LEHEN SEKTOREA. NEKAZARITZA PAISAIAK
Transcript of LEHEN SEKTOREA. NEKAZARITZA PAISAIAK
Sektor ekonomikoakSektor ekonomikoak
NekazaritzaAbelazkuntzaBasogintzaArrantzaMeagintza
Lehengaiak eraldatzea ondasunak sortzeko
NEKAZARITZA JARDUERAKNEKAZARITZA JARDUERAK
Munduko nekazaritza-jarduerakMunduko nekazaritza-jarduerak
• Munduko biztanleriaren %38,5a nekazaritzan dihardun:
- Herrialde garatuetan: %10 baino
gutxiago
- Herrialde azpigaratuetan: %50etik gora
• Klimaren eragina– Temperaturek eta prezipitazioek mugak
jartzen dituzten laboreei
Nekazaritzako jardueren berezko Nekazaritzako jardueren berezko mugakmugak
Erliebearen eragina Erliebearen eragina • Altitudeak tenperaturak murrizten ditu
– 0ºc eta 45ºc bitartean nekazaritza jarduera egin ahalda.
– Aldapa oztopoa da• Makinizaziorako
Faktore Fisikoak, Lurzorua - Lodiera
- Ehundura - Azidotasuna
A
B
C
D
E
A : mendiko lurzorua
B: lurzoru beltza eta sakona
C: areatsua
D: kareatsua
E: Lurzoruaren profila
Lurzoruaren emakortasunaLurzoruaren emakortasuna
GIZA FAKTOREAKGIZA FAKTOREAK
• Demografiaren presioa– Lurraren gehiegizko ustiapena
– Deforestazioa
• Teknologiaren eragina
– Tresneria arrunta (aitzurra, jorraia, igitaia, goldea)– Naturaren mugak gainditzea:
• Berotegiak• Ongarriak• Pestizidak• Ureztapen teknikak
Teknologiaren eraginaTeknologiaren eragina
Produktibitate baxua Produktibitate handia
CLASES DE REGADÍO
UREZTAPEN MOTAK
Regadíos por aspersión
Riego gota a gota
Tantakako ureztatzea
Ihinztadurazko Ureztapena
Tantaz tantazko ureztapena
NEGUTEGI MODERNOA
Satelite argazkien bitartez uztak kontrola daitezke
Teknologiaren ErabileraTeknologiaren Erabilera
pestizidak botatzen airetik
Aplicación de pesticidas desde el aire o por fumigación
Lursail bat eskuz fumigatzen
TEKNOLOGIAREN ERAGINA
Makinizazioa
Uztak biltzeko
Nekazaritza-ekonomiaNekazaritza-ekonomia
• Iraupen-ekonomia– Autokontsumorako– Polilaborantza
• Merkatu-ekonomia– Espezializazioa– Soberakinak
GIZARTEAREN ANTOLAKETA• Lurraren jabetza:
– Pribatua• Latifundioa: 100 Ha baino gehiago• Minifundioa: 10 Ha baino gutxiago
– Kolektiboa edo soziala
• Ustiatzeko erregimena• Zuzena: jabea edo jornalariak kontratatuta• Zeharkakoa : lurra alokairuan uzten da
Olibondoak (Jaen), Latifundio handiak eta kortijoak
NEKAZARITZA POLITIKAK• Gobernuek nekazaritza hobetzeko martxan
jartzen duten legedia.
• EB.ak egiten duen Nekazaritza Politika Orokorra
• Nekazaritza erreformak– 1953: “Ley de Concentración parcelaria” lursail txikiak
handiagoetan biltzeko
– Espainian: 1979ko “Ley de fincas manifiestamente mejorables” Ustiapenean lur gehiago jartzeko.
– Mexikon, Indian: Iraultza Berdea– LIBIAN: Ghadafik egindako erreforma
– Nekazariei 10Ha. Ematen zitzaizkie, gehi traktor bat– Milaka ur-putzu ireki ziren lurrak ureztatzeko– Hazi ahutatuak banatu zituen estatuak nekazarien artean
Castilla kanala Villa Murriel-etik pasatzen(Palencia)
Lursailen izugarrizko zatiketa ikus daiteke.
EB-ren Esku-hartzearen adibidea
LURZORUAREN ERABILERAKLURZORUAREN ERABILERAK
LABORANTZA LURSAILAK
• Tamainagatik– Txikiak– Handiak
• Formagatik– Erregularrak– Irregularrak
TOWNSHIP: EEBBetako lursailen sistema / sistema de parcelas en EEUU
EEBB-etako
NEKAZARITZA PAISAJEAK
EE.UU. (Minnessota, Montana)
Mugen arabera: Lursail irekiak
Lursail itxiak Lursail itxiak Campos CerradosCampos Cerrados
(Bocage)(Bocage)
Landako JendeztatzeaLandako Jendeztatzea
• Sakabanatua • Bildua
Nekazaritza-paisaia eta Nekazaritza-paisaia eta osagaiakosagaiak
Hazteko sistemakHazteko sistemak
Laboreen ugaritasunaLaboreen ugaritasuna
• Monolaborantza • Polilaborantza
Landareek hartzen duten uraLandareek hartzen duten ura
• Lehorreko laboreak • Ureztatuak
Lurzorua okupatzeko moduaLurzorua okupatzeko modua
• Lurra etengabe landu • Lugorria erabili
Lurraren ustiapenaLurraren ustiapena
• Intentsiboa– Lurra ez da
deskantzatzen
– Errendimendu altuak
• Estentsiboa– Azalera handia, uzta
bakar bat urtean
– Errendimendu txikiak
Laborantza plastikopean
Helburua: komertziala
Nekazaritza intentsiboa
Dalias (Almeria)
NEKAZARITZA-PAISAIANEKAZARITZA-PAISAIATRADIZIONALAKTRADIZIONALAK
NEKAZARITZA PAISAI TRADIZIONALAK
Nondik:
Hego Amerikatik, Afrikatik eta Asiatik.
Hegoekialdeko Asia
-Iraupen nekazaritza
-Teknologia atzeratua
-Lan eta esku-lan asko
-Produkzio urria
-Autokontsumorako
Nekazaritza ibiltaria edo luberrikoaNekazaritza ibiltaria edo luberrikoa
-Alde tropikaleetako oihaneetan egiten da.
-Basoa erretzen da eta errautsen gainean ereiten da.
-Teknologia oso xumea da: aitxura, makila lurzoruan hazia jartzeko zuloak egiteko,...
Nekazaritza ibiltaria
-Teknika xume horiek direla eta, hiru edo lau uzta ostean lurra agortuta dago.
-Giza taldeak beste lur berri batzuk bilatu beharko ditu.
-Nekazaritza sistema honek bakarrik talde txiki bat irauteko ematen du.
-Laboreak: Mandioka, Ñame, kakahuete,...
Nekazaritza tradizionala(Lehorreko nekazaritza sedentarioa ganadua eta
lugorriarekin)
-Lursail txikiak
-Eskulan asko
-Lugorria
-Lan tresna tradizionalak
-Laboreak: Artatxiki, kakahuete, barazkiak, indabak)
-Etekinak ez oso handiak
-
NEKAZARITZA UREZTATU MONTZOIKOANEKAZARITZA UREZTATU MONTZOIKOA
-Cultivo laborioso
-Oso landutako laborea
-Exige técnicas muy elaboradas
-Abono intenso
-Ongarri asko
-Cuidado del agua y de los diques
-Dike eta uraren zaintza
-Se pueden lograr 3 y hasta 4 cosechas al año.
-- 3 eta 4 uzta urtean.
Arroza laborea urpetutako terrazetan
NEKAZARITZA TRADIZIONALA
Nekazaritza ureztatu montzonikoa
Zeintzuk dira paisaje honen ezaugarri garrantzitsuenak?Zergatik gertatzen da hau?
ARROZA
Landantzen - Plantando arroz
Arroza landatzen
Plantando el arroz
Zer da harrigarriena?
¿Qué es lo que más te llama la atención?
Arroza laborantza
tradizionalak esku-lan
asko eta espazioaren
erabilera intentsiboa
behar du.
Arrozaren nekazaritza modernoa
Arroza biltzen
Doñanan
Arroza landatzen Japonian
Alde lehorreko nekazaritzaAlde lehorreko nekazaritza• Abeltzaintza ibiltaria• Nekazaritza oasietan• Lurpeko ura erabiliz
Ezaugarriak:
• .Lursail txikiak, herrixkaren inguruan antolatuta
• Ubide sistema• Oinarrizko lanabesak erabiliz• Laboreak estaika antolatzen
dira:
- Palmondoak- Fruta-arbolak- Zerealak- Barazkiak
NEKAZARITZA NEKAZARITZA OASIETANOASIETAN
• La nueva Gran Muralla Verde ( Green
Wall of China) es una respuesta ante el
avanzado proceso de desertificación. El
desierto avanza causando estragos en la
agricultura y amenazando la región con
cada vez más frecuentes tormentas de
arena, que llegan incluso a la ciudad de
Beijing, a 200 kilómetros al sur.
EUROPAKO NEKAZARITZA• XVIII. Mendean Nekazaritza Iraultzak bertako
paisaia eraldatu zuen
Nekazaritza paisaje garatuak
HERRI BERRIAK ETA EUROPA
-Mekanizazio maila altua
-Teknologia nekazaritza:
- Semillas seleccionadas
- Transgénicos
- Fotografía aérea
- Híbridos
-Poca mano de obra %-10
-EEUU %3
-Altos rendimientos
-Agricultura comercial
Laborantza plastikopean
Nekazaritza produkzioaren helburua: komertziala
Nekazaritza Espezializatua:
Herri berrietan lautada erraldoiak monokultiboz landuta
Township paisajea
EEBBetako nekazaritza paisajea
Nekazaritza Herri Berrietan
- Mekanizazio maila altua
- Nekazaritza teknologikoa:
- Hazi hautatuak
- Transgenikoak
- Produktu kimikoak:
-ongarriak,
-pestizidak,…
- Aireko argazkia
- Hibridoak
- Eskulan gutxi %-10
- EEUU %3
Europan %6
- Etekin handiak
-Nekazaritza komertziala
-Nazio merkatuan nahiz
nazioarteko
merkatuetan saltzeko
Nekazaritza Herri Berrietan
Zonalde espezializatuak.
Artoan espezializatutako eskualdeak.
Produkzio
espezializatuena
Produkzio
txikiagoa
TOWNSHIP Paisajea
Ipar Amerikako lursail erregularrak eta erraldoiak, lehenengo kolonoekin egindako lur banaketaren emaitza
Río / Ibaia
BASAMORTU MODERNOAKBASAMORTU MODERNOAK
PLANTAZIOA: Klima tropikaletanEzaugarriak:
- Monolaborantza komertziala eta espekulatiboa
-Azalera handiak
-Kapital inbertsio ikaragarriak
-Jabeak mundu garatuko multinazionalak izan ohi dira.
- Soldatapeko eskulana
-Ustiapenerako azpiegitura handiak:
* errepideak, ferrokarrilak., itsasportuak
* Kontserba plantak
-Teknologia modernoa
-Etekin handiak
-Elikadura produktuak eta industrialak ere.
PLANTAZIOAK
ENPRESA
KAPITALISTAK:
-Kolonialismo-Inperialismo garaian sortuak
Las plantaciones: empresas capitalistas con origen en la época del colonialismo imperialista
BANANA ETA ANANA PLANTAZIOAK
KAFE PLANTAZIOAK
Hevea zuhaitzen Plantazioa (Árbol del caucho)
RICE-FRUIT COMPANY HOME. Plantazio kapitalista bat
NEMAGON-en
erabileraren kontrako
manifestaldiak.
Nemagok produktua
plantazioetan
erabiltzen zen eta
gaixotasunak eta
heriotzak sortu zituen.
Europako nekazaritza-paisaiaEuropako nekazaritza-paisaia
Merkatuarekin loturiko nekazaritza
Minifundioak ekialdeko Europan
Handiak:Paris, Po eta Guadalquivir
arroetan
Ertainak: Mendebalde eta
Hegoaldean
Ozeanikoa
Kontinentala
Mediterraneoa
Abelazkuntza intentsiboa,
zerealak, bazkak
Abeltzaintzaestentsiboa
Zerealak Industria-landareak
Lehorreko: zereala, mahastia olibondoa.
Ureztatuako nekazaritza intentsiiboa
-Nekazaritza iraunkorra:-laguntzak
-Nek. Ekologikoa bultzatu-Produktuen kalitatea
ezartzea
-Nekazaritza lehiakorra lortzea.
-Kuotak ezartzea-Soberakinak gutxitzea Prezioak
ezartzea
Europako Nekazaritza• Eskualdeko espezializazioa klimaren arabera
– Holandan, Danimarkan, Britania Handian• Esplotazio txiki eta ertainak• Abeltzaintza intentsiboa
– Europa mediterranearra
Industria laboreak - Industria-Uztak
Eraldaketa behar dute:
-Ekiloreak (olioa)
-Tabakoa
-Kolza
-Lupulo
--Kotoia
-Linua
-Azukre erremolatxa
CULTIVOS QUE PRECISAN UNA TRANSFORMACIÓN:
Girasol (aceite), algodón, tabaco, remolacha azucarera, etc.