KOMUNITATEAREN PARTE-HARTZEAREN BIDEZ, UDAL … · pertsonala; familia, ikastetxea, lagunartea,...

Laudio Udalerriko Adikzioen Tokiko Plana 1

LAUDIO UDALERRIKO ADIKZIOEN TOKIKO PLANA

(2015-2019)

KOMUNITATEAREN PARTE-HARTZEAREN BIDEZ, UDAL ERREALITATEARI HELDUZ

*Laguntzailea:


AURKIBIDEA

SARRERA………………………………………………………………………………………………………………………………………………….........5

2.- ADIKZIOEN INGURUKO MUGARRI HISTORIKOAK. ........................................................................................... 6

2.1.-UDAL ARLOAREN BILAKAERA: Droga menpekotasunen Udal Bulego Tekniko izatetik Komunitate-osasunaren Arlora

Adikzioen Prebentziorako Zerbitzua……………………………………………………………………………………………………………………………….9

3.- DROGA-KONTSUMOAREN ETA SUBSTANTZIARIK GABEKO ADIKZIOEN INGURUKO DATUAK.¡Error! Marcador no definido.

4.- LAUDIOKO ESKOLA-IKASLEEN (12 eta 20 urte bitartekoen) DROGA KONTSUMOEI ETA SUBSTANTZIARIK GABEKO BESTE ADIKZIOEI BURUZKO DATUAK ................................................... ¡Error! Marcador no definido.

5.-ERREALITATEAREN DIAGNOSTIKOAREN ONDORIOAK .................................................................................... 17

5.1.-Komunitateak adkzioen inguruan duen iritzia eta pertzepzioa: ondorio orokorrak. .................................................. 18

5.2.-Adikzioek udalerrian duten egoeraren inguruko ondorio orokorrak ......................................................................... 25

5.3.-Droga-menpekotasunen eta adikzioen Udal Arloaren inguruko ondorioak. .............................................................. 31

5.4.-Iradokizun, ekarpen eta hobekuntzen multzoari dagozkion ondorioak ..................................................................... 32


"Izan beti gogoan ikuspuntuak errealitatea determinatzen duela" (Yoda)

Dirudienez, existentzian ikusi eta protagonista gisa bizi izan ditugun esperientziak hartzen ditugu oinarri gisa bizitzari zentzu bat bilatzeko eta emateko. Horrela bada, atsegintzat, gogortzat, ontzat, aspergarritzat… hartzen ditugu esperientzia horiek edo, laburtzearren, positibo ala negatibotzat, bizi ditugun moduaren arabera. Eta balorazioen emaitzek eragin erabakiorra izango dute esperientzia horiek errepikatzeko probabilitatean. Plazera eragin digunaren bila itzuliko gara beti; gustatzen ez zaigunetik aldenduko. Pentsamenduak bideratuta, geure buruari jarritako helburuen zati handia lor dezakegu. Interesa non fokatu, han kontzentratzen dugu energia eta, handik aurrera, nork bere errealitatea sortzen hasten da.

Gizaki gisa, desberdinak gara gainerako animalia espezieekin alderatuta, baina baita beste gizakiekin alderatuta ere. Gure ezaugarri bereizgarriena da aukeramena dugula, gure kabuz hartzen ditugula erabakiak eta egindakoaren erantzule gisa jartzen dugula geure burua besteen aurrean, baita geure buruaren aurrean ere. Hautatzeko, jarduteko eta bide bat ala bestea hartzeko aske sentitzen gara. Erabakitzeko aske, baina erabakiaren erantzule, gure esku baitago gertakizunak kontrolatzea, hein batean behintzat. Eta hain zuzen ere, pentsamenduak, sentimenduak eta emozioak bideratzen ikastean datza gure proiektu gehienak erdiesteko gakoa, azken batean, energia bideratzen ikastean.

Gizakiok aukerak egiten ditugu, erantzun egiten dugu, elkarri eragiten diogu eta, aldi berean, geure tokia bilatzen dugu munduan. Geure tokia, berezko presentzia izanda identitatea lortzen dugu. Hortaz, faktore ugariren elkarreraginen emaitza da nortasun pertsonala; familia, ikastetxea, lagunartea, lana eta komunitatea dira horien arteko garrantzitsuenak. Geure nortasuna eraikita, munduari begiratzeko modu pertsonala garatzen dugu: geure begiek erakusten dizkigute existentziaren misterioetako batzuk, baina ezingo dugu sekula ahaztu alboan ditugunen, maite gaituztenen, orientatzen gaituztenen eta kultur ondarearen zati direnen begiraden emaitza dela gure ikuspuntua.

Gizarteetako kideen balore, sinesmen eta oinarrizko usteetan bermatzen dira gizarteen talde-kulturak. Gizarteak "ontzat eta egokitzat" jotzen dituen alderdien bilakaeraren emaitza dira batzuk zein besteak, baita, kaltegarritzat jota, alboratzen diren gauzen bilakaerarena ere. Giza jokabidea kultur ondare horri lotuta dago. Horrela bada, positibotzat eta ontzat jotzen dugunaren arabera hartzen ditugu jokabide eta jarrera batzuk edo besteak, horren araberako harremanak izaten ditugu eta horrek, aldi berean, errealitatea sortu eta aldatu egiten dute.

Geure tokiko gizartea inguruan ditugun gizarteen erreplika da. Herrialde txiki bateko herri batean bizi gara, XXI. mendean. Horixe da edozein bizi-zeregini ekiteko abiapuntua. Gure komunitatea definitzen duen talde-kultura horren baitan jaio da Laudioko Adikzioen Tokiko Plana, belaunaldiz belaunaldi bultzatzen dugun eboluzioaren emaitza gisa berezko balore eta bizimoduak dituen kultura horren baitan. Errealitatearen diagnosia egin ondoren, hezkuntzaren, familiaren, gizarte-harremanen,


osasunaren, komunitatearen nahiz lanaren arloetan bideratzeko prebentzio-lan integrala izango da planaren ardatza.

Komunitate-osasunaren eta pertsonen ongizatearen ikuspuntutik, tokiko eragile eta talde nagusiak inplikatu dituen ikerketa bat da esparru-dokumentu hau. Dokumentuaren xedea da adingabe zein gazteak ezagutza- eta prestakuntza-inguruneetan garatzeko esku-hartzeak diseinatzea, euren eskubideak bermatuta izan ditzaten eta adingabe, gazte nahiz familiek erabakiak euren kabuz har ditzaten, ongizate fisikoa, psikologikoa eta soziala mehatxa dezaketen arriskuak murrizteko.

Adikzioen Prebentziorako Zerbitzuak jarraitu du Droga-menpekotasunen Prebentziorako Bulegoak duela 20 urte hasitako lana. Gaur egungo errealitatean, kontsumo era desberdinak daude (eta beraz, baita adikzio eta menpekotasun era desberdinak ere) eta behar bezala jorratu behar ditugu. Gurasoak eta hezkuntzaren arloko profesionalak bereziki kezkatuta daude adingabeek teknologia berriekin duten harremanarekin, kontrolatzeko eta jarraipena egiteko zaila direlako. Teknologia berriak erabiltzeari lotutako aldaketek komunikatzeko, erlazionatzeko eta kontsumitzeko modu desberdinak ekarri dituzte eta horiei lotutako arriskuak prebentzioaren ikuspuntutik ikertu, jakinarazi eta tratatu beharra dago.

Ildo horretatik, garrantzi berezia eman behar zaio adingabeentzako aholkularitzari, kolektibo bereziki ahula baita honi dagokionez, baina familientzako aholkularitza alde batera utzi gabe. Adingabeek bizitzen dituzten aldaketa prozesuek tratamendu berezi eta sentibera eskatzen dute; prebentzioaren mesedetan, zerbitzuak laguntza eskaini behar du, informazioa, asistentzia eta orientazio espezializatua emanda. Esku-hartze horiek egin ahal izateko, nahitaezkoak izan dira erakundeen arteko lankidetza (EEE, Estatuko Planak, Eusko Jaurlaritza, Aldundiak, hirugarren sektoreko erakundeak), profesionalen lana (EAE osoko Adikzioen Komunitate Prebentziorako Udal Zerbzitzuetako teknikariena) eta arloko profesionalek hiritarrengandik gertu kokatzeko duten borondate irmoa.

Adikzioen Prebentziorako Zerbitzuak hartu du lan horren lekukoa, baina orain arte egindakoa oinarri gisa hartzeaz gain, gizartea gaur egun izaten ari den eboluzio orokorra interpretatu eta gure udalerriaren testuingurura ekarriko du.

Besteak beste, helburu hauek erdietsi nahi dira Adikzioen Prebentziorako Tokiko Plana martxan jarrita: eskainitako egitasmo eta esku-hartzeen bidez ikusgaitasuna hobetzea, eskura ditugun giza baliabideak, baliabide materialak zein baliabide instituzionalak behar bezala erabiltzea, tokiko biztanleriarekiko lotura berriak egitea gertuago egoteko eta irisgarritasuna hobetzeko eta zerbitzua etengabe hobetzea udalerriak benetan dituen beharrei erantzuteko.

Rosario Balado Sánchez Gizarte Ongizate, Lankidetza eta Osasun Arloko zinegotzia

Laudio Udala. 2015eko otsaila


ADIKZIOEN TOKIKO PLANERAKO SARRERA

Adikzioen Udal Plana adikzioen fenomenoaren aurreko tokiko erantzuna da. Udalerrian adikzioen arloan bideratzen diren ekintzak planifikatzea eta korrdinatzea da Planaren xedea.

Gizarte fenomeno gutxik dute adikzioen konplexutasun maila. Fenomenoan eragina duten hainbat faktoreren ondorioz (izaera sozialekoak, hezkuntzakoak, familiakoak, lanekoak etab.), gaur egun duen zailtasunari erreparatuta eta kontuan izanda askotariko arrazoiengatik eta hein desberdinetan adikzioak dituzten biztanleria taldeen handitasuna eta aniztasuna, argi geratzen da errealitatearen diagnostikoan oinarritutako esku hartzeko politika zorrotza bultzatu beharra dagoela.

Lurraldeko erakunde hurbilenak direnez, udalerriak dira esparrurik egokiena bizi baldintzen nahiz bizikidetza harremanen inguruan herritarrek dituzten interesak nahiz itxaropenak bildu, aztertu eta betetzeko.

Dokumentu hau udalerriko errealitatearen berri jasotzeko lehen fasea da eta ondoren ezarriko dira errealitatearen araberako lehentasunak eta ekintza estrategia koherenteak. Jarraitu, indartu edota bultzatu beharreko esparru, kolektibo, egitasmo eta estrategien inguruko informazioa biltzeko tresna izan nahi du Planak.

Erabiliko den prozeduran, komunitateak ahal beste parte-hartzea sustatu eta bultzatuko da, ikasleei inkestak eginda, salbuespeneko lekukoak elkarrizketatuta eta eztabaida taldeak eratuta.


2.- ADIKZIOEN INGURUKO MUGARRI HISTORIKOAK.

Gaur egungo gizartean, ezin ditugu adikzioak interpretatu gaiaren inguruko mugarri historiko nagusiak berrikusi gabe.

Droga kontsumoa eta adikzioak betiko errealitatea dira, baina duela nahiko gutxi hasi ziren horien inguruko ikerketa eta interpretazioak, 70eko hamarkadaren bukaeran eta 80koaren hasieran.

70eko hamarkadan, askotariko eraldaketa sakonak bultzatuko zituzten mugimendu sozial eta politiko ugari sortu ziren garai hartako gizartearen aldaketa sozial eta politikoekin batera. Drogen kontsumoari esanahi berria eman zion egoera hark; progresista bihurtu zen, gazteen "ondare" eta sistema totalitarioaren aurkako.

Hirurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdean, droga ilegalen kontsumoaren fenomenoa agertu zen gurean, bereziki, heroinarena eta, bereziki, estutasunik gabeko familien seme-alaben artean (klase ertain eta altukoen artean), hau da, arazo handirik gabeko ikasleen artean.

Kasu batzuetan, mendekotasun bihurtu zen heroina kontsumo hura eta komunitatea zur eta lur geratu zen fenomenoaren zabalkunde bizkorra eta eragina ikusita (heriotzak, delinkuentzia…).

70eko hamarkadaren bukaeran eta 80koaren hasieran garrantzia hartu zuen beste droga bat cannabisa izan zen, gazteen artean asko zabaldu baitzen garai hartan. 80ko hamarkadan gazte ziren haiek gaur egungo gazte eta nerabeen gurasoak dira gaur egun.

1975 eta 1980 bitartean, 80ko hamarkadan drogen aurka bideratuko ziren ekintzak, egitasmoak eta kanpainak taxutzeko baldintza sozial eta politikoak sortu ziren.

1980an, lehen Eusko Jaurlaritzak “DAK” (Droga Arazoen Koordinakundea) sortu zuen.

1982ko erreformarekin batera, “EAEko drogen mendekotasunari buruzko ekintza-plana” aurkeztu eta onartu zen. Egin beharrekoa azaltzeko printzipio-deklarazioa izan zen.

1985ean, PSOEren lehen gobernuarekin, “Drogaren aurkako plan nazionala” onetsi zen.

1987an, “Euskadiko droga mendekotasunen liburu zuria” aurkeztu zen. Dokumentuan jasotako hausnarketa estrategikoa. Handik aurrera, droga menpekotasunei aurre egiteko urteko planak sistematikoki lantzen hasi ziren.

88an, Drogamenpekoen alorreko, Aurre-hartze, Laguntza eta Birgizarteratzeari buruzko 15/88 Legea onartu zuen Eusko Jaurlaritzak.


Bestalde, 80ko hamarkadan, objektu materialak gehiago baloratzen hasi ziren, edonon jartzen ziren erakusgai, promozioak egiten ziren, bildumak egiten ziren motaren arabera eta marka edo koloreen arabera sailkatzen ziren. Garai hartan sekula baino indar handiagoa hartu zuen esaldi batek, kasu gehienetan, posible zelako: seme-alabek izan dezatela nik izan ez nuena.

Hain zuzen ere, garai hartan ezarri zen ofizialki ludopatia diagnostiko gisa; zehazkiago, 1980an onetsi zen eta Buru-nahasmenduen DSM Eskuliburu Diagnostiko eta Estatistikoan sartu zen 1983an.

Ludopatia katalogatu berria bazen ere, betidanik izan da arazoa. Garai hartan hasi ziren txanpon makinak erruz instalatzen.

90eko hamarkadan, “ongizatearen eredu” deritzona finkatzen joan zen. Horren ondorioz, kreditu gehiago behar izan ziren eta familien zorpetze maila igo egin zen. Indibidualismorako joera ere izan zen.

Hamarkada hartan, arrakasta ekonomikoaren goraipamenarekin erlazionatutako bizimoduak gailentzen hasi ziren, klase sozialari jaramonik egin. Janzkera zaintzen zen, autoak, kontsumo-produktuetan gastatzen zena… Eta garai hartako ikurretako bat "diseinuko" droga izen desegokia duten substantzien erabilera izan zen (MDMA, MDA…). Gutxika-gutxika, kokainak ordeztu ditu arrakastaren erakusgarri gisa.

ºDrogei dagokienez, prebentzio- eta terapia-programak finkatu eta egonkortu ziren, metadona programak Espainia osoan zehar hedatuta. Administrazio publiko desberdinek (Estatuak, erkidegoek, aldundiek eta udalek) horretarako bideratzen duten diru kopuruak goraka egin du harrezkero.

Droga-menpekotasunen planak hiru urteka lantzen hasi zen Eusko Jaurlaritza, esku-hartzeak hiru urteko peetan antolatzen. 2004an, bost urtera luzatu zen planen indarraldia.

1998an, droga menpekotasunei buruzko Lege berria (18/98 Legea) onartu zen, aurrekoa birformulatuta.

2000n, Internet sartu zen gure bizitzetan. Joan den hamarkadan, telefono mugikorra eskuratzeko nahia piztu zitzaigun. Teknologia berriak dira hamarkada horretako askapen-balbula; Sarean egotea da garrantzitsuena.


Mende honen hasieran, teknologia berrien abusu kasuak eta Interneterako adikzioa antzematen hasi ziren. Kudeatzeko zailak diren arazoak sortu dira sare sozialen bidez datuak jakinaraztearen eta bizitza pribatu publiko egitearen ondorioz, are zailago agertzen direnak Interneten traszendentziari eta konplexutasunari erreparatzen diogunean. Bigarren hamarkada honetan, Internet ongi erabiltzeko sentsibilizazio, informazio eta hezkuntza lanak izan dira prebentzioaren ardatza, batez ere, sare sozialen inguruan.

XXI. mendeko lehen hamarkadan, sekula baino kokaina gehiago kontsumitu da Espainian, Historiako kantitaterik handiena. Inhibizioak askatzeko, nekeak arintzeko eta asegabetasunaren aurka egiteko erabiltzen da kokaina. Cannabisa kontsumo pertsonalerako landatzen eta hazten ere hasi zen jendea. Laudioko kasuan, nork bere cannabisa hazteko joeraz gain, nork bere garagardoa ekoizteko joera ere ikusi da. Udalerrian, produktu naturalek garrantzia dute.

Gaur egun, arazoei ihes egiteko bide gisa ikusten da substantziak kontsumitzea. Hortaz, bizi dugun krisi egoeran, espero izateakoa da kontsumoak gora egitea. Horiek horrela, esan liteke horrelako zailtasunak dituzten pertsonen kopuruak gora egingo duela, baina beste hainbat faktore ere kontuan hartu behar dira, euren eragina dutelako. Laudion, psikofarmakoen kontsumoak gora egin duela antzeman da, bereziki emakumeen artean; hori azaltzeko arrazoi bat izan liteke udalerriak bizi duen lan eta ekonomia krisi larria.

2000tik 2010era doan hamarkadan, hutsalkeriatzat jo izan da mugekin zerikusia duen gauza oro, baita jarrera zaharkitutzat ere. Mugen kontzeptuari berriro heltzea ekarri du krisi ekonomikoak. Dagoeneko, ezin da nahi beste gastatu edo kontsumitu, lehentasunak ezarri beharra dago.

Zenbait adituren ustez, sare sozialekin izango dute zerikusia azken hamarkada honetako (2010-2020) adikzio arazoek. Ziur aski, adin txikikoekin prebentzio lanetan jarraitzea izango da hamarkadako gakoetako bat, adikzio arazoak dituzten eta laguntza espezializatua benetan behar duten pertsonei laguntzearekin batera.


2.1.- UDAL ARLOAREN BILAKAERA: Droga-menpekotasunen Prebentziorako Udal

Bulego Teknikotik Komunitate-osasunaren Arlora: Adikzioen Prebentziorako

Zerbitzua:

80ko hamarkadan, hainbat drogaren kontsumoak zigortu zuen udalerria eta

hainbat gazte zendu ziren. Heroinak eragindako triskantzak.

Geroz eta adin txikiagoarekin hasten da kontsumoa (alkohola eta droga

bigunak, haxixa, kifia eta marihuana).

Hainbat ikastetxetako gurasoek droga-menpekotasunen aurkako zerbitzua

eratzeko talde eragilea sortu zuten (IGELA), unean-unean antzematen ziren

beharrei erantzuteko.

1993an, Droga-menpekotasunak Prebenitzeko Bulegoa sortu eta Gizarte-

ongizate, Kultura eta Kirolen Udal Institutuaren barruan sartu zen. Udal

Psikopedagogia Kabinetean eta Pedagogia Aholkutegian jardutetik, Droga-

menpekotasunak prebenitzeko teknikari izatera igaro zen Pepe Domínguez.

2014ra arte indarrean egon den Droga-menpekotasunen aurkako Plana

lanerako esparru-dokumentu eta jarduteko ideario gisa pentsatu zen.

Jardunean ibilitako bi hamarkadotan, hainbat prebentzio programa diseinatu

eta aplikatu dira ikastetxeetan eta esku hartze horiek Heziketa Ziklo

gehienetara zabaldu dira.

Gainera, komunitatean ere presente izan da informazio-, prestakuntza- eta

dibulgazio-lanen bidez, esaterako, Osasunfesta jaialdiaren bidez. Ekimen horri

esker, ikastetxe guztiak inplikatu izan dira udal eszenatokietan jarduera ludiko

eta prebentiboak bideratzeko. Horrez gain, mintzaldiak eman dira,

prestakuntza-ekintzak antolatu eta prebentzioarekin nahiz esku-hartze

terapeutikoekin erlazionatutako tailerrak egin dira.


Eragina nabarmena izan da gazte nahiz helduen kasuen arretari dagokionez,

gurasoak kezkatuta baitaude substantzien kontsumoaren ondorioekin. Kasuok

hartatuta, erantzun eta esku-hartze espezifikoak bideratu dira hala

planteatutako kasuetan.

2014an, jarraipena eman zitzaion lan handi eta emankor horri Adikzioen

Prebentziorako Tokiko Plan berria prestatuta. Legezko arau-esparru berrietara

eta prebentzioaren arloko azken joeretara egokitu da azken Plan hau,

guztiontzat interes handikoa den Arlo hau berritzen eta hobetzen jarraitzeko

asmo irmoarekin.


3.- DROGA-KONTSUMOAREN ETA SUBSTANTZIARIK GABEKO ADIKZIOEN INGURUKO

DATUAK.

TABAKOA. Eguneko tabako kontsumoa 15 eta 64 urte bitarteko biztanleen artean.

*EUROPA

(2012)

*ESPAINIA

(2011)

**EAE (2012)

Duela gutxi

kontsumitu dutenak

Gizonak % 41,87 % 41,4 % 33,3

Emakumeak % 27,08 % 33,7 % 29,1

Batez bestekoa % 34,22 % 37,6(%30,4 2012an) % 31,2(%32,5 2011n)

Gehien kontsumitzen duen estatua: Bulgaria % 47,2 (G: % 54,2, E: % 40) Gutxien kontsumitzen duen estatua: Italia % 23,5 (G: % 27,5, E: % 20,2) EAEn kontsumitzen hasten den adina: 17 urte. *Drogen eta toxikomanien Europako behatokia. http://www.emcdda.europa.eu/ **Euskadi eta Drogak 2008 eta 2012.

ALKOHOLA.Azken 30 egunetako alkohol kontsumoa 15 eta 64 urte bitarteko pertsonen artean.

*EUROPA

(2012)

*ESPAINIA

(2011)

**EAE (2012)

Duela gutxi

kontsumitu dutenak

Gizonak % 82,3 % 83,2 % 80.6

Emakumeak % 70,53 % 69,9 % 66.4

Batez bestekoa % 76,10 % 76,6 % 73,5

Gehien kontsumitzen duen estatua: Norvegia % 89,3 (G: % 91,1, E: %87,4) Gutxien kontsumitzen duen estatua: Turkia % 14,3 (G: % 21,5, E: % 6,8) EAEn kontsumitzen hasten den adina: 17 urte. *Drogen eta toxikomanien Europako behatokia. http://www.emcdda.europa.eu/ **Euskadi eta Drogak 2008 eta 2012.

CANNABISA. Azken 30 egunetako cannabis kontsumoa 15 eta 64 urte bitarteko pertsonen artean.

*EUROPA (2012)

*ESPAINIA (2011)

**EAE (2012) Duela gutxi

kontsumitu dutenak

Gizonak % 3,3 % 10,2 % 8.8

Emakumeak % 1,1 % 3,8 % 3.7

http://www.emcdda.europa.eu/



Batez bestekoa % 2,14 % 7 % 6.25

Gehien kontsumitzen duen estatua: España % 7 (G: % 10,2, E: % 3,8) Gutxien kontsumitzen duen estatua: Rumania % 0,1 EAEn kontsumitzen hasten den adina: 18 urte. *Drogen eta toxikomanien Europako behatokia. http://www.emcdda.europa.eu/ **Euskadi eta Drogak 2008 eta 2012.

KOKAINA. Azken 30 egunetako kokaina kontsumoa 15 eta 64 urte bitarteko pertsonen

artean.

*EUROPA (2012)

*ESPAINIA (2011)

**EAE (2012)

Gizonak % 0,33 % 1,8 % 1,9

Emakumeak % 0,12 % 0,5 % 0,3

Batez

bestekoa

% 0,22 % 1,2 % 1,1

Gehien kontsumitzen duen estatua: España % 1,1 (G: % 1,8, E: % 0,5) Gutxien kontsumitzen duen estatua: Finlandia, Grezia, Lituania, Errumania. EAEn kontsumitzen hasten den adina: 21 urte.

*Drogen eta toxikomanien Europako behatokia. http://www.emcdda.europa.eu/ **Euskadi eta Drogak 2008 eta 2012.

INTERNETEN ETA SARE SOZIALEN ERABILPENA. Interneten eta sare sozialen erabilpena 15

eta 74 urte bitarteko pertsonen artean.

INTERNETEN ERABILPENA

SARE SOZIALEN ERABILPENA (guztirako internauta kopuruaren gaineko ehunekoa)

*Europa % 72 % 40

*Espainia % 68 % 66

**EAE % 72 % 70

EAE

15 eta 29 urte bitartean.

% 98

% 83 % 88 neskak % 79 mutilak

*Social, Digital and Mobile in Europe in 2014 txostena ** Gazteriaren behatokia (Euskal gazteria 2012)




AUSAZKO JOKOAK ETA APUSTUAK

Espainian, 2.716,17 milioi euro jokatu ziren Internet bidez eta zenbateko hori ia bikoiztu egin zen 2013an, urte hartan 5.600,44 milioi euro jokatu baitziren. Datu horiek aintzat hartuta, Estatuko pertsona bakoitzak 146,45 euro jokatzen ditu urtean, batez beste. (Jokoa Arautzeko Zuzendaritza Nagusiaren 2013ko memoriatik ateratako datuak)

Euskal Autonomia Erkidegoan ere gorakada ikusgarria izan du Internet bidezko jokoak. Esaterako, 2014ko bigarren hiruhilekoan, 8,34 milioi apustu zenbatu dira, erregistratutako dirutan adierazita: 70 milioi euro.

Zaila da zenbatestea EAEko biztanle gazteen zer proportziok egiten duen apustu, Interneteko apustu etxe askok ez dutelako erabiltzailearen adina egiaztatzen, ezta erregistratzen ere.

Hala ere, antzeman egin da Internet bidezko jokoaren, kirol apustuen eta Internet bidezko erosketa konpultsiboen menpekotasunekiko tratamendu-eskaerek gora egin dutela, bai ospitaleratzea eskatzen dutenak, baita ospitaleratu beharrik gabekoak ere.

Ausazko jokoetan aritzeko bide desberdinen erabilpena eta azken urtean jokoren batean jokatu duten pertsonen ehunekoa.

Biztanleriaren % Azken urtean parte hartu duten pertsonen %

Kirol apustuak

egiteko lokalak

% 17.5 % 31.3

Joko-aretoak % 2.3 % 4.2

*Euskadi eta Drogak 2008 eta 2012.


4.- LAUDIOKO ESKOLA-IKASLEEN (12 eta 20 urte bitartekoen) DROGA KONTSUMOEI ETA SUBSTANTZIARIK GABEKO BESTE ADIKZIOEI BURUZKO DATUAK

Jarraian azalduko diren datuak 2013-2014 ikasturtean udalerriko eskola-ikasleei egindako inkesten bidez jaso dira. 12 eta 16 urte bitarteko 560 ikasle izan zituen laginak eta 17 eta 20 urte bitarteko 64 ikasle.

Laudioko emaitzak EAEko eskola-ikasleen artean egindako Drogak eta Eskola VIII ikerketakoekin alderatu ahal izateko, bi adin tartetan banakatu dugu informazioa.

DROGA KONTSUMOA LAUDIOKO ESKOLA-IKASLEEN ARTEAN (13-18 URTE)

TABAKOA

PROBATZEA OHIKO KONTSUMOA

12-16 urte 188 % 33,5 45 % 8,03 *% 16,5

17-20 urte 45

% 70,3

32 % 50

12-16 urte. Sasoia erakundeak DBKko 1., 2., 3. eta 4. mailako ikasleen artean 2013-2014 ikasturtean jasotako datuak.

17-20 urte. Etorkintza Fundazioak Batxilergoko 1. eta 2. mailako ikasleen artean 2014an jasotako datuak.

*EAEko eskola ikasleei (12-16 urte) 2012an egindako "Drogak eta Eskola VIII" ikerketaren datuen arabera. Eusko Jaurlaritza.

ALKOHOLA

PROBATZEA KONTSUMOA AZKEN HILEAN

12-16 urte 377 % 67,3 51 % 9,1 *% 32,8

17-20 urte 61 % 93,8 35 % 54





CANNABISA


12-16 urte 187 % 33,3 14 % 2,5 *% 15,3

17-20 urte 30 % 46,8 25 % 39




KOKAINA


12-16 urte 11 % 1,9 0 % 0 *% 1,3

17-20 urte 0 % 1,5 0 % 0




SPEEDA

PROBATZEA OHIKO KONTSUMOA

12-16 urte 15 % 2,6 1 % 0,1 *% 1,7

17-20 urte 2 % 3,1 1 % 1,5





SARE SOZIALAK

EGUNEROKO ERABILPENA

12-16 urte 332 % 59,2 *% 65,4

17-20 urte 64 % 100




KIROL APUSTUAK

NOIZBEHINKA/NOIZBAIT

12-16 urte 81 % 14.4 *% 11.5

17-20 urte 19 % 29,6





5.- ERREALITATEAREN DIAGNOSTIKOAREN ONDORIOAK

Laudioko biztanleek adikzioen inguruan duten pertzepzioa, iritzia eta informazioa jasotzea da errealitatearen diagnostikoaren helburua, ondoren, bigarren fase batean, udalerrian bideratu beharreko ekintzei buruzko erabakiak hartu ahal izateko.

Horretarako, komunitatearen parte-hartzea sustatu eta dinamizatu egin da, biztanleria segmentu desberdinen ordezkaritasunari bereziki erreparatuta. Udalerriko 12 eta 20 urte bitarteko ikasleei 624 inkesta egin zaizkie, esparruka (komunitatea, hezkuntza, gizarte-osasuna, politika, gazteria eta lana) antolatutako 6 eztabaida talde osatu dira eta 10 elkarrizketa egin zaizkie beste hainbeste “salbuespen-lekukori” (udalerriari buruz eman dezaketen informazioarengatik hautatutako 10 pertsona). Udalerriko 60 pertsonak eta 49 erakundek hartu dute parte prozesuan.

Ondorioen atal honetan jaso eta garatu dira eztabaida taldeetan eta elkarrizketetan agertutako alderdi garrantzitsuenak. Bi formatuetan, multzo tematiko hauekin erlazionatutako informazioa jaso da:

1. Komunitateak adikzioen inguruan duen pertzepzioa eta iritzia ezagutzea, adikzioak zentzurik zabalenean ulertuta, hau da, droga-menpekotasunak zein substantziarik gabeko adikzioak (ausazko jokoak, apustuak, tekonologien erabilpena…) barne hartuta.

2. Udalerriko adikzioen nondik norakoak kontrastatzea herritarren ikuspuntutik.

Multzo honetan jorratuko dira, besteak beste, nork kontsumitzen duen, non, herritarrak gehien kezkatzen dituzten alderdiak eta motibazioak. Laudion adikzioak zertan diren aztertu da eta eskualdeko beste udalerri batzuekin nahiz garai bateko egoerarekin alderatu da.

3. Udaleko Adikzioen Arloaren balorazioa eta ikusgaitasuna aztertzea, baita Arloak kudeatzen dituen programa eta proiektuena ere. Multzo honetan jorratuko da komunitateak Adikzioen Arloaz eta, oro har, Arloak kudeatzen dituen egitasmoez duen ezagutza maila eta balorazioa.

4. Ekarpenak, iradokizunak eta hobekuntzak jasotzea, horiek baloratu eta, egokitzat jotzen bada, Adikzioen Udal Planean jasotzeko.

Lehenago aipatutako lau multzo tematikoen arabera antolatu dira ondorio orokorrak.


5.1.- Komunitateak adkzioen inguruan duen iritzia eta pertzepzioa: ondorio orokorrak.

Udalerrian adikzioen inguruan dauden iritziak eta sentsibilitateak jasotzea eta aztertzea funtsezkoa da komunitateak gaiaren inguruan duen kontzeptualizazioaren berri izateko eta errealitatera egokitutako esku-hartze koherente eta zentzudunak egin ahal izateko.

Herritarrek askotariko iritzi, pertzepzio eta sentsibilitateak dituzte gaiaren inguruan, baina badira jarraian azalduko ditugun garen alderdi komun hauek ere:

1. Adikzioen kontzeptualizazioa komunitatean:

Multzo honetan jasotako alderdien artetik nabarmentzekoa da biztanleek kontsumoa/erabilpena, abusua eta adikzioa desberdintzeko beharra ikusten dutela. Adikzio hitza aipatzean, pertzepzio orokorra da gaixotasun batez ari garela, askatasuna murrizten duela eta sufrimendua eragiten diola norberari, familiari nahiz gertukoei. Kontsumoarekin edo erabilpenarekin hasten den prozesu baten azken fasetzat hartzen da adikzioa, baina ez da uste erabilpenak nahitaez adikzioa dakarrenik.

Gizartean orokortuta eta normalizatuta daude alkohola, tabakoa edota cannabisa kontsumitzea nahiz sare sozialak erabiltzea eta, printzipioz, ez dute zertan arazoak sortu. Beraz, adikzioei dagokienez, kontsumoaren eta adikzioaren arteko mugak ezarri behar dira eta prozesuaren faseak nahiz horietako bakoitza azaltzeko elementuak aztertu behar dira.

2. Adkzioen fenomenoaren interpretazioa:

Eztabaida taldeetan, menpekotasun bat garatzea bultzatzen duten elementu eta faktoreak azaldu dira, baita menpekotasuna garatzea eragozten dutenak ere. Bestela esanda; kontsumituta ere, pertsona batzuek menpekotasuna zergatik garatzen duten eta beste batzuek zergatik ez duten garatzen ezatabaidatu da. Udalerriari dagozkion zenbait elementu aipatu dira, baita, udal errealitateaz gaindikoak izan arren, bertoko herritarrengan eragin zuzena duten elementuak ere. Honi dagokionez, droga-menpekotasunen fenomenoa interpretatzeko eredu bat adostuz joan dira aspalditik hona eta, ñabardurak ñabardura, substantziarik gabeko adikzioei ere aplika dakieke.

Esparru honetako profesionalek ondoriook eratorri dituzte:

Adikzioak fenomeno konplexua dira oso eta fenomenoa azaldu ahal izateko, hainbat arrisku- eta babes-faktore hartu behar dira kontuan, izaera pertsonalekoak (autoestimua, emozioen kudeaketa…) nahiz mikrosozialak (familia, adiskideak, eskola-ingurunea…). Arrisku- eta babes-faktoreak elkarrekiko harremana dute eta ondorio desberdinak eragiten dituzte pertsonengan.

Fenomeno dinamikoa da, etengabe gertatzen diren aldaketen menpekoa delako. Une historiko desberdinek adikzioen inguruko mugarri desberdinak


ezarri dituzte unean uneko elementu soziokultural, ekonomiko eta politikoekin konbinatuta. 70ko hamarkadako droga-kontsumoek eta gaur egungo gizartean ematen direnek ez dute azalpen bera, ezta faktore berak ere.

Menpekotasuna hainbat fase dituen prozesutzat hartzen da (iniziazioa edo esperimentazioa, erabilpen problematikoa edo abusua eta adikzioa). Elkarrekin erlazionatutako hainbat faktore makrosozial, mikrogrupal eta pertsonal ditu.

3. Neurrizko erabilpen/kontsumo fasea eta eragina duten faktore soziokulturalak:

Diagnostiko-prozesuan parte hartu dutenen ustez, Laudioko herritar gehienak neurrizko kontsumoaren fasean daude, baina arrisku-fasean egon daitezkeen pertsonak eta adikzio arazo espezifikoak dituzten pertsonak zehatzak ere antzeman dira. Neurrizko kontsumoaren fase honetan, badira drogak kontsumitzearekin eta teknologiak erabiltzearekin erlazionatutako zenbait praktika bultzatzen eta azaltzen dituzten faktore soziokultural eta mikrosozialak.

Droga bat kontsumitzeko, ausazko jokoetan jokatzeko, apustu egiteko nahiz Internet bidez erosketak egiteko erabakiek behar fisiologiko eta psikologiko-afektiboak asetzeaz gain, behar edo baldintza sozial baten ondorio ere badira; komunitatearen onespena bilatzen da jokabide jakin batzuekin. Bestela esanda; gizarteak onesten eta sustatzen duena egiten dugu.

Gizartean onetsitako gauzak dira kontsumoa oro har eta, bereziki, drogak eta teknologia kontsumitzea eta, horren ondorioz, erraz eskuratzen, hedatzen eta normalizatzen dira praktika horiek. Gainera, eduki sozial sinboliko ugari daude, esaterako, ospakizunak alkoholaz laguntzea, lagunekin geratzeko WhatsApp erabiltzea edo Gabonetako erosketak Internet bidez egitea.

Jasotako pertzepzioaren arabera, komunitateak normalizatu, hedatu, onartu eta sustatutako praktika da Laudion drogak kontsumitzea, batez ere, alkohola, tabakoa eta cannabisa.

Ildo horretatik, udalerrian ematen den erabilpen/kontsumo egoera definitu edo azaltzeko faktoreak eta elementuak aztertuko ditugu, baita kontuan hartu beharreko beste zenbait faktore ere, adibidez, komunitateko arrisku- nahiz babes-faktoreak.


4. Dimentsio sozioekonomikoa eta industriala. Herritarrengan izandako eragina:

Azken urteotan udalerriko industria- eta enpresa-ehunean geratzen ari diren aldaketak askotariko eraginak izaten ari dira komunitatearengan. Alde batetik, udalerriko enpresa kopuruak behera egin du, lanpostu gutxiago dago eta lan-eskubideek nahiz –baldintzek ere atzera egin dute. Horren ondorioz, aldaketa ekonomiko eta emozional esanguratsuak gertatu dira familiengan eta horrek eragin txarra izan du kontsumoan nahiz komunitatearen harremanetan. Adierazitako pertzepzioaren arabera, Laudioko gizartean eta lan-munduan gertatzen ari diren aldaketek gogogabetasun sentsazioa ekarri dute, lozorrotzea, herritarrek itxaropenik eta ilusiorik ez izatea eta, belaunaldi berriak horretaz jabetu direnez, kezkak sortu dira batu litezkeen baldintza gaiztoei erreparatuta.

Gainera, udalerrian josiz joan diren aisialdi ereduak eta komunitate harremanen ereduak oinarri gisa ostalaritza eta alkohola dutelako pertzepzioa ere badago. Taberna kopuru handia ei dago, ez ei da bestelako merkataritza-ekimenik sustatzen eta alkoholaren inguruan antolatzen omen dira harreman sozialak. Kezkak eragiten ditu horrek, batez ere, adingabeei transmititzen zaizkien balore, sozializazio forma eta eredu kulturalengatik.

5. Komunitatearen parte-hartzea:

Udalerriko adiskide taldeen harreman- eta gozatze-moduak aldatu egin direla ikusi da. Harremanak espazio publikoetan (plazetan, parkeetan…) nahiz pribatuetan (tabernetan, lonja edo etxabeetan…) izatetik eta komunitatearen parte-hartze handia izatetik, parte hartze publiko urriko eredu pribatuago batera igaro gara. Komunitate-sentimendua eskasa dela ere adierazi da. Balore indibidualistak komunitate-baloreei gailentzen zaizkie eta udalerriko elkarte-ehuneko parte-hartzean islatzen da hori.

6. Lonja edo etxabeen fenomenoa:

Etxabe edo lonjen fenomenoak garrantzia du Laudion, asko daudelako eta komunitatean kontuan hartzeko moduko kezka maila eragiten dutelako. Hala eta guztiz ere, ez dago adostasunik fenomenoaren interpretazioari eta hartu beharreko neurriei dagokienez. Fenomenoa ulertzeko eta tratatzeko bi modu aipa daitezke, gutxienez:

Alde batetik, badira etxabeetan gerta daitekeenaren inguruko kezkak dituzten biztanleak; osasungarritasuna, bizikidetza auzokoekin, drogen kontsumoa, arriskuak eta helduek espazio horietan kontrolik ez izatea…


Bestetik, badira praktika positibotzat hartzen dutenak ere, autogestioa eta heltze-garapena bultzatzen duelako, erabakiak adostasunez hartzeko, konpromisoak hartzeko eta funtzionatzeko arauak nahiz mugak ezartzeko beharra baitakar, besteak beste.

Udalerriko adikzioen errealitatearen diagnostikoak ez du helburutzat lonjen diagnostikoa egitea, baina prozesuaren hainbat unetan agertu da gaia. Etxabeen fenomenoa eta ikuspegi desberdinetatik heltzeko aukera Udalak hausnartu eta tratatu beharreko gaia da.

7. Balore sozialak eta familia- nahiz hezkuntza-ereduak: adingabeengan duten eragina kolektibo ahul diren heinean.

Prozesu osoan bereziki kontuan hartu ditugu adingabeak kolektibo ahul gisa eta eredu ekonomikoak, soziokulturalak, familia-ereduak nahiz hezkuntza-ereduak arrisku-faktore gisa.

Balore sozialak versus aukerak

Kontsumo-gizarte batean bizi gara eta transmititzen ari garen baloreek arrakasta ekonomikoan nahiz ondasun materialen jabetzan dute oinarria.

Guztiok ditugu arrakastaren inguruko antzeko ideiak, hedabideetan ere modu beretsuetan helarazten zaizkigulako. Hala ere, guztiok ez ditugu arrakasta lortzeko aukera berak eta horrek eragin handia du gazteengan. Gazteek ez dute aukera izateko benetako baliabiderik. Oso handia da iragarkietan ikusten diren alegiazko helburuen eta errealitatearen arteko aldea.

Desberdinkeria sozialek, ekonomikoek eta hezkuntzazkoek pertsonak nahiz komunitateak gaixotzeko aukerak ugaritzen dituzte. Horrexegatik dute administrazio publikoek berdintasunez eraikitako komunitate bidezkoagoak sustatzeko ardura.


8. Familia eredua:

Familia gizartearen isla da, elementu makrosozialen eraginpean dagoelako. Etengabe aldatzen ari dira familia eratzeko moduak, familiako kideen artean harremanak ezartzeko moduak, seme-alaben hezkuntza eta seme-alabak gizarteratzeko erak. Familien eraldaketak eraldaketa, eragile unibertsal, oinarrizko eta erabakiorrena da oraindik adingabeen nortasuna osatzeari dagokionez.

Gurasoak dira oraindik seme-alabak gizarteratzeko erreferentzia-iturri nagusia sinesmenak, baloreak, arauak, jarrerak eta jokabideak transmititzen baitizkiete.

Dena den, zenbait zailtasun dituzte familiek seme-alaben hezkuntzari dagokionez: Besteak beste, alderdi hauek azpimarra genitzake:

Lehia-baloreak eta lankidetza-baloreak.

Teknologiak familiaren bizitzan sartzea eta horrek familia barruko komunikazioan eta bizikidetzan duen eragina.

Familia bizitza eta lana uztartzeko zailtasunak. Seme-alabekin ematen den denboraren kantitatea eta kalitatea.

Arauak eta mugak ezartzeko zailtasunak.

Drogen kontsumoaren eta bestelako arrisku-jokabideen aurrean aplikatzeko gurasotasun-ereduak.

Hezkuntzaren ardura ikastetxeari edo beste senitartekoei lagatzea.

Inplikazio eskasa seme-alaben hezkuntzan.

Diagnostikoan parte hartu dutenen ustez, esku hartzeko lehentasunezko kolektiboak dira adingabeak eta familiak, gizarteratzeari dagokionez duten paper garrantzitsua dela-eta.


9. Eskola-eredua

Hezkuntza formala ere baloratu da prozesuan, eragile gizarteratzaile eta prebentzio-eragile gisa duen garrantziarengatik. Prebentzio-politikak garatzeko funtsezko esparru gisa jo ohi da ikastetxea. Ume eta nerabe guztiekin adin goiztiarretan esku hartzeko aukera ematen du, aldaketa ugari geratzen diren eta heltze-prozesuan garrantzi handia duten adinetan. Sasoi horretan hartzen ditugun jokabide-ohitura eta –ereduetan eragin dezakegu. Gainera, familia eta komunitatea elkartzen diren tokia denez, ezin egokiagoa da.

Hala ere, badira adikzioekin estuki lotuta dauden zenbait eskola-faktore (eskola-porrota, absentismoa, interes falta, axolagabetasun emozionala, ikastetxe barruko gatazakak…). Alderdi horiek ezin dira kausa eta ondoriotzat hartu; beste arrisku-faktore batzuekin eralzionatu beharra dago.

Hezkuntza sistema formalean ere badira adingabeen hezkuntzan eragina duten zailtasunak.

Ikastetxearen, familiaren eta komunitatearen arteko harreman falta eta helburu komunik eza.

Irakasleen ahalduntze falta.

Lehia-baloreetan oinarritutako sistema, lankidetza-baloreen kaltetan.

Egoerarik ahulenean dauden adingabeek ez dute behar bezalako harrera izaten.

Prebentzioari dagokionez eskola-inguruneak duen garrantzia ia zalantzan jartzen ez den arren, bada hezkuntzaren eta prebentzioaren arloan ikastetxeei ardura handiegiak ematen zaizkiela dion aditurik ere.

10. Komunitatea eta udal zerbitzuak.

"Jende guztiak elkar ezagutzen duen herri txiki" gisa definitzen du Laudiok bere burua. Gainera "arazoak ezkutatzeko joera dago". Pertzepzio horren ondorioz, zailtasun handia dago egoera eta kolektibo ahulak detektatzeko eta udal zerbitzuetatik esku hartzeko. Herritarrak mesfidati agertzen dira euren anonimotasunaren babesari dagokionez eta horregatik ez dituzte udal zerbitzuak erabiltzen. Arrazoi berberarengatik ez dira antzematen kasuak lehen mailako osasun zentroan, horrexegatik iristen dira hain kasu gutxi udalerriko osasun mentaleko zerbitzuetara eta horrexegatik detektatzen eta hartzen dira kasurik larrienak Udalaren Gizarte Zerbitzuetan.


a. Udal zerbitzuak ez ezagutzea

Bestalde, ez dira ezagutzen adikzio arazoak izatekotan erabil daitezkeen udal zerbitzuak eta eman behar diren pausoak. Ikusi ahal izan denez, udalerriko aisialdi-zerbitzuak eta baliabideak ere ez dira ezagutzen. Horren adibide da zinema. Jasotako pertzepzioaren arabera, gainera, baliabide gutxi dago eta daudenak eguneratu beharra dago. Hori da Gaztelekuaren kasua, esaterako.

b. Udal zerbitzu soziosanitarioen arteko koordinazio eta ezagutza falta:

Udalerriko zerbitzu eta profesional soziosanitarioen arteko koordinazio eta ezagutza falta antzeman dugu. Osasunaren arloko profesionalek eta gizarte-lanaren esparrukoek esanbidez eskatu dute beste zerbitzuak ezagutzea, elkarrekin koordinatzea eta elkarren arteko sinergiak ezartzea, kasu guztiak detektatzeko, bidean bat ere ez galtzeko eta den-denak behar bezala tratatzeko.

c. Iniziazio fasean edo neurrizko kontsumoaren fasean aplikatzeko prebentzio-estrategiak:

Lehenago adierazitakoagatik, babes-faktoreak indartzea da neurrizko kontsumoaren fase honetan aplikatu beharreko prebentzio-estrategien helburua eta, horretarako, biztanleriari oro har eta, printzipioz behintzat, arriskurik izan beharko ez luketen kolektiboei informazioa eta sentsibilizazioa eman behar zaie, hainbat gaitasun garatzeaz gain.

Droga-menpekotasunen Udal Arloak bideratutako egitasmoak aztertuta ikusi da ahalegin handia egin dela arriskua detektatuta ez duten adingabeentzako eta euren familientzako egitasmo nahiz programetan, batez ere, ikastetxeetan eta prebentzio-estrategia orokorrak aplikatuta. Biztanleria osoak eta, bereziki, adingabeek bizitzan suertatuko zaizkien egoerak kudeatzeko eta eboluzionatzen jakiteko babes-faktoreak eta gaitasunak garatu behar dituztela ulertzen da.

d. Alkoholari buruzko hausnarketa Udalak sustatutako ekintzei dagokienez

Argi azpimarratu behar da parte hartzaileek adierazitako beharra: sakonki hausnartu beharra dago Udalak alkoholaren erabilerari dagokionez egiten duen kudeaketaz Udalak berak sustatutako ekintzetan. Udal Arlo desberdinek martxan jarritako ekintzetan kontraesanak daude alkoholaren presentziari, erabilerari eta prebentzio-xedeei dagokienez. Adibidez, garagardoaren jaia, herriko jaietako txoznak, alkoholaren eta adingabeen karpa.


5.2.- Adikzioek udalerrian duten egoeraren inguruko ondorio orokorrak:

Multzo tematiko honetan jaso dira, Laudioko biztanleek gehien kontsumitzen dituzten drogak, kontsumitzeko tokiak, antzemandako arrisku-egoerak, genero-ikuspegitik jorratutako droga-kontsumoa eta substantziarik gabeko adikzioen egoera (teknologia berriak eta apustuak inplikatzen dituzten ausazko jokoak).

Tabako kontsumoa:

Alkoholaren ondoren, tabakoa da Laudioko ikasleek gehien kontsumitzen duten substantzia. Inkesta egin duten 12 eta 16 bitarteko ikasleen % 64.5ak dio tabakoa probatu duela eta % 8.3ak egunero kontsumitzen du. Adinean zenbat eta gorago joan, orduan eta pertsona gehiagok esaten du tabakoa probatu dutela eta egunero erretzen dutela. Horrela bada, inkesta egin duten 16 eta 20 bitarteko ikasleen % 70.3ak dio tabakoa probatu duela eta % 50ak egunero kontsumitzen du.

Dena den, biztanleria osoa kontuan hartuta, tabako gutxiago kontsumitzen dela antzeman da, bereziki, gazteen kolektiboan. 42/2010 Legearekin lotu ohi da tabako kontsumoak behera egin duelako eta tabako kontsumoaren irudia negatibo bihurtu delako sentipena, hau da, ostalaritza establezimenduetan eta bestelako gizarte-, hezkuntza- eta osasun-zentroetan tabakoa kontsumitzea debekatzen duen Legearekin. Establezimendu batzuetan gauez ematen diren praktikak alde batera utzita, oro har, tabakoaren aurkako legea aintzat hartzen eta errespetatzen da.

Alkohol kontsumoa:

Laudioko ikasleek gehien kontsumitzen duten droga da. 12 eta 16 urte bitarteko biztanleen % 67.3ak alkohola probatu du. 17 eta 20 urte bitartekoen artean, % 93.8ak probatu du. Asteburuetan kontsumitu ohi da, batez ere, espazio pribatuetan (etxabe edo lonjetan), batez ere, edari distilatutak (vodka, likoreak, konbinatuak…) eta oso denbora laburrean.

Garai bateko jokamoldeekin alderatuta, aldaketak jazo dira alkohola kontsumitzeko moduari dagokionez. 70eko eta 80ko hamarkadetan, lanetik irtendakoan lagunartean gizarteratzeko eta atseden hartzeko modu bat zen "poteoaren" fenomenoa eta, batez ere, gizonek praktikatzen zuten, baina gaur egun kontsumo ereduak aldatu egin dira. Orain asteburuetan kontsumitu ohi da alkohola, baita Gabonetan, herriko jaietan eta antzeko ospakizunetan ere. Helduek erreserbako ardo ondua edan dezakete bazkari edo afari bereziren bat badute, baina gehien erabiltzen den edari hartzitua garagardoa da eta, askotan, edari distilatuekin batera edaten da, "kubata" edo "gin tonic" konbinatuekin batera.

Ez da alkohola kontsumitzen den espazio publikorik detektatu, herriko jaietan izan ezik. "Gaztetxeko parkea" garai batean alkohola kontsumitzeko, zehazkiago, "botiloia" edo "litroak" egiteko toki bazen ere, ez da hala gaur egun.


Lonja edo etxabe batzuetan pertsona helduak daudela eta batez ere alkohola kontsumitzen dela antzeman da. Etxabeen eta txokoen nahasketa direla esan genezake, espazio pribatuak, eta marka zehatz batzuetako edariz hornitzen dira ostalari profesionalen baldintza berberetan.

Cannabis kontsumoa:

12 eta 16 urte bitarteko ikasleen % 33.3ak dio cannabisa probatu duela, % 4.2ak kontsumitzeko ohitura duela eta % 2.6ak azken hilean probatu duela.

Cannabis kontsumoaren normalizazioaren eta hedapenaren inguruko kezka antzeman da, batez ere, udalerriko biztanle nerabe eta gazteen artean. Ikastolaren, institutuaren eta Lanbide Heziketako ikastetxearen inguruan kontsumitzen dela ikusi da, sartzeko orduan, atsedenaldian nahiz irtetzeko orduan.

Horrez gain, gazteek cannabisa zubiaren beste aldean ere kontsumitzen dutela detektatu da.

Gazteez eta nerabeez gain, 30 eta 40 urte bitarteko biztanleen artean ere hedatuta dago cannabis kontsumoa.

Bestalde, ez da droga kaltegarritzat hartzen eta ez da tabako kontsumoarekin lotzen. Honetan, bada paradoxa bat: tabakoaren pertzepzio negatibpoak gora egiten duen bitartean, cannabis kontsumoarena geroz eta positiboagoa da. Cannabisa erretzea eta tabakoa kontsumitzea estuki lotuta daude. Cannabisa ahotik har daiteke (janda, erreta edo inalatuta), baina haxixa edo marihuana tabakoarekin nahastuta kontsumitzen da gehienetan. Hortaz, cannabisa erretzeak tabakoaren osagaiak inalatzea dakar. Tabakoaren kasuan bezala, egunero kontsumitzen da cannabisa.

Prozesuan ikusten joan garenez, kezka sortzen du biztanle gazteek cannabisa kontsumitzeak eta, beraz, esku hartzeko estrategiak ezarri beharra dago.

Psikofarmakoen kontsumoa:

Kezka eragin du psikofarmakoen kontsumoaren gorakadak, batez ere, emakumeen kolektiboan izandako gorakadak. Fenomenoa gizarte osora estrapola genezake, izan ere, bezodiazepinak dira gehien preskribatzen diren botiketako batzuk. Zehazkiago, gehien kontsumitzen diren botiken hemeretzigarren postuan daude. Faktore hauekin lotu da psikofarmakoen kontsumoaren gorakada Laudion: emakumean lan munduan sartzea, familia bizitza eta lana uztartzeko zailtasunak eta udalerriak bizi duen egoera sozioekonomikoa eta lan-egoera.


Drogen inguruko ESTUDES 2009 Plan Nazionalaren kariaz substantzia psikoaktiboen kontsumoari buruz egindako ikerketaren arabera, alkohola eta psikofarmakoak dira emakumeek gehien kontsumitzen dituzten drogak. Psikofarmakoen kontsumoari dagokionez soilik gainditzen dituzte emakumeek gizonak. Emakumeen % 9,6ak erabiltzen du substantzia mota; gizonen kasuan, % 4,6ak.

Polikontsumoak:

Laudioko pertzepzio orokorraren arabera, mota guztietako drogak kontsumitzen dira udalerrian, ezaguna da hori eta hedatuta dago. Gehien kontsumitzen diren drogak tabakoa, alkohola eta cannabisa diren arren, nahiko erraz eskura daitezke bestelako droga ilegalak.

Polikontsumoak herriko jaietan eta gaueko aisialdiko establezimendu jakin batzuetan ematen dira; tabakoa, alkohola eta cannabisa bestelako droga ilegalekin batera kontsumitzen dira. (speeda, MDMA, kokaina…)

Nerabeen eta gazteen kolektiboek erabiltzen dituzten espazio pribatuak diren heinean, etxabe edo lonja jakin batzuetan ere antzeman da polikontsumoa, batez ere, tabakoarena, alkoholarena eta cannabisarena.

Kontsumoa eta generoa:

Udalerrian, drogen kontsumoari dagokionez genero-desberdintasunak daudela ikusi da. Kontsumo motak, efektuak, arriskuak eta kontsumoaren gizarte-pertzepzioak aldatzen egiten dira generoaren arabera. Emakumeek alkohol eta psikofarmako gehiago kontsumitzen dituzte gizonek baino eta tabakoaren kontsumoari dagokionez berdinduta daude. Drogen kontsumoari dagokionez, emakumeen belaunaldien arteko saltoa antzeman da. Emakume gazteen belaunaldiak gizon gazteen belaunaldiekin alderatuta, desberdinatsun txikiagoak daude droga motei eta kontsumitzeko moduari nahiz maiztasunari dagokienez. Orain arte gizonek erabili ohi zituzten drogen erabilera maskulinizatzeko joera dute emakume gazteek.

Drogak kontsumitzearen efektuei eta arriskuei dagokienez ere, sexuaren araberako desberdintasunak daude. Adibidez, emakumeek gizonezkoek baino tolerantzia txikiagoa dute alkoholarekiko.

Emakumeek drogak kontsumitzea negatiboagotzat eta arriskutsuagotzat jotzen da gizartean gizonek kontsumitzea baino. Osasun arloan ere antzeman da desberdintasun hori eta eragin zuzena du, arretan, tratamenduan eta botiken preskripzioan.

Horrez gain, komunitate-esparruetan eta gauez iraganean baino ahultasun sentsazio handiagoa antzeman da emakumeen artean.


Lan esparruko kontsumoak

Droga-kontsumoari eta lan-esparruari dagokionez ere, desberdintasun esanguratsuak daude iraganeko praktikekin alderatuta.

Garai batean, alkohol kontsumoa sustatzen zuten iniziazio erritualen bidez ospatzen zen laneratzea, baina gaur egun, desagertu egin da ohitura hura.

Lan-esparruan, drogak kontsumitzeko erak aldatu dira. Enpresen barruan ez da ikusten droga kontsumorik. Ikusi denez, lan-esparruan errespetatu egiten da tabakoaren aurkako legea. Enpresetatik kanpo erretzen da. Beste garai bateko praktikak dira lanera sartu aurretik "pattar-kafea" edo "koñak-anisa" hartzea, bazkaltzean ardoa eta kopa edatea eta laneguna bukatu ondoren "poteatzera" irtetzea eta, gaur egun irauten badute, oso talde txiki eta isolatuetan da.

Hala ere, cannabisaren efektuen pean dauden eta arrisku-pertzepzio oso baxua duten langileak antzeman dira. Ildo horretan, profesional-profil desberdinetara egokitutako sentsibilizazio-programak aplikatu behar dira, lanean cannabisaren efektuen pean egotearen arriskuen inguruan sentsibilizatzeko.

Zenbait kasutan, zaila izaten da langileen droga kontsumoak detektatzea eta jarduera profesionala bideratzean sor litezkeen arriskuak baloratzea.

Droga kontsumoak, adikzioak eta horien arriskuak lan-esparruan tratatzeko sentsibilizazio eta baliabide falta handia dago. Ez dago kontsumo problematikoa edota menpekotasuna duten langileei laguntzeko berariazko protokolorik. Kasuan detektatzen direnean, ezkutatzeko edo minimizatzeko joera dago, egoera eta langilea behar bezala tratatu gabe.

Lan aukeren faltak, gazteen langabeziak eta lan baldintzen prekarietateak eragindako ondoeza eta desilusioa antzeman da udalerrian. Laudion bereziki nabaritzen den arrisku faktorea da lan- eta etorkizun-itxaropenen falta.

Aurreko belaunaldiek lehen sektoretik industriara egindako aldaketak eta ahaleginek ez dituzte espero ziren emaitzak ekarri. Komunitatea ez da aukerak sortzen ari. Garai bateko paradigmek gaur egun balio ez dutelako sentsazioak eta aukeren pertzepzio faltak ziurgabetasuna eta itxaropen falta eragin dute biztanleriarengan.

Gainera, lana aurkitzen duten pertsonek baldintza prekarioak izaten dituzte, sarritan, gehiegizko erantzukizunekin.


Langileen osasun mentalerako arrisku nabarmena sortzen du halako erantzukizun kargak, are nabarmenagoa erantzukizunak hartzeko gaitasun pertsonalak falta direnean eta horrek, halaber, drogen abusua edota bestelako adikzioak eragin ditzakeen arrisku faktorea dakar.

Erakunde publikoek oso gutxi jorratu dute lan-esparrua droga-menpekotasunak prebenitzeko ikuspuntutik. Esparru horretan hausnarketa sakona egin beharra dago eta prebentzio-neurri sozioemozional orokorrak ezarri behar dira erakundeen laguntzarekin.

Ostalaritza lan-esparru gisa

Gaur egungo pertzepzioaren arabera, eraldaketa handiak jasan dituzte kontsumitzeko leku izan diren eta egun ere, hein handi batean, kontsumitzeko leku izaten jarraitzen duten tabernek azken urteotan, udalerriko ohituren eta bizimoduen aldaketen ondorioz. Garai batean baino bezero gutxiago dituztenez, jendea erakartzeko proposamenak egin behar izan dituzte, esaterako, "pintxopotea", eta Udalarekin lankidetza handiagoa izateko beharra ere badute.

Diagnostiko prozesuan parte hartu duten ostalariek babesgabe egotearen sentsazioa dute. Sarrera ukatzeko eskubideak duen hutsune baten ondorioz, zailtasunak dituzte droga menpekotasunak edo bestelako arrisku faktoreak dituzten bezeroekin sor daitezkeen egoerak bideratzeko. Jarduna arduraz bideratzen duten ostalariak babesteko lege espezifikorik ere ez dago.

Beste herrialde batzuetan, badaude droga-menpekotasunekin arazoak dituzten pertsonei alkohola saltzea eta hornitzea debekatzeko legeak. Bestalde, salmenta arduratsua egitean lortzen duten gizarte-babes urria nabarmendu dute.

Ostalariek estimatu egiten dute Udalak alor honetan emandako laguntza eta informazioa, babesatuta sentitzen dutelako euren burua eta eguneroko lanean erabiltzeko tresnak lortzen dituztelako.

Internet eta sare sozialak:

Teknologia kontsumoari eta, zehazki, sare sozialen erabilpenari dagokionez, esan beharra dago gazte nahiz helduen artean hedatutako praktika dela eta, kasu batzuetan, adikzio arazoak sortzeaz gain, jokabide arriskutsuak dakartzatela lotuta (nortasun-iruzurrak, sare bidezko jazarpena…). Udalerriko ikastetxeetan horrelako kasuak detektatu dira.

EAEko pertsona gazteen % 83 sare sozialetan ibiltzen da eta gehienek (% 52) profilak dituzte sare sozial batean baino gehiagotan.


Sare sozialetan mutilek baino gehiago parte hartzeko joera dute neskek; nesken % 88ak profila du sare sozial batean edo gehiagotan eta, mutilen kasuan, % 79ak.

Halaber, gazteenek (15 eta 19 urtekoek) erabiltzen dituzten sare sozialak gehien (% 92). Ehunekoak behera egiten du adinean gora egin ahala; 25 eta 29 urte bitartekoen % 77ak erabiltzen ditu.

Aitzitik, Laudioko ikasleengandik bildutako datuen arabera, 12 eta 16 urte bitarteko Laudioko ikasleen % 59,2ak erabiltzen ditu sare sozialak egunero eta 17 eta 20 urte bitartekoen kasuan, % 100ak.

Ausazko jokoak eta apustuak:

Gazteen kolektiboak geroz eta gehiago jokatzen du ausazko jokoetan eta geroz eta apustu gehiago egiten du, apustu egiteko makinak dituzten tabernetan (RETA, kirol joko eta apustuak…), ausazko jokoetarako lokaletan nahiz Interneten. Ohiko txanpon makinek jarraitzaile gehiago dituzte gizonezko helduen artean eta gazteek nahiago izaten dituzte kirol apustuak egiteko tabernetako makinak eta Internet bidezko jokoak eta apustuak. Internet bidez, 24 orduz jokatzeko aukera dago eta, gainera, nerabezaroak eta lehen gaztaroak berezko dituzten ezaugarri eta beharrekin lotzen diren mekanismo espezifikoak ditu joko modalitate horrek. Internet bidezko ausazko jokoen eta apustuen fenomenoak geroz eta pertsona gazteagoei eragiten dizkie ludopatia arazoak.

Laudioko ikasleen % 7.3ak egin du noizbait kirol apusturen bat. Ehunekoa handiagoa da 17 eta 20 urte bitarteko biztanleen artean (% 29,6).

Ziur aski, hamarkada honetan esku hartzeko lehenatsunezko esparru izango dira Interneten nahiz sare sozialen erabilerari lotutako arazoak.


5.3.- Droga-menpekotasunen eta Adikzioen Udal Arloaren inguruko ondorioak.

Oro har, Adikzioen Udal Arloaren eta bertatik kudeatzen diren programen inguruko ezagutza falta dagoela da pertzepzioa.

Gehien ezagutzen diren ekintzak programa edo ekintza hauekin dute zerikusia: osasunfesta, eskola-esparruko programak, tabakora desohitzeko ikastaroak, "testing-ak". Gainera, azken hamarkadetan Droga-menpekotasunen Arloko gidaritza hartu duen pertsona ere ezaguna da.

Arloari nahiz programei buruzko informazioa programetan parte hartuta edo ZUIN udal aldizkaria kontsultatuta lortu da.

ZUIN aldizkaria ezaguna eta oso estimatua da udal informazioa hedatzeko tresna gisa.

Adikzioen Arloak kudeatzen dituen programak ezagutzen dituzten pertsonek oso positiboki baloratu dituzte.

Herritarrek parte hartzeko prozesuen bidez, adikzioen zerbitzua komunitateari gerturatzeko beharra.


5.4.- Iradokizun, ekarpen eta hobekuntzen multzoari dagozkion ondorioak

Jarraian azalduko den taulan jaso dira diagnostiko prozesuan parte hartu duten pertsonen iradokizun, ekarpen eta hobekuntzak. Helburuen, ekintzen, esku hartzeko estrategien, kolektiboen eta esku hartzeko esparruen arabera hautatu dugu informazioa.

Zer egin?

Helburuak

Norekin?

Jasotzaileak

Nola egin?

Ekintzak, programak, esku hartzeko estrategiak

Non?

Esku hartzeko esparruak

Informazio argi eta objektiboa

Tresnak hornitzea

Arriskuak eta plazerak kudeatzea

Adingabeak programetako partaide bihurtzea

Emozioak kudeatzea

Elementu pertsonalak lantzea

Esku hartzeko lehentasunezko kolektiboak:

Umeak eta nerabeak

Tailerrak nerabeekin (drogak, teknologien eta sare sozialen erabilera egokia, nork bere burua ezagutzea).

Kontrol-estrategia polizialak.

Aisialdirako eta denbora librerako eskaintza zabaltzea. Dagoena ezagutaraztea. Eskaintza erakargarriagoak egitea. Gaztelekua eguneratzea. Polikiroldegia udan ere irekitzea.

Udal aisialdi-eremuak eta eremu ludikoak berrikustea. Bidegorriak egitea.

Adingabeek programetan parte hartzea lortzea.

Drogen arriskuak eta ondorioak jakinarazteko kanpainiak, baina ez "ez kontsumitu" leloarekin.

Gaitasun pertsonalak garatzea.

Informazioa garrantzitsua da, baina ez da nahikoa. Hezi beharra dago, mugak jarri eta lankidetza eragin behar da. Ume zoriontsuak egitea.

Ikastetxeak

Aisialdiaren eta kirolaren esparrua. Gaztelekua, kirol klubak.

Komunitatea

Familia

Lonja edo etxabeak


Zer egin?

Helburuak

Norekin?

Jasotzaileak

Nola egin?

Ekintzak, programak, esku hartzeko estrategiak

Non?

Esku hartzeko esparruak

Informatzea, sentsibilizatzea

Laguntzea

Kontzientziatzea

Tresnak eta ezagutzak hornitzea

Familia. AAdingabeen hezkuntzaren zutabea.

Guraso eskolak

Guraso nahiz seme-alaben proiektu bateratua

Ikastetxeak

Komunitatea

Psikofarmakoei buruz informatzea eta sentsibilizatzea

Emozioak kudeatzea

Laguntzea

Emakumeak Garatu gabe Komunitatea

Emakumeen elkartea

Ezagutzak eta esperientziak elkartrukatzea

Adingabeekin lan egiteko prebentzio-tresnak hornitzea

Egoera zailetan laguntzea eta aholku ematea

Erreferente positiboak sortzea adingabeentzat.

Aisialdiko nahiz kiroletako begiraleak

Prestakuntza-ikastaroak

Jardunaldiak

Kanpainak

Kirol klubak

Denbora librean adingabeekin diharduten elkarteak

Gaztelekua

Zer egin? Norekin? Nola egin? Non?


Helburuak Jasotzaileak Ekintzak, programak, esku hartzeko estrategiak Esku hartzeko esparruak

Droga kontsumo jakin batzuen arriskuen inguruan informatzea eta sentsibilizatzea

Bereziki azpimarratzea cannabis kontsumoa eta lan batzuetan eragin ditzakeen arriskuak

Langileak Prestakuntza-ikastaroak

Informazio-kanpainak

Udalerriko enpresak

Sentsibilizatzea

Informatzea

Komunitatearen parte-hartzea

Babes-ingurunea sortzea

Gizarte-desberdinkeriak murriztea

Herritarrak Kanpainak

Komunitatearen parte-hartzea

Komunitatea eta dagoeneko badauden gizarte-egiturak nahiz -mugimenduak.

KOMUNITATEAREN PARTE-HARTZEAREN BIDEZ, UDAL … · pertsonala; familia, ikastetxea, lagunartea,...

Documents

Transcript of KOMUNITATEAREN PARTE-HARTZEAREN BIDEZ, UDAL … · pertsonala; familia, ikastetxea, lagunartea,...