EAEko birgaitze-politikari buruzko ebaluazio-txostena. 2016 · 2017. 9. 8. · 6....

1

EAEko birgaitze-politikari buruzko ebaluazio-txostena.

2016

2

Aurkibidea

Sarrera 5

1. Birgaitze-politiken jarraipenaren eta ebaluazioaren ikuspegia 7

2. Testuinguru-egoera 9 2.1. EAEko etxebizitza-parkea 9 2.2. Etxebizitza birgaitzeko premia eta eskaria 11 2.3. Birgaitze jarduera 2016 urtean 13

3. Birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorreko oinarrizko araudia 15

3.1. Birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorreko arau-esparrua 15 3.2. Jarduera-esparrua 17

4. Birgaitze-politiken gauzatze-mailaren jarraipena 21 4.1. Etxebizitzak birgaitzeko 2013-2016 aldirako Renove Plana 21 4.2. 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen 4. ardatza:

iraunkorra, soziala, ekonomikoa eta parte-hartzean oinarritutakoa den birgaitze-eredu berria sustatzea, Europako irizpideei jarraikiz 35

4.3. Birgaitze-lanetarako laguntzen hartzaileei buruzko adierazleak 42

5.- Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak bultzatutako birgaitze-jarduketen inpaktu ekonomikoa 47

6. Birgaitze-politiken ebaluazioa 53 6.1. 2013-2016 aldirako Plan Zuzentzailearen helburuek izan duten

betetze-mailaren ebaluazioa 53 6.2. Birgaitze-politikaren 2016ko ebaluazio globala 57 6.3. Azken gogoetak 59

3

Taulen eta d iagramen aurk ib idea 1. taula: EAEko familia-etxebizitza kopuruaren bilakaera lurralde historikoaren

arabera. 2010-2016 ...................................................................................................... 9 2. taula: EAEko familia-etxebizitzen ezaugarriak lurralde historikoaren arabera. 2016 ..................... 9 3. taula: Egungo etxebizitzaren ezaugarrien ondorioz, etxebizitza birgaitzeko edota aldatzeko

premia duten etxeak. EAE. 2015 ................................................................................. 11 4. taula: Estrategiaren formulazioa: ardatz estrategikoak eta jardunbideak ...................................... 17 5. taula: 2013-2016 aldirako EPZren helburu kuantitatibo globalak birgaitze-alorrean ........................ 17 6. taula: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzak, birgaitze motaren arabera. 2002-2016 ...................... 20 7. taula: Birgaitzeko diru-laguntzen bilakaera, laguntza motaren arabera. 2010-2016 .................... 22 8. taula: Diru-laguntzak eta aurrekontu babesgarria, birgaitze integratuko eta birgaitze isolatuko

jarduketen arabera. 2016 ............................................................................................ 24 9. taula: 2016an onartutako diru-laguntzak, lan motaren eta laguntza motaren arabera. ................ 26 10. taula: Emandako laguntzen banaketa, elementu pribatiboak ala erkidegoak birgaitzeko diren

aintzat hartuta. 2016 .................................................................................................. 26 11. taula: Etxebizitza birgaitzeko maileguak. 2006-2016 ............................................................... 27 12. taula: Irisgarritasun Programaren deialdiaren aurrekontuaren urtekako banaketa. 2016 ............. 30 13. taula: Udalei eta tokiko erakunde txikiei irisgarritasuna hobetzeko emandako diru-laguntzak.

2002-2016 ................................................................................................................. 30 14. taula: Udalei eta tokiko erakunde txikiei irisgarritasuna hobetzeko emandako diru-laguntzak,

lurralde historikoaren arabera. 2016an onartutako esku-hartzeak. .................................. 31 15. taula: 2016an BIAetarako eta BADetarako RENOVE Programaren esparruan emandako diru-

laguntzak, lurralde historikoaren arabera. ..................................................................... 30 16. taula: Birgaitze Integratuko Areetan (BIA) eta Bizitegi Area Degradatuetan (BAD) ondare

urbanizatua eta eraikia birgaitzeko emandako diru-laguntzen xehetasuna, Lurralde Historikoaren eta eskatzailearen arabera ..................................................................... 30

17. taula: Etxebizitzen eta Eraikinen Birgaitze Eraginkorrerako Programaren 2016ko deialdiaren ebazpena, Lurralde Historikoaren arabera. ................................................................... 31

18. taula: 2016an hiria berroneratzeko laguntzen Programaren esparruan emandako diru-laguntzak. 2016-2018 ................................................................................................................. 32

19. taula: 4.1. jardunbidearen ebaluazioa egiteko jarraipeneko fitxa teknikoa. ................................ 34 20. taula: 4.2. jardunbidearen ebaluazioa egiteko jarraipeneko fitxa teknikoa. ................................ 36 21. taula: 4.3. jardunbidearen ebaluazioa egiteko jarraipeneko fitxa teknikoa. ................................ 39 22. taula: 4.4. jardunbidearen ebaluazioa egiteko jarraipeneko fitxa teknikoa ................................. 40 23. taula: 4.5. jardunbidearen ebaluazioa egiteko jarraipeneko fitxa teknikoa. ................................ 41 46. taula: 2013-2015 aldian birgaitze-lanetarako emandako laguntzen eragin ekonomikoa. ............. 45 48. taula: Eragin ekonomikoa, BPGdaren osagaien arabera. 2016 ................................................ 46 50. taula: Birgaitze-lanetan emandako laguntzen inpaktu ekonomikoa. 2016 .................................. 50 27. taula: Birgaitzeko laguntzek sortutako bolumen ekonomikoa. 2013-2016 .................................. 50 28 taula: Birgaitzeko laguntzek sortutako bolumen ekonomikoa. 2013-2016. ................................. 51 29 taula: Birgaitze-politiken zerga-itzulkina. 2013-2016 ............................................................... 51 30 taula: 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaileak birgaitzearen alorrean zehaztutako

helburu kuantitatiboen betetze-maila ............................................................................ 49 31 taula: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak birgaitzearen alorrean egindako

jardueraren adierazleen laburpena. 2013-2016 ............................................................. 50 32 taula: 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen 4. ardatza ..................................... 51

4

1. diagrama: Etxebizitzak birgaitzeko premiaren kuantifikazioa. EAE. 2007-2015 ............................................ 10 2. diagrama: Etxebizitza urtebetera, 2 urtera eta 4 urtera birgaitzeko premien eta eskariaren aldakuntza.

2007-2015 (kopuru absolutuak) ................................................................................................... 10 3. diagrama Eraikinen birgaitze lanetarako obra handiko lizentzien kopurua, birgaitze motaren arabera ........ 12 4. diagrama Etxebizitza kopuruaren aldaketa, birgaitze jarduketen ondorioz .................................................. 13 5. diagrama Etxebizitza berriak eragiten dituzten lizentzien banaketa lurraldearen arabera ........................... 13 6. diagrama Udalerri nagusiak, birgaitze prozesuen ondoren sortu diren etxebizitzen arabera ....................... 13 7. diagrama: Birgaitutako etxebizitzen kopuruaren eta birgaitzeko laguntzen zenbateko osoaren bilakaera.

2006-2016 ................................................................................................................................... 21 8. diagrama: Birgaitzeko diru-laguntzen batez besteko zenbatekoa, birgaitze motaren arabera. 2002-2016 ... 22 9. diagrama: Laguntzen banaketa esku-hartze motaren arabera. 2016 ........................................................... 21 10. diagrama: Diru-laguntzen bilakaera, laguntza motaren arabera. 2006-2016 ................................................ 22 11. diagrama: 2016an emandako diru-laguntzen banaketa, lurralde historikoaren arabera eta birgaitze

motaren arabera. ......................................................................................................................... 23 12. diagrama: Emandako diru-laguntzen banaketa, lurralde historikoaren arabera eta laguntza motaren

arabera. 2016 .............................................................................................................................. 24 13. diagrama: 2016an diruz lagundutako jarduketen aurrekontu babesgarriaren banaketa, lurraldearen

arabera ........................................................................................................................................ 25 14. diagrama: Diru-laguntzen banaketa, obraren arabera. ................................................................................. 25 15. diagrama: Onartutako maileguen zenbateko osoaren bilakaera. 2006-2016 ................................................ 27 16. diagrama: Erakunde onuradunen lurraldekako banaketa eta emandako diru-laguntza. 2016 ...................... 31 17. diagrama: 2016an diruz lagundutako proiektuen eta diru-laguntza hartu duten etxebizitzen lurraldekako

banaketa. ..................................................................................................................................... 32 18. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileen banaketa, diru-sarreren arabera.

2003-2016 ................................................................................................................................... 42 19. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileen banaketa, diru-sarreren arabera eta Lurralde

Historikoen arabera. 2016 ........................................................................................................... 41 20. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileen banaketa, etxeko kideen kopuruaren arabera.

2010-2016 ................................................................................................................................... 41 21. diagrama: Birgaitzeko laguntzen hartzaileen artean pertsona bakarreko etxeen ehunekoaren bilakaera,

birgaitze motaren arabera. 2003-2016 ......................................................................................... 42 22. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileen banaketa, sexuaren eta birgaitze motaren

arabera. 2003-2016 ..................................................................................................................... 42 23. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileak, atzerriko nazionalitatea dutenak.

2003-2016 ................................................................................................................................... 43 24. diagrama: Inbertsio publikoaren eta birgaitutako eraikin eta etxebizitzen kopuruaren arteko erlazioa 14

autonomia-erkidegotan ................................................................................................................ 44 25. diagrama: BPGdaren banaketa, laguntzen inpaktua igarri duten sektore nagusien arabera. 2016 .............. 45 26. diagrama: Zerga-bilketaren banaketa, zerga motaren arabera. 2016 ........................................................... 46

5

Sarrera 2012-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaileak bi lehentasun ezarri ditu EAEko etxebizitza-politikan: alokairua eta birgaitzea. Txosten honek Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailaren 2016ko birgaitze-politika aztertzea du helburu, eta Plan Zuzentzaileak indarrean eman dituen lau urteen ikuspegi zabala ere eskaintzen du. Politika horiek garatzean izan diren aurrerakuntzak eta oztopoak baloratzen ditu txosten honek, politikon helburua etxebizitza-parke egokia, iraunkorra eta eraginkorra mantentzea dela kontuan hartuta. Agiria osatzen duten sei kapituluetako lehenengoan ebaluazioaren ikuspegi metodologikoa azalduko dugu. Bigarrenean, birgaitze-politikak testuinguruan kokatzeko oinarrizko informazioa emango dugu, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako etxebizitza-parkearen eta beraren ezaugarrien azterketa laburra eginez. Ebaluazioaren emaitzak testuinguruan kokatzeko asmoa du, halaber, hirugarren kapituluak; izan ere, hiria birgaitzeko eta berroneratzeko oinarrizko araudia laburtzen da bertan, EAEko birgaitzean eragina izan duten edo laster eragingo duten aldaketak nabarmenduta. 4. kapituluan, 2016an eta orain arteko aldi osoan (2013-2016) Etxebizitza Plan Zuzentzailearen eta Etxebizitzak Birgaitzerako Renove Planaren harira lortutako gauzatze-mailari buruzko informazioa emango da. 5. atalean, berriz, birgaitzeko laguntzen inpaktu ekonomikoaren ebaluazioa aurkeztuko da. Azkenik, 6. kapituluan aurrerakuntza eta erronka horien balorazioa egingo dugu, ikuspegi integralean oinarrituta eta ebaluaziorako irizpideak aintzat hartuta: eraginkortasuna, efizientzia, ekitatea eta kalitatea, besteak beste. Kapitulu horretako bertako azken puntuan, ebaluazioaren laburpena egin eta EAEko birgaitze-politiken eraginkortasuna hobetzeko jarduketak proposatuko ditugu.

6

1.-

BirgaZuzebaloraeragi Dagozuzenhartuasmo Ardat

Birga2013-dagoeegitur

PlanghorreaurreEtxeb

BirgEtxePlan

Birgaiikuspe

aitze-politikenntzaile (EPZatzen baita. na ere aztert

oeneko azpimn ere alor hota, birgaitze

oarekin.

tz horrek 5 jaIrisgarritaEraikinakKudeaketEnpleguaEtxebizitz

aitzea bultza-2016 aldiraena). Plan hratzen da.

gintza estrateetan, Etxebizeikusitako hebizitza Plan Z

gaitze-politikeebizitzak Bina

itze-poliegia

n 2016ko ebaZ) osoaren e

Hala, EPZntuko ditugu.

marratu izan orretara bidee-eredu berr

ardunbide biltasun unibertsk kontserbatzta globaleko

a bultzatzekozen kalitatea

tzeko politikako Renovehori etxebizi

egikorako bizitzak Birgaitelburuak zeZuzentzailean

en eskema. rgaitzeko Re

itiken ja

aluazioa egiteebaluazioa en aurreikusit

da Plan Zuzeratzen du 4.ri iraunkorra

tzen ditu: sala bultzatzezen eta mante

eredu berria era berriak ssustatzea.

ken harira, ee Plana ere itzak birgaitz

i agiri horiei tzeko Renover neurritan n zehaztutak

enove

arraipen

ean, hein batere egiten dtako neurrien

zentzaileak . ardatz est, soziala, e

ea. entzen lagun

a sustatzea bsustatzea, b

esanguratsua(Enplegua s

zeko laguntz

erreparatzeve Planeko

gauzatu dko beste birga

aren eta

tean 2013-20a, plan horrn eta jarduk

birgaitzeari atrategikoa, Eekonomikoa

ntzea. irgaitze-jarduirgaitze-jardu

a da, halabsuspertzeko za-politiketan

en die, hain programetan

diren aztertzaitze-helburu

Partikularrentlaguntza-progbirgaitzeko.

Udalentzako irisgarritasun

Birgaitze InteDegradatuetaondarea birga

Etxebizitza eraginkorrekoesku hartzek

Hiria berrone

a ebalua

016 aldirakoen indarrald

keten garatze

aitortzen dionEuropako zuzeta integrat

unean. unari lotuta.

er, Etxebiziprogramare

n zehaztutak

zuzen, ebaln eta 4. ardzen du, 20u batzuk ere

tzako eta jabgrama, erai

eta tokikoarloko lagunt

egratuko Ereman urbanizaaitzeko diru-la

eta erao laguntzen po proiektuak e

ratzeko diru-la

azioaren

o Etxebizitzaiaren azken e-maila eta

n garrantziazentarauak otzailea susta

itzak Birgaien baitan koko 5 program

luazio honekdatz estrateg013-2016 alkontuan hart

bekideen erkiikinak eta

o erakunde tzen programa

muetan eta atutako etaaguntzen prog

aikinetako programa, ondegiteko.

aguntzen prog

n

a Plan urtea

haren

. Hain oinarri atzeko

itzeko katuta matan

k. Ildo gikoan dirako tuta.

idegoentzako etxebizitzak

txikientzako a.

Bizitegi Area eraikitako rama.

birgaikuntza dare eraikian

grama.

7

Ebaluazio egiteko informazioa 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen jarraipena egiteko sistemaren bidez eskuratu dugu; izan ere, zehaztutako helburuetako bakoitzean lortutako garapen-maila ezagutzeko aukera ematen du, ekitatea, kalitatea, eraginkortasuna, efizientzia eta inpaktua aintzat hartuta. Plan Zuzentzailearen indarraldi osoan mantendu dira ebaluaziorako galderak, agiri honen oinarrian aurkituko ditugunak:

a) Bete dira birgaitze-alorrean 2016. urterako zehaztutako helburu orokorrak? Eta 2013-2016 aldirako helburuak?

b) Bete dira 2016. urterako zehaztutako helburu bereziak? Eta 2013-2016 aldirako helburuak?

c) Baliabideak efizientziaz erabili dira? Badago laguntzen inpaktu ekonomikoa baloratzerik?

d) Laguntzen banaketak ekitatearen irizpidea errespetatu du? e) Gertatu da aldaketarik testuinguruan, Plan Zuzentzailean eta Renove Planean

aurreikusitako esku-hartzeen egokitasuna edo bideragarritasuna aldarazi duenik?

8

2. Ingurhobetparke2015ehobet Intereerabiekartz

2.1.

2010adu EgaraiaAraba

Aipat(% 3,

BIR

Testu

rumen, Lurrato baloratuko

earen esparruean egindaktzeko premie

esgarria da, li zen diagnzea, hein ha

2013-201

Arabako

az geroztik fEustaten Etan ere etxeban, Bizkaian

turiko aldian3 eta % 3,1

RGAITZEA

inguru-

alde Planginto ditugu, hauan (haren kko Etxebizietan oinarritz

gainera, 20nostikoak birndi batean P

16 aldirako Etxe

It

, Bizkaiko e

familien etxebtxebizitzen bizitzak eraiketa Gipuzko

, parkea gehurrenez hur

-egoera

za eta Etxebala kuantitatikopuru osoantza Premieen baditugu.

013-2016 alrgaitzearen aPlanaren inda

ebizitza Plan Zu

turria: 2013-201

ta Gipuzkoa

bizitza-parkeUdal Estat

kitzen jarraituan, eta 1.043

ehiago hazi rren).

1. Etxelagutxarkonkon

2. EneegiaEurtekn

3. Hiriebeh

4. Era

bizitza Sailakboki nola ku

n eta ezaugaei eta Eska.

ldirako Etxealorrean nabarraldi osoan

uzentzailearen d

16 aldirako EPZ

ako etxebiz

eak izandakotistikak. Hou da: 2010-23.590 unitate

da Araban

ebizitzetara iruntza-sistemarrean dauden

ntserbatzeko bnplexua... ergia-efizientzaztagiriak etaropako legernikoaren nahitetako area

harra. aikuntzaren se

k birgaitze-alualitatiboki, b

arrietan) kokaariari buruz

ebizitza Planbarmendutak mantendu b

diagnostikoaren

Zren diagnostiko

zitza-parkea

o bilakaerarenrren arabera2016 aldian e daude guzt

(% 7,7), Gip

risteko zailtasa konplexuan eraikinak (pbetebeharrare

iaren alorrekoa Eraikinen Ikriarekin batetaezkotasuna.

degradatuak

ktorean jardue

lorrean sustabaldin eta Eatzen baditugzko Inkesta

Zuzentzaileko ezaugarribaitira.

dimentsioak eta

a.

a

n ikuspegi zaa, atzeraldi parkeak % 3ira gaur egun

puzkoan eta

sunak: igogail…; eta k

parke zaharran kultura eza

o eskakizunakkuskapen Tekeratzea, Era..

k berroneratu

era eta enpleg

atutako jarduEAEko etxebgu eta, ildo bk azalarazi

earen oinarri nagusiak h

a faktoreak

abala eskainekonomikoa

3,9 egin du gn.

a Bizkaian b

lurik ez, arrakontserbazio-ea): informazioa, laguntza-si

k betetzea, enknikoak: helbaikinen Ikus

u eta birga

gua bultzatzea

uketak bizitza-eretik,

zuen

ritzat hona

tzen aren gora

baino

palak, egoera o eza, stema

nergia-buruak kapen

aitzeko

a.

9

1. taula: EAEko familia-etxebizitza kopuruaren bilakaera lurralde historikoaren arabera. 2010-2016

Lurraldea 2010 2015 2016 Aldakuntza 2010-2016

EAE 1.004.740 1.039.136 1.043.590 % 3,9

Araba 151.342 162.700 162.985 % 7,7

Bizkaia 524.842 538.018 541.178 % 3,1

Gipuzkoa 328.556 338.418 339.427 % 3,3 Iturria: Etxebizitzen Udal Estatistika, 2016

Beste alde batetik, Etxebizitzen Udal Estatistikak EAEko etxebizitza-parkearen ezaugarriei buruzko informazio eguneratua eskaintzen du. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako etxebizitzek batez beste 42,8 urte dituzte. Arabako etxebizitza-parkea gazteagoa da (35,9 urte) Bizkaikoa eta Gipuzkoakoa baino (44,5 urte eta 43,4 urte hurrenez hurren). Datu horiekin bat, Arabako etxebizitza-parkea irisgarriagoa da, etxebizitzetan igogailua dagoen ala ez aintzat hartuta. Hala, Arabako etxebizitzen % 72tan dago igogailua, Gipuzkoakoen % 70etan eta Bizkaikoen % 67tan. Orobat, Araban batez besteko azalera erabilgarririk handiena dago (92 m2).

2. taula: EAEko familia-etxebizitzen ezaugarriak lurralde historikoaren arabera. 2016

EAE Araba Bizkaia Gipuzkoa

Batez besteko antzinatasuna

42,8 urte 35,9 urte 44,5 urte 43,4 urte

Batez besteko azalera erabilgarria

86,9 m2 92,0 m2 85,6 m2 86,7 m2

1-3 gela % 7,14 % 6,84 % 7,20 % 7,194 % 25,76 % 22,48 % 26,61 % 25,995 % 49,50 % 51,70 % 48,29 % 50,376 % 12,03 % 12,69 % 12,12 % 11,57>=7 % 5,57 % 6,29 % 5,78 % 4,871 bainugela % 66,23 % 59,94 % 67,17 % 67,762 edo gehiago % 33,03 % 39,37 % 32,12 % 31,44Bainugelarik ez % 0,74 % 0,69 % 0,72 % 0,80Igogailua % 68,79 % 72,05 % 66,86 % 70,31Igogailurik ez % 31,21 % 27,95 % 33,14 % 29,69

Iturria: Etxebizitzen Udal Estatistika, 2016

10

2.2. Etxebebaluekital LeheIzan e

Antzebirgahoriebirgaazken

2. dia

0

50.000

100.000

150.000

200.000

50

100

150

200

Etxebizit

bizitza Premiuazio-txostendi honetan b

nengo eta beere, azken 8

1.

emandako pitze-lanak egk 4 urteko itze-premia n bi urteetan

agrama: Etxebi

Etx

113.396

72.194

55.655

2007

11

0

0.000

0.000

0.000

0.000

2

1

tza birgaitze

iei eta Eskarnean ere birbirgaitzeko pr

ehin, 2015eaurteetako da

diagrama: Etxe

Iturria: E

premiari burgiteko asmoaepean egitenabarmen m, premiak %

zitza urtebetera

xebizitza guz

142.0

87.3

5

200

Premia

13.396

2007

14,2

eko premia

riari buruzko gaitzeari buremia nagusi

an birgaitze-paturik txikiena

ebizitzak birgait

Etxebizitza-prem

uzko galderari buruzko geko asmoa zmurriztu bada

36 egin du b

a, 2 urtera eta 4(ko

ztiekiko eta pr

099

321

73.319

09

4 urtera

142.099

2009

16,9

eta eskaria

Estatistika bruzko informiei buruzko d

premia nabara azalerazi z

tzeko premiaren

miei eta -eskaria

rarekin bategaldera ere ezuten 3 etxea, obrak egibehera, baina

4 urtera birgaitzekopuru absolutu

remia antzem

75.342

44.026

40.485

2011

a begirako eska

75.342

2011

8,9

a

bi urtean behmazio zehatzdatuen laburp

rmen gutxitu zen 2015ean

n kuantifikazioa

ari buruzko inke

ra, inkestatuegin zen. Emebizitzatik 2tteko asmoa a eskariak %

eko premien etaak)

man duten etx90

45.28

3

2013

aria

90.

2013

10,3

hin egiten denz samarra espena jasoko d

zen aurreko .

. EAE. 2007-20

esta 2015

uaren ustez maitzek azaletan. 2015eaez da horre13 soilik.

a eskariaren ald

xebizitzekiko 0.139

86

33.958

3

2 urtera begira

139

3 2

3

nez, eta 201skaini genuedugu.

o bi urteen ald

015

z egin behaerazi zutenezan antzemanenbeste mur

dakuntza. 2007-

%-a 58.017

39.227

34.129

2015

ako eskaria

58.017

2015

6,7

5eko enez,

dean.

arreko z, lan ndako rriztu:

-2015

Hurreetxeb

3. ta

Guzti

Azaleerabil

Etxebantzin

Egoe

Edukerreg

Azke2018a(EIT)

engo taulak bizitzetan dag

aula: Egungo etx

ra

era lgarria

60617690ED

bizitzaren natasuna

604126166-5 ED

ra ErBe

itza-imena

JaJaJajaAlBe

nik, birgaitzan EAEko 6. Horietatik %

erakusten goela. Etxeb

xebizitzaren eza

0 m2 baino gutx1-75 m2 6-90 m2 0 m2 baino gehiD/EDE 0 urtetik gora 1-60 urte 6-40 urte 6-25 urte -15 urte urte eta gutxiagD/EDE rabilia erria abetzan eta eraabetzan, ordainarauntsian edo betza lokairuan este egoera bat

Iturria: E

ze-premiak t67.340 etxeb% 51,6 Bizka

du birgaitzbizitza horiek

augarrien ondo

xiago

ago

go

bat ordaindutatzen amaitu gabdohaintzan jaso

t (doan lagatakoEtxebizitza-prem

testuinguruanbizitzak eginaian daude.

Itu

Bizkaia

34.75

A1

zeko premia batez beste

rioz, etxebizitzaEAE. 2015

5

111

121

233

be 1otako

oa eta abar)miei eta -eskaria

n kokatzekon behar izan

urria: EuskoReg

Gi2

a

59

Araba 1.612

aren zatirik e 45 urte ingu

a birgaitzeko ed

BirgaikunKop.

58.017 108.575 1

15.751 217.020 215.349 21.322 2

10.637 122.969 316.682 24.107 72.007 3

-- 1.615 2

20.005 338.012 633.187 515.825 2

7.163 1

1.326 2517 0

ari buruzko inke

o jardunean ngo dutela E

gite

puzkoa 0.969

handiena uruko antzina

ota aldatzeko p

tza %

00,0 4,8

27,1 29,3 26,5 2,3 8,3

39,6 28,8 7,1 3,5

2,8 34,5 65,5 57,2 27,3

2,3

2,3 0,9 esta 2015

azpimarratuEraikinen Iku

zorrik ez datasuna dute

premia duten et

u beharrekouskapen Tek

Batez bestazalera erabilgarri85,13m2

Batez bestantzinatas44,86 urte

duten e.

xeak.

oa da knikoa

teko

a:

teko una:

11

12

2.3. Birgaitze jarduera 2016 urtean Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak egiten duen Eraikuntzaren eta Etxebizitzen Estatistikak, obra handiko lizentziekin lotura duen eraikitze-jardueraren ikuspegia eskaintzen du. Zentzu honetan, lizentziek, bizitegi-erabilera edo bizitegi ez diren eraikin berriak egiteko, edo existitzen diren eraikinen eraispen edo birgaitze obrekin lotura izan dezakete. Eraikinak birgaitzeko ematen diren obra handiko lizentziei dagokionez, orokorrean egitura-elementuetan eragina duten lanak dakartzate berekin, edo zailtasun tekniko edo zenbateko ekonomiko garrantzitsua aurkezten duten lanak dira. Esate baterako, etxe-aurreen edo teilatuen birgaitze integrala, igogailuak jartzea, etxebizitzen banantzea edo bat egitea, etab. 2016 urteko datuek, EAEn eman diren 2.572 obra handiko lizentzietatik, 1.937 bizitegi-erabilera duten eraikinak birgaitzeko izan direla adierazten dute, eta hauen artean, elementu komunei soilik eragiten dien birgaitze mota da gailena (%64). Honen atzetik, egitura-elementuetan aldaketarik ez dakartzaten obrak (%26), eta azkenik, gainontzeko %10a, aldaketa bat dakar etxebizitza kopuruan birgaitze lanak bukatu ondoren, eta etxebizitzak banantzeko, etxebizitzak bat egiteko, edo lokalak etxebizitzak bihurtzeko obrak izan daitezke.

3. diagrama: Eraikinen birgaitze lanetarako obra handiko lizentzien kopurua, birgaitze motaren arabera

Iturria: EAEko Eraikuntzaren eta Etxebizitzen Estatistika. Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailaren Estatistika Organo Berezia

Horiek horrela, birgaitze jarduketa hauek, 290 etxebizitza berriak sortzeko balio izan dute. Horietatik, 165 lokalen eraldaketan dute jatorria, eta gainontzeko 125, aurretik existitzen ziren etxebizitzak banandu ondoren sortu dira.

Elementu komunak soilik; 1247 (%64)

Egituran aldaketarik gabe; 507 (%26)

Etxebizitzak bat egitea3 (%0)

Etxebizitzak banantzea90 (%5)

Lokalak etxebizitzak bihurtzea; 90 (%5)

13

4. diagrama: Etxebizitza kopuruaren aldaketa, birgaitze jarduketen ondorioz


Lurralde historikoaren arabera, etxebizitza berriak sortzea eragiten duten lizentzietatik, ia erdia Gipuzkoan eman dira, %39a Bizkaiari eta %12a Arabari dagokion bitartean. Bestalde, birgaitze obren ondoren sortu diren etxebizitzei buruz, arreta ematen du Gipuzkoa eta Arabaren kasuetan, hauek batez ere hiriburuetan biltzen direla. Bizkaian ostera, Getxok aurkezten duen kopurua ia Bilborena bikoizten du.


12

129

0

6

254

165

0 50 100 150 200 250 300

Etxebizitzak bat egitea

Etxebizitza banantzea

Lokalen eraldaketa

Kopurua birgaitu ondoren Kopurua birgairu aurretik

Araba; 22 (%12)

Bizkaia;70 (%39)

Gipuzkoa; 88 (%49)

+165

+125

-6

108

62

32

23

7

Donostia-San Sebastián

Getxo

Bilbao

Vitoria-Gasteiz

Eibar

Etxebizitza banantzea Lokalen eraldaketa

5. diagrama: Etxebizitza berriak eragiten dituzten lizentzien banaketa lurraldearen arabera

6. diagrama: Udalerri nagusiak, birgaitze prozesuen ondoren sortu diren etxebizitzen arabera

14

3. Birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorreko oinarrizko araudia

3.1. Birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorreko arau-esparrua

3.1.1. Birgaitze-alorreko arau-esparrua Jabetza Horizontalaren Legea (8/1999) da alor horretako funtsezko elementua, norbere etxea nahiz instalazio eta elementu erkideak kontserbazio-egoera onean mantentzeko betebeharra agintzen baitu. Hala, jabe bakoitzak komunitatearen gastu orokorretan dagokion zatiaren arabera ordaindu beharko du.

Betebehar hori are gehiago indartu eta garatzen du Etxebizitzari buruzko ekainaren 18ko 3/2015 Legeak; izan ere, oso lege aurreratu eta berritzailea da. Zehazki, eta birgaitzeari dagokionez, Legearen irizpideak bat datoz Europako zuzentarauek sustatzen duten hiri-garapen iraunkorraren ereduarekin; besteak beste zera jasotzen du: egungo parkea kontserbatu, birgaitu, zaharberritu eta berritzeko jarduna bultzatzea; eta auzo, hiri-eremu, landa-eremu eta area degradatuen suspertze sozioekonomikoa eta birgaitzea sustatzea. Beste alde batetik, etxebizitza kontserbatzeari, mantentzeari eta birgaitzeari lotutako alderdiak gehitu zaizkio etxebizitzaren gizarte-eginkizunari.

Hiri-ingurunearen irisgarritasuna sustatzearen alorrean, EAEko 20/1997 Legeak eta 68/2000 Dekretuak espazio publikoetara eta eraikinetara iristeko eskubideak eta bermeak arautu zituzten. Arau horiek etxebizitzez haragoko esparrua ere hartu zuten, garraiobideetarako eta komunikazio-sistemetarako irisgarritasun-bermeak ere zehaztu baitzituzten mugapen bereziak eta arazo psikikoak nahiz zentzumen-arazoak zituzten pertsonentzat.

Azken urteotan, jabeek eraikin- eta etxebizitza-parkea egoki kontserbatzera eta mantentzera bideratutako arauak ez ezik, betebehar horiek kontrolatu eta ikuskatzeko baliabideak xedatzeko arauak ere bultzatu dira.

Hala, Euskadiko Lurzoruari eta Hirigintzari buruzko Legeak (2/2006 Legeak, ekainaren 30ekoak), 199. artikuluan, jabeek eraikina kontserbatzeko eta mantentzeko duten ardura nabarmentzen du. 220. artikuluan, berriz, 50 urtetik gorako antzinatasuna duten etxebizitzen jabeek kontserbazio-egoera aldizka ikuskatzeko derrigorra ezartzen du1. Etxebizitzari buruzko ekainaren 18ko 3/2015 Legeak bere egin du betebehar hori, eta bere lege-gorputzean txertatu.

1 200. artikulua berariaz indargabetu zuen Etxebizitzaren 3/2015 Legeak. (Bigarren Xedapen Indargabetzailea).

15

Esparru horren baitan, erkidego mailako hainbat arau kaleratu dira obligazio hori garatzeko eta, batez ere, berori kontrolatzeko ikuskapen teknikoko tresnak arautzeko. Azaroaren 21eko 241/2012 Dekretuak arautu zituen ikuskapen teknikoko prozesu horietarako irizpideak eta baldintzak, eta eraikinen ikuskapen teknikoaren erregistroa sortu zuen. Geroago, maiatzaren 20ko 80/2014 Dekretuak aldakuntzak ezarri zizkion, Estatuko Legearen ondorioz.

Dekretu horrek irisgarritasun unibertsala bermatzeko eta pertsona desgaituak eraikinean sartu eta erabiltzeko diskriminaziorik ez jasateko oinarrizko baldintzak ebaluatzeko derrigorra gehitu zuen eta, horrekin batera, eraikinaren energia-efizientziaren ziurtagiriari buruzko informazioa txertatu, estatuko araudiarekin bat egiteko2. Beste egutegi bat ere zehaztu zen eta, ondorioz, eraikinen ikuskapen teknikoa 2018ko ekainaren 27ra arte atzeratu zen, 2017ko ekaina baino lehen 50 urte beteko dituzten eraikinentzat, eta hortik aurrera urtebeteko epea, eraikinak 50 urte betetzen dituen unetik aurrera. Dena dela, jabeek birgaitzeko laguntza publikoak eskuratu nahi izanez gero, nahitaezkoa izango da eraikuntzaren ikuskapen teknikoa egitea, adina edozein izanda ere. Azkenik, Enplegu eta Gizarte Politika Gaietako Sailburuaren 2013ko urriaren 15eko Aginduak eta maiatzaren 20ko 80/2014 Dekretuak EAEko Eraikinen Ikuskapen teknikoa arautzeko balio izan zuten. Hala, Hiri Birgaitzeko, Berroneratzeko eta Eraberritzeko ekainaren 26ko 8/2013 Estatu Legera egokitu zen EAEko legeria (gaur egun lurzoruari buruzko oinarrizko legeriarekin bateratuta dago, Lurzoruaren eta Hiri Birgaitzearen Legearen testu bategina arautzen duen 7/2015 Errege Dekretuaren bidez), eta irisgarritasun unibertsalerako oinarrizko baldintzak eta eraikinaren energia-efizientziaren egiaztagiriari buruzko informazioa gehitu zizkioten erkidegoko araudiari.

3.1.2. 2016ko arau-berrikuntza nagusiak 2015ean, Etxebizitzari buruzko ekainaren 18ko 3/2015 Legeak aurrerakuntza handia ekarri zuen, birgaitzeko politikak etxebizitza duina eskuratzeko eskubideari lotuta lehenetsi zituenean. Harrezkero, 2016an ez dago berrikuntza handirik araudian. Izan ere, bi arlotan soilik jorratu da araudia: 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailean jasotako birgaitzerako laguntzen eta programen esparruan egindako deialdiak batetik, eta etxebizitzaren kalitatea hobetzera bideratuta araudi teknikoa bestetik (zehazki, Eraikuntzaren Kontrol Akustikoari buruzko 2016ko ekainaren 15eko Agindua, Enplegu eta Gizarte Politiken Sailburuarena).

2 235/2013 Errege Dekretua, apirilaren 5ekoa, eraikuntzen segurtasun energetikoa ziurtatzeko oinarrizko prozedura onartzen duena. Errege Dekretu horren arabera, eraikuntzak edo eraikuntza-zatiak eraiki, saldu edo alokatzen direnean, erosleari edo errentariari energia-efizientziaren egiaztagiria erakutsi behar zaio.

16

3.2. Jarduera-esparrua 3.2.1. Etxebizitzak Birgaitzeko Renove Plana Dagoeneko aipatu dugu 2013-2016 aldirako EAEko etxebizitza-politikaren jarduera-esparrua funtsezko bi tresnatan oinarritzen dela: 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailean eta Etxebizitzak Birgaitzeko 2013-2016 aldirako Renove Planean. Hain zuzen, azken horren deialdia 2017ra arte luzatu da, urte askotarako programa berria prestatzen den bitartean birgaitze-jarduerak finantzatzen jarraitzeko helburuz. Renove Plana orotariko helburuak eskuratzeko diseinatu zen, honako hauek ahalbidetuko zituen politika-eredua aintzat hartuta:

Etxebizitzen eta eraikinen energia-efizientzia areagotzea.

Irisgarritasun-baldintzak hobetzea.

Gizarte-kohesioa sendotzea.

Enplegu-sorrera sustatzea.

Horretarako, eta jakina den bezala, 5 programa operatibo prestatu ziren:

a) Partikularrentzako eta jabekideen erkidegoentzako laguntzak, eraikinak eta etxebizitzak birgaitzeko.

b) Irisgarritasunari lotutako laguntzak udalentzat eta tokiko erakunde txikientzat. c) Birgaitze Integratuko Areetan (BIA) eta Bizitegi Area Degradatuetan (BAD)

urbanizatutako eta eraikitako ondarea birgaitzeko diru-laguntzen programa. d) Etxebizitza eta eraikinetako birgaikuntza eraginkorreko laguntzen programa, ondare

eraikian esku hartzeko proiektuak egiteko. e) Hiria berroneratzeko diru-laguntzen programa.

3.2.2. 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailea Indarraldiko lau urteetan EAEko etxebizitza-estrategia zehaztu eta jorratzeko jaio zen 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailea. Hain zuzen, birgaitzea eta hiri-berroneratzea izan ziren plan horren bi apustu estrategikoetako bat (alokairua sustatzea izan zen bestea), etxebizitza-politikaren eredua birbideratzeko asmoz.

Ildo horretan, 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen 4. ardatzaren helburua hauxe da: iraunkorra, soziala, ekonomikoa eta parte-hartzean oinarritutakoa den birgaitze-eredu berria sustatzea, europar irizpideei jarraikiz. Horretarako, bost jardunbide hauek jasotzen ditu:

Irisgarritasun unibertsala bultzatzea.

Eraikinak kontserbatzen eta mantentzen laguntzea.

Birgaitzeetan osoko kudeaketarako eredu berria bultzatzea.

Enplegua sustatzeko modu berriak bultzatzea, birgaitzearekin lotuta.

Etxebizitzen kalitatea bultzatzea.

17

4. taula: Estrategiaren formulazioa: ardatz estrategikoak eta jardunbideak ARDATZ ESTRATEGIKOAK JARDUNBIDEAK

1. ardatza: Alokairu-erregimeneko etxebizitza irmoki sustatzea

1.1. Alokairuko etxebizitza berriak sustatzea eta horiek eskuratzen laguntzea.

1.2. Partikularren alokairu-merkatuarentzako arau- eta zerga-esparru egonkorra eta malgua eskaintzea.

1.3. Baliabideak bideratzea etxebizitza behar duten pertsonei gizarte-alokairua lortzen laguntzeko.

2. ardatza: lehentasunezko taldeei etxebizitza lortzen laguntzea

2.1. Etxebizitza Eskatzaileen Erregistroa berriz zehaztea. 2.2. Etxebizitzen esleipenean, lehentasunezko taldeei mesede egiten

dien sistema bat ezartzea. 2.3. Lan-programak garatzea, esleipenak kontrolatzeko eta

esleitutako etxebizitzak ikuskatzeko. 2.4. Neurri berritzaileak sustatzea, biztanleen beharrei erantzuteko. 2.5. Gazteei etxebizitza lortzen laguntzeko ekintzak sustatzea.

3. ardatza: baliabideak bideratzea, eraikinak behar berrietara egokitzeko eta sustapenetarako beharrezkoak diren lurzoruak kudeatzeko

3.1. Etxebizitza-tipologiak egungo beharretara egokitzea. 3.2. Babestutako etxebizitzen prozesu administratiboak gehiago

malgutzea. 3.3. Eskuragarri dauden lurzoruak aprobetxatzea, etorkizunean

lehentasunezko jarduerak sustatzeko. 3.4. Lurzoruaren prestaketa zein etxebizitzak eta horien tipologiak arautzen

dituen arau-esparrua berrikustea. 4. ardatza: iraunkorra, soziala, ekonomikoa eta parte-hartzean oinarritutakoa den birgaitze-eredu berria sustatzea, europar irizpideei jarraikiz

4.1. Irisgarritasun unibertsala bultzatzea. 4.2. Eraikinak kontserbatzen eta mantentzen laguntzea. 4.3. Birgaitzeetan osoko kudeaketarako eredu berria bultzatzea. 4.4. Enplegua sustatzeko modu berriak bultzatzea, birgaitzearekin lotuta. 4.5. Etxebizitzen kalitatea bultzatzea.

5. ardatza: jenderik gabeko etxebizitzak murriztea

5.1. Jenderik gabeko etxebizitzak babes-alokairurako baliatzea. 5.2. Jenderik gabeko etxebizitzak detektatzeko eta identifikatzeko sistemak

hobetzea.

6. ardatza: administrazioen arteko kudeaketa eta koordinazioa

6.1. Sektore-politiken arloko koordinazioa areagotzea. 6.2. Tresnak eta baliabideak optimizatzea, etxebizitza-politikaren gaineko

gobernantza berria sortzeko. 6.3. Herritarren partaidetza sustatzea.

Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza

Ildo beretik, Planaren indarraldian gauzatzeko helburu kuantitatiboak ere zehaztu zituen, birgaitutako etxebizitzen kopuruan oinarrituta.

5. taula: 2013-2016 aldirako EPZren helburu kuantitatibo globalak birgaitze-alorrean

Birgaitze-jarduketak

Etxebizitza kopurua

2013 2014 2015 2016 2013-2016, guztira

Birgaitzeko laguntzak 15.580 17.000 19.300 21.600 73.480

Birgaitze integratua 400 800 1.000 1.200 3.400

Irisgarritasunari lotutako birgaitzea 180 200 300 400 1.080

Birgaitze isolatua 15.000 16.000 18.000 20.000 69.000 Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza

18

3.2.3. 2013-2016 aldirako Plan Zuzentzailean txertatutako programak eta birgaitze-laguntzak arautzeko araudia

2013-2016 aldirako Plan Zuzentzailean txertatutako programak eta birgaitze-laguntzak arautzen dituen araudia

Agindua, 2006ko abenduaren 29koa, Etxebizitza eta Gizarte Gaietako Sailburuarena, etxebizitza birgaitzeko finantza-neurriei buruzkoa (2007ko urtarrilaren 25eko EHAA, 18. zenbakia).

Agindua, 2011ko azaroaren 23koa, Etxebizitza, Herri Lan eta Garraioetako Sailburuarena, etxebizitza birgaitzeko finantza-neurriei buruzko agindua aldatzen duena (2011ko azaroaren 29ko EHAA, 226. zenbakia).

317/2002 Dekretua, abenduaren 30ekoa, urbanizatutako eta eraikitako ondarea birgaitzeko jarduketa babestuei buruzkoa (2002ko abenduaren 31ko EHAA, 249. zenbakia).

317/2002 Dekretuan, abenduaren 30ekoan, urbanizatutako eta eraikitako ondarea birgaitzeko jarduketa babestuei buruzkoan, aurkitutako hutsen zuzenketa (69. zenbakiko EHAA, 2003ko apirilaren 7koa).

Agindua, 2012ko uztailaren 18koa, Herri Lan eta Garraioetako Sailburuarena, Etxebizitzak eta Eraikinak Birgaitzearen alorreko laguntza-programa arautzen duena (REVIVE Programa), Euskadiko Autonomia Elkartean eraikitako ondarean esku hartzeko proiektuak prestatzeko eta horien ondoriozko lanak burutzeko (2012ko uztailaren 27ko EHAA, 146. zenbakia).

241/2012 Dekretua, azaroaren 21ekoa, Euskadiko Autonomia Erkidegoko eraikinen ikuskapen teknikoa arautzen duena (2012ko abenduaren 14ko EHAA, 241. zenbakia).

80/2014 Dekretua, maiatzaren 20koa, Euskadiko Autonomia Erkidegoko eraikinen ikuskapen teknikoa arautzen duen Dekretua aldatzen duena (2014ko maiatzaren 30eko EHAA, 101. zenbakia).

Agindua, 2014ko azaroaren 26koa, Enplegu eta Gizarte Politiketako sailburuarena, zeinaren bidez bigarren aldiz aldatzen baita etxebizitza birgaitzeko finantza-neurriei buruzko agindua.

3/2015 Legea, ekainaren 18koa, Etxebizitzarena.

Agindua, 2015eko ekainaren 28koa, Enplegu eta Gizarte Politika Sailburuarena, Udalentzako, tokiko erakunde txikientzako eta irabazi-asmorik gabeko erakunde pribatuentzako diru-laguntza, irisgarritasun-planak prestatu edo eguneratzeko eta hiri-eremuan eta eraikuntzetan irisgarritasuna bermatzeko hobekuntza-lanak burutzeko (2015eko irailaren 1eko EHAA, 165. zenbakia).

Agindua, 2015eko azaroaren 14koa, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailburuarena, Birgaitze Integratuko Areetan eta Bizitegi Area Degradatuetan ondarea birgaitzeko diru-laguntzak agintzen dituen Etxebizitza Eta Gizarte Gaien Sailburuaren 2007ko maiatzaren 2ko Aginduan jasotakoarekin bat egingo duten agiriak idazteko laguntza-deialdia egiten duena. (2015eko abenduaren 30eko EHAA, 248. zenbakia).

AGINDUA, 2016ko uztailaren 28koa, Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailburuarena, Etxebizitzak eta Eraikinak Birgaitzearen alorreko Renove Planaren laguntza-programarako deialdia egin eta hura arautzen duena, Euskadiko Autonomia Erkidegoan eraikitako ondarean esku hartzeko proiektuak prestatzeko eta ondoriozko lanak burutzeko (2016ko abenduaren 30eko EHAA, 248. zenbakia).

Agindua, 2007ko maiatzaren 2koa, Etxebizitza eta Gizarte Gaietako Sailburuarena, Birgaitze Integratuko Areetan (BIA) eta Bizitegi Area Degradatuetan (BAD) ondare urbanizatua eta eraikia birgaitzeko diru-laguntzak ematea arautzen duena (2007ko maiatzaren 9ko EHAA, 88. zenbakia).

Agindua, 2015eko azaroaren 14koa, Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailburuarena, Birgaitze Integratuko Areetan eta Bizitegi Area Degradatuetan ondarea birgaitzeko diru-laguntzak agintzen dituen Etxebizitza Eta Gizarte Gaien Sailburuaren 2007ko maiatzaren 2ko Aginduan jasotakoarekin bat egingo duten agiriak idazteko (2015eko abenduaren 30eko EHAA, 248. zenbakia).

Birgaitzeko laguntzak

BIAetan eta BADetan ondarea birgaitzeko diru-laguntzak

19

4. Birgaitze-politiken gauzatze-mailaren jarraipena

4.1. Etxebizitzak birgaitzeko 2013-2016 aldirako Renove Plana

4.1.1. Partikular eta jabekideen erkidegoentzako laguntzak, eraikinak eta etxebizitzak birgaitzeko

a) Emandako diru-laguntzak Eusko Jaurlaritzaren politiketan dagoeneko errotuta dagoen programa horren helburua honako hau da: bizigarritasuna hobetzeko, pertsona desgaituen irisgarritasuna ahalbidetzeko eta energia-kontsumoa murrizteko partikularrek eta auzokideen erkidegoek egiten dituzten birgaitze-lanak laguntzea. Programa horren esparruan, 2016an 15,78 milioi euroko laguntzak banatu dira (erreserbatutako diru-laguntza). Horri esker, 12.655 etxebizitza birgaitu dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, eta batez beste 1.247 euro onartu dira etxebizitza bakoitzeko. 2009-2014 aldian beherako joera izan eta gero, 2015ean gorako bideari ekin zitzaion eta halaxe jarraitu du 2016an ere. Hartara, urte horretan guztira emandako diru-laguntzak 2013an (plana abiarazi zen urtean) emandakoen zenbatekotik gora egon dira. Birgaitutako etxebizitzen kopurua, ordea, 2013an baino apalagoa izan da.

7. diagrama: Birgaitutako etxebizitzen kopuruaren eta birgaitzeko laguntzen zenbateko osoaren bilakaera. 2006-2016

Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila

15,2 14,1 14,6 22,4 20,7 15,8 17,0 14,5 13,5 14,6 15,8

17.89916.857

16.027

20.53419.497

16.33315.529

13.40911.632

12.510 12.655

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

0

5

10

15

20

25

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Etx

ebiz

itza

ko

pu

rua

Mili

oi

euro

Milioi euro Etxebizitza kopurua

20

1.845

b) Diru-laguntzak, birgaitze motaren arabera Birgaitze integraturako laguntzen esparruan diru-laguntza jaso zuten etxebizitzen kopuruak % 28,6 egin du gora 2015. urtetik 2016. urtera. Diru-laguntza jaso duten etxebizitza guztien % 10,7 dira eta, hartara, 2015etik 2016ra bitartean portzentajezko bi puntutik gorako hazkundea egon da. Beste alde batetik, birgaitze isolaturako laguntzen zenbateko osoak hazkunde apalagoa izan du (% 16,9), eta 2016an banatutako diru-laguntza guztien % 20,3 hartu dute.

6. taula: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzak, birgaitze motaren arabera. 2002-2016

Birgaitze isolatua Birgaitze integratua Birgaitzea guztira

Kop. Mila € Kop. Mila € Kop. Mila €

2002-2005eko batez bestekoa

10.909 7.707 1.521 2.871 12.430 10.578

2006-2009ko batez bestekoa

16.061 13.175 1.769 3.408 17.829 16.583


15.495 14.527 1.624 3.269 17.120 17.797


11.421 11.916 1.131 2.670 12.552 14.586

2010 17.736 17.395 1.761 3.252 19.497 20.647 2011 14.563 11.975 1.770 3.783 16.333 15.758 2012 14.187 14.212 1.342 2.773 15.529 16.985 2013 12.208 12.168 1.201 2.364 13.409 14.532 2014 10.709 11.082 923 2.370 11.632 13.452 2015 11.461 11.834 1.049 2.741 12.510 14.575 2016 11.306 12.579 1.349 3.204 12.655 15.783


Hartara, 2016an etxebizitza bakoitzeko batez beste eman den diru-laguntza 2015ean emandakoa baino handiagoa da birgaitze isolatuaren kasuan (1.113 €). Birgaitze integraturako etxebizitza bakoitzeko batez beste emandako diru-laguntzaren zenbatekoa, ordea, 2015ean baino 238 euro txikiagoa izan da (2.375 € batez beste).

8. diagrama: Birgaitzeko diru-laguntzen batez besteko zenbatekoa, birgaitze motaren arabera. 2002-2016


311 49

2

921

916

714

739

798 99

5

982

822 1.00

2

997

1.03

5

1.03

3

1.11

31.41

8

1.63

9 2.10

2

2.17

1

1.88

6

1.84

5

1.90

6

2.05

5

1.84

7 2.13

7

2.06

7

1.96

8 2.56

8

2.61

3

2.37

5

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Eu

ro/e

txeb

izit

za

Isolatua Integratua

21

9. diagrama: Laguntzen banaketa esku-hartze motaren arabera. 2016


Jabekideen erkidegoek nahiz jabeek banaka eska ditzakete diru-laguntzak. Beste alde batetik, eskaerak banaka egiten direnean, elementu erkideetan lanak egiteko nahiz etxebizitzako elementu pribatiboak birgaitzeko laguntzak izan daitezke. Esan behar da, ordea, azken horiek oso gutxi izaten direla. Zehazki, 2016an diru-laguntza guztien % 2,7 baino ez ziren izan, eta gainerako % 97,3 elementu erkideak birgaitzera bideratu zen. Banaketa orekatu samarra izan zen partikularren eskaeren (% 49,5) eta erkidegoen eskaeren (% 47,8) artean. Dena dela, 2015aren aldean aldakuntza txiki bat egon da, orduko horretan jabekideen erkidegoek pisu erlatibo handiagoa eduki baitzuten. 2016ko zenbateko absolutuei erreparatuta, elementu erkideak birgaitzeko partikularrei onartutako diru-laguntzak dira nagusi (7,8 milioi euro), baina antzeko zenbatekoa jaso dute jabekideen erkidegoek (7,5 milioi euro). Elementu pribatiboak birgaitzeko partikularrek jasotako laguntzak, ordea, askoz ere apalagoak izan dira: 418.113 euro.

Dena dela, 2015etik 2016ra hiru atal horietan egin du gora laguntzen zenbatekoak, gutxiago erkidegoentzako diru-laguntzen kasuan (% 2,5) eta gehiago partikularrentzako diru-laguntzen kasuan, bai elementu erkideak birgaitzeko (% 13,4), bai elementu pribatiboak birgaitzeko (% 30,5). Esan behar da, ordea, partikularrentzako laguntzen zenbatekoak 2010.ean izan ziren maximoetatik urrun daudela. Jabekideen erkidegoentzako laguntzen zenbatekorik handiena, berriz, 2016an izan zen.

Birgaitze integratua

% 10,7

Birgaitze isolatua% 89,3

Laguntza kopurua

Birgaitze integratua

% 20,3Birgaitze isolatua% 79,7

Laguntzen zenbatekoa

22

7. taula: Birgaitzeko diru-laguntzen bilakaera, laguntza motaren arabera. 2010-2016

Espediente-kopurua

Etxebizitza kopurua

Diru-laguntzak, guztira (€)

Aurrekontu babesgarria (€)

Erkidegoentzako 2010 764 -- 5.799.855 206.087.9372011 764 -- 5.830.890 227.947.1742012 789 -- 7.144.156 260.585.4012013 681 -- 6.713.355 200.838.3582014 509 -- 6.559.006 185.716.1442015 179 -- 7.361.786 190.215.4462016 136 -- 7.539.235,65 216.594.190,91Partikularrentzako 2010 3.516 18.506 13.702.657 61.499.8582011 3.332 15.665 9.091.447 50.438.8632012 3.241 14.966 9.244.080 51.864.9752013 3.098 12.926 7.304.496 41.093.4182014 2.645 11.255 6.562.337 38.375.6202015 1.359 12.042 6.893.020 40.798.9622016 1.310 12.160 7.813.886,00 46.541.581,61Partikularrentzako 2010 991 991 1.144.320 9.814.2172011 668 668 835.768 9.933.6752012 564 563 597.282 8.373.2542013 483 483 514.294 6.005.0932014 377 377 330.789 2.924.8302015 469 467 320.412 2.442.5292016 486 486 418.113,00 3.642.767,75Birgaitzeko laguntzak 2010 5.271 19.497 20.646.832 277.402.0122011 4.764 16.333 15.758.105 288.319.7122012 4.774 15.529 16.985.518 320.823.6302013 4.262 13.409 14.532.145 247.936.8692014 3.531 11.632 13.452.132 226.823.5232015 2.008 12.510 14.575.218 233.457.36720163 1.936 12.655 15.782.902 266.888.691


10. diagrama: Diru-laguntzen bilakaera, laguntza motaren arabera. 2006-2016


3 Jabekideen erkideentzako nahiz partikularrentzako diru-laguntzen espedienteak guztizkoan gehitu dira soilik.

25,9 28,8 33,9 30,2 28,1 37,0 42,0 46,248,7

50,547,8

63,2 62,3 59,3 62,8 66,4 57,7 54,0 50,3 48,8 47,3 49,5

10,9 9,0 6,8 7,0 5,5 5,3 4,0 3,5 2,5 2,2 2,7

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Jabeen erkidegoentzako laguntzak Partikularrentzako laguntzak, elem. erkid. birgaitz.

Partikularrentzako laguntzak, banak. elem. birgaitz.

23

c) Diru-laguntzen banaketa geografikoa Diru-laguntzak lurraldeka nola banatu diren begiratuz gero, desberdintasunak daude kontuan hartzen dugun adierazlearen arabera: laguntza jaso duten etxebizitzen kopuruaren arabera ala diru-laguntzen zenbatekoaren arabera. Hala, etxebizitza kopuruari erreparatuz gero, Bizkaian izan dira laguntza gehienak: % 50 baino gehiago birgaitze isolatuen kasuan. Gipuzkoan eta Araban kopuruak antzerakoak dira: % 23,6 eta % 22,9, hurrenez hurren. Birgaitze integratuari erreparatuz gero, Bizkaian dago, halaber, ehunekorik handiena (birgaitutako etxebizitzen % 46,5) baina Gipuzkoako antzeko mailan (% 43,0). Bestelako joera ikusten da diru-laguntzen zenbatekoari erreparatuz gero. Hala, Bizkaiak zenbatekoetan eta etxebizitza kopuruan antzeko ehunekoa biltzen duen arren (% 52,2), Gipuzkoan jasotako zenbatekoa (% 32,7) Arabakoaren bikoitza da (% 15,1). Beste alde batetik, lurralde horretan biltzen da birgaitze integraturako diru-laguntzen zenbatekorik handiena (% 47,2), Bizkaian jasotako ehunekoaren antzera (% 45,6) eta Araban jasotako zenbatekotik urrun (halako diru-laguntzen zenbatekoaren % 7,1).

11. diagrama: 2016an emandako diru-laguntzen banaketa, lurralde historikoaren arabera eta birgaitze motaren arabera.

Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila.

Sustatutako birgaitze motari erreparatuz gero, alde handiak daude lurraldetik lurraldera. Bizkaian eta Gipuzkoan elementu erkideak birgaitzera bideratutako laguntzek —% 51,2 eta % 35,9— askoz pisu handiagoa dute elementu pribatuetara bideratutakoek baino —% 40,0 eta % 24,0 hurrenez hurren—. Araban kontrakoa gertatzen da: banakako birgaitzeetarako laguntzen % 36,0 eta elementu erkideetara bideratutakoen % 12,9 biltzen du herrialdeak.

13,5 15,1 7,1

50,9 52,245,6

35,6 32,747,2

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

Birgaitzeaguztira

Birgaitzeisolatua

Birgaitzeintegratua

Banaketa, diru-laguntzen zenbatekoaren arabera

Araba Bizkaia Gipuzkoa

21,6 22,910,5

52,7 53,5

46,5

25,7 23,643,0

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

Birgaitzeaguztira

Birgaitzeisolatua

Birgaitzeintegratua

Banaketa, etxe kopuruaren arabera


24

Eskatzailearen arabera ere, badira aldeak. Bizkaian partikularrentzako laguntzen pisu erlatiboa (% 55,0) erkidegoentzako laguntzena (% 46,4) baino handiagoa da, eta Gipuzkoan kontrakoa gertatzen da: erkidegoentzako laguntzen pisu erlatiboa (% 41,3) partikularrentzakoenak (% 30,4) baino handiagoa da. Araban ehuneko horiek antzekoak dira: erkidegoentzako laguntzen % 12,3 eta partikularrentzako laguntzen % 14,6 hartzen du.

12. diagrama: Emandako diru-laguntzen banaketa, lurralde historikoaren arabera eta laguntza motaren arabera. 2016


8. taula: Diru-laguntzak eta aurrekontu babesgarria, birgaitze integratuko eta birgaitze isolatuko jarduketen arabera. 2016

Lurralde historikoa Etxebizitza

kopuruaDiru-laguntzak

guztiraAurrekontu babesgarria

Elementu erkideak birgaitzeko Araba 2.541 1.975.927 43.415.916 Bizkaia 6.503 7.862.644 134.651.193 Gipuzkoa 3.116 5.514.551 85.068.663 GUZTIRA 12.160 15.353.122 263.135.773 Norberaren elementuak birgaitzeko

Araba 189 150.332 1.060.754 Bizkaia 171 167.293 1.503.170 Gipuzkoa 126 100.488 1.078.843 GUZTIRA 486 418.113 3.642.768 BIRGAIKUNTZA GUZTIRA4 12.646 15.782.902 266.888.691


Diruz lagundutako jarduketa guztientzako aurrekontu babesgarriaren lurraldekako banaketari erreparatuta, ikusiko dugu erdia baino gehiago (% 51,0) Bizkaira joan dela, heren bat inguru (% 32,3) Gipuzkoara eta % 16,7 Arabara.

4 Jabekideen erkidegoentzako eta partikularrentzako laguntzak hartzen dituzten kasuak guztizkoan baino ez dira sartu.

12,3 14,6

46,455,0

41,3 30,4

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

Erkidegoentzakolaguntzak

Partikularrentzakolaguntzak

Erkidegoentzako laguntzak -Partikularrentzako laguntzak


13,5 12,936,0

50,9 51,2

40,0

35,6 35,924,0

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

Birgaitzeaguztira

Erkideg.birgaitzea

Banakakobirgaitz.

Erkidegoen birgaitzea - Banakako birgaitzea


25

13. diagrama: 2016an diruz lagundutako jarduketen aurrekontu babesgarriaren banaketa, lurraldearen arabera


Partikularrentzako eta jabekideen erkidegoentzako diru-laguntzen programek orotariko birgaitzeak hartzen dituzte, eta zenbateko desberdinak dituzte izaeraren eta interesaren arabera. Zehazki, sei jarduketa mota bereizten dira:

Eraikinaren egitura eta eraikuntza egokitzeko lanak: 1. mota.

Bizigarritasun-baldintzak egokitzeko lanak: 2. mota.

Etxebizitzak eta sarbideak desgaitasuna duten pertsonei buruzko araudira egokitzeko lanak: 3. mota.

Eraikuntzaren akabera orokorra egokitzeko lanak, eta etxebizitzak eraikuntza onaren printzipioetara egokitzeko lanak: 4. mota.

Inguratzaile termikoan esku hartzea, energia-efizientzia hobetu eta energia aurrezteko.

Eraikinen eta eraikuntzen aldizkako ikuskapenaren ondoriozko txosten teknikoak prestatzea.

Emandako laguntzen zatirik handiena eraikinen egitura eta eraikuntza egokitzera bideratu da (8,5 milioi euro, % 53,7). Garrantzian hurrengo datoz irisgarritasuna hobetzeko lanetarako diru-laguntzak, guztizkoaren laurdena (4,05 milioi euro, % 25,2) eta eraikinen inguratzaileko lanetarako, energia-efizientzia hobetzeko (2,8 milioi euro, % 17,7). Gainerako laguntzek askoz ere zenbateko txikiagoa hartzen dute eta, bizigarritasun-baldintzak egokitzeko laguntzei dagokienez, 2016an ez da halako laguntzarik eman.

14. diagrama: Diru-laguntzen banaketa, obraren arabera.


Inguratzailea% 17,7

EITak% 2,5

4. mota% 0,9

1. mota% 53,7

3. mota% 25,2

Araba% 16,7

Bizkaia% 51,0

Gipuzkoa% 32,3

26

9. taula: 2016an onartutako diru-laguntzak, lan motaren eta laguntza motaren arabera.5

Lan mota

Birgaitze mota Elementu erkideak

birgaitzeko

Norberaren elementuak birgaitzeko

Elem. erkid.+norber.

birgaitzeko

Birgaitzea guztira

1. mota: egitura eta eraikuntza egokitzea

8.266.624 200.173 11.422 8.478.219

2. mota: bizigarritasun-baldintzak egokitzea

-- -- -- --

3. mota: irisgarritasuna hobetzeko egokitzea etxebizitzak

3.837.457 136.917 0 3.974.373

4. mota: akabera 57.900 83.271 245 141.416 Inguratzailea 2.793.334 -- -- 2.793.334 Eraikinen Ikuskapen teknikoen (EIT) ordainsariak

391.423 -- -- 391.423


10. taula: Emandako laguntzen banaketa, elementu pribatiboak ala erkidegoak birgaitzeko diren aintzat hartuta. 2016

BIRGAITZE MOTA Diru-laguntzak guztira

%

Birgaitze isolatua Jabekideen erkidegoentzako laguntzak 6.252.480 49,7 Partikularrentzako laguntzak. Elementu erkideak birgaitzeko. 6.081.371 48,3 Partikularrentzako laguntzak. Norberaren elementuak birgaitzeko 241.392 1,9 Partikularrentzako laguntzak. Elemen. erkid. + norber. birgaitzeko 4.086 0,0 BIRGAITZE ISOLATUA, GUZTIRA 12.579.329 100,0 Birgaitze integratua Jabekideen erkidegoentzako laguntzak 1.286.756 40,2% Partikularrentzako laguntzak. Elementu erkideak birgaitzeko. 1.732.515 % 54,1 Partikularrentzako laguntzak. Norberaren elementuak birgaitzeko 176.721 5,5% Partikularrentzako laguntzak. Elemen. erkid. + norber. birgaitzeko 7.581 0,2% BIRGAITZE INTEGRATUA, GUZTIRA 3.203.573 100,0% BIRGAITZEA GUZTIRA 15.782.902


e) Emandako maileguak Aipaturiko diru-laguntzekin batera, birgaitze-lanek mailegu kualifikatuak eskuratzeko aukera dute, interes-puntuen subsidiaziorik gabe, aurrekontu babesgarri osoaren zenbatekoaren parekoak gehienez, behin diru-laguntza kenduta. Diru-laguntzen aldean, maileguek eragin txikiagoa dute eta, aztertutako aldiei erreparatuta, 2006-2009 alditik hona beherako joera egon da, gainera. 2016an, onartutako maileguen kopurua (186) 2013-2016 aldiko txikiena izan da. Zenbatekoa (1,5 milioi euro), ordea, ez da txikiena izan. Zenbateko horietatik gehienak banakako elementuak birgaitzeko erabili dira (guztira 1,2 milioi euro hartu dituzten 154 mailegu). Birgaitze Integratuko Areei lotutako eragiketak 32 izan dira eta 0,3 milioi euroko zenbatekoa izan dute guztira.

5 Laguntzak obraren arabera banatu direnean, alde txiki bat egon da laguntza osoekiko, datuetan denbora-aldeak direla eta.

27

11. taula: Etxebizitza birgaitzeko maileguak. 2006-2016

2012 2013 2014 2015 1016 Kop. m € Kop. m € Kop. m € Kop. m € Kop. m € Birgaitze isolatua 246 1.694 214 1.642 175 1.225 175 1.204 154 1.169

Birgaitze integratua 45 512 30 222 23 259 17 137 32 278

Birgaitzea guztira 291 2.206 244 1.864 198 1.484 192 1.341 186 1.447




Kop. m € Kop. m € Kop. m € Birgaitze isolatua 845 6.035 450 3.220 180 1.310 Birgaitze integratua 118 1.174 67 694 26 224 Birgaitzea guztira 963 7.209 517 3.914 205 1.534


2015. urtearen aldean, 2016.ean onartutako maileguen batez besteko zenbatekoak igoera txiki bat izan du, nahiz eta 2010etik aurrera joera negatibo argia izan. Urte horretan, batez beste 6.000 euroko zenbatekoa zuten, gaur egungo 1.447 euroak baino askoz ere gehiago.

5. diagrama: Onartutako maileguen zenbateko osoaren bilakaera. 2006-2016


4.1.2. Irisgarritasunari lotutako laguntzak udalentzat eta tokiko erakunde txikientzat

Birgaitzearen alorreko Eusko Jaurlaritzaren politikak tokiko erakundeei zuzendutako jarduketak ere hartzen ditu aintzat. Helburua: pertsona guztiak berdintasunez eta ahalik eta independentziarik handienaz moldatzea errazten duten hiri-inguruneak eta gune publikoak sortzea.

7.8468.360

6.846

5.782 5.988

3.548

2.206 1.8641.484 1.341 1.447

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Mili

oi

euro

28

Programak 20/1997 Legearen eskakizunei erantzun nahi die, lege horrek hiri-ingurunearen, espazio publikoen eta eraikinen irisgarritasuna bermatzea exijitzen baitu. Are gehiago, pertsonen premiak instalazio irisgarriekin lotzen ditu, irisgarritasunari buruzko europar kontzeptuak zehaztutako diseinu unibertsalarekin bat. Udalei eta tokiko erakunde txikiei laguntzen dien programak jarduketa hauek babesten ditu:

Egungo hiri-inguruneak, gune publikoak, eraikinak, garraiobideak eta informazio-sistemak modu progresiboan egokitzea xede duten irisgarritasun-planak egitea eta planak eguneratzea.

Udalen eta tokiko erakunde txikien irisgarritasun-planetan jasotako hobekuntza-lanak egitea.

Igogailuak eta plataforma jasotzaileak erostea eta instalatzea, hiri-inguruan, eraikinetan eta espazio publikoetan irisgarritasuna bermatzeko.

Xede soziala duten onura publikoko erakunde pribatuek hobekuntza-lanak egitea.

Deialdi horretara bideratutako aurrekontua handituz joan da, 2013an aurreikusitako 1,8 milioietatik6 2015eko eta 2016ko deialdietan zehaztutako diru-laguntzaraino.

12. taula: Irisgarritasun Programaren deialdiaren aurrekontuaren urtekako banaketa. 2016

Urte Zenbatekoa (eurotan) 2016 150.0002017 1.850.0002018 1.000.000GUZTIRA 3.000.000


2013-2016 aldirako Plan Zuzentzailearen indarraldian programak izan duen bilakaeran ikusiko dugu, ekonomikoki izan duen bilakaera positiboaz gain, joera desberdina izan dela lagundutako obren eta planen kopuruari dagokionez. Izan ere, 2013tik 2014ra murrizketa handia izan zen, azken bi urteotan berriro ere gorako joerari heltzeko.

13. taula: Udalei eta tokiko erakunde txikiei irisgarritasuna hobetzeko emandako diru-laguntzak. 2002-2016

2013 2014 2015 2016

Kop. m € Kop. m € Kop. m € Kop. m € Planak 37 407 24 249 32 300 26 302

Obrak 152 1.393 57 2.251 102 2.700 142 2.698

Guztira 189 1.800 81 2.500 134 3.000 168 3.000

Batez beste 2002-2005




Kop. m € Kop. m € Kop. m € Kop. m €Planak 19 268 23 267 22 150 30 315Obrak 153 2.467 132 3.034 147 2.521 113 2.261Guztira 172 2.735 155 3.301 169 2.670 143 2.575

* 2011ko deialdia, 2012an erabaki zena. Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza

6 2013ko deialdiak 1,8 milioi euroko aurrekontua jasotzen zuen baina, azkenean, 1.183.464,39 euro bideratu ziren; hau da, hasieran aurreikusitako aurrekontuaren % 66. Aurrekontu hori 2014ko ekitaldian egikaritu zen.

29

Zenbateko absolutuei dagokienez, 2016an 96 udal eta tokiko erakunde txikik jaso dituzte laguntzok, 3 milioi euro guztien artean. Lurraldeka aztertuta, Bizkaian eta Gipuzkoan oreka dago laguntza jaso duten tokiko erakundeen kopuruan (% 38,8 eta % 34,7 hurrenez hurren) baina zenbatekoari erreparatuta, aldiz, Gipuzkoak laguntzen % 46,9 jaso du, Bizkaiak % 34,8 eta Arabak % 18,3. 14. taula: Udalei eta tokiko erakunde txikiei irisgarritasuna hobetzeko emandako diru-laguntzak, lurralde historikoaren

arabera. 2016an onartutako esku-hartzeak.

Lurraldea Erakunde kopurua

Planak Obrak Diru-laguntzak

guztira Kopurua Laguntza (€) Kopurua Laguntza (€)

Araba 26 4 37.790 40 512.263 550.053Bizkaia 38 14 173.323 44 870.792 1.044.116Gipuzkoa 34 8 91.131 58 1.314.701 1.405.831EAE 98 26 302.244 142 2.697.756 3.000.000


6. diagrama: Erakunde onuradunen lurraldekako banaketa eta emandako diru-laguntza. 2016


Álava% 26,5

Bizkaia% 38,8

Gipuzkoa% 34,7

Erakunde onuradunen banaketa. 98 guztira

Araba% 18,3

Bizkaia% 34,8

Gipuzkoa% 46,9

Emandako diru-laguntza: 3 milioi euro

30

4.1.3. Birgaitze Integratuko Areetan (BIA) eta Bizitegi Area Degradatuetan (BAD) urbanizatutako eta eraikitako ondarea birgaitzeko diru-laguntzen programa

Programa hori udalentzat eta Birgaitzeko Hirigintzako Sozietateentzat da, birgaikuntzarako azterketak eta planak egin ditzaten. Enplegu eta Gizarte Politiketako sailburuaren 2013ko urriaren 23ko Aginduaren bidez araututako programa da.

2016ko deialdiaren ebazpenak 11 erakunderi eman dizkie programa horretarako laguntzak, aurkeztutako 43 proiektuetatik 28 egin ditzaten. Guztira 654.866 euroko laguntza jasoko dute, 2015eko deialdian baino dezente gehiago (% 77,8 gehiago).

15. taula: 2016an BIAetarako eta BADetarako RENOVE Programaren esparruan emandako diru-laguntzak, lurralde historikoaren arabera.

Lurraldea Aurkeztutako

proiektuak

Diruz lagundutako proiektuak

Guztira emandako diru-

laguntza (€) Araba 6 6 326.304 Bizkaia 26 13 238.803 Gipuzkoa 8 6 89.759 EAE 43 28 654.866


16. taula: Birgaitze Integratuko Areetan (BIA) eta Bizitegi Area Degradatuetan (BAD) ondare urbanizatua eta eraikia

birgaitzeko emandako diru-laguntzen xehetasuna, Lurralde Historikoaren eta eskatzailearen arabera

Lurraldea Eskatzailea Area

Araba Ensanche 21 Zabalgunea

Erdi Aroko Hirigunea Abetxuko Adurtza Ariznabarra Koroatze Zaramaga

Bizkaia

Bermeoko Udala Hirigune historikoa Leioako Udala Langileria Lekeitioko Udala San Andres Otxandioko Udala Hirigune historikoa Santurtziko Udala Gipuzko-Lapur-Fontu -

Sestaoko Udala

Txabarri-Sol Txabarri-sol Iberia-Bekoa Txabarri-sol Txabarri-sol Txabarri-sol Aprendices-Socorro Iberia-Bekoa

Gipuzkoa

Bergarako Udala Hirigune Historikoa Elgoibarko Udala Olasogain Getariako Udala Makibar

Soraluzeko Udala Gabolats Olaldea Olaldea


31

4.1.4. Etxebizitzen eta eraikinen birgaitze efizientearen alorreko laguntza-programa, eraikitako ondarean esku hartzeko proiektuak prestatzeko

Herri Lan eta Garraioetako Sailburuaren 2015eko abenduaren 23ko Aginduak arautzen du Etxebizitzak eta Eraikinak Birgaitzeko RENOVE Planaren 2016ko deialdia, Euskadiko Autonomia Erkidegoan eraikitako ondarean esku hartzeko proiektuak prestatzeko eta ondoriozko lanak burutzeko. Jabekideen erkidegoak, udalak, udalez peko erakundeak, etxebizitzaren alorreko sozietate publikoak eta sustatzaile publikoak izan daitezke diru-laguntza horien onuradun, baldin eta jarduketen esparruko eraikinen jabetza osoa edo partziala badute eta horien helburua etxebizitzak alokatzea bada. 2016an 4,2 milioi euroko laguntzak onartu ziren programa horren esparruan, 2016-2019 aldian zehar banatuta. 2015ean baino 1,3 milioi gutxiagoko gastua, beraz.

17. taula: Etxebizitzen eta Eraikinen Birgaitze Eraginkorrerako Programaren 2016ko deialdiaren ebazpena, Lurralde Historikoaren arabera.

Urtea Aurrekontua (€)

Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE guztira

2016 -- 36.527 89.083 125.611 2017 -- 657.482 1.603.484 2.260.965 2018 -- 821.851 2.004.353 2.826.205 2019 -- 493.109 1.202.608 1.695.717 Guztira -- 2.008.969 2.184.321 4.193.291


Diru-laguntza horien bidez, guztira 446 etxebizitza hartzen dituzten 15 eraikin birgaitu dira goitik behera. Lurraldekako banaketan ikus daiteke Bizkaian 10 proiektu izan direla eta 5 Gipuzkoan. Halere, Gipuzkoan etxebizitza onuradunak (258 etxebizitza, % 57,8) gehiago izan dira Bizkaian baino (188, % 42,2). Zenbatekoen lurraldekako banaketari erreparatuta, Gipuzkoak 2,2 milioi euro jaso ditu (% 52,1) eta Bizkaiak 2,0 milioi euro (% 47,9). Araban ez da diru-laguntzarik jaso 2016an, baina soilik bi eskaera egin zituzten eta biak ala biak atzera bota zituzten, deialdian ezarritako eskakizunak betetzen ez zituztelako.

32

7. diagrama: 2016an diruz lagundutako proiektuen eta diru-laguntza hartu duten etxebizitzen lurraldekako banaketa.


4.1.5. Hiria berroneratzeko diru-laguntzen programa 2016an hazi egin da hiria berroneratzeko proiektuetarako laguntza zuzenen kopurua: 5 izan dira 2016an, eta 2 2015ean. Beste alde batetik, programak hiru ekitalditan banatutako 1,4 milioi euroko aurrekontua izan du; aurreko urtean baino % 22,8 gehiago. Hurrengo taulan diru-laguntzen banaketa aurkeztuko da, ekitaldiaren eta proiektuaren arabera.

18. taula: 2016an hiria berroneratzeko laguntzen Programaren esparruan emandako diru-laguntzak. 2016-2018

Proiektuak 2016 2017 2018 Guztira Abanto (Santa Juliana) 200.000 200.000 400.000Sestao Berri. Baños, 49 zenbakia

100.000 200.000 200.000 500.000

Sestao Berri. Txabarri 47-19 100.000 150.000 150.000 400.000Pasaia. Euskadi etorbideko 5.eko jabekideen erkidegoarentzako diru-laguntza zuzena

32.025 32.025 64.050

Pasaia. Euskadi etorbideko 7 jabekideen erkidegoarentzako diru-laguntza zuzena

30.475 30.475 60.950

GUZTIRA 462.500 612.500 350.000 1.425.000Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila

Bizkaia% 66,7

Gipuzkoa% 33,3

Diruz lagundutako proiektuen banaketa: 15

Bizkaia% 42,2

Gipuzkoa% 57,8

Diruz lagundutako etxebizitzen banaketa: 446

33

4.2. 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen 4. ardatza: iraunkorra, soziala, ekonomikoa eta parte-hartzean oinarritutakoa den birgaitze-eredu berria sustatzea, Europako irizpideei jarraikiz

2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen 4. jarduera-ardatzean zehaztutako helburuen betetze-mailaren azterketak osatzen du Renove Planaren programaz orain arte egindako azterketa (4.1. atalean). Hala, ardatz hori osatzen duten bost jardunbideetan sartutako neurrien aurrerakuntza-maila identifikatu dugu.

4.2.1.- 4.1. jardunbidea: irisgarritasun unibertsala bultzatzea 4.1.A. ekintzak udalentzako eta tokiko erakunde txikientzako laguntzen programa osatzen du, jarduketak hiri-areetako eraikuntza-premien diagnostikoaren arabera lehenesten baititu, laguntza horien inpaktua ahalik eta handiena izan dadin. 2016an 3 M €-ko aurrekontua gorde zen programarako, 2015eko zenbateko berbera eta Plan Zuzentzailearen lehen bi urteetan baino gehiago. 2016an irisgarritasunari lotutako 84 jarduketa, 29 plan eta 142 lan burutu dira. 4.1.B ekintzaren helburua igogailuak ezartzen laguntzea da. 2016an 10 igogailu ezarri edo ordeztu dira Renove Planaren baitan eta, ondorioz, Plan Zuzentzailearen indarraldi osoan 1.322 igogailu ezarri edo ordeztu dira, eta 5.239 etxebizitzaren irisgarritasuna hobetu da. 2013-2016 aldirako Plan Zuzentzailearen indarraldia amaituta, oraindik ez da egin mendetasuna duten pertsonentzako egokitze-lanak bultzatzeko neurriei buruzko azterketa (4.1.C ekintza) eta, beraz, etorkizunerako erronka izango da hori. 4.1.D. jarduketari dagokionez, 2016an ez da ekintza berririk burutu baina aurreko ekitaldietan azterketa egina dago eta irisgarritasun-jarduketak sustatzeko araudiak onartzeko/eguneratzeko lanean aurrera egin da.

34

19. taula: 4.1. jardunbidearen ebaluazioa egiteko jarraipeneko fitxa teknikoa.

4. ARDATZA. IRAUNKORRA, SOZIALA, EKONOMIKOA ETA PARTE-HARTZEAN OINARRITUTAKOA DEN BIRGAITZE EREDU BERRIA SUSTATZEA, EUROPAR IRIZPIDEEI JARRAIKIZHelburu orokorra: irisgarritasun unibertsala bermatzea eta auzo, eraikin eta etxebizitzen egoera orokorra hobetzea. Jardunbidea: 4.1. Irisgarritasun unibertsala bultzatzeaHelburu berezia: irisgarritasun unibertsala bermatzea eta auzo, eraikin eta etxebizitzen egoera orokorra hobetzea. Nomen-

klatura eta neurria

Neurrien izena Helburu orokorra Burutzearen adierazleak

(ekintzak/neurriak bete direla egiaztatzeko)

Lorpenak 2013-2016

4.1.A.

Irisgarritasun-alorreko jarduketak lehenestea, eraikinen eta hiriguneen beharrizanen diagnostikoan oinarrituta.

Irisgarritasun-alorreko jarduketen kopurua handitzea.

Hartzaileek irisgarritasun-alorrean egindako jarduketak Planetan eta obretan onartutako proiektuak Irisgarritasun-alorreko jarduketetara bideratutako aurrekontua

369

572

5.567.825

4.1.B. Igogailuak ezartzeko bultzada sendoa.

EAEko eraikinetako igogailuen kopurua handitzea.

Igogailuak ezartzeko emandako laguntzak

1.322

4.1.C

Mendetasuna duten pertsonen etxebizitzak egokitzeko bultzada.

Mendetasuna duten pertsonen etxebizitzen egokitasuna hobetzeko jarduketen kopurua handitzea.

Ezarri beharreko neurri eta laguntzak aztertzeko lanak egitea: bai/ez Ez

4.1.D

Irisgarritasun-alorreko lanak egiteko arau-esparru egokia sortzea.

Irisgarritasun-alorreko jarduketak sustatzeko araudi egokia onartzea.

Azterketa egitea

Arau-esparrua onartzea

Bai.

Araudia onartuta7

4.2.2. 4.2. jardunbidea: eraikinak kontserbatzen eta mantentzen laguntzea Ildo horren bidez, eraikinak kontserbatzea eta mantentzea bilatzen du Plan Zuzentzaileak, eta hiru neurri zehazten ditu horretarako: eraikinen ikuskapen teknikoak egitea, etxebizitzen energia-efizientzia sustatzea eta hiri-berroneratzea bultzatzea.

7 Irisgarritasun-alorreko proiektuen kontrol-fitxak azken arau-testuen arabera eguneratzea (Irisgarritasuna sustatzeko Euskal Kontseiluarentzako laguntza teknikoa); turismo-ostatuetako irisgarritasun-arautegia prestatzeko aholkularitza (Eusko Jaurlaritzako Turismo Zuzendaritzari); eraikuntza publikoen irisgarritasun-fitxen proposamena, erakundeen webguneetan txertatzeko ―garapen bidean―; Udalentzako, tokiko erakunde txikientzako eta irabazi-asmorik gabeko erakunde pribatuentzako diru-laguntza, irisgarritasun-planak prestatu edo eguneratzeko eta hiri-eremuan eta eraikuntzetan irisgarritasuna bermatzeko hobekuntza-lanak burutzeko (2015eko uztailaren 28ko Agindua, 2015eko irailaren 1eko 165. BOEa).

35

4.2.A. jarduketari dagokionez, eraikuntzaren antzinatasunaren arabera edota birgaitzeko laguntzak jasotzeko EITa egiteko betebeharra agintzen duen araudia erabakigarria izan da egindako EITen kopuruaren hazkundean. 2016an 3.815 ikuskapen egin dira, Plan Zuzentzailearen lehen hiru urteetan baino gehiago. Beste alde batetik, 2016an 17.907 lagunek erabili dute EuskoRegite plataforma (bizi diren eraikinak EITa noiz egin behar duen jakiteko aukera eskaintzen die herritarrei). Plataforma hori 2014ko ekainaren 2an jarri zen abian, EAEko Eraikinen Ikuskapen Teknikoa arautzen duen Dekretua aldarazten duen maiatzaren 20ko 80/2014 Dekretua onartu zenean. 4.2.B. jarduketak bi esku-hartze mota aurreikusten ditu, eraikinetako energia-efizientzia bultzatzeko: zabalkunde-kanpaina egitea (2016an ez da egin) eta horretarako laguntza-programa berezia burutzea (2016ko Renove Planaren bidez burutu da). 2016an 446 etxebizitzak jaso dute programa horren laguntza eta, horrenbestez, abian jarri zenez geroztik 2.028 etxebizitzak egin dituzte energia-efizientzia hobetzeko esku-hartzeak, programari esker. Hartara, Europa 2020 estrategiak zehazten duen karbono gutxiko ekonomia lortzeko helburuan aurrera egitea lortu dugu. Hiri-berroneratzea bultzatzeko helburuak (4.2.C. ekintza) bere horretan jarraitu du 2016an, Berregokipenerako Hirigintza Sozietateekin eta Udalekin elkarlanean, lehen mailako 5 jarduketen inguruan:

Abanto (Santa Juliana)

Sestao Berri. Baños, 49 zenbakia

Sestao Berri. Txabarri 47-19

Pasaia. Euskadi etorbideko 5.eko jabekideen erkidegoarentzako diru-laguntza zuzena

Pasaia. Euskadi etorbideko 7 jabekideen erkidegoarentzako diru-laguntza zuzena

36


4. ARDATZA. IRAUNKORRA, SOZIALA, EKONOMIKOA ETA PARTE-HARTZEAN OINARRITUTAKOA DEN BIRGAITZE EREDU BERRIA SUSTATZEA, EUROPAR IRIZPIDEEI JARRAIKIZHelburu orokorra: irisgarritasun unibertsala bermatzea eta auzo, eraikin eta etxebizitzen egoera orokorra hobetzea. Jardunbidea: 4.2. Eraikinak kontserbatzen eta mantentzen laguntzeaNomen-

klatura eta neurria

Neurrien izena Neurrien

deskribapen kualitatiboa

Burutzearen adierazleak (ekintzak/neurriak bete

direla egiaztatzeko)

Lorpenak 2013-2016

4.2.A.

Eraikinen Ikuskapen teknikoak bultzatzea, irisgarritasuna, segurtasuna eta energia-efizientziaren ziurtagiria barne hartuta.

Egindako EITen kopurua handitzea.

Egindako EITen kopurua

EITei buruzko plataforma informatikoaren erabileraren indizea: EuskoRegite

7.336 EIT egin dira

35.850

4.2.B.

«Karbono gutxiko ekonomian» aurrera egitea, energia-kontsumo handiko etxebizitzetan esku hartuz eta bizitegi-parkearen efizientzia hobetuz.

Enegia-efizientziaren arloko jarduketen kopurua handitzea.

Programa burutzea

Energia-efizientziaren alorrean egindako jarduketen kopurua, tipologiaren arabera

Zabalkunde-kanpaina egitea: bai/ez

Bai

2013ko Renove Plana:

1.696 etxebizitza

Ez

4.2.C. Hiriguneak berroneratzeko jarduera berriak bultzatzea.

Hiri-berroneratzearen alorrean egindako jarduketen kopurua handitzea.

Berregokipenerako Hirigintza Sozietateekiko eta Udalekiko lankidetza-harremanen adierazlea

Identifikatutako eta lehenetsitako jarduketen kopurua

Bai

13

4.2.3. 4.3. jardunbidea: birgaitzearen kudeaketa integraleko eredu berria sustatzea

Plan Zuzentzaileak ekintza sorta handia (zazpi) zehaztu du birgaitzearen kudeaketa integralerako eredu berria sustatzeko. Besteak beste, eragileak bultzatzea, prozedurak arintzea, baliabideak hornitzea eta abar jasotzen ditu. 4.3.A. ekintzak VISESAren jarduna indartu nahi du birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorrean, hainbat proiektu estrategiko burutuz. 2016an VISESAren proiektu estrategikoen % 30 gauzatu da (2 proiektu 2016rako: Gasteiz-Koroatzea eta Lekeitio). 2013tik aurrera metatutako burutze-maila % 90ekoa da. Birgaitzeko Hirigintza Sozietateen eginkizuna indartzeko ere lan egin da (4.3.E. ekintza), eta 2016an bilera bat egin da asmo horretarako.

37

Jardunbide horretako gainerako jarduketek garatze-maila apalagoa izan dute 2016an, horietako batzuk aurreko ekitaldian dagoeneko burutua zeudelako. Ildo horretan, birgaitzerako zerga-onurak areagotzeko aldundiekiko harremanak aipagai dituen 4.3.C. ekintza 2014an burutu zen eta zerga-koordinaziorako batzordeari proposamen bat egin zaio etxebizitza hutsen OHZren onuraren harira. 2014an bertan, apartzeriari8 buruzko azterketa egin zen (4.3.G.), nahiz eta araudia onartzeko, oraindik saio pilotua egitea falta izan. Beste alde batetik, 2016an ez da birgaitzeko eta energia-efizientzia hobetzeko laguntzen inguruko zabalkunde-kanpainarik egin (4.3.D) eta ez da aurrera egin kudeaketa-sistema bakarraren bidez laguntzen tramiteak arintzeko hobekuntzen alorrean (4.3.B). Ez da aurrera egin, halaber, birgaitu ondoren alokairura bideratzeko etxebizitza hutsen kopurua handitzera bideratutako programa berri baten diseinuan (4.3.F.)


4. ARDATZA. IRAUNKORRA, SOZIALA, EKONOMIKOA ETA PARTE-HARTZEAN OINARRITUTAKOA DEN BIRGAITZE EREDU BERRIA SUSTATZEA, EUROPAR IRIZPIDEEI JARRAIKIZHelburu orokorra: irisgarritasun unibertsala bermatzea eta auzo, eraikin eta etxebizitzen egoera orokorra hobetzea. Jardunbidea: 4.3. jardunbidea: birgaitzearen kudeaketa integraleko eredu berria sustatzea Nomen-

klatura eta neurria

Neurrien izena Helburu orokorra Gauzatze-adierazleak (ekintzak/neurriak bete


Lorpenak

2013-2016

4.3.A.

VISESAren gaitasunak bultzatzea, hiriguneak birgaitzeari, zaharberritzeari eta berroneratzeari dagokionez.

VISESAren jarduerak birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorrera zabaltzea.

VISESAk alor horretan dituen proiektu estrategikoen burutze-maila9 VISESAren zorroan birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorrean dauden proiektuak

% 90

2016: 2 2015: 3 2014: 5

4.3.B.

Birgaitzeko Renove Planaren laguntza-programen izapideak arintzea.

Birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorreko informazioa eta laguntzak eskuratzeko kudeaketa-sistema bakarra ezartzea.

Tramiteak arintzeko ezarri behar diren hobekuntzak aztertzea: bai/ez

Ez

4.3.C.

Birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorreko lanak burutzeko zerga-pizgarriak bultzatzea.

Birgaitzeko zerga-onurak areagotzea.

Aldundiekin harremanak lotzea: bai/ez

Bai. Etxebizitza hutsen OHZn hobariak ezartzeko proposamenak

4.3.D

Birgaitzeko eta energia-efizientzia handitzeko lanak egiteko laguntzak daudela jakinaraztea.

Birgaitzeko laguntzak daudela jakinaraztea gizarte osoari

Dibulgazioko materiala argitaratzea, hitzaldiak ematea… Eskatutako laguntzen kopurua handitzea

Bai

Ez

8 Azterketa eginda dago, baina ez da horren inguruko araudirik onartu. 9 Bolueta, Vega-Galindo, Zorrotzaurre eta Koroatze.

38

Nomen-klatura eta

neurria Neurrien izena Helburu orokorra

Gauzatze-adierazleak (ekintzak/neurriak bete


Lorpenak

2013-2016

4.3.E.

Berregokipenerako Hirigintza Sozietateen (BHS) eginkizuna indartzea.

BHSen eginkizuna indartzea, herritarrengandik hurbil egonik, Eusko Jaurlaritzarekin batera jardun baitezakete laguntzen berri ematen eta banatzen

BHSen eginkizuna indartzera bideratutako harremanak

2

4.3.F.

Planaren hiru ardatz nagusietan laguntza-ildo bat ezartzeko aukera aztertzea: etxebizitza hutsak birgaitu eta alokatzeko erabiltzea.

Birgaitu ondoren alokairura bideratzen diren etxebizitza hutsen kopurua handitzea

Programa diseinatzea: bai/ez

Ez

4.3.G.

EAEko etxebizitza babestuaren parkean hiri-, merkataritza- eta enpresa-apartzeria ezartzeko azterketa xehakatua

Hiri-apartzeriaren bideragarritasunari buruzko azterketa egitea

Azterketa egitea Araudia onartuta

Bai

Ez, saio pilotua egiteko zain

4.2.4. 4.4. jardunbidea: enplegua sustatzeko modu berriak bultzatzea, birgaitzearekin lotuta

Enplegua bultzatzeko bide berriak sustatzea oso jardunbide garrantzitsua da, batez ere eraikuntza-sektorearen krisia aintzat hartuta. Ildo horrek jasotzen duen ekintza bakarra 2014an burutu zen.

22. taula: 4.4. jardunbidearen ebaluazioa egiteko jarraipeneko fitxa teknikoa

4. ARDATZA. IRAUNKORRA, SOZIALA, EKONOMIKOA ETA PARTE-HARTZEAN OINARRITUTAKOA DEN BIRGAITZE EREDU BERRIA SUSTATZEA, EUROPAR IRIZPIDEEI JARRAIKIZHelburu orokorra: irisgarritasun unibertsala bermatzea eta auzo, eraikin eta etxebizitzen egoera orokorra hobetzea. Jardunbidea: 4.4. Enplegua sustatzeko modu berriak bultzatzea birgaitzearekin lotuta Nomen klatura

eta neurria

Neurrien izena Helburu orokorra Burutzearen adierazleak

(ekintzak/neurriak bete direla egiaztatzeko)

Lorpenak 2013-2015

4.4.A. Etxebizitzak birgaitzeko lanei lotutako enplegu-era berriak bultzatzeko modua aztertzea.

Enplegagarritasun-formula berriei buruzko azterketa egitea.

Azterketa egitea Bai (2014an gauzatu

zen)

39

4.2.5. 4.5. jardunbidea: etxebizitzen kalitatea indartzea 2016an, Eraikuntzaren Kontrol Akustikoari buruzko Agindua onartu da eta, horrela, eraikuntzaren kalitatearen politikan aurrera egin da, 2014an eraikuntzaren kalitatearen kontrola arautzen duen urriaren 28ko 209/2014 DEKRETUA idatzi eta onartuz abiarazitako bidean.


4. ARDATZA. IRAUNKORRA, SOZIALA, EKONOMIKOA ETA PARTE-HARTZEAN OINARRITUTAKOA DEN BIRGAITZE EREDU BERRIA SUSTATZEA, EUROPAR IRIZPIDEEI JARRAIKIZHelburu orokorra: irisgarritasun unibertsala bermatzea eta auzo, eraikin eta etxebizitzen egoera orokorra hobetzea. Jardunbidea: 4.5. Etxebizitzen kalitatea bultzatzea

Nomen-klatura eta

neurria Neurrien izena Helburu orokorra

Burutzearen adierazleak (ekintzak/neurriak bete


Lorpenak 2013-2016

4.5.A. Eraikuntza-kalitatearen politikari eustea.

Araudi berria prestatu eta onartzea.

Araudia egokitzea eta onartzea

Bai

40

4.3. Birgaitze-lanetarako laguntzen hartzaileei buruzko adierazleak

4.3.1. Birgaitzeko banakako laguntzak hartu dituzten etxeen ezaugarriak Etxebizitzak birgaitzeko laguntzei esker, 50.206 etxebizitza birgaitzeko lanak diruz lagundu dira 2013-2016 aldian. 2013an lagundu ziren etxebizitza gehien, orduko hartan 13.409 etxebizitza birgaitzeko laguntzak onartu baitziren; ondoren, 2014an, kopurua murriztu egin zen (11.632 etxebizitza) eta berriro ere gora egin da 2015ean eta 2016an (12.510 eta 12.655 etxebizitza, hurrenez hurren). Laguntza horiek jaso dituzten etxeen ezaugarriak azalduko ditugu. Birgaitzeko laguntzak jaso dituzten etxebizitzen batez besteko diru sarrerei dagokienez, diru-sarreren segmentuei erreparatuta 2016an 2015ean izandako antzeko banaketa egin da. Nabarmentzekoa da 2010. urtetik aurrera 9.000 eurotik beherako diru-sarrerak dituzten familien ehunekoa etengabe hazi dela eta horrekin batera jaitsi dela 21.000 eurotik gorako diru-sarrera gordinak dituzten familien pisu erlatiboa (2012az geroztik guztizkoaren % 11-12 inguru dira). Nolanahi ere, familia onuradunen bi heren tarteko bi segmentuetan daude (9.000-15.0000 eta 15.000-21.000 euroko sarrera gordinak urtean), batean eta bestean antzerako banaketa.

18. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileen banaketa, diru-sarreren arabera. 2003-2016


Lurraldekako banaketaren harira, Bizkaian gehiago dira diru-sarrera gutxieneko bi segmentuetakoak Araban eta Gipuzkoan baino; eta, logika osoan, kontrakoa gertatzen da goiko segmentuetan. Dena dela, hiru lurraldeen arteko aldea % 5etik beherakoa da segmentu guztietan.

35,1 32,7 31,1 28,7 27,4 26,4 22,3 17,3 19,1 19,7 19,4 18,8 23,6 23,2

33,1 32,9 32,3 33,0 33,6 34,630,1

25,831,1 33,1 34,1 35,2 32,6 33,3

27,1 28,7 30,7 32,0 32,7 32,4

30,0

26,731,1 32,9 34,9 34,2 31,9 31,1

4,0 4,2 4,4 4,7 4,8 5,416,4

28,716,7 12,5 11,6 11,7 11,9 12,5

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

9.000 €-raino 9.000-15.000 € 15.000-21.000 € >21.000 €

41

19. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileen banaketa, diru-sarreren arabera eta Lurralde

Historikoen arabera. 2016


Familia osatzen duten kide kopuruaren arabera, pertsona bakarreko familien pisu erlatiboak etengabe egin du gora 2010az geroztik. Orduko hartan onuradunen % 37,1 ziren eta 2016an % 45,2 izan dira. Ehuneko hori are handiagoa da, gainera, elementu pribatiboak birgaitzeko laguntzen alorrean; izan ere, laguntza mota horretan 2016an eman diren laguntza guztien % 61,2 hartu dute pertsona bakarreko etxeek.

20. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileen banaketa, etxeko kideen kopuruaren arabera. 2010-2016


13,8 12,1 11,7 11,2 11,0 10,8 10,8

17,5 15,2 15,7 15,0 15,7 15,4 14,2

31,631,1 31,2 32,4 31,1 29,7 29,8

37,1 41,6 41,4 41,4 42,2 44,1 45,2

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

4 edo gehiago 3 2 1

20,5 25,0 21,7 23,2

32,335,1

30,3 33,3

34,029,2

32,4 31,1

13,3 10,6 15,5 12,5

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE

9.000 €-raino 9.000-15.000 € 15.000-21.000 € >21.000 €

42

21. diagrama: Birgaitzeko laguntzen hartzaileen artean pertsona bakarreko etxeen ehunekoaren bilakaera, birgaitze motaren arabera. 2003-2016


Onuradunak generoaren arabera aztertuz gero, gehienak emakumeak dira eta, pertsona bakarreko familiekin gertatzen den antzera, pisu erlatiboa are handiagoa da norberaren elementuak birgaitzeko laguntzen kasuan (% 56,9 dira mota horretako laguntzen onuradunen artean).

22. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileen banaketa, sexuaren eta birgaitze motaren arabera. 2003-2016


37,2

49,2

49,2

47,8

47,4

48,0

48,6

48,1 54

,2

52,2

48,7 54

,9 59,4

62,1

32,6

34,8

36,2

36,2

38,1

38,7

37,1

36,5 41

,0

41,0

41,1

41,8

43,5

44,5

0

10

20

30

40

50

60

70

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016Per

tso

na

bak

arre

ko f

amili

en %

-a

Banakako elem. birgaitzea Elem. erkideen birgaitzea

33,7 35,9 37,9 36,3 33,6 34,1 37,5 39,2 39,9 40,2 39,2 37,4 38,2 35,4

26,9 29,4 31,9 32,9 34,9 36,6 38,6 37,2 46,8 49,2 50,1 49,5 49,3 51,0

20,5 21,3 17,9 20,1 20,2 17,6 14,5 13,8 13,4 10,6 10,7 13,1 12,5 13,5

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Elem. erkideen birgaitzea

Gizona Emakumea Daturik gabe

41,9 39,1 42,4 42,1 39,5 34,3 35,7 31,9 31,7 35,2 33,1 29,4 33,1 32,4

40,3 41,2 43,9 42,7 43,2 47,7 48,1 50,2 58,2 57,7 56,5 55,2 55,2 56,9

17,8 19,6 13,7 15,2 17,3 18,0 16,3 17,9 10,0 7,1 10,4 15,4 11,6 10,6

% 0

% 20

% 40

% 60

% 80

% 100

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Banakako elem. birgaitzea

Gizona Emakumea Daturik gabe

43

Azkenik, atzerritarren proportzioak hazkunde txiki-txikia izan du 2015etik 2016ra baina oraindik ere birgaitzeko laguntzen onuradunen artean oso-oso gutxi izaten jarraitzen dute. 2016an, eta aurreko urteen ildoan, 71 atzerritar izan dira onuradunak; laguntzen onuradun guztien % 0,6 baino ez.

23. diagrama: Etxebizitza birgaitzeko diru-laguntzen hartzaileak, atzerriko nazionalitatea dutenak. 2003-2016


4.3.2. Jabekideen erkidegoentzako laguntzak Familiei elementu erkideak birgaitzeko lanak egiteko ematen zaizkien banakako laguntzak bateragarriak dira lan horiek berak egiteko jabekideen erkidegoari eman dakizkiokeen laguntzekin. 2016an emandako diru-laguntza guztien % 47,8 jabekideen erkidegoei zuzenean emandako laguntzak izan dira (7,5 milioi euro). Laguntza horiek Lurralde Historikoaren arabera aztertuta, ikusiko dugu Bizkaian biltzen direla laguntza horien % 46,4, eta % 41,3, berriz, Gipuzkoan. Arabako jabekideen erkidegoek jaso dute gainerako % 12,3a.

40

5781

120 114 106142

13297

7757 64

69 71

0,42 0,41

0,52

0,67 0,680,66

0,690,68

0,590,49 0,47

0,55 0,55 0,56

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Biz

tan

le g

uzt

ieki

ko %

-a

Lag

un

tzak

jas

o d

itu

zten

at

zerr

itar

ren

ko

pu

rua

Hartzaile atzerritarrak Hartzaile guztien %-a

44

5.- Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak bultzatutako birgaitze-jarduketen inpaktu ekonomikoa

Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan birgaitze-lanek duten inpaktu ekonomikoa testuinguruan kokatze aldera, lehenik eta behin autonomia-erkidegoetan egindako inbertsio publikoaren eta birgaitutako etxebizitzen ikuspegi konparatiboa aurkeztuko dugu10. Ikus daitekeen bezala, EAE birgaitutako etxebizitza kopuruan bigarrena da, eta egindako inbertsioan zazpigarrena (2009-2013 aldiko datuak). 24. diagrama: Inbertsio publikoaren eta birgaitutako eraikin eta etxebizitzen kopuruaren arteko erlazioa 14 autonomia-

erkidegotan11

Iturria: Diagnóstico de la rehabilitación en las comunidades autónomas. GTR, GBCe eta CONAMA Fundazioa Birgaitze-politiken helburuak betetzeaz gain (auzo, eraikin eta etxebizitzen baldintzak mantentzea eta hobetzea, irisgarritasun unibertsala eta energia-efizientzia bultzatzea), birgaitzeko laguntzek inpaktu ekonomiko garrantzitsua dute. EAEn, oso nabarmena da inbertsio publikoari egiten zaion bultzada. Eragin hori jardunbide nagusien arabera aztertuz gero, ikusiko dugu eraikinen birgaitze integraleko jarduketek sortzen dutela bolumen ekonomikorik handiena.

10 Diagnóstico de la rehabilitación en las comunidades autónomas. Luces y sombras de un sector que no despega. 11 Murtziako erkidegoak ez zuen azterketan parte hartu. Autonomia-erkidego guztiek ez dute alor guztietako informazioa eman; kasu honetan, Kanariar Uharteek eta Gaztela-Leonek.

7,2

10,9

13,2

0,2

10,7

2,7

5,6

19,9

5,2

0,2

0,9

1,2

9,9

12,0

21,5

6,9

2,1

0,4

3,4

2,3

7,9

33,6

5,2

0,6

0,2

1,0

6,5

8,2

0 10 20 30 40

EAE

Nafarroa

Madril

Errioxa

Galizia

Extremadura

Valentziako erk.

Katalunia

Gaztela-Leon

Kantabria

Balearrak

Asturias

Aragoi

Andaluzia

Birgaitutako etxebizitza kopurua (milakotan)

Inbertsio publikoa (diru-laguntzak, MM€-kotan)

45

2016an, birgaitzera bideratutako 16 milioi euroko laguntzek 303 milioi eurotik gorako lanak bultzatu zituzten. Inbertsio horren eragin zuzenek zeharkako eraginak ekarri zituzten, bitarteko kontsumoak direla eta; hau da, are eragin handiagoa izan dute. Kalkulu ekonomiko horiek egiteko ereduak finkatuta daude12 eta 596 milioi eurotik gorako eragina izan dutela zenbatesten da. BPGdan 204,6 milioi euroko eragina izan dute laguntzek; hau da, birgaitzean diruz lagundutako euro bakoitzak 38 euro eragin ditu jardun produktiboan, eta BPGda 13 euro haztea ekarri du.

24. taula: 2013-2015 aldian birgaitze-lanetarako emandako laguntzen eragin ekonomikoa. 2013 2014 2015 2016

Onartutako laguntzak 14.532.145 13.452.132 14.575.218 15.782.902 Produkzioan izan duen eragina Eragin zuzena eta zeharkakoa

563.080.396 530.036.731 497.008.867 596.641.501

BPGdan izan duen eragina

192.978.305 181.653.616170.334.342 204.583.147

Eragin zuzena 105.970.424 99.751.683 93.535.916 112.343.006 Zeharkako eragina 87.007.881 81.901.933 76.798.427 92.240.141


Laguntzen eragin nagusia eraikuntzaren sektorean biltzen da (126,58 milioi euro) baina beste sektore batzuetan ere badu eragin garrantzitsua, hala nola handizkako merkataritzan (10 milioi euro baino gehiago).

25. diagrama: BPGdaren banaketa, laguntzen inpaktua igarri duten sektore nagusien arabera. 2016


12 Etxebizitza Sailak bultzatutako birgaitzeko eta hiria berroneratzeko jarduketen inpaktu ekonomikoaren modeloa. Eusko Jaurlaritza. 2011.

Gainerako sektoreak

% 22,8

Banka% 3,2

Metal-arlokoak ez diren beste

batzuk% 3,6

Beste enpresa-jarduera batzuk% 3,6

Handizkako merkataritza

% 5,0

Eraikuntza% 61,9

BPGdari egindako ekarpena (%-kotan)

46,64

6,47

7,31

7,43

10,15

126,58

204,58

0 50 100 150 200 250

Gainerako sektoreka

Banka

Metal arlokoak ez diren bestebatzuk

Beste enpresa-jarduera batzuk

Handizkako merkataritza

Eraikuntza

Guztira

BPGdari egindako ekarpena (milioi eurokotan)

46

Langileen soldata eta ordainsari gordinek osatzen dute birgaitze-politikek bultzatutako BPGdaren % 44 (ia 90 milioi euro). Jarduketa horiei esker mantendutako/sortutako enplegua 3.699 lanpostutan zenbatets daiteke, hau da, 2016an EAEn lana zuten herritarren % 0,42.

25. taula: Eragin ekonomikoa, BPGdaren osagaien arabera. 2016

BPGdaren osagaiak BPGd (€) Banaketa (%) Soldatapekoen ordainsaria 89.654.869 43,8 Kotizazio sozialak 24.960.503 12,2 Ustiapeneko soberakin garbia 68.679.582 33,6 Kapital finkoaren kontsumoa 13.806.347 6,7 Ekoizpenaren eta inportazioen gaineko zergak 7.481.845 3,7 GUZTIRA 204.583.146 100,0


Politika horiek, halaber, EAEko ogasunentzako itzulkinak ekartzen dituzte: 2016an, 36,7 milioi euro izan direla zenbatesten da. BEZak eta PFEZk hartzen dute itzulkin horren zatirik handiena, eta sozietateen gaineko zergak gainerako % 16,5a.

26. diagrama: Zerga-bilketaren banaketa, zerga motaren arabera. 2016

Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza Diru-laguntzak eta BPGdan eta enpleguan duten inpaktua lurraldeka aztertuz gero, ikusiko dugu Bizkaian eragin handixeagoa dutela, bertan biltzen baita inpaktuaren % 55, laguntzen % 50 jasota. Gipuzkoak laguntzen % 35 jaso eta inpaktuaren % 30 biltzen du, eta Araban, berriz, tarteko portaera antzematen da: laguntzek nahiz enpleguan eta BPGdan duten inpaktuak EAEko guztizkoaren % 15 inguru hartzen dute.

Zerga-bilketa guztira: 36.659.536

BEZ19.600.699

% 44,5

PFEZ17.174.649

% 39,0

SZ7.255.251

% 16,5

47

26. taula: Birgaitze-lanetan emandako laguntzen inpaktu ekonomikoa. 2016


Laguntzen inpaktuari buruzko atal hau ixteko, Etxebizitza Plan Zuzentzailearen indarraldi osoaren analisi globala egingo dugu, Etxebizitzak Birgaitzeko Renove Planaren jardunbideetan oinarrituta. Halatan, ikusiko dugu 2013 eta 2016 bitartean diru-laguntzetan onartu diren 62,48 milioi euroek 1.1111 milioi euro inguruko bolumena sustatu dutela. Zatirik handiena (% 66,1) eraikinen birgaitze integralerako jarduketek eragin dute, eta bigarren lekuan daude espazio eta ekipamendu publikoen irisgarritasuna sustatzera bideratutako esku-hartzeak. Azken horien balioa dute etxebizitza pribatuetan egindako jarduketek.

24. taula: Birgaitzeko laguntzek sortutako bolumen ekonomikoa. 2013-2016

2013-2016 ALDIAN GAUZATUTAKO BALIABIDE

EKONOMIKOAK (datu globalak)

2013-2016 aldiko JARDUKETAK Laguntzen zenbatekoa

(€)

Guztira sortutako bolumen ekonomikoa

(€):laguntzak + eragindako inbertsioa

Etxebizitza pribatuetan egindako jarduketak 42.977.578 166.389.807 Eraikinak osorik birgaitzeko jarduketak 10.938.875 734.012.813 Espazio eta ekipamendu publikoen irisgarritasuna 5.643.877 204.810.207 Hiri-berroneratzea 2.877.840 5.755.681 GUZTIRA 62.438.169 1.110.968.506


Enpleguaren sorrerari erreparatuz gero, birgaitze-politikek urte eta jardunaldi osoko 13.552 enpleguren parekoak sortu dituzte. Jardunbidearen arabera banatuta, sortutako jarduera ekonomikoaren tamainakoak dira eta, beraz, birgaitze integraleko laguntzetan biltzen dira nagusiki.

BPGdan izan duen eragina

Enplegua

Araba 30.687.472 555 Bizkaia 112.520.731 2.034 Gipuzkoa 61.374.944 1.110 EAE 204.583.147 3.699

48

25 taula: Birgaitzeko laguntzek sortutako bolumen ekonomikoa. 2013-2016.

ENPLEGU SORRERA (urteko jardunaldi osoaren pareko

enplegua) JARDUKETAK 2013 -2016 %

Etxebizitza pribatuetan egindako jarduketak 1.974 14,6 Eraikinak osorik birgaitzeko jarduketak 8.945 66,0 Espazio eta ekipamendu publikoen irisgarritasuna

2.447 18,1

Hiri-berroneratzea 186 1,4 GUZTIRA 13.552 100,0


Zerga bidezko itzulkinari dagokionez, 2013 eta 2016 bitartean 161,31 milioi euro izan zirela zenbatesten da, horietatik % 44,5 BEZaren bidez eta % 39 PFEZren bidez.

26 taula: Birgaitze-politiken zerga-itzulkina. 2013-2016

BESTE INPAKTU BATZUK 2013-2016 aldirako

balioa Zerga-itzulkina, BEZaren bidez 71,81 Zerga-itzulkina, PFEZren bidez 62,92 Zerga-itzulkina, sozietateen gaineko zergaren bidez 26,58 GUZTIRA 161,31


49

6.- Birgaitze-politiken ebaluazioa

6.1. 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen helburuen betetetze-mailaren ebaluazioa

Birgaitzea bultzatzea da, alokairua sustatzearekin batera, Etxebizitza Plan Zuzentzailearen oinarrizko bi estrategietatik bat. Planaren indarraldian 73.000 jarduketa baino gehiago aurreikusi ziren, urtean 18.000 inguru batez beste. 2016an, 12.823 etxebizitzak jaso dute birgaitzeko laguntza Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailaren aldetik. Hartara, ekitaldirako ezarri zen helburu kuantitatiboaren % 59,4 bete da. Plan Zuzentzailearen indarraldi osoa aintzat hartuz gero, aurreikusitako helburuaren % 69,1.

27 taula: 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaileak birgaitzearen alorrean zehaztutako helburu kuantitatiboen betetze-maila

Jarduketa kopurua Helburua 2013-2016

2016 2013-2016 Helburua Eginda Betetako %-a Helburua Eginda Betetako %-a

Birgaitzeko laguntzak 73.480 21.600 12.823 59,4% 73.480 50.778 % 69,1

Birgaitze integratua 3.400 1.200 1.349 112,4% 3.400 4.522 % 133,0

Birgaitze isolatua 69.000 20.000 11.306 56,5% 69.000 45.684 % 66,2

Irisgarritasunerako programa 1.080 400 168 42,0% 1.080 572 % 53,0 Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza

Emaitzek erakusten dute 2016an birgaitze integraturako jarduketek ekitaldirako zehaztutako helburuak gainditu dituztela (portzentajezko 12 puntu gehiago), eta are gehiago gainditu dituztela, gainera, Planaren indarraldiko 4 urteak aintzat hartuta (33 puntu gehiago). Aitzitik, birgaitze isolatuari dagokionez, diruz lagundutako jarduketen kopuruan gehiago izan arren, betetze-maila apalagoa izan da. Zehazki, 2016rako aurreikusitako helburuaren % 56,5 bete da, eta aldi osorako aurreikusitakoaren % 66,2. Irisgarritasun-alorreko helburuak are gutxiago bete dira: 2016rako zehaztutako helburuen % 42 eta aldi osorako zehaztutakoen % 53.

50

28 taula: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak birgaitzearen alorrean egindako jardueraren adierazleen laburpena. 2013-2016

ADIERAZLEA 2013 2014 2015 2016 BIRGAITZE PROGRAMAK PARTIKULARRENTZAKO ETA AUZOKIDEEN ERKIDEGOENTZAKO DIRU LAGUNTZAK

Birgaitzeko eman diren diru-laguntzen kopurua (etxebizitza kopurua)

13.409 11.632 12.510 12.655

Birgaitze isolatua 12.208 10.709 11.461 11.306 Birgaitze integratua 1.201 923 1.049 1.349 Emandako diru-laguntzen zenbateko osoa (milioi eurokotan)

14,5 13,5 14,6 15,8

Birgaitze isolatua 12,2 11,1 11,8 12,6 Birgaitze integratua 2,4 2,4 2,7 3,2 Diru-laguntzen batez besteko zenbatekoa (euro/etxebizitza)

1.083,7 1.156,5 1,165,1 1.247,2

Birgaitze isolatua (euro/etxebizitza) 997 1.035 1.033 1.113 Birgaitze integratua (euro/etxebizitza) 1.968 2.568 2.613 2.375 Emandako diru-laguntzen zenbatekoa, obra motaren eta hartzailearen arabera (milioi eurokotan)

14,5 13,5 14,6 15,8

Elementu erkideak birgaitzeko 14,0 13,1 14,3 15,3 Norberaren elementuak birgaitzeko 0,5 0,3 0,3 0,4 Obretarako aurrekontu babesgarria guztira (milioi eurokotan)

247,9 226,8 233,5 266,9

ONARTUTAKO MAILEGUAK Onartutako mailegu kopurua 244 198 192 186 Onartutako maileguen zenbatekoa (milioi eurokotan) 1,9 1,5 1,3 1,4 HIRIA BERRONERATZEKO PROGRAMAK IRISGARRITASUNERAKO PROGRAMA Emandako diru-laguntzen kopurua 189 81 134 168 Diru-laguntzen zenbatekoa (milioi eurokotan) 1,8 2,5 3,0 3,0 AREA DEGRADATUETARAKO PROGRAMA* Diruz lagundutako proiektu kopurua -- 17 16 28 Emandako diru-laguntzen zenbatekoa (eurotan) -- 319.400 368.260 654.866

*Diru-laguntzei buruzko ebazpena deialdiaren hurrengo ekitaldian argitaratzen da.


Plan Zuzentzailearen 4. ardatzean jasotako neurriei dagokienez, betetze-maila handia da, baina azterketen eta proiektuen alorrean aurreko ekitaldian ere antzemandako gabeziek bere horretan jarraitzen dute. Zehazki, horixe gertatzen da 4.1. jardunbidearekin —mendekotasuna duten pertsonen etxebizitzen egokitze-maila hobetzeko neurri eta laguntzak aztertzea— eta 4.3. jardunbidearekin —Etxebizitzak Birgaitzeko Renove Planerako programen izapideak errazteko hobekuntzak aztertzea—, besteak beste.

51

29 taula: 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen 4. ardatza

4. ARDATZA. IRAUNKORRA, SOZIALA, EKONOMIKOA ETA PARTE-HARTZEAN OINARRITUTAKOA DEN BIRGAITZE

EREDU BERRIA SUSTATZEA, EUROPAR IRIZPIDEEI JARRAIKI PLANGINTZA

2013 2014 2015 20164.1. ildoa. Irisgarritasun unibertsala bultzatzea 4.1.A. Irisgarritasun-alorreko jarduketak lehenestea, eraikinen eta hiriguneen

beharrizanen diagnostikoan oinarrituta √ √ √ √

4.1.B. Igogailuak ezartzeko bultzada sendoa 4.1.B.1. Ekintzak identifikatu eta lehenestea √ 4.1.B.2. Ekintza-programa diseinatzea 4.1.B.3. Igogailuak ezartzea √ √ √

4.1.C. Mendetasuna duten pertsonen etxebizitzak egokitzeko bultzada 4.1.C.1. Alor horretan dauden laguntzak aztertzea. Beste erakunde batzuek

egiten duten lana aztertzea

4.1.C.2. Neurri zuzentzaileak diseinatzea, beste erakunde batzuekin lankidetzan

4.1.D. Irisgarritasun-alorreko lanak egiteko arau-esparru egokia sortzea. 4.1.D.1. Irisgarritasuna hobetzeko jarduketak sustatuko duen araudia sortzea √ 4.1.D.2. Arau-esparrua tramitatu eta onartzea √

4.2. ildoa. Eraikinak kontserbatzen eta mantentzen laguntzea 4.2.A. Eraikinen Ikuskapen teknikoak bultzatzea, irisgarritasuna, segurtasuna eta

energia-efizientziaren egiaztagiria kontuan hartuta √ √ √

4.2.A.1. EITak egitea, irisgarritasuna eta energia-efizientzia ere aintzat hartuta √ √ √ √

4.2.A.2. EITei buruzko plataforma informatikoa ezarri eta erabiltzea √ √ √ 4.2.A.3. 50 urtetik gora dituzten eraikinetako fatxadak eta etxebizitzak

birgaitzeko Renove-Etxebizitza Plana bultzatzen jarraitzea √ √

4.2.B. «Karbono gutxiko ekonomian» aurrera egitea, energia-kontsumo handiko etxebizitzetan esku hartuz eta bizitegi-parkearen efizientzia hobetuz √

4.2.B.1. Karbono gutxiko ekonomiarantz joateko gidalerroak ezarriko dituen epe luzerako programa bat prestatzea √

4.2.B.2 Eraikuntza iraunkorra sustatzeko berariazko proiektua planteatzea; bereziki, profesionalentzako arkitektura bioklimatikoa, energia-efizientzia eta uraren erabilera efizientea sustatzeko

4.2.B.3. Jabekideen erkidegoei, higiezinetako jabetzako agenteei (HJA), partikularrei eta alor horretan lan egiten duten beste erakunde batzuei (IHOBE, EEE) zuzendutako zabalkunde- eta kontzientziazio-kanpaina

4.2.C. Hiriguneak berroneratzeko jarduera berriak bultzatzea √ √ √ 4.2.C.1. Hiria berroneratzeko jarduketa berriak identifikatu eta lehenestea.

Jarduketak baloratzea √

4.2.C.2. Jarduketak burutzea √ √

√ = Plangintzaren arabera burututako jarduketak

52

4. ARDATZA. IRAUNKORRA, SOZIALA, EKONOMIKOA ETA PARTE-HARTZEAN OINARRITUTAKOA DEN BIRGAITZE

EREDU BERRIA SUSTATZEA, EUROPAR IRIZPIDEEI JARRAIKIZ PLANGINTZA

2013 2014 2015 20164.3. ildoa. Birgaitzeetan osoko kudeaketarako eredu berria bultzatzea 4.3.A. VISESAk birgaitzearen, berritzearen eta hiri-berroneratzearen alorrean duen

ahalmena indartzea √ √ √

4.3.A.1. VISESAk birgaitzean, berritzean eta hiri-berroneratzea aritzeko jarduketa-programa bat zehaztea √

4.3.A.2. Jarduketa-programaren esparruko jarduketak burutzea √ √ √ 4.3.B. Etxebizitzak birgaitzeko Renove Planaren laguntza-programen izapideak

arintzea

4.3.B.1. Egun dauden laguntza-programa eta -ildoak tipologien eta onuradunen arabera sailkatzea

4.3.B.2 Kudeaketa-sistema diseinatzea: behar diren langileak, azpiegitura, arreta-sistema

4.3.C. Birgaitzearen eta hiri-berroneratzearen alorreko lanak burutzeko zerga-pizgarriak bultzatzea. Beste administrazio batzuekin lankidetzan aritzea neurri horiek bultzatzeko

√

4.3.D. Birgaitzeko eta energia-efizientzia handitzeko lanak egiteko laguntzak daudela jakinaraztea √

4.3.E. Berregokipenerako Hirigintza Sozietateen (BHS) eginkizuna indartzea √ √ √ 4.3.F. Planaren 3 ardatz nagusietan laguntza-ildo bat ezartzeko aukera aztertzea:

etxebizitza hutsak birgaitu eta alokatzeko erabiltzea

4.3.G. EAEko etxebizitza babestuaren parkean hiri-, merkataritza- eta enpresa-apartzeria ezartzeko azterketa xehakatua √

4.3.G.1. Babes publikoko etxebizitza-parkean figura hori ezartzeko eskakizunak eta baldintzak aztertzea √

4.3.G.2. Araudia prestatu eta onartzea 4.3.G.3. Neurri hori argitaratu eta plazaratzea

4.4. ildoa. Enplegua sustatzeko modu berriak bultzatzea, birgaitzearekin lotuta

4.4.A. Etxebizitzak birgaitzeko lanei lotutako enplegu era berriak bultzatzeko modua aztertzea √

4.4.A.1. Egun dauden enplegagarritasun-formulak aztertzea √ 4.4.A.2. Programa pilotua ezartzeko aukera aztertzea

4.5. ildoa. Etxebizitzen kalitatea bultzatzea 4.5.A. Eraikuntza-kalitatea kontrolatzeko politikarekin jarraitzea √ √ √

4.5.A.1. Indarrean dagoen araudia egokitzea √ √ 4.5.A.2. Araudia onartu eta beraren berri ematea √ √

53

6.2. Birgaitze-politikaren 2016ko ebaluazio globala

Atal honetan garatuko ditugu planteamendu metodologikoa (eraginkortasuna, efizientzia, ekitatea, gogobetetasuna) oinarritzen duten ebaluazio-irizpideak, osoko ebaluazioaren ikuspuntutik abiatuta eta ebaluazioaren galderei erantzuna ematen saiatuz (helburu orokorrak eta bereziak lortu diren, baliabideak efizientziaz erabili diren, banaketa ekitatez egin den).

a) Eraginkortasuna

Eraginkortasunak jarduketan zehaztutako helburuen betetze-maila neurtzen du, horretarako erabili diren bitartekoak aintzat hartu gabe.

2015ean hasitako joera-aldaketak bere horretan jarraitu du 2016an. Hartara, 2016an 12.655 etxebizitza birgaitzeko laguntzak eman dira, 15,8 milioi euro guztira. 2015aren aldean, 145 etxebizitza eta 1,2 milioi euro gehiago. Alabaina, eta hazkunde horren gainetik ere, Plan Zuzentzaileak 2013-2016 aldirako helbururik altuenak finkatu zituen ekitaldi honetarako eta, hartara, 2016an lortutako betetze-maila (% 59,7) 2015ekoa baino apalagoa izan da.

EAEko birgaitze-politikaren aurreko ebaluazioek agerian utzi dute diru-laguntzen eskaerek behera egin dutela. Hainbat faktore egon daitezke horren atzean: laguntzak laguntza, birgaitze-lanen kostuari aurre egiteko ezintasuna, diru-laguntza horien berri ez izatea, edota laguntzak tramitatzeko zailtasuna.

Irisgarritasun-programak antzeko portaera izan du. Izan ere, 2016an 168 diru-laguntza eman ditu, aurreko ekitaldian baino 34 gehiago, baina zehaztutako helburuari erreparatuz gero, % 42ko betetze-maila izan da, 2015ean baino txikiagoa. Aldi osoa aintzat hartuta, % 53ko betetze-maila egon da.

Beste alde batetik, Planaren indarraldian aurrekontu-egoerak hasieran zehaztutako helburuak osorik garatzea zaildu badu ere, azpimarratu egin behar da birgaitzera bideratutako gastu publikoak sektorean eta ekonomian izan duen inpaktu garrantzitsua. Izan ere, egindako inbertsioari esker, 204,6 milioi euro gehitu zaizkio guztira BPGdari, horietatik 112,3 eragin zuzen gisa. Horrek inpaktu argia izan du enpleguan eta EAEko ogasunetarako itzulkinean, zalantzarik gabe.

Plan Zuzentzaileak ez zuen helburu kuantitatiborik finkatu udalen eta tokiko erakundeen irisgarritasunaren alorrean, ez eta Birgaitze Integratuko Areetan (BIA) eta Bizitegi Area Degradatuetan (BAD) birgaitzeak burutzeari dagokionez. Ondorioz, ezinezkoa da arlo horietako emaitzen eraginkortasuna neurtzea. Nolanahi ere, lehen programa horretan laguntzak mantendu egin dira (3 milioi euro) eta hazkunde nabarmena izan dute area degradatuetan: 2015ean zenbatekoa % 77,8 hazi zen, eta 12 proiektu gehiago burutu ziren.

54

b) Efizientzia Esku-hartzeen efizientzia neurtzeko, batetik lorpenak eta bestetik lorpen horiek gauzatzeko erabili diren baliabideak alderatzen dira, egoki erabili diren jakiteko. Kasu horretan, esku-hartzeak eta laguntzak elkarren artean oso desberdinak izanik, zaila da birgaitzearen alorrean burututako jarduketen efizientzia zehaztea. Izan ere, «burututako birgaitzea/ emandako laguntza» ratioak ez du benetan islatzen baliabideak eraginkortasunez erabili diren, laguntzen izaera desberdina baizik. Birgaitze-politiken gauzatze-mailari buruzko informazioan oinarrituta esan dezakegu 2016an emandako laguntzen batez besteko zenbatekoa (1.247 €) aurreko urtekoa baino pixka bat handiagoa dela, baina birgaitze motak ere beste joera bat izan dutela. Izan ere, 2016an birgaitze isolatuetarako laguntzen batez besteko zenbatekoa 1.113 €-koa izan da baina birgaitze integratuen kasuan, berriz, 2015etik 2016ra laguntzak % 9,1 murriztu 2.375 €-koa izan da batez beste. Birgaitze-politiken kostua/onura aztertuta, esan daiteke laguntzetara bideratutako gastu publikoaren euro bakoitzak 38 euro eragin dituela jarduera produktiboan, eta 13 € altxarazi duela BPGda. Azpimarratzeko modukoa da, halaber, EAEko ogasunetarako itzulkina 37 milioi euro ingurukoa izan dela. Beste autonomia-erkidego batzuekiko alderaketa eginez, birgaitze-politiketara bideratutako inbertsio publikoan EAE zazpigarren lekuan egon arren, bigarren lekuan dago birgaitutako etxebizitzen kopuruan. c) Ekitatea Lurralde-ekitateari dagokionez, birgaitze-alorreko laguntzak honela banatzea bilatzen du Plan Zuzentzaileak: % 50 Bizkaian, % 34 Gipuzkoan eta % 16 Araban. 2016an banaketa ehuneko horietan gauzatu da, ehuneko puntu bat gehiago Gipuzkoan eta ehuneko puntu bat gutxiago Araban. Horrela, baina, aurreko urteetako egoera orekatzea lortu da. Bizkaian pisu handiagoa dute partikularrentzako laguntzek (% 55) eta, aurreko ekitaldian ez bezala, baita birgaitze isolatuetarako laguntzek ere (% 52,2). 2015ean gertatu zenaren antzera, Gipuzkoak pisu handiagoa du jabekideen erkidegoentzako laguntzetan (% 41,3) eta birgaitze integraturako laguntzetan (% 47,2); bigarren laguntza mota horretan, gainera, hiru lurraldeetako pisurik handiena du. Azkenik, norberaren elementuen birgaitzeko laguntzetan nabarmentzen da Araba (% 36,0) eta, kontrako aldean, laguntza gutxiagorekin, birgaitze integratuan (% 8,6).

55

Ekitate sozioekonomikoari dagokionez, birgaitzeko laguntzak jaso dituzten etxeen % 56,5ek 15.000 €-tik beherako diru-sarrera gordinak ditu, eta % 23,2k 9.000 €-tik beherakoak. Emakumeek jaso dute laguntzen % 5713, eta % 44,5 pertsona bakarreko familietan bizi da. Laguntzen araudiak dakar errenta-maila txikietan biltzea diru-laguntzak, premiarik handiena duten pertsonei laguntzea baita asmoa.

6.3. Azken gogoetak

Eusko Jaurlaritzak krisi garaian jorratu behar izan du 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen indarraldiko birgaitze-politika. Gauzak horrela, herri-erakundeen aurrekontu-murrizketez gain, familiek eurek ere lanak finantzatzeko arazoak izan dituzte. Aldi horretan eta egoera horren gainetik, baina, antzinatasun handiko etxebizitza-parkean esku-hartzeak bultzatzeko arau-baldintzak sortu dira.

Etxebizitzak birgaitzeko helburu kuantitatiboen ia % 70 burutu da, eta ia aurreikusitako zenbateko osoa banatu da. Jardueran eta enpleguan izandako inpaktu ekonomikoa, berriz, oso garrantzitsua izan da.

Beraz, balorazio orokorra positibo samarra bada ere, eraikin eta etxebizitzen irisgarritasunari eta energia-efizientziari lotutako erronkek bere horretan diraute. Horregatik, honako gomendio hauek egiten ditugu:

- Finken administratzaileek eta gestoriek eginkizun garrantzitsua betetzen jarraitzen dute laguntzei buruzko informazioan eta tramitazioan14 eta, horregatik, ezinbestekoa da erakunde horiekin lankidetzan jarraitzea eta informazioa eta laguntza eskaintzea, baldin eta birgaitze-politikak benetan burutzea gauzatu nahi bada.

- EITak bultzatzen eta indartzen jarraitzea, eta tokiko erakundeei lan horretan laguntzea, are gehiago kontuan hartuta 2018. urtean Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako 67.000 eraikinek burutu beharko dutela ikuskapena.

- Gaur egun egitura eta eraikuntza egokitzeko laguntzak lehenesten dira, eta halakoek

hartzen dute emandako diru-laguntzen erdia baino gehixeago; horiekin batera bultzatu eta jorratu behar dira, ordea, etxebizitzen irisgarritasuna eta energia-efizientzia hobetzeko lanak. Ildo horretan, Plan Zuzentzailean bertan estrategikotzat jotzen den irisgarritasunean ahalegin handiagoa jarri beharko litzateke. Aztertutako aldian Eusko Jaurlaritzak 1.300 igogailu ezartzen lagundu badu ere, EAEko etxebizitzen % 30ek ez du oraindik igogailurik, eta obra horrek laguntza berezia eskatzen du, esku-hartzearen kostua eta eraikin zaharretan ezartzeko konplexutasuna (leku urriaren ondorioz) dela eta.

13 Titularraren sexua identifikatuta dagoen guztizko kopuruarekiko. 14 http://www.garraioak.ejgv.euskadi.eus/r41-ovpe03/eu/contenidos/informacion/ovv_per_beneficiarios_2017/eu_ovv_opi/index.shtml

EAEko birgaitze-politikari buruzko ebaluazio-txostena. 2016 · 2017. 9. 8. · 6....

Documents

Transcript of EAEko birgaitze-politikari buruzko ebaluazio-txostena. 2016 · 2017. 9. 8. · 6....