para os traballado-res afectados pola reestructuración industrial quese fundamenta na formación, os empregos sub-vencionados e as primas por autoemprego.

Esta actuación contrasta coas políticas pasivaslevadas a cabo ata entón. Pouco se sabe sobre osseus resultados xa que aínda se comezou a aplicarna actualidade.

RECOMENDACIÓNS

1.- Tentarase que en Galicia se executen oscompromisos alcanzados no Cumio deLuxemburgo nos apartados dedicados ós xoves eós parados adultos.

2.- Hanse de aproveitar as experiencias aplica-das noutros países sobre este problema.

3.- O apoio ós colectivos especiais non deberachar o marco unitario das axudas ó desemprego.

4.- Tense que aproveitar a experiencia prácticados desempregados maiores de 45 años, tantopara la formación nos procesos educativos comopara la tutorización de empresas de nova creación.

5.- Elaboración e execución dun Plano especialpara a revitalización da comarca de Ferrol, afecta-da pola recesión económica.

CESGalicia


e96 CESGalicia


e97

pasado día 28 de abril de 1997 firmousepor parte das organizacións empresariaisCEOE e CEPYME e as centrais sindicaisCC.OO. e UGT o “Acordo para a estabilida-

de no emprego e a negociación colectiva”, quecunha duración de catro anos, ten como principalobxectivo dotar de maior estabilidade ó empregomediante contratacións indefinidas. Este acordocompleméntase con outros dous pero no punto quenos ocupa hase de destacar o AcordoInterconfederal para a Estabilidade do Emprego,que ten como obxectivo principal a creación deemprego máis estable, a través de cinco accións:potencia-la contratación indefinida; favorece-lainserción laboral e a formación teórico - práctica dosxoves; delimita-la contratación temporal; mellora-laprotección social do traballo a tempo parcial e clari-fica-la extinción do contrato por causas obxectivas.

Esta reforma do mercado laboral español redu-ce as modalidades de contratación de 19 a 9 e tencomo principal obxectivo rematar coa precariedadee a temporalidade no emprego, incrementada, enparte, polo abuso na utilización desta última.Preténdese así contribuír a mellora-la calidade doemprego, evitando a excesiva rotación dos traba-lladores nos postos de traballo. Con este fin, osinterlocutores sociais asinantes apostaron polasmodalidades de contratación seguintes:

1. Contratación indefinida: este tipo de con-trato está destinado a facilita-la inserción no mer-cado laboral daqueles colectivos que teñen dificul-tades para encontrar un emprego e poderá sersubscrito por xoves de entre 18 e 29 anos deidade, parados que leven alomenos un ano inscri-tos como demandantes de emprego, maiores de45 anos, minusválidos e traballadores con contratode duración determinada ou temporal. A principaldiferencia co contrato fixo ordinario é que a indem-nización por despido improcedente será de 33 díaspor ano traballado, ata un máximo de 24 mensuali-dades, mentres que nos fixos seguirá sendo de 45días por cada ano, cun tope de 42 mensualidades.

2. Contratos formativos: neste apartado inclú-ense o antigo contrato en prácticas e o novo con-trato para a formación, que ven a substituír ó deaprendizaxe e vai dirixido a xoves de entre 16 e 21anos que carezan da titulación académica necesa-ria para un contrato en prácticas.

3. Contratos temporais: neste tipo de contra-tos suprímese o contrato de lanzamento de novaactividade e mantense os contratos por obra ouservicio determinado e o contrato eventual por cir-cunstancias da producción, aínda que con modifi-cacións nos seus artigos para poñerlle un límite ácontratación temporal causal.

CESGalicia


2.14.- A estabilidade no emprego2.14.- A estabilidade no emprego

oo

e98

4. Contratos a tempo parcial: nesta secciónhai a proposta de modifica-la situación dos contra-tos fixos-discontinuos e de relevo, distinguíndoosdaqueles a tempo parcial. Asemade, disponseequiparar ós traballadores cunha prestación deservicios inferior a 12 horas á semana ou 48 horasó mes ó resto dos traballadores, en canto o réximexeral de prestacións.

Posteriormente, o Consello de Ministros apro-bou, o 16 de maio, dous Reais Decretos-Leis quedan cobertura legal ó acordo sobre reforma laboralsubscrito. Estas normas, que permiten fomenta-lacontratación indefinida e reduci-la taxa de tempo-ralidade do mercado laboral español, incentivarána creación de emprego estable mediante bonifica-cións nas cotas empresariais da Seguridade Sociale incentivos específicos de carácter fiscal para aspemes.

Así, a bonificación xeral para a contrataciónindefinida é do 40 % e a de transformación de con-tratos temporais en indefinidos, do 50 %. Ademais,a contía das bonificacións incrementarase en fun-ción da dificultade de inserción no mercado laboraldos traballadores contratados.

Desta forma pode chegarse a bonificacións do60 % durante dous anos no caso de traballadoresmaiores de 45 anos e mulleres desempregadas delonga duración en oficios nos que estean subre-presentadas, ou a un 70 % ou 90 % durante toda avida do contrato, para facilita-lo acceso ó empregodos discapacitados, manténdose, á vez, a subven-

ción a tanto alzado de 500.000 pesetas por cadacontratación neste colectivo.

Este sistema de bonificacións complétasecun tratamento fiscal especialmente favorablepara a contratación indefinida de traballadoresen pequenas e medianas empresas, é dicir,aquelas que tributan no Réxime de signos,índices ou módulos do IRPF, que consistiránunha exención ó 100 % dos efectos desteimposto durante dous anos.

Os resultados parecen que fan pensarnunha melloría, xa que de xuño a agosto, asoficinas do INEM en Galicia rexistraron136.568 contratos e deles 7.648 (algo máis do5,6%) tiveron carácter indefinido, esto é, ape-nas 2.000 menos que tódolos contratos fixossubscritos no resto do ano.

Se analizamos as medias mensuais antes edespois da reforma laboral, vese que de 1.925 con-tratos indefinidos firmados como media entrexaneiro e maio, antes da reforma, pasouse a 2.549contratos indefinidos entre xuño e agosto, despoisda reforma, o que fai pensar nunha melloría nestafórmula de contratación.

Se comparamos agora os datos cos do anopasado, vese que se produce un aumento na por-centaxe de contratos indefinidos sobre o total decase un 2,5 %, pasando a haber 17.273 contratosindefinidos no período que vai de xaneiro a agostode 1997.

CESGalicia


(antes dareforma)

(despois dareforma)

0500

1.0001.5002.0002.5003.000

(antes dareforma)

(despois dareforma)

Contratos indefinidos (medias mensuais en 1997)

e99

Pese o aumento producido neste tipo de con-tratos, hai que ser prudentes pois de tódalasmaneiras o número de contratos indefinidos soa-mente acada o 5,4 % do total dos contratos firma-dos nos oito primeiros meses do ano.

Se se quere ve-la situación nos dous primeirosmeses de reforma laboral en Galicia e deterse unpouco nos colectivos máis favorecidos por esta,apréciase que se subscribiron 1.380 novos contra-tos en formación no conxunto de Galicia.

Paradoxalmente, os traballadores maiores de45 anos, cunhas maiores bonificacións na súa con-tratación e conversión en contratos indefinidos,rexistran as cifras máis baixas de abandono dacontratación temporal e eventual, polo que as

medidas adoptadas para este colectivo non pareceque foran efectivas.

No que respecta á diferenciación por sexos, ascifras conclúen que a conversión de contratos tem-porais en indefinidos nas mulleres traballadoras,sitúase moi por debaixo da dos homes.

Por sectores, é o sector servicios no que serexistra un maior número de conversións a indefi-nidos, seguido do sector industrial e da construc-ción.

Ata o de agora, a nivel nacional, só foron asgrandes empresas cunha presencia sindical maior,as que fixeron conversións de emprego temporalen fixo, e haberá que esperar a ver que sucedecoas pemes, xa que o éxito ou fracaso da reformacentrarase neste tipo de empresas que aglutinamáis do 90 % do emprego total.

De tódalas maneiras, será cos datos do mes denovembro, cando se cumpran seis meses da refor-ma laboral, cando exista a posibilidade de facer unanálise máis en profundidade para coñecer se secumpren os obxectivos iniciais para os que foi con-cebida.

Un indicador irrefutable é a evolución da por-centaxe de temporalidade sobre o total de contra-tación. Os datos do último trimestre de 1996segundo a Encuesta de Coyuntura Laboral amo-san a seguinte distribución en Galicia dos efectivoslaborais, ou sexa, os traballadores por conta alleaque no último día do ano manteñen un vínculolaboral coa empresa:

CESGalicia


Agosto 97

Xaneiro-agosto 96

Xaneiro-agosto 97

Fonte: La Voz de Galicia

Evolución dos contratos indefinidos

Porcentaxe

7,4

3,0

5,4

Indefinidos

3.133

8.595

17.273

Nº contratos

42.214

286.202

320.913

Contrato indefinido

Contrato temporal

Total efectivos

Miles de persoasFonte: Encuesta de Coyuntura Laboral. Cuarto trimes-tre de 1996 (setembro 1997)

Mulleres

54,8

28,3

101,3

Homes

159,4

73,0

214,2

Total

232,4

83,1

315,5

A Coruña

Lugo

Ourense

Pontevedra

Período comprendido entre o 17 de maio e o 15de xulloFonte: Direccións provinciais de Traballo.

Total

2.387

370

509

1.375

Conver. eindefinid.

1.243

106

219

733

Cont. enformación

679

180

173

348

Fomentoda contr.indefinida

455

84

117

294

e100

A porcentaxe naquela data de indefinidos res-pecto o total era do 67,9 %.

Pola súa banda os datos da EPA en Galiciareflicten no cuarto trimestre de 1996 e no segundotrimestre de 1997 a seguinte situación na poboa-ción ocupada asalariada:

ACORDOS E RECOMENDACIÓNS

Os datos anteriores suxiren que se precisadunha actuación decidida para incrementar a esta-bilidade no emprego no mercado de traballo gale-go. Para consegui-lo propóñense o seguinte:

1.- Estímase como moi positiva para a econo-mía a estabilidade no emprego.

2.- Plantéxase como un obxectivo reduci-lascifras actuais de temporalidade.

3.- Tentarase suprimir a actual fragmentaciónexistente entre emprego fixo e emprego discontí-nuo.

4.- A incentivación dirixirase á creación deemprego estable.

5.- Se deben idear e desenvolver formas deconseguir a estabilidade na contratación.

6.- A Administración Pública ten que comportar-se de forma exemplarizante, de tal modo que assúas contratacións fomenten o emprego estable.

CESGalicia


Contrato indefinido

Contrato temporal

Total efectivos *

Miles de persoas* Inclúe os non clasificablesFonte: Enquisa de poboación activa en Galicia.Información trimestral.

4º trimestre 1996

2º trimestre 1997

Mulleres

119,4

62,4

182,0

Homes

232,2

123,9

359,5

Total

351,6

186,3

541,5

Contrato indefinido

Contrato temporal

Total efectivos *

Mulleres

125,3

66,8

192,4

Homes

236,1

126,7

369,1

Total

361,4

193,5

561,6

e101

outro apartado deste mesmo traballo estu-diouse a incidencia da presión fiscalsoportada polos empresarios no conxuntodos ingresos fiscais e tamén presentouse

a presión fiscal medida coma porcentaxe do PIBcomparándoa coa dos países da OCDE.

As actuais axudas directas para o fomento dacontratación concrétanse en incentivos de carácterfiscal e en bonificacións ás cotizacións empresariaisá Seguridade Social. Nestas actuacións subxace odebate de fondo de se, na actualidade, o sistema fis-cal é belixerante coa creación de emprego.

O Real Decreto-Lei 9/1997, de 16 de maio,regula os incentivos en materia de SeguridadeSocial (SS) e de carácter fiscal para o fomento dacontratación indefinida e a estabilidade no empre-go. Segundo a modalidade de contratación, espe-cifícanse os incentivos correspondentes a bonifica-cións na Seguridade Social:

1.- Contratos en prácticas e contratos para aformación: en caso da súa transformación en inde-finido establécese unha bonificación do 50% dacota empresarial á SS por continxencias comúnsdurante a vixencia do contrato e ata un máximo de24 meses.

2.- Contratación indefinida incentivada: neste

apartado hai que diferenciar entre os distintoscolectivos:

- xoves desempregados menores de 30 anos eparados de longa duración: a súa contrataciónindefinida terá unha bonificación do 40% nas coti-zacións á Seguridade Social por continxenciascomúns, ata un período máximo de 24 meses.

- desempregados maiores de 45 anos: a súacontratación terá unha bonificación do 60% duran-te os dous primeiros anos e do 50% o resto davixencia do contrato nas cotizacións á SS por con-tinxencias comúns.

- mulleres paradas en profesións nas que seencontren subrepresentadas: bonificación do 60%durante os dous anos seguintes á súa contrata-ción.

3.- A transformación de contratos de aprendiza-xe, formación, prácticas, relevo e substitución porxubilación anticipada calquera que sexa a data decelebración, así como a transformación de contra-tos de duración determinada ou temporal e forma-tivos en vigor o día 17-5-97, en indefinidos teráunha bonificación do 50% nas cotizacións áSeguridade Social por continxencias comúnsdurante un período máximo de 24 meses, exceptotraballadores maiores de 45 anos, mulleres subre-

CESGalicia


2.15.- Fiscalidade e Seguridade Social

2.15.- Fiscalidade e Seguridade Social

nn

e102

presentadas e minusválidos, para os cales a trans-formación de contratos temporal en indefinido terá osmesmos incentivos que a contratación inicial destestres colectivos, xa comentada anteriormente.

4.- Contratos a minusválidos: se son contrata-dos de forma indefinida, o empresario recibirá unhasubvención de 500.000 pesetas por contrato eunha bonificación do 70% ou do 90% da cotaempresarial á Seguridade Social, incluídas contin-xencias profesionais e cotas de recaudación con-xunta, dependendo que o traballador sexa menorou maior de 45 anos, durante toda a vixencia docontrato. Asemade recibirá unha axuda dun máxi-mo de 150.000 pesetas como adaptación para oposto de traballo.

Se o contrato é en prácticas ou en formación, abonificación á S.S. será do 50 % da cota empresa-rial e se o traballador minusválido é contratado deforma temporal, a bonificación será do 75 % nascotas da S.S. por contixencias comúns con inde-pendencia da plantilla e do 100 % cando sexa o pri-meiro traballador.

Estes incentivos acompáñanse coas medidasfiscais seguintes:

1.- Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas:os incentivos neste imposto céntranse nos seguin-tes puntos: reducción xeral do rendemento netodeterminado pola modalidade de signos, índices emódulos para 1997 nun 15%; mantenimento dascuantías de 1996 na modalidade de signos, índicese módulos aplicables en 1997; exención de500.000 na prestación por desemprego cando sedestinen polo suxeito pasivo á constitución dunhasociedade laboral ou dunha cooperativa de traballoasociado, sempre que a actividade á que se desti-ne se manteña durante 5 anos como mínimo; exen-ción das entregas gratuitas, ou por precio inferior ónormal de mercado, de accións ou participaciónsralizadas ós traballadores en activo pola propiaempresa, co límite de 500.000 ptas. anuais, co finde incentiva-la implicación destos na marcha daempresa e manténdose alomenos durante tresanos e, por último, os traballadores contratados portempo indefinido ata o 30 de xuño de 1997 noncomputarán como persoal asalariado ós efectos de

determina-lo rendimento neto na modalidade deestimación obxectiva do imposto. Asemade, aque-les traballadores pertencentes ós colectivos dexoves desempregados menores de 30 anos,desempregados de longa duración e desemprega-dos maiores de 45 anos, cuio contrato se transfor-me en indefinido nos 24 meses seguintes á entra-da en vigor do R.D. Ley 9/1997 non computaráncomo persoas asalariadas durante os 2 anosseguintes á citada transormación.

2.- Imposto sobre Sociedades: os incentivos fis-cais neste imposto baséanse nas seguintes medi-das: reducción do tipo de gravame ó 30% para osprimeiros quince millóns de pesetas de base impo-ñible e ó 35% para a cantidade restante; deducciónde 800.000 pesetas na cota por contratación deminusválidos; deducción na cota íntegra dun 10%por determinados investimentos destinados á pro-tección do medio ambiente; mellora da deducciónpor I+D na cota íntegra, que pasa a ser dun 20%;medidas de actualización de balances que facilitaás pemes o acceso ó crédito e ós correspondentesinvestimentos xeradores de emprego e deducciónpor gastos de formación profesional realizados porunha empresa, directamente ou a través de tercei-ros, por unha cuantía dun 5% dos gastos efectua-dos no período impositivo.

3.- Imposto sobre o Patrimonio: neste impostoos incentivos céntranse na exención dos bens edereitos das persoas físicas necesarios para odesenvolvemento da súa actividade empresarial,sempre que ésta se exerza de forma habitual, per-soal e directa polo suxeito pasivo e constitúa a súaprincipal fonte de renda. Ademais, a participacióndo suxeito pasivo no capital debe ser de alome-nos un 15% exercendo funcións de dirección naentidade da que debe percibir unha remunera-ción que supoña máis do 50% da totalidade dosrendimentos empresariais profesionais e do tra-ballo persoal.

4.- Imposto sobre Sucesións e Donacións: asmedidas neste imposto circunscríbense ás reduc-cións na transmisión da empresa familiar, reducin-do na base impoñible un 95% para as transmisiónslucrativas “intervivos” e “mortis causa” de empre-sas familiares, baixo certos requisitos, co cal espe-

CESGalicia


e103

ra facilitarse a continuidade das explotacións eco-nómicas e o mantenimento do emprego.

5.- Imposto sobre o Valor Engadido: nesteimposto as novidades aprobadas refírense á modi-ficación da base impoñible, rectificación de cotasrepercutidas, deducción de cotas soportadas antesdo inicio da actividade, rectificación de deducciónse recargo de equivalencia, coas que se pretendenelimina-los obstáculos de tipo fiscal á creación denovos empregos e ó funcionamento doutras en difi-cultades financeiras por falla de pago do IVA reper-cutido.

6.- Imposto sobre Transmisións Patrimoniais eActos Xurídicos Documentados: neste senso a Lei4/1997, de 24 de marzo, de Sociedades Laborais,contempla varios beneficios fiscais, exencións ebonificacións para este tipo de empresas, tanto asúa constitución e modificación, como en transmi-sións patrimoniais onerosas e actos xurídicosdocumentados nas adquisicións de activos fixosdebido á gran capacidade que teñen este tipo deempresas na xeración de emprego.

7.- Réxime fiscal das cooperativas: a Lei20/1990, de 19 de decembro, contempla determi-nados beneficios tributarios para as cooperativasde traballo asociado que teñen, a efectos fiscais, aconsideración de especialmente protexidas.

Asemade, xunto con estes incentivos xa regula-dos, existe unha serie de medidas propostas paramellora-la fiscalidade das pemes, que eliminen osobstáculos ó investimento e á creación de empre-go e reduzcan as obrigacións formais dos contri-buintes. Algunha destas medidas son:

- Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas:con carácter xeral preténdese a limitación da pro-gresividade para incrementos de patrimonio decuantía reducida, a aplicación de coeficientes dedepreciación monetaria para o cálculo das plus-valías, o diferimento do imposto na transmisiónintervivos da empresa familiar e a clarificación daexención por reinvestimento e a modificación dadobre imposición por dividendos. Ademais exis-ten unha serie de recomendacións para asempresas acollidas ó réxime de estimación

obxectiva e ó réxime de signos, índices e módu-los.

- Imposto sobre Sociedades: as propostas cén-transe na ampliación do réxime especial de empre-sas de reducida dimensión a un colectivo máisamplo, que os beneficios previstos actualmentepara as empresas de reducida dimensión sexanaplicables a tódalas empresas cun volume de ope-racións que non supere os 1.000 millóns de pese-tas e a integración dese imposto e o IRPF.

- Imposto sobre Actividades Económicas: pre-téndese a revisión da integración deste impostocos impostos sobre sociedades e IRPF, a posibi-lidade de conceder un tratamento específico paraas pemes e a revisión deste imposto a medioprazo e a súa substitución por un imposto quenon grave as actividades con perdas nin o bene-ficio presunto.

Asemade, existen tamén unha serie de propos-tas que afectarían ó Imposto sobre o ValorEngadido, ó Imposto sobre Sucesións e Donaciónse ó Imposto sobre o Patrimonio.

Estas medidas, recollidas no ProgramaPlurianual sobre o Emprego do Reino de España,persiguen como obxectivo o fomento da contrata-ción estable e a creación de emprego, por elo cén-transe nos colectivos máis desfavorecidos comoson os xoves, os desempregados maiores de 45anos, mulleres subrepresentadas nas súas profe-sión e minusválidos.

A utilización do sistema fiscal como fórmulapara incentiva-la creación do emprego afecta máisa política estatal e local que a de a AdministraciónAutonómica, xa que os tributos propios daComunidade Autónoma de Galicia son moi limita-dos (sobre o xogo do bingo, posibles recargossobre impostos estatais e o imposto sobre conta-minación atmosférica).

RECOMENDACIÓNS

No senso anterior, as recomendacións extén-dese cara o conxunto das AdministraciónsPúblicas.

CESGalicia


e104

1.- Debe reorientarse a fiscalidade no sensoque non debe de ser un freo ó emprego senón uninstrumento que o potencie.

2.- Débese cuidar o xeito de conceder incenti-vos, xa que o trato desigual na concensión de sub-vencións e bonificacións xera situacións de com-petencia desleal .

3.- A Administración Autonómica pode arbitrarfórmulas que favorezan a creación de emprego senalterar a fiscalidade, como por exemplo a reduc-ción dos custos para acceder ó solo industrial, evi-tando que éste se utilice con fins especulativos.

CESGalicia


MEDIDAS E ACTUACIÓNS PARA O DESENVOLVEMENTO E …€¦ · favorable. O PIB medra porque crece ou a...

Documents

Transcript of MEDIDAS E ACTUACIÓNS PARA O DESENVOLVEMENTO E …€¦ · favorable. O PIB medra porque crece ou a...