idatzi

hizkuntza trebetasunen

garapena

idatzizko hizkuntza

*Sarrera

*Hizkuntzaren definizioetan ikuspegi historikoa,diskurtsoa, testu mota, generoak,...

* Idatz sistemaren irakaskuntzan ikuspegi historikoa, gorantzako eta beherantzako ereduak,psikogenesia,…

�ִsarrera

idatzizko hizkuntzarako sekuentzia didaktikoa

“estos se convertirán en los criterios de evaluación"A. Camps,1995

1.- helburua: testu baten ekoizpena

2.-…testuinguru batean lantzen duguna

3.- ikasleei aldez aurretik adierazitako eta ongi mugatutako irakaskuntza eta ikaskuntza edukiak

Dab

én

e,

19

93

Epe Luzeko Memoria

-hartzailea eta gaiari buruzko ezagutzak.-idazketa mailei buruzko ezagutzak.

egitasmoak

sortu

antolatu

helburuakzehaztu

idatzi

berrikusi

irakurri

berrida-tzi

KONTROLA

KOMUNIKAZIO EGOERA

arazo erretorikoa-gaia-hartzailea-helburuak

eraikitzen doan testua

Flo

wer

eta

Hayes,1

98

3

*irakurketa ereduak

# gorantzako ereduak

# beherantzako ereduak

# eredu interaktiboa- irakurlea

- testua

- helburua

Epe Luzeko Memoria


egitasmoak

sortu

antolatu

helburuakzehaztu

idatzi

berrikusi

irakurri

berrida-tzi

KONTROLA

KOMUNIKAZIO EGOERA



Flo

wer

eta

Hayes,1

98

3

- idazlea

- idazlea

- testua

- helburua

- helburua

- testua

Nem

irovsky,

19

98

NOLA ANTOLATU HIZKUNTZA IDATZIAREN IRAKASKUNTZARAKO EKINTZAK?

PLANIFIKAZIO EGITURA

testu motaren ezaugarriak

-funtzioa-egilea-balizko hartzaileak-“errealarekin” erlazioa-formula finkoak-hiztegia-gramatika kategoriak-tipografia-formatua-irakurketaren ondoko

erabilpena-irakurtzeko modua-izenburu-eduki erlazioa-irudi-testu erlazioa-euskarria-pertsonaiak-aditz denborak-gaia-…

idatz sistemaren ezaugarriak

-idazketa-marrazkia ezberdintasuna

-ezaugarri kualitatiboak-ezaugarri kuantitatiboak-idazketa sistemaren

direkzionalitatea-hizki motak-ortografia-puntuazioa-hitzen arteko

segmentazioa-…

idatz sistem

aarau

konbentziona-lak

diskurtsoa eta

generoaerabilera arauak

Hizkuntzaren definizioetan ikuspegi historikoa,diskurtsoa, testu mota, generoak,...

diskurtsoa eta

generoa

Hizkuntza irakas objektu bezala,

ikuspegiak: gramatikala(estruk-

turala), nozio-funtzionala, diskurtsiboa

Diskurtsoa eta testu sozialak

Eskolan, testu generoak

testu baten ekoizpena

Kontestu batean lantzen duguna

eduki adieraziak eta mugatuak

erabilera sozialeko testuak, zeintzuk?

erabilera sozialeko testuak,zeintzuk?

Dolz

& S

ch

ew

neu

ly,1

.997

Sarea erabiliz egindako lana

narr

azio

a :

ip

uin

a

narr

azio

a :

ip

uin

a

PIRATA MALTZURRA

ORAIN DELA 20 URTE BAZIREN PIRATA BATZUK ETA BIZI ZIREN HUARTE BATEAN. BIURTE PASTUZIREN HUARTE BATEAN ZAUZTELA ETA GANZIREN GUARTETIK.

PIRATA1.-GUAZEN SUKALDARI BATEN BILE KONTALARIA.- ETA GANZIREN. ETA ARPATUZUTEN. PIRATA2.-GUAZEN ARRAÑAK ARPATZE RAT KONTALARIA.- ETA 900 ZAKU ARRAIN ARPATUZUZTENPIRATA1.-ETA GUAZEN ARRAÑAK IATERA!! PIRATA2.-BALE ZUNAIBADUZU? PIRATA1.- BAI GUAZEN

KONTALARIA.-ETA GANZIREN PIRATA2.-GUAZEN LOITERAT(LOGALETUAK) KONTALARIA.-ETA BIRAMUNIAN BERTZEGUARTE BATEAN ZAUZTELA KONTURATU ZIRENPIRATA1.-JOE ZEPENA PIRATA2.-LE ENGOTOKIA AISE POLITA KOAZEN PIRATA1.- HUARTE UNTEN ALTXORRA DAGO!!! PIRATA2.-ETA SUKAL DARIAREKIN ZEINGO DUGU? PIRATA1.-URERA BOTA PIRATA2.-BALE ZUNAIBA DUZUPIRATA1.-BAINI NAIDUTKONTALARIA.-BOTA ZUTEN URERA PIRATA1&2 JAJA ITOTZEN AIZARA!!!! PIRATA2.-AL ATAKE GUAZEN ALTXORRA ARPATZERA PIRATA1.-BALE ZUNAIBA DUZUPIRATA2.-BAINIK NAIDUT GUAZENKONTALARIA.-ETA ABIATUZIREN BIDEANPIRATA1.-AI ZEBIDE POLITA ETA LUZIADAPIRATA2.-ARA!!! PASABIDE BAT ARRASPOLLITEDAPIRATA1.-BAI ARRAZPOJI TEDAPIRATA2.-GUAZEN ZARTU KONTALARIA.-GANZIREN KOBAZULORATPIRATA1.-ARA PUTZUBET!!!PIRATA2.-ARA KROKODILOA PIRATA1.-GUAZEN EMEN DIKPIRATA2.-BAI GUAZEN.!!!!KONTALARIA.-ETA ATRAZI RENPIRATA1.-NORK AUZARTZENDA ORZARTZEN?PIRATA2.-NI ETA NIKONTALARIA.-ETA GANZIREN BARNATPIRATA1.-ALTZORRA!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!PIRATA2.-ZE ZORIONTSU BIZI BEARGAREN!!!!PIRATA1.-BAI ETA BAIKONTALARIA.-ARRAS ZORIONTSU BIZI IZANZIREN!!!!!! OIALA

narr

azio

a :

an

tzerk

ia

err

ela

toa:

Kon

takiz

un

h

isto

rikoa

err

ela

toa:

bio

gra

fia

azalp

en

ezkoa:

hiz

teg

ia

ekin

tzen

d

eskri

batz

ea:

err

eze

ta

Taloak

-Arto-irina-Ur beroa-Gatza-Txistorra,edo magra,edo gasna....

1- Ongi-ongi nahasi irina,ur beroa eta gatza,masa egin arte.

2- Egindako masa trapu baten gainean utzi ordu bat edo horrela reposatzen.

3- Masa pixkat eskuen artean hartu eta landu, bolatxo bat eginez.

4- Mahai gainean ongi hedatu, nahi duzun forma emanez.

5- Parrilan edo zartainan erre.

6- Lodi- xamar atera bada erditik edeki eta barnean nahi duzuna sartu ( txistorra,gasna...).

7- Fin- fina atera bada, taloa doblatu eta barnean nahi duzuna sartu.

Bakailaoa ajoarriero eraraOsagaiak:

• Kilo bat bakailao• Tipula erdia• 2 baratxuri ale• Piper txorixeroa• Piper berdea• Tomatea• Olioa• Gatza

Nola egin:

1. Barazki guztiak txikitu (tipula, piper berdea, tomatea eta abar) eta erdi egosi oliotan.

2. Olioa baratxuriarekin jarri gorritu arte. Ondoren sutik kendu.

3. Bota bakailaoaren azala txikituta pil pilean jartzeko. Ondoren xehetutako bakailaoa, barazkiak eta tomate pixka bat bota kolorea har dezan.

testu/genero motak aztertzen,08-02-20

testu baten ekoizpena kontestu batean

lantzen dugunaeduki adieraziak

eta mugatuak

erabilera sozialeko testuak, zeintzuk?

zeintzu eduki lantzeko?

zeintzu eduki lantzeko?

Epe Luzeko Memoria


egitasmoak

sortu

antolatu

helburuakzehaztu

idatzi

berrikusi

irakurri

berrida-tzi

KONTROLA

KOMUNIKAZIO EGOERA



Flo

wer

eta

Hayes,1

98

3

Nem

irovsky,

19

98

NOLA ANTOLATU HIZKUNTZA IDATZIAREN IRAKASKUNTZARAKO EKINTZAK?

PLANIFIKAZIO EGITURA

testu motaren ezaugarriak

-funtzioa-egilea-balizko hartzaileak-“errealarekin” erlazioa-formula finkoak-hiztegia-gramatika kategoriak-tipografia-formatua-irakurketaren ondoko

erabilpena-irakurtzeko modua-izenburu-eduki erlazioa-irudi-testu erlazioa-euskarria-pertsonaiak-aditz denborak-gaia-…

idatz sistemaren ezaugarriak

-idazketa-marrazkia ezberdintasuna

-ezaugarri kualitatiboak-ezaugarri kuantitatiboak-idazketa sistemaren

direkzionalitatea-hizki motak-ortografia-puntuazioa-hitzen arteko

segmentazioa-…

Gu

asch

,2.0

00

unitatea

ikuspuntuaTestu globala

Esaldien arteko erlazioak

Esaldia

Pragmatikoa

-Egoera diskurtsiboa: kontestua, helburua, hartzailea

-Testu antolatzaileak

-Gai koherentzia

-Esaldien eraikuntza

-Adierazpen markak

Semantikoa

-Informazioaren egokitasun eta koherentzia

-Testu mota-Erregistroa

-Koherentzi semantikoa

-Esaldien arteko artikulazioa

-Lexiko egokitasuna

-Kontraesan eta inkoherentzi eza

Morfologi-sintaktikoa

-Testu egituraketa-Aditz denborak

-Ordezkoak-Konektoreak-Denbora

komunztadura ( edo bertze, hizkuntzaren arabera)

-Esaldiaren sintaxia

-Morfologia-Ortografia

Material aspektuak

-Euskarria-Tipografia-Orrialdearen

antolaketa

-Segmentazioa-Puntuazioa

-Puntuazioa-Hizki larriak-Kaligrafia

Gu

asch

,2.0

00

Idatz sistemaren irakaskuntzan ikuspegi historikoa, gorantzako eta beherantzako ereduak,psikogenesia,…

idatz sistem

aarau

konbentziona-lak

diskurtsoa eta

generoaerabilera arauak

bott

on

-up

,

gora

ntz

ako e

red

uak

metodologi sintetikoa, sintetiko-fonetikoa,

alfabetikoa,

eredu induktiboa

bott

on

-up

,

gora

ntz

ako e

red

uak

bott

on

-dow

n,

beh

era

ntz

ako e

red

uak

metodologi analitikoa, eredu deduktiboa

1.

bott

on

-dow

n,

beh

era

ntz

ako e

red

uak

Gaur Ilundaingo granjan

hiru untxi ikusi ditugu

Gaur

hiru Ilundaingo

granjan

untxi ikusi ditugu

2. Interesgunearekin loturiko esaldi baten ekoizpena:“Gaur Ilundaingo granjan hiru untxi ikusi ditugu”

3. Esaldia bisualki identifikatuko da eta pixkanaka hau zatikatuz joanen dira:

4.

X.

(…)

E. Ferreiro eta A. Teberosky (1.979) alfabetizazioaren

psikogenesia

Idatz sistema

arau konbentzio-

nalak

Hipotesi kognitiboak adibideetan

Idatz sistema


Idatz sistema


1SRR JT.2AGANC.3FJ.

1SRR JT.2AGANC.3FJ.

Idatz sistema


1SRR JT.2AGANC.3FJ.

Idatz sistema


1SRR JT.2AGANC.3FJ.

konbinaketa

1.- Lehen maila: haurra marrazkia eta

idazketaren arteko ezberdintze prozesu

batean legoke.

2.- Bigarren maila: idazketa bereiztuezinak eta bereizituen garaia.

haurrak idazketen arteko ezberdintze moduak bilatuko ditu pixkanaka. Kate idatzietan esanahi ezberdintasunak justifikatuko lituzketen ezaugarriak

ekartzen saiatzen da.

3.- Hirugarren maila: idazketaren fonetizazioaren maila. Haurrak, hurrenez hurren, hiru hipotesi ezberdin eraikiko lituzke;

silabikoa silaba bakoitzeko hizki bat, nahiz eta soinu erlaziorik ala balio konbentzionalik ez izan

silabiko-alfabetikoa transizio garai bat denez, silabak zenbaitzutan hizki bakarrez eta bertzeetan bat baino gehiagoz agertuko zaizkigu.

alfabetikoa idatz sistemaren oinarrizko funtzionamendua ulertu du nahiz eta ortografia eta bertze hainbertze arloetan kulturalki zuzenak ez diren ekoizpenak egin.

fase silabikoa

1SRR JT.2AGANC.3FJ.

fase silabiko-alfabetikoa

fase alfabetikoa

BIOGRAFIAK AZTERTZEN…

1.- Saio presentzialean zein bakarka irakurritako artikuluetan jorratzen den psikogenesiaren ikuspegia (Ferreiro eta Teberosky,1979) kontutan harturik, zein fasetan kokatuko zenuke lan hauetako bakoitzaren egilea? 2.- Erabilera arauei dagokionean (testu generoa eta haren hizkuntza ezaugarri eta arauen erabilerari dagokionean hain zuzen ere) lan hauetako bi aukeratu eta horien arteko konparazioa egin ezazu.

testuak ebaluatzeko irizpideak

a.- arau konbentzionalakadi soinu/grafia erlazioei, hitzen segmentazioari,trazoaren norabideari, letren forma, neurri eta proportzioei, …

b.- erabilera arauak:

kontestualizazioa

egituraketa

testuratzea

ebaluazioa egiterako orduan kontuan izan:

1.- kontestualizazioa: Komunikazio egoera nola irudikatu du egileak zuen ustez? Genero zehatz horren parametro komunikatiboak (igorlea, hartzailea, helburua, aipagaia) garbi al ditu?


2.- egituraketa: generoaren egitura errespetatzen al du? Koherentea al da errealitatearekiko zein testuaren barruko logikarekiko?


3.- testuratzea: *konesio (atalen arteko lotura) estrategia

egokiak erabiltzen al ditu? *Kohesio ( informazioen arteko erlazio

koherenteak) estrategi egokiak erabiltzen al ditu?

*Unitate linguistiko (lexikoa,morfosintaxia,ortografi arauak,…) egokiak erabiltzen al ditu?

testuak ebaluatzeko irizpideak

a.- arau konbentzionalakadi soinu/grafia erlazioei, hitzen segmentazioari,trazoaren norabideari, letren forma, neurri eta proportzioei, …

b.- erabilera arauak:

kontestualizazioa

egituraketa

testuratzea

BIOGRAFIAK AZTERTZEN…

1.- Saio presentzialean zein bakarka irakurritako artikuluetan jorratzen den psikogenesiaren ikuspegia (Ferreiro eta Teberosky,1979) kontutan harturik, zein fasetan kokatuko zenuke lan hauetako bakoitzaren egilea? 2.- Erabilera arauei dagokionean (testu generoa eta haren hizkuntza ezaugarri eta arauen erabilerari dagokionean hain zuzen ere) lan hauetako bi aukeratu eta horien arteko konparazioa egin ezazu.

idatzi

Education

Transcript of idatzi