Do esplendor aos sec
30
Transcript of Do esplendor aos sec
IDADE MEDIA
ALTA IDADE MEDIA s. V – s.XI
BAIXA IDADE MEDIA s. XII – s.XV
Nacemento das
linguas románicas
s. VIII-IX
Nacemento das
literaturas románicas
s.XI-XII-XIII
SOCIEDADE FEUDAL
O feudalismo presenta unha sociedademoi xerarquizada na que a nobrezaseñorial e eclesiástica posuía o podermentres que o pobo debía pagarlles unFORO por cultivar as súas terras. Osartesáns e os comerciantes que vivíannos burgos opúñanse a estesprivilexios.
O PODER DA IGREXA
Compostela era o
centro da cultura
cristiá europea, a
través do Camiño de
Santiago.
Peregrinaxes iniciadas a
partir do s.IX, pola suposta
descoberta do sartego do
Apóstolo Santiago en
Compostela. Nace así a
Rota Xacobea ou Camiño
de Santiago, como 1ª vía de
comunicación, relación e
constitución da Europa
cristiá occidental.
A nobreza
eclesiástica
Brasóns das casas
nobiliares dos
Traba e dos
Castro.
O Arcebispo Xelmírez inicia
a construción da catedral
no s.XII. O Mestre Mateo
realiza o Pórtico da Gloria.
Compónse o Códice Calixtino.
A GALIZA
MEDIEVAL
(s. V – s. XV)
Mapa político do sureste europeo
arredor do 600 dc
REINO DE GALIZA
Mapa de Galicia a través do tempo (411-1833)
411
Nacemento
do primeiro
reino cristián
da Europa Occidental:
O reino suevo
da Gallaecia romana.
O reino suevo estivo no noroeste peninsular
entre 411 e 585. Na imaxe a península ibérica
no ano 560.
Crónica Albeldense,
manoscrito medieval
que é unha crónica histórica
que abrangue
desde o reino visigodo
até o ano 833.
REINO DE GALIZA s. IX
Mapa político do noroeste da Península Ibérica
no ano 891 (s. IX)
REINO DE GALIZAs. IX
Mappamundi do Beato de Burgo de Osma. Ano 1086.
Na Península Ibérica apréciase na metade sur o nome "Span" (Hispania),
en todo o norte-noroeste o nome "Gallecia"
e na súa franxa costeira norte "Asturias".
REINO DE GALIZA S. XI
Mapa da disputa territorial por Castela entre os monarcas
de Galiza e Navarra, a comezos do século XI.
REINO DE GALIZAS. XI
(...)Los que escaparon desta rota fueron
a llevar las tristes nuevas al Rey don Alonso,
que estava en Toledo;fuele dolorosa y amarga,
porque no tenia otro hijo, lloróle como un David a Absalon;
y en la lengua que se usaba dixo con dolor, y lagrimas
que quebrava el coraçon:
Ay meu fillo, Ay meu fillo, alegria de mi coraçon,
et lume dos meos ollos, solaz de miña vellez;
Ay meu espello, en q me soya ver, et con quen tomava
moy gran prazer. Ay meu herdero mayor;
Estas palabras dizen que dezia el Rey,
y otras tales diria, que la causa del dolor era grande (...)
Afonso VI, rei de Galiza e León (Castela aínda non era reino),
Chora a morte de seu fillo, en galego porque era a súa lingua, a que se usaba.
REINO DE GALIZA
REINO DE GALIZA
Afonso Reimúndez (Afonso VII),
fillo de dona Urraca e neto de Afonso VI,
é coroado rei de Galiza en Compostela,
polo conde de Traba e o arcebispo Xelmírez.
Como rei de Galiza gobernou Toledo.
Cando en 1126 morre súa nai,
herda os reinos de León e Castela,
afirmando así Gallaecia a súa
hexemonía política na Península.
En 1135 é coroado Emperador en León,
coa participación dos nobres e os bispos galegos.
En 1143, Afonso Henriques (Afonso I de Portugal),
curmán de Afonso Reimúndez,
fillo de dona Tereixa (irmá de dona Urraca)
e neto tamén de Afonso VI,
proclama a indepenencia do Condado Portucalense,
que en 1174 é recoñecido como reino de seu
polo papa de Roma.
Lingua galega: normalidade e conflito.
(Ed. Laiovento, 1997).
X. R. Freixeiro Mato
Contemplando á luz desta perspectiva histórica
a esgrevieza e dignidade de que entón gozaba
a lingua galega, fica un, máis que doído,
abraiado de que a esa mesma lingua,
pervivente ao longo dos séculos,
pretenda negárselle hoxe,
por algúns moito menos outos varóns,
o pan e o sal, e poda
ser tida por outros como “pouco fina”.
Presencia da lingua galega.
(Ed. Do Castro, 1973)
Sebastián Martínez-Risco
1111
Mapa político dos reinos do Norte da Península Ibérica.
Fins do século XII
REINO DE GALIZAS. XII
s. XIII REINO DE GALIZA
Miniaturas medievais
de Fernando II e
Afonso VIII.
Derradeiros reis
de Galiza
e León.
Tumbo de Toxosoutos.
s.XIII.
Foro do Burgo
de Castro Caldelas,
privilexio rodado
do rei Afonso VIII.
Primeiro documento real
conservado
en lingua galega.
Allariz, 1228.
s. XIII
REINO DE
GALIZA
s. XIII REINO DE GALIZA
Período Afonsino
Afonso X, rei de Castelafillo de Fernando III
Afonso III, rei de Portugal,Pai de Don Dinís
Afonso X de Castela,
Toledo e León. O Rei Sabio
s. XIV
As guerras dinásticas pola coroa de Castela
(FACTORES SOCIO-POLÍTICOS)
levarán o Reino de Galiza
á primeirasubstitución nobiliar
REINO DE GALIZA
Henrique de TrastamaraPedro I, o Cru
REINO DE GALIZA
s. XV
A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS. A mediados do s. XV,
os burgueses e os labradores,
levántaronse contra a violencia e os abusos dos señores,
derrotando parte das fortalezas e castelos señoriais.
Entre 1461 e 1467 os irmandiños queimáron
arredor de 130 castelos.
Os nobres, desposuídos dos seus castelos
buscaron refuxio en Castela. Atopárono na raíña Isabel I
reorganizáronse, derrotaron aos Irmandiños e
recuperaron as súas posesións.
A revolta dos Irmandiños
Castelo de Sandiás,
destruído polos irmandiños
no 1467.
REINO DE GALIZAs. XV
REINO DE GALIZAs. XV
Xoana a Beltranexa Isabel, a Católica
Nova guerradinástica
pola coroa de Castela. FACTORES
SOCIOPO-LÍTICOS levarán o
Reino de Galiza á segunda
substitución nobiliar. Finalizada, Galiza
ficará sometidaa Castela.
Ao ganar Isabel a Católica, suprimiu o reino de Galiza, o seu dereito
a voto nas cortes e implantou un novo sistema administrativo.
A partir desa época, só se imprimiron escritos en castelan e en latín,
o galego quedou reducido a un ámbito coloquial, apartado do ensino,
só se mantivo como lingua oral.
Galego: Lingua do pobo
REINO DE GALIZAs. XV
Resistencia dos nobres galegos
ós Reis Católicos
Artigo principal:
Doma y castración
del Reino de Galicia.
“En aquel tiempo se comenzó
a domar aquella tierra de Galicia,
porque no sólo los señores
y caballeros della
pero todas las gentes
de aquella nación
eran unos contra otros
muy arriscados y guerreros
(cronista aragonés,
Jerónimo de Zurita)
Lingua de reis
O GALEGO NA IDADE MEDIA
Lingua do pobo
Séculos IX-XV
700 anos de
Normalidade
lingüística
Galego: idioma para
a educación dos reis
Galego: lingua lírica de
poetas non galegos
Sociedade galega medieval:
monolingüe en galego
O GALEGO NA IDADE MEDIA
Do monolingüismo á substitución lingüística
s.IX – s.XIGalego: lingua oral
Galiza: monolingüe en galego
s.XII – s.XV
s.XII
Galego: lingua oral e lingua escrita
(Primeiros textos literarios: 1196)
s.XIII
Galego: lingua literaria da PI
(Inicio da castelanización do poder:
Fernando VII e Afonso X)
s.XIV
s.XV
Galego: comeza a súa decadencia.
Galiza: sen corte e sen chancelería.
Morte do Conde de Barcelos en1350.
Fin da escola trobadoreca gal-port.
Galego: lingua do pobo.
Castelán: lingua do poder.
Galiza: sometida á coroa de Castela.
SÉCULOS
ESCUROS
XVI-XVII
Mapa dos reinos e territorios gobernados
polos Reis Católicos arredor do ano 1500.
A dúas cores os reinos que foron sometidos
no seu mandato: Galicia, Navarra e Granada.
Mapa cartográfico do Reino de Galiza. s.XVI. Feito por Ioannes Baptista Vrints.
S. XVI
Portada da obra "Descripción de la costa
del reyno de Galizia",
cartografía da costa do reino,
realizada por Pedro de
Teixeira Albernas
arredor de 1625
De mîn a triste Frouseyra,
que por treyçon foy vendida,
derribada na ribeyra,
ca jamais se veo vencida.
Por treyçon tamben vindido
Jesus nosso redentor,
e por aqueestes tredores,
Pero Pardo meu señor.
Pranto da Frouseira,
século XV-XVI. Anónimo
s.XVI s.XVII
Mapa do reino de Galiza
elaborado por Gérard Mercator
e Jodocus Hondius,
cun detalle do mesmo no que
aínda se situaba a Ponferrada
como entrada do reino. 1619.
O reino de Galiza
…borrado da Historia.
S.XVII
Desprezo dos galegos na literatura casteládos Séculos de Ouro (XVI-XVII)
O pobo galego foi obxecto
dun proceso secular de desprestixio etno-cultural
por parte da cultura rival de Castela.
O poder cultural tratou de asoballar
a cultura e a lingua galegas
porque éstas cuestionaban coa súa existencia
a unidade da patria.
A lingua castelá tiña o privilexio
do control ideolóxico e social na Coroa de Castela.
Numerosos exemplos
nos proporcionan os escritores casteláns,
principalmente do Século de Ouro español,
para demostrar a proceso de desprestixio
dos galegos e das galegas,
e da súa cultura minorizada...
Xabier Lago Mestre,presidente da Asociación Fala Ceibe do Bierzo
Desprezo dos galegos na literatura casteládos Séculos de Ouro (XVI_XVII)
"Gallegos. Gente non sancta.
Esto el vulgo que los nobles
es de lo mejor de España".
Lope de Vega
Galicia, nunca fértil de poetas
mas si de casas nobles
ilustres capitanes y letrados
Hay gallega, rolliza como un nabo
entre puerca y mujer, que baja al río
y lava más gualdrapas que un esclavo
cantando como un carro en el estío".
Porque han de ser los criados
(salvo en todo los gallegos)
obedientes como ciegos,
y, como mudos, callados
Quevedo
Con un cuerto de turrón
y con agua y con gragea,
goza un Píramo barata
Cualquier Tisbe Gallega (…)
(Clara referencia ás criadas galegas,
das cales os satíricos ríanse delas
por sucias e estúpidas)
Corita en cogote,
y Gallega en ancas;
Gran mujer de pullas
para los que pasan (…)
Novo exemplo da burla
pola fealdade das galegas.
Quixote
de Avellaneda
"No le faltará una moza gallega
que le quite los zapatos,
que aunque tiene las tetas grandes,
es ya cerrada de años,
y como vuesa merced no cierre la bolsa,
no haya miedo que cierre los brazos".
FONTES
Material das presentacións de Román Landín e Mosteiro
García, aloxadas no “slideshare”.
