EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk...

47
© Ibaiabal argitaletxea, 2008 EUSKARA ETA LITERATURA DBH 3 PROGRAMAZIOA 1

Transcript of EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk...

Page 1: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

EUSKARA ETA LITERATURA DBH 3

PROGRAMAZIOA

1

Page 2: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

EUSKARA ETA LITERATURA DBH 3UNITATEZ UNITATEKO SEKUENTZIAZIOA

1. UNITATEAKomunikazioa lehen eta orain

OINARRIZKO GAITASUNAK2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Talde txikitan eta handitan, atazak egitea eta lana ebaluatzea.—Perpausaren egituraren inguruan hausnarketa egitea.—Testuetan, aditzaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea (NOR indikatiboa, baldintza eta ahalera).—Testuak zuzentzeko ohitura hartzea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Komunikazioan parte hartzen duten elementuak identifikatzea eta komunikazioaz hausnartzea.—Askotariko testuak irakurriaz gozatzea, ulertzea eta interpretatzea.—Laburpenaren ezaugarriak ezagutzea, laburpenen funtzioaz jabetzea eta laburpenak egitea.—Elkarrizketak asmatzea eta antzeztea.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna—Testuak sortzeko eta osatzeko beharrezkoa den informazioa hainbat iturritan bilatzea eta hautatzea.—Interneten literaturaren inguruan dauden hainbat web orrialde ezagutzea, eta horiek erabiltzen jakitea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Norberaren ideiak eta iritziak ezagutzea eta adieraztea, eta gainerako pertsonenak arretaz eta errespetuz entzutea.—Elkarren sentimenduak, ideiak edo iritziak ulertzeko ikaskideen lekuan jartzea.

7. Giza eta arte kulturarako gaitasuna—Literaturaren helburuaz hausnarketa egitea.—Sen estetikoa garatzea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Jardunean egindako akatsak ikasteko prozesuaren parte direla barneratzea.—Lankidetzan lan egitea.

2

Page 3: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

HELBURUAK• Ahozko eta idatzizko testuen mezua ulertzea eta ikuspegi kritiko eta pertsonalez interpretatzea.• Ozenki irakurtzean, intonazioa eta erritmoa zaintzea eta euskararen lege fonetikoak aplikatzen ahalegintzea.• Interesguneari loturiko lexikoa lantzea eta ekoizpen lanetan erabiltzea.• Ideiak, esperientziak, sentimenduak eta emozioak trukatzeko, ahozko hizkuntza erabiltzea. Gai bat emanda, aldizkari baterako iritzi testua idazten jakitea.• Laburpena egitearen teknika ezagutzea eta, eredu bati jarraituz, laburpenak egitea.• Ikasleak berak idatzitako testuak zuzentzeko gaitasuna garatzea eta bultzatzea, lexikoa, zehaztasuna eta abar kontuan hartuz.• Ikasleak pixkanaka hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzea, hizkuntza gero eta gehiago menderatzeko eta ziurtasun handiagoz erabiltzeko.• Informazioa bilatzeko, entziklopediak, Internet eta abar kontsultatzea.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzea eta ekoizpenetan egoki erabiltzea.• Aditzaren alorrean, NOR indikatiboa eta baldintza berrikustea, eta ahalera lantzea.• Lehen euskal idazleak eta haien lanei buruzko datu batzuk ezagutzea.• Literaturaren alorrean, zertarako idatz daitekeen aztertzea eta idaztearen helburuaren inguruan pentsatzeko aukera eskaintzea.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Gelan eskainitako ahozko eta idatzizko testuen mezua ulertu du, eta ikuspegi kritiko eta pertsonalez interpretatzen saiatzen da.• Ozenki irakurtzean, intonazioa eta erritmoa zaintzeko ahalegina egiten du, eta euskararen lege fonetikoak aplikatzen ditu.• Interesguneari loturiko lexikoa landu du, eta ekoizpen lanetan erabili ere egin du.• Ideiak, esperientziak, sentimenduak eta emozioak trukatzeko, ahozko hizkuntza darabil. Gai bat emanda, aldizkari baterako iritzi testua idazteko gai da.• Laburpena egitearen teknika ezagutzen du, eta, eredu bati jarraituz, laburpen egokiak egin ere egin ditu.• Komunikazio egoera bati egokituz, ikasleak berak idatzitako testuak zuzentzeko ohitura du, edukien egiturari erreparatuz eta zuzenketa irizpideei jarraituz.• Hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz pixkana jabetzeko, eta hizkuntza gero eta gehiago menderatzeko eduki zehatz batzuen inguruan hausnarketa egin du.• Informazioa bilatzeko, entziklopediak, Internet eta abar kontsultatzeko ohitura badaukala erakutsi du.• Hizkuntzaren arauei eta gomendioei dagokienez, unitatean landutako forma zuzenak ezagutzen ditu, eta ekoizpenetan egoki erabiltzen ahalegintzen da.• Aditzaren alorrean, NOR indikatiboa eta baldintza berrikusi ditu, eta ahalera landu du.• Lehen euskal idazleei buruzko eta haien lanei buruzko datu batzuk ezagutzen ditu.• Literaturaren alorrean Zertarako idatzi? galderaren inguruan hausnarketa egin du.

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Autobusean, Maialen Lujanbio, Berria 03-07-03; Pello Añorga, Berria 03-09-30; tratulariaren txistea; Mattinen komikia.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia, esapideak eta esaera.• Ahozko komunikazioa: elkarrizketa eta azalpena.• Idatzizko komunikazioa: azalpenerako gidoia, aldizkarirako iritzia, narrazioaren laburpena.

Narrazioa eta laburpena. —Ezaugarriak.

3

Page 4: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

—Ekoizpenerako urratsak.—Balioespenerako irizpideak.

• Perpausaren egitura: perpausa eta osagaien ordena.• Aditza: —NOR indikatiboa eta baldintza. Berrikusketa.—NOR ahalera.• Arauak eta gomendioak:—Hiru kiloko haurra ala hiru kilotako haurra?—Liburutegi ala liburutegia?• Hizkuntza eta gizartea: —Lehen euskal idazleak.• Literatura:—Zertarako idatzi?

PROZEDURAK• KOMUNIKAZIOA I ataleko testuak irakurri eta, galderei erantzunez, interpretatu eta testuetako ideien arteko loturak aurkitu.• Interesgunearekin lotutako lexikoa eta esapideak erabili.• Solasaldien bidez, gai bati buruz mintzatu eta iritzia azaldu.• Denbora labur bat emanda, gidoitxo bat idatzi eta, gidoiaren arabera, gai baten inguruan hitz egin. Gai bat emanda, aldizkari baterako iritzi testua idatzi.• Laburpenaren ezaugarriak aztertu, helburua identifikatu, irudi bidezko laburpen bat aztertu eta, amaitzeko, irizpide batzuei jarraituz, ipuin baten laburpena egin. • Morfosintaktikoki testu zuzenak sortzen ikasteko ariketa sistematikoak burutu (aditza lantzeko testuak eta perpausak osatu, aldatu, zuzendu…).• Perpausetan oinarrizko osagai linguistikoak identifikatu eta euskarazko osagaien ordena ezagutu.• Zenbait testutan forma zuzenak identifikatu (hiru kiloko/hiru kilotako…; artikuluaren erabilera).• Dokumentazio iturriak erabiliz, lehen euskal idazleei buruzko testu batzuk osatu.• Idazle batzuen lanak aztertu literaturako testuen abiapuntua zein izan daitekeen jabetzeko.• Literaturaren alorrean, zertarako idatz daitekeen aztertu eta idaztearen helburuaren inguruan pentsatu.• Literatura lan bat bere osotasunean irakurri eta hari buruzko balioespen bat idatziz bildu.

JARRERAK• Irakurketa balioestea, ondo pasatzeko bide eta atsegin iturri gisa.• Euskara esparru guztietan erabiltzearen aldeko jarrera positiboa eta aktiboa.• Hizkuntza balioestea, komunikatzeko eta irudikatzeko bide bezala.• Besteen ideiak errespetatzea, jarrera irekia erakutsiz.• Testu literarioen balioespen positiboa, herri eta kultura baten espresio historiko, sozial eta estetiko bezala.• Hizkuntzari buruzko hausnarketa balioestea, norberaren ekoizpen linguistikoak hobetzeko duen garrantziaz ohartuz.

4

Page 5: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

2. UNITATEA Barre zeri? Zergatik?

OINARRIZKO GAITASUNAK1. Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasuna—Umoreak osasunean daukan eraginaz konturatzea, eta norberarengan umorea garatzea.—Publizitatearen mezua ikuspegi kritikoz aztertzea.

2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Perpaus moten inguruko hausnarketa egitea.—Testuetan, aditzaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea (NOR-NORI indikatiboa, baldintza eta ahalera).—Hizkuntza zuzen erabiltzeko hainbat arauren inguruan hausnarketa egitea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Askotariko testuak irakurriaz gozatzea, edukia ulertzea eta interpretatzea.—Zuzentasunak komunikazioan daukan garrantziaz konturatzea.—Iragarkiak aztertzea, eta, ereduei jarraituta, antzerakoak asmatzea.—Kontrairagarkiak ezagutzea eta asmatzea.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna—Testuak sortzeko beharrezkoa den informazioa hainbat iturritan bilatzea eta egokiena hautatzea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Hizkuntzen balioaz eta etorkizunaz oro har, eta bereziki euskararenaz, hausnartzea.—Kolektibo guztiek eskubide berberak dituztela jabetzea, eta gatazka egoerak gainditzeko irizpide etikoak erabiltzea.

7. Giza eta arte kulturarako gaitasuna—Literatura arte eta kultura ondasun gisa balioestea.—Literatura lantegiak ezagutzea eta horietako bat asmatzea eta proposatzea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Sormena lantzea.—Ikasgelan lantzen diren atazak malgutasunez planifikatzea, egitea eta ebaluatzea.

5

Page 6: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

HELBURUAK• Irakurritako edo entzundako testuen mezua ulertzea eta ikuspegi kritiko eta pertsonalez interpretatzea.• Interesguneari loturiko lexikoa lantzea eta ekoizpen lanetan erabiltzea.• Esperientziak, sentimenduak eta sentipenak trukatzeko, ahozko hizkuntza erabiltzea. Aldrebeskeria edo nahi gabe egindako txiste batzuk euskara jatorrean ematea.• Iragarkiak identifikatzea, ezaugarri batzuk lantzea eta, eredu batzuei jarraituz, ekoizpen lanak bultzatzea.• Ikasleak pixkanaka hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzea.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzea eta ekoizpenetan egoki erabiltzea.• Aditzaren alorrean, NOR-NORI indikatiboa eta baldintza berrikustea, eta ahalera lantzea.• Munduan diren hizkuntzen kopuruaren inguruan eta hizkuntzen etorkizunari buruz hausnarketatxo bat egitea.• Literaturaren alorrean, idaztean nondik has daitekeen aztertzea eta abiapuntu batzuk aztertzeko aukera eskaintzea.• XIX. mendeko euskal literaturaren ezaugarri batzuk zein diren jakitea eta garai hartako bi autoreri buruzko datu batzuk ezagutzea: J. A. Mogel eta Bizenta Mogel.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Ahozko nahiz idatzizko testuak ulertu eta interpretatu ditu.• Unitatean landutako testuak komunikazio testuinguruan kokatzeko gai da.• Lexiko aberatsa, zehatza eta komunikazio beharrei egokitua ezagutzen du, eta erabiltzeko ahalegina egiten du.• Ikasleak berari gertatutako pasadizo bat edo beste gelaren aurrean argi eta egoki kontatzeko gai dela erakutsi du.• Talde txikitan solasean jarduteko gai da, elkarri entzunez, argi hitz eginez, hitz egiteko txandak errespetatuz… Badaki aldrebeskeria edo nahi gabe egindako txiste batzuk euskara jatorrean ematen.• Iragarkien ezaugarri batzuk ezagutzen ditu, eta, eredu batzuei jarraituz ekoizpen lan batzuk egin ditu.• Perpaus motak identifikatzeko gai da.• Aditzean, NOR-NORI indikatiboa eta baldintza berrikusi ditu, eta ahalerako formarik ezagunenak zuzen erabiltzen ditu.• Hizkuntzaren arau eta gomendio batzuk landu ditu, eta bere ekoizpen lanetan praktikan jartzen saiatzen da.• Munduan diren hizkuntzen kopuruaren inguruan eta hizkuntzak galtzean izan ditzakeen ondorioen inguruan pentsatu du.• Literaturaren alorrean, lan bat idazteko nondik has daitekeen aztertu du, eta, horren haritik, literatura testu batzuk sortu ditu.• XIX. mendeko euskal literaturaren ezaugarri batzuk ezagutzen ditu, eta garai hartako bi autoreri buruzko (J. A. Mogel eta Bizenta Mogel) datu batzuen berri izan du.

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Joxerra Garzia, Zentsura versus umorea, Kike Amunarriz, Goienkaria 03-04-16; Jose Ignazio Ansorena, Gara 03-12-19.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia eta esapideak.• Ahozko komunikazioa: adierazpena, kontaketa eta azalpena.• Idatzizko komunikazioa: karteletako itzulpen barregarriak eta iragarkiak.

Iragarkiak:

6

Page 7: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

—Ezaugarri batzuk.—Baliespenerako irizpideak.—Ekoizpenerako urratsak.

• Perpaus motak.• Aditza: —NOR-NORI indikatiboa eta baldintza. Berrikusketa.—NOR-NORI ahalera.• Arauak eta gomendioak:—Nor ala nortzuk?—Zertan eman/eman beharrik egitura.• Hizkuntza eta gizartea: —Hizkuntzen joan etorria. —Hizkuntzak galtzea.• Literatura:—Nondik hasi?

PROZEDURAK• KOMUNIKAZIOA I ataleko testuak irakurri, eta galderei erantzunez, interpretatu eta testuetako ideien arteko loturak aurkitu.• Testu baten mezua ulertu eta gero, izenburua asmatu. • Hizkuntza aberasteko, testuak hobeto ulertzeko eta ekoizpenerako, unitateari loturiko lexikoa landu.• Pasadizoak gogoratu eta ikaskideen aurrean kontatu. • Solasaldien bidez, gai bati buruz mintzatu eta iritzia azaldu.• Denbora labur bat emanda, gidoitxo bat idatzi eta, gidoiaren arabera, gai baten inguruan hitz egin. Aldrebeskeria edo nahi gabe egindako txiste batzuk euskara jatorrean eman.• Iragarki batzuk aztertu eta ekoizpen lan batzuk egin: iragarkietarako ideia berritzaileak asmatu, kontrairagarkiak sortu edota iragarkiak komunikabidearen arabera moldatu.• Testu zuzenak sortzen ikasteko ariketa sistematikoak burutu (aditza lantzeko testuak eta perpausak osatu, aldatu, zuzendu…).• Perpaus motak ezagutu eta identifikatu.• Aditzean, NOR-NORI indikatiboa eta baldintza berrikusi eta ahalerako formak ikasi. • Zenbait testutan forma zuzenak identifikatu (nor/nortzuk…; zertan eman, eman beharrik).• Munduko hizkuntza kopuruaren inguruan eta hizkuntzen etorkizunaren inguruan eskainitako testuak irakurri, hizkuntzen transmisioari buruz hausnartu eta hizkuntzen galtzeak izan ditzakeen ondorioaz pentsatu.• Literaturako testu batzuk aztertu, bereziki kontakizunen abiapuntuetan erreparatuz.• Literaturako testutxo batzuk idatzi zehaztutako urrats batzuei jarraituz.• XIX. mendeko literaturara hurbiltzeko, Juan Antonio Mogel eta Bizenta Mogel idazleei buruzko datu batzuk aztertu.

JARRERAK• Irakurketa balioestea, ondo pasatzeko bide eta atsegin iturri gisa.• Lexikoaren alorrean, zehaztasuna eta aberastasuna lortzeko ahalegina.• Ahozko azalpenetan, zehaztasuna eta argitasuna estimatzea.• Besteen lanarekiko errespetuzko jarrera.• Hizkuntza balioestea, informazioaz gainera sentimenduak ere komunikatzeko.• Oro har testu literarioen eta bereziki narrazio testu tradizionalen balioespen positiboa, herri eta kultura baten espresio historiko, sozial eta estetiko bezala.

7

Page 8: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

3. UNITATEAKulturak, ohiturak…

OINARRIZKO GAITASUNAK2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Perpaus elkartuak bereiztea eta horien inguruan hausnarketa egitea.—Testuetan, aditzaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea (NOR eta NOR-NORI indikatiboa, baldintza eta ahalera).—Hizkuntza zuzen erabiltzeko ortografia arauak kontuan hartzea.—Testuak ordenagailuz txukun idazten jakitea.—Gelan bakarka nahiz taldean egindako lana balioestea eta ebaluatzea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Komunikabideetako testuak irakurtzea, ulertzea eta interpretatzea.—Testuak sortzean, komunikazio egoeraren araberako esamoldeak erabiltzea.—Talde txikitan jarrita, iritziak elkarrekin trukatzea eta arrazoitzea, eta, gero, gelaren aurrean talde bakoitzak hausnartutakoaren berri ematea.—Abestietatik abiatuta, narrazio testuak lantzea (istorioak, kontakizunak…).—Olerkiak doinuz jantzita abestea.—Gai jakin baten inguruan, informazioa aurkitzea eta gelaren aurrean azaltzea.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna—Euskaltzaindiaren web orria aztertzea, eta bertan dagoen informazioaren berri izatea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Talde txikitako jardunetan ikasleek beraien iritzia adieraztea, eta gainerako ikaskideenak arretaz entzutea, solaskideen ikuspuntua ulertzeko borondatea erakutsiz.—Pertsonen eta kulturen arteko desberdintasunak ezagutzea eta balioestea, eta eskubide berdintasuna onartzea.

7. Giza eta arte kulturarako gaitasuna—Ekimena, irudimena eta sormena baliatuz, literatura testua sortzea.—Ipuin herrikoiak eta kantak arte eta kultura ondasun gisa balioestea.—Kultur adierazpideak komunikatzeko eta sen estetikoa garatzeko tresna moduan balioestea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Testuak sortzerakoan lanaren garapen faseak ezagutzea, planifikatzea eta horren arabera lan egitea. Amaitutakoan, zirriborroa eta azken emaitza, biak zuzentzea.

8

Page 9: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

HELBURUAK• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzeko estrategiak lantzea eta ikuspegi kritikoa garatzea.• Interesguneari lotutako lexikoa ezagutzea eta ikasleak ekoizpen lanetan erabiltzea.• Ikasleek egoerei, gertaerei edota edozein gairi buruzko iritzia ematea.• Gai baten inguruan solasean aritzeko ohitura lantzea eta garatzea.• Ingurukoekin komunikatzeko adierazpen baliabideak ezagutzea eta erabiltzea. Ideiak eta azalpenak e-mailez argi eta egoki ematen jakitea. Abestiek istorioak kontatzen eta iradokitzen dituztela jakitea eta, abestien letra irakurrita, hipotesiak egitea. Doinu batzuk emanda, kontakizunak eta olerkiak abesti bihurtzea.• Perpaus elkartuak ezagutzea eta identifikatzea.• Ordenagailuz idazteko arauak ezagutzea eta, horiei jarraituz, testuak zuzen idazten ikastea.• Aditzean, NOR eta NOR -NORI indikatiboa eta baldintza berrikustea, eta ahalera sakontzea.• Euskaltzaindia zer den, zer helburu dituen eta zer eginkizun dituen ezagutzea.• Literaturako lan batzuetan jorratu izan diren gaiak aztertzea eta hausnartzea.• Hiruhilabetean zehar liburu batzuk irakurtzea, literatura lanak kultura aberaste eta gozamen pertsonal iturri bezala hartuz.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzeko estrategia batzuei jarraituz, testuak ulertzen ditu eta, ikuspegi kritiko eta pertsonalez interpretatzen saiatzen da.• Interesguneari loturiko lexikoa landu du, eta ekoizpen lanetan erabili ere egin du.• Gaurkotasuna duten gai batzuk aztertu eta gai horien inguruan hausnarketa egin eta iritzia emateko gaitasuna erakusten du.• Ingurukoekin komunikatzeko erabili ohi ditugun adierazpen baliabide batzuk ezagutzen ditu. Ideiak eta azalpenak e-mailez argi eta egoki emateko gai da.. Badaki abestiek istorioak kontatzen eta iradokitzen dituztela, eta, abestien letra irakurrita, hipotesiak egin ditu. Doinu batzuk emanda, kontakizunak eta olerkiak abesti bihurtzeko gai da.• Perpaus elkartuak ezagutzen ditu, eta identifikatzeko gai da.• Ordenagailuz idazteko arauak ezagutu eta, horiei jarraituz, testuak zuzen idazten ikastea.• Aditzean, NOR eta NOR -NORI indikatiboa eta baldintza berrikusi ditu, eta ahalera sakondu du.• Ordenagailuz idazteko zenbait arau aztertu ditu, eta, horiei jarraituz, testuak zuzen idazten ikasi du.• Euskaltzaindiari buruzko oinarrizko informazioa bereganatu du.• Literatura lan batzuetan jorratu izan diren gaia batzuk aztertu eta haien inguruan hasnarketa egin du.• Informazioa bilatzeko, entziklopediak, Internet eta abar kontsultatu eta bertatik informazioa sintetizatua lortzeko gai dela erakutsi du.• Hiruhilabetean zehar literatura liburu batzuk irakurri ditu, literatura lanak kultura aberaste eta gozamen pertsonal iturri bezala hartuz.

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Sustrai Colina, Restopak, Berria, 03-11-19; Jon Arretxe, Ekialdeko mamuak, Elkar; Xamar, Orekan, Pamiela.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia eta esapideak.• Ahozko komunikazioa: solasa eta azalpena.• Idatzizko komunikazioa: azalpena eta kantak.

Kantak:

9

Page 10: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

—Ezaugarri batzuk.—Ekoizpenerako aukera batzuk.

• Perpaus elkartuak: juntadurazkoak eta menderakuntzazkoak.• Aditza: —NOR-NORI indikatiboa eta baldintza. Berrikusketa.—NOR-NORI ahalera.• Arauak eta gomendioak:—Bezala/bezalakoa.—Ordenagailuz idazteko zenbait arau.• Hizkuntza eta gizartea: —Euskaltzaindia.• Literatura:—Zertaz idatzi?—Mari Xor, Jose Arratibel.

PROZEDURAK• Kulturak, ohiturak… izenburupean bildutako testuak irakurri eta, galderei erantzunez, ulertu eta interpretatu.• -ar/-tar atzizkidun hitzak eta zenbait esapide, besteak beste, ezagutu eta erabili.• Solasean aritzean, arauak errespetatuz parte hartu, eta azalpenak ematean hizkera zuzena eta egokia erabiliz mintzatu.• Denbora labur bat emanda, gidoitxo bat idatzi eta, gidoiaren arabera, gai baten inguruan mintzatu.• Bereziki edukian (ideien ordenan…) arreta jarriz, idazketa labur bat prestatu. Ideiak eta azalpenak e-mailez argi eta egoki eman. Abestiek istorioak kontatzen eta iradokitzen dituztela jakin eta, abestien letra irakurrita, hipotesiak egin. Doinu batzuk emanda, kontakizunak eta olerkiak abesti bihurtu.• Perpaus elkartuen artean, juntadurazkoak eta menderakuntzazkoak bereizi.• Aditzean, NOR eta NOR-NORI indikatiboa eta baldintza berrikusteko eta ahalera sakontzeko esaldietako hutsuneak bete, perpausak osatu…• Ordenagailuz idazteko arau batzuk aztertu eta, horiei jarraituz, testuak berridatzi.• Euskaltzaindiari buruzko oinarrizko datu batzuen berri izateko, dokumentazio iturriak erabiliz, gidoi baten araberako informazioa lortu.• Literatura testu batzuk irakurri eta aztertu, bereziki zertaz idatzi? galderaren inguruan hausnarketa eginez.• Literatura lan batzuk irakurri, irakurritakoaz gozatuz.

JARRERAK• Ahozko testuak zein idatzizkoak menderatzearen garrantzia balioestea, norberarengan eta gizartearengan duen eraginaz kontzientziatzeko.• Besteen ideien balioespen positiboa eta errespetua, jarrera irekia bultzatuz.• Dokumentazio iturriak ezagutzearen eta erabiltzearen garrantzia.• Ikaskideen arteko solasaldietan, errespetuzko jarrera balioestea.• Esamolde bizi eta herrikoiak ikasteko ahalegina.• Irakurketarako interesa, jakin-mina asetzeko, kultura aberasteko eta atsegin pertsonala lortzeko.

10

Page 11: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

4. UNITATEAArrotz… noiz? Zergatik?

OINARRIZKO GAITASUNAK2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Perpaus elkartuak bereiztea eta horien inguruan hausnarketa egitea.—Testuetan, aditzaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea (NOR-NORK indikatiboa, baldintza eta ahalera).—Hizkuntza zuzen erabiltzeko akatsak identifikatzea eta forma zuzenak erabiltzea.

3. Matematikarako gaitasuna—Inkesten emaitzak aztertzeko grafikoak edota taulak erabiltzea.—Informazioa sortzean eta interpretatzean, arrazoitzea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Komunikabideetako eta literaturako testuak irakurtzea, ulertzea eta interpretatzea.—Gidoia prestatu eta ahoz azalpena egitea.—Inkesta bat aztertzea, eta eredu horri jarraituta, beste inkesta bat planifikatu, egin eta egindako lana balioestea.—Binaka jarrita, gai baten inguruan iritzia elkarrekin trukatzea, eta, gero, jarduna balioestea.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna—Testuak sortzeko eta osatzeko beharrezkoa den informazioa hainbat iturritan bilatzea eta hautatzea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Norberaren ideiak adieraztea, eta ikaskideena arretaz eta errespetuz entzutea.—Gizaki guztiok eskubide berberak ditugula jabetzea, eta gatazka egoerak gainditzeko proposamenak pentsatzea.—Kulturen arteko zenbait desberdintasun ezagutzea eta aberastasun gisa balioestea.

7. Giza eta arte kulturako gaitasuna—Idazlearen eta narratzailearen inguruan hausnarketa egitea.—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Inkestak egiterakoan, egin beharreko lanaren garapen faseak ezagutzea, lana planifikatzea eta egindakoa balioestea.—Lankidetzan lan egitea.

11

Page 12: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

HELBURUAK• Testuak ahots goran modu egokian irakurtzen trebatzea.• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzea, helburuak zehaztea eta komunikazio egoera identifikatzea.• Hitz egiterakoan erabiltzen dituen keinuak eta gorputz espresioa esaten ari denera egokitzea. Ekitaldi baten proposamenaren berri aldizkari batean idatziz ematea.• Inkesta identifikatzea, ezaugarri nagusiak lantzea eta, eredu eta irizpide batzuei jarraituz, antzerakoa sortzea.• Ikasleak pixkanaka hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzea, hizkuntza gero eta gehiago menderatzeko eta ziurtasun handiagoz erabiltzeko.• Sintaxian, juntadurazkoak eta alborakuntzazkoak lantzea.• Aditzean, NOR-NORK indikatiboa eta baldintza berrikustea, eta ahalera lantzea.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzea eta ekoizpenetan egoki erabiltzea.• Euskal ohitura bat ezagutu eta, gidoi bati jarraituz, antzerako beste ohitura baten berri emango duena idatziz asmatzea. • Literatura testu batzuk aztertuz, idazlearen eta narratzailearen arteko bereizketa ezagutzea. • XIX. mendearen amaiera eta XX. mendearen hasiera: emakumezko idazle batzuk ezagutzea.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Testuak ahots goran modu egokian irakurri ditu, bereziki sinesgarritasuna lortzeko intonazioa zainduz.• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzen ditu eta komunikazio egoera identifikatzeko gai da.• Hitz egiterakoan erabiltzen dituen keinuak eta gorputz espresioa esaten ari denera egokitzen saiatzen da. Ekitaldi baten proposamenaren berri aldizkari batean idatziz emateko gai da.• Inkesta identifikatzen du, ezaugarri nagusiak ezagutzen ditu, eta, eredu eta irizpide batzuei jarraituz, antzerakoa sortu du.• Hizkuntzaren alderdi morfosintaktikoari dagokionez, hizkuntza gero eta gehiago menderatzen du, eta ziurtasun handiagoz erabiltzen du.• Aditzean NOR-NORK indikatiboa eta baldintza berrikusi ditu, eta ahalera landu eta sakondu du. • Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzen ditu, eta ekoizpenetan egoki erabiltzeko ahalegina egiten du.• Euskal ohitura jakin baten berri izan du, eta, gidoi bati jarraituz, antzerako beste ohitura baten berri emango duen testua idatzi du.• Literatura testu batzuk aztertu ditu, eta idazlearen eta narratzailearen arteko bereizketaren inguruan hausnarketa egin du.• XIX. mendearen amaiera eta XX. mendearen hasiera: garai hartako giroa eta idazle bat (Julene Azpeitia) zertxobait ezagutu ditu.

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Abdelhamid Beyukiri elkarrizketa, consumer.es; albiste bat, Berria, 03-12-11; Jon Arretxe, Ekialdeko mamuak, Elkar; Mattinen komikia, Irutxulo aldizkaria.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia eta esapideak.• Ahozko komunikazioa: azalpena eta solasa.• Idatzizko komunikazioa: idatzizko proposamena eta inkesta.

Inkesta:—Eredua.—Ezaugarri batzuk.—Ekoizpenerako aukera batzuk.

• Perpaus elkartuak: juntadurazkoak (juntagailuz egindakoak eta alborazkuntzaz egindakoak).

12

Page 13: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

• Aditza: —NOR-NORK indikatiboa eta baldintza. Berrikusketa.—NOR-NORK ahalera.• Arauak eta gomendioak:—Irekitzea nahi/ireki nahi.—Ere, ere bai…• Hizkuntza eta gizartea: —Jaietako ohiturak: adibide bat.• Literatura:—Nork idatzi? Nork kontatu.—XIX. mendearen amaiera eta XX. mendearen hasiera: garai hartako giroa eta idazle bat (Julene Azpeitia).

PROZEDURAK• Zenbait testu irakurri aurretik, hipotesiak egin.• MOTIBAZIOA ataleko testuak irakurri eta, galderei erantzunez, ulertu eta interpretatu.• Hizkuntza aberasteko, testuak hobeto ulertzeko eta ekoizpenerako, lexikoa landu.• Denbora labur bat emanda eta gidoitxo bati jarraituz, gai baten inguruko ahozko azalpena egin.• Ahozko azalpenak balioetsi, emandako irizpide batzuetan oinarrituz.• Inkesten ezaugarri batzuk aztertu eta, urrats batzuei jarraituz, ekoizpen lan bat egin; amaitzeko, ekoitzitako testua balioetsi. Ekitaldi baten proposamenaren berri aldizkari batean idatzi.• Inkesten inguruko hausnarketatxo bat egin.• Zenbait perpaus elkartutan, juntadurazkoak bereizi edota, esaldi solteak lotuz, juntadurazko eta alborakuntzazko esaldiak sortu.• Testu zuzenak sortzeko urrats moduan, ariketa sistematikoak burutu (aditza, sintaxia, deklinabidea…).• Euskal ohitura bati buruzko informazioa aztertu eta, proposatutako galderei erantzunez, hausnarketa egin.• Literatura testu batzuk irakurri eta aztertu, bereziki nork idatz?, nork kontatu? galderen inguruan hausnarketa eginez.• XIX. mendearen amaierako eta XX. mendearen hasierako giroa ezagutzeko taula bete eta, kokapen horretatik abiatuta, euskal idazle bat ezagutu; kasu honetan, Julene Azpeitia.

JARRERAK• Ahozko hizkuntza elkarren arteko komunikazioa errazteko dituen baliabide propioak erabiltzeko jarrera eta zaletasuna (keinuak, gorputz mugimenduak, intonazioa…).• Besteek eginiko lanen errespetuzko jarrera.• Elkarrizketetan, errespetuzko jarrera balioestea.• Euskal Herriko literatura tradizioko lanak estimatzea, kultura ondasunaren ezaugarri gisa balioetsiz.• Hizkuntza balioestea, kultura igortzeko eta jasotzeko tresna gisa.• Idazterakoan, zuzentasun ortografikoa, eta hitz egiterakoan, zuzentasun fonetikoa lortzen joateko jarrera.• Irakurtzeko eta idazteko zaletasuna balioestea.

13

Page 14: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

5. UNITATEAFamatu… zergatik? Zertarako?

OINARRIZKO GAITASUNAK1. Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasuna—Errealitatea, informazio mezuak eta publizitate mezuak ikuspegi kritikoz aztertzea.

2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Bere buruari galderak egiteko jakin-mina izatea.—Ikasleak bere burua pertsona trebe eta eraginkortzat hartzea.—Perpaus konpletiboak eta zehar galderak bereiztea, eta horien inguruan hausnarketa egitea.—Testuetan, aditzaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea (NOR-NORI-NORK indikatiboa, baldintza eta ahalera).—Hizkuntza zuzen erabiltzeko akatsak identifikatzea eta forma zuzenak erabiltzea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Komunikabideetako testuak ulertzea eta interpretatzea.—Talde txikitan jarrita, gai baten inguruan debatea egitea.—Beste pertsona baten tokian jarrita, egunerokoa idaztea.—Telesail bateko sekuentzia bateko elkarrizketa asmatzea, pertsonaien hizkera zainduz, eta, gero, ahots goran irakurtzea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Nork bere burua ezagutzea eta balioestea.—Norberaren iritzia argi adieraztea, eta ikaskideena arretaz eta errespetuz entzutea.—Gainerako pertsonen lekuan jartzeko gai izatea.

7. Giza eta arte kulturarako gaitasuna—Literatura adierazpideak gozatzeko eta bere burua aberasteko erabiltzea.—Sormena balioestea, eta norberaren ahalmen estetikoa eta sortzailea lantzea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Autokritika balioestea, eta akatsetatik ikasteko eta arriskuak hartzeko ahalmena izatea.—Talde lanetarako gizarte trebetasunak izatea.—Asertibitatea lantzea.

14

Page 15: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

HELBURUAK• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzeko estrategiak lantzea, ikuspegi kritikoa garatzea eta irakurritako eta entzundako testuak komunikazio egoeraren arabera kokatzea.• Interesguneari lotutako lexikoa ezagutzea eta ikasleak ekoizpen lanetan erabiltzea.• Ahozko jardunean trebatzeko, testu mota batzuen inguruko saio batzuk egitea. Gai edo egoera bat emanda, egunerokoa idazten jakitea.• Telesail bateko elkarrizketa landu, pertsonaien hizketa moduak aztertu eta, urrats batzuei jarraituz, antzerako elkarrizketa bat sortzea.• Ikasleak bere lanak zuzentzeko, teknikak ikastea eta zuzenketak egiteko ohitura hartzea.• Ikasleak pixkanaka hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzea, hizkuntza gero eta gehiago menderatzeko eta ziurtasun handiagoz erabiltzeko.• Sintaxian, konpletiboak eta zehar galderak lantzea.• Aditzean, NOR-NORI-NORK indikatiboa eta baldintza berrikustea, eta ahalera sakontzea.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzea eta ekoizpenetan egoki erabiltzea.• Euskal Herriko festa garrantzitsuenak ezagutzeko, inauteriei buruzkoaren berri izatea.• Literaturaren alorrean, zer idatz daitekeen aztertzea eta idaztearen helburuaren inguruan pentsatzeko aukera eskaintzea.• XX. mendearen hasiera: euskal nobelagintzaren hasiera ezagutzea.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzeko estrategia batzuk landu ditu, eta badaki irakurritako eta entzundako testuak komunikazio egoeraren arabera kokatzen.• Interesguneari lotutako lexiko jakin bat eta esapide batzuk ezagutzen ditu, eta saiatzen da ekoizpen lanetan erabiltzen.• Ahozko jardunean trebatzeko, testu mota batzuen inguruko saio batzuk egin ditu: debatea, fikziozko elkarrizketa baten interpretazioa… Gai edo egoera bat emanda, badaki egunerokoa idazten.• Telesail bateko elkarrizketa landu du, pertsonaien hizketa moduak aztertu ditu, eta, urrats batzuei jarraituz, antzerako elkarrizketa bat sortu du.• Ikasleak bere lanak egin eta gero, gainbegiratu eta zuzenketak egiteko ohitura badaukala erakusten du.• Sintaxian, konpletiboak eta zehar galderak landu ditu, eta bereizki ere egiten ditu.• Aditzean, NOR-NORI-NORK indikatiboa eta baldintza berrikusi du, eta ahalera sakondu du.• Hizkuntzaren arauei eta gomendioei dagokienez, unitatean landutako forma zuzenak ezagutzen ditu, eta ekoizpenetan egoki erabiltzen ahalegintzen da.• Euskal Herriko festa garrantzitsuenak ezagutzeko, inauteriei buruzkoaren berri izan du.• Literaturaren alorrean, zer idatz daitekeen aztertu du, eta idaztearen helburuaren inguruan pentsatzeko aukera eskaini zaio.• Euskal nobelagintzaren hasiera (Txomin Agirre) eta XX. mendeko garaia gain-gainetik ezagutu ditu.

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Iritzi miritziak, euskaraz.net; Nora goaz?, Txuma Murugarren Berria, 03-10-10; Itxuraz(,) hasteko, Arantxa Iturbe, Argia, 1.900. zk.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia eta esapideak.• Ahozko komunikazioa: debatea eta azalpena.• Idatzizko komunikazioa: egunerokoko orri bat eta telesaileko elkarrizketa.

Telesaileko elkarrizketa:—Eredua.

15

Page 16: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

—Ezaugarri batzuk.—Ekoizpenerako aukera batzuk.

• Perpaus elkartuak: menderakuntzazkoak (konpletiboak eta zehar galderak).• Aditza: —NOR-NORI-NORK indikatiboa eta baldintza. Berrikusketa.—NOR-NORI-NORK ahalera.• Arauak eta gomendioak:—Batzuk/batzuek.—Tonto bat/tontoa…• Hizkuntza eta gizartea: —Euskal festak: inauteriak.• Literatura:—Zer idatzi?—XX. mendearen hasiera: euskal pizkundea. Txomin Agirre.

PROZEDURAK• Testu batzuk irakurri aurretik, hipotesiak egin.• KOMUNIKAZIOA I ataleko testuak irakurri eta, galderei erantzunez, ulertu eta interpretatu.• Zenbait hitz eta esapideren esanahia aztertu.• Gai jakin baten inguruan, eta moderatzailearen lana bitarteko dela, debatea egin, argudioei eta kontrargudioei garrantzia emanez.• Eskema eta gidoi baten arabera, azalpenak ahoz eman. Gai edo egoera bat emanda, egunerokoa idazten jakin.• Telesain jakin bateko ezaugarri batzuk aztertu eta, urrats batzuei jarraituz, ekoizpen lan bat egin; amaitzeko, ekoitzitako testua balioetsi.• Egindako lana irizpide zehatz batzuen arabera balioetsi.• Perpaus elkartuen barruan konpletiboak eta zehar galderak bereizi eta hainbat jardueratan eta ekoizpen lanetan zuzen erabili.• Testu zuzenak sortzeko urrats moduan, ariketa sistematikoak burutu (aditza, sintaxia, deklinabidea…).• Euskal Herriko festa garrantzitsu bat edo batzuk aztertu.• Literatura testu batzuk irakurri eta aztertu, bereziki zer idatzi? galderaren inguruan hausnarketa eginez.• Euskal nobelagintzaren hasiera ezagutzeko Txomin Agirreren Garoa liburuko pasarte bat irakurri eta, XX. mendearen hasierako datu batzuk aztertuz, garaian kokatu.

JARRERAK• Ahozko hizkuntza elkarren arteko komunikazioa errazteko dituen baliabide propioak erabiltzeko jarrera eta zaletasuna (keinuak, gorputz mugimenduak, intonazioa…).• Besteen ideiak errespetatzea, jarrera irekia erakutsiz.• Dokumentazio iturriak ezagutzearen eta erabiltzearen garrantzia.• Esamolde bizi eta herrikoiak ikasteko ahalegina.• Euskara eremu guztietan erabiltzeari buruzko jarrera positiboa.• Hizkuntza balioestea, kultura igortzeko eta jasotzeko tresna gisa.

16

Page 17: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

6. UNITATEAKomunikabideak: kantitatea ala kalitatea?

OINARRIZKO GAITASUNAK1. Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasuna—Hedabideetako mezuak ikuspegi kritikoz aztertzea.

2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Perpaus erlatibozkoak eta denborazkoak bereiztea, eta horien inguruan hausnarketa egitea.—Testuetan, aditzaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea (NOR-NORK eta NOR-NORI-NORK indikatiboa, baldintza eta ahalera).—Hizkuntza zuzen erabiltzeko akatsak identifikatzea eta forma zuzenak erabiltzea.—Gelan bakarka nahiz taldean egindako lana balioestea eta ebaluatzea.

3. Matematikarako gaitasuna—Informazioa sortzean eta interpretatzean, arrazoitzea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Gai jakin baten inguruan inkesta egitea, datuak aztertzea eta azalpena egin ondoren, lan prozesua eta emaitza balioestea.—Albisteen ezaugarrien inguruan hausnartzea, eta albisteen aurrean jarrera kritikoa garatzea.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna—Hizkuntza ekoizpenetarako beharrezkoa den informazioa hainbat iturritan bilatzeko eta hautatzeko prozedura egokiak erabiltzea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Norberaren iritzia arrazoituz eta asertibitatez adieraztea.—Herritarren eskubideak eta betebeharrak jarrera eraikitzailez, elkartasunez eta arduraz erabiltzea.

7. Giza eta arte kulturarako gaitasuna—Zentzumenak erabiliz eta ekimena, irudimena eta sormena baliatuz, norberaren edota besteen bizipenak adieraztea.—Sen estetikoa garatzea.—Ahozko eta idatzizko literatura, arte eta kultura ondasun gisa balioestea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Ikasgelan lantzen diren atazak malgutasunez planifikatzea, egitea eta ebaluatzea.

17

Page 18: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

HELBURUAK• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzeko eta interpretatzeko estrategiak lantzea, ikuspegi kritikoa garatzea eta irakurritako eta entzundako testuak komunikazio egoeraren arabera kokatzea.• Unitatean landutako lexikoa ezagutzea eta ikasleak ekoizpen lanetan erabiltzea.• Ahozko jardunean trebatzeko, testu mota batzuen inguruko saio batzuk egitea. Ideia edo asmo bat emanda, telebista kate bateko ardunadunari ideia edo asmo horren berri idatziz ematen jakitea.• Albiste batzuk aztertzea eta, egon daitezkeen subjektibotasunak kontuan hartuta, interpretatzea eta balioestea.• Ikasleak bere lanak zuzentzeko teknikak ikastea eta zuzenketak egiteko ohitura hartzea.• Hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzea, hizkuntza gero eta gehiago menderatzeko eta ziurtasun handiagoz erabiltzeko.• Sintaxian, erlatibozko perpausak eta denborazkoak lantzea.• Aditzean, NOR-NORK eta NOR-NORI-NORK indikatiboa eta baldintza berrikustea, eta ahalera sakontzea.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzea eta ekoizpenetan egoki erabiltzea.• Ordenagailuz idazteko arauak ezagutu eta, horiei jarraituz, testuak zuzen idazten ikastea.• Euskal ikur batzuk ezagutu eta haiei buruzko informazioa izatea.• Literaturaren alorrean, denboraren kontzeptua aztertzea eta kontzeptu horri buruz pentsatzeko aukera eskaintzea.• XX. mendearen hasiera: euskal poeta bat (Lauaxeta) ezagutu eta garaian kokatzea.• Hiruhilabetean zehar liburu batzuk irakurtzea, literatura lanak kultura aberaste eta gozamen pertsonal iturri bezala hartuz.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzeko eta interpretatzeko estrategiak landu ditu, ikuspegi kritikoa garatuz eta irakurritako eta entzundako testuak komunikazio egoeraren arabera kokatuz.• Unitatean landutako lexikoa ezagutzen du, eta ekoizpen lanetan erabiltzen du.• Ahozko jardunean trebatzeko testu mota batzuen inguruko saio batzuk egin ditu. Ideia edo asmo bat emanda, badaki telebista kate bateko ardunadunari ideia edo asmo horren berri idatziz ematen.• Albiste batzuk aztertu ditu, eta, egon daitezkeen subjektibotasunak kontuan hartuta, interpretatzen eta balioesten saiatu da.• Ikasleak bere lanak zuzentzeko teknikak ikasi ditu, eta zuzenketak egiteko ohitura hartzen ari da.• Hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzeko proposatuko jarduerak egin ditu.• Sintaxian, erlatibozko perpausak eta denborazkoak landu ditu, eta identifikatzeko gai da.• Aditzean, NOR-NORK eta NOR-NORI-NORK indikatiboa eta baldintza berrikusi ditu, eta ahalera sakondu du.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzen ditu, eta ekoizpenetan egoki erabiltzen ditu.• Ordenagailuz idazteko arau batzuk aztertu ditu, eta, horiei jarraituz, testuak zuzen idazten ikasi du.• Euskal ikur bat ezagutu du (Lauburua), eta badu hari buruzko oinarrizko informazioa izan daitekeena.• Literaturaren alorrean, denboraren kontzeptua aztertu du, eta kontzeptu horri buruz pentsatu ere egin du.• XX. mendearen hasierako euskal poeta bat (Lauaxeta) ezagutu du, eta garaian kokatu du.• Hiruhilabetean zehar liburu bat/batzuk irakurri ditu, literatura lanak kultura aberaste eta gozamen pertsonal iturri bezala hartuz.

18

Page 19: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Telebista: miseria mozorrotua, Zabalik, 153. or.; Pako Aristi, Berria, 03-06-05; Euskitze, Berria, 03-07-03; Sebastián Álvaro, Zabalik, 186. zk., 03-06-20.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia eta esapideak.• Ahozko komunikazioa: inkesta eta azalpena.• Idatzizko komunikazioa: gutuna eta albisteak.

Albisteak:—Eredua.—Ezaugarri batzuk (objektibotasuna/subjektibotasuna)—Albisteen balioespenerako aukera batzuk.

• Perpaus elkartuak: menderakuntzazkoak (erlatibozkoak eta denborazkoak).• Aditza: —NOR-NORK eta NOR-NORI-NORK indikatiboa eta baldintza. Berrikusketa.— NOR-NORK eta NOR-NORI-NORK ahalera.• Arauak eta gomendioak:—Partitiboa.—Ordenagailuz idazteko arau batzuk.• Hizkuntza eta gizartea: —Lauburua.• Literatura:—Noizko kontuak? Noiz kontatuak?—XX. mendearen hasierako euskal poeta bat: Lauaxeta.

PROZEDURAK• Testu batzuk irakurri aurretik, komunikabideei buruz mintzatu.• KOMUNIKAZIOA I ataleko testuak irakurri eta, galderei erantzunez, ulertu, interpretatu eta balioetsi.• Zenbait hitz eta esapideren esanahia aztertu eta landu.• Eskema eta gidoi baten arabera, azalpenak ahoz eman.• Gai jakin baten inguruan eta inkesta egin eta ondorioak aztertutakoan, azalpena egin eta lana balioetsi. Ideia edo asmo bat emanda, telebista kate bateko ardunadunari ideia edo asmo horren berri idatziz eman.• Egunkarietako albisteak aztertu, interpretatu eta balioetsi, urrats zehatz batzuei jarraituz.• Perpaus elkartuen barruan, erlatibozkoak eta denborazkoak bereizi, eta hainbat jardueratan eta ekoizpen lanetan zuzen erabili.• Testu zuzenak sortzeko urrats moduan, ariketa sistematikoak burutu (aditza, sintaxia, deklinabidea…).• Ordenagailuz zuzen eta txukun idazten ikasteko zenbait jarraibide aztertu eta praktikan jarri.• Euskal Herriko ikur ezagun bati buruzko informazioa aztertu eta hausnarketa egin.• Literatura testu batzuk irakurri eta aztertu, bereziki denboraren kontzeptuaren inguruan hausnarketa eginez.• XX. mende hasierako euskal poeta garrantzitsu bat (Lauaxeta) ezagutzeko eta garaian kokatzeko, informazioa aztertu eta hausnarketa egin.

JARRERAK• Ahoz zein idatziz sortutako testuak balioestea, zuzentasuna, egokitasuna eta koherentzia zaintzearen garrantzia azpimarratuz.• Ahozko komunikazioa erabiltzea, keinuek, gorputzak eta intonazioak duen garrantziaz jabetzeko eta balioesteko.

19

Page 20: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

• Dokumentazio iturriak ezagutzearen eta erabiltzearen garrantzia.• Euskal Herriko literatura tradizioko lanak estimatzea, kultura ondasunaren ezaugarri gisa balioetsiz• Komunikazioko elementuak balioestea, helburuaren garrantziaz jabetzeko.• Testu literarioen balioespen positiboa, herri eta kultura baten espresio historiko, sozial eta estetiko bezala.

20

Page 21: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

7. UNITATEAGazte izatea… adina ala sentimendua?

OINARRIZKO GAITASUNAK2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Moduzko perpausak eta konparaziozkoak bereiztea, eta horien inguruan hausnarketa egitea.—Testuetan, aditzaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea (NOR, NOR-NORK, NOR-NORI eta NOR-NORI-NORK indikatiboa, baldintza eta ahalera).—Hizkuntza zuzen erabiltzeko akatsak identifikatzea eta forma zuzenak erabiltzea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Komunikabideetako testuak ulertzea eta interpretatzea.—Testu idatzietan, esamolde egokiak erabiltzea.—Talde txikitan jarrita, iritziak arrazoituz azaltzea.—Aldizkari baterako iritzi gutuna idaztea.—Poemak, haikuak eta limerick-ak irakurtzea eta antzekoak sortzea.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna—Hizkuntza ekoizpenetarako beharrezkoa den informazioa Interneten bilatzeko eta informazioa hautatzeko prozedura egokiak erabiltzea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Norberaren ideiak adieraztea, eta ikaskideenak arretaz eta errespetuz entzutea.—Nork bere burua ezagutzea eta balioestea.—Gatazkak konpontzeko elkarrizketara jotzea.

7. Giza eta arte kulturarako gaitasuna—Errealitatea ulertzeko eta adierazteko iturriak, moduak eta bideak aurkitzea.—Irudimena eta sormena baliatuz, literatura lanak ekoiztea, eta modu horretan sen estetikoa garatzea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Norberak egindako hautuak eta norberaren planak bakarkako lanetan nahiz talde lanetan aurrera eramatea.—Abiatutako lanak arrakastaz bukatzeko motibazioari eustea.

21

Page 22: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

HELBURUAK• Irakurritako edo entzundako testuen mezua ulertzea eta ikuspegi kritiko eta pertsonalez interpretatzea eta balioestea.• Landutako lexikoa ezagutzea eta ikasleak ekoizpen lanetan erabiltzea.• Ahozko jardunean trebatzeko testu mota batzuen inguruko saio batzuk egitea eta, gero, saio horiek balioesten ikastea. Gai bat emanda, aldizkari baterako testua idaztea.• Literatura barne sentimenduak eta sentipenak kanporatzeko bide gisa hartzea eta saio batzuk egitea.• Poesia batzuk aztertzea eta ahogozatzea, eta eredu horietatik ideiak hartuz, beste batzuk asmatzea.• Hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzea, hizkuntza gero eta gehiago menderatzeko eta ziurtasun handiagoz erabiltzeko.• Sintaxian, moduzko eta konparaziozko perpausak lantzea.• Aditzean, indikatiboa eta baldintza berrikustea, eta ahalera sakontzea (aditz sistema guztiak).• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzea eta ekoizpenetan egoki erabiltzea.• Adibide jakin batzuk aztertuz, poliki-poliki zenbait euskalki ezagutzea.• Literaturaren alorrean, espazioaren kontzeptua aztertzea eta kontzeptu horri buruz pentsatzeko aukera eskaintzea.• Gerra ondorengo garaia zertxobait ezagutzea eta giro hartako idazle eta literatura lan batzuen berri izatea.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Irakurritako edo entzundako testuen mezua ulertu du, eta ikuspegi kritiko eta pertsonalez interpretatzen eta balioesten saiatu da.• Landutako lexikoa ezagutzen du, eta ekoizpen lanetan erabili ere egiten du.• Ahozko jardunean trebatzeko, testu mota batzuen inguruko saio batzuk egin ditu, eta saio horiek nola balioetsi ikasten ari da. Gai bat emanda, aldizkari baterako testua idazteko gai da.• Literatura barne sentimenduak eta sentipenak kanporatzeko bide bat izan daitekeela konturatzen da, eta saio batzuk egin ditu.• Poesia batzuk aztertu eta ahogozatu ostean, eredu horietatik ideiak hartuz, beste batzuk asmatu ditu.• Hizkuntza gero eta gehiago ezagutzen du, eta ziurtasun handiagoz erabiltzen du.• Sintaxian, moduzko eta konparaziozko perpausak landu ditu, eta identifikatzeko gai da.• Aditzean, indikatiboa eta baldintza berrikusi ditu, eta ahalera sakondu du (aditz sistema guztiak).• Hizkuntzaren arauei dagokienez forma zuzenak ezagutzen ditu, eta ekoizpenetan egoki erabiltzen ditu.• Adibide jakin batzuk aztertuz, poliki-poliki zenbait euskalki ezagutuz doa.• Literaturaren alorrean, espazioaren kontzeptua aztertu du, eta kontzeptu horri buruz hausnarketa ere egin du.• Gerra ondorengo garaia zertxobait ezagutu du, eta giro hartako literatura idazle eta lan batzuen berri ere izan du.

22

Page 23: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Gazteak al gara?, Gaztetxulo, 27. zk. Pako Aristi, Berria, 03-02-07; Víctor Hugo; Arthur Schopenhauer.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia, esapideak eta esaera zaharrak.• Ahozko komunikazioa: eztabaida, interpretazioa eta azalpena.• Idatzizko komunikazioa: aldizkarirako iritzi gutuna eta poesia.

Poesia:—Poema luzeak eta laburrak; amaiera harrigarridun poemak; haikuak.—Limerick-ak.—Kaligramak.

• Perpaus elkartuak: menderakuntzazkoak (moduzkoak eta konparaziozkoak).• Aditza: —Indikatiboa eta baldintza: aditz sistema guztiak. Berrikusketa.—Ahalera. Aditz sistema guztiak.• Arauak eta gomendioak:—Gonbidatu dio/du.—Hau guztia/guzti hau.• Hizkuntza eta gizartea: —Euskalkiak: mendebaldeko euskararen adibide bat (Markinakoa). Ezaugarri batzuk.• Literatura:—Non kontatuak? Non idatziak?—Gerra ondorengo giroa eta idazle batzuk (Jon Etxaide eta Martin Ugalde).

PROZEDURAK• Gai baten inguruko testu batzuk irakurri, ulertu, aztertu, interpretatu eta han ageri diren ideia batzuen inguruan iritzia eman.• Zenbait hitz eta esapideren esanahia aztertu eta landu.• Esaera zahar batzuk aztertu eta ikasi.• Eztabaida gidatu bat egin eta, adierazitako irizpide batzuei jarraituz, ahozko jardun hori balioetsi.• Egoera jakin bateko elkarrizketa bat interpretatu eta, adierazitako irizpide batzuei jarraituz, interpretazio horretako alderdi batzuk balioetsi.• Eskema eta gidoi baten arabera, azalpenak ahoz eman. Gai bat emanda, aldizkari baterako testua idatzi.• Poesia batzuk aztertu eta emandako ereduetatik ideiak hartuz, beste batzuk sortu eta idatzi.• Perpaus elkartuen barruan, moduzkoak eta konparaziozkoak bereizi, eta hainbat jardueratan eta ekoizpen lanetan zuzen erabili.• Testu zuzenak sortzeko urrats moduan, ariketa sistematikoak burutu (aditza, sintaxia, deklinabidea…).• Mendebaldeko euskalkiko adibide jakin bat aztertu eta ezagutu.• Literatura testu batzuk irakurri eta aztertu, bereziki espazioaren kontzeptuaren inguruan hausnarketa eginez.• Gerra ondorengo garaia zertxobait ezagutu eta giro hartako literatura lan eta idazle batzuen inguruko informazioa aztertu.

JARRERAK• Ahozko komunikazioa estimatzea eta keinuek, gorputzak eta intonazioak duten garrantziaz jabetzea eta beroriek balioestea.• Besteen ideien balioespen positiboa eta errespetua, jarrera irekia bultzatuz.• Euskara eremu guztietan erabiltzeari buruzko jarrera positiboa.• Gizartearen errealitate eleanitza positiboki balioestea.

23

Page 24: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

• Irakurketarekin era autonomoan gozatzea, kulturaren aberastasun iturri gisa interpretatuz.• Literatura tradizioko lanak estimatzea, kultura ondasunaren ezaugarri gisa.• Hizkuntzaren alderdi ludikoaz interesatzea eta, berori erabiliz, gozatzea.

24

Page 25: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

8. UNITATEABatzuentzat erakargarri, besteentzat higuingarri

OINARRIZKO GAITASUNAK1. Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasuna—Norberarekiko eta besteekiko ardurazko eta errespetuzko jarrerak garatzea.—Osasunarekiko ohitura prebentiboak eta aringarriak eskuratzea.

2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Talde txikitan eta handitan, atazak egitea eta lana ebaluatzea.—Helburuzko eta kausazko perpausak bereiztea, eta horien inguruan hausnarketa egitea.—Testuetan, aditz subjuntiboaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea.—Hizkuntza zuzen erabiltzeko akatsak identifikatzea eta forma zuzenak erabiltzea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Idatzizko azalpen eta argudio testuak ulertzea.—Talde handian, iritziak arrazoituz azaltzea.—Aldizkarietako iritzi testuak aztertzea, eta, ereduei jarraituta, iritzi gutuna idaztea.—Testuinguru zehatz batean egokia izan daitekeen e-maila idaztea.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna—Teknologia digitala ikuspegi kritikoz eta zuhurtasunez erabiltzea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Bizikidetzari eta gatazkei aurre egiteko balio eta jardunbide demokratikoetan oinarritutako irizpide etikoak erabiltzea.—Herritar aktiboa izatea, eta bizitza zibilean gogoz eta osotasunez parte hartzeko trebetasuna eskuratzea.

7. Giza eta arte kulturarako gaitasuna—Norberaren eta beste pertsona batzuen ideiak eta sentimenduak berregitea.—Kultura adierazpideak gozatzeko eta norberaren burua aberasteko erabiltzea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Autokritika balioestea, eta akatsetatik ikasteko eta arriskuak hartzeko ahalmena izatea.—Ikasgelan lantzen diren atazak malgutasunez planifikatzea, egitea eta ebaluatzea.

25

Page 26: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

HELBURUAK• Ahozko eta idatzizko testuak ulertzeko estrategiak lantzea eta ikuspegi kritikoa garatzea.• Ikasleek egoera, gertaera edota gai jakin bati buruzko iritzia ematea.• Landutako lexikoa ezagutzea eta ikasleak ekoizpen lanetan erabiltzea.• Mintzamenean trebatzeko testu mota batzuen inguruko saio batzuk egitea eta, gero, saio horiek balioesten ikastea. Iritzia emateko edo gustuak adierazteko, e-mail bati erantzutea.• Iritzi testu batzuk aztertzea eta, aztertutako alderdi batzuk kontuan hartuz (tesia, arrazoiak, iritzi testuen sarrerak…), iritzi testu bat idaztea.• Hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzea, hizkuntza gero eta gehiago menderatzeko eta ziurtasun handiagoz erabiltzeko.• Sintaxian, helburuzko eta kausazko perpausak lantzea.• Aditzean, trinkoko forma batzuk lantzea.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzea eta ekoizpenetan egoki erabiltzea.• Adibide jakin batzuk aztertuz, poliki-poliki zenbait euskalki ezagutzea.• Komunikazio helburuaren arabera, literaturaren alorrean sortutako zenbait testuren ezaugarriak aztertzea.• Literatura sentipenen eta iradokizunen munduan barneratzeko tresna izan daitekeela konturatzea.• Hirurogeiko hamarkada eta garai horretako idazle bat (Gabriel Aresti) ezagutzea.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• Ikuspegi kritikoa garatzeko ahozko eta idatzizko testuak ulertzeko estrategia batzuk landu ditu.• Ikasleek egoera, gertaera edota gai jakin bati buruzko iritzia eman dute.• Unitateko lexikoa landu du, eta ekoizpen lanetan erabiltzen saiatu da.• Ahozko jardunean trebatzeko, testu mota batzuen inguruko saio batzuk egin ditu eta, gero, saio horiek alderdi zehatz bati erreparatuz balioetsi ditu. Iritzia emateko edo gustuak adierazteko, badaki e-mail bati erantzuten.• Iritzi testu batzuk aztertu ditu eta, aztertutako alderdi batzuk kontuan hartuz (tesia, arrazoiak, iritzi testuen sarrerak…), iritzi testu bat idatzi du.• Hizkuntza gero eta gehiago menderatzen du, eta ziurtasun handiagoz erabiltzen du.• Sintaxian, helburuzko eta kausazko perpausak landu ditu, eta identifikatzeko gai da.• Aditz trinkoko forma batzuk menderatzen ditu.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzen ditu, eta badaki ekoizpenetan egoki erabiltzen.• Adibide jakin batzuk aztertu ditu, eta poliki-poliki zenbait euskalki ezagutzeko gai da.• Komunikazio helburuaren arabera, literaturaren alorrean sortutako zenbait testuren ezaugarriak aztertu ditu, eta haien inguruan hausnarketa ere egin du.• Literatura sentipenen eta iradokizunen munduan barneratzeko tresna izan daitekeela jabetzen da.• Hirurogeiko hamarkada eta garai horretako idazle bat (Gabriel Aresti) ezagutu du.

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Mihi zatibitua; Orbainak apaingarri?, Gaztetxulo, 27. zk.; Kirurgia estetikoa, www.ikusgela.com; Piercing-ak historian zehar, www.infoconsumo.es; Hi bizi haiz hi, Euskadi Gaztea.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia eta hitz homonimoak.• Ahozko komunikazioa: debatea, interpretazioa eta azalpena.• Idatzizko komunikazioa: e-maila eta iritzi testua.

Iritzi testua:—Eredua.

26

Page 27: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

—Gaia, tesia eta tesi izenburua.—Tesia eta arrazoiak.—Iritzi testuen sarrerak edo abiapuntuak.

• Perpaus elkartuak: menderakuntzazkoak (helburuzkoak eta kausazkoak).• Aditza: —Aditz trinkoa. NOR-NORK: erabili, esan, jardun.• Arauak eta gomendioak:—Zu ezik/zu izan ezik.—Joaten/joango al gara…• Hizkuntza eta gizartea: —Euskalkiak: Urola haraneko euskararen adibide bat (Azpeitia). Ezaugarri batzuk.• Literatura:—Irakurtzeko idatzi ala esateko idatzi?—Hirurogeiko hamarkadako idazle bat (Gabriel Aresti).

PROZEDURAK• Testu batzuk irakurri aurretik, modari buruz mintzatu.• KOMUNIKAZIOA I ataleko testuak irakurri eta, galderei erantzunez, ulertu, interpretatu, balioetsi eta iritzia eman.• Hitz homonimo batzuk aztertu eta ezagutu.• Debate gidatu bat egin eta, adierazitako irizpide batzuei jarraituz, ahozko jardun hori balioetsi.• Egoera jakin bateko txat bidezko elkarrizketa bat interpretatu.• Eskema eta gidoi baten arabera, azalpenak ahoz eman. Iritzia emateko edo gustuak adierazteko, e-mail bati erantzun.• Iritzi testu batzuk aztertu eta, emandako ereduetatik ideiak hartuz, iritzi gutun bat idatzi.• Perpaus elkartuen barruan helburuzkoak eta kausazkoak bereizi, eta hainbat jardueratan eta ekoizpen lanetan zuzen erabili.• Testu zuzenak sortzeko urrats moduan, ariketa sistematikoak burutu (aditza, sintaxia, deklinabidea…).• Urola haraneko euskalkiko adibide jakin bat irakurri eta aztertu; euskara batuarekiko dituen desberdintasunak alderatu.• Literatura testu batzuk irakurri eta aztertu, bereziki ozen irakurtzeko sortutako testuen inguruan hausnarketa eginez.• Hirurogeiko hamarkadako idazle bat eta haren literatura lan batzuk ezagutu.

JARRERAK• Ahoz zein idatziz sortutako testuak balioestea, zuzentasuna, egokitasuna eta koherentzia zaintzearen garrantzia azpimarratuz.• Besteen ideien balioespen positiboa eta errespetua, jarrera irekia bultzatuz.• Irakurtzeko eta idazteko zaletasuna balioestea.• Euskararen garrantzia estimatzea, eta eremu guztietan erabiltzeko jarrera balioestea.• Hizkuntza idatzia balioestea, eguneroko bizitzan ongi moldatzeko beharrezko tresna bezala.• Lexikoaren alorrean, zehaztasuna eta aberastasuna lortzeko ahalegina balioestea.

27

Page 28: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

9. UNITATEAIkerketa zientifikoak… zertarako?

OINARRIZKO GAITASUNAK1. Zientzia, teknologia eta osasun kulturarako gaitasuna—Pertsonek zer aldaketa egiten dituzten ingurunean, eta aldaketa horien ondorioz zer paisaia sortzen diren aztertzea.

2. Ikasten ikasteko gaitasuna—Baldintzazko perpausak, kontzesiboak eta kontsekutiboak bereiztea, eta horien inguruan hausnarketa egitea.—Testuetan aditz subjuntiboaren erabileraren inguruko hausnarketa egitea.—Hizkuntza zuzen erabiltzeko akatsak identifikatzea eta forma zuzenak erabiltzea.—Testuak ordenagailuz txukun idazten jakitea.—Gelan bakarka nahiz taldean egindako lana balioestea eta ebaluatzea.

4. Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna—Zientzia aldizkarietako testuak ulertzea eta interpretatzea.—Talde txikitan jarrita, gai baten inguruan debatea egitea.—Zientzia gai baten inguruko testua idaztea.—Deskribapen zientifikoak aztertzea, eta ereduari jarraituta, antzerako testua sortzea.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna—Testuak sortzeko eta osatzeko beharrezkoa den informazioa hainbat iturritan bilatzea eta hautatzea.

6. Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna—Norberaren iritzia argi adieraztea, eta ikaskideena arretaz eta errespetuz entzutea.—Gainerako pertsonen lekuan jartzeko gai izatea.

7. Giza eta arte kulturarako gaitasuna—Literatura testuak arte eta kultura ondasun gisa balioestea.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna—Autokritika balioestea, eta akatsetatik ikasteko eta arriskuak hartzeko ahalmena izatea.—Talde lanetarako gizarte trebetasunak izatea.

HELBURUAK• KOMUNIKAZIOA I ataleko testuak ulertzeko eta interpretatzeko estrategiak lantzea eta ikuspegi kritikoa garatzea.• Unitatean landutako lexikoa ezagutzea eta ekoizpen lanetan erabiltzea.• Ahozko jardunean trebatzeko, debatea eta azalpena egitea. Asmakuntza baten berri zuzen eta egoki idatziz ematen jakitea.• Deskribapen zientifiko batzuk aztertzea eta, ezaugarriak aztertutakoan, beste deskribapen bat egitea.• Ikasleak bere lanak zuzentzeko, teknikak ikastea eta zuzenketak egiteko ohitura hartzea.• Hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetzea, hizkuntza gero eta gehiago menderatzeko eta ziurtasun handiagoz erabiltzeko.• Sintaxian, baldintzazko perpausak, kontsekutiboak eta kontzesiboak lantzea.• Aditzean, subjuntiboa lantzea.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutzea eta ekoizpenetan egoki erabiltzea.

28

Page 29: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

• Ordenagailuz idazteko arauak ezagutu eta, horiei jarraituz, testuak zuzen idazten ikastea.• Adibide jakin batzuk aztertuz, poliki-poliki zenbait euskalki ezagutzea.• Literaturaren alorrean, norentzat idatzi?, norentzat argitaratu? galderen inguruan hausnarketa egin eta, adinaren inguruko ezaugarri batzuk kontuan hartuz, testu batzuk egokitzea. • Xabiertxo liburuaren argitalpenak ezagutzea eta liburu horren ezaugarri batzuen berri izatea.• Hirugarren hiruhilabetean zehar liburu batzuk irakurtzea, literatura lanak kultura aberaste eta gozamen pertsonal iturri bezala hartuz.

EBALUAZIO IRIZPIDEAK• KOMUNIKAZIOA I ataleko testuak ulertu ditu, eta interpretatzeko gai dela erakutsi du; horrez gainera, testu batzuen inguruko iritzia egoki eman du.• Unitatean landutako lexikoa ezagutzen du, eta badaki ekoizpen lanetan erabiltzen.• Ahozko jardunean trebatzeko debatea egin eta balioetsi dute.• Ahoz azalpen laburrak modu txukunean egiteko gaitasuna garatu du. Badaki asmakuntza baten berri zuzen eta egoki idatziz ematen.• Deskribapen zientifiko batzuk aztertu ditu eta, ezaugarriak aztertu eta gero, beste deskribapen bat egin eta zuzendu du.• Pixkanaka hizkuntzaren sistema morfosintaktikoaz jabetuz doa, eta hizkuntza gero eta gehiago menderatzen du.• Sintaxian, baldintzazko perpausak, kontsekutiboak eta kontzesiboak landu ditu, eta badaki perpaus horiek identifikatzen.• Aditzean, subjuntiboa landu du.• Hizkuntzaren arauei dagokienez, forma zuzenak ezagutuz doa, eta ekoizpenetan egoki erabiltzeko ahalegina egiten du.• Ordenagailuz idazteko arauak ezagutzen ditu, eta, horiei jarraituz, testuak zuzen idazteko gai da.• Adibide jakin batzuk aztertuz, poliki-poliki zenbait euskalki ezagutzeko bidean dabil.• Literaturaren alorrean, norentzat idatzi?, norentzat argitaratu? galderen inguruan hausnarketa egin du, eta, adinaren inguruko ezaugarri batzuk kontuan hartuz, testu batzuk egokitu ditu. • Xabiertxo liburuaren argitalpenak ezagutu ditu, eta baita liburu horren ezaugarri batzuk ere.• Hirugarren hiruhilabetean zehar liburu batzuk irakurri ditu.

EDUKIAKKONTZEPTUAK• Irakurketa: Klonatu nazazu, ahal baduzu, www.zientzia.net, 04-01-25; Pertsonen kontrako minei aurre egiteko arma; www.zientzia.net, Geneak aldatuz, kirolari perfektuaren bila, www.zientzia.net, 03-08-24; Aurpegia aldatuko zaizu, Nagore Rementeria, www.zientzia.net, 03-12-28.• Interesguneari loturiko lexikoa: hiztegia (hitz zientifiko batzuk).• Ahozko komunikazioa: debatea eta azalpena.• Idatzizko komunikazioa: asmakuntza baten deskribapena eta deskribapen zientifikoa.

Deskribapen zientifikoa:—Eredua.—Ezaugarri batzuk (objektibotasuna; hitz teknikoak; adjektiboak eta konparazioak…)—Deskribapen zientifiko bat sortzeko urratsak eta balioespena egiteko irizpide batzuk.

• Perpaus elkartuak: menderakuntzazkoak (baldintzazkoak, kontsekutiboak eta kontzesiboak).• Aditza: —Subjuntiboa.• Arauak eta gomendioak:—Ba dago/badago.—Ordenagailuz idazteko arau batzuk.• Hizkuntza eta gizartea:

29

Page 30: EUSKARA ETA LITERATURA DBH 1- GIDA · Web view—Euskal literaturako emakume idazle batzuk ezagutzea, eta haien lana balioestea. 8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

© Ibaiabal argitaletxea, 2008

—Euskalkiak: Zugarramurdiko euskararen adibide bat. Ezaugarri batzuk.• Literatura:—Norentzat idatzi?, norentzat argitaratu?—XX. mendearen hasierako liburu baten edizioak: Xabiertxo.

PROZEDURAK• Testu jakin batzuk irakurri aurretik, ikerketa zientifikoei buruz mintzatu.• KOMUNIKAZIOA I ataleko testuak irakurri eta, galderei erantzunez, ulertu, interpretatu eta balioetsi.• Zenbait hitz zientifikoren esanahia aztertu eta landu.• Gai jakin baten inguruan debatea egin eta amaitutakoan, lana balioetsi.• Eskema eta gidoi baten arabera, ahoz labur-labur azalpenak eman. Asmakuntza baten berri zuzen eta egoki idatziz eman.• Deskribapen zientifiko batzuk aztertu eta, gero, urrats zehatz batzuei jarraituz, antzerako bat sortu..• Perpaus elkartuen barruan baldintzazkoak, kontsekutiboak eta kontzesiboak bereizi eta hainbat jardueratan eta ekoizpen lanetan zuzen erabili.• Testu zuzenak sortzeko urrats moduan, ariketa sistematikoak burutu (aditza, sintaxia, deklinabidea…).• Ordenagailuz zuzen eta txukun idazten ikasteko zenbait jarraibide aztertu eta praktikan jarri.• Zugarramurdiko adibide jakin bat irakurri eta aztertu; lexikoari dagokionez, hegoaldeko euskalkietako pareko hitzak aztertu.• Literatura testu batzuk irakurri eta aztertu, bereziki norentzat idatzi?, norentzat argitaratu? galderen inguruan hausnarketa eginez.• XX. mendearen hasierako liburu batek (Xabiertxo) mendean zehar izan dituen hainbat edizio aztertu.• Literatura lan batzuk irakurri, irakurritakoaz gozatuz.

JARRERAK• Ahozko azalpenetan zehaztasuna eta argitasuna estimatzea.•Ahozko komunikazioa erabiltzea, keinuek, gorputzak eta intonazioak duen garrantziaz jabetzeko eta balioesteko.• Besteen ideiak errespetatzea, jarrera irekia erakutsiz. • Euskal Herriko ipuinak, kondairak, alegiak eta kontakizunak estimatzea.• Hizkuntzaren alderdi ludikoaren eta sortzailearen balioespena.• Literatura tradizioko lanak estimatzea, kultura ondasunaren ezaugarri gisa.

30