La estructura del enunciado informativo en el aymara
-
Upload
docente-universitario-upea-ubi-uta -
Category
Education
-
view
50 -
download
1
Transcript of La estructura del enunciado informativo en el aymara
LA ESTRUCTURA DEL ENUNCIADO INFORMATIVO EN EL AYMARA
Universidad Pública de El Alto IV Congreso Nacional: Lingüística e Idiomas
Edwin Usquiano Quispe
INTRODUCCIÓN
LA ESTRUCTURA DEL ENUNCIADO INFORMATIVO
Tema Rema
organización de los elementos
funcional – descriptivo
FUNDAMENTOS TEÓRICOS
Enfoque funcional:
- La lengua es un instrumento de la comunicación (Martín, 2009).- Para García-Miguel (1992), todo enunciado está regido por tres reglas
interrelacionados:
- Sintáctico: rige el orden de los elementos informativos.
- Semántico: rige la expresión lingüística.
- Pragmático: rige el funcionamiento de los elementos informativos
Awkijaw T’ant’x alani Función
Sujeto Complemento verbo Sintáctica Agente Objeto Acción Semántica Rema Tema Pragmática
FUNDAMENTOS TEÓRICOS
Enunciado informativo:
Enunciado
Códigos lingüísticos Situación
Espacio-temporal
ORACIÓN ENUNCIADO
Entidad abstracta, teórica, no realizada Secuencia lingüística concreta, realizada por un emisor (situación)
Se define dentro de una teoría gramatical (reglas gramaticales)
Se define dentro de una teoría pragmática, de acuerdo con criterios discursivos
Se evalúa en términos formales: es correcta o incorrecta
Se evalúa según criterios pragmáticos: es adecuado o inadecuado
(Escandell, 2006)
FUNDAMENTOS TEÓRICOS
Enunciado informativo:
Enunciado informativo
Mensaje emitido
Evento, acontecimiento o estado
(Marín, 2004) y (Escandell, 2006)
Informa
Hechos establecidos
Información nueva
Tema Rema
ESTRUCTURA DEL ENUNCIADO INFORMATIVO
(1) Qharüruw aka pankx apanixa.‘Mañana voy a traer este libro’.
ENUNCIADO INFORMATIVO
Tema/información compartida Rema/información nueva
CCT CD V
(2) a. ¿Kunawsas uka pankax apanita?‘¿Cuándo vas a traer ese libro?’.
b. Qharüruw aka pankx apanixa.‘Mañana voy a traer este libro’.
(2) a. ¿Kunawsas uka pankax apanita?
b. Qharüru-w aka pank-x apani-xa.
Pronombre interrogativo
Constituyentes tema
Constituyente rema
-WA: Rema / -XA: Tema
(3) a. ¿Kunawsas uka pankax apanita?‘¿Cuándo vas a traer ese libro?’.
b. Qharüruwa.‘Mañana’ .
(3) a. ¿Kunawsas uka pankax apanita?
b. Qharüru-wa.
Pronombre interrogativo
Constituyentes tema
Constituyente rema
-WA: Rema
(4) a. ¿Kunawsas uka pankax apanita?‘¿Cuándo vas a traer ese libro?’.
b. Aka pankx apanixa.‘Voy a traer este libro’.
(4) a. ¿Kunawsas uka pankax apanita?
b. ------------- aka pank-x apani-xa.
Pronombre interrogativo
Constituyentes tema
-XA: Tema
(5) a. ¿Kawkhats Anjichux t’ant’x jilapatak alanitayna?‘¿De dónde había comprado Ángel pan para su hermano?’.
b. Markatw Anjichux t’ant’x jilapatak alanitayna.‘Del pueblo, Ángel había comprado pan para su hermano’.
(5) a. ¿Kawkhats Anjichux t’ant’x jilapatak alanitayna?
b. Markat-w Anjichu-x t’ant’-x jilapatak alanitayna.
Pronombre interrogativo
Constituyentes tema
Constituyente rema
ORDEN DE LOS CONSTITUYENTES: TEMA Y REMA
(6) a. ¿Khitis markatx t’ant’x jilapatak alanitayna? ‘¿Quién había comprado pan para su hermano del pueblo?’.
b. Markatx Anjichuw t’ant’x jilapatak alanitayna. ‘Del pueblo, Ángel había comprado pan para su hermano’.
(6) a. ¿Khitis markatx t’ant’x jilapatak alanitayna?
b. Markat-x Anjichu-w t’ant’-x jilapatak alanitayna.
Pronombre interrogativo
Constituyentes tema
Constituyente rema
(7) a. ¿Kuns markatx Anjichux jilapatak alanitayna? ‘¿Qué había comprado Ángel para su hermano del pueblo?’
b. Markatx Anjichux t’ant’w jilapatakix alanitayna. ‘Del pueblo, Ángel había comprado pan para su hermano’.
(7) a. ¿ Kuns markatx Anjichux jilapatak alanitayna?
b. Markat-x Anjichu-x t’ant’-w jilapataki-x alanitayna.
Pronombre interrogativo
Constituyentes tema
Constituyente rema
(8) a. ¿Khititakis markatx Anjichux t’ant’x alanitayna? ‘¿Para quién había comprado Ángel pan del pueblo?’.
b. Markatx Anjichux t’ant’x jilapatakiw alanitaynaxa. ‘Del pueblo, Ángel había comprado pan para su hermano’.
(8) a. ¿Khititakis markatx Anjichux t’ant’x alanitayna?
b. Markat-x Anjichu-x t’ant’-x jilapataki-w alanitayna-xa.
Pronombre interrogativo
Constituyentes tema
Constituyente rema
(9) a. ¿Kunas kamachi?‘¿Qué sucede?’.
b. Markat Anjichuw t’ant’ jilapatak alanitayna. ‘Del pueblo, Ángel había comprado pan para su hermano’.
(9) a. ¿Kunas kamachi?
b. Markat Anjichu-w t’ant’ jilapatak alanitayna.
Pronombre interrogativo
Constituyente rema
Orden de los elementos informativos: tema rema
(5) b. Markat-W Anjichu-x t’ant’-x jilapatak alanitayna.
(6) b. Markat-x Anjichu-W t’ant’-x jilapatak alanitayna.
(7) b. Markat-x Anjichu-x t’ant’-W jilapataki-x alanitayna.
(8) b. Markat-x Anjichu-x t’ant’-x jilapataki-W alanitayna-xa.
(9) b. Markat Anjichu-w t’ant’ jilapatak alanitayna.
‘Del pueblo, Ángel había comprado pan para su hermano’.
¿Es focalizador el sufijo -wa?
- Es el indicador de información nueva- En ningún caso es focalizador- Otra cosa es que el sufijo -wa se aglutina al rema y ese elemento sea focalizado
por el recurso fonológico.
(10) a. ¿Kuns Runaltux alanini?‘¿Qué va a comprar Ronaldo?’.
1. Runaltux pank-w alaninixa.
2. Runaltux pankak-w alaninixa.
3. Pank-w Runaltux alaninixa.
‘Ronaldo va a comprar (solo) el libro’.
1. Runaltux [PANK-W] alaninixa.Recurso fonológico
2. Runaltux [panka-k-w] alaninixa.Recurso morfológico
3. [Pank-w] Runaltux alaninixa.Recurso sintáctico
S C V
S C V
C S V
EN RESUMEN
- El enunciado informativo responde a una pregunta, formulada o construida necesariamente por el emisor.
- El enunciado informativo es como el informante diera respuesta a un enunciado interrogativo.
- El enunciado informativo presenta dos tipos de elementos informativos:
a) La información compartida (información conocida por los locutores)
b) La información nueva (información novedosa para el informado)- En algunas situaciones del acto comunicativo se puede omitir la
información compartida.- La información nueva responde al pronombre interrogativo.
JALLALLA UPEA - 2014
IV Congreso Nacional de Lingüística e Idiomas
23, 24 y 25 de octubre – El Alto - Bolivia
IV Congreso Nacional de Lingüística e Idiomas
23, 24 y 25 de octubre – El Alto - Bolivia