Ekosistemak

Ekosistema • Definizioa: Izaki bizidunek eta bere ingurune fisikoakosatutako multzoari deritzo.

• Azalpena: leku berean bizidiren animali, landare eta izaki bizidun guztien taldeada.

Ekosistema motak

• Ekosistema mota desberdinak daude, batzuk oso handiak, itsasoa eta beste batzuk oso txikiak putzu bat

• Ekosistema handiena biosfera da, lurrak eta bertan bizi garen izaki bizidun guztiok, osatzen duguna.

Ekosistemetako izaki bizidunak• Definizioa: izaki bizidun guztiak espezietan

antolatzen dira.

• Azalpena: bi izaki bizidun espezie berekoak izateko, beraien artean antzekoak izan behar dira eta garrantzitsuena, elkarren artean ugaltzeko gai izan behar dira. Arranoa eta usoa biak txoriak dira baina bi espezi desberdin dira, elkarren artean ezin direlako ugaldu

Populazioa

• Definizioa: ekosistema batean bizi diren espezie bateko kideak osatzen dute populazioa.

• Azalpena: espezie berekoak diren eta leku berean bizi diren izaki bizidunen kopurua/zenbakia zein den esaten du. Orduñan esaterako zikoinen populazioa 24 da, hortaz 24 zikoina bizi dira Orduñan

Zein da argazki bakoitzeko animalipopulazioa?

Komunitatea

• Definizioa: ekosistema bateko populazio multzo guztiek osatzen dute komunitatea.

• Azalpena: ekosistema berean bizi diren izaki bizidun guztiak da komunitatea, nahiz eta espezie desberdinekoak izan.

Ingurune fisikoa

• Ingurune fisikoa: izaki bizidunak bizi diren lekua da.

• Ingurune fisikoen arteko desberdintasun batzuk daude; tenperatura, hezetasuna, klima,…

• Animali espezie bat leku batean bizi ahal izateko, ingurune fisikoarekin ondo egon behar da. Gamelu bat ez da basoan biziko, elefante bat ezin da ipar poloan bizi,…

Ingurune fisikoaren arabera esan zeinanimali eta landare mota biziko diren leku

hauetan.

Ingurune fisiko motak

• Bi motakoak daude; lehortarrak, lurrean bizi direnak (txoriak, txakurrak, zuhaitzak,…) eta urtarrak, uretan bizi direnak (arrainak, algak, baleak,…)

• Ingurune lehortarren faktoreak, klima (hotza, epela, beroa, hezea,…), lurzoru mota (area, harria, lurra, lokatza,…) eta erliebea (laua, malkartsua) dira.

• Ingurune urtarretan faktoreak, gazitasuna, argia, korronteak, temperatura.

Ingurune fisikoaren arabera esan lehortarrakedo urtarrak diren.

Ekosistemako elikadura

Ekoizleak

• Ekoizleak/sortzaileak bere janaria sortu egitenduten izaki bizidunak dira. Landareak

kontsumitzaileak

• Animali hauek ez dute bere janaria sotzen. Beste izaki bizidunak jaten dituzte elikatzeko

Mailak

• Hiru kontsumitsaile mota daude:

– Lehen mailakoak: landareak jaten dituzte, belarjaleak dira

– Bigarren mailakoak: belarjaleak diren animaliak (lehen mailakoak) jaten dituzte. Haragijaleak dira

– Hirugarren mailakoak: haragijaleak jaten dituzte (bigarren mailakoak)

Deskonpositzaileak

• Bakterioak eta onddoak dira. Izaki bizidunen hondarrak erabat deskonposatzen dituzte horrela hondarretan dauden gatz mineralak lurrera bueltatzen dira eta lurra emankor mantentzen da

Elikadura katea

• Ekosistema bateko espezieen artean sortzen den harremana elika kateen bidez irudikatzen da.

• Azalpena: elikadura katean izaki bakoitzak ze besteaizaki jaten dituen agertzen da eta nork jaten duen