GAIA: HEZKUNTEK • ELKARRIZKETA: JOAN ESTRUCH • …lan egiteak ikuspegi nazionala indar-tzen...

hhGAIA: HEZKUNTEK • ELKARRIZKETA: JOAN ESTRUCH • ESPERIEN-TZIAK: KULTUR ANIZTASUNA • GALDEIDAZUE: ARANTZA OZAETA •ARTIUM MUSEOA • ATZEKO ATETIK: OIHANE PEREA

123hik hasi4 EURO • 2007KO ABENDUA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Suomiko Hezkuntza Sistemabertatik bertara ezagutu dugu

BERRIAK

aurkibidea8gaia

HEZKUNTEKEuskal ikasleek mugak gainditu dituzte eta IparraldetikHegoalderako saltoa eman dute euskaraz ikasten jarraitu ahalizateko. Hezkuntek proiektuak horretarako aukera ematen die.Proiektu hori zertan den ezagutu nahi izan dugu.

16elkarrizketa

JOAN ESTRUCHIkastetxeen autonomiak dituen aukera eta arriskuei buruzhitz egin dugu Joan Estruch irakaslearekin. Eskola autonomia kontzeptu zehatza ez den arren, ikastetxebatek bere heziketa proiektua lantzeko eta kudeatzekoduen gaitasun gisa uler dezakegula dio.

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

HEZKUNTEK. EUSKAL IKASLEAK MUGAKGAINDITUZ16 elkarrizketa

JOAN ESTRUCH24 esperientziakAntzerki topaketak MiarritzenAntzerkilari txikiak euskaraz gozatzeko prest

26 ekarpenaKultur aniztasunaAuzotik eskolara eta eskolatik auzora

30 galdeidazue Ikasleek ez dute esperientziarik ahozko hizkuntza jasoa hitzegiteko. Ahozko aurkezpenik apenas egiten da eskolagaraian. Zer ondorio ditu horrek? Nola saihestu hori? Arantza Ozaeta

35 berriak

40 nora joango gara?Artium museoaMuseo hutsa baino gehiago

42 Atzeko atetikOihane Perea

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 . Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com;Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua: Ainhoa Azpiroz. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Miren Guilló eta OlatzLasagabaster. Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide,Fito Rodriguez,Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulka-riak:Nerea Alzola,Abel Ariznabarreta,Felix Basurko,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Aines Dufau,Luis Mari Elizalde,Lore Erriondo,Gurutze Ezkurdia,Idoia Fernandez,Xabier Isasi,IreneLopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Kepa Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Matilde Sainz eta Pruden Sudupe. Administrazioa: Arantxa Goiburu.Diseinua:TRAM•Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia:ANtzA S.A.L. Azaleko irudia:Donostia. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2007-XI-24). Kopurua:3.500 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

Harpidetza orria

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

123. zenbakia. 2007ko abendua • hik hasi • 5

e d i t o r i a l aa b e n d u a

ZZaaiillaa kkaannppooaann aauurrkkiittzzeeaa gguurree hheezzkkuunnttzzaa bbeehhaarrrraakk aasseettuukkoo ddiittuueenn eerreedduu mmaaggiikkoorriikk

Ederra da bidaiatzea. Beste lurraldebatzuetara joan eta beren esperien-tziak, lan egiteko erak, duten antolake-ta, prestakuntza, bitartekoak, ildo pe-dagogikoak eta abar ezagutzea.

Batzutan, iruditzen zaigu gure hez-kuntza beharrak beste nonbaiten ase-tuko dituztela. Horrela abiatzen bagarabidaia pedagogiko batera oso posibleda huts egitea; normalean, ikusten du-guna beste baldintza batzuetan garatu-takoa izaten baita. Hizkuntza egoerabestelakoa delako, hango administra-zio egituraketa, helburuak eta konpro-misoak beste batzuk direlako...

Horrela, bada, baliagarri al dira an-tolatzen diren bidaia pedagogikoak?Gure ustez, bai. Batez ere, bidaia horienhelburuak ongi zehaztuta baldin badi-tugu joan aurretik.

Ikastetxeko hezkuntza proiektuaongi zehaztea da gakoa. Gure hezkun-tza beharretatik abiatuz, parte hartzeaziurtatuz eta elkarlana gauzatuz, bidaiapedagogikoak lagungarri gertatuko di-ra, haietatik asko ikas bailiteke. Ziurre-

leak dakartza berarekin askotan.Prestakuntzak hain garrantzia han-

dia duenean, beste lurraldeetako hez-kuntza errealitateak ezagutzea kome-nigarria denean, euskaldunok, gai ho-rretan ere, ez dugu tratu bera: EAEn ezdago bidaia pedagogikoentzako ezererregulatuta; hobeto esanda, ez dainongo laguntzarik eskaintzen. Nafa-rroan, aldiz, laguntzak dituzte kontzep-tu horretarako. Eta zer esan Iparraldea-ri buruz?

Esaterako, Hik Hasik antolatu di-tuen bi bidaia pedagogikoetan (Italiaeta Suomi) nafarrek jaso dute beren go-bernuko dirulaguntza eta EAEkoek ez.

Bestalde, hezitzaileok ez duguHezkuntza Sailak egiten dituen bidaiapedagogikoen berri, horretarako be-harrezkoak diren bitarteko informati-boak ez direlako aurreikusten.

Gure ustez, informazio eta presta-kuntza horrek pentsarazi beharko ligu-ke pixka bat eta dagokienek behar di-ren neurriak hartu beharko lituzketeberdintasun eskubidearen izenean.

nik, hangoa ezingo da kalkatu, ezingodugu hona ekarri eta kopiatu, baina baihan ikusitakoa hausnarketarako ba-liatu, hitz egindakoaz gurea aberastu,bidaia egiten dutenen arteko esperien-tziak trukatu, eta abar.

Oinarria norberaren zentroan ongifinkatuta baldin badago, proiektu ze-hatzetan ari badira lanean, asko ekarliteke egoera beste bat dela kontuanhartuta. Gainera, egiten ari denaz haus-nartzeko eta hobetzeko balio izaten duaskotan.

Hezkuntza proiektua sendotuta ezizateak arrisku handia duela deritzogu.Jendartean gertatzen den gisa, modakiristen dira hezkuntza mundura ere.Orain informatika da garrantzitsua, ge-ro konstruktibismoa, hurrengoan dizi-plina, beste batean ingelera, gaur emo-zioak eta bihar? Hezkuntza proiektuaongi finkatuta baldin badago, aurretikesandakoa lasai asko azter liteke, etadenetik ziur aski dezente ikasi ere bai.

Herri gisa egituratuta ez egoteakzailtasunak eta gertaera diskriminatzai-

Ikastetxeko hezkuntza proiektua ongi zehaztea da gakoa. Gure hezkuntza beharretatik abiatuz,parte hartzea ziurtatuz eta elkarlanagauzatuz, bidaia pedagogikoak lagungarri gertatuko dira, haietatikasko ikas bailiteke.

6 • hik hasi • 123. zenbakia. 2007ko abendua

Nafarroako Gobernuak, Eusko

Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak

Curriculum dekretuarekin

“Nafarroako errealitatean eta

nortasunean eskua sartu” duela

dio. Horren arrazoia, dekretu

horrek “Euskal Herriko ikuspegi

propioan oinarrituz, ikuspegi

global, plural eta irekia eraiki

nahi duelako da, bere eremutzat

Araba, Bizkaia, Gipuzkoa,

Lapurdi, Nafarroa beherea,

Nafarroa eta Zuberoa jasoz”.

Alberto Catalan bozeramaileak

azaldu duenez, beharrezko lege

ekintzak egiteko prest daude

“Foru erkidegoaren estatu

politikoa, instituzionala eta

soziala babesteko. EAEko

arduradunek dekretua baztertu

edo aldatzen badute, hobe,

bestela epaitegietan ikusiko

dugu elkar”.

kronikaG a r a i b e r r i e t a r a e g o k i t z e k o a l d

Ikastolek erakundenazional berria izangodute aurrerantzean

Egun direnaz eta etorkizunean izannahi dutenaz eztabaidatzeko prozesuazabaldu dute Euskal Herriko Ikastolek,hausnarketa iturri gisa. Gogoeta puntunagusiak eta proposamenak bildu dira“Orain eta Gero” izeneko dokumen-tuan. Hori egiteaz arduratu da plena-rioa izeneko taldea, hainbat zuzendarieta gurasok osatzen dutena. Txostene-an jasotzen da, elkargoa deitu zaionerakunde nazionalaren ideia, ikastolaguztiak bildu eta ordezkatuko dituenerakunde berria.

“Orain eta Gero” dokumentuanbarne antolaketa eta ikastolen izaeraeta arlo didaktikoa jaso dira. Baita2014.urtera arteko plan estrategikoaere, lehentasunak markatzen dituena.Hurrengo hilabeteetan txosten horre-tan jasotakoa eztabaidatutako dute etazuzenketak egingo dituzte ikastoleta-

ko kideek. Azken dokumentua dato-rren ekainean egingo den ikastolen VI.Batzarrak onartu beharko du.

Aldaketa nabarmenenak barne an-tolaketan ematen dira. Ikastola guztiakbildu eta ordezkatuko dituen nazio era-kundea sortzeko intentzioa dago, etaoraingoz elkargoa deitu zaio. Ikastolenizaera bereziagatik eta Euskal Herrikoizaera administratibo zatikatuak behar-tuta, erakunde desberdinak ordezka-tzen dituzte ikastolak: Arabako Ikasto-len Federazioa, Bizkaiko, Gipuzkoakoeta Nafarroako ikastolen elkarteak,Seaska, EAEko Partaide eta EuskalHerriko Ikastolen Federazioa. Horiekguztiek jarraituko dute, baina nazioerakunde bat sortuko da denen ordez-kari gisa. Ikastolen kolektiboa bera ku-deatzeko eta zerbitzu komunak zuzen-tzeko ardura izango du erakunde be-rriak eta ikastola guztiak izango dirabertako bazkide.

Erakunde horren egitekoa ikasto-len kudeaketa eta Euskal Herri osorakoordezkaritza organoa izatea izango da.Ipar Euskal Herrian, lege eta admi-nistrazio alorreko berezitasunagatik,Seaskaren esku jarraituko dute hainbatprogramek.

Ikastola guztiek osatuko dute Elkar-goaren batzar nagusia, eta horrek beregobernu batzordea aukeratuko du.Gobernuan, gutxienez lurraldeetakoerakunde bakoitzetik hiru egongo dira.


Ulertzea jakitea baino haratagoko zerbait da,dakizuna gure galbahetik pasatu eta sortzekotresna bilakatzen baitu

Pedro Miguel Etxenike

Irungo bikote bat seme-alabak etxean hezitzearren

auzipetu dute. Jatorrizestatubatuarra den familia

batek, urtarrilean lau seme-alabetatik bi etxean heztea

erabaki zuen. Hilabete batzukberanduago, beste bi seme-

alabek ere hautu berbera eginzuten. Azaroaren hasieran, adin

gutxikoen fiskaltzan deklaratubehar izan dute, lau haurraketxean hezteagatik. Haurreneskolako ordutegiek sortzen

zizkien arazoak zirela eta,haurrei, etxean irakastea

proposatu zieten. Orduan,Gipuzkoako hezkuntza

ikuskaritzatik eskutitza jasozuten, haurrak irailerako

eskolara itzultzeko aginduz.Bete ezean, salatu egingo

zituztela mehatxatuz. Gurasoek,berean jarraitzea erabaki zuten,

“beraien eskubidea” delaesanez. Gainera, haurrenhezkuntzan parte hartze

handiagoa zutenez oso gusturazegoen bikotea, eta baita seme-alabak ere, gurasoek diotenez.“Egun, lurralde askotan etxeanheztea posible da horren alde

borrokatu duten gurasoei esker.Legeak eta giza eskubideen

aldarrikapenak babestengaituzte”.

a k e t a k p r e s t a t z e n

EAEn 0 eta 18 urte artekoeskola ibilbidea zentroberean egiteko aukeraizango da

Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ikas-leek, 0 eta 18 urte artean ikastetxe bere-an egin ahal izango dituzte ikasketak.Hori da Tontxu Campos HezkuntzaSailburuak Eusko Legebiltzarrean egi-niko aurkezpenean azaldu zuena. Hu-rrengo urteetan indarrean izango denEskola Maparen berri eman zuen sail-buruak, eta hau prestatzeko erabilitakoirizpide nagusiak aipatu zituen.

Eskola Mapa berriarekin, bi mota-tako ikastetxe publikoak izango dira,beren ikasleen adinaren araberakoak:2 eta 12 urte bitartekoak eta 12 eta 18 ur-te bitartekoak. Dena dela, adin tartedesberdinetako ikastetxeek ikastetxe

bakar bat osatzeko aukera izango dute,curriculum diseinu eta zuzendaritzabakarrarekin. Horrez gain, ikastetxee-tako eta udaletako aginte organoek on-gi ikusiz gero, hurbilen dagoen haur es-kola publikoa ikastetxera lotu ahalkoda. Hortaz, ikas ibilbide osoa kudeatu-ko duten ikastetxe bateratuak egoteaposible izango da. Orain arte, Hezkun-tza Sailaren ikastetxeek ez dute 0-18 bi-tarteko ibilbide osoa eskaintzeko auke-ra hori izan.

Hainbat eragilek eskatu izan duteeskola maparen gaia jorratzea. Izan ere,1996. urtetik, hamaika urte horietan ezda aldaketarik eman. Eskola mapa al-datzeko prozesua duela aste batzuk ha-si zen, eta datozen hilabeteotan ekar-penak aurkezteko aukera izango da az-ken txostena egin aurretik, hortaz, pro-zesua ez dago itxirik.

Bestalde, Hezkuntza Sailak eskarihandia dagoen ikastetxeetan ikastetxeberriak sortzeko borondatea erakutsidu. Era berean, taldeak sortzeko ratio-ak berrezarriko direla esan du sailbu-ruak, baliabideak ahalik eta hobetoenkudeatzeko.

Datozen hiru urteetan, 436 milioieuro inbertituko ditu Hezkuntza Sailakikastetxeak hobetzeko edota zentroberriak sortzeko.

G A I A


Hezkuntek Euskal ikasleak mugak gainditzen

G

Mugak gaindi daitezke.Hori erakustera datorHezkuntek izenekoproiektua. Duela lau urtejarri zen martxan etaIparraldeko ikasleeiHegoaldean ikastekoaukera ematen die,ondoren,Frantziara joangabe,Lapurdi,BeheNafarroan edota Zuberoaneuskal enpresak sorditzaten. Euskara etabertako ekonomiabultzatzea helburu duenproiektua da Hezkuntek etahori lortzera bidean,ikasleek hainbat laguntzajasotzen dituzte.


Euskaraz hezi, euskaraz bizitzeko

Lapurdin, Behe Nafarroan eta Zu-beroan, Euskal Herriko gainerako he-rrialdeen moduan, laborantza izan damendeetan zehar ekonomiaren arda-tzerako bat. Baina egungo gizarteareneraginez, laborari kopurua urrituz joanda eta gero eta gehiago izan dira kanpo-ra lanera joan behar izan dutenak edotaEuskal Herrian bertan erdaraz, frantse-sez, lan egin behar izan dutenak.

Ekonomia egoera horrekin eta eus-kararen erabilera eskasarekin kezkatu-rik jarri zuten martxan Hezkuntekproiektua duela lau urte eta arduradu-nak gustura daude gaur arte jaso dutenemaitzarekin. Tokian tokiko ekonomiagaratzeko, beste urrats bat izan nahi duHezkuntek proiektuak.

Iparraldetik HegoalderaHezkuntek egitasmoari esker, Ipa-

rraldean, Derrigorrezko Bigarren Hez-kuntza amaitu duten ikasleek aukeradute Hegoaldeko hiru herrialdetan(Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan) Erdi etaGoi Mailako Heziketa Zikloak egiteko.Baita unibertsitate arloko ikasketakegiteko ere; eta Lanbide Heziketa amai-

tu eta ingeniaritza ikasketak egin nahidituztenei ere laguntza ematen baitiete.Teknika arloko ikasketak egin ditzake-te egitasmoan parte hartzen duten ikas-leek, gehienak industriari lotuak, nahizeta merkataritza edota laborantza ereeskaintza horretan sartzen diren. Ez di-tuzte beraz Goi eta Erdi Mailako Hezi-keta Ziklo guztiak eskaintzen.

Iparraldean Goi Mailako LanbideHeziketa frantsesez egiterik baino ezdago eta eskolak Frantzian dira, gaine-ra. Gazteok Hegoaldean ikasteak etalan egiteak ikuspegi nazionala indar-tzen duela uste dute arduradunek.“Euskaraz hezi, euskaraz bizitzeko” le-lorari jarraitzen diote eta gazteek eus-karaz ikasi eta lan egiteko aukera izandezaten nahi dute.

Azken helburua, enpresa euskal-dunak sor ditzatela da; Iparraldeko gaz-te multzo bati ikasketak eta lehenbizikolan esperientziak Hegoaldean eginez,biharko enpresak sortzen eta gaurkoaksuspertzen laguntzea. Enpresa horiekeuskaldunak izatea nahi dute baina ezhizkuntzari dagokionez bakarrik, baitakulturari eta filosofiari dagokienez ere.


Teknika arloa bultzatuz

Egitasmoa ezagutzenArduradunek Iparraldeko ikaste-

txeetan aurkezten dute proiektua etainteresa duen ikasle orok eman deza-ke izena Hezkuntek-en. Lehen urra-tsa, ikasleei Heziketa teknikoa ezagu-taraztea da, Euskal Herrian daudeneskolak, sareak, euskarazko forma-zioak… zein diren azaltzen diete.Hegoaldean euskaraz ematen direnheziketa teknikoen zerrenda propo-satzen diete ikasleei eta herri, eredueta hezkuntza zikloei buruzko xehe-tasunez gain, Goi edota Erdi Mailakoformakuntzak diren zehazten zaie.

Ondoren, lortutako tituluak Ipa-rraldean zein Hegoaldean lan egitekoaukera ematen du.

Elkarlanean egindako proiektuaEusko Jaurlaritzarekin sinatu zu-

ten akordioari esker dute Iparraldekoikasleek Araba, Bizkaia eta Gipuzko-an ikasteko aukera. Gipuzkon aritzendira gehienbat, alde batetik gertutasu-nagatik eta bestetik, euskarazko es-kaintza ere zabalagoa delako herrial-de horretan.

Helburu nagusiakwww.hezkuntek.com web orrian argi eta garbi azaldu dute zein diren Hezkuntek egitasmoaren helburu nagusiak, nolabait ere proiektuaren filosofia biltzen dutenak:

- Kalitatezko formakuntza euskaraz

- Bizi, hezi eta lan egin Euskal Herrian

- Langabeziari aurre egin

- Enpresa txikiak sortu; enpresa zaharrak berritu

- Etxetik hurbil euskaraz ikasteko aukera


G A I A HezkuntekEuskal ikasleak mugak gainditzen

Hezkuntek egitasmoaren eskaintza

Erdi Mailako Heziketa Zikloak:

- Administrazioa - Ibilgailu autopropultsatuen mantentze lanak- Elektrizitatea eta elektronika - Elikagaigintza - Eraikuntza eta obra zibilak - Fabrikazio mekanikoa - Informatika- Kimika - Mantentze lanak/ekoizpen zerbitzuak - Merkataritza eta marketinga - Laborantza jarduerak - Zurgintza - Altzarigintza

Goi Mailako Heziketa zikloak:

- Erdi Mailako Zikloen eskaintza bera, elikagaigintza izanezik

Unibertsitate eskaintza:

- Teknika arloari lotutako titulazioak

Hasieran, bi urtez jaso zuten Eus-kadi-Akitania erakundearen lagun-tza, hiru urtez Kutxak eman zien la-guntza eta ondoren izenpetu duteakordioa Euskao Jaurlaritzako Hez-kuntza sailarekin.

Hezkuntek Iparraldeko elkarteada baina Hegoaldeko elkarteekin ari-tzen da elkarlanean. HETEL Heziketa-ko Teknikoko Elkartea eta IKASLANLanbide Heziketako Institutu Publi-koen Elkartea ikastetxe sareak Hez-kuntek-eko partaide dira.

Ikasleen gastuak bere gain hartzeada Hezkuntek egitasmoaren berezita-sunik handienetako bat arduradunekazpimarratzen dutenez, izan ere, ikas-leek dirulaguntzak jasotzen baitituzteegitasmoa aurrera eramateko. Ikasle-en matrikulazio eta egonaldi gastuakbere gain hartzen ditu elkarteak.

Aholkularitza zerbitzua ere es-kaintzen diete ikasleei eta jarraipenpertsonalizatua dute ikasturte osoanzehar.


Arduradunak eta ikasleak solasean

dustria berrindartzea. Ikasle horiekEuskal Herrian ikas dezaten nahi dugu,euskaraz, gerora hemen bertan euskalenpresak sortzeko.

Lehen promoziokoak hasi al diraenpresak sortzen edo lanean?

Enpresak sortzen ez, baina laneanbai. Bigarren faseari begira, helburunagusiari begira lanean hasi gara etagauzak nola antolatu behar ditugunikusteko bilkurak egiten ari gara.

Enpresak sortzeko ere, ikasleekjasotzen al dute zuen laguntzarik?

Hala izatea nahi dugu, bai. Ez dagozehaztua oraindik, baina pauso horieman nahi genuke. Aurrera begira horida erronka nagusia; alde batetik, geroeta ikasle gehiago izatea eta bestetik,aholkularitza mota hori zehaztea. Ikus-ten dugu akaso trebakuntza gehigarribatzuk ere behar direla, zeren gauza batda oinarrizko ezagutza izatea eta bestezerbait da enpresa bat gidatzea. Horre-tarako formazioa bada eta hori ari gara

aztertzen orain.

Hezkuntek egitasmoan partehartzen duten ikasleek euskarazikasten jarraitzeko aukera dute,baina zer gertatzen da gainerakoikasleekin?

Askok Frantziara joan behar izatendute ikastera eta pena handia da. Batxi-lergoko nota hartzen dute eta zati biegiten dute Hegoaldean ikasi ahal iza-teko batezbesteko nota ateratzeko. Ho-ri ez da bidezkoa zeren ez dute ikasleakegindako lana kontuan hartzen. Ikaslebat ezagutzen dut adibidez, nere lagunbaten alaba, nota oso ona zuen, 14, bai-na Hegoaldean hori zati bi egin eta 7 ge-ratu zaio. Arkitektura egin nahi zuenDonostian baina 7,6 eskatzen ziotenez,azkenean Bordelera joan behar izan duikastera. Pena handia da, pertsona eus-kaldunak ikastera Frantziara joan beha-rra. UNEDekin dugun arazoa hori da,beraiek kontrolatzen dituzte unibertsi-taterako sarrerak eta ikasle asko kanpo-an geratzen dira.

Mixel Etxeberri Seaskako lehendaka-ria izan zen eta lan horietan ari zela hasizen gai honen inguruko hasnarketa egi-ten. Baina, teknika arloan aurrerapauso-ak emateko oztopoak zituzten. Ikasle ko-puru txikiak dira Lapurdi,Behe Nafarroaneta Zuberoan D ereduan eta bertatik ate-ratzen direnak ez dira aski eskola bat sor-tzeko. Ikasle guztiak Bigarren Hezkun-tzako ikasketak amaituta, frantses esko-letara joaten zirela ikusita, zerbait eginbeharra ikusi zuten gazte horiek bideratueta euskaraz ikasten jarraitzeko aukeraizan zezaten.

Eskura zituzten tresnak baliatuz, au-rrera jo zuten eta HETEL eta IKASLAN-ekin harremanetan jarrita,Hezkuntek el-kartea sortu zuten Iparraldean.

Seaskako Lizeoetako eskoletakoikasleak bideratzen dituzte baina besteikastetxe batzuetatik ere animatzen diraikasleak, euskaldunak direlako eta eus-karaz ikasteko aukerarik badutelako. Ezdira asko egoera horretan, baina batzukbadira.

Mixel Etxeberrirekin hitz egin duguHezkuntek egitasmoaren inguruan.

Duela lau urte jarri zen martxanHezkuntek proiektua. Nolakoerantzuna izan du?

Bi urteak hartuta (bi urte egitekosartzen dira), dozena bat ikasle baditu-gu orain; aurten zuloa izan da, ikasle as-ko unibertsitatera joan direlako. Gurehelburu estrategikoa teknikariak for-matzea da baina helburu nagusia da,herri ikuspegi batetik Iparraldean in-

Mixel Etxeberri: “Herri ikuspegi batetik berrin-dartu nahi dugu industria Iparraldean”


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A HezkuntekEuskal ikasleak mugak gainditzen

Gorka Elizetxe eta Iker Goienetxe

Zer dela eta animatu zinetenHezkuntek proiektuan partehartzera?

Gorka: Batxilergoko azken urteanorientazio saioetan ezagutu nuenHezkuntek egitasmoa. Ni DonibaneGarazin ikasten ari nintzen eta eskola-ra etorri ziren arduradunak proiektua-ren berri ematera; interesgarria irudi-tu zaitzaidan eta beraiekin harrema-netan jarri nintzen. Txikitatik ikasi duteuskaraz, Batxilergoko hiru urteaksalbu, frantses eskola etxetik gertua-go bainuen. Euskaraz ikasten jarrai-tzeko nahia nuen eta Hegoaldeanikasteak gaztelera ikasteko aukera ereeskaintzen dit.

Iker: Gure kasuan ere Lizeoraetorri ziren aurkeztera. Nik soinuikasketak egin nahi nituen eta Fran-tzian baino ezin nituenez egin, anima-tu egin nintzen. Ez nuen beste aukera-rik, Donostiara etorri edo Parisera igo-tzea. Bestela Bordelera, Tolosara…joan behar izaten dugu.

Beraz, arrazoi nagusia euskarazikastea baino, gustuko zenituztenikasketak egin ahal izatea izan zen.

Iker: Bietatik. Dena den, niri ha-sieran ikasketak euskaraz zirela esanzidaten eta beranduago ohartu diragazteleraz direla, baina behintzat Eus-kal Herrian ikasten ari naiz. Euskaraz

errealizazio klaseak bakarrik ematendituzte, gaizki ulertua izan zen eskolaeta Hezkunteken artean, baina tira.Euskal Herrian egotea eta euskarazikastea, horiek izan dira niretzat arra-zoi nagusiak.

Zer moduzko esperientzia izaten arida?

Iker: Oso ona. Oso giro ona dugu.

Eta zer asmo duzue ikasketakamaitu ondoren? Etxera bueltatueta bertan lan egiteko asmorikduzue?

Gorka: Lehen urtea da eta oraindikezin dut ezer esan. Baina lehen urtee-

Hezkuntek proiektuan parte hartzen ari diren ikasleak

Bidarraitik eta Uztaritzetik Donostia-rako bidea egin dute. Bertan bizi diraorain aste tartean eta asteburuetan buel-tatzen dira etxera Gorka Elizetxe eta IkerGoienetxe. Gorkak Donostian ikasten duInformatika Ingenieritza (lehenik GoiMailako heziketa zikloa egin zuen Eiba-rren: Informatika Aplikazioen garapena)eta Iker Andoaingo soinu eskolan dabil.Gustora daude Donostian, esperientziapolita izaten ari dela diote eta oraingozbertan geratzeko asmoa dute. Frantziaaldera joan beharrean, Euskal Herriangeratzeko aukera eman die Hezkuntekproiektuak eta ez dute zalantzarik egin:etxean,atzerrian baino hobeto.


Arduradunak eta ikasleak solasean

tanHegoal-

dean lan egitea gustatuko litzaidake.Hasieran Baionan edo inguruan lanaaurkitzea zaila izango dela iruditzenzait eta gorago joan beharko nukeela,Bordelerantz edo, eta aukeran, nahia-go dut Euskal Herrian geratu.

Iker: Nik aurten amaitzen dut etaikusiko dut ikasten segi edo laneanhasiko naizen. Eta lana dagoen tokianegongo dut lan. Gero ikusiko dugu.Enpresaren bat sortzea ez dut guztizbaztertzen, baina oraingoz ez dut ho-rrelakorik buruan.

Oraingoz beraz, ez duzue enpresariksortzeko asmorik. Bainabideragarria izango litzatekeelauste al duzue?

Iker: Pentsatzen dut sektorearenarabera izango dela.

Gorka: Nik, Baionan informatikaenpresa bat sortzea zaila ikusten dut.Hasieran ez da hori nire asmoa. Badi-tut lagun batzuk Frantzian ikasten aridirenak. Horietako batek ekonomiaikasten du eta aipatu zidan enpresasortzearen ideia, baina ideia bat beste-rik ez da eta nik beranduago hitz egin-go dugula erantzun diot.

Hezkuntza arloan desberdintasunhandirik ikusi al duzue lehen ibiltzen

zineten eskolen eta oraingoenartean?

Gorka:Nik, etorri eta lehen egune-tan, aldaketa handia sumatu nuen,hasteko, hizkuntzarekin. Hizkuntza-rekin galduta nengoen; nik ulertzennituen besteak baina ni ulertarazteaezinezkoa zen. Euskaraz hitz egindaere, inork ez zidan ulertzen eta azke-nean nire euskalkia alde batera utzieta euskara batuan hitz egin beharizan dut euskaldunekin elkar ulertuahal izateko. Bestalde, ikasle eta ira-kasleen arteko harremana aurkitudut; ni ibili nintzen Lizeoan ez zenikasle eta irakasleen arteko harrema-nik. Irakaslea eskolara joaten zen, kla-sea ematen zuen eta kito, hor amai-tzen zen guztia. Hemen Goi Mailakozikloetan beste harreman bat aurkitudut, gertuago daude eta hori oso onairuditzen zait.

Iker: Nik hori ez dut hainbeste an-tzeman. Bigarren Hezkuntzako ikas-ketak ikastolan bertan egin nituen eta

ira-kaslee-kin harremanak gutxi gora beheraberdinak dira. Baina azterketei dago-kienez, gure sistema bestelakoa da.Urtean zehar azterketa txiki batzukegiten ditugu baina ikasturtea gaindi-tzeko, urte amaierako froga gainditubehar da eta hemen hiru hilabete oroazterketak ditugu.

Gorka: Unibertsitateko kreditusistema ere berria da guretzat. Bestal-de, ikasketen konparaketa egin nuenFrantzian ikasten duen lagun batekineta badirudi gutxi gora behera berdin-tsu ikasten dugula baina Goi Mailakozikloetan, Frantzian maila altuagoada. Baina tira, funtsean hezkuntza,hezkuntza da toki guztietan.

“Autonomiak garrantzia du, bainaez da hezkuntza sistemak dituengaitzen irtenbidea

”16 • hik hasi • 123. zenbakia. 2007ko abendua

Bartzelonako Unibertsitateko irakaslea

joanestruchE L K A R R I Z K E TA


joanestruch

E

“Ez da komenieskolako autonomia

eskola porrotarenerremediotzat jartzea,

ez delako horrela.Eskola porrota

ikuspuntu askotatikbegiratu behar da, eta

horien arteanantolakuntzari

dagokion atala ereaztertu behar da,

baina kontua ez daeskola porrotari aurre

egiteko eskolaautonomia sustatzea

soilik. Horigehiegikeria da.

”

Ikastetxeen autonomiari bu-ruz eta horrek dituen aukerei etaarriskuei buruz hitz egin duguJoan Estruch-ekin. Hezkuntzanaritu da lanean bere bizitza osoan:irakasle gisa, zuzendari gisa…Bartzelonako unibertsitatekodoktorea, Bartzelonako JaumeBalmes institutuko katedraduna,Kataluniako pedagogia elkartekokidea eta Hezkuntza Administra-tzaileen Europako foroko kideada. Ikastetxeen kalitatearen etaautonomiaren gaian sakondu du,eta gaiarekin zerikusia duten ha-maika artikulu eta liburu idatzita-koa da.

Estruchen arabera,eskola au-tonomia ez da kontzeptu zehatza,baina ikastetxe batek bereheziketa proiektua lantzeko etakudeatzeko duen gaitasuntzathar dezakegula dio. Hori bai, ha-ren iritziz,garbi dago sistema au-tonomoa bideragarria izan dadin,irakasleak,zuzendaria eta zuzen-daritza taldea ikastetxeko partai-de sentitzea ezinbestekoa dela.

Eskola autonomia. Zer ezkutatzenda kontzeptu zabal horren atzean?

Modan dagoen gaia da. Autono-miaz, askotan, ez da oso zehatz hitz egi-ten; pertsona batek edo bestek erabili,esanahia aldatu egiten da.

Hezkuntza sistemak funtzio berriakditu, etengabe aldatzen ari da eta eten-gabe egokitzen ari zaie aldaketa sozia-lei. Gaur egun, gainera, hezkuntza sis-temak prestakuntza ideologikorakozuen funtzioaren zati handi bat galdudu. Estatuaren ideologiarekin bat dato-zen herritarrak prestatzeko funtzio ho-ri, Frantzian eta AEBn ikusi da batik bat.AEBko eskolen helburu nagusia haureta gazteengan nazionalismoa susta-tzea izan da, eta, gaur egun, funtzio ho-rrek balioa galdu du. Ideologia unifor-mea transmititzeko funtzio horrekin lo-tuta, hezkuntza sistema eta denentzakoberdina izango den curriculuma krisiansartu dira. Hori horrela da eskolatzeapopulazio osora zabaltzeak gastu han-dia dakarrelako eta era zentralizatuankudeatzea zaila delako. Gainera, epemotzera behintzat, ez du hauteskundeonurarik ekartzen. Beraz, alderdi ho-riek guztiak kontuan izanda, esan deza-kegu estatuak, orokorrean, hezkuntzatransferitzeko joera duela. Estatuak ezdu desegin nahi, baina hezkuntza siste-mari lotutako zenbait betebehar gaine-tik kendu nahi ditu.

Eta zer gertatzen da orduan?Profil profesional jakin batzuk pres-

tatzeko funtzioa ere aldatu egiten duelahezkuntza sistemak. Gaurko produk-zio sistemarentzat, industrializazio ga-raian oinarritutako prestakuntza uni-formea ez da egokiena. Orduan, mun-tatze kateek beren korrespondentziazuten heziketa zentroetan: ikasle guz-tiek zituzten jarraibide berberak orduberetsuetan, eta irakasleek heziketaprozesuen kontrolatzaile papera bete-tzen zuten, errepikakorrak, mekaniko-ak, berdinak denentzat. Hori guztia lanmunduan islatzen zen gero. Haurra es-kolatik produkzio kate batera iristenzen eta gauza bera egin behar zuen zor-tzi ordutan, sormenerako inolako au-


kerarik gabe. Baina orain ezagutzarengizartean sartzen ari gara, eta gutxiene-ko kualifikazioa duen edozein langileksormena izan behar du, aldatzeko etaegokitzeko gaitasunak izan behar ditu,eta testuinguru horretan, hezkuntzasistemak ezin ditu denentzako jarrai-bide eta curriculum berdinak zabaldu.

Bestetik, hezkuntzaren orokortzeadugu, zalantzarik gabe, lorpen sozialhandia izan dena. Horrek ikasleenaniztasunera egokitu beharra dakar.Hezkuntza sistema populazioaren %100 hartzen duen instituzio sozial baka-rra da gaur egun. Hau da, herritar guz-tiok erabiltzen dugu osasun zerbitzuauneren batean, baina soilik hezkuntzasistemak du urte askotan pertsona ba-tzuk bere baitan biltzeko aukera. Lor-pen sozial horrek ikasleen aniztasunakontuan hartzea eskatzen du, espektrosozial osoa dugulako bertan, marjina-zio gordinenetik hasita, prestakuntzakultural handiko mailetara arte. Badahezkuntzaren orokortzeak sortzenduen beste fenomeno bat, hain zuzenere, derrigorrezko hezkuntza sistemanlortzen diren tituluek merkatuaren bai-tan balioa galtzen dutela eta prestakun-tza selektiboagoak eskatzen direla, eli-tistagoak, promozio sozialarekin lo-tzen direnak eta populazio guztiareneskura ez daudenak. Beraz, alde bate-tik populazio osoa eskolan dugu, bai-na, beste alde batetik, kalitate elitista-goa eskatzen da. Jada ez da nahikoaguztientzako hezkuntza zerbitzu pu-blikoa egotea.

Beraz, gizarte desberdintasunekisla dute eskolan?

Bai. Hezkuntza sistema gizarte des-berdintasunak errepikatzen dituenagertoki bihurtzen ari da. Haur guztiekdute curriculum bera edota ikasliburubera baina, egiaz, eskolatik kanpokodesberdintasunak (bai familiarrak, baisozialak…) errepikatu egiten dira etaeskolako porrota edo arrakasta, porrotedo arrakasta soziala bihurtzen da ia-ia.Horixe da gertatzen dena, arrakasta-porrota binomioa eskala indibidualeanaurkezten dela hezkuntza sisteman; ez

duzu gainditu, besteak bai, ez zara saia-tu… Profil sozial bertsuko gaixo askodaudenean, izurritea dugula esan nahidu, ez sintometan bat egiten duten gai-xotasun desberdinak ditugula. Horiikustea kosta egiten da, ordea, eta hez-kuntza, gaur inoiz baino gehiago, ber-dintasun sozialaren alde lan egitekogunea da. Ikastetxeen autonomia, ba-tez ere, izan ditzakeen ondorio sozia-lengatik balioetsi behar da.

Desberdintasunak alde baterautziko dituen hezkuntzaren aldeegin behar dugu orduan,kalitateko hezkuntza baten alde.Zein dira hezkuntza kalitatehorren balioak?

Hezkuntza kalitatearen balioakkanpokoak eta barnekoak dira. Indargehien dutenak kanpokoak dira: fami-liaren maila soziala eta ekonomikoa,familiaren maila kulturala eta heziketamaila, eta ondoren etorriko liratekehezkuntzan inbertitutako bitartekoakedo baliabideak, baina hirugarren mai-la batean.

Bestalde, sistemarenak berarenakdiren barne faktoreak izango genituz-ke; hezkuntza sistemaren antolaketaeta ikasketa zentroa, esaterako, hauredo gazte bat ez baita bera izangoikastetxe batean edo bestean. Heziketaprozesuak ere garrantzia izango luke,irakasleak bertan esku hartzen baituikasleekin. Adituak beti saiatu izan dirahorietatik guztietatik pisu gehien dute-nak zein diren aztertzen. Colleman-enazterketa ere hor dugu. Horrek, ezta-

baidagarria den arren, erakutsi zuenikastetxeak ez dituela apenas jatorriz-ko alde sozialak aldatzen. Tesi hori as-ko eztabaidatu zen, baina ez zuten guz-tiz baztertu, eta duela gutxi egindakoazterketa batek dio ikastetxeak % 12 tik% 15era bitarteko eragina duela ikasle-en emaitzetan. Datua ez da gutxieste-koa, eragin hori positiboa edo negati-boa izan daitekeelako. Horrekin esannahi dut, autonomia, hezkuntza siste-maren antolakuntzan koka genezake-ela, baina ez dela sistemaren arrakasta-ren edo porrotaren panazea izango. Ezda komeni eskolako autonomia eskolaporrotaren erremediotzat jartzea, ezdelako horrela. Eskola porrota ikus-puntu askotatik begiratu behar da, etahorien artean antolakuntzari dagokionatala ere aztertu behar da, baina kontuaez da eskola porrotari aurre egiteko es-kola autonomia sustatzea. Hori gehie-gikeria da. Autonomiak badu garran-tzia, baina ez da hezkuntza sistemakogaitzen irtenbidea.

Hortaz, hainbat ikuspuntutatiklandu daitekeen kontzeptua da.

Bai. Eskolako autonomia ikastetxebatek bere heziketa proiektua lantzekoeta kudeatzeko duen gaitasuna delauler dezakegu, zeina ikasleen emai-tzak hobetzera bideratuta dagoen.Dimentsio asko ditu; baliabide ekono-mikoak, baliabide pertsonalak, curri-culuma, eta abar. Ikuspuntu politiko-administratibotik begiratuta deskon-zentrazio bati buruz hitz egin daiteke,adibidez, Frantziako estatuaren ere-

20 •hik hasi • 123. zenbakia. 2007ko abendua

joanestruch

E

“Autonomiaproiektu bat martxanjartzerakoan helburu

batzuk ezarribeharko lirateke, eta

ikastetxearierabakitzeko

ahalmena emanbeharko litzaioke.

Amaieran, helburuaklortu diren ala ezikusi beharko da,baina prozesuakkontrolatu gabe,

ikastetxe bakoitzakerabaki dezakeen

antolaketa eran eskuhartu gabe.

”

giena unibertsitatearena dela; autono-mia du, baina praktikan korporatibis-mo gehiegikeria izan da, plazak bana-tzerakoan, curriculumen diseinuan…Hezkuntzan lan egiten duten profesio-nalak, beraiek kudeatutako baliabidepublikoez jabetu dira. Hori osasunerreforma bat sendagileen eskuetanuztea bezala litzateke, eta sendagileakerrespetagarriak dira, jakina, baina horiez da bidea.

Eskola autonomiaren bigarren mo-ta bat ere badugu, neoliberala, eta zen-troen arteko lehiarekin zerikusia due-na. Eta, azkenik, badugu beste eredubat, autonomiarekin eta ongizate gizar-tearekin bateragarria dena, eta lehiarikez duena: integratua eta integratzailea.

Orokorrean esan dezakegu, beraz,eskola autonomia ez dela kontzeptuzehatza. Gure kulturak, gainera, auto-nomia balio positiboekin lotzen du, as-katasunarekin, demokraziarekin, eta,ondorioz, karga positiboa duen kon-tzeptua da, bere alde jartzen gaitu. Nikuste dut hori alde batera utzi, eta zertazari garen zehaztu beharko genukeela.Autonomia mota desberdinen arteanbereizketa egin behar da, eta martxanjartzeko asmorik baldin badugu, zeregiten ari garen, izan ditzakegunarazoak… aztertu behar ditugu.

Zertan aldatzen da egoera estatubatetik bestera?

Alde batetik, deszentralizatzen do-azen estatuak ditugu eta, bestetik, zen-tralizaziora jo dutenak. Finlandia, adi-bidez, hezkuntzari dagokionez, mun-duan herrialde onena dela esaten da,eta oso pauso deszentralizatzaileakeman ondoren, zentralizaziorako pau-soa eman du. Esate baterako, curricu-lum nazionala du. Finlandia ez da na-barmentzen ikastetxeek erabaki ahal-men handia dutelako. Beraz, ezin dugukorrelazio zehatzik aurkitu zentroarenautonomiaren mailaren eta hezkuntzasistemaren arrakastaren mailaren arte-an. Autonomia hor dago, bainaoraindik zaila da esatea zein ehuneko-tan dagokion herrialdearen emaitzaglobalari, onerako edo txarrerako.

duaren kasuan. Eredu zentralizatuenkasuan, kudeaketarako nolabaitekotransferentzia badago, baina erabaki-tze ahalmenari dagokionik ez.Ordezkaritzan berriz, autoritate trans-ferentzia dago, baina hori delegatzenduen autoritatearen araberakoa. Es-kualdatzeen kasuan, kudeaketarakoindependentzia duen unitate bat trans-feritzen da, baina baliabideak autorita-teak ematen dizkio. Eta autonomiarenazken mailak pribatizaziora eramangogintuzke, hau da, estatuak autoritateaeta baliabide propioak transferitzendizkio erakunde bati; osasun zerbitzuaizan daiteke, hezkuntza sistema… Ka-su horretan, sistema pribatu bateangeundeke.

Eta, non koka dezakegu guridagokiguna?

Gu bigarren mailan koka gaitezke.Funtzio batzuen ordezkaritza dugu,transferentzia autonomiko batzuk ja-so dira hezkuntza ministeriotik, auto-nomiek ministerioak baino kudeaketagaitasun handiagoa dute, eta curriculu-mean elkarren artean banatutako esku-menak daude. Curriculumaren % 55ministerioarentzat, % 45 hizkuntza pro-pioa duten erkidegoentzat, gutxi gora-behera. Baina gai politiko-adminis-tratibo horiek niri ez zaizkit bereziki in-teresatzen. Ikuspuntu soziologiko ba-tetik hitz egin dezakegu.

Zer dakar ikuspegi soziologikohorrek? Nola ulertzen daautonomia horren arabera?

Autonomia ikuspuntu korporati-bista batetik uler dezakegu, hau da, era-kundeak bertan lan egiten duten profe-sionalek kontrolatzen dituzten kasuariburuz ari naiz. Nik uste dut kasurik ar-


Dena den, orokorrean ikusten duguherrialde gehienek deszentralizaziorajotzen dutela, eta gutxi batzuek hartzendutela zentralizaziorako bidea. Euro-pan, Grezia da zentralistena, eta bestemuturrean Herbehereak ditugu. Estatuespainiarra zentralizazioaren aldeankokatuko genuke. Espainiako esta-tuan, zer erabakitzen du zentro bakoi-tzak? Bada, Bigarren Hezkuntzan,adibidez, ministerioak ez du ia ezer ku-deatzen, baina bai autonomia erkide-goek, probintziako ordezkaritzak etaudaleko administrazioak. Ikastetxeak% 28ko erabakitze ahalmena du, etaFinlandiarekin parekatuta dago.

Zein ataletan erabakitzen duikastetxeak?

Ikastetxeak erabakitze maila altuadu arlo pedagogikoan edo curriculu-mean; ikasleak nola taldekatuko diren,zein metodologia jarraituko den, zeinikasliburu erabiliko dituzten, zein eba-luaketa irizpide erabiliko den… Eraba-ki horiek guztiak zentroak hartzen ditubere hezkuntza proiektuan. Beraz, atalhorretan Frantziako estatua baino ho-beto dago Espainiako estatua. Baina,langileen kudeaketari dagokionez,zentroak ez du langileak kontratatzekoahalmenik, langileei dagokien politi-ketan parte hartzeko ahalmenik… Sis-tema funtzionariala da eta administra-zio autonomikoak erabakitzen ditugai horiek.

Baliabide materialetan ere defizitadago. Beraz, Espainiako estatuko zen-troak oso gutxi erabakitzen du. Kanpo-tik esleitutako edo emandako aurre-kontu batzuekin funtzionatzen du, etatarte edo aukera gutxi dute gero horiegokitzeko edo bestelako diru sarrerakizateko. Beraz, esan dezakegu konbi-nazio arraroa dugula: curriculumari da-gokion autonomia maila dezente altua,baliabide batzuk kudeatzeko eskume-narekin bat ez datorrena. Estatuarenzentralizazioa alde batera geratu da,baina zentralizazioarekin jarraitzen du-gu, erkidegoetan bada ere. Nik dakida-nez, ordea, inongo autonomia erkide-gok ez du bigarren deszentralizaziorik

egin, herrietara edo zentroetara trans-ferentziak egiteko.

Zein dira autonomia ereduak edomailak?

Autonomia maila bat neoliberalaedo konpetentziazkoa izango litzate-ke, mundu anglosaxoiarekin loturaduena. AEBn eta Erresuma Batuan, adi-bidez, merkatuko legeak aplikatzen di-ra hezkuntzan. Hori Tatcherren garaitikdator, baina Blairrek ez zuen aldatu.Ikastetxeen ebaluazioa egiteko, gober-nu zentralak kontrolatutako irizpidebat finkatzen da, eta, ondoren, ebalua-zio horren emaitzak jakitera ematen di-ra. Komunikabideen bidez zabaltzendira, eta, era horretan, familiek ikaste-txe bakoitzak zer emaitza lortu duen ja-kiten dute. Jakina, euren seme-alabakmatrikulatzerako orduan, informaziohorrek pisu handia izaten du. Matrikulakopuruaren arabera ematen zaizkiobaliabideak ikastetxeari; hainbesteikasle, hainbeste diru. Beraz, rankinghorretan hobekien geratzen direnekikasle gehiago izaten dituzte. Ongi da-goenak hobetzera jotzen du, bainagaizki geratzen denak hortik ateratze-ko zailtasunak izango ditu, eta ikaste-txea itxi egiten dute azkenean. Enpresapolitika ezartzen da: enpresa defizita-rioa bada, itxi egiten da. Hori da auto-nomia mota horren aplikazioa: ikaste-txeak, zuzenean edo zeharka, ikasleakhartzea edo ez hartzea erabakitzen du,zer motatako familietako ikasleak joan-go diren, irakasleak kontratatzen ditu,soldatak zehazten ditu, curriculuma al-da dezake, aurrekontua erabaki deza-ke, eta akordio ekonomikoak egin di-tzake hainbat enpresarekin edo nahi

duenarekin, eta hortik diru sarrerakhandi ditzake. Eredu horretan, zuzen-dariak botere ikaragarria du, ikastetxe-ak aurrera egin dezan lan egin behardu, bestela bere lanpostua kolokanegongo da. Beraz, enpresa bateko poli-tika mimetikoki aplikatzen zaio ikaste-txeari.

Kudeaketarako konbinazioa erebada. Erabaki autonomia oso handiada arlo guztietan, baina kanpoko kon-trola ere badago. Hau da, kontrol zuze-na urrutiko kontrol batek ordezkatzeadeitzen dutena: askatasuna ematen di-zut, egin nahi duzuna, baina, ondorenkontuak eskatuko dizkizut, ea zeremaitza lortzen dituzun. Nire iritziz, ho-rrela lan egiteak ikastetxeen arteko al-de handiak sortzen ditu, batez ere, ikas-tetxe bakoitzak duen testuinguru so-zialetik datozenak. Heziketa sistemakalde sozialak errepikatzen eta handi-tzen ditu. Aukera horren alde egitea, gi-zarte zatiketa sortzen duen autonomiabaten aldeko apustua egitea da.

Eta zein dira gainerako ereduak?Eredu latinoa, zentralizatzailea, li-

tzateke beste bat. Frantziako estatuaneta, ondoren, Espainiako estatuan, Ita-lian eta Portugalen ezarri dena. Admi-nistrazioak dekretuz hartu du deszen-tralizatzeko eta ikastetxeei autonomiaemateko erabakia. Hau da, adibidez,datorren urtetik aurrera Italiako ikaste-txe guztiek neurri jakin batzuk hartubeharko dituztela esatea. Hori ez dagauzak egiteko era, dena antzerki hu-tsa besterik ez delako azkenean etaarautze falta, nahasmendua, dakarrela-ko. Beraz, baditugu gauzak nola eginbehar ez diren ikusteko adibideak.

22 •hik hasi • 123. zenbakia. 2007ko abendua

joanestruch

E

“Benetakoautonomia batean

sartzen bagara,baliabideak beste erabatera banatu behar

dira. Irakasleek ulertubeharko lukete bere

ikastetxetik hirukilometrora dagoenak

berak baino dirugehiago jasotzen

badu, bere egoerabestelakoa delakodela. Hori ulertzea

zaila da. Askotanautonomoak eta

berdinak izan nahidugu, eta hori ez da

posible.

”

Frantziako estatuaren kasuan, zen-tralizazio maila altua da oraindik, ideo-logia errepublikar jakobinoak justifika-tua. Estatuaren zerbitzu osoaren zen-tralizazioa herritarren berdintasunarenbermetzat hartzen da. Frantziako ikas-tetxeak Hezkuntza Ministerioarenmenpe daude, eta ez dute eskumen au-tonomikorik.

Espainiko estatuaren kasuan be-rriz, nahasketa dago. Alde batetik, le-hen esan dudan moduan, pedagogianeta curriculumari dagokionez autono-mia handia dago, baina hori ez da ad-ministrazioaren oparia izan, trantsizio-urteen eta erreformaren fruitu izan da,maila handi batean. Ikastetxeek admi-nistrazioak begi onez ikusten ez zituenirtenbideak bilatu eta kudeatu zituzten,eta, azkenean, administrazioak onartuegin behar izan zituen. Irakasleek eu-ren arazoak konpontzeko erabakiakhartzen joan behar izan zuten, eta ho-rrek erabakitzeko ahalmen handiagoaeman zien ikastetxeei.

Beraz, alde batetik, autonomia pe-dagogikoa dugu, eta, bestetik, baliabi-deen zentralizazioa, irakasle funtziona-rioak eta baita beste gauza bat ere: auto-gestiotik gertu dagoen kudeaketa ere-du bat, asanblearioa, trantsizioaren ur-teetatik datorrena eta eskola kontsei-luan mamitu dena. Hori arraro samarrada Europan, Portugalen izan ezik ezbaita horrelakorik. Beraz, oso koheren-tea ez den nahasketa da. Oso gutxitanegoten da argi bakoitzak zer egin beharduen, eta azkenean dena zuzendaria-ren eskuetara joaten da; denek agin-tzen dute eta denek exijitzen dute, bai-na ardura eskatu behar den garaian zu-zendariarengana jotzen da.

Eskandinavian oso onak diraeskolako emaitzak. Ikastetxeenautonomia mailak ba al duzerikusirik horrekin?

Eskandinaviako eredua, niri gehiengustatzen zaidana, konbinazio bat da.Ikastetxeak autonomia du, baina uda-lei oso lotua. Holandan ere antzeko zer-bait gertatzen da: autonomia handiadute, ikastetxeak dena erabakitzen du,

eta hori migrazio tasa altuekin bateragertatzen da. Bertan bi eskola motadaude: zuriak eta beltzak. Zuriak berta-ko ikasleak hartzen dituztenak dira, etabeltzak etorkinak hartzen dituztenak.Autonomia handia, izaera babesleaduen estatuarekin, ongizate gizarteare-kin, bateratu dute, eta eskola bakoitzakbere bidea egin dezan eta maila soziale-ko zailtasunak bere kabuz konponduditzan saiatzen dira. Gutxiengo etniko-etako ikasleek eta zailtasun sozialak di-tuztenek besteek jasotzen duten dirukopuru bikoitza jasotzen dute. Denaden, eskola banaketa horrek ez duezinbestean banaketa soziala ekartzen,eta Pisa foroetan lortutako emaitzekfrogatzen dute ez dagoela halako alde-rik eskola batzuen eta besteen artean,emaitzak berdintsuak direla eskola txu-ri eta beltzetan.

Eskandinaviako herrialdeetan, be-rriz, Finlandiak esaterako, immigraziotasa oso baxua du, eta bertako ezauga-rri nagusia ongizateari lotutako munizi-palizazio hori litzateke. Eskolak pro-grama sozialetan parte hartzen du etaikasle batek duen edozein arazori bu-ruz (familiarra, soziala…) ikastetxeabera arduratzen da. Auzoak edotaherriak ere esku hartzen du eskolan.Elkarlana dago eta eskolak babes han-dia du udalen aldetik. Han ere, deszen-tralizaziorako prozesu motela egin zen,hezkuntza itun egonkorra egin zen etaaurrera jo zuten autonomia erlatibomaila hori lortu arte. Ikastetxeak udale-rrian integraturik daude eta lurraldekohezkuntza proiektuetan egiten dutelan; beraz, inguruko ikastetxeekproiektu horretan bertan parte hartzendute, eta bakoitza ez dabil bere kasa.Horrek ikastetxeen arteko aldeaksaihesten ditu. Eskola publikoaz ari ga-ra hitz egiten batez ere, pribatua osomurritza delako. Kontuan hartzekoeredua izango litzateke, ikusteko nola,eskola autonomiak ez duen ezinbeste-an alde sozialik ekartzen. Ikastetxe au-tonomoak dira; beraien zuzendariaketa irakasleak dituzte, ezagutzaren gi-zartearen aldeko apustua egiten du-te…


AAuuttoonnoommiiaarrii ddeennookk oossooiittxxuurraa oonnaa hhaarrttzzeenn ddiioogguu,,ppeennttssaattzzeenn dduugguuaaddmmiinniissttrraazziiooaarreenn kkoonnttrroollaaeezz ddeellaa hhaaiinn hhaannddiiaa iizzaannggoo..BBaaiinnaa ggaauuzzaakk eezz ddiirraahhoorrrreellaa.. HHeezzkkuunnttzzaaaauuttoorriittaatteeeekk iirrtteennbbiiddeeeerrrraazzaakk bbiillaattzzeerraa jjoottzzeenndduuttee,, eeggooeerraarreenn bbeenneettaakkooaazztteerrkkeettaa eeggiinn bbeehhaarrrreeaann..IIrrtteennbbiiddee eerraakkaarrggaarrrriiaakkbbiillaattzzeenn ddiittuuzzttee gguukk bbeeggiioonneezz iikkuusstteenn dduugguuaauuttoonnoommiiaa,, eezz ddaakkiigguullaakkoooonnggii zzeerrttaazz aarrii ggaarreenn.. EEttaaddiittuugguunn aarraazzooeenn iirrtteennbbiiddeeaaddeellaa ppeennttssaa ddaaiitteekkee,, bbaaiinnaaeezz ddaa hhoorrrreellaa..

Finlandian krisi ekonomikoak hez-kuntzako aurrekontua haztea ekarrizuen. Zerbaiten aldeko apustua eginbehar zuten, hezkuntzaren aldekoaizan zen eta oso ongi atera zaie. Beraz,hezkuntza kalitateari dagokionez, adi-bide da, ikasle gehienentzat berdinta-suna lortzen baitute.

Nola banatuko liratekebaliabideak benetako eskolaautonomiarik balego?

Gu zentralizatutako tradizio batetikabiatzen gara. Horren ondorioz, denaestandarra da, eta ikastetxe bakoitzaridiru kopuru jakin bat dagokio. Teorian,ikastetxe guztiek diru kopuru berdinajasotzen dute, baremo batzuen arabe-ra. Baina benetako autonomia badugu,baliabide horiek beste era batera bana-tu behar dira. Ikastetxe bakoitzak berebeharretara egokitutako baliabideakizan beharko lituzke eta horrek aldake-ta kulturala eskatuko luke. Irakasleekulertu beharko lukete bere ikastetxetikhiru kilometrora dagoenak berak bai-no diru gehiago jasotzen badu, bereegoera bestelakoa delako dela. Bainahori ulertzea zaila da. Askotan esatendugu: autonomoak bai, baina denakberdinak, eta hori ez da posible. Gauzabat ala bestea.

Ikastetxe guztiak autonomoak ba-dira, beraien artean gaur egun baino al-de handiagoak egongo dira. Autono-miakalde horiek areagotuko lituzke etafamiliek ere aukeratzeko askatasunhandiagoa izango lukete.

Maila berekoa izan al daitekeautonomia, ikastetxe publikoetan,pribatuetan eta itunpekoetan?

Bai. Hiru sareen arazoa ere hor da-go. Nik esango nuke lehen arazoa ira-kaskuntza publikoan aritzen diren ira-kasleen arazoa dela, batez ere. Funtzio-narioak diren irakasleak hezkuntzasistema osoa beraien inguruan birakadabilela uste dute. Hau da, ikastetxeaktren geltoki edo aireportu antzekoakdira, eta bertan profesional batzuk el-kartzen dira; baina ikastetxeak ez duaukerarik profesional horiek komeni

zaizkion ala ez esateko. Irakasle askokplaza jakin batzuk ongi datozkielakohartzen dituzte, eta, berdin zaie ikaste-txearen proiektua zein den.

Eta, sistema autonomoan, irakasle-ak, zuzendaria eta zuzendaritza taldeaikastetxeak berak aukeratzen ditu.Ikastetxeko partaide sentitzen ez denjendea sartzen bada, horrelako proiek-tu bat bideraezina da. Nik argi eta garbidiot: eskola autonomia eta irakasleakfuntzionarioak izatea bateraezinak di-ra. Ura eta olioa dira.

Autonomia horrek izango al lukeeraginik ikastetxearenebaluazioan?

Bai. Bistakoa da, autonomia han-diagoa izateak, erabakitzeko ahalmenhandiagoa izateak, ondoren kontuakeman behar izatea dakar. Ebaluazioaegin behar da, baina beti ere erlatiboa,hau da, ikastetxeak izan ditzakeen zail-tasunetatik abiatuta. Agian, ikastetxeaez da iristen Euskal Herriko ikasleenbatezbestekora, baina abiapuntua osozaila baldin bada eta hobekuntzarikizan badu, ahalegin hori aitortu beharzaio eta oso positibotzat hartu behar da.

Autonomia proiektu bat martxanjartzerakoan helburu batzuk ezarri be-harko lirateke, eta ikastetxeari erabaki-tzeko ahalmena eman beharko litzaio-ke. Amaieran, helburuak lortu diren alaez ikusi beharko da, baina prozesuakkontrolatu gabe. Jendeari helburu jakinbatzuk lortzera nola iritsi nahi duen era-bakitzen utzi behar zaio, ikastetxe ba-koitzak erabaki dezakeen antolaketaeran esku hartu gabe. Autonomia ezar-tzeko erritmoa azkarregia da sarritan,ikastetxe asko dira, eta azkenean, ho-rrekin zerikusirik ez duten plan estrate-giko batzuekin nahasten da autono-mia.

Autonomia interesgarria izan daite-ke, betiere desberdintasunerako tresnabihurtzen ez bada. Beste gauza askore-kin bateratuta, irakasleen politikarekinedota berdintasun sozialarekin adibi-dez, konbinazio ona izan daiteke. Bai-na autonomiak bakarrik, bere kasa, ezdu ia ezer ekartzen, eta aurrez ditugun

baino arazo gehiago sor ditzake.

Autonomiari buruz, kontuz hitzegin behar al da orduan?

Bai. Zehaztu beharko litzateke zeinautonomia proiektu eraman nahi denaurrera. Erritmo motelean egin beharda, prozesua begiratzen joatea ahalbi-detuko duen erritmo motel eta etenga-bean, nola doan zuzentzen, hobe-tzen… ikusteko. Bestalde, ikastetxeenbeharretatik sortuko den autonomiaizan behar da. Ez du balio goitik esateamemento batetik aurrera denek era ja-kin batean funtzionatuko dutela. Izandadila ikastetxe baten heltze prozesubaten modukoa. Aldaketa, berrikuntzaeta hobetze fase batean sartu den etaproiektu hori aurrera ateratzeko berez-ko antolakuntza moldeak behar dituenikastetxe batean. Errezeta erraza da, ezdu misteriorik: proiektua ongi pentsa-tu, martxan jarri eta babes guztiarekineta kontuz nola doan begiratzen joatea.


Antzerki topaketak Miarritzen Antzerkilari txikiak euskaraz gozatzeko prest

Iazko ikasturtean hirugarren aldizantolatu zituen Seaskak Ipar EuskalHerriko ikastoletako haurren antzerkitopaketak. Emanaldiak Saran, Doni-bane Garazin eta Miarritzen izanziren. Miarritzeko emanaldietan egonginen eta bertan bizitzen zena ikuste-ko aukera izan genuen. Besteak beste,argi gelditu da haurrentzat bereziaizaten dela emanaldien eguna.

Goizeko hamarretan bildu diraIpar Euskal Herriko hainbat ikastolata-ko haurrak Miarritzeko Pax aretoan.Hainbeste entseatu ostean, iritsi da be-ren antzerkiak eta kantu antzezpenakjendaurrean egingo dituzten eguna.Lerroetan isil-isilik eta euren kideakerrespetatuz, ikastola bakoitzeko tal-dearen antzezpenak ikusten dituztehaurrek. Kanboko, Baionako, Miarri-tzeko, Uztaritzeko eta Angeluko ikas-toletako haur taldeak dira, 5-7 urtebitartekoak.

10:00etatik 13:00ak artean zazpiemanaldik izan dute lekua. Hiru antzer-

ki, atsedenaldia eta ondoren beste lau.Lehoiak, saguak, esploratzaileak, an-txumeak, otsoak… denak izan dirabertan, eta presentzia handia izan duteabestiek. Antzezpena egin aurreko mi-nutuetan artega daude taldekideak,baina behin oholtzara igo ostean, alai,bizi eta dotore dabiltza. Emanaldiakamaitu eta gero, Pax aretoaren inguruandagoen belardira joan dira bazkaltzera,etxetik ekarritako ogitartekoekin.

Arratsaldean joko eta jolas askotari-koak egingo dituzte irakasleekin, Xibajokoa, besteak beste. Egun berezia dahaurrentzat, baita irakasleentzat ere.

e s p e r i e n t z i a k


JANINE URRUTY irakasleari elkarrizketa

Nola sortu ziren topaketa hauek?Ideia Euskaraz Bizi ekimenetik sor-

tu zen, Seaskaren baitan. Haurrek eus-karaz hitz egiteko gero eta zailtasungehiago dauzkatela konturatzen gara.Eskolan euskaraz egiten badute ere,ohartzen ginen eskolaz kanpo elkar-tzen zirenean frantsesez aritzen direla.Beraz, zerbait egitearren eta ezagunadugunez antzerkiak hizkuntzarekikoduen onura, horrekin hasi ginen. Bes-telako interesak ere ikusi genituen: hiz-kuntza ikastea antzerkia praktikatuz, el-karretaratzea, euskaraz hitz egitea…

Horren azpian badago beste zerbaitoso garrantzitsua. Beti joaten gara bestebatzuen ikusgarriak ikustera. Haurre-kin egiten ditugunak bikainak direlaohartzen gara eta beraientzat ikusgarribat baino askoz gehiago izan daitekee-la uste dugu.

Nola lantzen duzue antzerkia?Nire esperientziari dagokionez, ur-

tean zehar antzerki bat lantzen dugu

ikasgela bakoitzean. Adibidez, Egube-rrietarako antzerki handi bat egiten du-gu 1. eta 2. zikloarekin eta gu 2. zikloko-ak garenez, zati hori hemen egitekoapailtzen dugu. Nik 25 haur dauzkat ge-lan, bi mailetan, beraz, lan asko da. Ezdugu urte osoan zehar egiten, beha-rren arabera antolatzen dut nire egita-raua. Adibidez, Hizkuntza ikasgaianantzerkia ikasketa hoberenetakoa da.Antzerkia ikasketa bikaina da gauzaaskotarako.

Haurrek gozatzen al dute? Bai, haurrak oso gustura daude. As-

ko gustatzen zaie eta gainera asko ikas-ten dute. Nortasun mailan biziki abera-tsa da, beren beldurrak gainditzen etaerrespetatzen ikasten baitute, antzer-kian ez baita zernahi egiten. Beraien-tzat antzerkiak besteen aitzinean egite-agatik du interesa eta hori biziki abera-tsa da hizkuntzarentzat. Haur bakoi-tzak antzerki osoa goitik behera ikastendu, gogoz.

Urduri jartzen al dira? Bai, oso. Gaur egin dugun antzer-

kiak ez du zerikusirik ikastolan egitendugunarekin. Taulagain horretan gal-durik zituzten beren erreferentziak, etaeskuin eta ezker ez zen Kanbon bezala.Baina antolatu dira, egin dute eta ateradira. Niri aldi oro galdetzen didate: on-do egin al dugu? Eta nik baietz esatendiet eta kontent dira. Adin horretanoraindik nigan sinesten dute!

Nolako emanaldiak egiten ditu-zue? Nola hautatzen dituzue gaiak?

Askea da, baina agerian da alegiaketa ipuin klasikoak asko gustatzen zaiz-kiela. Ni konturatu naiz, biziki moder-noa den gure gizarte honetan, haurrekbiziki maite dituztela klasikoak, otsoaagertzen denekoak eta halakoak. Ipuinhoriek funtsezko garrantzia dute.

Haurrak oso gustura dau-de. Nortasun mailan bizikiaberatsa da,beren beldu-

rrak gainditzen eta errespe-tatzen ikasten baitute


e s p e r i e n t z i a k

Gasteizko Alde Zaharra eraldatzenari da. Auzo zahar eta baztertua izate-tik eraberritua, txukundua eta hainbatjatorritako auzotar berriz osatutakoauzoa izatera igaro da. Eraldaketahorren gakoa auzotarren eta bertakoerakundeen artean osatu duten sareaizan da, hein handi batean. Sare horieta egiten ari diren lana ezagutzeko,auzoaren erdian kokatuta dagoeneskolara jo dugu, Ramon Bajo ikaste-txera. Sarearen barruan erakundegarrantzitsuenetako bat da eskola,familia etorri berrientzat lehen errefe-rentzia baita.

Auzoa eraberritzen ari da, eta ho-rren seinale dira berritutako etxeak.Horrek bertako jende gaztea erakarridu. Bestetik, alokairuko etxeen prezioagainerako auzoetakoa baino merkea-goa denez, etorkin asko bizi da. Edono-la ere, denboraldi bat igaro eta gero,beste auzoetara joateko joera dute fa-milia horiek.

Hirietako auzo zaharren moduan,Gasteizkoa ere oso aberatsa da kultu-ralki: arkeologia aztarnategia, katedra-la, Montehermoso kultur zentroa, Ar-tium gertu… Aberastasun handia dago.Instalazio aldetik ere ongi hornitutadago: gizarte etxeak, igerilekuak, pilo-talekua…

Eta hortxe kokatzen da Ramon Bajoikastetxea. Haur eta Lehen Hezkuntzaeskaintzen ditu, 2-12 urte bitartekohaurrentzat. Eskola txikia da, 124 ikas-lekoa eta 22 irakaslekoa. Horren ondo-

rioz, denek elkar ezagutzen dute. Esko-laren berezitasunik nabarmenena kul-tur aniztasuna da: ikasleen % 70 etorki-nak dira, herrialde ugaritakoak: HaurHezkuntzan gehienak arabiarrak diraeta Lehen Hezkuntzan arabiarrak etahegoamerikarrak.

Haur Hezkuntzan D ereduan ira-kasten dute eta Lehen Hezkuntzan Aereduan. Dena dela, aurten Lehen Hez-kuntzako 1. mailan D ereduarekin hasi-ko dira eta urtez urte gainerako maile-tan ere ezarriz joango dira.

Auzotarren arteko sareaAzken urteetan, bai eskola bai au-

zoko gainerako taldeak elkarlaneandabiltza. Maria Pilar Melguizo RamonBajoko zuzendariak dioenez, “eskolaksoilik ezin duela hezi konturatu ginen.Gu ordu batzuk egoten gara ikasleekin,eta hortik aurrera laguntza behar dute.“Giltzadun” haurren kasuan argi ikus-ten genuen. Horregatik, garrantzitsua

iruditzen zitzaigun haurrak bakarrik ezegotea, artatuta egotea heziketa ikus-pegitik, eta horretan hasi ginen”.

Era berean, auzoko taldeek ere el-karlanean aritzeko beharra sumatuazuten. Ana Garcia irakasleak dio jen-dea etortzen hasi zitzaiola euren lagun-tza eskainiz. “Kale-hezitzaileek haurguztiak ezagutzen dituzte, nahiz eta es-kolarekin kontakturik ez izan. Eta haie-tako batzuk etorri zitzaizkidan elkarre-kin aritzeko proposatuz”.

Horrela eratu da euren arteko sa-rea: eskolaren aurrean dagoen gizarteetxean familia gehienek euren gizartelaguntzailea dute, eta eskolaren ingu-ruan dituzte haurrek ludoteka, liburu-tegia, etxeko lanak egiteko lekua,igerilekua, musika eskola, eskolarenaldamenean euskal dantza taldearenegoitza, Saregunen informatika eta or-denagailu zerbitzua, Hala Bedi irra-tia… Eta den-denak elkarrekin harre-manetan daude. Gainera, orain, auzo-

Kultur aniztasuna:auzotik eskolara eta eskolatik auzora


ko Amanda taldeko zenbait lagun el-kartzen dira eskolan, auzoko elkarteguztiak biltzeko edo zerrendatzeko as-moz. “Eskolak eurekin parte hartu nahidu. Eskolaren asmoa auzoko eskolaizatea da” dio zuzendariak. “Auzoaneuskal dantza talde bat baldin badago,guk ez dugu beste bat sortu beharrik es-kolan. Auzoko talde horrekin kolabo-ratu behar dugu, eta kito”. Elkarlanhorrek, noski, guztiak aberasten ditu:eskolak auzotik jasotzen du, eta aldi be-rean, eskolak auzoa hezi eta eralda de-zake. “Eskolaren bokazioa ez da soilikhaurrak heztea, auzo osoa baizik. Egi-ten dugun guztia auzora transmititzeanahi dugu”.

Guztiaren erdian haurrak daude,noski. Haur bakoitzaren inguruan saresendo samarra osatuta dago, eta jarrai-pena egiten diote denen artean. “Hain-bat egoera edo arrazoi direla medio, as-kotan haurrek ez dituzte gurasoak gai-nean izaten, eta osatu dugun sarearenbitartez jarraipena egiten saiatzen gara”azaldu du zuzendariak. “Kale-hezitzai-leak ezagutzen ditugu eta eurek gu erebai, haurrek haiekin hizketan ikustengaituzte, aldiro bilerak egiten dituguhaurrekin esku hartzen duten pertsonaguztien artean, etxekoekin etengabekokontaktua daukagu… Nik uste dut gai-

nean egotea behar dutela”.

Eraldaketarako gakoak Horra iristeko, noski, hainbat ohitu-

ra eta lan egiteko modu aldatu egin be-har izan dituzte. Oraindik ere eraldake-ta fase batean daude irakasleak, pen-tsatzeko eta lan egiteko modua eralda-tzen ari baitira.

Ana Garcia irakasleak dio aldaketahandiena harremanetan nabaritu due-la. “Duela 3 urtetik hona, ikasleekin du-dan harremana aldatu egin da, askozere harreman hurbilagokoa ezartzensaiatzen naiz ni neu. Gainera, batzue-tan behar dutela iruditzen zait. Ni asmohorrekin joaten naiz, eta dena gertuagoikusten dut. Horren ondorioz, gelanbeste giro bat sortzen da: hurbiltasunaantzematen da”.

Gurasoei ere hurbiltasuna transmiti-tzen saiatzen dira. “Hori da niri gehiengustatzen zaidan gauzetako bat: lagun-tza eskatzera etortzea. Agian ezingo die-gu zuzenean lagundu, baina beste lekubatzuetara joateko bidea eman diezaie-kegu. Gainera, ez dugu ahaztu beharetorkin askorentzat lehen erreferentziagarela, ez baitute beste ezer ezagutzen.Batzuek etxerik ez daukate eta ez dakitenora jo. Orduan, guk SOS Arrazakeria-ko telefono zenbakia eman diezaieke-gu”, dio Maria Pilar Melguizok.

Tutoretzak ere aldatu dituzte: alder-di akademikoari baino garrantzi han-diagoa ematen diote orain haurren bizi-tzari. “Askoz ere inplikatuagoak eta in-dartsuagoak dira orain tutoretzak. Ikas-le bat bi egunetan ez bada etortzen es-kolara, tutoreak ezin du egon zer gerta-tzen zaion jakin gabe. Haur bat falta-tzen den une beretik telefonoz deitzenda etxera”. Azken batean, haurrei eran-tzun globala ematen saiatzen dira; hauda, eduki kurrikularrak lantzeaz gain,haur bakoitzaren egoera aintzat har-tzen eta haren beharrei erantzuten.“Haur bat etxeko gela batean bizi badabeste bost pertsonarekin, eskolan horiaintzat hartu behar dugu eta jakin eginbehar dugu, ez baita gauza bera logelabat beretzat bakarrik izatea. Jakin eginbehar dugu haurrek zer bizitzen duten”

dio konbentzituta zuzendariak.

ZailtasunakEraldaketa guztien modura, Ramon

Bajon egin dutenak ere baditu zailtasu-nak. Bata klaustroaren ezegonkortasu-na da. 22 irakasleko klaustroan bost ira-kasle baino ez dira finkoak, eta hiru zer-bitzu batzordearekin daude. Gainera-koak urtero aldatzen dira. “Nahiz etaetortzen direnak inplikatu, badakitehurrengo urtean ez direla hemen egon-go, eta horrela ezin diogu erantzundaukagun egoerari, ezin zaio jarraikor-tasun afektiborik eman” dio zuzenda-riak.

Beste zailtasun bat ikasleen mugi-kortasuna da. Ikasle batzuk ikasturteerdian etortzen dira, beste batzukjoan… mugikortasuna handia da. “Mu-gimendu bat dagoen bakoitzean taldeaberriro kohesionatu behar da, eta ho-rrek denbora eskatzen du”, gaineratudu Melguizok. “Irakasle gisa erantzunegin behar diogu horri. Horregatik,gutxienez irakasleak manten daitezelaeskatzen dugu, eta ez daitezela biakaldatu, irakasleak eta ikasleak”.

“Duela 3 urtetik hona,ikasleekin dudan harremanaaldatu egin da,askoz ere ha-

rreman hurbilagokoaezartzen saiatzen naiz per-tsonalki. Ni asmo horrekin

joaten naiz,eta dena gertua-go ikusten dut. Ondorioz,ge-lan beste giro bat sortzen da:

hurbiltasuna antzematen da”


Auzoan kultur aniztasuna handia da, etaeskolak auzoko eskola izan nahi badu, aniz-tasunean oinarritutako heziketa landu behardu. Eta ez hori soilik: kultur aniztasuna ezezik,kulturen arteko harremanak ere bultza-tu behar dira auzoan, eta hori eskolatik bul-tzatu behar dela dio Melguizok. “Garrantzi-tsua da eskolan praktikak egitea edo horrenadibideak ematea”. Horren isla dira egitendituzten honako ekintza hauek:

Amentzako eskola: orain dela 4

urte ikasleen amentzat gaztelaniazko

eskolak eskaintzen hasi ziren. Izan ere,

medikuarengana edo paperak egitera

joateko, seme-alaben bila etortzen zire-

la ohartu ziren, eurak ez baitziren mol-

datzen ez euskaraz eta ez gaztelaniaz.

Hori ikusirik, haurrak eskolan zeuden

bitartean, eurei gaztelania ikasteko au-

kera ematea erabaki zuten.

Erretiroa hartuta dagoen irakasle

batek ematen ditu eskolak, astelehene-

tik ostegunera bitartean. Emakume as-

ko animatu zirenez, bi taldetan bana-

tzen dira, eta bakoitza astean bitan joa-

ten da. Batzuk sekula eskolara joan ga-

beak dira, eta euren hizkuntzan ere al-

fabetatu gabe daude.

Helburua da ahal duten ondoen

konpontzea, eguneroko gauzak jaki-

tea, medikuarenean ordua eskatzen ja-

kitea, egutegia ulertzea… Eta idazketa-

ri dagokionez, jakin dezatela euren i-

zen-abizenak, helbidea eta data idaz-

ten. Alegia, behar dutena.

Harrera ona izan dute. Ama batzuk,

nahiz eta haurrak eskolan ez eduki, joa-

ten dira. Izan ere, auzoari irekitako es-

kaintza da.

Arabierazko eskolak: pena da

haurrek euren ama hizkuntza galtzea

formalki. Etxean askok hitz egiten dute,baina alfabetatu ez. 12 urterekin haurbat euskaraz, gaztelaniaz eta arabierazhitz egin, irakurri eta idazteko gai izateaizugarrizko aberastasuna da. Horrega-tik, arabierazko eskolak ematen dirahaurrentzat eskola orduz kanpo. Erli-jioarekin zerikusirik ez duten eskolakdira eta ama hizkuntza baloratzeko ba-lio die. Beste eskola batzuetako hau-rrak ere joaten dira.

Hala Bedi irratia:ostiral goizetakoprograma egiteko, hilero edo bi hileanbehin, eskolara jotzen dute Hala Bediirratikoek. Inkestak, elkarrizketak,abestiak, errezetak… prestatzen dituz-te irakasleek haurrekin, eta ondoren,grabatu eta emititu egiten dituzte.

Ijitoen elkarteko amak: anima-tzaile kulturalak egoten dira ama horie-kin berriketaldiak egiten arratsaldetan15:00etatik 16:30era. Eguneroko gau-zez hitz egiten dute: haurrez, eskolaz,heziketaz… Hasieran ama ijitoak baka-rrik elkartzen ziren, baina orain amaarabiarrak ere bai. Informatika ere ikas-ten dute.

Etxeko lanak egiten laguntzekotarteak: aipatu animatzaile kulturalberak haur ijitoei etxeko lanak egiten

laguntzen aritzen dira, 16:30etik

17:30era.

Munduko dantzak: 19:00etan

munduko dantza ikastaroa egiten dute.

Amentzat da eta helburua amak etxetik

ateratzea da. Arrakasta handia izan du.

Kirola: kirolaren eta jolasaren bi-

tartez kultur aniztasuna eta integrazioa

landu nahi dira, eta auzoko proiektua

da, hots, auzoko haur guztiei irekita da-

go. Kirol hezigarria lantzen dute: lehia-

kortasunik eza, taldeko lana, garbitasu-

na, osasuna, elikadura, autokontrola,

gorputzaren kontrola… Kirol heziketa-

ko bi gazte arduratzen dira proiektuaz,

eta eskolako zuzendariarekin zein

ikasketa buruarekin etengabeko harre-

manean daude.

Auzoko museoarekin eta Ar-

tium-ekin elkarlanean:bi erakunde-

kin harremanetan eta elkarlanean dau-

de.

Liburutegia:eskolako liburutegira

etxeko lanak egitera eta irakurtzera joa-

ten dira ikasleak. 17:30ak arte egoteko

aukera izaten dute. Etxeko egongela-

ren funtzioa betetzen du, batzuek

egongelarik ez baitute etxean.

Kultur aniztasuna bizitzen: praktika onak


Ikasleek ez dute esperientziarikahozko hizkuntza jasoan hitzegiteko. Ahozko aurkezpenik

apenas egiten da eskola garaian.Zer ondorio ditu horrek? Nola

saihestu hori

Irakasle Ikasketak egiten dabiltzangure ikasle batzuk etorri berriak diraHerbereetatik. Erasmus programarenbarruan, hango unibertsitate bateanizan dira. Zoratuta etorri dira: “zenbatgaldetzen duten hango ikasleek, zen-bat hitz egiten duten, zenbat dakiten”...Guk, hemengo irakasleok, adin desber-dineko ikasleekin aritzen garenok gureeskolan, nahiko genuke ahozko hiz-kuntzak toki gehiago izatea, ikasleekgehiago eta hobeto hitz egitea. “Zer e-gin? Nola egin?” galdetzen dugu irakas-leok. Eskola orain arte idazketari (ge-nero idatziei) loturik dagoen erakundegisa ulertu dugu: eskolan idazten ikas-ten da, irakurtzen eta ulertzen ere bai.Eta trebetasun horiek dira seguru askihizkuntzaren ikaskuntza prozesuarenerdigunean daudenak oraindik ere...

Hala ere, gizarteak gero eta trebeziahandiagoa eskatzen digu ahozko adie-razpenaren arloan. Gaurko gizarteanbeharrezkoa da “ondo hitz egitea”.Garrantzitsua da jendaurreko hitzal-

diak egitea, debate batean parte har-tzea, disertatzea, akordioetara iristea.Herrialde baten demokraziarako ga-rrantzitsua da herritarrak ahozkoan on-do moldatzea eta prestatzea. Eskolakgai hau planteatu behar du, eta, oro har,planteatu duela esan dezakegu. Orain

artean landu duguna, irakurtzea etaidaztea, ez dira nahiko gaur egungo gi-zarte post-industrialean. Gure kasuan,gainera, hizkuntza gutxitu batekin arigarela, “normalizazio” bidean jarri nahiduguna, ez dugu erabilera bermatua.Eta hizkuntza bat garatuko bada, fun-tsezkoa da gutxienez hizkuntza horihitz egitea. Ahozko hizkuntzaren ara-zoa konplexua da eta inplikazio as-kokoa.

Ahozko hizkuntzaren konpeten-tzia garatu nahi dugu, beraz. Ez gara hu-tsetik abiatzen, ordea. Ahalegin han-diak egin dira euskal eskoletan hizkun-tza garatzeko. Eta ahozkoa egin da,noski, irakasle/ikastetxe batzuek bestebatzuek baino gehiago edo sistemati-koago edo kontzienteago egin duteagian, baina ahozko hizkuntza prakti-katu da. Orain, nolanahi ere, badakigumintzamena lantzeko modua hobe dai-tekeela. Esate baterako, herrialde fran-kofonoetan azken urteotan pedago-giaren arloan sartu den berrikuntza na-

galdeidazue

?Arantza OZAETA

Ahozko Mintegiko kidea

HUHEZI. Mondragon Unibertsitatea


gusietako bat mintzamenarekin lotutadago. Gure eskolak bizi duen egoera,ahozkoaren kezka, hobetu nahia, ezda, inondik ere, arrotza Europari begi-ratuz gero: Belfasteko St Mary uniber-tsitateko Eibhlín Mhic Aoidh izan daurrian HUHEZIn bisitan eta Ipar Irlan-dan gaeliko murgiltze ereduetan ahoz-ko hizkuntzari tarte gehiago ematekoegiten ari diren saiakeren berri emandigu.

Ahozkoa bai, baina zer, zelan?HUHEZIko hizkuntzen departamen-tuan egiten ari garen proiektu baten il-dotik, bi alor ikusten ditugu ahozkohizkuntzaren ikas/irakaskuntzaren ar-loan. Batetik, gelako interakzioak uga-ritzea eta sofistikatzea; eta, bestetik,ahozkoaren lanketa programatikoa di-seinatzea, hau da, testu molde bat ikas-teko eta ikasitako hori ebaluatzeko se-kuentzia planifikatuak diseinatzea.

Ikus ditzagun bi arlo horiek.

Gelako interakzioakGutxi dakigu gure herrian irakasle-

ok gelan ditugun ahozko portaerengainean. Zein portaera diskurtsibodaukazu, irakasle? Nola kontenplatzenduzu ikasgela? Nolako galderak egitendituzu? Ikasleek zer motako erantzu-nak jaulkitzen dituzte? Desafiatzen di-tuzu erantzunak? Kexu gara ez dutela-ko parte hartzen, galdetuta isilik gera-tzen direlako, “bai”, “ez”, “bost”, “go-rria” erantzuten dutelako. Baliteke por-taera horiek txikitatik barneratzen di-tuzten errutina batzuekin loturik ego-tea, gure eskolaren kultura batekin.Izan ere, zoritxarrez, gure eskolarenkultura ez dago oro har partehartzeare-kin loturik, hau da, gelaren elkarrizketadinamika partekatu batekin, ikasle-ira-kasle interakzioarekin. Gelako inte-rakzio mota aldatuz, irakasleak gelanbeste rol bat hartzean, ikasleek aukeragehiago dute partehartze luzeago etakonplexuagoak egiteko (konplexua-goak diskurtsiboki, morfosintaktikoki,kognitiboki).

Izan ere, ikusten ari gara irakaslea-ren berbaldiak funtsezko egitekoaduela: alde batetik, ikasleen partehar-

tzean; eta, beste batetik, jakintzaren tra-taeran. Irakasleak zer nolako estrate-giak darabiltza? Interakzioaren ikuspe-gi honetatik, garrantzitsua ez da galde-tzea ikasleek zer ikasi duten txekeatze-ko (jakintzaren eredu erreproduktibobat), baizik eta elkarrizketa bat ireki-tzea jakintza bera garatzeko (curricu-lumaren trataera aberatsagoa, sorkun-tza eta aurkikuntza bilatuz). Irakaslea-ren rola ezin da bereiztu, bere hautake-ta metodologikoa ere ez. Ikuspegi “de-mokratiko” bat izatean, ikasleen eman-kortasuna bilatuko dugu: talde txikie-tan jardutea, hitz ematea, entzutea, en-tzunaren inguruan lan egiteko estrate-gia sofistikatuak garatzea (galdera mo-tak, esan dutena errebotatzea, konsta-tazioak, jarrera irekia, etab.). Moduhonetan ikasleen arteko elkarrizketakere bultzatzen dira. Urruti gaude orain-dik estrategiarik hoberenak zeintzukdiren identifikatzetik, baina ikusten arigara irakasle batzuek kontzienteki era-biltzen dituztela estrategia batzuk: adi-tze aktiboa, interakziorako diskurtsoa,etab. eta erantzun luzeagoak eta kon-plexuagoak jasotzen dituztela. Alegia,ikasleek ahozko hizkuntza (askotanH2), praktikatzeko eta bat-bateko au-toerregulazioak egiteko parada dutela.Honek guztionek inplikazio metodo-logikoak ditu: irakasleok darabilgunmetodologia ukitzen du. Metodologiatradizional batek ez du horrelako elka-rrizketarik kontenplatzen.

Gelaren antolaketa ere ukitzen duinterakzioaren alderdi horrek. Lanaktalde txikitan planteatuz gero, ilarak etabiribilak apurtuz, irakasleak aukeragehiago du taldearekin gaia eraikitzenlaguntzeko, taldeari egokitutako gal-dera finagoak, doituagoak eginez. Gelabarruko komunikazioa sortzea, esa-nahiak elkarrekin sortzea dakar, ez damezua transmititzea, elkarrizketarenbitartez irakastea baizik. Interakzioa-ren perspektiba honek, jakintza elka-rrekin eraikitzearen zentzuan, fokoairakasle guztiongan jartzen du, eta ezsoilik hizkuntza irakasleengan. Eskola-ko errutinek ikasleen parte hartze auto-nomo eta konplexuak lortzearekin

amestu behar dute.Kontua ez da orain interakzioaren

izenean hitz eta pitz aritzea ikasle-ikas-le, ikasle-irakasle. Interakzioa eman-korra izateko kokatua izan behar da etainterlokuzioa eskatzen du: asmo batdaukan solaskide bat topatzea, berehitza aintzat hartzea, bere hitza zureansartzea. Alabaina, ez da zuzena pentsa-tzea asko hitz eginez hobeto hitz egin-go dutela. Andamiatze lanak eginbehar ditugu irakasleok: norbaitek ira-katsi behar digu jada egiten dakigunahobeto egiten. Gure eskolaren arazoe-tako bat ahozkoaren auzi horretan ho-rixe izan da, zuzendu ditugula “joatengara bibliotekara?, ikusi dotzut lehen”,etab., baina ez diegula irakatsi ondoegiten dakitena hobeto egiten: elkarriz-ketan sakondu, pentsamendu konple-xua garatzeko ziztatu. Ezta ere, prozesubat azaldu, arrazoiak eman, zerbaitazaldu.

Ahozko generoak lantzeaHUHEZIn hizkuntza ematen du-

Herrialde batendemokraziarakogarrantzitsuada herritarrakahozkoanondomoldatzea etaprestatzea. Eskolak gaihau planteatu behar du,eta, oro har, planteatuduela esan dezakegu.Orain artean landuduguna, irakurtzea etaidaztea, ez dira nahikogaur egungo gizartepost-industrialean.

?


gun irakasleoi beti haserretu izan zaiz-kigu gure ikasle euskaldun zaharrakahozko azterketak suspenditzean.Ama hizkuntza euskara izan, euskara"jatorra" izan, eta hala ere gainditu ez!Euskaldun zaharra izatea ez da inondikere berme, ezta euskaraz eskolatu iza-na ere, ahozko disertazio jaso bat, ber-bazko ekoizpen planifikatua eta jantziaegiteko. Ahozko hizkuntzan arrakastaizatea asmoa adieraztea da, fokaliza-tzen jakitea, modalizatzen, esan ahalabesteari moldatzeko erabakiak har-tzen… eta hori praktikaren eta kon-tzientziaren fruitu dira, ez dira berezikasten.

Ahozkoaren lanketak badu zer iku-sia ahozko hizkuntza bera ikas-irakas-gai objektutzat hartzearekin. Bestelaesanda, ahozko generoak sistematiko-ki lantzearekin. Ahozko hizkuntzaunean-unean presente izatearekin ba-tera (gelako interakzioak), jite pogra-matikoa izatea. Gure eskoletan gene-roak lantzen ditugunean, zergatik eginazken xede guztiak idatzizkoak? Azal-penak, debateak, kontaketak, txistelehiaketak, albistegiak, elkarrizketak,antzerkiak, boz gorako irakurketak,iragarkiak, bertsolaritza… Testu mol-deok ahoz trebatzeko lanabesak dira,beren baitan, sekuentzia didaktikotan

antolatuta. Ildo honetatik, JoaquimDolzek zioen “mintzamenak irakas-gaia ere izan beharko luke”1. Beharba-da, etorkizunean izango dugu mintza-men irakasgaia martxan, baina bitarte-an ahozko jarduera-proiektuak egin di-tzakegu, ikasleak ahozko ataza kon-plexu eta planifikatuak ekoizten. Hiz-kuntza praktikatzeko aukera eman be-har diegu, eskola hizkuntza ikastekoeta hainbat erabilera “probatzeko” tokibat da. Zirkulu itxia da: berbara ekar-tzen ez den hizkuntza herdoildua geldi-tzen da eta ez da erabiltzen; erabiltzenez dena ez da ikasten eta garatzen…

Hitz egin dezagun genero formalezeta informalez. Egia da gure hizkuntzakaskotan ez duela erabilera informalaziurtatuta eta horretaz kontziente gare-la. Hutsune hori betetzeko, besteakbeste, hainbat eskolatan bertsolaritzalantzen da hizkuntza orduetan. Guregizartean horrenbeste eta hain ondoerrotua dagoen praktika, hizkuntzaaldetik horren aberatsa dena gainera,eskolak aprobetxatu nahi izatea osonormala da. Baina ez da nahikoa ber-tsolaritza lantzea “informal” delako ho-ri lantzeko, eta ezta ere zuzena pentsa-tzea bertsolaritza dena denik informal(genero espektro ikaragarri zabala du:bertso afariko “informaltasunetik”, txa-pelketa finaleko kartzelako gaiaren“formaltasun” eta solemnitateraino-koa). Bertsolaritza eskolara eramateaonuragarria da praktika sozial onartua,“bertakoa”, eta aberatsa delako (hiz-kuntzaz gain, musika, kultura, trebeta-sun pertsonalak jorratzeko bide emanbaitezake, ikus Bertsolaritzaren curri-culuma). Horiek horrela, ez du estal-tzen ezta konpontzen ahozko hizkun-tza lantzeak dakartzan eskakizunak,gorago seinalatu ditugu batzuk.

Garrantzitsua da ahozkoa “ikusga-rri” jartzea gure eskoletan: ikasleek etairakasleek ikus dezatela ahozkoa,ahozko ekoizpenei garrantzia ematea,ez azpi-disziplina gisa tratatzea. Ahoz-koa ikusgarri jartzeak behagarri etaebaluagarri jartzeko kezka dakar.Ahozko hizkuntza lantzeak tresneriaapur bat eskatzen du: kamerarekin

Bi alor ikusten ditugu:gelako inte-

rakzioak uga-ritzea eta so-

fistikatzeaeta,ahozkoa-

ren lanketa programati-koa diseinatzea,hau da,testu molde bat ikasteko

eta ikasitako hori eba-luatzeko sekuentzia pla-

nifikatuak diseinatzea.

?

ikasleen grabazioak egin, nork bereburua ikustea eta entzutea, ikasleengaitasuna aztertzea , ikasleen zailtasu-nak kontuan hartuta mintzamena lan-tzeko praktikak antolatzea, eredu one-kin alderatzea, gorputzaren imintzioa,doinua, ahoskera… Praktika horiekberehala barneratzen dituzte ikasleeketa guri lan egiteko modu berriak ireki-tzen zaizkigu. HUHEZIn bertan ari garajada horrelako proiektuekin erabatmurgildurik. Motibazioak gutxi bazi-ren, orain badugu kanpo eragile batere: 2010.urterako Bologna datorrela-eta, badakigu gure graduko ikasleek(orain lizentziatu edo diplomatu esatendiegunek) ahozko aurkezpen bat eginbeharko dutela ikasketen amaieran,graduko titulua eskuratzeko.

Nondik hasi ez badakizu eta prakti-kak aldatu nahi badituzu, irakasle, zeu-re burua behatzetik hasi. Idatzi egunka-ri bat, jaso gelan egiten duzuna. Zeureburua grabatu jarraian. Galdera hauekegin ikusitakoaren gainean: zer gor-deko nuke?, zer aldatuko nuke?, zergehituko nuke? (Olga Esteve, 2007).Galdera horiek ditugu gure hausnarke-ta eta gure transformazioa abiatzekomodu bat. Garapen profesionalerakoikasketa gure esperientzia eta gurepraktikaren hausnarketatik abiatzea dakontua.•

--------------------1 Euskalnews aldizkaria, 352. alea

Kexu gara ez dutelakoparte hartzen, galdetutaisilik geratzen direlako.Baliteke portaera horiektxikitatik barneratzen di-tuzten errutina batzue-kin loturik egotea, gureeskolaren kultura ez da-go oro har partehartzea-rekin loturik.

Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakabendua


Suomiko Hezkuntza Sistema bertatik bertara ezagutu dugu

Suomiko Hezkuntza Sistemaezagutzeko asmoarekin joan ginenazaroko lehen egun hotzetan Helsin-kira. 41 lagunek egin genuen bidaiaeta bertako egoera ezagutzeko etaulertzeko zenbait hitzaldi entzun etahainbat eskola bisitatu genituen.

Urriaren 31ean iritsi ginen Helsin-kira. Apur bat egokitzeko hartu ge-nuen arratsaldea eta hurrengo egune-an unibertsitatean elkartu ginen guz-tiak Suomiko Hezkuntza Sistemariburuz lehen azalpenak jasotzeko.Lauri Kurvonen irakasleak egin zigunhezkuntza sistemaren argazkia: ezau-garri orokorrak zein diren, hezkuntzasistemaren egitura nolakoa den etahezitzaileen profila zein den ezagu-tarazi zizkigun beste gauza batzuenartean.

Lehen hitzaldi horrek, kokatzekobalio izan zigun eta behin oinarrizkodatu batzuk edukita, portura abiatuginen Suomenlinna uhartera eraman-

go gintuen itsasontzia hartzera. Ha-maiketakoa egin ondoren, indarberri-tuta iritsi ginen irlara. Bi taldetan bana-tu eta eskola bana bisitatu genuen: ba-tzuek Haur Hezkuntzako eskola, etabesteeak Lehen Hezkuntzakoa.

Ondoren, Suomenlinna ezagutze-ko tartetxo bat hartu genuen eta de-nak bildu ginen berriro ere elkarrekinbazkaltzeko. Norberak jasotako in-presioak partekatzeko aukera politaizan genuen. Mahainguruan, eskolabakoitzean ikusitakoa azaldu genienbeste taldekideei eta hausnarketaegin genuen ikusitakoaren inguruan.

Bigarren eguna ere, prestakuntza-rako eguna izan zen. Bi taldetan ba-natu eta batzuek Haur Hezkuntzakoeskola bisitatu zuten Vantaa herrian,besteak Espooko DBHko eskola bate-ra joan ziren bitartean. Eskola bisitatueta bertan bazkaldu zuten ikasleekinbatera. Vantaara joan zirenak aldiz,Helsinkira bueltatu ziren bazkaltzeraNational Board of Education-en egoi-

tzara, bertan entzun behar baikenuenbigarren hitzaldia. Leo Pahkin irakas-leak ekitateari eta kalitateari buruzhitz egin zigun eta Pisa azterketetanlortutako emaitzen arrakasta faktore-en inguruan. Azkenik, unibertsitaterabueltatu ginen Timo Riiho doktore etahizkuntzalariaren hitzaldia entzutera.Euskaraz eman zigun Timok bertakohezkuntza sistemaren eta suomi hiz-kuntzaren egoera eta bilakaerarenberri.

Baina dena ez zen lana soilik izaneta Helsinkiko hainbat txoko ezagu-tzeko parada ere izan dugu Suominizan garen bitartean. Estoniarainokosaltoa egin zuten batzuek, Tallinerajoanda eta beste batzuk saunara joaneta laku hotzetan bainuak hartzenaritu ziren.

Esperientzia aberasgarria izan daguztiontzat eta gure prestakuntza sen-dotzeko balio izan digu bidaiak. Gus-tura eta gauza berriak ikasita itzuligara Suomitik.


36 • hik hasi • 106. zenbakia. 2006ko martxoa

Azaroaren 15ean eta 16ean egin di-ra SAREAN elkartearen ohiko topake-tak. Ostegunean, "Irakasleen lansariak,oraina eta etorkizuna" gaiaren ingu-ruan mahaingurua izan zen sindika-tuen artean. Ostiralean berriz, hainbatgaien inguruan lantaldeetan jardun zu-ten egunean zehar, irakasleen lansaridesberdintasuna eta testuliburuak etaikasmaterialak erabiltzeko programeninguruan.

Lehen ekitaldia sektoreko sindika-tu guztiek, hots, CCOO, ELA, LAB,STEE-EILAS eta UGT-ek, osatutako ma-haingurua izan zen. Hezkuntza SailakCCOOrekin sinatu zuen irakaskuntza

SAREANen XXIII. Topaketetan ordainsariberrien eragin kaltegarriak salatu dira

Ikastaroak*Curriculum berria eta arlo konpetentziakNoiz: Abenduaren 13an, 15:00etatik 17:00ak arte. Non: Lasarteko Berritzegunean Informazio gehiago:wwwwww..eellkkaarrrreekkiinn..oorrgg

*Haur Eskola eta familiaren arteko harremanaNoiz: Abenduaren 4, 6, 11, 13, 18 eta 20an. 17:00etatik 20:00ak arte. Non: Iurreta, Iurretako GLHB Institutoa,Olaburu 19 (944668800) Informazio gehiago: wwwwww..uueeuu..oorrgg

*Ordenadorea, teknologia berriak eta biok: baietz ados jarri! Noiz: Abenduaren 3, 5, 10, 12 eta 17an. 17:00etatik 20:00ak arte. Non: Beasain, Txindoki-alkartasuna institutoa,Ugartemendi 6, (943880753) Informazio gehiago: wwwwww..uueeuu..oorrgg

Espainiako Matematika Errege Elkartearen dibul-gazio sailak urtero antolatzen dituen lehiaketak dirahoriek. Matematikaren dibulgazioa helburu, zientziahonekin zerikusia duten fikziozko ipuinak idazteandatza egitasmoak.

Alde batetik, 12 eta 18 urte bitarteko ikasleentza-ko eskolarteko narrazioen lehiaketa dago eta bestal-de, guztiei zuzendutako (ikasle, irakasle eta besteedonor) ipuin laburren lehiaketan parte hartzeko au-kera ere badago. Estatu mailako lehiaketa izan arren,narrazio eta ipuinak euskaraz aurkez daitezke. Lanakbidaltzeko azken eguna, abenduaren 31 da. Informa-zio gehiago izateko, jo www.divulgamat.net webgu-nera edota idatzi [email protected] helbidera.

Eskolarteko matematika narrazioen etamatematika ipuin laburren EMEE-anayalehiaketak

publikoko lan hitzarmenean jasotzendiren pizgarrien inguruan mintzatu zi-ren, ikastetxeetako zuzendaritza talde-etako kideen, tutoreen eta koordina-tzaileen artean banatu beharrekoordainsarien inguruan. Mahainguruanjasotakoaren ondorioz, “une honetansindikatu guztiak diru-pizgarri horiekirakasle guztiengana zabaltzearen be-harra” ikusten dute.

Topaketetako lantaldeetan aztertuzen beste gaia “Testu liburuak eta ikas-materialak solidarioki eta ekitatibokierabiltzeko Programa” izan zen. Egitas-mo horrek ikasturte honetarako izanduen ofiziozko ezarpenak arazo asko

sortu ditu ikastetxeetan. Programa ho-rretan izandako aurreko esperientziakez dira behar bezain ongi ebaluatu etaikasturte honetan bere aplikazioak izanduen eragina ere ondo aztertu beharkoda arazo horiek ahalik eta azkarrenbideratzeko .

Elkarlana, kalitatea, berri-kuntza eta erreferentzialtasunaizango dira hurrengo hilabete-etan elkarteak izango dituenardatzak. Helburu horien islamoduan, genetikari buruzkomahai-ingurua eskaini du. PiliKaltzadak dinamizatuta, genealdaketak egiteko tekniken ga-rapenak duen balioa ikuspegizientifikotik eta etikotik aztertudute Itziar Alkorta EHUko Zu-zenbide irakasleak eta Ana Zu-biaga Genetikan adituak.

UEUk 07/08 ikasturterako dituen erronkakaurkeztu ditu

Pili Kaltzada, Itziar Alkorta, AnaZubiaga eta Lore Erriondo Bilbonegindako aurkezpenean.

argitalpenak

Osaba Patxiren koadernoaImanol Azkue

ZUMAIAKO INPERNUPE KULTUR ELKARTEA

Oihana da liburuaren protagonistanagusia. Osaba Patxik koaderno batemango dio opari, eta egunerokoakbertan apuntatzeko esango dio; zer egi-ten duen, zer gertatzen zaion, nahi due-na. Koadernoa gorria da, uztailduna etaliburuan aurrera egin ahala, egunero-koarekin beteko du Oihanak. TestuaKeixetaren irudiek osatzen dute•

EtziKarlos Linazasoro

ELKARBruno izeneko 13 urteko mutikoa-

ren bizipenen berri izango dugu libu-rua irakurriz gero. Etxean asko estima-tzen dute Bruno, musu indartsuak ema-ten dizkie gurasoei, bihurria da, maita-garria… Baina bere eserlekua hutsikgeratu da. Irudiak Antton Olariagakegin ditu. 12 urtetik gorako gaztetxoen-tzako liburua da•

Euskarazko jostailuen gidaAisia bizizURTXINTXA

Euskarazko jostailuen gidak mer-katuan aurki ditzakegun euskarazkojostailuen katalogoa eskaintzen digu,ESAR sistemaren arabera antolatuta etadituzten ezaugarriak eta heziketa gaita-sunak aipatuta. 2007an kaleratutakojostailu berriak azpimarratu dituzte etahorrez gain, jostailuak aukeratzeko go-mendioak ere aurkeztu dizkigute •

Bidaia handien atlas historikoaKoldo Ortega eta Alizia Sturtze

GAIAKHainbat mila urte iraun duten bidal-

dien abentura horietan, gehienetan in-teres handiak zeuden jokoan, eta, batezere estatuen finantza-euskarriak izandira interesekoak. Hala ere, badira ja-kinminaz edota ezezagunaren bila do-azenak ere. Liburu honetako 67 aben-turek ongi erakusten dute gizakiarenarriskuzaletasuna•

Harri pintatzaileakMartinez de Antoñan eta Mosquerra

SAUREDavid pinturari buruz guztia jakin

nahi duen ikastun arduratsu eta gazteada. Bere irakasle azkarrak, Messinamaisuak, David denboran zehar histo-riaurrera eramateko modua asmatzendu. Biak artearen jatorrien bila joangodira, baina hara iristean, gauzak ez diraberaiek uste zuten moduan izango•

Kirol Hezitzailea.Gogoetak etaEkarpenak

Ed. Apail, Luis M. Zulaika IsastiEUSKO IKASKUNTZA

Ikastaria hezkuntza koadernoaren15. ale honetan, gorputz-hezkuntzakoaditu anitzen gogoetak jasotzen dira.Egungo egoeraren azterketa, bere bila-kaera, kirolaren onura, kirol hezitzaile-aren lana, kirola eta balio etikoak, kirolarloko helburuak eta erronkak… azter-tu dituzte•


... nora joangogara?

ARTIUM MUSEOAMuseo hutsa baino gehiago

Koloreak, formak, materialak,egiturak, tamainak, eskulturak, koa-droak, artelanak. Kalean bertan, ka-lean jaso ezin ditugun gauzak ikuste-ko,entzuteko,bizitzeko,aukera ema-ten digute museoek eta gaurko gizar-tea ulertzeko edota ikusteko aukera,arte garaikidea eskaintzen dutenmuseoek. Horietako bat da Gasteizendagoen Artium museoa. Artium adie-razpen eta sormen gunea da. Gure in-gurua beste era batera ulertzen la-guntzeko asmoa du eta horri buruzhitz egin dugu Txaro Garaigorta, Ar-tiumeko Hezkuntza Arduradunare-kin.

Egunotan Artiumera gerturatuz ge-ro Patricia Picciniren izaki (samurrak)izeneko erakusketa, Errep(l)ika gaiak.Bilduma VII erakusketa, Ardoaren ar-kitekturak. Antión Bodega erakusketaedota Gamarratarrak zinera doaz, 40.eta 50. hamarkadetan Gasteizen ikus zi-tezkeen filmeak biltzen dituen zine zi-kloa ikus ditzakegu. Horrez gain, era-kusketa iraunkorra osatzen duten la-nak, liburutegia, hitzaldiak, ikastaro-ak… topa ditzakegu Artium-en. Izanere, museoa baino gehiago izan nahidu espazio honek. Hezkuntza arloaridagokionez, esate baterako, hezkun-tza baliabidea izan nahi du. Ez duteikastetxeak egiten duen beste irteerabaten moduan ikusterik nahi, baizik e-ta curriculuma osatzeko baliabide gisa.

Hori lortzera bidean lanean ari dira Ar-tiumen eta ikasleen bisitekin sortzendituzten unitate didaktikoak eta biltzendituzten materialak gordetzen dituztedokumentazio zentroan. “Ikasleek iru-diak sakonki aztertzen dituzte eta osogarrantzitsua da beren ingurunea des-kodetzen ikastea. Irudiak ulertzen era-kutsi behar diegu, era azkarrean uler-tzen, bestela etorkizunean begiradaridagokionez analfabetoak izango dire-lako. Arte garaikidearen zati handi batbegietatik sartzen da”, dio Txaro Garai-gortak, Artiumeko Hezkuntza Ardura-dunak. “Tailerrak kontzeptualak izandaitezen nahi dugu; ez dadila izanorain makilekin lan egiten duen artistabat ikusi dugulako guk ere gauza bera

egitea. Eskulanetatik haratago joannahi dugu, interesatzen zaigu kontzep-tualki hautematea artistak ideia bat zue-la eta ideia hori landu egin duela, argaz-ki, zine edo instalazio forma emanez.Gu tailerrera ideia horrekin goaz eta la-nean hasten gara; ez da hainbeste gaita-sun teknikoa, nahiz eta horrek ere ga-rrantzia duen, baizik eta ideak irudika-tzen ikas dezaten”, dio.

Programa guztiak euskaraz, gazte-leraz eta ingelesez eskaintzen dituzteeta ingeleseko eskaintza gustura hartudute zenbait irakaslek: “irakasle askokzenbait ikasgai ingelesez eman behardituzte baina ikastetxetik kanpo ez du-te jarduerarik ingelesez eta hizkuntzahorren praktika ikasgelara mugatua ge-



ratzen zaie. Museoa horretarako ezin-hobea da”, esan digu Garaigortak.

Zure neurrira programaMuseoko Hezkuntza Zerbitzuak

eskaintzen duen programarik berezie-na Zure neurrira izenekoa da. Mailaguztietako ikasleei zuzendutako pro-grama da, lau zatitan egiten da, lau aste-tan eta horrek konpromiso handiagoaeskatzen du irakaslearen aldetik. “Ikas-tetxera joaten gara eta programa eskatuduen irakaslearekin hitz egiten dugubere beharretara moldatzen saiatzeko.Lehen kontaktu horretan planifikazioaegiten dugu, curriculuma zein denikusten dugu, helburuak zein diren,ikasleak nolakoak diren… eta piezahoriek gure metodologian sartzen saia-tzen gara. Programa urteko zein unetanegin dezakegun begiratzen dugu era-kusketa jakin batekin koinziditzeko etacurriculumarekin lotzeko, eta guztiahorren arabera diseinatzen dugu”,azaldu digu Garaigortak.

Ikasleekin hiru zatitan gauzatzenda programa: lehenik, eskolara joatendira eta ikus-entzunezko materialakerabiliz zehaztutako gaiari buruz hitzegiten diete ikasleei. Eta ondoren, bes-te bi saio egiten dituzte; bigarrenean, biordutan, museoa bisitatzen dute etaondoren taldeak jarduera bat garatzendu tailerrean. Azken saioan, ikastetxe-ra itzultzen dira ikasleekin eta progra-maren alderdi esanguratsuenak azter-tzen dituzte eztabaida baten bidez. •

AARRTTIIUUMM MMUUSSEEOOAA

Frantzia kalea, 24 - 01002 Gasteiz Telefonoa: 945 209 000 [email protected] www.artium.org

Oharrak:- Bisita guztiak euskaraz, gazteleraz eta ingelesez egin daitezke.- Bisita guztiak doakoak dira, Vital Kutxaren laguntzaz.

Hezkuntza zerbitzuaAdinaren arabera hainbat programa eskaintzen dituzte.

Haur Hezkuntza, Lehen Hezkuntza, DBH eta Batxilergoa

Zure neurriraPrograma horren bidez irakasleak aukera dezake zer gai landu nahi duen ikasleekin.

3 atal ditu:* Bisita prestatzeko saioa ikastetxean (ordubete)* Bisita ARTIUMera (2 ordu)* Azken bisita ikastetxean (ordubete)

Bisita gidatuaBisita bakar baten bidez jarriko dira harremanetan ikasleak arte garaikidearekin. Bi-

sita orokorra edota gai zehatz bati buruzkoa izan daiteke. Ordu beteko iraupena du.

Lantegi-bisitaldia Museoaren bisitan aztertutako obrekin zerikusia duen tailer praktiko bat egiteko au-

kera izango dute ikasleek. 2 orduko iraupena du.

DBH eta Batxilergoa

Loturak Zinema eta arte garaikidea harremanetan, eguneroko gaien azterketari, eztabaidari

eta hausnarketari ateak zabaltzeko asmoa du programak. Ikasleek film bat ikusi ondo-ren, erakusketa aretoetara joango dira zenbait obra aztertzera. DBHko bigarren ziklora-ko eta Batxilergorako programa da. 3 orduko iraupena du.

Loturak +Loturakprogramaren bidez museoan ikasitakoa sakontzeko, ikastetxean beste saio

bat egitea proposatzen dute. Gasteizko DBHko bigarren ziklorako eta Batxilergorako.

Irakasleen prestakuntzaIrakasleen prestakuntzarako zerbitzua ere eskaintzen du Artiumek, bere programa

artistikoari buruzko hezkuntza saio laburrak eskainiz.

i


atzeko atetik

Barbie panpinak benetako neurriak izango balitu, bere neu-rriak 99-60-84 izango lirateke. 2,15 metro neurtuko luke.

Iturria:Internet*

Irakurzaletasuna

Neure haurtzaroari begiratzea gus-tatzen zait horrelakoetan. Zer egitennuen nik 10 urterekin uda sasoian? Se-guruenik kalean jolasten pasako nueneguna, edo herrian, udalekuetan be-harbada, gurasoekin oporretan edolehengusu-lehengusinekin igerileku-an… irakurri, zerbait irakurriko nuen,baina ez zen oso garrantzitsua izango,zeren ez daukat gogoan garai horretanirakurritako libururik. Oraingo haurrekbezala, ikastolatik bidalitakoak irakur-tzen genituen guk batez ere, “Asterixeta Obelix” salbu, geure kabuz libu-ruenganako interesa piztu arte.

Hala ere, irakurmena lantzeko mo-du bitxia erabiltzen genuen ikastolan,eta ez nuke aipatu gabe utzi nahi: ira-kurtzeko abiadura kronometratzen zi-guten. Helburua azkarrena izatea zen,jakina. Egia esan, niri beti gustatu izanzait patxadaz irakurtzea, irakurtzennuena ondo ulertzea eta sekretu be-rriak deskubritzea. Horregatik irakur-gai bat jartzen zigutenean, beti nintzenamaitzen azkenetarikoa, eta irakurle

txarra nintzela uste izan dut beti.Gerora, institutuan konturatu nin-

tzen, jende askok azkar irakurri arren ezzuela irakurritakoaz piperrik ulertzen,eta nik, neure erritmora irakurri ondo-ren, ez nuela gauzak bi aldiz irakurri be-harrik ondo ulertzeko.

Denborarekin ikasi dut garrantzirikgabeko gauzak azkar irakurtzen, zen-bait gauza patxadaz eta gustura irakur-tzen, astunak egiten zaizkidan orrialde-ak pasatzen eta hiztegia ahalik eta urru-nen edukitzen. Zeren, hiztegia aberas-tea oso helburu polita izan arren, eza-gutzen ez dituzun hitz guztiak azpima-rratu eta hiztegian bilatzea irakurzaleta-suna bultzatzeko modu eskasa irudi-tzen zait.

Haurrak irakurtzera animatzekomotibagarriak diren irakurgaiak ema-teaz gain, gustura irakurtzeko estrate-giak jarri behar zaizkie eskura. Horieta-ko bat zapping-a egitea da. Liburu bathasi eta ez bazaizu gustatzen, utzi etahartu beste bat. Guk egiten duguna, az-ken finean.

Oihane PEREABERTSOLARIA

Badaukat lagun bat oso kezkatuabere hamar urteko alabak ez duelako iairakurtzen. Bere gelako baten batekudan 30 liburu irakurri dituela eta berakezer ez. Nik esan diot beharbada udan30 liburu irakurri dituen haurrarenakezkagarriagoa iruditzen zaidala, bai-na ez dut lortu konbentzitzea.

Izatez ez dut diferentzia asko ikus-ten udan 30 liburu irakurri dituenareneta Nintendoan jolasten egun osoa pa-satzen duen haurraren artean. Bat han-ditan idazlea izango da beharbada, bes-tea informatikari bikaina, baina nolakoharremanak izango dituzte gainerakopertsonekin?

Irakurzaletasuna txikitatik bultza-tzearen aldekoa naiz ni ere, baina gau-zak nola egiten diren, emaitzak osodesberdinak izan daitezke.

GAIA: HEZKUNTEK • ELKARRIZKETA: JOAN ESTRUCH • …lan egiteak ikuspegi nazionala indar-tzen...

Documents

Transcript of GAIA: HEZKUNTEK • ELKARRIZKETA: JOAN ESTRUCH • …lan egiteak ikuspegi nazionala indar-tzen...