Presciapech 2000 egn inant Crist n popul, che vegnìa da la Mesopotamia, se à logà jù te n raion enlongia la costes del Mèr

Mediteran: la FENICIA .

FENICIA (anchecondì l’à inom LIBANO)

La Fenicia l’era na tera strenta e struchèda ite anter i monc e l mèr.

L’aea pecia teres en pian e no le carenèa per l’agricoltura.

L’aea de gregn bosć olache crescea n muie de zedres, ( na sort de èlbres ).

Enlongia la costes l’era n muie de ensenadures.

Enlongia la costes del mèr l’era nasciù n muie

de zitèdes-stat indipendentes.

Vigniuna zità-stat aea so re e sia divinitèdes, ma dutes aea l medemo lengaz e la medema usanzes

Tiro l’era la zità-stat più emportanta e potenta.

La zitèdes era loghèdes enlongia la costes. Les aea pecia teres da coltivèr, ma l mèr l’era cajon de gran richeza.

I sentadins vivea de pesćia, ma soraldut de comerz sul mèr.

Col legnam i fajea sù naves n muie tegnices e spedientes, bones de navighèr ence tel mèr en burasca.

I bosć de zedres fornìa n muie de legnam.

Les era autes, lèries e staifes, con na gran stiva per portèr la marcianzìes. Les aea na gran vela cadrata o retangolèra per jir più debel.

I fajea

NAVES DA TRASPORT.

I fajea ence

NAVES DA VERA.

Les era slancentes e n muie spedientes con dedant n speron per ge dèr ite a la naves nemiches.

I Fenices durèa la naves per comerzièr, ma i les venea ence ai etres popui, ai Egizies, ai Greches,…….

I Fenices l’era navigadores n muie esperc.

I aea studià e i cognoscea polito i vents, la corentes e la marees per navighèr al segur ence canche l mèr l’era en burasca.

I saea dessegnèr na mapa de la costes e de la teres olache i jìa a comerzièr.

I tegnìa n diarie de bordo olache i scrivea dut chel che sozedea endèna la navigazion.

De net i aea emparà a navighèr vardan la steiles. I durèa la STEILA POLÈRA per se orientèr tel mèr. Per chest i popui antiches a la steila polèra i ge dijea STEILA FENICIA.

De gra a la navigazion i Fenices l’é doventà n popul de gregn mercanc. I comerzièa con duc i popui: chi de la Mesopotamia, i Egizies, i Greches, i Romans e ence con chi de l’Orient.

I comprèa e i venea

magnadives

saores

avorie

cosses de vierech

metèi

òres

teiles

schiaves

I Fenices vèlch outa baratèa la marcianzìes, ma per comprèr i durèa soraldut la moneida.

I Fenices l’era mercanc dejonesć. I era lères e gabolons. Per chest i Greches canche i volea ofener zachèi i ge dijea: “Te es n fenicio!”

Chesta teila la é massa cèra. Te es n gabolon,

te es n fenicio!!

I metea en esser la piraterìa. Canche i scontrèa n bastiment i ge sutèa sù e i robèa duta la marcianzìes. I fajea prejonier l’equipaje e i marinères vegnìa fac schiavi e venui al marcià.

Per fèr i contrac, registrèr la marcianzìes, tegnir i conc di vadagnes e di paamenc l’era de besegn de saer lejer e scriver.

La scritura geroglifica e chela cuneiforme les era massa complichèdes. Ge volea na scritura più scempia e spedienta.

I Fenices aea enventà na vida n muie sorida de scriver. A ogne son coresponea n segn. Per scriver duta la paroles se podea durèr demò

22 segnes Lejer e scriver no

l’é massa senester. N muie

de jent pel emparèr!

I Fenices l’era ence de gregn artejegn.

I aea enventà la tecnica de fèr l vierech mescedan saolon, sèl e èga.

Col vierech i fajea cosses de gran valor.

Da n molusch che vif tel mèr, l murice, i era stac bogn de tor fora na tentura de color checen.

Con chesta tentura, che aea inom PORPORA, i entenjea la teila che ciapèa n bel color checen.

La teila, ententa de porpora, la era n muie preziousa e per chest la era n muie cèra.

Chesta teila de color porpora la é

maraveousa!!!

Ei, ma la é ence n muie cèra!

Tor fora la porpora dal murice l’era n muie senester e peigher. Per chest la costèa scì tant!

I Fenices, enlongia la costes del Mèr Mediteran, i aea fat n muie de fontesc (magazzini) olache i podea depojitèr la marcianzìes e se procacèr la magnadiva e l’èga per jir inant tel viac. Pian pian entornvìa chi fontesc se à fat sù zitèdes ence n muie granes: la colonies.

La zitèdes de la colonies les era indipendentes da la Fenicia, ma les era n muie leèdes a ela. Ence te la Tèlia, te la Sardegna e te la Sizilia, l’era n muie de colonies fenices.

I Fenices i era POLITEISĆ. I cherdea te n muie de divinitèdes.

ASTARTE

BAAL MOLOCH

I preves se cruzièa de fèr ric religiousc per se arsegurèr l’aiut de la divinitèdes. Pèr che vèlch outa i fajessa ence sacrifizies umegn.

Ence i Fenices, desche i Egizies, aea n cult di morc, ma no scì complicà.

I morc vegnìa sepolii te la NECROPOLIS (zità di morc) dapò che i era vegnìa metui

te n sarcofagh n muie scempie.

I morc vegnìa cremé (brujé) e l cender vegnìa metù te

vajoi de creida e soterà te n lech consciacrà che aea inom

TOPHET