V

/

HOR ATIUS

F L A C C U S,

Ad Optimqrum exe m p i. a ri v m

ElDEM RECENSITUS,

EDITIO ALTERA.

■E D I N B U R G I;

{mpensIs W. Gordon, eibliopolae In area j-PARU AMENTARIA ; APUD <^UEU YEJJAI.X3 fRO>

^ ? VO <-9-;l^AUg

\ 19 74

Q_ U I N T I

HORATII FLACCI

CARMINUM

LIBER PRIMUS.

Ad MaecenateM. Ode r.

MAECENAS atavis edite regibus, O et praefidium et dnlce decus meum : Sunt quos curriculo pulverem Olympicum

CollegiiTe juvat, metaque fervidis Evitata rotis, palmaque nobilis Terrarum dominos evehit ad Deos : Hunc, fi mobilium turba Quirkium Certat tergeminis tollere honoribus : Ilium, fi proprio condidit horrco Quid quid de Libycis verritur areis, Gaudentem patrios findere farculo Agros, Attalicis conditionibus Nunquam dimoveas, lit trabe Cypria Myrtoum pavidus nanta fecet mare. Luckantein leariis fludtibus Africum Mercator metuens, otium et oppicfi Laudat rura fui: mox reficit rates Quailks, indociiis pauperitm patj,

Eft

2 Q; H O R A T I I Eft qui nec veteris pocula MalTici, * Nec partem folido demere de die Spernit; nunc viridi membra fub arbuto Stratus, nunc ad aquae lene caput facrae. Multos caftra juvant, et lituo tubae Permiftus fonitus, bellaquc matribus Deteftata. manet fub Jove frigido Venator, tenerae conjugis immemor; Seu vifa eft catulis cerva fidelibus, Seu rupit teretes Marfus aper plagas. Me doftamm hederae praemia frontium Dis mifcent fuperis; me gelidum nemus, Nympharumque leves cum Satyris chori Secernunt populo; ft neque tibias Euterpe cohibet, nee Polyhymnia Lefboum refugit tendcre barbiton. Quod ft me Lyricis vatibus inferes, Sublimi feriam fidcra vcrtice._

Ad Augustum. Ode ir.

JA M fatis terris nivis atque dirae Grandinis mifit Pater; ct rubente

Dextera facras jaculatus arces Terruit urbem:

Terruit gentes, grave ne rediret Seculum Pyrrhac nova monllra queftae : Omnc cum'Proteus pecus egit altos

Vifere montes; Pifclum et fumma genus haefit ulmo, Kota quae fedes fuerat columbis; Kt fuperjefto pavidae natarunt

Aequore damae. Vidimus flavum Tiberim, rctortis Littore Etrufco violenter undis, Ire dejeftum monumenta vegis,

Templaque Veftae: Uiae dum fe nimium querenti ^

3 C A R M I N U M Lib. L Jaftat ultorem, vagus et finiflra Labitur ripa, Jove non probante, u-

xorius amnis. Audiet cives acuifle femim, Qiio graves Perfae melius perirent: Audiet pugnas, vitio parentum

Kara juventui. Quem vocet divtim populus mentis Imperi rebus! prece qua facigent Yirgines fandbae minus audientem

Carmina Veftam? Gui dabit partes fcelus expiandi Jupiter? tandem venias, precamur, Nube candentes humeros amiftus.

Augur Apollo : Sive tu mavis, Erycina ridens, Qfiam Jocus circumvolat, at Cupido : Sive negleftum genus et nepotes

Refpicis, auftor, Heu, nimis longo fatiate ludo : Quem juvat clamor, galeaeque leyes, Acer et Mauri peditis cruentum

Vultus in hoftem : Sive mutata juvenem figura Ales in terris imitaris, almae Filius Maiae, patiens vocari

Cacfaris ultor. Serus in coelum redeas, diuque Laetus interfis populo Quirini: Neve te noftris vitiis iniquum

Ocyor aura Tollat hlc magnos potius triumphos, Hie ames dici Pater atque Princeps : Neu finas Medos equitarc inultos,

Te duce, Caeiar.

A 2 Ad

4 (l- H 0 R A T 11

Ad nav£m qva virgilius vehsbatur a then a? proficiscens. Ode iix.

Sic te diva poters Cvpri, Sic fratrcs Helenac, lucida <idera,

Vcntoniinque rej>at pafer, Obflriflis aliis praetcr lapyga.

Navis, quae tibi ereditum Dtbes Virgilium, finibas Attic is

Reddas incolauiem, precor, Et ftrves animae dimidium meae.

Ilii robur et aes triplex Circa pefhis erat, qui fragilem truci

Cotnmiiit peiago ratem Primus, nee timuit praecipitem Africimi

Deccrtantem AquilonPous, Nec trifles Hyadas, nec rabiem Noti:

Quo non arbiter Adriae Major, to'lere feu ponere vult freta.

Quem mortis timuit gradtim, Qtii fccis ocuiis monftra natantia,

Qui vidit mare turgidum, et Infames fcopulos Acroceraunia?

Nequicquam Deus abfiidit Prudens Oceano diflbciabili

Terras : fi tamen impiae Non tangenda rates tranflliunt vada-

Audax omnia perpeti- Gens Humana ruit per. vetitum nefas, .

Audax lapeti genus Ignem fraude mala gentibus intulit.

Port ignem aetheria domo Subdufhim, macies et nova febrium

Terris incubuit cohors : Semotique prius tarda neceflitas

Lethi corripuit gradum. Expertus vaemuu Daedalus acra

Pemtis.

CARMINUM Lib. I. y

Pennis non homini datis. Permpit Acheronta Herculeus labor.

Nil mortalibus ardunm eft. Coelum ipfam petinnis ftultitia : net^ue

Per noftrum patimnr fcelus Iracunda Jovem ponere fulmina.

Ad SestIum. Ode iv.

Solvitur acris hyeras grata vice Veris et Favoni: Trahimtque ficcas machinae Carinas :

Ac neque jam ftabulis gaudet pecus, aut arator igni; Nec prata canis albicant pruinis.

Jam Cytherea chores ducit Venus, imminente Luna: Jumftaeque nymphis Gratiae decentes

Alterno terram qnatiunt pede ; dum graves Cyclopum Vulcanus ardens urit officinas.

Nunc decet aut viridi nitidum caput impedire myrto, Aut flore, terrae quern ferunt folutae.

Nunc et in umbrofis Fauno decet immolare lucis, Sen poftat agna, five malit haedo.

Pallida mors aequo pulfat pede pauperum tabernas, Regumque turres. 6 beate Sefti,

Vitae fumma brevis fpem nos vetat inchoate longam: Jam te premet nox fabulaeque manes,

Et domus exilis Plutonia : quo fimul mearis, Nec regna vini fortiere tails ;

Nec tenerum Lycidam mirabere, quo calet juventus Nunc omnis, et mox virgines tepebunt.

Ad Pyrrham. Ode v.

Quis multa gracilis te puer in rola Perfuftis liquidis urguet odoribus

Ur a to, Pyrrha, fub antro ! Cui fiavam religas comam.

Simplex munditiis ? heu, quoties fid^mj Mutatolque Deos debit, et afpera

A 3 Nigrr*

6 Q. H O R A T I I Nifris aequora ventis

Emirabitur infolens, Qui nunc te fruitur creduius aurea, Qui femper vacuam, temper amabilcm

Sperat, neteius aurae Fallacis! miteri, quibus

Intentata nites. me tabula facer Votiva paries indicat uvida

Sufpendifle potent! Veltimenta marls Deo.

Ad Agrippam. Ode ti.

SCRIEERIS Vario fort'ts et hoflium Viftor, Maeonii carminis alite,

Qt’am rem cumque ferox, navibus aut eqnis. Miles, te duce, gefferit.

Nos, Agrippa, neque haec dicere, nec gravem Felidae llomachum cedere nefcii, Nec cnrfus duplicis per mare Ulyflef,

Ncc faevam Pelopis domum Gonamur, tenues grandia : dum pudor, Imbellifque lyrae Mufa potens vetat Laudes egregii Caefaris ef tuas

Culpa deterere ingenl. Quis Martem tunica tertimr adamantina Digne fcripterit? aut pulvere Tro'ico Niprum Merionen ? aut ope Palladia

Tydiden fuperrs parem! Nos convivia, nos praelia virginum, Seftis in juvenes unguibus acrium, Cantamus, vacui, five quid urimur,

Non praeter folitum leves.

Ad Munatium Plancum. Ode vir.

LAUDABUNT aliiclaram Rhodon, ant Mitylenen, Aut Ephefum, bimarifve Corinth!

Moenia;

7 C A R M I N U M Lib. I. Moenia, vel Baccho Thcbas, vel Apolline Delphos

Infignes, aut ThefTala Tempe. Sunt quibus unum opus eft inta&ae Palladis Urbem

Carmine perpetuo celebrate, et Undique decerptam front! praeponere olivam.

Plurimus in Junpnis honorem Aptum dicit equis Argos, ditefque Mycenas.

Me nec tam patiens Lacedaemon, Nec tam Lariflae percuflit campus opimae,

Quam domus Albnneae refonantis, Et praeceps Anio, ac Tiburni lucus, et uda

Mobilibus pomaria rivis. Albus ut oblcuro deterget nubila coelo

Saepe Notus ; neque parturit imbres Perpetuos : fic tu fapiens finire memento

Triftitiam vitaeque labores Molli, Plance, mero; feu te fulgentia fignis

Caftra tenent, feu denfa tenebit Tiburis umbra tui. Teucer Salamina pattemque

Cum fugeret, tamen uda Lyaeo Tempora populea fertur vinxilfe corona,

Sic friftes adfatus amicos : Quo nos cumque feret melior fortuna parente,

Ibimus, 6 focii comitefque. Nil dcfperandum, Teucro duce, et aulpice Teucro:

Certus enim promifit Apollo, Ambiguam tellure nova Salamina futurcm.

O fortes, pejoraque pafli Mecum faepe viri, nunc vino pellife curas:

Cras ingens iterabimus aequor.

Ad Lvdiam. Ode vm.

IYdia, die, per omnes -i Te deos oro, Sybarin cur properes amando

Perdere : cur apricum Oderit campum, patiens pulveris atque foils 1

Gur neque nillitaris •

t Q. H O R A T I t Inter aequales eqnitat, Gallica nec lupatis

Temperat ora frems? Cur timet flavum Tiberim tangerc J cur olivum

Sanguine viperino Cautius-vital ? neque jam livida geftat armis

Brachia, faepe difco, Saepe trans finem jaculo nobilis expedite ?

Qiiid latet, ut marinae Filium dicunt Thetidb fub lacrimofa Trojae

Funera; ne virilis Cultus in caedem et Lycias proriperet catervas?

Ad Thaliarchum. OoEtx»

VId es, ut alta Bet nive candidum Sorafte, nec jam fuftineant onus

Silvae laborantes, geluque Flumina conftiterint acute.

DifTolve frigus, ligna fuper foco Large reponens : atque benignius

Deprome quadrimum Sabina, O Thaliarche, merum diota.

Permitte Divis caetera, qni fimul Stravere ventos aequore fervido

Depraeliantes, nec cupredi, Nec veteres agitantur orni.

Quid fit futunim eras, fuge quaerere : et. Quern fors dierum cumque dabit, lucre

Adpone : nec dulces amores Sperne puer, neque tu choreas,

Donee virenti canities abeft Morofa. nunc et campus, et areae,

Lenelque fub noetem fufurri Compolita repetantur hora:

Nunc et latentis proditor intimo Gratus puellae rifts ab angulo,

Pignutque dereptum lacertis, Aut digito.male pertinaci.

Xu

C A R M I N U M Lib. L 9

Ad Mercurium. Ode x.

ercuri, facunde nepos Atlantis, 1VI l Jut feros cultus hominum rccentura

V; Voce form alii cams et decorae More palaeftrae:

Te canam magni Jovis et Deomm Knnthun, curvaeque iyrae parentem, Callidum, quidqmd placuit, jocofo

Condere furto. Te, boves olim nifi reddidifles Per dolum amotas, puerum minaci- Voce dum ferret, vuiuus pharetra

Rifit Apollo. Qpin et Atridas, duce te, (uperbos

E Hio dives Priamus reli£lo, Theffalorque ignes et iniqua Trojae

Caflra fefellit. Tu pias laetis animas reponis Sedibus, virgaque levem coerces Aurea turbam, fiiperis Deorum,

Gratus, et itnis.

TU ne quaefteris (fcire nefas) qucm mibi, quem tibi Finem D1 dederint, Leuconoe : nec Babylonios

Tentaris numeros. ut melius, quidquid erit, pati ! Seu plures hyemes, feu tribuit Jupiter ultimam. Quae nunc oppofitis dcbilitat pumicibus mare Tyrrhenum. fapias, vina liques, et fpatio brevi Spent longam refcces. dum loquimur, fugerit invida Aetas. carpe diem, quam minimum credula pollero.

Ad Leuconoen. Ode xr.

Hymnus

10 Q. H O R A T I I

Hvmnus de laudibus deorum atque homi- num. Ode xij.

^~\uem vinitn aut heroa, lyra, vel acri V^Tibia, fun,is celebrare, Clio i Qiiem Deum ? cujus recinet jocola

Nomen imago, Ant in umbrofis Heliconis oris, Aut fiiper Pindo, gelidove in Haemo? Unde vocalem temere infecutae

Orpbea fdvae. Arte materna rapidos morantem Fluminnm lapfus celererque ventos, Blandum et auritas fidibus canoris,

Ducere quercns. Quid prius dicam folitis Parentis Laudibus, qui res hominum ac Deonim, Qui mare ac terras, variilque mundmn

Temperat horis ? Unde nil majus generator iplb; Nec viget quidquam fimile, aut fecundum : Proximos iili tamen occupavit

Pallas honores. Praeliis audax, neque te filebo. Liber; et faevis inimica Virgo Beliuis ; nec te, metuende certa

Phoebe fagitta. Dicam et Alciden puerofque Ledae, Hunc equis, ilium fiiperare pugnis Nobiler uorum fimul alba nautis

Defluit (axis agitatus humor: Concidunt venti, fugiuntque nubes : Et minax (quod fic voluere) ponto

Unda recumbit. Romulum poft hos prius, an quietum Pompili regnum memorem, an fuperbos

la rcfulfit,

Tar-

C A R M I N U M LtE. iTarquini fafces, dubito, an Catonis

Nobile lethum. Regulum, et Scauros, animaeque magnae Prodignm Paulum, fuperante Poeno, Gratus infigni referam camoena,

Fabriciumque; JHnnc, et incomtis Curium capill’u (Utilem bello tulit, et Camillum Baeva paupertas, et avitus aptq

Cum lare fundus. pCrefcit, occulto velut arbor aevo, jFama Marcelli: micat inter omnes fjulium fidus, velut inter ignes

Luna minores. Gentis humanae pater atque euftos, Drte Saturno, tibi cura magni Caefaris fatis data : tu lecundo

Caefare regnes. Hie, feu Parthos Latio imminentes Egerit jufto domitos triumpho : Sive fubjeftos Oriends orae

Scras et Indos; Te minor latum reget aequus orbem : fu gravi curru quaties Olympum ; Tu parum caftis inimica mittes

Fulmina lucis.

Ad Lydiam. Ode xm.

M tu, Lydia, Telephi V_v Cervicem rofeam, cerea Telephi Laudas brachia; vae, meum

Fervens difficili bile tumet jecur. Tunc nee mens mihi, nee color

Certa fede manet: humor et in genas .'urtim labitur, arguens

Quam lends penitus macerer ignibus. ’hot, feu dbi Candidas

IJ Q; II O R A T r I Turparunt humeros immodicae mcro

Rixae; five puer furens Impreffit memorem dente labris notam.

Non, fi me fatis audias, Speres perpetmim, dulcia barbarc

Laedentem ofcula, quae Venus Quinta parte fui neftaris imbuit.

Felices ter et amplius, Qiios inrupta tenet copula; nec mails

Divulfus querimoniis, Suprema citius fblvet amor die.

Ad Rempublicam. Ode xiv.

ON avis, referent in mare te novi Fluftus? 6 quid agis f fortiter occupa

Fortum, nonne vides, ut Nudum remigio latus,

Et malus celeri faucius Africo, Antennaeque gemant 1 ac fine funibus

Vix durare carinae Poflint imperiofius

Aequor 1 non tibi funt integra lintea : Non Dl, quos iterum prelfa voces malo.

Quamvis Pontica pinus, Silvae filia nobilis,

Jaftes et genus et nomen inutile: Nil piftis timidus navita puppibus

Fidit- tu, nifi vehtis Debes ludibrium, cave.

Nuper follicitum quae mihi taedium, Nunc defiderium curaque non le vis,

Interfufa nitentes VUes aequora Cycladas.

CARMINUM Lrs.I. >3!

Nerei VATiciKtUM. Ode xv. Pastor cum traheret per freta navibus

Idaeis Helenam perfidus hofpUam; Ingrato celeres obruit otio *

Ventos, ut caneret fera Nereus fata. Mala duels avi domvim, Qviam multo repetet Graecia milite,

*Conjurata tuas rumpere nuptias, Et regnum Priami vetus.

Eheu, quantus equis, quantus adeft viris Sudor ! quanta moves funera Dardanae Gent! ! jam galeam Pallas, et aegida,

j Currufque, et rabiem parat. ! Nequicquam, Veneris praefidio ferox, s Peftes caefariem, grataqne feminis

Imbelli cithara carmina divides : Nequicquam thalamo graves

Haftas, et calami ipicula Gnoffii Vitabis, flrepitumque, et celerem fequi Ajacem : tamen, heu ! fet us adulteros

Crines pulvere collirves. Non Laertiaden, exitium tuae Gentis, non Pylium Neflora refpicis J Urguent impavidi te Salaminius

Teucerqile, et Sthenelus (ciens Pugnae ; five opus eft imperitare equis, Non auriga piger. Merionen quoque Nofces. ecce furit te reperire atrox

Tydides melior patre: Quem tu, cervus uti vallis in altera Vifum parte lupum graminis immemor, Sublhni fugles mollis anhelitu,

Non hoc pollicitus tuae. Iracunda diem proferet Ilio Matronifquc Phrygum claflis Achillei'. Poft cet tas hyemes uret Achaicus

Ignis Iliacas domes. B Pauno •

<1 H O R A T I I

Palinodia. Ode xvi.

Omatre pulcra filia pulcrior, Quern criminofis ciimque voles modum

Pones iambis ; five fiamma, •Sive mari libet Adriano.

Non Liber aeque, non adytis quatit Mentem facerdotnm incola Pythius,

Non Dindymene, non acuta Sic geminant Corybantes aera.

Trifles ut irae : quas neque Nffricus Deterret enfis, nec mare naufragum,

Nec faevus ignis, nec tremendo Jupiter ipfe ruens tumultu.

Fertur Prometheus addere principi Limo coaOus particulam undique

Deleftam, et inlani leonis Vim flomacho adpofuifle noftro.

Irae Thyeften cxitio gravi Stravere ; et altis urbibus ultimae

Stetere eaufae, cur perirent Funditus, imprimeretque muris

Hoftile aratrum exercitus infolens. Compefce mcntem. me qnoque pedtoris

Tentavit in dulci juventa , Fervor, et in celeres iambos

Mifit furentem : nunc ego mitibus Mutare quaero triftia ; dum mihi

Fias recantatis arnica Opprobriis, animumque reddas.

Ad Tyndaridem. Ode xvii.

Velox amoenum faepe Lucretilem Mutat Lycaeo Faunus, et igneani

Defendit aeflatem capellis Ufque meis, pluviofque ventos.

Impune

C A R M I N U M Lib. I. Impune tutum per nemus arbutos Qiiaerr.nt latentes et thyma deviae

Olentis uxores mariti : Nec virides metuunt colubras,

Nec Martiales hoeduleae hipos : Utcumque diilci, Tyndari, fiftula

Valles, et Ufticae cubantis Levia perfbnnere laxa.

D1 me tuentur : Dls pietas mea Et mufa cordi eft. hlc tibi copia

Manabit ad plenum be-ygno Ruris honorum opulenta cornu.

Hie in redufta valle, Caniculae Vitabis aeftus, et fide Tei'a

Dices laborantes in uno Penelopen vitreamquc Circen.

Hie innocentis pocula Lefbii Duces fub umbra: nec Semeleius

Cum Marte confundet Tbyoneus Praelia: nec metues protervuna

Sufpefta Cyrum, ne male dilpari iHContinentes injiciat manus,

Et Icindat haerentem coronam Crinibus, immeritamque veftem.“

15

Ad Varum. Ode xyin.

Null am, Vare, facra vite prius feveris arboreni Circa mite folum Tiburis, et moenia Catili:

Siccis omnia nam dura Deus propofuit: ne^ue Mordaces aliter ditfugiunt follicitudines. Qiiis poll vina gravem militiam, aut pauperiem crepati Qiiis non te potius, Bacche pater, teque, decens Venus ? At ne quis modici tranfillat munera Liberi, Centaurea monet cum Lapithis rixa fuper mero Debellata : monet Sithoniis non levis Evius, Cum fas atque nefas e/dguo fine libidinum

Bz Dif.

16 Q; H O R A T I I Difcermmt avidi. non ego te, candide Baflareu, Invitum quatiam, net variis obfita frondibus Sub divum rapiam. faeva tene cum Berecynthio Cornu tympana, quae fubfequitur caecus amor f Et tollens vacuum plus nimio gloria verticem, Arcanique fidcs prodiga, perlucidior vitro.

De Glycera. Ode xijc.

Mater faeva Cnpidinum, Thebanaeque jubet me Semeles puer,

Et laft iva Licentia Finitis animum reddere amoribus.

Urit me G'ycerac nitor Splendentis Pario marmore purius :

Urit grata protervitas, Et vultus nimium lubricus afpicL

In me tota mens Venus Cyprum deferuit; nec patitur Scythas,

Et verbs animofum equis Parthum dicere; nec quae nihil attinent.

Hie vivum mihi celpitern, hie Verbenas, pucri, ponite, thuraque

Bimi cum patera meri : Maftata veniet ienior hoftia.

Ad Maecenatem. Ode xx.

Vile potabis modicis Sabinum Cantharis, Graeca quod ego ipfe tefia

Cotiditum levi, datus in theatro Cum tibi plaubis,

Clare Maecenas eques ; ut paterni Fluminis ripae, fimul et jocoia Redderet laudes tibi Vaticani

Montis imago. Caecubum, et praelo domitam Caleno T» bibesuvam: mea nec Falernae

CARMINUM Lib.I. Temperant vites, neque Formiani

Pocula colics. '

In Dianam et Apollinem. Ode xxl.

Dianam tenerae dicite virgines: Intonfiim, pueri, dicite Cynthium,

Latonamque fiipremo Dileftam penitus Jovi.

Vos lactam fluviis, et nemomm coma, Quaecumque aut gelido prominet Algido,

Nigris aut Erymantbi Silvis, aut viridis Cragi.

Vos Tempe totidem tollite laudibus, Natalemque, mares, Delon Apollinis,

Infignemque pharetra Fraternaque humerum lyra.

Hie bellum lacrimofiim, hie miferam famem Pcftemque, a populo et principe Caefare in

Perfas atque Britannos, Veftra motus aget prece;

Ad Aristium FuscuM. Ode xxii,

Integer vitae, fcelerifque purus Non eget Mauris jaculis, neque arcu,

Hec venenatis gravida fagittis, Fuice, pharetra:

Sive per Syrtes iter aeftuofas, Sive fafturus per inholpitalem Caucafum, vel quae loca fabnlofus

Lambit Hydalpes. Namque me filva lupus in Sabina, Dum meam canto Lalagen, et ultra Terminum curis vagor expeditus,

Fugit inermem. Quale portentum neque militaris Daunia in lads alit efculetis ;

B 3

it Q. H O R A TI r Ncc Jubae telhis general, leonum

Arida nutrix. Pone me, pigris ubi nulla campis Arbor atftiva recreatur aura ; Qiiod latus mundi nebulae, malufiju*-

Jupiter urguet: Pone fub curru nimium propinqui Solis, in terra domibus negata ; Pulce ridentem Lalagen amabo.

Pules ioquentem. "

Ad Chloen. Ode xxiix.

Vitas hinnuleo me fimilis. Chloe, Quaerenti pavidam montibus aviis

Matrem, non fine vano Aurarum et filiiae metu.

Nam, feu mobilibus vepris inhorruit Ad ventum foliis, feu virides rubum

Pimovere lacertae, Et corde et genibus tremit

Atqui non ego te, tigris ut afpera, Caetulufve leo, frangere perfequor.

Tandem define matrem Tempeftiva fequi viro.

Ad ViRGiLiuM. Od-e xxiv,

QvijS defiderio fit pudor, aut modus Tam cari capitis ? praecipe lugubres

tantiis, Melpomene, cui liquidam pater Vocem cum cithara dedit.

Ergo Quinftilium perpetuus fopor I'rguet? cui Pudor,- et Jufiitiae foror Jncorrupta Picks, nudaque Veritas,

Quando ullum inveniet parem? Multis illybonis fiebilis occidit: Nulls flsmlior quam tibi, Virgil:.

C A R M I N U M Lib. I. i Tb fruftra pins, heu ! non ita creditum,.

Pofcis QuinOiliuin Deos. I Qiiod fi Thrci'cio blandius Orpheo

Auditam moderere asboribiis fidem ; Non vanae redeat Tanguis imagini,

Quam virga femel horrida, ' Non lenis precibus fata recludere-,

Nigro compulerit Mercurins gregi. Durum : fed levius fit patientia,

Quicquid corrigere eft nefas.

Ad Lvdiam. Ode xx%

ITJaRCIUS junftas quatiunt feneftras JL Iiftibus erebris juvenes protervi, Nec tibi fomnos adimunt: amatque

Janua limen, Quae prius multum faciles movebat Cardines. audis minus et minus jam : * Me tuo longas pereunte nocftes,

4 Lydia, dormisi'* Tnvicem moechos anus arrogantes Fiebis, in folo levis angiportu, Thracio bacchante magis lub inter—

lunia vento : Cum tibi flagrans amor, et libido, Quae folet matrss furiare equorum, Saeviet circa jecnr ulcerofum ;

Non fine queftu, Laeta quod pubes hedera virenti Gaudeat, pulla magis atque myrto; Aridas ftondes hiemis fodali

Dedicet Hebro. »

De Aelio Lamia. Ode xxvi.

Musis amicus, triftitiam et metus Tradam protervis in mare Creticvun

I

3d Q. H O R A T I Portare ventis; quis fiib Arfto

Rex eielidae metuatiir orae, Qiiid Tiridatem terrear, unice Securus. 6, quae fontibus integris

Gandes, apricos nefte flores, Ne£te meo Lamiae coronam,

Pimplei dulcis. nil fine te mci Poflimt honores. hunc fidibus novis,

Hunc Lefbio facrare plertro Teque, tuafque decet forores.

I

Ad Sodales. Ode xxvn; N

' "^/Tatis in ufiim laetitiae fcyphis XPugnare Thracum eft. tollite barbamm

Morem; verecundumqaie Bacchum Sanguineis prohibete rixis.

Vino et lucernis Medus acinaces Immane quantum ditcrepat! impium

Lenite clamorem, fbda'es, Et cubito reman cte preflb.

Vultis feveri me quoque fiimere Partem Falerni ? dicat Opuntiae

Frater Megillae, quo beatus Vulnere, qua pereat fagitta.

Ceftat voluntas ? non alia bibam JVJercede. quae te cumqne domat Venus,

Non erubeftendis adurit Ignibus, ingenuoque fenper

Amore peccas. qnicquid babes, age, Depone tutis auribus- ah miter,

Quanta laboras in Charybdi ! Digne puer meliore flamma !

Quae faga, quis te folvere Theflalis Magus venenis, quis poterit DeusJ

Vix iniigatum te triformi Pegafus expediet Chinuera,

IM

21 C A R M I N U M Lie. L

In Archvtam. Ode xxviii. I / i 'E maris et terrae, nnmeroque carentis arenas

1 Menforem cohibent, Archyta, ' Pulveris exigui prope llttus parva Matinum

; Munera ; nec quidquam tibi prodeft Aerias tentafTe domes, animoque rotundnm

PercurrifTe polum, morituro. Occidit et Pelopis genitor conviva deorum,

Tithonufque remotus in auras, Et Jovis areanis Minos admifTus : habentque STartara Panthoiden iterum Oreo

DemifTum ; quamvis clypeo Trojana refixo Tempora teftatus, nihil ultra

| Nervos atque cutem morti concefferat atrae j Judice te, non fordidus auflor

f; Naturae verique. Sed omnes una manet nox, Et calcanda femel via lethi.

Dant alios Furiae torvo fpectacula Marti: Exitio eft avidum mare nautis.

Mifta fenum ac juvennm denlentur funera. nullum Saeva caput Proferpina fugit.

Me quoque devexi rapidus comes Orionis Illyricis Notus obruit undis.

At tu, nauta, vagae ne parce malignus arenae Oflibus et capiti inhumato

Particulam dare, lie, quodcumque minabitur Eurus Fluftibus Helperiis, Venufinae

Pleiftantur filvae, te fofpite : multaque merces, U nde poteft, tibi defluat aequo

Ab Jove, Neptunoque facri cuftode Tarenti. Negiigis immeritis nocituram

Poftmodo te natis fraudem conlmittere ? Fors et Debita jura, vicefque fuperbae

Te maneant ipfum. precibus non linquar inultis, Teque piacula nulla refolvent.

Quanquam feftinas, non eft mora longa, licebit, Injcfto ter pulvere curias.

Ad

72 Q. H O R A T I I

Aa Iccium. Ode xxix.

Icci, beatis nunc Arabum insides Gazis, ct acrem militiam paras

Non ante devittfs Sabaeae Regibus; horribilique Medo

Nectis catenas, quae tibi virginum, Sponfo necato, barbara ferviet?

Puer quis ex aula capillis Ad cyathum ftatuetur uniflis,

Doftus’ fagittas tendere Sericas Arcu paterno ? quis neget arduis

Pronos relabi pofife rivos Montibus, et Tiberim revert! r

Cum tu coemtos undique nobiles Libros Panaeti, Socraticam ct domum

Mutare loriiis iberis, Pollicitus meliora, tendis i

Aa Venerem. Ode xxx.

O Venus, regina Cnidi Paphique, Sperne dilecftam Cypron, et vocantis

Thure te multo Glycerae decoram Transfer in aedem.

Fervidus tecum puer, et folutis Gratiae zonis, properentque Nymphae, Et parum comis fine te Juventas,

Mercuriulque.

Ad Apolxinem. Ode xxxi.

Quid dedicatum pofcit Apollinem Vates ? quid oral, de patera novum

lindens liquorem ? non opimas Sardiniae fegetes feracis;

Npn aeftuofae grata Calabriae Armenia

2i C A R M I N U M Lib. I. rmcnta; non aurum, aut ebur Indicum ; Non rura, quae Lrris quieta

Mordet aqua, taciturnus amnis. 'remant Calenam fake, quibus dedit ortuua, vitem : dives et aureis Mercator exficcet culullis

Vina Syra reparata merce, IjDls cams ipfis : quippe ter et quater ;{lAnno revifens aequor Atlanticum

Impune. me pafcant olivae. Me cichorea, levefque malvae.

JlFrui paratis et valido mini, • Latoe, dones; ac, precor, integra

Cum mente, nee turpem feneftam D egere, nec cithara carentem.

Ad Lyram. Ode xxxii.

Poscimus, fi quid vacui fub umbra Lufimus tecum, quod et hunc in annum

Vivat, et plures : age, die Latinum, Barbite, carmen,

Lefbio primum modulate civi: Qui ferox bello, tamen inter arma, Sive jaitatam religarat udo

Littorc navim; Libemm et Mufas, Veneremque, et ill! Semper haerentem puerum canebat, Et Lycum nigris oculis nigroque

Crine decorum. O decus Phoebi, et dapibus fupremi Grata teltudo Jovis, 6 laborum Duke lenimen, mihi cumquc falve

Rite vocanti.

Ad

*4 Q. H 0 R A T I I

Ad Albium Tibullum. Ode xxxtir.

Albi, ne doleas, plus nimio memor Immitis Glycerae, neu miferabilcs

Decantes elegos, cur tibi junior Laefa praenitcat fide.

Infignem tenui frond Lycorida Cyri torret amor : Cyrus in alperam Declinat Pholoen : fed prius Apulis

Jungentur capreae lupis, Quam turpi Pholoe peccet adultero. Sic vifum Veneri, cui placet imparts Formas atijuc animos fub juga aenea

Saevo mittere cum joco. Ipfum me melior cum peteret Venus, Grata detinuit compede Myrtale Libertina, fretis acrior Adriae

Curvantis Calabros fmus. •

In EpIcuReos. Ode xxxiv.

PARCUS Deorum cultor et infrequens, Infanientis dum fapientiae

Confiiltus erro ; nunc retrorfiun Vela dare, atque iterare curfus

Cogor reliftos. narmjue Dielpiter, Igni corufco nubila dividens

Plerumque, per purum tonantes Egit equos volucremque currum,

Quo bruta tellus, et vaga flumina, Quo Styx, et invifi horrida Taenari

Sedes, Atlanteufque finis Concutitur. valet ima fummis

Mutare, et infignia attenuat Dcus, Obfcura promens, hinc apicem rapax

Fortuna cum ftridore acuto Sufluiit, hie pofuilTe gaudet.

A»

CARMINUM Lib. L -

Ad Fortujjam. Ode xxxv.

Odiva, gratum quae regis Antium, Praefens vel imo tollere de grado

Mortale corpus, vel fuperbos Vertere funeribus triumphos :

ITe pauper ambit follicita prece Ruris colonus: te dominam aequoris,

Qyiicunque Bithyna laceffit Carpathium pelagus Carina:

Te Dacus afper, te profugi Scythae, •Urbefque, gentefque, et L'atium ferox,

Reguinque matres Barbarorum, et Purpurei metuun’t tyranni:

Injuriofo ne pede proruas Stantem columnam ; neu populus fremens

Ad arma ceflantes, ad arma Concitet, imperiumque frangat.

Te Temper anteit/aeva Neceffitas, ‘Clavos trabales et cuneos manu

Geftans ahena: nec feverus Uncus abeft, liquidumve plumbum

Te Spes, et alba rara Fides colit Velata panno : nec comitem abnegat,

Utcumque mutata potentes Velle domos inimica linquis.

At vulgus infidum, et meretrix retro Perjura cedit. ditfugiunt cadis

Cum faece ficcatis amici, Ferre jugum pariter dolofi.

Serves iturum Caefarem in ultimos ■Orbis Britannos, et juvenum recens

Examen, Eois timendum Partibus, Oceanoque rubro.

Eheu, catricum et Iceleris pudet, Fratrumque. quid nos dura refugimus

Aetas i quid intaftum nefaiti C Liqui-«

2S ' Q. HORATII Liquimns ? unde manum juventus

Metu deorum continuit? quibus Pepercit aris ? 6 utinam nova

Incude diflfingas retufum in Mafiagetas Arabafque ferrum.

In Numidae reditum. Ode xxxvl

Et thure et fidibus juvat Placare, et vituli fanguine debito

Cuftodes Numidae Decs: Qui nunc, Hefperia iblpes ab ultima,

Caris multa fodalibus, Nulli plura tamen dividit ofcula,

Qiiam dulci Lamiae ; memor Aftae non alio rege puertiae,

Mutataeque fimul togae. Crefla ne careat pulcra dies nota :

Men promptae modus amphorae, Neu morem in Salium fit requies pedum :

Neu multi Damalis meri BafTum Threicia vincat amyflide :

Neu defint epulis rofae, Neu vivax apium, neu breve lilium.

Omnes in Damalin putres Deponent oculos : nec Damalis novo

Divelletur adultero, Lafcivis hederis ambitiofior.

Ad Sodales. Ode xxxvii.

Nunc eft bibendum, nunc pede libero Pulfanda tellus : nunc Saliaribus

Ornare pulvinar deorum Tempus erat dapibus, fbdales.

Antehac nefas depromere Caecubum Celiis avitis; dum Capitolio

Regina demcntes ruinas,

CARMINUM Lib. i. Funus et imperio parabat,

Contaminato cum grege turpium Morbo virorum : quidlibet impotens

Sperare, fortunaque dulci Ebria. fed mirndt furorem

Vix una fofpes navis ab ignibus : Men tern que lymphatam Mareotico

Redegit in veros timores Caefar, ab Italia volantem

Remis adurguens; (accipiter velut Modes columbas, aut leporem citus '

Venator in campia nivalis Aemoniae) daret ut catenis

Fatale monftrum : quae generofius Perire quaerens, nec muliebriter

Expavit enfem, nec latentes Clalfe cita reparavit oras.

Aufa et jacentem vifere regiam Vultu fereno, fords et alperas

Tradlare ferpentes, ut atrum Corpore combiberet venenum,

Deliberata morte ferocior : Saevis Liburnis feilicet invidens

Privata deduci luperbo Non humilis mulier triumpho.

*

Ad Puerum. Odexxxviii.

PersIcos odi, puer, adparatus : Difplicent nexae philyra coronae:

Mitte feftari, -rofa quo locorum Sera moretur.

Simplici myrto nihil adlabores Sedulus euro, neque te miniitrum Ledecet myrtus, neque me fub arcla

Vite bibentem.

CARMINUM

LIBER SECUNDUS.

Ad AsInium Poliionem. Ode i.

MOTUM ex Metello confiile civicum, Bel'iqne caufas, et viria, et tr.odos,

Ludunxjvse Fortnnae, gravefquc Principuir arr icitia', tt anna

Nondum expiatis unOa cruoribus, Periculofae plenum opus aleae

Traftas, et incedis per ignes Subpofktos cineri dolofo.

Paulum feverae Muia tragoediae Defit theatris r mox, ubi publicas

Res ordinaris, grande munus Cecropio repetes cothurno,

In/igne moeflis praefidium reis, Et confulenti, Pollto, curiae :

Cui lauros aeternos honores Dalmatito pepcrit trinmpho.

Jam nunc minaii murmure cornuum Perftringis aures: jam litui ftrepunti

jam fulgor armorum fugaces Terret equos, equitumque vultus,

Videre magnos jam vtdeor duces Non indecoro pulvere fordidos;

Et cunfta terrarum fubaOa, Praeter atrocem animum Catonis.

Juno, et Deorum quilquis amicior Afris, inulta ceflerat impotens

Teliure, viftorum nepotes Rettulit

C AR M I M U M Lib. IT. 25 Rettulit inferias Jugnrthae.

Qviis non Latino fangnine pinguior Campus fepulcris impia proelia

Teftatur, auditumque Medis Hefperiae fonitum ruinae ?

Qui gorges, ecquae flumina lugubris Ignara belli J qifod mare Dauniae

Non decoloravere caedes i Quae caret ora cruore noftro i

Sed ne reliftis, Mufa procax, jocis, Geae retraftes munera naeniae :

Mecum Dionaeo fub antro Quaere modos leviore pleftro.

Ad Crispum Sallustium. Ode 11,

Nullus argento color eft avaris Abdito terris, inimice lamnae

Crilpe Sallufti, nifi temperato Splendeat nfu.

Vivet extento Proculeius aevo, Notus in fratres animi paterni : Ilium aget penna metuente folvi

tama.fuperftes. Latins regnes avidum domando Spiritum, quam ft Libyam remotis Gadibus jungas, et uterque Poenus

Serviat uni. Creftit indulgens fibi dims hydrops, Nec fitim pellit. nifi caufa morbi Fugerit venis, et aquofus albo

Corpore languor. Redditum Cyri folio Phraaten, Di'Tidens plebi, numero beatorum Eximit virtus ; populumque falfis

Dedocet uti Vocibus ; regnum, et diadema tutum

C 3 Defereos

30 Q,. H 0 R A T f I Deferens uni, propriamgue laurum, Qiiifquis in^entes oculo irretorto

Speftat acervos.

Ad Dellium. Ode im

Aequam memento rebus in ariluis Servare mentem : non fecus in bonis

Ab infolenti temperatam Laetitia, moriture Delli,

Seu moeftus onyii tempore vixeris. Sen te in remote gramine per dies

feftos reclinatum bearis Interiore nota Faierni;

Qua pinus ingens, albaque populus Umbram hofpitalem confociare amant

Ramis, et obliqno laborat Lympha fugax trepidare rivo.

Hue vina, et unguenta, et nirhium breves Flores amoenos ferre jube rofae :

Dnm res, et aetas, et fororum Fila trium patiuntur atra.

Cedes cocmtis faltibus, et'domo, Villaque, flavus quam Tiberis lavit:

Cedes ; et extruftis in altum Divitiis potietur haeres.

Divelhe, priftro et natus ab Inacho, Hil interefl, an pauper, et infima

De gente fub dio moreris, Viilima nil milerantls Orci.

Omnes eodem cogimur : omnium Verfatur urna: ferius, ocyus

Sors exitura, et nos in aeternum itxilium impofitura cymbae.

C A R M I N tr M Lib. H. 3i

ad Xanthiam Phoceum. ode IV.

fit ancillae tibi amor pndori, Xanthia Phocen : prius infolentem •

Sefva Brifei's niveo colore Movit Achillem.

Movit Ajacem Telamone natum Forma captivae domimim Tecmeflae t- Arfit Atrides medio in triumpho

Virgine rapta; Barbarae poftquam cecidere turmae Theflalo viftore, et ademtns Heitor Tradidit feffis leviora tolli .

Pergama Graiis. Nefcias an te generum beati Phyllidis flavae decorent parentes : Regium certe genus, ac penates

Moeret iniquos. Crede non illam tibi de fcelefta Piebe dileftam : neque fie fidelem, Sic lucro averfam, potuifTe naici

Matte pudenda. Brachia, et vultum, teretefque furas Integer laudo : fuge fiifpicari, Gujus oitavum trepidavit aetas

Claudere luflrum.

Ode v.

NondUM (ubafla ferre jugum valet Cervice : nondum mnnia comparis

Aequare, nec tauri mentis In Venerem tolerate pondus,

Circa virentes eft animus tuae Campos juvencae, nunc fluvlis gravcm

Solantis acftum, nunc in udo Ludcre cum vitulis falidto

Prae-

J2 Q; If O R A T rr Praegellientls- tolle cupidinem Immitis uvae : jam tibi lividos

DiPinguet autumnus racemes Piirpureo varius colore.

Jam te feqnetur : currit enim ferox Aetas : et illi, quos tibi demferit,

Adponct annos. jam proterva Fronte petet Lalage maritum :

Dilefta, quantum non Pholoe fugax. Non Chloris; albo fic humero nitens,

Ut pura nofturno renidet Luna mari, Cnidinfve Gyges;

Quem fi puellarum infereres choro, jMire fagaces falleret hofpites

JDifcrimen oblcurnm, lolutis Grinibus, ambiguoque vultu.

Ad Septimium. Ode vr.

Q^eptimi Gades aditure mecum, et Cantabrum indofhim juga ferre noftra, et.

Barbaras Syrtes, ubi Maura Temper Aeftuat tmda:

Tiber Argeo pofltum colono Sit meae ftdes utinam feneftae : Sit modus lalio maris, et viarum,,

Militiacque. Unde li Parcae prohibent iniquae, Dulce peliitis ovibus Galeli Flumen, ct regnata petam Laconi.

Rura Phalantho. Ule terrarum mihi praeter omnes Angulus ridet: ubi non Hymetto Melia decedunt, ■viridiqne certat

Bacca Venafro: Ver ubi longum tepidalque praebet Jupiter brumas, et amicus Aulon Fertiii Baccho minimum Faleruis

33 I C A R M I N U M Lib. IL Invidet uvis.

i jllle te mecum locus, et beatae i (fPofhilant arces : ibi tu calentem i Dcbita iparges lacrima favillam

Vatis amici.

Ad Pompeium Varum. Ode vrr.

S aepe mecum tempus in ultimum V-/ Deduce, Brato militiae duce,

Qjiis te redonavit Qniritem IDis patriis, Italoque coelo,

Pompei, meorum prime fbdalium? Cum quo morantem faepe diem mere

Fregi, coronatus nitentes Malobathro Syrio capillos.

Tecum Philippos etceierem fugatn Senfi, relifta non bene parmula;

Cum frafta virtus, et minaces Turpe folum tetigere mento.

Sed me per holies Mercurius celer Denfo pa ventem fuftulit acre :

Te rurlus in bellum reforbens Unda fretis tulit aelhiofis.

Ergo obligatam redde J'ovi dapem* Longaque feffum militia latus

Depone fub lauru mea ; neo Parce cadis tibi deftinatis.

Obliviolb levia Maffico Ciboria expie : funde capacibus

Unguenta de conchis. quis udo Deproperare apio coronas,

Curatve myrto ? quem Venus arbitrum I Dicet bibendi ? non ego fanius

Bacchabor Edonis : recepto Duke mihi furore eft amico.

54 Q. H O R A T I I

Ad Barinbnt. Ode viir.

T TLla fi juris tibi pejerati V-' Poena, Barine, nocuinet unquam :

Dente fi nigro fieres, vel uno Turpior ungui;

Crederem : fed tu, fmuil obligafti Pcrfidum votis caput, enitefcis Pulchrior multo, juvenumque prodis

Pubiica cura. Expedit matris cineres opertos Fallere, et toto taciturna noftis Signa cum coelo, gelidaque Divos

Morte carentes. Ridet hoc, inquam, Venus ipfa; rident Simplices Nymphae ; ferus et Cupido, Semper ardentes acuens fagittas

Cot? cruenta, Adde quod pubes tibi crelcit omnis: Servitus creftit nova : nec priores Impiae teftum dominae relinqmmt

Saepe minati. Te fuis matres mctuunt juvencu, Te lenes parci : miferaeque nuper Virgines nuptae, tua ne retardet

Aura maritos.

Ad Valgium. Odeix.

'VTon femper irhbres nubibus hifpidos J. v Manant in agros; aut mare Cafpium

Vexant inaequales procellae Ufque; nec Armeniis in oris.

Amice Valgi, fiat glacies iners Menfes per omnes ; aut Aquilonibus

C^iierceta Gargani laborant, Et foliis viduantur orni.

Tu

C A R M I N U M Lib. IL Tu Temper urgues flebilibus modis SMyften ademtnm ; nee tibi Vefpero

Surgente decedunt amores, Nec rapidum fugiente folem.

| At non ter aevo fundtus amabilem Ploravit omnes Antilochum fenex

Annos ; nec impubem parentes Troi'lon, aut Phrygiae forores

Flevere Temper, define mollium Tandem querelarum: et potius nova

Cantemus Augufti tropaea Caefaris; et rigidum Nipbaten,

Medumque flumen gentibus additum* Vi ft is, minores volvere vortices J

Intraque praeferiptum Gelonos Exignis equitare campis.

Ad Licinium. Ode x.

Rectius rives, Licini, neque altum Semper urguendo : neque, dum procellas

Cautus horrefeis, nimium premendo Litus iniquum.

Auream quifquis mediocritatem Oiligit, tutus caret obfoieti Sordibus tefti, caret invidenda

Sobrius aula. Saevius ventis agitator ingens Pinus ; excelfae graviore cafil Decidunt tunes ; feriuntque fummos

Fulmina monies. Sperat infeftis, metuit fecundis Alteram fortem bene praeparatum Peftus. informes hiemes reducit

Jupiter: idem Summovet. non, fi male nunc, et olim Sic erit. quondam citharae tacentem Sufcitat Mufam, neque Temper arcum

2S

r Tendit

}6 Q H O R A T I I Tendit Apollo.

Rebus anguftis animofiis atque Forth appare : fapienter idem Contrahes vento nimium fecundo

Turgida vela.

Ad Q. Hirpinum. Ode xi. Quid bejlicofus Cantaber, et Scythes,

Hirpine Qiiinfti, cogitet Hadria Wifus objefto, remittas

Qiiaerere : neu trepides in uliim Polcentis aevi pauca. fugit retro Levis juventas, et decor, arida

Pellente lalcivos amores Canitie, facilemque IbmnUm.

Non femper idem floribus eft hones Vernis : neque uno Luna rubens nitet

Vultu. quid aerernis minorem Confiliis aniinum fatigas?

Cur non fub alta vel pl-itano, velbac Finn jacentes fie temere, et rofa

Canos odorati capillos, Dum licet, Aftyriaque nardo

Potamus uncli 1 dilupat Evius Curas edaces. quis puer ocyus

Reftinguet ardentis Falemi Pocula praetereunte lympha? ■

Qiiis devium Icortum eiiciet domo Lyden ? eburna, die age, cum lyra

Maturet, incomtam 'Lacaenae More comam religata nodo.

Ad Maecenatem. Ode xrr. No LIS longa ferae bella Numantiae,

Nec dirum Hannibalem, nee Siculutn mare Poeno purpureum fanguine, moilibus

Aptari citharae modis; t Nee

37 C A fc M I N U M Ltn.ll. I Nec faevos Lapithas, et nimium mero Hylaemn; dCmitofquc Herculea inanu Telluris juvenes, unde pcriculunv

Fulgens-contremuit domus Saturni veteris : tuque pedcftribus Dices hiftoriis proelia Caefaris, Maecenas, melius, duttaque per vias

Regum colla minantium. Me dulces dominae Mu fa Licymniae Cantus, me voluit dicere lucidum Fulgentes oculos, et bene mutuis

Fidnm peftus amoribus: Quam nec ferre pedem dedecuit choris, Nec certare joco, nec dare brachia Ludentem nitidis virginibus, facro

Dianae Celebris die. 1 Num tu, quae tenuit dives Achaemenes, IAut pinguis Phrygiae Mygdonias opes,

Permutare velis crfne Licymniae, , Plenas aut Arabum domes?

Dum flagrantia detorquet ad olcula Cervicem ; aut facili faevitia negat, Quae pofeente magis gaudeat eripi,

Interdum rapere occupet.

In Arboris CasuM. Ode xiii.

ILi. E et nefafto te pofuit die, Quicunque primum, et facrilega manu

Produxit, arbos, in nepotum Perniciem, opprobriumque pagi.

Ilium et parentis crediderim fin FregifTe cervicem, et penetralia

Sparfide noflurno cruore Hofpiris: ille venena Colclia,

i Et quidquid ufquam concipitur nefa% Traftavit : agro qui ftatuit meo

Te trilte lignum, te caducum D In

38 Q H O R A T I I Tn domini caput immerentis.

Qiiid quJfque vitet, nunquam homini fatid Cautum eft in boras, navita Boiphorum

Poenus perhorrefrit, neque ultra Caeca timet aliunde fata;

Miles fagittas, et celerem fngam Parthi; catenas Parthus, et italum

Robur : fed improvifa lethi Vis rapuit, rapietque gentes.

Quam pene furvae regna Proferpinas, Et judicantem vidimus Aeacum,

Sedefque dift retas piorum, et Aeoliis fidibus querentem

Sappho puellis de popularibus ; Et te fonantem pleuius aureo,

Alcaee, pleftro dura navis. Dura fugae mala, dura belli.

Utrumque facro digna ftlentio Mirantur Umbrae dicere : fed magis

Pugnas et exaftos tyrannos Denfiim hum eras bibit aure vulgus.

Qiiid mrrum ! ubi iliis carminibus ftupens Deniittit atras bellua ccnticcps

Aures, ct intorti capillis Eumenidum recreantur angues.

Qiiin et Prometheus, et Pelopis parens Dulci laborum decipitur fono :

Nec curat Orion leones, Aut timidos agitate lyncas.

Ad Postumitm. Ode xiv.

I^HEu! fugaces, Poltume, Poftume, . la Labuntur anni : nec pietas moram Kugis ct inftanti feneitae

Adferet, indomitaeque morti. Kon ft tricenis, quotquot eunt dies, Amice, places inlacrimabilem

3? C A R M I N U M Lrs. II. i Plutona tauris : qni ter amplum

Geryonem Tityonque trifH : Compeftit unda; fcilicet omnibus, Quicurrque terrae munere velcimur,

Enaviganda, five reges, Sive inopes erimus coloni.

Fruftra cruento Marte carebimus, Fraftifque rauci fluftibus Adriae:

Fruftra per autumnos nocentem Corporibus metuemus Auftrum.

Vifendus ater flumine langnido Cocytus errans, et Dana'i genus

Infame, damnatufque longi Sifyphus Aeolides laboris.

i Linquenda tellus, et domus, et platens L'xor : neque harum, quas colis, arborum

Te, praeter invifas cupreftbs, Ulla brevem dominum fequetur.

[ Abfumet haeres Caetuba dignior Servata centum clavibus, et mero

Tinget pavimentum fiiperbum, Pontificum potiore coenis.

Ode xv.

Jam pauea aratro jugera regiae Moles reiinquent: undiqe latius Extenta vilentur Lucrino

Stagna lacu; platanulque coelebs Evincet ulmos. turn violaria, et Myrtus, et omnis copia nariurn,

Spargent olivetis odorem. Fertilibus domino priori.

Turn fpifla ramis laurca fervidos Exeludet iAus. non ita Romuli

Praefcriptum, et intonft Catonis Aufpiciis, veterumque norma.

Privatus illis ccnfus erat brevis, C i Com-

<0 Q. HORATII Commune magnum : nulla decempcdis

Metata privatis opacam Porticos excipiebat Ar<fton:

Nec fortuitum fperncre celpitem Leges finebant, oppida publico

Sumtii jubentes, et Deorum Templa novo decorare faxo.

Ad Grosphum. Ode xvr.

Oti'um Divos rogat in patent! Prenfus Aegaco, limui atra nubes

Condidit lunam, neque certa fulgent Sidera nautis :

Otium bello furiola Thrace, Otium Mcdi pharetra decori, Grofphe, non gemmis, neque purpura vc-

nale, nec auro. Non enim gazae, neque confularis Summovet lifter miferos tumnltus Mentis, et curas laqueata circum

Tefta volantes. Vivitur parvo bene, cui paternum Splendet in menfa tenui falinum; Nec leves fomnos timer aut Cupido

Sordidus aufert. Qiiid brevi fortes jaculamur aevo Multa ? quid terras alio calentes Sole mutamus ? patriae quis exul

Se quoque fugit ? Scandit aeratas vitiola naves Cura ; nec turmas equitum relinquit, Ocyor cervis, et agente nimbos

Ocyor Euro. Laetus in prefens animus, quod ultra eft Oderit curare, et amara lento Temperet rifu. nihil eft ab omni

Parte bcatum.

4* C A R M I N U M Lib. It Abftulit clarum cita mors Achillem : Longa Tithonum miniiit fenellus : Et mihi forfan, tibi quod negarit,

Porriget bora. Tc greges centum, Siculaeque circum Mugiunt vaccae ; tibi tollit hinnitutti Apta quadrigis equa ; te bis Afro

Murice tinftae Veftiunt lanae : mihi parva rura, et Spiritum Graiae tenuem Camenae Parca non mendax dcdit, et malignum

Spernere vulgus.

Ad Maecenatem Aegrotum. Ode xvrr.

Cur me querelis exanimas tuis? ' Nec Dis amicum eft, nec mihi, te prius

Obire, Maecenas, mearum Grande decus ccjumenque rerum.

Ah ! te meae ft partem animae rapit Maturior vis, quid moror altera,

Nec earns aeque, nec fuperftes Integer i ille dies utramque

Ducet ruinam : non ego perfidum Dixi facramentum : ibimus, ibimus,

Utcunque praecedes, lupremum Carpere iter comites parati.

Me nec Chimaerae fpiritus igneae, Nec, ft refurgat, centimanus Gyas,

Divellet nnquam : fie potenti Juftitiae, placitumque Parcis.

Seu Libra, feu me Scorpius alpicit Formidolofus, pars violentior

Natalis horae, feu tyrannus Hefperiae Capricornus undae :

Utrumque noftrum incredibili modo Confentit aftrum. te Jovis impio

Tutela Saturno refulgens D 3 Eri-

42 Q. H O R A T I I Eripuit, vohicrirque fati

Tardavit alas ; cum populus freqnens Lactum theatris ter crepuit fbnum :

Me truncus Ulapfijs cerebro Snftulerat, nift Faunus iftum

Dextra levalTet, Mercurialium Cuftos virorum. reddere viftimas

Atdemque votivam memento t Nos humilem feriemus agnam.

Ode xv/ri.

Non ebnr, neque aureum Mea renidet in domo lacunar ^

Non trabes Hymettiae Premunt columnas ultima recifas

Africa: neque Attali Ignotus haeres regiam occupavi:

Nec Laconicas mihi Trahunt honeftae purpuras clientae.

At fides, et ingeni B'enigna vena eft ; pauperemqne dives

Me petit, nihil fupra Decs laceflb; nec potentem amicum

Largiora flagito, Satis beatus unicis Sabinis.

Truditur dies die, Novaeque pergunt interire Lunae :

Tu fecanda marmora Locas fub ipfum funus : et fepulcri

Immemor, ftmis domes : Marifque Batis obftrepentis urgues

Submovere litora, Parum loouples continente ripa.

Quid, quod uique proximos Revellis agri terminos, et ultra

Limites clientium Sails avarusl pellitur paternos

Is

4i C A R M I N U M Lib. H. i 3n fmu ferens Deos | j Et uxor, et vir, fordidofque natos. I Nulla certior tamen

Rapacis Orci fede deflinata II Aula divitem manet SHerum. quid ultra tendis 1 aequa tellus

Pauperi recluditur, Regumquc pueris : nec fatelles Orci

J Callidum Promethea [Revexit, auro captus. hie fuperbum

Tantalum, atque Tantali Genus coercet • hie levare funftuni

Pauperem laboribus, Vocatus atque non vocatus, audit.

In Bacchum. Ode xrx.

Bacchum in remotis carmina rupibus Vidi docentem (credite pofteri,)

Nymphalque dilcentes, et aures Capripedum Satyrorum acutas.

Evoe ! recenti mens trepidat metu, Plenoque Bacchi peOore turbidum

Laetatur. evoe ! parce, Liber, Parce, gravl rr.etuende thyrlb.

Fas pervicaces fit mihi Thyadas, Vinique fontem, laftis et uberes

Cantare rivos, atque truncis Lapfa cavis iterate mella :

Fas et beatae eonjugis additum Stellis horrorem, teftaque Penthei

DisjeOa non leni ruina, Thracis et exitium Lycurgi.

Tu fleflis amnes, tu mare Barbarum: Tu (eparatis uvidus in jugis

Nodo coerces viperino Biftonidum fine fraude crines.

Tu, cum parentis regna per arduunv Cohort-

44 Q; H 0 R A T I I Cohors gigantum fcandrret impia,

Rhoetum retorfifli Itonis Unguibus, horribilique mala :

Quanquam choreis aptior et jocis, Ludoque diftus, non fat idoneus

Pupnae ferebaris : fed idem Paeis eras mediufque belli.

Te vidit infons Cerberus aureo Cornu decorum, leniter atterens

Caudain; et recedentis trilingus Ore pedes tetigitque crura.

Au Maecenatem. Ode **,

Non ufitata, nec tenul ferar Penna, biforrais per liquidum aethera

Vates ; neque in terris morabar Longius; invidiaque major,

Urbes relinquam. non ego, pauperum Sanguis parentum, non ego, quem vocas

Dilefle, Maecenas, obibo. Nec Stygia cohibebor unda.

Jam jam refidunt eruribus afperae Pclles ; et album mutor in alitem

Superne: nafcunturque leves Per digitos humerofque plumac.

Jam, Daedaleo ocyor Icaro, Vifam gementis litora Bofpori,

Syrtelquc Gaetulas, canorus Ales, Hyperboreofque eampos.

Me Colchus, et, qui dilumulat metum Marfae cohortis, Dacus, et ultimi

Nolcent Geloni : me peritus Difcet Iber, Rhodanique potor.

Ablint inani funere naeniae, Luftufque turpes, et querimoniae :

Compelce clamorem, ac fepulcrl JMitte fuperyacuos bonores.

C AKMi

C A R M I N

LIBER TERTIUS.

Ad Asinivm Pollionem. Ode

DI profanum vulgus, et arceo. ^ f 1 Favetelingtiis: carmina non prius * Audita, Mnfarum facerdos,

Virginibus puerifque canto, f Begum timendomm in proprios greges,

Beges in ipfos imperium eft Jovis, Clari Giganteo triumpho,

Cunfta fupercilio moventis. Eft, ut viro vir latius ordinet Arbufta ftilcis : hie generofior

Defcendat in campum petitor : Moribus hie meliorque fama

Contendat: illi turba clientium Sit major, aequa lege neceftitas

Sortitur infignes et imos. Omne capax movet urna nomcn.

Diftrifhii, enfis cui ftaper impia, Cerviee pendet, non Siculae dapes

Dulcem elaborabunt faporem : Non avium citheraeque cantus

Somnum reducent. Somnus agreftiuin Lenis virorum non humiles domos

Faftidit, umbrofamque ripam. Non Zephyris agitata Tempe.

Defiderantem quod fatis eft, neque Tumultuofum follicitat mare,

Nee faevus Arituri cadentis

4<S Q. H O R A T I I Impetus, aut orientis Hoedi:

Non verberatae grandine vineae, FunduCjue mendax; arbore nunc aquas

Culpante, nunc torrentia agros Sidera, nunc hiemes iniquas.

Contrafta piices aequora fcntiunt, Jaftis in altum molibi s. hue frequens

Caementa demittit redemptor Cum famulis, dominuique terrae

Faftidiofus. fed timer et minae Scandunt eodem, quo dominus : neque

Decedit aerata triremi; et Port equitem fedet atra cura.

Quod fi dolentem nec Phrygius lapis, Nec purpurarum lidere clarior

Delenit ufus, nec Falerna Vitis, Achaemeniumque coflum p

Cur invidendis poftibus, et novo Sublime ritu molhir atrium ?

Cur valle pernnuem Sabina Divitias operofiores i

Ao Amicos. Ode H.

Angustam, amici, pauperiem pati Robufhis acri militia peer

Condifcat; et Parthos feroces Vexet eques metuendus hafta;

Vitamque fub dio et trepidis agat In rebus : ilium ex moenibus hofticis

Matrona bellantis tyrnnui Proipiciens, et adulta virgo,

Sufpiret: Ehcu ! ne rudis agminum Sponlus lacelfat regius afperum

Taftu leonem, quern cruenta Per medias rapit ira caedes.

Dulce et decorum eft pro patria mori. Mors et fugacem perfequitur virum;

Nec

47 C A R M I- N U M Lib. HI. INec parclt imbellis juventae

Poplitibns, timiclove tergo. Virtus, repnlfae nefcia foi didae, Intaminatis fulget honoribus:

Nec fumit aut ponit fecures Arbitrio popularis aurae.

s Virtus, recludens immeritis mori i Coelum, negata tentat iter via :

Coetufijue vulgares, et udam Spernit humurn fugiente penna.

Eft et fideli tuta filentio Merces : vetabo, qni Ceteris facrum

Vulgarit arcanae, fub tfdem Sit trabibus, fragilemve mequm

Solvat phafelum. faepc Diefpiter Negle£his incefto addidit integrum :

Rare antecedentem fceieltum Deferuit pede poena claudo.

Ode nr.

Justum, et tenacem propofiti virum, Non civium ardor prava jubentium,

Non vultus inftantis tyranni Mente quatit folida : neque Aufter,

Dux inquieti turbidus Adriae, Nec fulm in antis magna Jovis manus.

Si fraftus illabatur orbis, Impavidunt ferient ruinae.

Hac arte Pollux, et vagus Hercules . Enifus, arces attigit igneas :

CJiios inter Augultus recumbens Purpureo bibit ore neftar.

Hac te merentem, Bacche pater, tuae Vexere tigres, indocile jugum

Collo trahentes : hac Qnirinus Martis equis Acheronta fugit;

Gratum elocuta coiifiliantibus Junone

48 Qi HORA'l'H Junonc Divis : Ilion, Ilion

Fatalis inceftufque judex, Et mulier peregrins vertit

In pulverem, ex quo deQituit Deo* flercede pa<fVa Laomedon, mihi

Caftaeque damnatam Minervae, Cum populo et duce fraudulento.

Jam nec Lacaenae fplendet adnlterae Famofus hofpes : nec Priami domus

Perjura pugnaces AcMvos Heftoreis opibus ret'ringit:

Noftrifque duftum feditionibus Bellum refedit. protinus et graves

Irai, et inviliim nepotein, Troica qnem peperit facerdos,

Marti redonabo. ilium ego lucida* Inire fedes, due ere nethris

Succos, et adferibi quietis Ordinibus patiar Deorum;

Dum longus inter faeviat Ilion F.omamque pontils: qualtbet exules

In parte regnanto beati; Dum Priami Paridifquc bufto

Infultct armentum, et catulos ferae Celent inultae ; ftefCapitolium

Fulgens, triumphatilque polTit Roma ferox dare jura Medis.

Horrenda late nomen in ultimas Extendat oras, qua medius liquor

Seccrnit Europen ab Afro, Qua tumidus rigat arva Nilus :

Aurum inrepertum, et fie melius fitum Cum terra celat, fpernere fortior,

Qiam cogere hunianos in ufiis Omne facrum rapiente dextra.

Quicunque mundo terminus obllitit. Dune tangat arm is :vifcre geftiens,

Qi:a parte debacchentur ignes, Qua

*9 x C A R M I N U M' Lib. in. Qiia nebulae pluviique rores.

Sed bellicofis fata Quiritibus Hac lege dico ; ne nimium pii,

Rebulque fidentes, avitae Tefta velint reparare Trojae.

Trojae renatcens alite lugubri Fortuna trifli clade iterabRur,

Ducente viftricescatervas Conjnge me Jovis et forore.

Ter fi refurgat munis aheneus, Auttore Phoebo; ter.pereat meis

Rxcifus Argivis : ter uxor Capta virum puerofque ploret.

Non haec jocofae conveniunt lyrae. Quo Mufa tendis? define pervicax

Referre fermones Deorum, et Magna modis tenuare parvis.

Ad Calliopen. Ode rv.

IT'\EsCENaEcoelo, et die age tibia J S Regina longum Calliope melos,

Seu voce nunc mavis acuta, Seu fidibus, citharave Phoebi.

Auditis 1 an me ludit amabilis Infania? audire, et videor pios

Errare per lucos, amoenae Quos et aquae fubeunt, et aurae.

Me fabulofae Vulture in Appulo, Altricis extra limen Apuliae,

Ludo fatigatumque fomno, Fronde nova puerum palumbes

ITexcre ; minim quod foret omnibus, Quicunque celfae nidum Acherontiae,

Saltufque Bantinos, et arvum Pingue tenent humilis Ferenti;

Ut tuto ab atris corpore viperis Dormirem eturfis; ut premerer facra

E Lfl'.l-

So Q. HORATII Lauroque, conlataqiie myrto,

Non fine Dis animofus infans. Vefler, Camenae, vefter in arduos Toiler Sabinos : feu mihi frigidum

Praenefle, feu Tibur fupinum, Seu liquidae placuere Baiae.

Veflris amicum fontibus et choris, Non me Philippus verfa acies retro,

Devota non extinxit arbos, Nec Sicula Palinurus unda.

Utcunque mecum vos eritis; libens Infanientem navita Bofporum

Tentabo, et arentes arenas Litoris Aflyrii viator.

Vifam Britannos hofpitibus feros, Et laetum equino fanguine Concanum :

Vifam pharetratos Gelonos, Et Scythicum inviolatus amnem.

Vos Caefarem altum, militia fimul FelTas cohortes abdidit oppidis,

Finite quaerentem labores, Pierio retreatis antro.

Vos lene confilium et datis, et dato Gaudetis almae. Scimus lit impios

Titanas immanemque turmam Fulmine fuftulerit caduco,

Qni terram inertem, qui mare temperat Ventofum, et umbras, regnaque trillia,

Divofque, mortalefque turbas Imperio regit unus aeqivo.

Magnum ilia terrorem intulerat Jovi Fidens juventus horrida brachiis,

Fratrefque tendentes opaco Pelion impofuiffe Olympo.

Scd quid Typhoeus et validus Mimas, Aut quid minaci Porphyrion flatu,

Qiiid Rhoetus, evullifque truncis Enceladus jaculator audax,

Contra

c A R M I N U M Lib. III. i Contra fonantem Palladis aegida i l’offcnt ruentes? hinc avidus ftetit

Vulcanus : hinc matrona Jnno, et Nunquamhumerispofiturus arcuin,

Qiii rore puro Caftaliae lavit iCrines Iblutos, qui Lyciae tenet j Dumeta, natalemque lilvam,

i Delius ct Patareus Apollo. Vis confili expers mole ruit fua : Vim tcmperatam Di quoquc proyehunt

In majus : idem odere vires Omne nefas animo moventes.

I’Tellis mearum centimanus Gyges aj Sententiarum, notus et integrae

Tentator Orion Dianae, Virginea domitus fagitta.

Inje&a monftris Terra dolet fins; ivioeretquc part’d; fulraipe luridum

MilTos ad Orcum : nec peredit Impofitam celer ignis Aetuam :

Incontinentis nec Tityi jecur Relinquit ales, nequitiae additus

Cuftos ; amatorem trecentae Pirithoum cohibent catenae.

Ode v.

Coelo tonantem credidimus Jovem Regnare: praefens divus habebitur

Auguftus, adjeftis Britannis Unperio, gravibufque Perfis.

Milefne Craffi conjuge barbara Tut pis maritus vixitl et hoftium

(Proh curia, inverfique mores 1) Conlenuit focerorum in arvis .

Sub rege Medo Marfus et Appulus, Anciliorum et nominis et togae

Oblitus, aeternaeque VePae, £ 2 Inco-

J2 Q,. H O R A T I I Incolumi Jove et r.rbe Roma’

Foe caverat mens provitb Regulij jDifTentientis conditionibus

Focdis, et exemplo trahenti Perniciem vehiens in aevnm.

Si non periret immiferabilis Gaptiva pubes. Signa ego Punicis

Adfixa delubris, ct arma Militibus fine caede, dixit,

Perepta vidi : vidi ego civium Retorta tergo brachia iibero,

Portafijue non claufas, et arva ]\larte coli populata noftro.

Auro repenfiis icilicet acrior Miles redibit ? flagitio additis.

JDairaium ; ncque amiffos colorcs Lana refert medicata fuco :

Ncc vera virtus, cum femel excidit. Curat reponi deterioribus.

Si pugnat extricata denfis Cerva plagis, erit ille fortis,

Qtii perfidis fe credidit hoftibus; Et Marte Poenos proteret altero,

Qui lora reftriiflis lacertis Senfit iners, timuitque mortem.

Hie, unde vitam fumeret infcius> Pacem duello milcuit. 6 pudor !

O magna Carthago, probrofis Altior Italiae minis 1

Fertur pndicae conjugis olculum, Parvofque natos, ut capitis minor,

Ab fe removifle, et vifilem Torvus hum! pofuifle vultum ;

Donee labantes confilio patres Firmaret author nunquam alias dato,

Interque moerentes amicos Egregius properaret exfill.

Atqui fdeb.it quae fibi barbarus Tortor

C A R M-1 N U M Lib. III. Tortor pararet: non aliter tamen

Dimovit ohftantes propinquos, Et populum reditus morantem ;

Qtiam fi clientum longa negotia, Dij adicata lite, relinqr.eret,

Tendens Vcnafranos in agros, Aut Lacacdemonium Taientnm.

Ad Romanos. Ode vr.

DELICta majorum immeritus lues, Romane ; donee terapla refeceris,

Aedefque labentes Ddorum, et Foeda nigi o fimulacra fumo.

Dis te minorem quod geris, imperas : Hinc omne principium, hue refer exitum,

Di multa neglefli dederunt Hefperiae mala luftuofae.

Jam bis Monaefes, et Pacori manus Non aufpicatos contudit impetus

Noftros, et adjeciffe praedam Torquibus exiguis renidet.

Pene occupatam feditionibus Delevit Urbem Dacus et Aethiops: . file clade formidatus, il!e

Miffiiibus melior fagittis. Foecunda culpae’lecula nuptias Primum inquinavere, et genus, ct domes ;

Hoc fonte derivata clades In patriam populumque fluxit.

Motus doceri gaudet lonicos Matura virgo, et fingitur artubus

Jam nunc, et inceftos amores De tenero meditatur ungui.

Mox juniores quaerit adulteros Inter mariti vina ; neque digit,

Gui donet impermifia raptim Gaudia, luminibtis remotis:

E S.

53

ScA

S4 Q- HORATii Seel ju(Ta coram non fine confcio Surgit niarito ; ftu vocat inlfitor.

Sen navis Hifpanae magiller, Dedecorum pretioius emptor.

Non his juventus orta parentibus Infecit aequor fanguinc Punico,

Pyrrhumque, et ingentem cecidit Antiochum, Hannibalemque dirum

Sed ruftieorum mafcula militum froles, Sabellis dofta ligonibus

Verfare glebas, et feverae Matris ad arbitrium reci/bs

Portare futes : fol ubi montium Mutaret umbras, et juga demeret

Bobus fatigatis, amicum Tempus agens abeunte curru.

Damnofa quid non imminuit dies? Aetas parentum, pejor avis, tulit

Nos nequiores, mox daturos Progeniem vitiofiorem.

Ad Asterien. Ode viz.

/^V vid Acs, Afterie, quem tibi candid! Primo reftituent vCrc Favonii,

Tny113 nierce beatum, Confiantis juvenem fide

Gygen ? ille Notis aiftus ad Oricum Port infana Caprat fidera, frigidas

Nofles, non fine multis Infomnis lacrimis, agit.

Atqui folicitae nuntins hofpitae,^ Sufpirare Chloen, ct miferam tuis

Dicens ignibus uri, Tentat mille vafer modis.

Ut Proetum mulier perfida credulum Falfis impulerit criminibus, nimis

Caito Belkrtophonti Main-

C A R M I N U M Lib. m.' Maturare oecem, refert.

J INarrat pcne datum Pelea Tartaro, i, iMagneltam Hippolyten dum fugit abftmens: I ! Et peccare docentes

Pellax hiftorias monet, |l Fruftra :-«am fcopulis furdior Icari ! Voces audit, adhuc integer. At, tibi I j Me vicinus Enipeus

Plus jufto placeat, cave : Quamvis non alius fleftere equum fciens

( Aeque confpicitur gramine Martio : Nec quifquam citus aeque ITufco denatat alveo.

Prima nofte domum claude ; neque in vias Sub cantu querulae defpice tibiae :

Et te faepe vocanti Duram, difficilis mane.

Ad Maecenatem. Ode vni.

MartIis coelebs quid agam Calendis, Quid vellnt (lores et aCerra thuris

Plena, miraris, pofitulque carbo in Cefpite vivo,

Dofte fermones utriulque linguae. Vovcram dukes epulas, et album

• Libero caprum, prope funeratus Arboris ifhi.

Hie dies, anno redcunte, feftus Corticem adftricftum pice dimovebit

' Amphorae fumum bibere inftitutae Conrule Tullo.

Sume, Maecenas, cyathos amici Sofpitis centum ; et vigiles lucernas ferfer in lucem : procul omnis efto

Clamor et ira. Mitte civiles fuper urbe curas : Occidit Daci Cotifonis agmen .

s;

Meduj

*<5 Q; HORATIX Medus infcflus fibi luftnofis

DifTidet armis : Servit Hifpanae vetus hoftis orae Cantaber, fera domitus catena : Jam Scythae laxo meditantur arcu

Cedere catnpis. Negligen5, ne qua populus laboret. Farce privatus nimium cavere ; et Dona praefentis cape laetus horae, ac

Linque-fevera. , v ;

Ad Lydiam. Ode ix.

HOR. TAonec grains eram tibi, Nec quilquam potior brachia candidae

Cervic i juvenis dabat; Perfarum vigni rege beatior.

LYD. Donee non aliam magis Arfifti, neque erat Lydia port Chloen;.

Multi Lydia nominis Romana vigui clarior Ilia.

HOR. Me nunc.Threfla Chloc.regit, Dukes dofta modos, et citharae feiens :

Pro qua non metuam mori, , Si parcent animae fata fuperfliti.

LYD. Me torret face mutua Thurini Calais filius Ornyti :

“Pro quo bis patiar mori, Si parcent puero fata fuperftiti.

HOR. Quid fi prifea fedit Venus, Didufloiqite jugo cogit aheneo?

Si flava excutitur Chloe, Rejeffaeque patet janua Lydiae J

LYD. Quamquam fidere pulchrior Illc eft ; tu levior cortice, et improbo

Jracundior Adria: Tecum viyere amcm, tecum obeam iibens,

C A R M I N U M Lie. II. J7

Ad Lycen. Ode x.

xteemum Tanain fi biberes, Lyce, Sacvo nupta viro> me tamen afperas

orreftum ante fores objicere incolis Plorares Aquilonibus.

Audis quo ftrepitu janua, quo nemus Inter pulchra fatum tefta remugkt Ventis ? et pofitas ut glaciet nrves

Puro numine Jupiter i Ingratam Veneri pone fuperbiam; 'Me currente rota funis eat retro. Mon te Penelopen ditficilem procis

Tyrrhenus genuit parens. jO, quamvis neque te munera, nec preces, XT''~ *:•'rv— -^llor amar>»"i’'n

Nec \ir Pieria peiiice faucius Curvat: fupplicibus tills

Parcas, nec rigida mollior eiculo, Nec Mauris animum mitior anguibus. Non hoc femper erit liminis aut aquae

Coeleftis patiens latus.

Ad Mercurium. Ode xr.

Mercuri, (nam te docilis magiftro Movit Amphion lapides canendo)

Tuque teftudo refonare feptem Gallida nervis.

Nee loquax olim, neque grata, nunc et Divitum menfis et arnica templis ; Die modes, Lyde quibus obftinatas

Adplicet anres : Quae, velut latis equa trima campis, Ludit exfiiltim, metuitque tangi, Nuptiaruni expers, et adhuc protervo

Cruda aaarito. Tu

*8 Q. HORATII Tu potes tigres comitefque filvas Ducere, et rivos ccleres morari. Ceffit immanis tibi blandicnti

Janitor aulae Cerberus: quamvis furiale centum Muniunt angues caput, aefluatque Spiritus teter, laniefque manat

Ore trilingui. Quin et Txion Tityofque vultu Rifit invito: ftetit uma paulum Sicca, dum grato Danai puellas

Carmine mulces. Audi at Lyde Icelus atque notas Virginum poenas, et inane lymphae Dolium fundo pereuntis imo,

Seraque fata, Quae manent cuipas stiam fub Oreo. IttJ'Jae, (nam quid potuere majusi) Impiae fponfos potuere duro

Perdere ferro. Una de multis, face nuptiali Digna, perjurum fuit in parentem Splendide mendax, et in omne virgo

Nobilis aevum : Surge, quae dixit juveni marito, Surge, ne longus tibi fbmnus, unde Non times, detur: focerum et feel eft as

Falle forores; Qiiae, velut naftae vitulos leaenae, Singulos, eheu ! lacerant: ego illis Mollior nec te feciam, neque intra

Clauftra tenebo. Me pater faevis oneret catenis, Quod viro clemens mifero peperci; Me vel extremes Numidarum in agros

Clafte releget. I, pedes quo te rapiunt et aurae, Dum favet nox et Venus: i fecundo

C A R M I N U M Lib. HI. j-9

•uiine; et noftri memorem fcpulcro Scalpe querelam.

Ad Neobulen. Ode xir.

IISERARUM eft, neque amori dare ludum, Neque dulci mala vino lavere ; ant ex-

animari, metuentes patruae verbera linguae. 'ibi qualum Cythereae puer ales, Tibi telas, operofaeque Minervae Studium aufert, Neobule, Liparaei nitor Hebri,

Eques iplb melior Bellerophonte, Neque pugno, neque ftgni pede victus;

t Catus idem per apertum fugientes Agitato grege cervos jaculari, ct Celer alto latitantem fruticeto excipere aprum.

Ad Fontem Bandusiae. Ode xiii.

OFons Bandufiae, fplendidior vitro, Dulci digue mero, non fine fioribus,

Cras donaberis hoedo; Cui frons turgida cornibus

Primis et Venereni et proelia deftinat: Fruftra : nam gelidos inficiet tibi

Rubro fanguine rivos Lafcivi foboles gregis.

Tc flagrantis atrox bora Caniculae Nelcit tangere : tu frigus amabile

Feffis vomere tauris Praebes, et pecori vago.

Fies nobilium tu quoque fontium, Me dicente cavis impofitam ilicem

Saxis, unde loquaces Lymphae defiliunt Uur.

iJSimul iinflos Tiberinis humeros lavit in undis;

De

Q. H O R A T I I 6o

De reditu August!. Ode xiv.

Herculis rltu modo <3i<fhis, 6 pleb^, Morte venalem petiifTe laurum,

Caefar Hifpana repcdt Penates Viiflor ab ora.

Unico gandens mulier marito Prodeat, jiifiis operata Divis ; Et fbror clari ducis, et decorae

Supplice vitta Virglnum matres, juvemunque nuper Solpitum. vos 6 pueri, et puellae Jam virum expertae, male ominatis

Parcite verbis. Hie dies vere mihi feftus atras Exiniet curas : ego nec tumultum, Nec mori per vim metuam, tenente

Caefare terras. I, pete unguentum, puer, et coronas, Et cadum Marfi memorem duelli; Spartacnm fvqua potuit vagantem

Eallere tefta. Die et argutae properet Neaerae Myrrheum nodo cohibere crinem : Si per invifnm mora janitorem

Fiet, abito. Lenit albefcens animos capillus Litium et rixae cupidos protervae. Non ego hoc ferrem calidns juventa,

Confule Planco.

In Chlorim. Ode'xv.

Uxor pauperis Ibyci, Tandem nequitiae fige modum tuae,

Famofifque laboribus: Maturo propior define funeri

Inter

C A R M I N U M Lis. III. Inter ludere virgines,

1 Et ftellis nebulam fpargere candidis. Non, fi quid Pholocn fatis,

Et te, Chlori, decet: filia reftius Expugnat juvenum domos,

Pulfo Thyas uti concita tympano. Illam cogit amor Noth!

, Lafcivae fimilem ludere capreae: Te lanae propc nobilem

Tonfae Luceriam, non citharae, decent, Nec fios purpureus rofae,

Nec poti vetulam faece tenus cadi.

Ad Maecenatem. Ode xvr,

Inch) sam Danaen tufris aenea, Robuftaeque fores, et vigilum canum

Trifles excubiac munierant fatis Nodtumis ab adulteris:

Si non Acrifium virginis abditae Cuftodem pavidum Jupiter et Venus

RifilTent: fore enim tutum iter et patens, Converfo in pretium Deo.

Aurum per medios ire fatellites, Et pcrrumpere amat fax*, potentius

Iftu fulmineo. concidit auguris Argivi domus, ob lucrum

Demerfa exitio. diffidit urbium Portas vir Macedo, et lubruit aemulos

Reges muneribus. munera navium Saevos inlaqueant duces.

Crefcentem fequitur cura pecuniam, Majorumque fames, jure perhorrui

Late conlpicuum tollere verticcm, Maecenas, equitum decus.

Quanto quilque fibi plura negaverit, Ab Dis plura ferct. nil cupientium

Nudus Caftra peto ; et transfuga divitum

Sr

fartes

62 Qi H O R A T I I Partes linqv.ere geftio,

Contemtae dominus fp'endidior rei, Quam fi quidquid arat nor piger Appulus

Occultare meis dicerer horreis, Magnas inter opes inops.

Purae rivus aquae, filvaque jugerum Paucorum, et fegetis certa fides meae,

Fulgentem imperio fertilis Africae Fallit, forte beatior.

Quanquam nec Calabrae mella ferunt apes, Nec Laeitrigonia Bacchus in amphora

Languefcit mihi, nec pinguia Gallicis Crefcunt vellera pafcuis;

Importuna tamen pauperies abeft : Nec, fi plura velim, "tu dare deneges.

Contracto melius parva Cupidine Veftigalia pori igam,

Qiiam fi Mygdoniis regnum Alyatte'f Campis continuem. Multa petentibus

Defunt multa. bene eft, cui Deus obtulit Parca, quod fatis eft, manu.

Ad Aelium Lamiam. Ode xviI.

A ELI, vetufto nobilis ab Lamo, [Quando et priores hinc Lamias ferunt

Denomhaatos, et nepotum Per memores genus omne faftos

Auftore ab illo ducit originem] Qiii Formiarum moenia dicitur

Princeps, et innantem Maricae Litoribus tenuifle Lirim,

Late tyrannus : eras foliis nemus Muftis, et alga litus inutili

JDemifla tempeftas ab Euro Sternet; aquae nift fallit augur

Annofa cornix. dum potes, aridum Compone lignum : eras genium mero

Curabis,

C A R M I N U M Lib. III. ! Curabis, et porco bimeftri,

Cum famulis operum folutis.

Ad Faunum. Ode xvm.

T^aune, Nympbarym fugientum amator, j J? Per meos fines et aprica rura .iiLenis incedas, abeafque parvis

Aequus alumnis. i Si tener pleno cadit hoedus anno,

: !Larga nec defunt Veneris fodali it Vina craterae ; vetus ara multo

Fumat odore: j< Ludit herbofo pecus omne campo, || Cum tibi Nonae redeunt Decembres : l! Feftus in pratis vacat otiofo

Cum bove pagns: 'i Inter audaces lupus errat agnos : ||l Spargit agrefles tibi filva frondes : i; Gaudet invifam pepulifle folTor

Ter pede terram.

Ad Telephum. Ode xix,

/’■'Vvantum diftet ab Inacho V^Codrus, pro patria non timidus mori, Narras, et genus Aeaci,

Et pugnata facro bella fub Ilio : Quo Chium pretio cadum

Mercemur; quis aquam temperet ignibus Qio praebente domum, et quota

Pelignis caream frigoribus, taces. Da lunae propere novae.

Da nottis mediae, da, puer, auguris Murenae : tribus aut novem

Milcentor cyathis pocula commodis. Qui Mufas amat impares,

Ternos ter cyathos attonitus petet F 2

64 Q. H O R A T 11 Vates ; tres prohibet fupra

Rixarum metuens tangerc Gratia, Kudis junfta fororibus.

Infanire }uvat: cur Bcrecynthiae CefTant flamina tibiae ?

Cur pendet tacita fiftula cum lyra? Parcentes ego dexteras

Odi : fparge rofas : audiat invidus Dementem ftrepitum Lycu<^

Et vicina feni non hahilis Lyco. SpiiTa te nitidum coma.

Pure te fimilem, Telephe, vefpero, Tempeftiva petit Chloe:

Me lentus Glycerae tprret amor meae,

Ad Pyrrhum. Ode xx,

■VTon vides quanto moveas periclo, Pyrrhe, Getulae catulos leaenae ?

Dura port paulo fugies inaudax Proelia raptor:

Cum per obftantes juvenum catervas Ibit infignem repetens Nearchvun: Grande certamen, tibi praeda cedat

Major, an illi. Interim dum tu celeres fagittas Promis, haec dentes acuit timendos. Arbiter pugnae pofuilfe mido

Sub pede palmam Fertur, et leni recreate vento Sparfum odoratis humerum capillis Qualis aut Nireus fuit, aut aquofa

Rartus ab Ida.

C A R MI N IT M- Lib. m.

Ad- Amphokam. Ode xxlv

't/*^ nata mecum coniiile Manlio, JVV Seu tu querelas, five geris jocos, S i Seu rixam, et infanos amores,

Seu facilem, pia tefta, fomnum : uQuocumque leflum nomine MafTicum JlBervas, moveri digna bono die ; I Delcende, Corvino jubente

Promere languidiora vina. :INon ille, quamquam Socraticis madet iSermonibus, te negliget horridus.

Narratur et prifci Catonis Saepe mero caluifle virtus.

||Tu lene tormentum ingenio admoves IjPlerumque duro : til fapientium

Curas et arcanum jocofo Confilium retegis Lyaeo:

iTu fpem reducis mentibus anxiis, j Virefque ; et addis cornua pauperi,

Poft te neque iratos trementi Regum apices, neque militum arma.

Te Liber, et, fi laeta aderit, Venus, Segnefque nodum folvere Gratiae,

Vivaeque producent lucernae, Dura rediens fugat aftra Phoebus.

ontium cuftos nemorumque, virgo, Qu ae laborantes utero puellas

Ter vocata audis, adimifque letho,

Imminens villae tua pinus eflo, Quam per exaftos ego laetus annos,

Vcrris obliquum meditantis iftum

Ad Dianam. Ode xxii

Diva triform is;

Sanguine donem. F 3 Afc

fifO-ftATir ft

Ad Phidylek. Ode xxm.

Coelo fupinas fi tuleris manus Nafcente luna, niflica Phidyle;

Si thure placaris et horna Fruge Lares, avidaque porca;

Nec peftilentem fentiet Africum Foecunda vitis, nec fterilem feges

Rubiginem, aut dukes alumni Pomifero grave tempus anno.

Nana, quae nivali pafcitur Algido Devota, quercus inter et ilices,

Aut crefcit Allanis in herbis Viftima, pontificum fecures

Cervice tinguet : te nihil attinet Tentare jnulta caede bidentium,

Parvos eoronantem marino Rore Decs, fragiliqne myrto

Immunis aram fi tetigit manus, Non fumptuofa blandior hoftia

Mollibit averfos Penates Farre pio, et faliente mica.

In Avaros. Ode xxrv>

INtactis opulentior Thefauris Arabum et divitk Indiae,

Caementis licet occupes . Tyrrhenum omne tuis et mare Apulicum s

Si figit adamantines Summis verticibus dira neceflitas

Clavos: non animum metu, Non mortis laqueis expedies caput.

Campellres melius Scythae, Quorum plauftra vagas rite traliunt domes,

Vivunt, et rigidi Getae, Immetata quibus jugera liberas

Fruges

«7 C A R M I N U M Lib, IE Fruges et Cererem ferunt; tNee cultura placet longior annua;

efunftumque laboribus Acquali recreat forte vicarius. lie inatre carentibus Privignis imilier temperat innocens,

Nec dotata fegit virum Conjux, nec nitido fidit adultero :

s eft magna parentium Vsrtus, et metuens alterius viri

Certo foedere caftitas : Et peccare nefas, aut pretium eft mort,

O quifquis volet impias ICaedes, et rabiem tollere civicam;

Si quaeret pater urbium Subfcribi ftatuis ; indomitam audeat

Refrenare licentiam Clarus poftgenitis : quatenus, heu nefas!

| Virtutem ineolumem odimus, BSublatam ex oculis quaerimus invidL

Quid trifles querimoniae, Si non fupplicio culpa reciditur 1

Quid leges fine moribus Vanae proficiimt! ft neque fervidts

Pars inclula caloribus Mundi, nec Boreae finitmuim latus,

Durataeque (bio nives Mercatorem abigunt; horrida callidi

Vincunt aequora navitae ; Magnum pauperies opprobrium jubet

Quidvis et facere et pati, Virtutifque viam deferit arduae.

Vel nos in Capitolium, Quo clamor vocat, et turba faventiunv;

Vel nos in mare proximum Gemmas, et lapides, aurum et inutile,

Sum mi materiam mali, Mittamusi fctlerum ft bene pocnitet,

Q; H O R A T I I Eradenda Cupidinis

Pravi funt eletnenta, et tencrac nimis Mentes alperioribus

Formandae ftudiis. nefcit equo rudis Haerere ingenuus puer,

Venarique timet; ludere dodtior, Sen Graeco jubeas trocho,

Sen malis vetita legibus alea ; Cum perjura patris tides

Confortem fochim filial et holpitem, feidignoque pecuniam

Haeredi properet. (cilicet improbae Grelcunt divitiae : tamen

Curtae nefcio quid Temper abeft rei.

Ad Bacchum. Ode xxv,

f\vo me, Bacche, raptstui’ V^Plenum ? quae nemora, aut quos agor in Ipecils^ Velox mente nova 1 quibus

Antris tgregii Caefaris audiar Aeternum meditans decus

Stellis inferere, et concilio Jo vis? Dicam infigne, recerts, ad hue

Indiftum ore alio, non fecus in jugis Exfbmnis ftupet Euias,

Hebrum profpiciens, et nive candidam Thracen, ac pede Barbaro

Luftratam Rhodopen. ut mihi devio Ripas et vacuum nemus

Mirari libet! 6 Naiadum potens, Baccharumque valentium

Proceras manibus vertere fraxinos ; Nil parvum, aut-humili modo,

Njl mortale loquar. dulce periculum eft, O Lenaee, fequi Dcum

Cingentem viridi tempera pampino.

An

C A R M I N U M Lib. m. 69

Ad Venebem. Ode xxvi.

VI xl puellis nuper idoneus, Et militavi non fine gloria :■

I Nunc arma defunftumqne bello Barbiton hie paries habebit,

• Laevum maiinae qui Veneris latus iiCuftodit. hlc, hie ponite lucida

Funalia, et vefles, et arcus Oppofitis foribus minaces.

i O, quae beatum diva tenes Cyprum, et (Memphin carentem Skhonia nive,

Regina, fublimi flagello Tange Chlocn femel arrogantem.

Ad Galateam. Ode xxvli.

Impios parrae recinentk omen Ducat, et praegnans canis, aut ab agr®

Rava decurrens lupa Lanuvino, Foetaque vulpes:

Rumpat et ferpens iter inftitutum, Si per obliquum fimilis fagittae Terruit mannos. ego cui timebo

Providus aufpex, Antequam ftantes repetat paludes Imbrium divina avis imminentum, Ofcinem corvum prece fufeitabo

Solis ab ortu. ’ Sis licet felix, ubieumque mavis,

Et memor noitri, Galatea, vivas : Teque nee laevus vetet ire picus,

Nee vaga cornix. Sed videt quanto trepidet tumultu Pronus Orion i Ego quid fit ater Adriae novi finus; et quid albus

Peccet lapyx. Hoftinm

7p Q. H O R A T I I Hoftium uxores pueriquc caecos Sentiant motus orientis Auftri, et Acquoris nigri frcmitum, et trementes

Verbere ripas. Sic et Europe niveum doiofo Credidit tauro latus, et fcatentera Belluis pontum medialque fraudes

Palluit audax. Nuper in pratis ftudiofa florum, ct Debitae Nymphis opifex coronae, Noibe fiibluftri nihil allra praeter

Yidit et undas. Quae fimul centum tetigit potentem Oppidis Creten ; Pater 6 relidtum Filiae nomen, pietafque ! dixit

Vifla furore. Unde? quo veni i levis una mors eft Virginum culpae. vigilanfne ploro Turpe commilTum ? an vitio carentem

Ludit imago' Vana, quae porta fugiens eburna Somnium dncit? meliufne fiuctus Ire per longos fuit, an recentes

Carpere flores ? Si quis infamem mihi nunc juvencum Dedat iratae, lacerare ferro, et Frangere enitar modo multum atnati •

Cornua monftri. Impudens liqui patrios Penates : Impudens Orcum moror. 6 Depruna Si quis haec audis, utinam inter errem

Nuda leones. Antequam turpis macics decentes Occupet malas, teneraeque fuccus Defluat praedae, fpeciofa quaero

Pafcere tigres. Vilis Europe, pater urguet abfens : Quid mori ceftas i potes hac ab orno

Pen'

7i C A R M I N U M Lib. HI. ' Pendulum zona bene te fecuta

Laedere collum. Sive te rupes et acuta Ictho Saxa deleitanc; age, te procellae

! Crede veloci: nifi herile mavis ICarpere penfum

Regius fanguis, dominaeque tradi Barbarae pellex. aderat quaerenti Perfidum ridens Venus, et remiflb

Filins arcu. Mox ubi lufit fatis; Abltineto, Dixit, irarum callidaeque rixae ; Cum tibi invifus laceranda reddet

Cornua taurus. 'i Uxor invifti Jovis e(Te neftis ?

Mitte fingultus; bene ferre magnam Dilce fortunam : tua leftus orbis

Nomina ducet.

Ad Lyden. Ode xxvitr.

11^'esto quid potius die X Neptuni faciam ? prome reconditum, Lyde ftrenua, Caecubum,

Munitaeque adhibe vim fapientiae. Inclinare meridiem

Sentis ; ac, veluti ftet volucris dies, Parcis deripere horreo

CefTantem Bibuli confulis amphoram. Nos cantabimus invicem

Neptunum, ct virides Nerei'dum comas : Tu curva recines lyra

Latonam, et celeris fpicula Cynthiae : Summo carmine, quae Cnidon

Fulgentefque tenet Cycladas, et Paphon H Jun&is vifit oloribus,

Dicetur; merita Nox quoque nacnia.

Ad

7* Q. H O R A T I I

Ad Maecenatem. Ode xeijc,

Tver ken a regum progenies, tibi Non ante verfo lene merum cado.

Cum flore, Maecenas, rofarum, et PrelTa tuis balanus capillis

Jamdudum apud me eft. eripe te morae : Neu Temper udum Tibur et Acfulae

Declive contempleris arvuin, et Teiegoni juga parricidae.

Faftidiofam defere copiam, et Molem propinquam nubibns arduis;

Omitte mirari beatae Fumum et opes ftrepitumque Romae.

Plerumque gratae divitibus vices, Mundaeque parvo Tub Larc pauperum

Coenae, fine aulaeis et oftro, Sol'icitam explicuere Trontem.

Jam clarus cccultum Andromedae pater Oftendit ignem : jam Procyon Turit,

Et ftella velani Leonis, Sole dies referente ficcos.

Jam paftor umbras cum gregc languido Rivumque TelTus quaerit, ct horridi

Dumeta Sylvani : caretque Ripa vagis taciturna vcntis.

Tu civitatem quis deceat ftatus Curas, et urbi Tollicitus times,

Quid Seres et regnata Cyro Battra parent, TanaiTque diieors,

Prudens Tuturi temporis exitum CaiiginoTa nofte premit Deus ;

Ridetque, fi mortalis ultra Fas trepidat. quod adeft, memento

Componere aequus : cetera fluminis Ritu Teruntur, nunc medio alveo

Cum pace delabentis Etrufcuin

73 C A R M I N U M Lib. III. In mare, nunc lapides adefos,

Stirpefque raptas et pecus et domos Volventis una, non fine montium

Clamore, vicinaeque filvae; Cum fera diluvies quietos

Irritat amnes. ille potens fui uaetufque deget, cui licet in diem

DixifTe, Vixi : eras vel atra Nube polum pater occupato,

7el foie puro : non tamen irritum, Quodcumque retro eft, efficiet; neque

Diffinget, infccftumque reddet. Quod fugiens femel hora vexit.

Fortuna laevo laeta negotio, et * Ludum infolentem ludere pertinax,

Tranfmutat incertos honores. Nunc mihi, nunc alii benigna.

,audo manentem : ft celeres quatit ennas, refigno quae dedit, et mea Virtute me involvo, probamque

Pauperiem fine dote quaero. bn eft meum, fi mugiat Africis " lus procellis, ad mileras preces Decurrere, et votis pacilci,

Ne Cypriae Tyriaeque merces ddant avaro divitias mari. unc me biremis praefidio Icaphae Tutum per Aegaeos tumultus

Aura feret, geminulque Pollux.

Ode xxx.

xegi monumentum acre perennius, i Regalique fitu pyramidum altius ;

lyod non imber edax, non Aquilo impotens I’oflit diruere, aut innumerabilis jinnorum feries, et fuga temporum. Kon omnU moriar; multaque pars mei 1 G Vita

7 4 Q. H O R A T I I Vitabit Libitinam. ufque ego poftera Crefcam laude recens; dum Capitolium Scandet cum tacita virgine pontifex. Dicar, qua violcns obftrepit Aufidus, Et qua pauper aquae Daunus agreftium Regnavit populorum, ex humili potenSj. Princeps Aeolium carmen ad Italos DeduxilFe modos. fume fuperbiam Quaefitam meritis, ct mihi Delphica Lauro cinge volens, Melpomene, comam.

C A R M I N U M

INTERMISSA, Venus, diu Rurfus bella moves ? parce precor, precor.

Non fum qualis eram bonae Sub regno Cynarae. Define, dulcium

Mater faeva Cupidinum, Circa luftra decern fleftere mollibus

Jam durum imperiis : abi Quo blandae juvenum te revocant preces.

Tempeftivius in domo Pauli, purpureis ales oloribus,

Commeflabere Maxim!; Si torrere jecur quaeris idoneumi

Namque et nobilis, et deceits, Et pro folicitis non tacitus reis,

Et centum puer artium. Late figna feret militiae tuae ;

Et, quandoque potcntior Largis muneribus riferit aemtUi,

Albanos prope te lacus Ponet marmoream fub trabe citrea.

Illic plurima naribus Duces thura; lyraeque et Berecynthiae

Deleftabere tibiae Miftis carminibus, non fine fiflula.

Illic bis pueri die Numen cum teneris virginibus tuum

Laudantes, pede eandido

LIBER QJJARTUS.

Ad Vekerem. Ode i.

Ga In

76 Q. H O R A T I I In morem Salium ter quatient humum*

^le nec femina, ncc puer Jam, nec fpes animi credula mutui,

Kec certare juvat mero, Nec vincire novis tempora floribus.

Sed cur, heu ! Ligurine, cur Manat rara meas lacrima per genas?

Cur facunda parum decoro Inter verba cadk lingua filentio 1

Nofturnis te ego fomniis Jam captum tenco : jam volucrem fequor

Te per gi amina Marti! Campi, te per aquas, dure, volubiles.

Ad Antonium Iulum. Ode xi.

Find a rum quifquis ftudet aemulari, lule, ceratis ope Daedalea

Nititur pennis, vitreo datums Nomina ponto.

Monte decurrens velut amnis, imbres Quem fuper notas aluere ripas, i'ervet, immenfufque ruit profundo

Pindarus ore; Laurea donandus Apollinari, Sen per audaces nova dithyrambos Verba devolvit, numerilque fertur

Lege folutis: Seu Deos, regefque canit Deorum Sanguinem, per quos cecidere jufta Morte Centauri, cecidit tremendae

Flamma Chimaerae: Sive, quos Elea domum reducit Palma celefles; pugilemve equumve Dicit, et centum potiore lignis

Munere donat: Flebili fponfae juvenemve raptum Plorat, et vires, animumque morefque

f

Aureos

mm

—

77 C A R M I N U M Lxi.IV. Aureos educit in aftra, nigro^ue

Invidet Oreo. Multa Dircaeum levat aura eyenum, Tendit, Antoni^ quoties in altos Nubium tra<ftus. ego, apis Matinae

More modoque, Grata carpentis thyma per laborem Plurimum, circa nemus, uvidique Tiburis ripas, operofa parvus

Carmina fingo. Concines majore pocta pleftro Caefarem, quandoque trahet feroces Per facrum clivum, merita decorus

Fronde, Sicambros: Quo nihil tnajus meliufve terris Fata donavere, bonique Divi; Ncc dabunt, quamvis redeant in aurum

Tempora prifeum. Concines laetofque dies, et urbis Publicum ludum, fiiper impetrato Fortis Augufti reditu, forumque

Litibus orbum. Turn meae (ft quid loquar audiendum) Vocis accedet bona pars ; et, 6 Sol Pukher, 6 laudan.de, canam, recepto

Caelare, felix. Tuque dum procedis, lo triumphe, Non femel dicemus, lo triumphe, Civitas omnis ; dabimufque Divis

Thura benignis. Te decern tauri totidemque vaccae, Me tener folvet vitulus, relifta Matre, qui largis juvenefeit herbis

In mea vota; Fronte curvatos imitatus ignes Tertium Lunae referentis ortum. Qua notam duxit, niveus vidcri,

Cetera fulvus. G 3 Ad

78 Q, H 0 R A T I I

Ad Melpomenen. Ode hi

A^VuiMtu, Melpomene, femel Nafcentem placido lumine videris :

Ilium non labof Ifthmius Clarabit pugilem; non eqnus impiger

Curru ducet Achai'co Viftorem ; neque res bellica Deliis

Ornatum foliis ducem, Quod regum tumidas contuderic mlnas,

Oftendet Capitolio : Sed quae Tibur aquae fertile pracfiuunt,

Et fpiffae nemorum cnmae, Fingent Acolio carmine nobilem.

Romae princlpis urbium Dignatur foboles inter amabiles

Vatum ponere me chores; Et jam dente minus mordeor invido.

O tefludinis aureae £)uleem quae flrepitum, Fieri, temperas :

0 mutis quoque pifcibus Donatura cycnl, li libeat, fonum ;

Totum muneris hoc tui eft, Quod monftror digito praetereuntium

Romanae fidicen lyrae: Quod fpiro et placeo (ft placeo) tuum eft,

DrusJ LaudEs. Ode. iv.

[jalem miniftrum fulminis alitem (Cui rex deorum reghum in ayes vagas

Permilit, expertus fidelem Jupiter in Ganymede flavo)

Olim juventas, et patrius vigor JJido laborum propulit inftinm ;

Vemifque jam nimbis remotis, Infolitos docuerc nifus

Ven

79 CA8.MINUM Lib. IV. Ventl paventem; mox in ovilxa Demifit hoftem vividus impetus;

Nunc in reluctantes dracones Egit amor dapis atque pugnae :

Qualemve laetis caprea pafcuis Intenta, fulvae matris ab ubere

Jam la£le depulfum leonem, Dente novo peritura, vidit:

Videre Rhaetis bella fub Alpibus Drufum gerentem Vindelici; quibus

Mos unde deduflus per omne Tempus Amazonia fecuri

Dextras obarmet, quaerere diftuli: l_Nec fcire fas eft omnia :] fed diu

Lateqwe viftrices catervae, Confiliis juvenis repreftae,

Senfere quid mens rite, quid indole* Nntrita fauftis fitb penetralibus

PolTet, quid Augufti paternus In pueros animus Nerones.

Fortes creantur fortibus ef bonis : Eft in juvencis, eft in equis patrum

Virtus : nec imbellem feroces Progenerant aquilae columbam.

Doftrina fed vim promovet infitam, RefHque cuitus pettora roborant:

Utcuirque defeccre mores, Indecorant bene nata culpae.

Quid debeas, 6 Roma, Neronibus, Teftis Metaurum flumen, et Afdrubal

Oeviftus, et pulchcr fugatis Ille dies Latio tenebris,

Qui primus alma rifit adorea : Dims per urbes Afer ut Italas,

Ccu fiamma per taedas, vel Eurus Per Siculas cquitavit undas.

Poft hoc fecundis ulque laboribus Romana pubes crevit, ct impio

Vaftata

So Q. H 0 R A T I I Vaftata Poenorum tumultu

Fana Decs habuere reftos : Dixitque tandem perfidus Hannibal; Cervi, luporum praeda rapacium,

Seitamur ultro, qitos opimus Fallere et effugere eft trinmphus.

Gens, quae cremato fortis ab Ilio Ja<ftata Tufcis aequoribuS facra,

Natofque maturofque patres Pertulit Aulbnias ad urbes ;

Duris ut ilex tonfa bipennibus Hig''ae feraci frondis in Algido,

Per damna, per caedes, ab iplb Ducit opes animumque ferro.

Non Hydra fefto corpore firmior Vinci dolentem crevit in Herculem,

Monftrumve fubmifere Colchi Majus, Echioniaeve Thebae.

Merfes profundo, pulchi ior evenit: Luftere, multa proruet integrum

Cum laude viitorem, geretque Proelia conjugibus loquenda.

Carthagini jam non ego nuntios Mittam fupcrbos : occidit, occidit

Spes on.nis, et fortuna nofiri Nominis, AlHrubale interempto.

Nil Claudiae non perficient manus, Quas et benigno numine Jupiter

Defendit, et curae fagaces Expediunt per acuta belli.

Ao Augustum. Ode v.

Divis orte bonis, optime Romulae Cuftos gentis, abes jam nimium diu :

Maturum reditum pollicitus patrum Sanifto concilio, redi.

jLucem redtk tuae, dux bone, patriae; Inflar

Si C A R M I N U M Lib. IV. Inftar veris enitn vultus ubi tuus AfTulfit populo, gratior it dies,

Et foies melius nitent. Ut mater juvenem, quern Notus invido Flatu Carpathii trans maris aequora Cunftantem fpatio longius annuo

Dulci diftinet a domo, Votis, ominibulque, et precibus vocat, Curve nec faciem litore demovet: Sic defideriis idta fidelibus

Quaerit patriaTCaefarem. Tutus bos etenim rura perambulat: Nutrit rura Ceres, almaque Fauftitas: Pacatum volitant per mare navitae:

Culpari metuit (ides : Nullis polluitur cafla domus ftupris: Mos et lex maculofum edomuit nefas: Laudantur fimili prole puerperae:

Culpam poena premit comes. Qviis Parthum paveati quis gelidum Scythen,?

is Germania quos horrida parturit Foetus, incolumi Caefare ? quis ferae

Bellum curet Iberiae ? Condit quilque diem collibus in fuis, Et vitem viduas ducit ad arbores: Hinc ad vina redit laetus, et alteris

Te menfis adhibet Deum. Te multa prece, te profequitur mero ■Defufo pateris ; et Laribus tuum Mifcet numen, uti Graecia Caftoris,

Et magni memor Herculis. Longas 6 utinam, dux bone, ferias Praeftes Hefperiae, dicimus integro Sicci mane die, dicimus uvidi.

Cum Sol Oceano fubeft.

Ao

8i Q. H O R A T I I

Ad Apollinem. Ode vr.

Dive, quem proles Niobaea magnae Vindicem linguae, Tityofque raptor

Senfit, etTrojae prope viftor aftae Phthius Achilles,

Ceteris major, tibi miles impar ; Filins quamquam Thetidos marinae Dardanas turres quateret tremenda

Culpide pugnax. Hie, mordaci velut i<fta ferro Finns, aut impulfa cuprediis Euro, Procidit late, pofuitque collum in

Pulvere Teucro. Ille, non inclullis equo Minervae Sacra mentito, male feriatos Troas, et lactam Priami choreis

Falleret aulam : Sed palam captis gravis, heu nefas, heu l Nelcios fari pueros Achivis Urcret flammis, etiam latentem

Matris in alvo: Ni, tuis viftus Venerifque gratae Vocibus, Divum pater annuiffet Rebus Aeneae potiore duftos

Alite muros. Doflor argutae fidicen Thaliae, Phoebe, qui Xantho lavis amne crines, Dauniae defende decus Camcnae,

Levis Agyieu. Spiritum Phoebus mihi, Phoebus artem Carminis, nomenque dedit poetae. Virginum primae, puerique claris

Patribus orti, Deliae tutela Deae, fugaces Lyncas et cervos cohibentis arcu, Lelbium fervate pedem, meiuue

Pollicis

83 C A R M I N U M Lib. IV. Pollicis iftum;

Rite Latonae puerum canentes, Rite crefcentem face Noftilucam, Profperam frugum, celeremque pronos

Volvere menfes. (Nupta jam dices : Ego Dis amicuip, iiSeculo feftas referente luces, t'Reddidi carmen, docilis modorum

Vatis Horatl.

Ad Torquatum. Ode -vii.

I'p\iFFUGERE nives, redeunt jam gramina campis, Arboribufque comae :

Mutat terra vices, et decrelcentia ripas Flumina praetereunt :

Gratia cum Nymphis geminifque fororibus audet Ducere nuda choros.

Immortalia ne Iperes, monet annus, et almum Quae rapit hora diem.

Frigora mitefcunt Zephyris : ver preterit aeftas, Interitura, fimul

Pomifer autumnus fruges effuderit: et mox Bruma recurrit iners.

Damna tamen celeres reparant coeleftia Lunae: Nos ubi dccidimus,

Quo pater Aeneas, quo Tullus dives, et Ancus, Pul vis et umbra fumus.

Quis felt an adjiciant hodiernae craftina fummae Tempora D! liiperi?

Cunfta manus avidas fugient haeredis, amico Quae dederis animo.

Cum femel occideris, et de te Iplendida Minos Fecerit arbitria;

Non, Torquate, genus, non te facundia, tlon te Reftituet pietas.

Infernis neque enim tenebris Diana pudicum Liberat Hippoly turn ;

Nec

84 Q. H O R A T I I Nec Lethaea valet Thefeus abrumpere caro

Vincula Pirithoo.

Ad Censorinum. Ode vm. Donarem pateras grataque commodus,

Cenlbrine, meis aera fodalibtis ; Donarem tripodas, praemia fortium Graionim : neque tu peffima munei'um Ferres, divite me fcilicet artium Quas aut Parrhafius protulit, aut Scopas; Hie faxo, liquidis ille coloribus Solers nunc hominem ponere, nunc Deum. Sed non haec mihi vis; nec tibi talium Res eft, aut animus deliciarum egens. Gaudes carminibus : carmina poftiimus Donate, et pretium dicere muneri. Non incifa notis marmora puHicis, Per quae Ipiritus et vita redit bonis Poll: mortem ducibus; non-celeres fugae, Rejeflaeque retrorlum Hannibalis minae; Non incendia Carthaginis impiae, Ejus, qui domita nomen ab Africa Lucratus rediit, clarius indicant Laudes, quam Calabrae Pierides : neque. Si chartae fileant quod bene feceris, Mercedem tuleris. quid foret Iliae IVlavortilque puer, ft taciturnitas Obftaret mentis invida Romuli ? Ereptum Stygiis fluftibns Aeacum Virtus, et favor, et lingua potentium Vatum divitibus confecrat inlulis. Dignum laude virum Mula vetat mori: Caelo Mufa beat, fic Jovis intereft Optatis epulis impiger Hercules ; . Clarum Tyndaridae fidus ab infimis Qualias eripiunt aequoribus rates; Ornatus viridi tempera pampino Liber vota bonos ducit ad exitus.

C A R M I N U M Lib. IV. 8/

Ad Lollium. Ode ix.

NS forte credas interitura, quae Longe Ibnantem natus ad Aufiduna,

Non ante vulgatas per artes Verba loquor focianda chordis.

Non, fi priores Moeonius tenet Sedes Homerus, Pindaricae latent,

Ceaeque, et Alcaei minaces, Stefichorique graves Camenae.

Nee, fi quid olim lufit Anacreon, E elevit aetas. fpirat adhuc amor,

Vivuntque commiffi ralores Aeoliae fidibus puellae.

Non fola comtos arfit adulteri Crines, et aurum veftibus inlitum

Mirata, regalefque cultus, Et comites, Helene Lacaena:

Primufve Teucer tela Cydonio Direxit arcu : non femel Ilios

Vexata : non pugnavit ingens Idomeneus Sthenelufve folus

Dicenda Mufis proelia : non ferox Heitor, vel acer Dei'phobus graves

Excepit icitus pro pudicis Conjugibus puerifque primus.

Vixere fortes ante Agamemnona Multi; fed omnes inlacrimabiles

Urguentur ignotique longa Nofte, carent quia vate facro.

Paulum fepultae diftat inertiae Celata virtus. non ego te meis

Chartis inornatum filebo, Totve tuos patiar labores

Impune, Lolli, carpere lividas Obliviones. eft animus tibi

Rertimque prudens, et fecundis U Tempc

86 Q; HORATII Temporibus dubiifque re£lus;

Vindex avarae fraudis, et abftinens Duccntis ad fe cunfta pecuniae;

Confulque non unius anni, Sed quoties bonus atque fidus

Judex honeftum praetulit utili, Rejecit alto dona nocentium

Vultu, et per obftantes catervas Explicuit Itia viftor arma.

Non poilidentem multa vocaveris Re£le beatum : reftius occupat

Nomen beati, qui Deorum Muneribus fapienter uti,

Duramque callet pauperiem pati, Pejufque leto flagitium timet;

Non i!le pro caris amicis Aut patria timidus perire.

Ad Ligurinum. Ode x.

OCK udelis adhuc, et Veneris mimeribus potent Infperata tuae cum veniet pluma fuperbiae,

Et, quae nunc humeris involitant, deciderint comae, Nunc et qui color eft puniceae flpre prior rofae, Mutatus, Ligurine, in faciem verterit hifpidam ; Dices, Heu ! (quoties te in Ipcculo videris alterum) Quae mens eft hodie, cur eadem non puero fuit ? Vel cur his animis incolumes non redeunt genae i

Ad Phyilidem. Ode xx.

EST mihi nonum fuperantis annum Plenus Albani cadus ; eft in horto,

Phylli, neftendis apium-coronis; Eft hederae vis

Multa, qua crines religata fulges : Ridet argento domus : ara, caftis Vimfta verbenis, avet immelato

Spargier

8; CARMINUM Lib. IV. Spargier agno:

Cunfta feftinat manus: hue et illuc jCurfitant miftae pueris pnellae : Sordidum flaramae trepidant rotantes

Vertice fumum. Ut tamen noris quibus advoceris Gaudiis ; Idus tibi funt agendae, Qui dies tnenfem Veneris marinae

Findit Aprilem: Jure folennis mihi, ianttiorque Pene natali proprio; quod ex hac Luce Maecenas meus affluentes

Ordinal annos. Telephum, quem tu petis, occupavit Non tuae fortis juvenem puella Dives et lafeiva, tenetque grata

Compede vinftum. Terret ambuftus Phaethon avaras Spes, et exemplum grave praebet ales Pegafus, terrenum equitem gravatus

Bellerophontem, Semper ut te digna fequare ; et, ultra Quam licet fperare, nefas putando, Difparem vites. age, jam meorum

Finis amorum, (Non enim pofthac alfe calebo Femina) condifce modes, amanda Voce quos reddas. minuentur atrae

Carmine curae.

Ad VIrgilium. Ode xir..

Jam veris comites, quae mare temperant, Impellunt animae lintea Thraciac :

Jam nec prata rigent, nec fluvii ftrepunt Hiberna nive tnrgidi.

Nidum ponit, Ityn flebiliter gemens, Infelix avis, et Cecropiae domus

Hz Aetcih

as Q; HORATII Aeternum opprobrium, quod male Barbaras

Regum eft ulta libidines. Dicunt in tenero gramine pinguium Cuftodes ovium carmina fiftula; Delecftantque Deuni, cui peens et nigri

Colies Arcadiae placent. Adduxere fitim tempera, Virgili: Sed preftum Calibis ducere Liberum Si geftis, juvenum nobilium cliens,

Nardo vina merebere. Nardi parvus onyx eliciet cadum, Qui nunc Sulpieiis adcubat horreis, Spes donare novas largus, amaraque

Curarum eluere efficax. Ad quae ft properas gaudia, cum tua Velox mcrce veni : non ego te meis Immunem meditor tinguere poculis.

Plena dives ut in domo. Verum pone moras et ftudium lucri; Nigrorumque memor, dum licet, ignium. Mi fee ftultitiam confiliis brevem :

Cuke eft deftpere in loco.

Ad Lycen. Ode xni..

Audiver e, Lyce, Di mea vota; Di Audivere, Lyce. fis anus, et tamen

Vis formofa videri: Ludifque et bibis impudens ;

Kt cantu trcmulo pota Cupidinem Lentum follicitas. ille virentis et

Doftae^jfallere Chiae Pulchris excubat in genrs.

Importunus enim tranfvolat aridas Quercus, et refugit te, quia luridi

Dentes, te quia rugae ‘Turpant, et capitis nives.

Ncc Coae refenmt jam tibi purpurae,

C A ft M I N U M Lib. Kcc clari lapides tempera, quae feme!

Notis condita faftts Inclufit volucris dies.

Quo fugit Venus? heu ! quo color? heu Quo motus ? quid babes illius, illius.

Quae fpirabat amores, Quae me furpuerat mihi,

Felix port Cynaram, notaque et artium Gratarum facies ? fed Cynarae breves

Annos fata dederunt, Scrvatura diu parent

Cornicis vetulae temporibus Lycen; Portent ut juvenes vifere fervidi,

Multo non fine rilu, , Dilapfam in eineres facem.

Ad Augustum. Ode xry^

Quae eura patrum, quaeve Quiritium- Plenis honorum muneribus tuas,

Augufte, virtutes in acvum Per titulos memorefque faftos

Aeternet? 6, qua Sol habitabiles Illuftrat eras, maxime principum.

Quern legis expertes Latinae VindeTici didicere nuper

Quid Marte pofles. milite nam tuo Drufus Genaunos, implacidum genus,

Brencolque veloces, et arces Alpibus impofitas tremendis

Dejecit acer plus vice fimplicL Major Neronum mox grave proelium

Commifit, immanefque Rhoetos Aufpiciis pepulit fecundis ;

Speftandus in certamine Martio, Devota morti peftora liberae

Quantis fatigaret minis; Indomitas prope qualis undas

H3

IV. 89

1 deeens

Exercct

TO Q- H OR A T IP F.xercet Aufter, Ple'iadum choro Scindente nubes, impiger hoftium

Vexare turmas, et frementem Mittsre eqnum medios per ignes.

Sic tauriformis volvitur Aufidus, Qui regna Dauni praefluit Apuli,

Cum faevit, horrendamque cultis Diluviem meditatur agris:

Ut Barbarorum Claudius agmina Ferrata valio diruit impetu,

Primolque et extremes metendo, Stravit humum, fine clade vi£lo*':

Tecopias, te confdium, et tuos Praebente divos. nam tibi, quo die

Portus Alexandria flipplex Et vacuam patefecit aulam,

Fortuna lufro profpera tertio Belli fecundos reddidit exitus,

Laudemqu* et optatum peraflis Imperils decus arrogavit.

Te Cantaber non ante domabilis, Medufque et Indus, te profugus Scythes

Miratnr, 6 tutela praefens Italiae, dom’maeqpe Romae.

Te fontium qui celat ori|ines Nilulque, et Ifter, te rapidus Tigris,.

Te belluofus qui remotis Obftrepit Oceanus Britannis;

Te non pavcntis funera Galliae, Duraeque tellus audit Iberiae :

Te caede gaudentes Sicambri, Compofitis venerantur aimis.

Augusti Laudes. Ode xt.

Phoebus volentem prcelia me loqui, Viflas et urbes, increpuit lyra ;

Me parva Tyfrhenum per aequos Vela

9* C A R M I N U M Lib. IV. Veladarem. tua, Caefar, aetas

Fruges et agris rettulit uberes; Et figna noftro reftituit Jovi,

Darepta Parthorum fuperbis Poftibus, et vacuum duellis

Janum'Qiiirini claufit; et ordinaui Reftum evaganti frena licentiae

Injecit, emovitque culpas, Et veteres revocavit artcs,

Per quas Latinum nomen et Italae Crevere vires, famaque, et imperi

Porrefba majeftas ad ortum Solis ab Helperio cubili.

Cuftode rerum Caefare, non furor Givilis, aut vis exiget otium ;

Non ira, quae procudit enfes, Et miferas inimical urbes.

Non qui profundum Danubium bibunt,. Edifta rumpent Julia : non Getae,

Non Seres, infidive Perfae, Non Tanaim prope flumen orti.

Nofque et profeltis lucibus et facris. Inter jocoli munera Liberi,

Ciim prole, matronifque noftris,"' Rite Deos prius adprecati,

Virtute funftos, more patrum, duces, Lydis remifto carmine tibiis,

Trojamque et Anchifen et almae. Brogeniem Veneris canemus.

QUINTI

.. ,;.t

U I N T I

horatii flacci

E P O D O N 1

LIBER.

Ad Maecenatim. Ode i.

IBIS Liburnis inter alta navium, Amice, propugnacula,

Paratus omne Caefaris periculttm Subire, Maecenas, tuo.

Quid nos? quibus te vita fit fuperltite Jucunda ; fi contra, gravis

Utrumne juifi perfequemur otium Non duke, ni tecum fimul ?

An hunc laborem mente laturi, decct Qiia ferre non molles viros?

Feremus ; et te vel per Alpium juga, Inhofpitalem et Caucafum,

Vel Occidentis ufque ad ultimum finum Forti fequemur peftorc.

Roges, tuum labore quid juvem meo Imbellis ac firmus parum ?

Comes minore fnm futurus in metu, Qtii major abfentes habet:

Ut adfidens implumibus pullis avis Serpentium adlapfus timet

JVlagis reliftis ; non, u_t adfit, amali tatura plus praefentitus.

i

Ltbcs*

S3 E P O D O N LIBER. I Libenter hoc et orane militabitur

Bellura in tuae fpem gratiac : |f Non ut juvencis inligata pluribns

Aratra nitantur mea: Pecufvc Calabris anre fidus fervidum

j! Lucana mutet pafcuis: I Nec ut fiiperni villa candens Tnfculi

, Circaea tangat moenia. Sati^ fuperque me benignitas tua

Ditavit: hand paravero, Qiiod aut avarus, ut Chremes, terra premam,

Difcinitus aut perdam ut nepos.

Vitae Rusticae Laudes. Ode ir.

Beatus ille, qui procul negotiis, Ut prilca gens mortalium,

Paterna rura bobus exercet fuis, Solutus omni foenore;

Neque excitatur claflko miles truci, Nec horret iratum mare;

Forumque vital, et luperba civium Potentiorum limina.

Ergo aut adulta vitium propagine Alias marital populos:

Aut in redufta valle.mugientium Prolpeftat errantes greges ;

Jnutilefque falce ramos amputans, Feliciores inferit;

Aut prefla puris mella condit amphoris; Aut tondet infirmas oves.

Vel, cum decprum mitibus pomis caput Autumnus arvis extulit;

Ut gaudet infitiva decerpens pyra, Certantem et uvam purpurae.

Qua muneretur te, Priape, «t te, pater Silvane, tutor finium !

Libet jacere tnodo fub antiqua dice, Mode

94 Q. HORATfl Alodo in tenaci gramine :

Labuntur altis interim rivis aquae; ^ Queruntur in filvis aves;

Fontelque lymphis obftrepunt manantibus, Somnos quod invitet leves.

At cum tonantis annus hibernus Jovis Imbres niveique comparat;

Aut trudit acre1 hinc et hinc multa cane AprOs in obftantes plagas :

Aut amite levi rara tendit retia, Turdis edacibus doles;

Pavidumque ieporem, et advenam laqueo gruem, Jucunda captat praemia.

Qiiis non malarum, quas amor curas habet, Haec inter obliviicitur ?

Qiiod fi pudica mulier in partem juvans Domum atque dulces liberos,

(Sabina qualis, aut perufta folibus Pernicis uxor Apuli)

Sacrum vetultis extruat lignis focum Lafli fub adventum viri;

Claudenfque textis cratibus laetum pecus,. Diftcnta ficcet ubera;

Et horna dulci vina promens dolio, Dapes inemtas adparet:

Non me Lucrina juverint conchylia, Magifve rhombus, aut fcari.

Si quos Eois intonata fluftibus Hiems ad hoc vertat mare :

Non Afra avis deiiendat in ventrem meum. Non attagen lonicus

Jucundior, quam le£ta de pinguiflimis Oliva ramis arborum,

Aut herba lapathi prata amantis, et gravi Malvae falubres corpori,

Vel agna feftis caefa Terminalibus, Vel hoedus ereptus lupo.

Has inter epulas, ut.juvat paftas oves Vide-

EPODON LIBER. Videre properantes domum !

Idere ferfos voraerem inverrum boves Collo trahentes languido ;

ofitofiiue vernas, ditis examen domus, Circum renidentes Lares !

Lee ubi loculus foenerator Alfius, Jam jam futurus rufticus,

)mnem relegit Idibus pecuniam; Quaerit Calendis ponere.

Ap Maecenatem. Ode in.

Parentis olim fi quis impia manu Senile guttur fregerit,

£dit cicutis allium Viocentius. j O dura melTbrum ilia ! iljiiid hoc veneni faevit in praecordiis ? INum viperinus his cruor ncoftus herbis me fefellit? an malas

Canidia traftavit dapes ? Jt Argonautas praeter omnes candidum

Medea mirata eft ducem, [gnota tauris inligatufum juga,

Perunxit hoc Jafonem : Hoc delibutis ulta donis pellicem,

Serpente fugit alite. blec tantus unquam fiderum infedit vapor

Siticiilofae Apuliae: Nec munus humeris efficacis Herculis

ji Inarfit aeftuofius. j fVt, ft quid unquam tale concupiveris, j Jocofe Maecenas, precor Manum puella fuavio opponat tuo,

Extrema et in fponda cubet.

SS Q H O R A T I I

Ad Menam Pompeii Libertum. Ode it.

Iupis et agnis quanta fortito obtigit, -J Tecum mihi dilcordia eft,

Ibericis perufte Funibus latus, Et crura dura compede.

Licet ftiperbus ambules pecunia, Fortuna non mutat genus.

Videfne, Facram metiente te viam Cum bis ter ulnarum toga,

Ut ora vertat hue et hue euntium Liberrima indignatio ? ,

Seftus flagellis hie triumviralibus Praeconis ad Faftidium,

Arat Falerni mille Fundi jugera, Et Appiam mannis terit;

Sedilibuftjue magnus in primis eques, Othone contempto, fedet.

Quid attinet tot aera navium gravi Roftrata duci pondere

Contra latrones atque fervilem manum, Hoc, hoc tribuno militum ?

In Canidiam Veneeicam. Ode v.

At 6 Deorum quidquid in coelo regit Terras et humanum genus.

Quid ifte Fert tumultus ! et quid omnium Vultus in unum me truces ?

Per liberos te, ft vocata partubus Lucina veris adFuit,

Per hoc inane purpurae decus precor. Per improbaturum haec Jovem;

Quid ut noverca me intueris, aut uti Petita Ferro belua?

Ut haec trementi queftus ore conftitit Inftgnibus raptis puer,

Impu-

97 EPODON LIBER. Impube corpus, quale poflet impia

Mollire Thracum pe£tora: Canidia brevibus implicata viperis

Crines et incomptum caput, Jubet fepulcris caprificos erutas,

j| Jubet cupreffos funebres, |£t unfta turpis ova ranae fanguine, I Plumamque nofturnae llrigis, I Herbafque, quas lolcos atque Iberia

Mittit venenorum ferax, ||Et offa ab ore rapta jejunae canis

Flammis aduri Colchicis. At expedita Sagana per totam domum

Spargens, Avernales aquas, Horret capillis ut marinus afperis

Echinus, aut currens aper. Abafta nulla Veja conlcientia,

Ligonibus duris humum Exhauriebat, ingemens kboribus;

Quo pofTet infoffus puer Longo die bis terque mutatae dapis

Inemori Ipeftaculo: Cum promineret ore, quantum extant aqua

Sufpenfa mento corpora; Exfucca uti medulla, et aridum jecur,

Amoris eflet poculum, Interminato cum fcmel fixae cibo

IntabuifTent pupulae. Non defuifle mafculae libidinis

Ariminenfem Foliam, ! Et otiofa credidit Neapolis,

Et omne vicinum oppidum : Quae lidera excantata voce ThdTala,

Lunamque caelo deripit. Hie inrefectum iaeva dente livido

Canidia rodens pollicem, Quid dixit i aut quid tacuit i 6 rebus meis

Non infideles arbitrae, Nox,

98 q;. r o r a t i i Nox, et Diana, quae fiientinm regis,

Arcana cum fiunt facra ; Nunc, nunc ad cite : nunc in hoftiles domos

Iram atque numen vertite. Formidolofis dum latent filvis ferae

Dulci lopore languidae; Senem (quod omnes rideant) adulterum

Latrent Suburanae canes, Nardo perunftum, quale non perfeiftius

Meae laborarint manus. Qiiid accidit ? cur dira barbarae minus

Venena Medeae valent, Quibiis fuperbam fugit ulta pellicem

Magni Creontis filiam. Cum palla, tabo munus imbutum, novam

Incendio nuptam abftulit? Atqui nec herba, nec latens in alperis

Radix fefellit me locis. Indormit unftis omnium cubilibus

Oblivione pellicum. Ah, ah ! folutus ambulat veneficae

Scientioris carmine. Non ufitatis, Vare, potionibus

(O multa fleturum caput!) Ad me recurres: nec vocata mens tua

Marfis redibit vocibus. Majus parabo, majus infundam tibi

Faftidienti poculum. Priufque coelum fidet inferius mari,

Tellure porrefta fuper, Quam non amore lie mei flagres, Uti

Bitumen atris ignibus. Sub haec puer jam^non, ut ante, mollibus

Lenire verbis impias : Sed dubius unde rumperet filentium,

Mi fit Thyefteas preces. Venena, magnum fas nefafque, non valent

Convertere humanam vicem.

9? EPODON LIBER. i Dins again vos : dira deteftatio

Nulla expiatur vidinia, Qiiin, ubi perire julliis expiravcro,

Nofturnus occurram furor; Pclamquc vultns umbra curvis ungnibus,

((^iiae vis Dcorum eft Manium) Et inquietis adfidens praecordiis,

Pavore fomnos auferam. Vos turba vicatim liinc et hinc faxis petens

Contundet oblcoenas anus. Port, infepulta membra di.Teient lupi,

Et Efquilinae allies. Neque hoc parentes, heu ! mihi fuperftites

Effugerit fpeftaculum.

In Cassium Severum. Ode vr.

/^\uxd immerentes holpites vexas, cauls, V^Ignavus adverfum luposl Qiimhuc inanes, ft poles, vertis Tnlnas,

Et me remorfurum petis ? Nam, quaiis act r.ioiolfns, aift fulvus Lacon,

Arnica vis paftoribus, Agam per alias aure fublata nives,

Quaecumque praecedet fera. Tu, cum timenda voce complefti nemus,

Projeftum odoraris cibum. Gave, cave: namque in males alperrimus

Parata tollo cornua; Qiialis Lycambae fpretus infido gener,

Aut acer hoftis Bupalo. An, ft quis atro dente me petiverit,

Inultus ut flebo puer i

q:

Ad Populum RomanuM: Ode vii,

uo, quo fcelefii ruitis ? aut cur dexteris Aptantur enfes conditi!

I.z Parucj

100 Q. H O R A T I I Parumne campis, atque Neptgno fuper

Fufiim eft Latini fanguinis ? Non ut fuperbas invidae Carthaginis

Romanus arces ureret: Intactus aut Rritannus ut defcenderet

Sacra catenatos via: Sed ut, fecundum vota Parthorum, fiia.

Urbs haec periret dextera. Ncque hie lupis mos, nec fiiit ieonibus

Nunquam nifi in difpar feris. Furorne caecos, an rapit vis acrior?

An culpa? re/ponfnm date. ’1'aeent; ct ora pallor albus in licit,

Mcntefque percullae ftnpent. Sic eft : acerba fata Romanos agunt,

Scelulque fraternae necis; Ut immerentis fluxit in terram Remi

Sacer nepotibus cruor.

In Anum libidinosam. Ode vm,

Rog are longo putidam tc fcculd. Vires quid enervet meas ?

Gum fit tibi dens ater, ct rugis vetus Frontem fenefhis exaret;

llietque tnrpis inter aridas nates Podex, velut crudae bovis.

Std incitat me peftus, et mammae putres. Equina quales ubera;

Vcnterque mollis, et femur tumentibus Exile furis additum.

Efto beata : funus atque imagines Ducant triumphales tuum :

Nec fit marita, quae rotundioribus Onufta baccis ambulet.

dQiiid, quod libelli Stoicl inter fericos Jacerc pulviilos amant?

llliterati num minus nervi rigeut ? \ Mian

lor EPODON LIBER. Mimifve languet fafcinum ?

Qiiod ut fuperbo provoces ab inguine, Ore adlaborandum eft tibi.

Ao Maecenatem. Ode ix.

akdo repoftum Caecubum ad feftas dapes,

'lecum fub alfa (fie Jovi gratum) do mo, Beate Maecenas, bibam,

Sonante miftum tibiis carmen lyra, Hac Dorium, illis Barbarum ?

Ut nuper, aiftus cum freto Neptunius Dux fugit uftis navibus,

Minatus urbi vincla, quae detraxerat Servis amicus perfidis.

Romanus (eheu 1 pofteri negabitis) Emancipatus feminae

Fert vallum et anna miles, et fpadonibus Servile rugofis poteft;

Interque figna turpe militaria Sol adfpicit conopeum.

Ad hoc frementes verterunt bis mille equos Galli, canentes Caefarem :

Hoftiliumque navium portu latent Puppes finiftrorlum citae.

lo triumphe, tu moraris aureos Currus, et intaftas boves.

lo triumphe, nec Jugurthino parem Bello reportafti dycern;

Neque Africano, cui fuper Carthaginem Virtus fepulcrum condidit.

Terra marique vi&us hoftis, Punico Lugubre mutavit fagum:

Aut ille centum nobilem Cretam urbibus Ventis iturus non fills,

Exercitatas aut petit Syrtes Noto, Aut fertur incerto atari.

Viiftore laetus Caefare,

Gapa-

102 Qi rtORATII Capaciores adfer hue, puer, feyphos,

Et Chia vina, aut Leihia, Vel, quod fiuentem naufeam coerceat,

Metire nobis Caecubum. Curam metumque Caefaris rerum juvat

Dulci Lyaeo folvere.

In Maevium. Ode x,

Mala foluta navis exit alite, Kerens olentem Maevium.

Ut horridus utrumque verberes latus, Aufter, memento fliuftibus.

Niger rudentes Eurus, inverfo mari, Fraftofque remos differat.

Infurgat Aquilo, quantus altis montibus Frangit trementes ilices.

Nee fidus atra nofte amicum adpareat. Qua triftis Orion cadit :

Quietiore nee feratur aequore, Quam Graja viftorum manus;

Cum Pallas ufto vertit iram ab Ilio In impiam Ajacis ratem.

O quantus inflat navitis fudor tuis, Tibiquc pallor luteus,

Et ilia non virilis ejulatio, Pi eces ct averfum ad Jovem :

lonius udo cum remugiens linus Noto carinam ruperit!

Opima quod fi praeda curvo litore Porrefta merges juveris,

Eibidinofus immolabitur caper, Et agna tempeftatibus.

Ad Pettium. Ode xr.

Petti, nihil me, ficut antea, juvat Scribere vcrficulos,

Amo-

ids EPODON LIBER. Amore pcrculfum gravi;

Amore, qui me, praeter omnes, expetit Mollibus in pueris,

Aut in puellis nrere. Hie tertius December, ex quo deftiti

Inachia fm ere, Silvis honorem decutit.

Heu me, per urbem (nam pudet tanti mali) Fabula quanta fui! ,

Conviviorum et poenitet, In queis amantem et languor ct filentium

Arguit, et latere Petitus imo fpiritus.

Contrane lucrum niLvalere candidum Pauperis ingenium,

Querebar, adplorans tibi : Simul calentis inverecundus Deus

Fervidiore mere Arcana prom6rat loco.

Quod fi meis inaelhict praecordiis Libera bilis, .ut haec

Ingrata ventis dividat Fomenta, vulnus nil malum levantia:

Definet imparibuse Certare fubmotus pudor.

Ubi haec feverus te palam laudaveram, JufTus abire domum,

Ferebar incerto pede Ad non amicos heu ! mihi poftes, et heu!

Limina dura, quibus Lumbos et infregi latus.

Nunc, gloriantis quamlibet mulierculam Vincere mollitie,

Amor Lycifti me tenet; tJnde expedite non amicorum queant

Libera confilia, Nec contumeliae grares;

Sod

504 Q. H 0 R A T I I Sed alius ardor, aut puellae candidae,

Aut teretis pueri, Longam renodantis comam.

In Anum Libidinosam. Ode xir.

tibi vis, mulier nigris digniffima barris? V^IVlunera quid mihi, quidve tabellas IVlittisT nee firmo juveni, Deque naris obefae ?

Namque fagacius unus odoror. Polypus, an gravis hirfutis cubet hircus in aljs,

Qiiam canis acer, ubi lateat fus. Qiiis fudor vietis, et quam malus undique membris

Crefcit odor ! cum pene foluto Indomitam properat rabiem fedare; nec illi

Jam manet humida creta, colorque Stercore fucatus crocodili; jamque fubando

Tenta cubilia, te&aque rumpit: Vel mea cum faevis agitat faftidia verbis,

Inachia langues minus ac me : Inachiam ter no£Ve poles : mihi Temper ad unum

Mollis opus. Pereat male, quae te Lefbia, quaerenti taurum, monflravit inertem :

Cum mihi Cous adeflet AmynCas : Cujus in indomito conflantior inguine nervus,

Quam nova collibus arbor inhaeret. Muricibus Tyriis iteratae vellera lanae

Cui properabantr.r? Tibi nempe : ble forct aequales inter conviva, magis quern

Diligeret mulier fua, quam te. O ego non felix, quam tu fugis, ut pavet acres

Agna lupos,- capreaeque leones.

Ad Amicos. Ode xrir.

Horrid a tempeftas coelum contraxit: et imbres, Nivelque deducunt Jovem. .

Munc mare, nunc ifliiae Thrcicic

EPODON LIBER. loj i Threi'cio Aquilone fonant: rapiamus, amici,

Occafionem tie die : Dumque virent genua,

Et decet, obdufta fblvatur fronte feneftus. Tu vina Torquato move

Confule prdia meo. i! Caetera mitte loqui. Deus haec fortade benigna I Reducet in fedem vice.

Nunc et Achaemenio ' Perfundi nardo juvat, et fide Cyllenea

Levare duris pettora Solicitudinibus:

' Nobilis ut grand! cecinit Centaurus alumno r Invifte mortalis, Dea

Nate puer Thetide, I Te manet AfTaraci tellus, quam frigida parvi

Findunt Scamandri fiumina, Lubricus et Simois;

Unde tibi reditum curto lubtemine Parcae Rupere; nec mater domum

Caerula te revehet. Illic omne malum vino cantuque levato,

Deformis aegrimoniae Dukibus adloquiis.

Ad Maecenatem. Ode xiv.

■ '\/Tollis inertia cur tantam difTuderit imis J-’J- Oblivionem lenfibus; Pocula Lethaeos ut fi ducentia fomnos,

Arente fauce traxerim, Candide Maecenas, occidis faepe rogando :

Deus, Deus, nam me vetat Inceptos, olim promiflbm carmen, lambos

Ad umbilicum adducere. Non aliter Samio dicunt arfilTe Bathyllo

Anacreonta Te'ium . Qui perfaepe cava teikudine flevit amorem,

Non

ioS Q. H O R A T I I Non elaboratum ad pedem.

Ureri-. ipfe mirer : quod fi non pulchrior ignis Accc.dit obfed'am Ilion,

Gaudc forte tua. me libertina, neque uno Contenta, Phryne macerat.

Ad Neaeram. Ode xv.

Nox erat, et coelo fulgcbat lima foreno Inter minora fidera;

Gum tu magnorum nunien laefora Deorum In verba jurabas mea ; j

Ardtius, atque edera procera adftringitur ilex, Lentis adhaerens brachiis :

Dum pecori lupus, ct nautis infeftus Orion Turbaret Hibernum mare,

Intonfofque agitatet Apollinis aura capillos. Fore hunc amorem mutuum :

O dolitura mea multum virtute, Neaera : Nam fi quid in Flacco viri ell,

Non feret affiduas poiioi'i dale nodles, Et quaeret iratus parent :

Nec femel oifenfae cedet conftantia formae. Si certus intrarit dolor.

Et tu, quicumque es felicior, atque meo nunc S-uperbus incedis malo,

Sis pccore et multa dives tellure licebit, Tibique Padbolus fluat,

Nec te Pythagorae fallant arcana renati, Formaque vincas Nirea ;

Eheu ! tranflatos alio moerebis amores : Aft ego viei(Tim rilero.

Ad populum Romanum. Ode xvr.

Altera jam teritur bellis civilibus aetas, Suis et ipfa Roma viribus ruit.

Quam neque finitimi valuerunt perdere Marfi, Minacis

107 EP0D0N LI BER. i 'Minacis ant Etrnfca Porfenac manus, ^emula nec virtus Capnae, nec Spartacus acer,

Novifque rebus infidelis Allobrox ; :Mec fera caerulea donuiit Germania pube,

Parentibufque abominatus Hannibal : Impia perdemus devoti fanguinis aetas?

Ferifque rurfus occupabitur folum i jparbarus heu cineres infiftet viftor? et urbem

Eques fonante verberabit ungula! . Quaeqee carent ventis et folibus oflTa Quirini

(Nefas videre) dillipabit infolens ? . i Forte, quid expediat, communiter, aut melior pars

Mails carere quaeritis laboribus. iNulla fit hac potior fententia; (Phocaeorum

Velut profugit execrata civitas Agros atque Lares patrios, habitandaque fana

Apris reliquit et rapacibus lupis) Slre’pedes quocumque ferent; quocumque per undas

Notus vocabit, aut protervus Africus. Sic placet? an melius quis habet fuadere? fecunda

Ratem occupare quid moramur alite ? Sed juremus in haec : fimul imis faxa renarint . Vadis levata, ne redire fit nefas ; Neu converla domum pigeat dare lintea, quando

Padus Matina laverit cacumina; In mare feu celfus procurrerit Apenninus,

Novaque monftra junxerit libidine Mirus amor; juvet ut tigres fubfidere cervis,

Adulteretur et columba miliio ; Credula nec ravos timeant armenta leones

Ametque falfa levis hircus aequora. Haec, et quae poterant reditus abfcindere dulces,

Eamus omnis exfecrata civitas, Aut pars indocili melior grege : mollis et exlpes

Inominata perprimat cubilia. Vos, quibus eft virtus, muliebrem tollite luftum,

Etrufca praeter et volate litora. Nos manet Oceanus circiunvagus : arva, beata

Petamus

roS Q. H O R A T I I Petamus arva, divites et infiilas ;

Reddit ubi Cererem tellus inarata quotannis, Et impntata floret ufijiie vinea :

Germinat et mmqnam f'allentis termes olivae, Suamque pulla ficus ornat arborem :

Mella cava manant ex ilice : montibus altis Levis crepante lympha defilit pede.

JUic injuflae veninnt ad mulftra capellae, Refertque tenta grex amicus ubera:

Nec vefpertinus circumgemit urfus ovile, Nec intumefcit alta viperis humus :

Pluraque felices mirabimur; ut neque largis Aqnofiis Eurus arva radat imbribus,

Pinguia nec ficcis urantur femina glebis; Utrumque rege temperante coelitum.

Non hue Argoo contendit remige pimis; Neque impudica Colchis intulit pedem :

Non hue Sidonii torlerunt cornua nautae; Laboriofa nec cohors UlyfTei.

Nulla nocent pecori contagia; nullius allri Gregem aeftuofa torret impotentia.

Jupiter ilia piae fecrevit litora genti, Ut inquinavit acre tempus aureum.

Aere, dehinc ferro duravit fecula ; quorum Piis lecunda, vate me, datur fuga.

Ad Canidiam. Ode xvii, JAM jam efficaci do manus (cientiae ;

Supplex et oro regna per Proferpinae, Per et Dianae non movenda numina. Per atque libros carminum valentiuic Refixa coelo devocare fidera ; Canidia, parce vocibus tandem facris, Citumque retro folve, folve turbinem. MoVit nepotem Telephus Nerei'um, In quern fuperbus ordinarat agmina Myforum, et in quern tela acuta torferat: Unxere matres Iliac addiftum feris

EPOD0N LIBEP. AlitibllS atque canibus homicidam Hectorem ; Pollquam reliftis moenibus rex procidit Hen ! pervicacis ad pedes AchiUei: Setofa duris exuere pellibus Laboriofi remiges UlyfTei, Volcnte Circe, membra: tunc mens, et forms Relapfus, atque notus in vultus honor. Dedi fatis fuperque poenarum tibi, Amata nautis multum et inftitoribus. Fugit juventas, et verecundus color Reliquit ofla pelle amifta lurida : Tnis capillus albus eft odoribus : Nullum a labore me reclinat otium : Urguct diem nox, et dies noftem ; neque eft Levare tenta fpiritu praecordia. Ergo negatum vincor ut credam miftcr, Sabella peftus increpare carmina, Caputque Marfa diffilire naenia. Quid amplius vis ? 6 mare ! 6 terra ! ardeo, Qpiantum neque atro delibutus Hercules Nelli cruore, nec Sicana fervida Furens in Aetna flamma. tu, donee cinis Injuriofis aridus ventis ferar, Cales venenis officina Colchicis. Qtiae finis i aut quod me manet ftipendium : Effare : juftas cum fide poenas luam ; Paratus expiare, feu popolceris Centum juvencos, five mendacidyra Voles fonari: tu pudica, tu proba, Perambulabis aftra fidus aureum. Infamis Helenae Caftor otfenfus vice, Fraterque magni Caftoris, yifli prece, Ademta vati reddidere lumina. Et tu (potes nanv) folve me dementia, O nec paternis obfbleta fordibus; Nec in fepuldiris pauperum prudens anus Novendiales dillipare pulveres. Tibi hofpitale peitus, et purae manus ;

K

lOJl

Tuilfqttt

Iio Q. H O R A T I I Tuufque venter partumeiiis ; et tuo Cruore rubros obftetrix pannos lavit, Utcungue folds exfilis puerpera.

Canidiae Responsio. Ode xviii.

Quid obferatls auribus fundis pieces? Non faxa midis furdiora navitis

JNeptunus alto tnndit hibermis falo. Inultus ut tu riteris Cotyttia Vulgata, ftcrum liberi Cupidinis? Et Efquiiini pontifex venefic! Inipune ut urbem nomine impleris meo ? Quid proderit ditaflb Pelignas anus, Velociufve mifcuille toxicum ? Scd tardiora fata tc vods manent! Ingrata mifero vita ducenda eft, in hoe, Novis ut ulqiie fuppetas doloribus. Optat quietem Pelopis infidus pater, Egens benignae Tantalus femper dapis: Optat Prometheus obligatos aliti: Optat fupremo collocare Sifyphus In monte faxum : fed vetant leges Jovis. Voles modo altis defilire turribus, Modo enfe peftus Norico recludere i Fruftraque vincla gutturi inneftes tuo, Faftidiofa triftis aegrimonia. Veftabor humeris tunc ego inimieis eques s Meaeque terra cedet infolendae. An quae movere cereas imagines, (Ut ipfe nold curiofus) et polo Deripere Lunam vocibus poflum meis, Poflim cremates excitare mortuos, Defiderique temperare pocula, Plorcm artis in te nil habentis cxitum ?

CAR*

CARMEN SE-CULARE.

I T)H o eb E, filvarumque potcns Diana, | Jl Lucidum coeli decus, 6 colendi j Semper, et culti, date quae precamur

Tempore facro : !Qi:o Sibyllini monuere verfus,

Virgines leftas, puerorque caftos, a Dis, quibus feptem placuere col'es,

Dicere carmen. < ftlme Sol, cllrru nitido diem qui

Promis et celas, aliufque et idem ' Nafceris ; poflis nihil urbe Roma

Vifere majus. >; Rite matures aperire partus 1 Lenis Ilithyia, tuere matres : I Sive tu Lucina prohas vocari,

Seu Genitalis. Diva, producas fobolem, patrumquc Prolperes decreta ftiper jugandis Feminis, prolifque novae feraci

Lege marita: Certus undenos decies per annos Orbis ut cantus referatque ludos, Ter die claro, totiefque grata

Nofte frequentes. Vofque veraces cecinilte Parcae, Quod femci diftum eft, llabililque rerum Terminus fervet, bona jam perattis

Jungite fata. SFertilis frugum pecorifque tellus

Spicea donet Cererem corona : Nutriant foetus ct aquae falubres,

Et Jovis aurae. Condito mitis placidufque telo Supplices audi pueros, Apollo: Siderum regina bicornis audi,

Luna, pnellas. Roma ft veftrum eft opus, lliaeque

K 2. Litas

112 CARMEN S E C U L A R E. JLitus Etrufcum tenuere turmae, Jufla pars nnitai e Lares et i;rbem

Somite curfu': Cui per ardentem fine fraude Trojam Caftus Aeneas patriae fnperfles Liberum mnnivit iter, datnrus

Piura reliflis: Di, probes mores docili jnventae, Di, fenedlnti placidae quietem, Rcmnlae ger.ti date remque prolemque

Et decus omne. Ouique vos bobns ver>crati)i albis Clarus Antiiifae Venerifque fan^uis, Imperet bellante prior, jacentem

Lenis in hoftem. Jam mari terraque mantis potentes Medtis Aibanafque timet fecures : Tam Scythae refponfa petunt, fuperbi

Nuper ct IndL Jam Tides, et pax, et honos, pudorque / Prifcus, et neglefta redire virtus Audet; adparetque beata pleno

Copia cornu. Augur, et fulgente dccorus arcu Phoebus, acceptufque novem Camoenis, Qiti falutari levat arte fcflbs

Corporis artus. Si Palatinas videt aequus arces, Pvemque Romanarn, Latiumque Felix, Alterum in luftrum, melhtfque Temper

Proroget aevum. Qtiaeque Aventiuum tenet Algidnmque, Ot indecim Diana preces virorum Curat, et votis puerorum arnicas

Adplicat aures. Haecjovem fentire, Deofque cumftos Spcm bonam certamque domum reporto, i) aftus et Phcebi chorus et Qianae

Dicere lapdes. Q.U INTI

N T I Q_ U I

HORATII FLACCI

S E R M O N U M

LIBER PRIMUS,

Saitra i.

| fit, Maecenas, ut nemo, qnam fib! fbrtem C 1 Sen ratio dederit, feu fors objecerit, ilia

Contentus vivat; laudet diverfa fequentes? < O fortunati mercatoresi gravis annis

Miles ait, multo jam fraftus membra labore. Contra mercator, navim jaftantibns Auftris, Militia eft potior, quid enim i concurritur : horae Mornento cita mors venit, ant viftoria laeta. Agricolam laudat juris legumque peritus. Sub galli cantum confnltor ubi oftia pulfat.. Ille, datis vadibus, qui rure extra this in urbem eft,

I Solos Felices viventes clamat in urbe. Caetcra de genere ftoc (adeo fnr.t multa) loquacem Delaftarc valent Fabium. ne te merer, audi

, Quo rem deducam. fi quis Dens, En ego, Uicat, Jam faciam quod vultis: eris tu, qui modo miles, Mercator: tn conftfttus modo, mfticus. liiuc VOS, Vos hinc mutatis difeedite partibus. eia. Quid ftatis 1 nolint, atqui licet efle beat is.

K 3 Quid

114 trB'ER I. SAT.r. Qiiit! caiifae efl, merito quin itlis Jupiter ambaS Iratus buccas infiet, netjue fe fore poflhac Tam facilem dicat, fotis ut praebeat aurrm ? Praeterea, (ne fic, ut qui jocularia, ridens Percurram : quamquam ridentem dicere vernm Quid vetat ? ut pueris olim dant cruftula blandi Doftores, elementa velint ut diicere prima : Sed tamen amoto quaeramus feria ludo.) Hie gravem duro terram qui vertit aratro, Perfidus hie caupo, miles, nautaeque per omue Audaces mare qui currunt, hac mente laborem Sefe ferre, fenes ut in otia tuta recedant, Aiunt, cum fibi Tint congefla cibaria : ficut Parvula, (nam exemplo eft) magni formica laboris Ore trahit quodcunque poteft, atque addit acefvo Quern ftruit, baud ignara, ac non incauta futuri : Quae, fimul inverfum contriftat Aquarius annum, Non ufquam prorepit, ot LUis utit-ur ante Quaefitis fapiens ; cum te neque fervidus aefhis Demoveat lucro, neque hiems, ignis, mare, ferrum; Nil obftet tibi, dum ne fit te ditior alter. Quid jnvat immcnfiim te argenti pondus et auri Fnrtim defofla timidum deponere terra ? Quod, fi commhiuas, vilem redigatur ad affem. At, ni id fit, quid habetpulchri conftruftus acervus? Millia frnmenti tua triverit area centum : Non tuns hoc capiet venter plus ac mens : ut fi Reticulum panis venales inter onufto Forte vehas humero, nihilo plus accipias quam- Qui nil portarie. vel die, quid referat intra Naturae fines viventis, jugera centum, an Mille aret ? At fuave e£t ex magno tollere acervo* Dum ex parvo nobis tantundem haurire rclinquas. Cur tua plus laudes cumeris granaria noflris 1 Ut, tibi fi fit opus liquidi non amplius urna, Vel cyatho : ac dicas, Magno de flumine malim, Quam ex hoc fontieulo tantundem fumere. eo fit, Pienior ut fi quos delc<ftet copia jufto,

Cwo-

LIBER I. SAT. I. iii Gum ripa fimul avulfos ferat Aufidus acer.

i At qui tantuli eget, quantum eft opus, is neque limo | Turbatam hav.rit aquam, neque vitam amittit in undis. i At bona pars hominum decepta Cupndine falfo,

ij Nil fatis eft, inquit: quia tanti, quantum habeas, fis. ; Quid facias illii jubeas miferum efle, libenter ,j Quatenus id facit; ut quidam memoratur Athenis ’i| Sordidus ac dives, populfcontemnere voces || Sic folitus : Populus me ftbilat: at mihi plaudo l Ipfe domi, fimul ac nummos contemplor in area.

I Tantalus a labris fitiens fugientia captat Jj Flumina. quid rides ? mutato nomine, de te

Fabula narratur. congeftis undique faccis :: Indormis inhians, et tamquam parcere facris

,3 Cogcris, aut piftis tamquam gaudere tabellis. i' Nellis quo valeat nummusi quern praebeat ufumd '3 Panis ematur, olns, vini fextarius: adde, Jj Qiteis Humana fibi doleat natura negatis. h An vigilare metu exanimem, no^efque diefquc |l Formidare males fures, incendi^J fervos, 1 Ne te conpilent fugientes; hoc juvati hornm I! Semper ego optarim pauperrimus efle bonorum. \ At fi condoluit tentatum frigore corpus ; | Aut alius lefto cafus te adfixit: habes qui

Affideat, fomenta paret, medicum roget, tit tc Sufcitet, ac reddat gnatis carifque propinquis. Non uxor falvum te vult, nonfilius; omnes Vicini oderunt, noti, pueri, atque puellae. Miraris, cum tu argento poll: omnia ponas, Si nemo praeftet, quern non merearis, amorem? An, fi cognates, nullo natura labore

1 Qtios tibi dat, retinere velis fervareque amicos, Infelix operam perdas ? ut fi quis afcllum In campo doceat parentem currere frenis. Denique fit finis quacrendi; cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus; et finire laborem Incipias, parto quod avebas: ne facias quod

ti6 l I b s r I. s a t. ir. Umidins, qui, tam ( ch lor.Ta p'* fabufa) dives Ut metiretur nummos, na fcr.i d’isut ft Non unqnam ftrvo nneiins voftiret, ad nfqae Snpremum tempos, ne ft pennria v:<fhis Opprimeret, metnebat: at hnrc iiberta fteurl Divilit medium, forttiTima Tyndaridarum. Qiiid mi igitur ftades ■ ut vivarn Matnitts? aut fic, Ut Nomentanus i pergis pugr.antia ftcitm Frontibus adverfis componere. non ego avarum Cum veto te fieri, vappam jubco at nebulonem. Efl inter Tanaim quiddam, focetumque Vifelli. Eli modus in rebus; (unt certi denique fines, Quos ultra citraque nequit conlifiere reiftom. Illuc, unde abii, redeo. nemon’ ut avarus Se probet, ac potius laudet diver!a ftquenPesii Qiiodque aliens capella gerat diftentius uber, TabeftatJ ncque fe major! pauperiorum Turbae comparer ? hunc atque hunc Tupei are laboret. Sic feftinanti ftmper locupletior obftat : Ut cum carceribus miftos rapit ■ungula currus; Infiat equis auriga foos vincentibus, ilium Praeteritum temnens extremes inter euntem. Jude fit, ut rare, qui ft vixifle beatum Dicat, et exafto contentus tempore^ vita Cedat, uti conviva latur, reperice queamus. Jam fads eft : ne me Crifpini ferinia Lippi Coupilafle putes, verbum non amplius addam.

Satira ir.

AMBubaIARUM collegia, pharmacopolae, Mendici, mimae, balatrones; hoc genus onme

Moeftum ac foilicitum eft cantoris morte Tigellf; Quippc benignus erat. contra hie. ne prodigus efle Dicatur, metuens, inopi dare noiit arrico, Frigus quo duramque famein dcpellere pollit. Hunc fi perconteris, avi cur at^ue parentis Praeciaram ingrata Pringat malus ingluvie rem,

Omnia

i*7 LI.BEK I. SAT. II. « Omnia conduftis coemens opfonia nnmmis:

Sord'ulus, atque animi fjnocl par/i no lit haberi, I :Refpondet : laudatur ab his, culpatur ab illis. l iFufidins vappae famam timet ac ncbulonis,

Dives agris, dives pofitis in foenore nummis. Jt^iiinas hie capiti mcrcedes exfecat; atqne

Quanto perditior qu’rigue eft, tauto acrius urguet: Nomina feftatur, modo fumpta vefte virili, Sub patribus duris, tironum. Maxhne, quis non, Jupiter, exclamat, ftmid atque audivit i At in fe Pro quaeilu film turn fiacit hie. vix crcdei-e poffis, Quam libi non fit amicus: ita ut pater ille, Tcrentl Fabtila qnem miferum nato vixiiTe fqgato Induck, non ft pejus crueiaveiit atque hie. Si quis nunc quaerat, quo res haec pertinetl illuc ; Dum vitant ftulti vitia, in contraria currunt. Makliintis tunicis demiftis ambulat: eft qui Inguen ad oblcoeiuim fubduflis uftnie facctus. .

' Paftillos Rufillus olet, Gorgonius hirciun- Nil medium eft. funt qui nolint tetigiiTe, nifi illas, Quanim fubfuta talos tegatinftita veite: Contra, alius nullana, nifi olenti in fornice ftantem, Qiiidam notus homo cuni exiret fornice, Mafle Virtute efto, inquit fententia dia Catonis ; Nam fimul ac venas inflavit tetra libido. Flue juvenes aequum eft defeendere, non alienas Permolere uxores. Nolim laudarier, iuquit. Sic me, mirator cunni Cupiennius albi. Audire eft operae pretium, procedere re&e Qui moechis non vultis, ut otnni parte laborentj; Ltque illis multo corrupta dolore voluptas, Atque haec rara, cadat dura inter faepe_peiicla. Hie fe praecipitem tefto dedit: ille flageilis Ad mortem cacfus; fug lens hie decidit acrem Praedonuai in turbam : dedit hie pro corpore

nummos : Hunc perminxerunt calones : quin etiam illud Accidit, ut cuidam teftes caudamque falaccm

Deme-

ns LIBER I. SAT. II. Demcteret ferrum. jure omnes : Galba negabat. Tutior at quanto merx eft in clafle fecunda ! Libertinarum Jico ; Salluftius in qua Non minus infanit, quam qui moechatur. at hie ft, Qiia res, qua ratio fuaderet, quaque modefte Munifico efte licet, vtllet bonus atque benignus ElTe ; daret quantum fatis eflet : nee fibi damno Dedecorique foret. verum hoc fe ampleftitur uno; Hoc amat, hoc landat: Matronam nullam ego tango: Ut quondam Marfaeus amator Originis, ille, Qui patriiun mimae donat fundumque laremque : Nil fuerit ml, inquit, cum uxoribus unquam alienis. Verum eft cum mimis, eft cum meretricibus : unde Fama malum gravius, quam res, trahit an tibi abunde Perfonam fatis eft, non iilud, quidquid ubiqne Officit, evitare ? bonam deperdere famam, Rem patris oblimare, malum eft ubicunque. quid inter* eft, in matrona, ancilla, pecccfve togata ? Villius in faufta Sullae gener, hoc mifer uno Nomine deceptus, poenas dedit ufquc fuperque Qiiam fatis eft; pugnis caefus, ferroque petitus, Exclufus fore, cum Longarenus foret intus. Huic ft; mutonis verbis mala tanta videntis, Diceret haec animus ; Quid vis tibi 1 nunquid ego a te Magno proguatum depofeo confide cunnnm, Velatumqne ftola, mea cum conferbuit ira 1 Quid relponderet ? Magno patre nata puella eft. At quanto meliora monet, pugnantiaque iftis Dives opis natura fuae, tu fi modo refie Difpenfare velis, ac non fugienda petendis Inmilcere ; tuo vitio, rerumne laborcs. Nil referre putas ? quare, ne poeniteat te. Define matronas feetai ier : unde laboris Plus haurire mali eft, quam ex re decerpere frufhis. Nec magis huic, inter niveos viridefque lapillos, (Sit licet hoc, Ccrinthc, tuum) tenerum eft femur,

aut crus Reflius;

LIBER I. SAT. n. !!£ ReAius ; atquc etiam melius perfaepe togatae. Adde hue ; quod mercem fine fuels eeflat ; apei te Qiiod venale habet, ollcndit: nee, fi quid honefti eft, Jaftat habetque palam, quaerit quo tui pia celct. Regibus hie mos eft ; ubi equos mercantur, opertos Infpiciunt, ne, fi facies (ut faepe) decora Molli fulta gede eft, emtorem inducat hiantera, KJuod pulch'rae cluncs, breve quod caput, ardua cervix. I Hoc ill! refte. ne corporis optima Lynceis Contemplere oculis, Hypfaea caecior, ilia

IQiiae mala funt, fpedtes. 6 crus 1 6 brachial verufn i Depygis, naluta, brevi latere, ac pede longo eft, iMatronae, praeter faciem, nil cernere poftis, Caetera, ni Catia eft, demifta veftc tegentis.

i Si interdifta petes, vallo circumdata, (nam te I Hoc fade infanum) Multae tibi turn officient res ! Cultodes, leftica, ciniflones, parafitae, j Ad talos ftola demifla, et circumdata palla ' Piurima, quae invideaht pure adparere tibi rem» l Altera nil obftat: Cois tibi paene videre eft | Ut nudam : ne crure malo, ne fit pede turpi: Metiri poffis oculo latus. an tibi mavis Infulias fieri, pretiumque aVellier, ante QudiVi mercem oltendi I leporem Venator, ut alti In nive fedetur, pofitum fic tangere nolit: Cantat, et apponit, Meus eft amor huic fimilis; nam Tranfvolat in medio polita, et fugientia captat, Hifcine verficulis fperas tibi pofte dolo. es, Atque aeftus, ciirafque graves e peftore tolli? Nonrte cdpidinibus ftatuit natura modum, quern,

; Quid latura, fibi quid fit dolitura negatum, IQuaerere plus prodeft, et inane abfeindere foldol

Num, tibi cum fauces urit fitis, aurea quaeris Pocula ? num efuriens faftidis omnia praeter

j Pavonem, rhombumque 1 tumerit tibi cum inguiria, num, fi

Ancilla aut verna eft praefto puer, impetus in quem ContinuO fiat, malis tentigiue rumpii

120 LIBER I. RAT. III. Non ego: namque parabi.'eni amo venerem, faci

lemqiie. Iflam, Poll par,)o; fed pluris, fi exierit vir, Galiis : ha'nc, Philodemus alt, fibi, quae neque magno Stct pretio, neque.cunfletur, cum eft jufla, venire. Candida rcctaque fit : munda haetenus, ut nequ-

longa, Nec magis alba velit, quam det natura, videri. Haec, ubi fuppofuit dextro corpus mfhi lacvum, Ilia et Egeria eft : do nomen quodlibet illi. Nec vercor, ne, dum futuo, vir rure recurrat: Janua frangatur: latret eanis : undique magno Pulla domus ftrepitu relbnet: ne pallida le<fto Defiliat mulier : mileram le conlc ia clamet: Cruribus haec metuat, doti deprenfa, egomet ml. Difcinfta tunica fugiendum eft, ac pede nudo : Nc nummi pcreant, aut pyga, art denique fama. 1 eprendi mifcrum eft : Fabio vel judice vincam.

OMNIBUS hoc vitium eft cantoribus, inter amicos Ut nunquam inducant animum cantarc rogati;

Injufti nunquam deliftant. Sardus habcbat Jlle Tigellius hoc. Caefar, qui cogere poftet. Si peteret per amicitiam patris atquc fuam, non Quidquam proficeret: fi conlibuiftbt, ab ovo Ulquc ad mala citaret, lo Bacche, modo fumma Voce, modo hac, reforfat quae chordis quatuor ima. Nil acquale homini fult illi: faepe velut qui Currebat fugiens hoftem : perfaepe velut qui Junonis lacra ferret : habcbat liepe ducentos, Saepe decern lervos : modo reges atque tetrarchas. Omnia magna loquens; modo, Sit mihi menla tri

pes, et Concha lalis puri, et toga quae defendere frigus, Qiiamvis eralfa, queat. Decies centena dedilles Huic parco panels contento : quinque diebus

Satira nr.

Ni

121 LIBER I. SAT. III. Kil erat in loculis: noftes vigilabat ad ipfnm Mane: diem totum ftertebat. nil fuit unquam Sic impar fibi. nunc aliquis dicat mihi, Qi'id tu ? Kullane habes vitia ? Immo alia, et fortafTe mino-

ra. ! Maenius abfentem Novium cum carperet : Heus tu, i Quidam ait, ignoras tel an ut ignotum dare nobis i! Verba putas 1 Egomet m! ignofco, Maenius inquit.

I Stultus et improbus hie amor eft, dignufque notari. r Cum tua pervideas oculis mala lippus inuniftis,

ill Cur in amicorum vitiis tarn cerriis acutum,

contra Evenit, inquirant vitia ut tua rurfus et illi.

■ Iracundior eft paulo ; minus aptus acutis 6 Naribus horum hominum : rideri poftit, eo quod il, Rufticius tonfo toga defluit, et male laxus

s In pede calceus haeret. at eft bonus, ut melior vir ;i<j Non alius quifquam : at tibi amicus: at ingenium

ingens I Jnculto latet hoc fub corpore. deriique teipfum > Concute, num qua tibi vitiorum infeverit olim , Natura, aut etiam conliietudo mala, namque ) Negleftis urenda filix innalcitur agris. i Illuc praevertamur, amatorem quod amicae j Tnrpia decipiunt caecum vitia, aut etiam ipfa hacc

Deleiftant: veluti Balbinum polypus Hagnae. Vellem in amicitia fic erraremus, et ifti Error! nomen virtus pofuiflet honeftum. At, pater ut gnati, lie nos debemus, amici

I Si quod fit vitium, non faftidire, ftrabonem Adpellat paetum pater : et pullum, male parvus Si cui filius eft, ut abortivus fuit olim SHyphus; hunc varum, diftortis cruribus ; ilium Balbutit fcaurum, pravis fultum male talis. Parcius hie vivit; frugi dicatur. ineptus, ‘ Et jaftantior hie paulo eft; concinnus amicis Poftulat ut videatur. at eft truculentior, atquc

aut ferpens Epidaurius? at tibi

L Pius

122 LIBER I. S A T. III. Plus aequo liber : (implex fortilque habeatur. Caldioreft: acres inter numeretur. opinor, Haec res et jungit, junftos et fervat amicos. At nos virtutes ipfas Invertimus ; atque Sincerum cupimus vas incrullare. probus quis Nobifcum vivtt, multum demiffus homo : illi Tardo cognomen pingui damus. hie fugit omnes Infidias, nullique malo fatus obdit apertum, (Cum genus hoc inter vitae verfemur, ubi acris Invidia, atque vigent ubi crimina) pro bene fano, Ac non incauto, fiftum aftutumque vocamus. Simplicior quis et eft ; (qualem me faepe libenter Obtulerim tibi, Maecenas) ut forte legentem, Aut taciturn impellat, quovis fermone moleftus: Communi fenfu plane caret, inquimus. eheu, Quam temere in nofmet legem iancimus iniquam ! Nam vitiis nemo fine nafeitur : optimus illc eft, Qui minimis urguetur. amicus dulcis, ut aequum e Cum mea compenfet vitiis bona, pluribus hifee (Si modo plura mihi bona funt) inclinet, amari Si volet: hac lege, in tnnina ponetur eadem. Qui, ne tuberibus propriis oifendat amicum, Poftulat; ignofeet verrucis illius. aequum eft Peccatis veniam pofeeutem reddere rurfiis. Denique, quatenus excidi penitus vitium irae, Caetera item nequeunt ftultis haerentia; cur non Ponderibus modulifque fuis ratio utitur ? ac, res Ut quaeque eft, ita fuppliciis deliefta ceercet > Si quis eum fervum, patinam qui tollere juflus Semefos pifees tepidumque ligurrierit jus, In cruce fuffigat; Labeonc infanior inter Sanos dicatur. quanto hoc furiofius atque Majus peccatum eft? paulum deliquit amicus : Quod nifi concedas (habeare inlliayis, acerbus) Odifti, et fugis, ut Drufonem debitor aeris : Qui nifi, cum trifles mifero venere Calendae, Mercedem aut nummos unde unde extricat, amaras Porrefto jugulo hiftorias, captivus ut, audit.

LIBER I. SAT. m. 123 ■ Comminxit lefhim potus, menfave catilliiRi

Evandri manibus tritnni dejecit: ob hanc rem. Ant pofitnm ante mea quia pullum in parte catini

1 Suituiit efuriens, minus hoc jucundus amicus Sit mihi? quid faciam, furtum fi fecerit, aut ft Prodiderit commifla fide, fponfumve negarit?

il Qiteis paria effe fere placuit peccata, laborant, :j Cum ventum ad verum eft: fenfus morefque repu- •

gnant> •U Atque ipfa utilitas, jufti prope mater et aequi. a Cum proregferunt primis animalia terris,

Mutum et turpe pecus, glandem atque cubilia pro- I Pter. | Unguibus et pugnis, dein fuftibus, atque ita porro ii Pugnabant armis, quae port fabricaverat uftts : i: Donee verba, quibus voces fenfufque notarent, ft Nominaque invenere : dehinc abfiftere bello, SOppida coeperunt munire, et ponere leges,

Ne quis fur eftet, neu latro, neu quis adulter. Nam fuit ante Helenam cunnus teterrima belli Caufa : fed ignotis perierunt mortibus illi, Qtios Vencrem incertam rapientes more ferarum. Viribus edition caedebat, ut in grege taurus.

11 Jura inventa metu injufti fateare necefte eft, Tempora ft faftofque velis evolveje mundi.

I Nec natura poteft jufto ftcerr.ere iniquum, I Dividit ut bona diverfis, fugienda petendis : i Nec vincet ratio hoc, tantundem ut peccel idemque, I Qui teneros cav.les alieni fregerit horti,

Et qui nofturnus divftm facra legerit. adfit Regula, peecatis quae pocnas irroget aequas; Ne icutica dignum horribili fectere flagelio; Nam, ut ferula caedas meritum majora ftibire Verbera, non vereor ; cum dicas eft'e pares res Furta latrociniis, et magnis parva mineris Falce recifurum fimili te, ft tibi regnum Permittant homines, ft dives, qui fapiens eft, Et Tutor bonus, ct lolus formofus, et eft rex;

Cur

124 LIBSR I. SAT. IV- Cnr optas quod hubes ? non nolH quid pater, inquit, Chryfippus di'cat: Sapiens crepidas fibi nunquam, Nec foleas fecit: filter tamen eft fapiens. Qui ? Ut, quamvis tacet Hermogenes, cantor tamen at-

. que Optimus eft modulator : ut Alfenus vafer, omni Abjeffo inftrnmento artis, cluuftique taberna, Tonfor erat: fapiens operis fic optimus omnis Eft opifex folus, fic rex. vcllunt tibi barbam I.afcivi pueri : quos tu nift fufte coerces, Urgneris turba circum te ftante, miferque Rumperis et latras, magnorum maxime regum ! Me longum faciam : dum tu quadrante lavatura Rex ibis, neque te quifquam ftipator, ineptum Praeter Crifpinum, fcfdabitur : ct mibi duices Jgnofcent, ft quid pcccaro iiultus, amici: Inque vieem illorum patiar defnfta libenter, Privatufque magis vrvam te rege beatus.

Satira iv.

Eupolis, atque Cratinus, Ariftopbanefqur, poctae, Atquc alii, qi.orun? comoedia prifea virorum eft.

Si quis erat dignus deferibi, quod mains ac fur, Quod moechus foret, aut ficarms, aut alioqui Famofus ; multa cum libertate notab.ant. Hire omnis pendet Lucilius, liofce fecv.tus, Mutatis tantum pedibus numerifque, facetus, Emumftae naris, dnrus conponere verfus : Nam fuit hoc vitiofus : in hora fjepe ducentos, Ut magnum, verfus diffabat, ftans pede in uno. Cum fiueret lutulentus, erat quod tollere velles : Garrulus, atque piger feribendi ferre laborem ; Scribendi reite : nam ut multum, nil motor, ccce Crifpinus minimo me provocat: Accipe, li vis, Accipe jam tabulas. detur nobis locus, hora, Cuftodes : vidcamus, liter plus feribere poftit. Di bene fecerunt, inopis me quodque pulilii

finxe-

LIBER I. SA-T. IV- ray pinxerunt animi, raro et perpauca loquentrs. At tu eonclufas hircinis follibus auras, Ufque laborantes, dum ferrum molliat ignis, U t tnavis, imitare. beatus Fannius, nltro Delatis capfis et imagine : cum mea nemo Scripts legat, vulgo recitare timentis, ob hanc rcm. Quod funt quos genus hoc minime jurat, utpote

plures j | Culpari dignos. quemvis media elige turba :

Aut ab avaritia, aut mifera ambitione laborat. Hie nuptarum infanit amoribus, hie puerorum : Huuc capit argenti iplendor : ftupet Albius aer;; Hie mutat merces furgente a foie, ad eum quo Velpertina tepet regio : quin per mala praeceps Fertur, uti pulvis conlefhis turbine : ne quid Summa deperdat metuens, aut ampliet ut rem. Omnes hi metuunt verfus, odcre poetam. Foenum habet in cornu ; longe fuge. dummodo ri-

fum Excutiat fibi, non hie cuiquam parcel amico ; Et, quodcunque femel chartis inleverit, omnes Gcftiet a furno redeuntes feire iucuque, Et pueros et anus. Agedum, pauca accipe contra. Primum ego me illorum, dederim quibus e Te poetas,, Excerpam numero. neque enim concludere verfum Dixeris eife fatis ; neque fi quis Icribat, uti nos. Sermon! propiora, putes hunc eife poetam. Ingenium cui fit, cui mens divinior, atque os Magna fonaturum, des nominis hujus honorem, IJeirco quidam, comoedia necne poema EITet, quaefivere : quod acer fpiritus ao vis, Nec verbio nec rebus inert : nifi quod pede certo Di.iert fermoni, fermo merus. At pater ardens Saevit, quod meretrice nepos infanus arnica Filius uxorem grand! cum dote recufet; Ebrius et, magnum quod dedecus, ambulet ante Mortem cum facibus. Numquid Pomponius iltis Audiret kvioxa, pater fi viveret ? ergo

L 3 Noa

126 LIBER I. SAT. IV. Non fatis eft puris Tcrfr.m perfcribere verbis : Qiiem fi diftblvas, quivis ftomachetur eodem. Quo perfonatus pafto pater, his, ego quae nuuc, Olim quae fcripfit Lueilius, eripias fi Tempora certa modolque, et quod prius ordine ver-

bum eft, Pofterius facias, praeponens ultima primis ; Non (ut fi folvas, “ Poftquam difcordia tctra “ Belli ferrates poftes, portafque refregit,) Invenias etiam disjefti membra potjtae. Hadden us haec : alias, juftum fit necne poema, Nunc illud tantum quaeram : meritone tibi fit Sufpeddum genus hoc fcribendi. Sulcius acer Ambulat et Caprius, rauci male, cumque libellis; Magnus uterque timer latronibus. at bene fi quis, Et puris vivat manibus : contemnat utrumque. Ut fis tu fimilis Coeli Birrlque latronum ; Non ego lim Capri, nequeSulcf: cur metuas me? Nulla taberna meos habeat neque pila libellos, Queis manus infiidet vulgi Hermogenifque Tigelli: Non recitem cuiquam, r.ifi amicis, idque coaftus ; Non ubivis, coramve qnibuflibet. in medio qui Scripta foro recitent, funt multi : quique lavantes. Suave lotus voci refonat conclufiis. inanes Hoc juvat, hand ilhid quaerentes, num fine fenfu, Tempore num faciant alieno. Laedere gaudes, Inquis : et hoc ftudio pravus facis. Unde petitum Hoc in ire jacis ? eft au<ftor quis denique eomm vixi cum quibus ? abfentem qni rodit amicum : Qui non defendit, alio culpante: fohitos Qui captat rifiis hominum, famamque dicacis : Fingere qui non vifa poteft : commifla tacere Qui acquit: hie niger eft ; hunc tu, Romane, caveto. Saepe tribus leftis videas coenare quaternos : E quibus unus amet quavis adfpergere cuiuftosj Praeter eum qui praebet aquam; poft, hunc quoque

potus, CoutUta-tuoa Ycrax aperit praccordift Liber.

127 L I B E R I. S A T. IV, Hie tibi comis, et urbanus, liberque videtur Infeflo nigris. ego, fi rifi, quod ineptus Paftillos Rufilhis olet, Gorgonius hircum : Lividus ac mordax videor tibi ? mentio fi qua De Capitolini furtis injefta Petilii

iTe coram fuerit: defendas, ut tuus eft mos. } Me Capitolinus con'victore ulus amicoque

A puero eft, caufaque mea permulta rogatus Fecit; et incolumis laetor quod vivit in urbe :

t Sed tamen admiror, quo paifto judicium illud Fugerit. hie nigrae fuccus loliginis, haec eft Aerugo mera : <juod vitium procul abfore chartis, Atque animo pnus, ut fi quid promittere de me Pof um aliud, vere promitto. liberius fi Dixero quid, fi forte jocofms ; hoc mihi juris Gum venia dabis. infuevit pater optimus hoc me, Ut fugerem exemplis vitiorum quaequae notando. Cum me hortaretur, parce, frugaliter, atque Viverem uti contentus eo quod mi ipfe paraflet; Nonne vides, Aibi ut male vivat filius? utque Barus inops? magnum documcntum, ne patriam rem Perdere quis velit. A turpi meretricis amore Cum deterreret: Seftani dilTimilis fis. Ne fequerer moechas, concefta cum venere uti Poflem : Deprenfi non bella eft fama Tribonl, Aiebat. fapiens, vitatu quidque petitu Sit melius, caufas reddet tibi : mi fatis eft, fi Traditum ab antiquis morem fervare, tuamque, Dum cuftodis eges, vitam famamque tueri

ill Incolumem pofFum ; fimul ac duraverit aetas Membra animumqne tuum, nabis fine cortice. Sic me Formabat puerum diftis : et five jubebat Ut facerem quid, Habes auctorem, quo facias hoc; Unum ex judicibus feleiftis objiciebat: Sive vetabat. An hoc inhoneilum et inutile fafhi,1 “ Necne fit, addubites, flagret rumore malo cum Hie atque ille ? Avidos vicinum funus ut aegros Exammaq mortifque mctu fibi pare ere eogit;

128 L I 3 E B. I. SAT. V. Sic teneros animos aliena opprobria facpe Abflerrent vitiis. ex hoc ego farms ab illis, Perniciem quaecunque ferunt: mediocribus, et queis Ignoftas, vitiis teneor. fortaffis et iftinc Largiter abftulerit longa aetas, liber amicus, Confilium proprium; neque enim, cum leflulus, aut

me Porticus excepit, dellim mihi. Reclius hoc eft : Hoc facisns vivam melius : fic dulcis amicis Occurram : hoc quidam non belle : nunquid ego illi. Inprudens olim faciam fimile ? Haec ego mecum Compreflis agito labris. ubi quid datur otl, Inludo chartis. hoc eft mediocribus illis Ex vitiis unum : cui fi concedere nolis, Malta poetarum veniat maims, auxilio quae Sit mihi (nam multo plures fumus) ac veluti te Judaei, cogemus in hanc concedere turbam.

Satira r.

EGRESSUM magna me accepit Aricia Roma i Holpitio modico : rhetor comes Heliodonis,

Grace rum longe doeftiffimus : inde Forum Appl, Dilfertum nautis, cauponibus atque malignis. Hoc iter ignavi divifimus, altius ac nos Praecinflis unum : minus eft gravis Appia tardis. Hie ego, propter aquam, quod erat teterrima, ventri Indico helium, coenantes baud animo aequo Exfpeftans comites, jam nox inducere terris Umbras, et coelo didundcre figna parabat. Turn pueri nautis, pueris convicia nautac Ingerere. Hue adpelle. trecentos inferes : ohe ! Jam fatis eft. Dnm aes exigitur, dum mula ligatur, Tota abit hora. mali culices, ranaeque paluftres Avertunt fomnos. ablentem utcantat amicam Multa prolutus vappa nauta, atque viator Gertatim. tandem feftus dormire viator lueipit: ac miflac pallum retinacula mulae

Nauti

LIEER L SAT. V. Nauta piger faxo religat, ftertitque fupinus. Jamque dies adeiat, cum nil procedere Hntrem

> Sentimus : donec cerebrofus profdit unus, I; Ac mulae nautaeque caput lumbofque faligno

Fufte dolat. quarta vix demnm exponimur Kora. '! Ora manufque tua.lavimus, Feronia, lympha.

I Millia turn pranfi tria repimus ; atque fubimus Impolitum Taxis late candentibus Anxur. Hue venturus erat Maecenas, optimus atque Cocceius, milli magnis de rebus uterque

h Legati, averfos foliti componere amicos. Hie oculis ego nigra meis collyria lippus ,

t|| Inlinere. interea Maecenas advenit, atque ijl Cocceius, Capitoquc fimul Fonteius, ad unguem lil Fa-itus homo; Antoni, non ut magis. alter, amicus. 'i Fundos Aulidio Lufco praetore libenter 4 Linquimus, infani ridentes praemia leribae,

Pi'aetcxtam, et latum clavum, prunaeque batillum. lij In Mamurrarum lafli deinde urbe manemus, ■4 Murena praebente domum, Capitonc culinam.

J Poftera lux oritur muito gratiffiina : namque Plotius et Varius Sinueflae Virgiliufque Occurrunt; animae, quales neque candidiores Terra tulit, neque queis me fit divin&ior alter. O qui complcxus, et gaudia quanta fuerunt! Hil ego contulerim jucundo (anus amico. Proxima Campano ponti quae villuia teftum Praebuit; et parochi, quae debent, ligna ialcmquc. Hinc muli Capuae clitellas tempore ponunt. Lufum it Maecenas, dormitum ego Virgiliufque ", Namque pila lippis inimicum ct ludere crudis. Hinc nos Cocceii recipit pleniffima villa, Quae fuper eft Caudi cauponas. nunc mihi paucis Sarmenti feurrae pugnam Mefslque Cicirri, Mu fa, velim memores ; et quo patre natus uterque Contulerit lites. Mefsi clarum genus Ofci; Sarmenti domina exftat. ab his majoribus orti Ad pugnam venere: prior Sarmentus, Equi te

I JO L 1 B E R I. S A T. V. Efle feri fimilem dico. Ridemus : et ipfc Meffius, Accipio; caput et movet. O ! tua coma Ni foret exfefto frons, imjuit, quid faceres, cum Sic mutilus minitaris ? At illi foeda cicatrix Setofam laevi frontem tnrpaverat oris. Campanum in morbum, in faciem permulta jocatus, Paftorem faltaret uti Cyclopa, rogabat: Nil illi larva aut tragicis opus elTe cothurnis. Multa Cicirrus ad haec : DonalTet jamne catenam Ex voto Laribus, quaerebat; fcriba quod eflet, Deterius nihilo dominae jus elle. rogabat Denique, cur unquam fugiflet; cui 1'atis una Farris libra foret, gracili fic, tamque pufiHo. Prorfus jucunde coenana prodnximus illam- Tendimus hiuc refta Beneventum, ubi fedulus hofpes Pene arfit, macros dum turdos verfat in igne : Nam vaga per veterem dilapfo flamma culinam Vulcano liimmum properabat lambere techini. Convivas avidos coenam, fervofque tuncntes^ Turn rapere, atque omnes reftinguere velle videres. Incipit ex illo monies Apulia notos Oftentare mihi, quos tori et Atabulus; et quos Nunquam erepfemus, nifi nos vicinaTrivici Villa recepiflet, kcrimolb non fine fumo ; Udos cum foliis ramos urente camino. Hie ego mendacem ftultidimus ufque puellam Ad mediam noctem exfpedto. Somnus tamen aufert Intentum veneri : turn immundo fomnia vilu Nodlurnam veftem maculant ventremque fupinum. Quit 11 or hinc rapimur viginti et millia rhedis, Manfuri oppidulo, quod veriii dicere non eft t Signis perfatile eft. venit viliffima rerum Hie aqua : fed panis lunge pulcherrimus, ultra Callidus ut foleat humens portare viator; Nam Canusl lapidolus ; aquae non ditior urna ; Qui locus a forti Diomede eft conditus olim. Eleatibus hie Varius difeedit moeftus amicis.

LIBER I. S A T. VI. IJI [I Tnde Rubos feffi pervenimus ; utpote longum

| Carpentes iter, et faftum conruptius imbri. Poftera tempeftas melior : via pejor, ad ufque

s; Bari moenia pifcofi. dehinc Gnatia lymphis Li Iratis extrufta dedit rifufque jocofque;

Dum flamma fine thura liquefcere limine facro l Perfuadere cupit: credat Judaeus Apella, ill Non ego : namque Deos didici fecurum agere aevum : I Nec, Ci quid miri facial natura, Deos id I Trifles ex alto coeii demittere tefto. jO Brundifium longae finis chartaeque viaeque.

ISatira vt.

"VTon, quia, Maecenas, Lydorum quidquid Etruicos Ax Incoluit fines, nemo generofior eft te : Nec quod avus tibi maternus fuit atque patemus, Olim qui magnis legionibus imperitarint: Ut plerique folent, nafo filfpendis adunco Ignotos, ut me libertino patre natum. Cum rcferre negas, quali fit quifque parente Natns, dum ingcnuus. perfliades hoc tibi vere. Ante poteftatem Tulli, atque ignobile regnum, Multos faepe viros nullis majoribus ortos

I Et vixiiTe probos, amplis et honoribus auttos : • H Contra, Laevinum, Valeri genus, unde Superbus ITarquinius regno pulfiis fuit, unius aflis

Non unquam pretio pluris licuifle, notante Judicc, quo nofti, populo ; qui ftultus honores Saepe dat indignis, et famae (ervit ineptus : Qui ftupct in titulis, et imaginibus. quid opottet Nos facere, a vulgo longe longeque rerqotos ? Namque eflo, populus Laevino mallet honorem Qiiam Decio mandate novo : cenforque moveret

! Appius, ingenuo fi non eflem patre natus : Vrei merito, quoniam in propria non pelle quieflem. Sed fulgente trahit conftriftos gloria curru Non minus ignotos generofis. quo tibi, Tulli,

Sumere

*32 LIBER I. SAT. VI. Sumere depofitum clavum, fieriqne tribnno ? Invidia adcrevit, private quae minor edet. Nam ut quifque infanns nigris medium impediit crus Pellibus, ac latum demifit peftore clavum, Audit continuo : Quis homo hie ? aut quo patre natus ? Ut fi qui aegrotet quo morbo Barrus, haberi Ut cupiat formofus; eat quacunque, puellis Injiciat curam quaerendi lingula ; quail Sit facie, fura, quali pede, dente, capillo: Sic qui promittit, elves, urbem fibi curae, Imperium fore, et Italian), et delubra Deorum; Quo patre fit natus, num ignota matre inhoneltus, Omnes mortales curare et quaerere cc»'t. Tune Syri, Damae, aut Dionysl filius, audes Dejicere c faxo cives, aut tradere Cadmo? At Novius conlega gradu poll me fedet uno : Namque eft ille, pater quod erat meus. hoc tibi Paulus, Et Meftala videris i at hie, fi plauftra ducenta, Concurrantque foro tria funera, magna fonabit Cornua quod vincatque tubas ; faltem tenet hoc nos. Nunc ad me redeo libertino patre natum, Quern rodunt omnes libertino patre natum : Nunc, quia, Maecenas, tibi fum conviftor ; at olim, Quod mihi pareret legio Romana tribuno. Diffimile hoc iili eft : quia non. ut forfit honoretn Jure mihi invideat quivis, ita te quoque amicum.; Praefertim cautum dignos adlumere, prava Ambitione procul. felieem dicere non hoc Me polfit, cafu quod te fortitus amicum : Nulla etenim tibi me Fors obtulit. optimus olim Virgilius, poll hunc Varius, dixere quid ellem. Ut veni coram, fingultim pauca locutus, (Infans namque pudor prohibebat plura profari) Non ego me claro natum patre, non ego circum Me Satureiano veftari rura caballo, Sed, quod eram, narro. relpondes (ut tuus eft mos) Pauca. abeo ; et revocas no-io poll menle, jubelque Effe in amicorum numero. magnum hoc ego duco,

•LIBER I. S.AT. VL ijj ' Quod placui tibi, qui turpi fccernis honefhim, 1Nf>n patre praeclaro, fed vita et peciore puro.

Atqui fi vitiis mediocribus ac mea paucis Mendofa eft natura, alioqui refta : (velut li Egregio infperfos reprendas corpore naevos)

i Si neque avaritiam, neque fordes, nec mala luftra I Objieiet verc quifquam mihi : purus et infons,

} (Ut me conlaudem) fi et vivo cams amicis, 1 Caufa fuit pater his; qui macro pauper agello 9 Noluit in Flavi ludum me mittere, magni j Qiio pueri magnis e centurionibus orti, . Laevo fufpcr.fi loculos tabulamque lacerto, d Ibant octonis referentes Idibus aera. ■i Sed puefum eft aufus Romam portare, docendum li Artes, quas doceat quivis eques atque fenator * Semet prognatos : veftem fervolqne lequentes tj In magno ut populo fi .quis vidiflet, avita Ej Ex re praeberi liimtus mihi crederet illos.

Ipfe mihi cuftos incorruptifTimus omnes ;i Circum doftores aderat. Quid multa? pudicum, j, (Qiii primus virtntis honos) fervavit ah omni > Non lolum fafto, verum opprobrio quoque turpi: > Nec timuit, fibi ne vitio qnis verterct, olim i Si praeco parvas, aut, ut fuit iple, coaftor | Mercedes fequerer : neque ego eflem queftus. Ad hacr

nunc Laus illi debetur, et a me gratia major. Nil me poeniteat fanum patris hujus ; eoque Non, ut magna dolo fachim ncgat die fuo pars, Quod non ingenuos habeat clarofque parentes, Sic me defendam. longc mea difcrepat iftis Et vox et ratio, nam fi natura juberet

i A certis annis aevum remeare pcraftum, Atque alios legere ad faftnm quolcimque parentes Optaret libi quifque ; meis contentus, honeftos Falcibus et feilis nolim mihi ftimere : demens Judicio vulgi, fanus fortafle tuo: quod

Nollem

134 LIBER I. SAT. VI. Nollem onus, hand nnqiiam fulitv.s, portare molcftuni. Nam mihi continuo major quaerenda foret res, Atque falntandi plnres : ducendus ct onus Et comes alter, nti ne folus rufve peregreve Exirem ; plures calones atqne caballi Palcendi : ducenda petorrita. mine mihi eurto Ire licet mulo, vel, fi libet, ufque Tarentum; Mantica cui Inmbos onere ulceret, atque eques arniOS. Objiciet nemo Ibrdes mihi, quas tibi, Tulli, Cum Tiburte via praetorem qiiinque fequuntur , Te pueri, lafanum portantes oenophorumque. Hoc ego commodius, quam tu, praeclare lenator, Millibus atque aliis vivo, quacunque libido ell, Incedo folus : percontor, quanti olus ac far : Fallacem Circum, vefpertinumque pererro Saepe forum, aflifto divicis: inde domum me Ad porri et ciceris refero laganique catinum. Coena miniflratur pueris tribus; et lapis albus Pocula cum cyatho duo fullinet : adllat echinus Vilis cum patera guttus, Campana fupellcx. Deinde eo dormitum, non follicitus, mihi quod eras Surgendum fit mane, obeundus Mariya, qui fc Vultum ferre negat Noviorum poffe minoris. Ad quartam jaceo ; port hatic vagor, aut ego lecto, Aut feripto quod me taciturn juvet. unguor olivo, Non quo fraudatis immundus Natta lucernis. Aft ubi me feftlim Sol acrior ire lavatum Admonuit, fugio campum lufumque trigonem. Pranfus non avide, quantum interpellet inani Ventre diem durare, domefticus otior. haec eft Vita folutorum miiera ambitione gravique : His me confolor, vitturum fuavius, ac ft Quaeftor avus, pater atque mens, patruufque fui

t«t.

Sat

LI B E R I. SAT. VII. 13?

Satira vii.

I't^ROSCRiPTl Regis Rupili pus atque venenum |X Hvbrida quo pacto fit Perfius ultus, opinor Omnibus et lippis notum ct tonforibus cfle.

liPerfiiis hie permagna negotia dives habebat I Clazomenls, etiam lites cum Rege molefias : ilDurus homo, atque odio qui polTet vincere Regem : :Confidens, tumidufique ; adeo fermonis amai i, ifSifimnas, Barros ut cquis praecurrcret albis. !Ad Regem redeo. polrquam nihil inter utrumque

Convenit; (hoc etenim fiint omnes jure molelli, Quo fortes, qiiibus adverfum bcllum incidit inter Hcclora Priamiden, animofum atque inter Achii-

lem ij Ira fuit capitalis, ut ultima dividcret mors : j Non aliam ob caufiam, nifi quod virtus in utroque

Summa fuit duo fi dilcordia verfet incites ; Aut fi dilparibus bcllum incidat, ut Diomedi Cum Lycio Glauco ; dilcedat pigrior, ultro Muneribus milfis) Bruto praetorc tenente Ditem Afiam, Rupi'l et Persi par pngr.at, uti non Compofiti melius cum Bitho Eacchius. in jus Acres procurrunt; magnum, Ipeftaculum uterque. Perfius exponit caufam ; ridetur ab om.ni Conventu ; laudat Brutum, laudatque eohortem ; Solem Afiae Brutum adpellat, Oeilalque fulubres Adpellat comites, excepto Rcge : Canem ilium, Invifum agricolis fidus, veniiFe : ruebat Flumen ut hibernum, fertur quo rara fccuris. Tun; Praer.r.binus fa:fo multoque fiuenti Exprefia arbuito regerit convicia ; dnrus Vindemiator, et inviltus, cui faepe viator CcflitTct, magna conpellans voce cuculum. At Graecus, pollquam eft Italo perfufus aceto, Perftus exdamat: Per magnos. Brute, Dcos te

M 2: Oro,

n-rf L I B E R I. SAT. viir. Oro, cjih rcgcs confueris tollere, ciir non Hunt Regem jngulas? operum hoc, mihi erode, tvo-

i um ell.

Satira viii.

OHM tnmeus eram ficulnus, inutile lignum : Cum faber, incertus fcamnum faceretne Pria-

pum, Main it efle Dcum. Deus indc ego, funim aviumtjue Maxima formido : nam fures dextra coercet, Oblcoenoque ruber porreftus ab inguine palus: All importunas volucres in vcitiee arundo Tenet fi::a, vetatque novis confidere in liortis. Hue prius angullis ejefla cadavera cellis Confervv.s vili portanda locabat in area : Hoc mil'erac piebi Rabat commune fepulcrum, Paiitoiabo leurrae, Nomcntanoque nepoti. Mille pedes in fronte, trecentos cippus in agrum Hie dabat; haeredes rr. on urn on turn ne fequeretur. Nunc licet Erquiliis habitare laiubribus, atque Aggere in aprico Ipatiari; quo modo trifles Alfcis informem IpeOabant oflSbus agrum. Cum mihi non tantum furelque feracque fuetae Hunc vexave locum, curae funt atque labori. Quantum carminibus quae verfant atque venenis Humanos animos. has nullo perdere pollum, Nec prohibere inedo, fimul ac vaga Luna decorum Protulit os, quin olla legant herbalquc nocentcs. Vidi egomet nigra fuccinftam vadere palla Canidiam, pedibus nudis, paffoque capillo. Cum Sagara majore u'ulantem (pallor utraique Fecerat horrendas adlpeftu) fealpere terram Lnguibus, ct pullam divcllere mordicus agnam Coeperunt: cruor in foffam confufus; nt inde Manes eliccrent, animas relponfa daturas. J.anea et effigies erat, altera cerea; major Lanea, ouae poenis compefcertt inferiorem,

Cerea

LTBERI. SAT. IX.. Cerea fuppliciter fVabat, fervillbus, utqne Jam peritura, modis. Hecaten vocal altera, faevana Altera Tifiphonen. ferpentes atque vlderes Infernas errare canes, lunamque rubentem, Ne foret his teltis, poft magna latere fepulcra. Mentior at fi qviid, merdis caput inquiner albis Corvorum; atque in me venient mtfhim atque cacatum Julius, et fragilis Pediatia, furque Voranus. Singula quid memorem ? quo padlo alterna loqucntes Umbrae cum Sagana refonarint trille et acutum ; Utque lupi barbam variqe cum dente colubrae

i Abdiderint furtim terris; et imagine cerea Largior arfrrit ignis ; et ut non teltis inultus Horruerim voces Furiarum et fafta duarum : Nam, difplofa fonat quantum vefica, pepedi Diffifla nate ficus • at illae currere in urbem : Ganidiae dentes, altum Saganae caltcndrutn Excidere, atque herbas, atque incantata lacertis Vincula, cum magno rifuque jocoque videres.

Satira ix.

IB a m forte via Sacra, ficut mens eft mos, Nelcio quid meditans nugarum, et totus in illis,

(Accurrit quidam notus mihi nomine tantum; Adreptaque manu, Quid agis, dukilfime rerum? Suaviter, ut nunc eft, inquam : et cupio omnia quae

V‘S’ Cum adfe&aretur, Nnmcjiud vis? occupo : at Hie, Noris nos, inquit; dotfti fumus Hie ego, Pluris Hoc, inquam, mihi eris. mifere dilcedcre quaerens, Ire modo ocius, interdum connitere, in aurem D.cere nelcio quid puero. cum fudor ad imos Manaret taios ; O te, Bolane, cerebri Felicem ! aiebam taeitus. cum qnidlibet ille Garriret, vicos, urbem laudarec; ut illi Nilrelpondebanv: Mifere cupis, inquit, abire;

M 3 Jamdu’

I;8 LIBER I. SAT. IX. Jjmdv.duai video : fed nil agis : iif^ue tenebo ; Perlequar. hinc quo nunc iter eft tibi ? Nil opus eft te | Circumagi: quendam volo vifere non tibi notum : Trans Tiberim longc cubat is, prope Caefaris hortos. j I Nil habeo quod agam, et non lum piger : ufque fequar |

te. Demitto auriculas, ut iniquae mentis afellus, I Cum gravins dorfo fubiit onus, ineipit illc : Si bene me novi, non Vifcnm pluris amicum. Non Varium facies : nam quis me fcribere plures, Aut citius poflit verfus . quis membra movere Mollius i invideat quod ct Hennogenes, ego canto. Interpellandi locus hie erat: Eft tibi mater ? Cognati, qneis te falvo eft opus? Haud mihi quifquam I. Omnes compofui. Felices! nunc ego refto :

on (ice : namqne inflat fatum mihi trifle, Sabella Quod pnero cecinit divina mofa anus urna; Hunc neque dira venena, nec hofticus auferet enfis, Nec laterum dolor, aut tuflis, nec tarda podagra : Garrulus hunc quando confumet cumque : loquaces, Si fapiat, vitet, fimul atque adoieverit actas. Ventnm erat ad Veftae, quanta jam parte diei Praeterita ; et cafn tunc relpondere vadato Debobat; quod nl fecift'et, perdere litem. Si me amas, inquit, pauluni hie ades. Inteream, Ct Ant valeo ftare, aut novi civilia jura : Et propero quo feis. dubius fum quid faciam, inquit: Tene relinqnam, an rem. Me fodes. Non facian,, ille : Et praecedere coepit. ego (ut contendere durum Cum viftore) fequor. Maecenas quomodo tecum ? Hinc repetit. paucorum hominum, et mentis bene fanaa- Nemo dexterius fbrtuna eft ufus : habercs Magnum adjutorem, poftet qui Ferre feenndas, Hunc hominem vclles ft tradere. difpereani, ni Summofles omnes. Non ifto vivimus illic, Qtto tu rere modo. domus hac nec puricr ulla eft, Ncc magis bis alicna malts, nil nd oficit unquam, b Dtuoi

LIBER I. SAT. X. 139 Ditlor hie, aut eft quia doflior. eft locus uni- cuique fuqs Magnum narras, vix credibila. Atqui Sic habet. Accendis quare cupiam magis illi Proximus efte. Velis tantummodo : quae tua virfus, Expugnabis : et eft qui vinci poffit: eoque Difficiles aditus primes habet hand mihi deero : Muneribus fervos corrumpam. non, hodic ft Exclufus fuero, defiftam ; tempera quaeram ; Oecurram in triviis ; deducam. nil fine magno Vita labore dedit mortalibus. Haec dum agit, ecee Fufcus Ariftius occurrit, mihi cams, et ilium Qui pulchre nofiet. confiftimus: Unde venis ? et Quo tendis i rogat, et refpondet vellere coepi, Et prenfare manu lentiffima brachia, nutans, Diftorqucns oculos, ut me eriperet. male fallus Ridens dilTimulare : meum jecur urere biiis. Certe nefcio quid fccreto vclle loqui te Aiebas mecum. Memini bene ; fed meiiori . Tempore dicam : hodie tricefima fabbata. vin’ tu Curtis Judaeis oppedere ? Nulla mihi, inquam, Relligio eft. At ml: fum paulo infirmior, unus Multorum. ignolces: alias loquar. Hunccine folem ■ Tam nigrum furrexe mihi? Fugit inprobus, ac me Sub cv.ltro linqnit cafu venh obvius illi Adverfartus: et, Qiio tu, turpiffime ! magna Exclamat voce ; et. Licet anteftari ? Ego vero Oppono auriculam. rapit in jus : clamor utrinque, Undique concurfus. fic me fervavit Apollo.

Satira Xi

Nempe incompofito dixi pede currere verfus Luciil. quis tarn Lucili fautor inepte eft,

Ut non hoc fateaturi at idem, quod fale moito Urbem defricuit, charta Jaudatur eadem. Ncc tamen hoc tribuens, dederim quoque caetera. nam Et Labecl mimoS; ut pulchra pocmata, xnirer. fftc

Ergo

1-40 LIB. I. SAT. X. Ergo non falls eft rifu didncere riftum Auditoris: et eft quacdam tamen Lie quoque virtus. Eft brevifate opus, ut currat fententia, ncu fe Impediat verbis laftas onerantibRs aures. Et fermone opus eft modo trifti, faepe jocofo, Defeadente vicem modo rhetoris atque poetac, Interdum urban!, parcentis viribus, atque Extenuantis eas confnlto. ridiculum acri Fortius ac melius magnas plerumque fccat res. Illi, feripta quibus comoedia pri/ca viris eft. Hoc ftabant, hoc funt imitandi: quos neque pulcher Hcrmogenes unquam legit, neque fimius ifte, Nil praeter Calvum et doftus cantare Catullum. At magnnm fecit, quod verbis Graeca Latinis Milcuit. 6 feri ftudiorum 1 quine putetis Difficile ct mirum, Rhodio quod Pitholeonti Contigit? At ftrmo lingua concinnus utraque Suavior (ut Chio nota ft conmifta Falerni eft) Cum verfus facias, teipfum percontor, an et cum Dura tibi peragenda rei fit caufa Petilli, Scilicet oblitus patriaeque patrilque (Latine Cum Pedius caulas exfudet, Poplicola, atque Corvinus) patriis intermiftere petita Verba foris malis, Canufini more bilinguis ! Atqv.e ego cum Graecos facercm, natus mare citra,. Verficulos ; vetuit me tali voce Quirinus Poll mediam noftem vifus, cum fomnia vera; In iilvam non ligna feras inlanius, ac ft Magnas Graecorum malis inplere catervas. Turgidus Alpinus jugulat dum Memnona, dumque Defingit Rheni luteum caput; haec ego ludo, Quae nec in aede fonent certantia, judice Tarpa, Nec redeant iterum atque iterum Ipeftanda theatric. Arguta merctrice poles, Davoquc Chremeta Eludcnte fenem, comis garrire iibellos, Gnus vivorum, Fundani: Pollio regum Fafiacanit, pedc ter pertuITo, forte epos acer,

Ut

LIBER I. SAT. X. 141 Ut nemo, Varius clucit. molle atque facetum Viiyilio adnnerunt gandentes rare Camoenae. _ Hoc erat, experts miftra Varrone Atacino, Atque quibufdam a'iis, melius quod fcribere poffem, Inventore minor : neque ego illi detraherc aufrni Hacrentem capiti multa cum laude coronam. At dixi fluere hunc lutulentum, faepe ferentem

| Plura quidem tollcnda relinquendis. age, quaclb, Tu nihil in magno doftus reprcndis Homero? Nil comis tragici mutat Lucilins Acci i Non ridet vemis Enni gravitate minores, Cum dc fe loquitur, non ut majore reprenlis? Qiiid vetat et nofniet Lucili fcripta legentes Quaercre, num illius, num rerum dura negarit Verficulos natura magis fact os et euntes Mollius, ac fi quii, pedibus quid claudere fenis (Hoc tantum) contentus, amet leripfilie duccntos Ante cibum verfus, totidem coenatus ■ Etrulci Quale fuit Cafsi rapido ferventius amni Ingenium : capfis quern fama clt eiTe librifque Ambuftum propriis. fuerit Lucilius, inquam, Comis et urbanus ; fuerit limatior idem, Quam rudis, ct Graecis intafti carminis audlor, CJtiamque poetarum feniorum turba : fed ille. Si foret hoc noftrum fato dilatus in aevum; Detereret fibi multa : reciderct omne, quod ultra Perfeftum traheretur; et in verfu faciendo Saepe caput liaberct, vivos et roderct ungues. Saepe ftylum vertas, iterum quae digna legi lint Scripturus : neejue, te ut miretur turba, labores, Contentus panels lefloribus. an tua demens Vilibns in ludis dittari carmina malis ? Non ego. nam fatis eft equitem mihi plaudere; ut aur Contemptis aliis, cxplofa Arbulcula dixit. (dax. Men' moveat cimex Hantilius i aut cruciet, quod Yellicet abfentem Demetrius? aut quod ineptus Fannius H wmogenis laedat conviva Tigelli ? Plotius, et Varius, Maecenas, Virgiliufqu*,

Valgius»

143 LIBER I. SAT. X. ValgUis, et probet haec Oetavins optimus, atque Fufcns; et liaee utinam Vifcomm laudet uterque. Ambitione relegata, te dice re poflum, Pollio; te, MeiTala, tuo cum f'ratre; nmu!qt;e Vos, Bibule et Servi j fimiil hi-tc, candide Furni: Conplures alios, doflos ego qiios et amicos Prudens praetereo; quibus haec, lint quaiiacumque, Adridere velim : doliturus, ft placeant ipe Deterius aoftra. Demetri, teque, Tigelii, Difcipularum inter jnbeo plorare cathedra*. I puer, atque meo citus haec fubfcribe libelio

S E

S E R M O N U M

LIBER SECUNDUS.

Satira r.

SUNT quibus in Satira videor nimis acer, et ultra Legem tendere opus : fine nervis altera quid-

quid Compofui pars effe putat, fimilefque meorum Mille die verfus deduci polfe. Trebati, Quid faciam, praeferibe. Quielcas. Ne faciam, inquis, Omnino verfus ? Aio. Peream male, fi non Optimum erat: verum nequeo dormire. Ter un£ti Tranfnanto Tiberim, fomno quibus ell opus alto, Inriguumque mero fub noftem corpus habento. Aut, fi tantus amor leribendi te rapit, aude Caefatis invifti res dicere, multa laborum Praemia laturus. Cupidum, pater optime, vires Deficiunt. neque enim quivis horrentia pilis Agmina, nec frafta pereuntes cufpide Gallos, Aut labentis equo deferibat vnlnera Parthi. Attamen et jultum poteras et leribere fortem, Scipiadam ut fapiens Lucilius. baud mihi deero. Cum res" ipfa feret: nifi dextro tempore, Flacci Verba per attentam non ibunt Caefaris aurem: Cui male fi palpere, recalcitrat undique tutus. Qiianto redtius hoc, quam trilii laedere verfu Pantolabum feurram, Nomentanumque nepotem? Cum fibi quifque timet, quanquam elt intaftus, et odit. Quid faeiam? faltat Milonius, ut feme! ifto Acceffit fervor capiti, numerufque lucernis.

•Caftor gaudet equis : ovo prognatus eodem. Pugnis*

144 L B E E R IT. S A T. I. Pugnis. Quot capitum viviint, totidem ftudiorum Millia. me pedibus delertat clandere verba Lucill ritu, nof'rum melioris utroqiie. Ille velut fidis arcana rodalibus olim C redebat libris ; neqne, fi male geflerat, ulquam Decurrens alio, neque fi bene : quo fit, ut omnis Votiva pateat veluti defcripta tabella Vita fenis. fequjr hunc, Lucanus an Appulus, anceps: Nam Venufmus arat finem fub utrumque colonus, Miflus ad hoc, pulfis (vetus eft ut fama) Sabellis, Quo ne per vacuum Romano incurreret hoftis; Sive quod Appula gens, feu quod Lucania bellum Incuteret violenta. led hie ftylus hand petet ultro Qi emquam animantem, et me veluti cuftodiet enfis Vagina tedhis : quern cur diftringere coner, Tutus ab infeftis latronibus' A pater et rex Jt.piter, ut pereat pofitum rubigine telum ; Nec quifquam noceat cupido mihi pacis ! at ille, Qiii me commArit (melius non tangere, clamo^ Flebit, et infignis tota cantabitur urbe. Servius iratus leges minitatur et urnam : Canidia Albi.ti, quibus eft inimica, venenum : Grande malum Turius, fi quid fe judice certes. Ut, quo quifque valet, fufpeftos terreat; utque In.peret hoc natura potens, fic coniige mecum. Dente lupus, cornu taurus petit; unde, nifi intus Monftratum! Scaevae vivacem crede nepoti Matrem ; nil faciet fceleris pia dextera (mirum Ut neque cake lupus qucmquam, neque dente petit bos) Sed mala toilet anum vitiato mclle acuta. Ne longum faciam ; feu me tranquilla feneflus Exfpeftat; feu mors atris circumvolat alis : Dives, inops, Romae, leu fors ita juiTerit, exful ; Quilquis crit vitae, leribam, color. 6 puer, ut fis Vitalis metuo ; et majornm ne quis amicus Frigore te feriat. Quid? cum eli Lucilius aufus Primus in hunt operis componcre carmina morem, Petra*

LIBER U. SAT. II. MS' Detrahere et pellem, nltidus i^na quifque per ora Cederet, introrfum turpis num Laelius, et qui iDuxit ab opprefla meritum Carthagine nomen, Ingenio offenfi ? ant laefo doluere Metello,

: Famofifqne Lupo cooperto verfibus? atqui i Primores populi adripuit, populumque tributim;

i Scilicet uni aequus virtuti, atque ejus amicis. jQuin ubi fe a vulgo et fcena In fecfeta remirant

liVirtus Scipiadae ct mills lapientia Latli,-

aNiigari cum illo, ct dilcinfti ludere, donee Decoqueretur olus, foliti. Qiiidquid fum ego, quamvis Infra Lucili cenfum ingeniumque ; tamen me

i:Cum magnis vixiffe invita fatebitur ufque vlnvidia ; et fragili quaerens inlidere dentem, irOffendet folido : nifi quid tu, dodle Trebati, 'iDitlcntis. Eqjiidem nihil hinc dithndere polTam. IlSed tamen ut monitus caveas, ne forte negoti Ijlncutiat tibi quid fanitarum inlcitia legum ; ijSi mala condiderit in quem qnijearmina, jus eft l;f udiciumque. Efto, ft quis mala : fed bona ft quis tjfudice condidcrit laudator Caefare. ft quis dPppi'obi iis dignum latraverit, integer ipfe, “-'plventur rifu, tabulae: tu milfus abibis.

Satira rx. r'\UAE vittus et quanta, boni, fit vivere parvo,

(Nec meus hie fermo eft; fed quae praeceph. Ofellus,

• ufticus, abnormis fapiens, craifaque Minerva) 'ilcite, non .inter lances menfalque nitentes, urn ftupet infanis acies fulgoribus, et cum

Idclinis falfis animus meliora recufat; erum hie inpranfi mecum difquirite. Cur hoc ? >icam, ft potero. Male verum examinat omnis

"Jonruptus judex, leporem feftatus, equove alius ab indomito; vel ft Romara fatigat

N . Militi

I4« LIBER n. SAT. II. Militia adfurtiim Graecari; feu pila velox, Mollitcr auflervim IKidio fallente laboreni; Sen tc difcus agit, pete cedentem aera difco ; Cum labor extnderit faftidia, ficciis, inanis Sperne cibum vilem ; nifi Hymettia mella Falerno Ne biberis dilnta. foris eft promiis, et atrum Defendens pilces hiemat mare; cum fale paifts ' I.atrantem ftomachnm bene leniet. unde'putas, aut Qui pai turn ? non in caro nidore voluptas Summa, fed in teipfo eft. tu pulmcrtaria quaere Sudando. pinguem vitiis albumque, neque oftrea, Nec Icarus, aut potent peregrina juvare lagois. Vix tamen eripiam, pofito pavone, velis quin ' Hoc potius quam gallina tcrgere palatum, Conruptus vanis rerum : quia veneat auro Kara avis, et picta pandat Ipeftacula canda : Tamquam ad rem attineat quidquam. num velceris

ifta, Qiiam laudas, pluma? coflo num adeft honor idem ? 1

Carne tamen quamvis diftat nihil hac magis ilia; Inparibus formis deceptum te patet. efto : Unde datum fentis, lupus hie, Tiberinus, an alto Captushiet? pontefne inter jaftatus, an amnis Oftia fub Tulci ? laudas, infane, trilibrem Mullum : in lingula quern minuas puhnentS nccefte eft. Ducit te fpecies, video, quo pertinet ergo Proceros odifte lupos? quia fcilicet illis Majorem natura modum dedit, his breve pondus. Jejumis raro ftomichus vulgaria temnit. Porrecbum magno magnum fpeftare catino Vellem, ait Harpyiis gula digna rapacibus. at vos Praefentes Auftri, coquite horum obfonia : qnanquam J' Putet aper rhombufque recens, mala copia quando Aegrnm follicitat f.omachum : cum rapula plenus Atque acidas ma'vult inulas. nccdum omnis abacta * Pauperies epulis regum : nam vilibus ovis, Isigriique eft oleis hodie locus, hand ita pridem j

LIBER II. SAT. H. 147 Gallonl praeconis erat acipenferc menfa Infar.iis. quid? tum rhombos minus aequor alcbat? Tutus erat rhombus, tutoque ciconia nido; Doner vos auftor docuit praetorius. ergo Si quis nunc mergos (have* edixerit aiFos, Parebit pravi docilis Romans juventus. Sordidus a tenui viclu diftabit, Ofello Judice. nam fruflra vitium vitaveris illud. Si te alio pravus detorferis. Avidienus, Cui Canis ex vero diifhtm cognomen adhaeret, Qtiinquennes oleas eR, et filveftria cprna; Ac, nili rautatum, parcit defundere 71110111 : et Cujus odorem olei nequeas perferre (licebit Ille repotia, natales, aiiofve dierum Feltos albatus celebret) cornu ipfe bilibri Caulibus inllillat, veteris non parens aceti. Quali igitur virtu fapiens utetur, et hormn Dtrum imitabitur ? hac urguct lupus, hac canis, aiunt. Mundus erit, qui non orfendat ibrdibus, atque In neutram partem cnltds mil'er. hie neque fervis, Albuti fenis exemplo, dum niunia didit, Saevuserit: nec, fic ut fmiplex Naevius, unrtam Convivis praebebit aquam: vitium hoc quoque ma

gnum. Accipe nunc, virtus tenuis quae quantaque fecum Adferat. in priniis valeas bene; 11am variae res Ut noceant homini, credas, memor Uiius efcae, Qviae fimplex olim tibi federit. at fimulaflis Milcueris elixa, fimul conchylia turdis ; Dulcia fe in bilem vertent, liomachoque tunmltum Lenta fei et pitu ta. vides, ut pallidus omnis Coena deliirgat dubia ? quin corpus onultum Hellernis vitiis anjniuni quoque praegravat una, Atque adfigit humo divinae particulaui aurae. Alter, ubi dirto citius curata lopori Membra dedit, vegetus praeici ijtta ad munia Hirgit. Hie tamen ad melius potcrit tranRurrere quondam ;

>1 a Sive

148 LIBER II. SAT. II. Sivc diem ftlhim rediens advexerit annus, Seu rcereare volet tenuatum corpus ; ubique Accedent anni, et tradlari mollius aetas Inbecilla volet, tibi quidnam accedet ad iflam, Qt'.am puer et validus praeliimis, mollitiem ; leu Dura valetudo inciderit, feu tarda fenedtus? Rancidum aprum antiqui laudabant: non quia nafus Iliis nullus erat: fed, credo, bac mente, quod holpes Tardius advenicns, vitiatum commodius, quam Integrum cdax dominus confumeret. hos utinam inter Heroas natum tellus me prima tuliffet f Das aliquid famae, quae carmine gratior aurem Occupat bumanam ? grandes rhombi, patinaeque Grande fernnt jma cum darnno dedecus. adde Iratum patruum, vicinos, te tibi iniquum, Ed frnllra mortis cupidum, cum deerit egenti As, laquei pretium. Jure, inquis, Tbrafius iftis Jurgatur verbis : ego veOigalia magna, Bivitiafque habeo tribus amplas regibus. Ergo Quod fuperat, non eft melius quo infumere pollis 1 Cur eget indignus quilquam, tedivite? quare Templa ruunt antiqua Dcum ? cur, inprobe, carae Non aliquid patriae tanto cmetiris acervo i Uni niminim tibi redle femper erunt resl O magnus pofthac inimicis rifus ! uterne Ad caliis dubios fidet fibi certius ? hie, qui PluribiTS adfuerit mentem corpufque fuperbum: An qui contcntus parvo, metuenfque futuri. In pace, ut fapiens, aplarit idonea bello ? Quo magis bis credas : puer hunc ego parvus Ofellum Intcgris opibus novi non latius ufum, Qiiam nunc accifis. videas metato in agello, Cum pccore et gnatisj fortem mcrcedc colonum, Non ego, narrantem, temere edi luce profefta Quidquam, praeter olus, fumofae cum pede pernae. Ac mihi, feu longum poft tempus venerat hofpes, Slve operum vacuo gratus conviva per imbrem

Vjcinus,

149 L IB E R II. SAT. III. Vieinus, bene crat, non pilcibns urbe.petitis, Scd pullo atque hoedo : turn penfilis uva fccunias Et nux ornabat menfas, cum duplice ficu. Port hoc Indus erat culpa potare magiftra: Ac venerata Ceres, ita culmo furgeret alto, Explicuit vino contraftae feria frontis. Saeviat atque uovos moveat fortuna tumultus : Quantum hinc imminuet 1 quanto aut ego parcius, aut O pueri, nituiftis, ut hue novus incola venitl (vos, Nam propriae telluris herum-natura, neque ilium, Nec me, nee quemquam ftatuit. nos expulit ille ; Ilium aut nequkies, aut vaf'n infeitia juris, Poltremo expellet certe vivacior haeres. Nunc ager Umbreni Tub nomine, nuper Ofelli Didtus, erit nuili proprius : fed cedet in ufum Nunc mihi, nunc alii qnocirca vivite fortes; Fortiaque adverfs opponite pcctora rebus.

Satira in.

Sic raro feribis, ut toto non quater anno Membranam polcas, feriptorum quaeque retexens,

Iratus tibi, quod vini fomnique benignus Nil dignum fermone canas. quid fiet 1 at ipfis Saturnalibus hue fugilti fobrius. ergo Die aliquid dignum promillis incipe. nil eft. Culpautur frultra calami, inmeritufque laborat Iratis natus paries Dis atque poetis. Atqui vultus erat mmta ac praeclara minantis, Si vacuum tepido cepidet villula teflo Qiiorfr.m pertinuit ftiparc Platona Menandro ? Eupolin, ArChilochum, comites educere tantosi Invidiam placare paras, virtute relifta? Contemnere miler. vitanda eft inproba Siren Defidia : aut quidquid vita meliore paralti, Ponendum aequo animo. Di te, Damafippe, Deaequc Verum ob coniilium donent toaforc. fed unde

Fi 3 Tam

iJO LIB. II. SAT. HI. Tam bene me nofti? Poftqtiam omnis res mea Janum Afl medium frafta eft, aliena negotia euro, Excufliis propriis. olim nam quaerere amabam, Quo Vafer ille pedes laviftet Sifyphus aere ; Quid fculptum infabre, quid fufum durius eftet; Callidus huic figno ponebam miilia centum ; Hortos, egregiafque domes mercarier nnus Cum lucro nuram. unde frequentia Mercuriale Impofuere mihi cognomen compita Novi; Et miror morbi purgatum te illius Atqui Emovit veterem mire novus, ut folet, in cor Trajeflo lateris miferi capitifque dolore : TJt lethargicus hie cum fit pugii, et medicum urguet. Dum ne quid fimile huic, efto nt libet. O bone, ne te Fruftrere ; infanis et tu, ftultique prope omnes. Si quid Stertinius veri crepat; unde ego mita Deicripfi docilis praecepta haec, tempore quo me Solatus juftit fapientem palcere barbam ; Atque a Fabricio non triftem printe reverti. Nam, male re gefta, cum vellem mittere operto Me #ipite in flumen, dexter ftetit; et, Cave faxis Te quidquam indignum : pudor, inquit, te malus an git, Infanos qui inter vereare infanus haberi. Primum nam inquiram, quid fit furere: hoc fi erit in te Solo ; nil verbi, pereas quin fortiter, addam. Quern mala ftultitia, et quemcumque inlcitia veri' Caecum agit, infanum Chryfippi porticus et grex Autumat. haec populos, haec magnos formula reges, * Excepto fapiente, tenet, nunc accipe, quare Defipiant omnes, aeque ac tu, qni tibi nomen Inlano pofiiere. velut filvis, ubi paffim Palantes error certo de tramite pellit: Jlle finiftrorfum, hie dextrorfum abit; units utrique Error, fed variis inludit partibus: hoc te Crede modo infanum ; nihilo ut fapientior ille, Qui te deridet, caudam trahat. eft genus unum Stultitiae nihilum metnenda timentis : ut ignes, Ut rupes, fluviofque in caropo obftare queratur.

LIBER IT. SAT. Iir. ijt fllAltenim et htifc varium, et nihilo fapientius, Ignes 11 Per medios fiuviofque mentis, clamet arnica felMater, honefta Ibror, cum cognatis pat'-r uxor :

Hie foflfa eft ingens, liic rapes maxima ferva: . Non magis audierit, quam Fufiiis ebrius olim. Cum Ilionam edormit, Catienis miile ducentis, " Mater, te r.dpello-,” clamantibus. huic ego vulgum

iError! limilem cunctum inlanire d 'Cebo. Infanit veteres ftatuas Damalippus emend ):

iijlnteger eft mentis Damaftppi creditor'1 efto : dAccipe, quod nunquam reddas mihi, ft tibi dicam:

Tune inlanus eris, fi aeceperis i an magis excors j Rejeifta praeda, quam praefens Mercurius fert? Scribe decern i Nerio : non eft fatis : adde Cicutae Nodofi tabulas centum : miile adde catenas; Effugiet tamen haec fceleratus vincula Proteus. Cum rapies in jus malis ridentem alienis ; Fiet aper, modo avis* modo faxum, et, cum volet, ar-

bor. Si male rem gerere infani eft ; contra, bene fani; Putidius multo cerebrum eft (mihi crede) Perilli Diiftantis, quod tu nunquam referibere poftis. Audire, atque togam jubeo conponere, quilquis Ambitione mala, aut argenti pallet amore : Quifquis luxuria, triftive fuperftitione, Aut alio mentis morbo calet: hue propius me, Dum doeeo infanire omnes, vos ordine adite. Danda eft ellebori multo pars maxima avari. : Nefcio an Anticyram ratio illis deltinet omnem. Haeredes Staberi lummam incidere fepulcro: Ni fie feciftent, gladiatorum dare centum Damnati populo paria, atque epuham, arbitrio Arrl; Frumenti quantum metit Africa. Sive ego pravc, Seu refte, hoc volui; ne fis patruus mihi Credo Hoc Staberi prudentem animum vidilTe Quid ergo Senfit, cum fummam pstrimoni infculpere faxo Haeredes voluitl Qiioad vixit, credidit ingens Pauperiem vitium, et cavit nihil acrius ; ut, fij

Forte

is-r LIBER II. SAT. III. Forte minus Iccnples uno qnadrante periilet, Ipfe videretur fibi nequior. omnis enim res, Virtus,- fama, deeus, divina humanaque pulchris Uivitits parent: quas qui conftruxerit, iile Clarus erit, fortis, jultus. Sapienfne! Etiam, et rex, Et quidquid volet, hoc, veluti virtnte paratum, Speravit magnae laudi fore. Quid fimile ifti Graecus Ariftippus? qui ftrvos projicere aurum In media juffit Libya : quia tardius irent Propter onus fegnes. liter ell infanior horum ? Nil agit exemplum, litem quod lite refoivit. Si quis smat citl aras, empta; conportet in unum, Nec ftudio citharae, net Mnfae deditus ulli : Si Icalpra ac formas non futor; nautica vela Averfus mercaturis ; delirus et aniens Undique dicatur merito- Qui diferepat iftis, Qui nummos aurumque recondit, nelcius uti Gonpofitis, metuenfque velut contingere facrum 1 Si quis ad ingentem frumenti femper acervum Porrectus vigilet cum longo fufte; neque iilinc Audcat efuriens dominus contingere gnftium; Ac potius foliis parcus vefcatur amaris : Si, poftis intus Chii veterilque Falerni Mille cadis (nihil ell, tercentum millibus) acre Potet acetum : age, fi et llramenti; incubet, unde-- S Oftoginta annos natus, cui Itragula veliis, Blattarum at tinearum epuiae, putrefcat in area; Nimirum infanus paucis videatur; eo quod Maxima pars hominum morbo jatlatur eodem. Filins, aut etiam haec libertus ut ebibat haeres, .Dis inimice fenex, cullodis ? Ne tibi-defit: Quantuhim enim fummae curtabit quifijue dierum, Unguere fi caules oleo meliore, caputque Cocperis inpejia foedum porrigine J quare. Si quidvis fatis eft, perjuras, liirripis, aufers Undique? tun’’ fanus? populum-fi caedere faxis Incipias, fervofve tuo quos acre pararis ; Infaaum te omnes pneri, ciamentque puellae^

Cum

IJ3 LIBER II. SAT. III. Cum laqueo uxorem interimis, matremque vcneno, Incolum! capiti es I C^uid enim ? Neque tu hoc facis

Argis, Ncc ferro ut demens genetricem occidis Oreftes. An tu reris eum occifa infan'nTe parente ; Ac non ante malis dementem aftum Furiis, quam In matris jugulo ferrum tepefecit acutum ? Qiiin, ex quo eft habitns male tutae mentis Oreftes Nil lane fecit, quod tu repreudeie poffis : Non Pyladen ferro violate, aufufve fororem Eleflratn : tantum maledicit utrique, vocando Hanc Furiam, hunc aliud, jufTit quod fplendida bills. Paiiper Opimius argenti pofiti iutus et auri, Qui Veicntanum feitis potare diebus Campana foiitus trulla vappamque profeftis, Quondam lethargo grandi eft opprelfus ; ut haeres Jam circum loculos et claves laetus ovanlque Curreret. hunt medicus multum celer atque fidelis Excitat hoc paflo : menfam pon'i jubet, atque Elfundi faccos jpmmorum : accedere plurts Ad numerandum : hominem fic criget. addit et illud; Ni tua cuftodis, avidus jam haec auferet haeres. Men’ vivo! ut vivas igitur, vigila : hoc age. Quid vis i Deficient inopem venae te, ni cibus atque Ingens accedat ftomacho fultura ruenti. Tu ceflasl agedum ; fume hoc ptifanarium oryzae. Qiianti emptae i Parvo. Q:ant* erg° ■ Oftuflibus..

Eheu ! Quid refert morbo, an furtis, pereamve rapinis 1 Quifnam igitur fanus 1 Qiii non Ituk is- Quid avarusl btultus Ct infamis. Quid ■ ft quis non fit a varus ; Continue fanus 1 Minime. Cur, Stoice? Dicam. Non eft cardiacus (Craterum dixi.Te potato) Hie aegcr : retie elt igitur, furgetque? Negabitp Quod latus, aut renes morbo tentantur acuto. Non eft perjurus, neque fordidus : inmolet acquis Flic porcum Laribus. verum ambitiofus et audax : Naviget Anticyram. quid cnim didert, balatroni

Done*

»5-4 LIBER IL S AT. HI. Dunes qiiidquid habes, an nunquam ntare paratis i Servins Oppidins Canusi duo praedia, dives Antique (enfu, gnatis divide duobus Fertur, et hoc moriens pueris dixifTe vocatis Ad ledtum . PoRquam te taios, Aule, nucelque Ferre finu laxo, donare, et ludere vidi : Te, Tiberi, numerare, cavis abfeondere triftem ; Extimui, ne vos ageret vefania difeors ; Tu Nomentanum, tu ne feqnerere Cicutam. Quare per Divos oratus nterque Penates, Tu cave ne minuas ; tu ne majus facias id. Quod fatis clTe putat pater, et Natura coercet. Praeterea, ne vos titillet gloria, jure- jurando obftringam ambo : liter aedilis fueritve Veilrum praetor, is inteflabilis et facer efto. In cicere atque faba bona tu perdalque lupinis, Latus ut in circo fpatiere, et aheneus ut ftes ; Nudus agris, nudns nummis, infane, paternis ? Scilicet ut plaufus, quos fert Agrippa, feras tu, Aftuta ingenuum vulpes imitata leonem? Ne quis hnmaiTe velit Ajacem, Atrida, vetas cur ? Rex fum. Nil ultra quaero plebeius. Et aequam Rem imperito; ac fi cui videor non juftus, inulto Dicere, quod fcntit. permitto. Maxime regum, Di tibi dent capta claiTem reducere froia. Ergo confulere, et mox refpondere licebit i Confute. Cur Ajax heros ab Achille fecundus Putrefcit, toties fervatis clarus Achivis; Gaudeat ut populus Priami, Priamufqne inhumato, Per quern tot juvenes patrio caruere fepulcro i Mille oviuni infanus morti dedit, inclytum UlylTem Et Menelaum una mecum le occidere damans. Tu cum pro vitnla ilatuis dulcem Aulide gnatam Ante aras, fpargifque mo!a caput, improbe, falfa, Reflum animi fervas ? Qiiorlum! Infanus quid euim

Ajax Fecit? cum ftravit ferro pecus ; abftinuit vim Uxore et gr.ato, mala miilfa precatus Atridis :

LIBER It. SAT. III. ijf i Non ille aut Teucrmp, ant ipfom vicla\it UlyfTem.

Verum ego, ut haerentes adverfo lltore naves i Eriperem, prudens placavi fangnine Divo;. i Nempe tuo, fnriofe. Meo, fed non fnrioflis.

Qui (pecics alias veri, fcelerifque tumultn 1 Permiftas capiet, conmotus habebitur ; atque I Stultitiane erret, nihilum diftabit, an ira. | Ajax cum inmeritos occidit, defipit, agnps? ! Cum prudens (celus ob titulos admittis inanes, ij Stas animo ? et pumm eft vitio tibi cum tumidum eft

cor? Si <juis leftica nitidam geftare amet agnam ; Huic veftem, ut gnatae, paret ancillas, paret aurum; Pufam, aut pufillam adpellet, fortique mai itoJ Deftinet uxorem : interditto huic omne adimat jus

I Praetor, et ad fanos abeat tutela propinquos. I Quid? fi quis gnatam pro muta devovet agna,

ilj Integer eft animi i ne dixeris. ergo ubi prava I] Stultitia, bic fumma eft infania: qui fceleratus,

I Et furiofus erit. quern cepit vitrea fama, IHunc circumtonuit gaudens Bellona cruentis.

Nunc, age, luxuriam et Nomcntanum adripe mecum : Vincet ehim ftultos ratio infanire nepotes. Hie fimul accepit patrimoni mill? talenta, Edicit, pifeator ml, pomarius, auceps, Unguentarins ac Tufci turba impia vici, Cum feurris factor, cum Velabro omne macellum,

i Mane domum veniant. quid turn ? venere frequentes ; Verba facit leno : quidquid mihi, quidquid ct horum Cuiquc domi eft, id crede tuum; et ^cl nunc pete, \el

eras. Accipa quid contra juvenis refponderit aequus: In ive Lucana dormis ocreatus, ut aprum Coencm ego : tu pifees hiberno ex aequore verris : Segnis ego, indigniis qui tantiim poftideam. aufer : Sume tibi defies ; tibi tantundem ; tibi triplex, Unde uxor media currat de notte vocata.

Filins

l;6 LIBER n. SAT. m. Filins Aefopi detraftam ex anre Metellae, (Scilicet ut decies folidum abforberet) aceto Diluitirffignem baccam: qui fanior, ac fi Illud idem in rapidum flnmen jaceietve cloacam ? Qninti progenies Arri, par nobile fratnim, Mequitia et nugis, pravorum et amore gemelliim, Lulcinias foliti impenlb prandere coemtas. Qiiorfum abeart? lanin'! creta an carbone notandi? Aedificare cafas, ploftello adjungere pnires, Lndere par impar, equitare in arundine longa, Si quern deleftet barbatum ; amentia verfet. Si puerilius his ratio efle evincet amare; Flee quidquam ditferre, ufrumne in pulvere, trimus C^iialc prius, ludas opus, an meretricis amore Sollicitus plores: quaero, faciafne quod olim Mutatus Polemo ? ponas inlignia morbi, Fafciolas, cubital, focalia ; potus ut ille Dicitur ex collo furtim carpfifle coronas, Poftquam ell inpranfi correptus voce magiftrii Porrigis irato puero cum poma, recufat. Sume, catelle : negat: fi non des, optat. amator Exclnfus qui dillatl ag t ubi fecum, eat, an non, Qiio rediturus erat non arceffitui; et haeret Invifis foribus : ne nunc, cum me vocat ultro, Accedam ! an pettus mediter finirc dolores? Exclulit, revocat. redeam? non, ft oblccret. Ecce Servns non paulo fapientior : 6 here, quae res Flee modum habet, neque confilium, ratione mode- ,

que Traftari non vnlt. in amore haec funt mala : bellum. Pax riirlum. haec fi quis tempefatis prope ritu Mobilia, et caeca fluitantia forte, laboret Reddere certa fibi; nihilo plus explicet, ac fi Infanire paret certa ratione modoque. Quid? cum Picenis excerpens femina pomis, Gaudes, ft cameram percufti forte, penes te es . Quid? cum balba feris annofo verba palato, Aedificante cafas qui fanior ? adde cruorem

Stult*

LIBER IT. SAT. III. 1*7 Stultitiae, atqne ignem gladio fcrutare. rnodo, inquam Hellade percuira, Marius cum praecipitat fc, Cerritus fuit? an conmotae crimine mentis AlaTolves hominem, ci (ceieris damnabis eundem. Ex mor* inpcnens cognata vocabula rebus i Libertinus erat, qui circum compita ficcus Lautus mane fenex manibus currebat, et, Unum, (Qiiid tarn magnum ? addens) umim me furpite morti, Dis etenim facile eft, orabat; fanus utrifquc

J Auribus atque oculis ; mentem, nifi litigiofus, SExciperet dominus, cum venderet. tioc quoque vulgus

Chryfippus powit foecunda in gente Menem". I Jupiter, ingentes qui das adiinifque doiores. 1 Mater ait pueri menfes jam quinque cubantis, ' Frigida ft puerum quartana reiiquerit; illo- , I Mane die, quo tu indicis jejunia,, nudus

i] In Tiberi Habit, cafus medicufve levarit - ’ Aegrum ex praecipiti: mater delira necabit In gelida fixum ripa, febrimque rejneet. „ Quone malo mortem coiKufta? fmore Deorum. Haec mibi Stcrtinius, fapientum octaves, arnica Arma dedit, poidiac ne compellarer inultus. * Dixeiit infanum qui me, totidem audiet; atque ' Rcfpicere ignoto difcet pendentia tergo. • Stoice, poft damnum fic vend as omnia plbris; Qi’.am me ftidtiuam (quoniam non eft genus unum) Infanire pnlasi ego nam videor mihi fanus. Quid? caput aUciiium manibus cum portat-Agave Gnati infelicis, ftbi turn furiofa videtur? Stultum me fateor (lieeat concedere veris) Atque etiam infanum : tar,turn Hoc ediflere, quo me Aegrotare putes animi vitio. Aceipe : primum

i Aedificas; hoc eft, Jongos imitaris, ab uno Ad fummum totus moduli bipcdalis j et idem Corpore majorem rides Turbonis in armis

1 Spiritum et inceftiim : qm ridiculus minus illo ?' j An quodcunque facit Maecenas, te quoque verum eft,

Ij Tantum diflimilcw, et tanto ccrtare minorem ? O Abler

i;8 LIBER II. SAT. IV. Abfentis ranae pullis vituli pcde preffis, Unus ubi edii^it, m^trl denarrat, ut ingens Belua cognates eliferit. ilia rogare, Quantanei num tantum, fufflans ft, magna fuidet? Major dimidio. Nnm tantum ■ cum magis atque Se magis inflaret; Non, (5 te ruperis, inquit, Par eris. Haec a tc non multum abludit imago. Adde poemata nunc (hoc eft, oleum adde camino) Quae ft quis fanus fecit, fanus facis et tu. Non dice horrendam rabiem. Jam define. Cultum Majorem fenlii. Teneas, Damafippe, tuis te. Mille puellarum, puerorum mille furores. O major tandem parcas infane minori.

Satira iv.

UNDE, et quo Catius ? non eft mihi tempos aVenti Ponere ngna novis praeceptis : ^jualia vincunt

Pythagoran, Anytique reum, doftumque Platona. Peccatum fateor, cum te ftc tempore laevo Intcrpellarim : fed dcs veniam bonus, oro. Quod ft interciderit tibi nunc aliquid, repetes mox; Sive eft naturae hoe, five artis, mirus utroque. Quin id erat curae, quo pafto cunfta tenerem ; Utpote res tenues, tenni fermone peraftas. Ede hominis nomen; fimul et, Romanus an holpes. Ipfa memor praecepta canam : celabitur auftor. Longa quibus facies ovis erit, ilia memento, tit fucci melioris, et ut magis aka rotundis, Ponere : namque marem cohibent callofa vitellum. Caule fuburbano, qui fiecis crevit in agris, Dulcior : inriguo nihil eft elutius horto. Si v'efpertinus fubito te oppreflerit hofpes; Ne gallina malum refponfet dura palato,

.Doltus cris vivam mifto merfare Falerno : Hoc teneram faciet. pratenfibus optima fungis , Nutura ell: aliis male creditur. illc lalubres

Aeflatss

LIBER II. SAT. IV. if? ! Reflates peraget, qui nigris prandia moris I Finiftt, ante gravem quae legerh arbore folem. ! Aufidius forti mifcebat mella Falerno, i Mendofe : quoniam vacuis conmittere venis

ij Nil, nifi lene, decet: leni praecordia mulfb ' Prolueris melius, fi dura morabitur alvus,

i Mitulus, et viles pellent obftantia conchae, j Et lapathi brevis herba, fed albo non fine Coo.

. Lubrica nafcentes inplent concbylia lunae. ' Sed non omne mare eft generofae fertile teftae;

- Murice Bajano melior Lucrina peloris ;. ( Ofirea Circaeis, Milena oriuntur echini;

PeOinibus patuiis jaftat fe molle Tarentum. i( Nec fibi cocnarum quivis temere adroget artem,

Non prius ey.afta tenui ratione faporum. II Nec fatis eft cara pifces averrere menfa,

Ignarum, quibus eft jus aptius, et quibus aflis Languidus in cubitum jam fe conviva reponet.

r Umber, et iligna nutritus glande, rotundas Curvet aper lances carnem vitantis inertem : Nam Laurens malus eft, ulvis et arundine pinguis. Vinea fubn.ittit capreas non Temper edules.

i Foecundi leporis fapiens feftabitur jirmos. i1 Pifcibus atque avibus, quae natura, et foret aetas, I Ante meum nulli patuit quaefita palatum. ij Sunt quorum ingenium nova tantum cruftula promit. | Nequaquam fatis in re una confumere curam :

Ut fi quis folum hoc, mala ne fint vina, laboret, Qiiali perfundat pifces fecurus olivo. Malfica fi coelo fuppones vina fereno ;

| Nofturna, fi quid craffi eft, tenuabitur aura, K Et decedet odor nervis inimicus : at ilia H Integrum perdunt lino vitiata faporem. pj Surrentina vafer qui mifcet faece Falerna fj Vina, columbino limum bene colligit ovo : H Qiiatinus ima petit volvcns aliena vitellus. |j Toftis marcentem fquillis recreabis, et Afra

PottH

i<5* L BEER II. SAT. IV. Potorem cochlea : r.am laftuca inratat acri Poll vimun ftoimacho : f eri\a magis, ac magis hillls Flagitat in morfus refici: quin omnia mavult, Qiiaecunque inmundis fervent adlata popinis. Eft opcrae pretium duplicis pernolcere juris Naturam. Simplex e dulci conftat olivo : Quod pingui mifcere mero muriaque decehit. Non alia, quam qua Byzantia putuit orca. Hoc ubi confufum fc<ftis i^ferbuit herbis, Corycioqvte croco IpaiTum ftetit, infuper addes Prelfa Yenafranae quod bacca remifit olivae. Picenis cedunt pomis Tiburtia 1'ucco : Nam facie praeflant. Venucula convenit ollis. Re£Iius Aibanam fumo duraveris uvam : Hanc ego cum malis, ego faecem primus et alec. Primus et invenior piper album, cum fale nigro Incrttum, puris circumpofuifte catillis. Inmane eft vitium, dare millia terna roacello, Anguftoque vagos piftes urgiiere catino. Magna movet ftomacho fallidia ; feu puer unflis Traflavit calicem manibus, dum furta ligurit; Sive gravis veteri craterae limus adhaefit. Viiibus in fcopis, in mappis, in fcobe, quantus Confiftit fumptus 1 negleflis, flagitium ingens. Ten’ lapides varies lutulenta radere palma, Et Tyrias dare circum inlota toralia veftes; Oblitum, quanto curam fumptumque minorem Haec habeant, tanto reprendi juflius illis, Quae nifi divitibus neqneant contingere menlisl Hofte Cati, per amicitiam Divofque rogatus, Ducere me auditum, perges quocunque, memento. Nam quamvis memori referas mihi peflore cunfla, Non tamen interpres tantundem juveris. adde Vnltum habitumque hominis ; quern tu vklilfe beatas Non magni pendis, quia contigit: at mihi cura Non mediocris inert, fontes ut adire remotes, Atquc haurire queam vitae praecepta beatae.

UIBER II. SAT. V. 161

Satira v.

Hoc quoque, Tirefia, practer narrata, petenti Refponde : quibus amiffas reparare queam res

f Artibus atque modis. Quid r des? Jamne, dolofe, o Non fatis ell Ithacam revehi, patriofque penates ' Adfpicere? O nntli quidquam mentite, videsr, ut ■ nINudus inopfqne domum rcdeam, te vate : neque illic nAut apotheca procis intafta eft, aut pecus. atqui l!Et genus et virtus, nifi cum re, vilior alga elt. tijQiiando pauperiem, midis ambagibus, horres ; h Accipe, qua ratione qneas ditelcere. tardus, ,

'i: Sive aliud privum dabitur tibi, devolet illuc, all Res ubi magna nitet, domino fene : duleia poma, In Et quofcunque ferCt cultus tibi fundus honores, t|J Ante Larem guftet venerabilior Late dives; ij Qui quamvis perjurus erit, fine gen te, cruentus ill Sanguine fraterno, fugitivns; ne tamen illi f Tu comes exterior, fi poftulet, ire recufes. i Utne tegam Ipurco Damae latus ? hand ita Trojae '6 Me gefti, certans femper melioribus. Ergo

Pauper eris. Fortem hoc animum tolerare jubebo. Et quondam majora tnli. tu profunis, unde Bivitias, aeidfque ruam, die, augur, acervos. Dixi equidem, et dico. captes aftutus ubique

H Teftamenta fenum : neu, ft vafer nnus et alter liifidiatorem praerofo fugerit hamo, Aut fpem deponas, aut artem inlufus omittas.

5 Magna minor-ve foro ft res certabitur olim; Vivet uter locuples fine gnafts, inprobus, ultro Qui meliorem audax vocet in jus ; illius efto * Defenfor : fama civem, caufaque priorem Sperne, domi fi gnatus erit, foecundave conjux.

JQuinte, puta, aut Publi (gaudent praenomine molles Auriculae) tibi me virtus tua fecit ami um : Jus anceps novi : cavtfas defendere polTum.

O 3 Eri«

L I B E R n. S A T. V. Eripiet quivis ocntos citius mihi, quam te Gontemtum cafTa mice p.auperct : haec mea cura eft,. Ne quid tu perdas, neu fis jocus. ire domum, atque Pelliculam curare jube. fi cojnitor ipfe : Perfta, atque obdura : feu rubra Canicula, findet Infantes ftatuas : feu pingui tennis omafo Furius hibernas Cana nive confpuet Alpes. Nonne vides (aliquis cubito ftantem prope tangens Inquiet) ut patiens, ut amicis aptus, utacerl Plures adnabunt. thunni, et cetaria crefcent. Si cui praeterca validus male filius in re Praeelara fublatus aletur; ne manifeftum Coelibus obiequium nudet te, leniter in fpem Adrepe officiofus, ut et fcribare feciuidus Haeres; et, ft quisrcidus puerum egerit Oreo, In vacuum venias : perraro haec alea fallit.

' Qui teftamentum tradet tibi cunque legendum, Abnuere, et tabulas a te removere memento : Sic tamen, ut limis rapias, quid prima.fecundc Cera velit verfu : folus, multifne cohaeres, Veloci per curve oculo. plerumque recofhis Scriba ex qulnqueviro corvum deludet hiantem ; • Captatprque dabit rifiis Naftca Corano. Num furls? an prudens ludis me, oblcura canendo! O Laertiadp, quidquid dicam, aut erit, aut non : Divinare etenim magnus mihi doaat Apollo. Quid tamen ilia velit fibi fabuja, fi licet, ede. Tempore quo juvenis Parthis horrendus, ab alto

■Detr.iflum genus Aenea, tellure marique Magnus erit; fortt nubet procera Corano Filia Naficae, metuentis reddere foldum. Turn gen*r hoc faciqt: tabulas focero dahit, atque Ut legal orabit: multum Naftca negatas Accipiet tandem, ettacitus leget; invenietque Nil ftbi legatum, praeter plorare, fuifque. Ulud ad haec jubeo : mulier ft forte dolofa, Libcrtufve feneip dclirum temperct, illis Avcsdat fvdus; laudes, Ludcrii wt atfens.

LIBER II. SAT. V. i5j. iftdjuvat hoc quoque : fed vincit longe prius ipfum jExpugnare caput. Icribet mala carmina vecors? aLaudato. Icortator erit ? cave te roget: ultro iPenelopen facilis potiori trade. Putafne, jPerduci poterit tam frugi tamque pudica, ijQuam nequiere proci refto depellere curfr? li'Veuit enim magnum donandi parca jtiventus, :/Nec tantum Veneris, quantum itudiofa culinae.. Jsic tibi Penelope frugi eft : quae fi femel uno IJDe fene guftarit, tecum partita lucellum ; IUt canis, a corio nunquam abfterrebitur unfto.

Me fene, quod dicam, facftum eft. anus inprob* The-- :Ex left amen to fic eft data : cadaver (bis^

itUnftum oleo largo nudis humeris tulithaeres: i Scilicet elabi ii poifet mortua : credo, | Quod nimium inftiterat viventi. cautus adito :

Neu defis operae, neve inmoderatus abundes : Difficilem et morofum offendes garrulus. ultro Non etiam fileas. Davus fis comicus j atque Stes capite obflipo, multum firailis metuenti. Obfequio graflate : mone, fi increbuit aura,

n Cautus uti velet carum caput: extrahe turba ( Oppofit’is humeris : aurem fubftringe loquaci.

Inportunus amat laudaril donee, ohe ! jam ii Ad coelum manibus fublatis dixerit, urgue, et ii Crefcentem tumidis infla lermonibus utrem. ilCum te fervitio longp curaque levarit; i Et certum vigilans, Quartae efto partis Ulylfes,

Audieris, haeres : Ergo nunc Dama fodalis i; Nufquam eft? unde mihi tam fortem, tamque fidelem? .tj Sparge fubinde : et, fi paulum potes, inlacrimarc. eft. 3 Gaudia.prodentem vultum celare. fepulcrum } Permiftum arbitrio, fine fordibus exftrue.: funus

:?i Egregie faiftum laudet vicinia. fi quis "Forte cohaeredum fenior male tuffiet; huic tu Die, ex parte tua, feu fundi, five domus fit

Emtor*

i<$4 L I B E R II. S A T. VI. Emtor, gandentem mimmo te addicere. led m« Imperiofa trahit Proferpina : vive, vale^ue.

Satira at.

Hoc erat in votis : modus agri non ita mag mis, Hortus ubi, et tedlo vicinus jngis aquae fons,

Et pauhim filvae fuper his foret. auitius atque Di melius fecere. bene e”ft : nihil amplius oro, Maja nate, nifi ut propria haec mihi muncra faxis. Si ncque majorem feci ratione mala rem, Nec fum fafhirus vitio, culpave minorem : Si veneror flultus nihil hornm; O ft angolus ille Proximus accedat, qui nunc denormat agellum ! O fi urnam aigenti fors quae mihi monltret! ut illi, Thefauro invento qni mercenarius agrum. Ilium iplum mercatus aravit, dives amico Hercule : 15 quod adeft, gratum juvat: hac prece t Pingne pecus domino facias, et cetera, praeter (oro Ingenium ; utque loles, cuftos mihi maximus adfis. Ergo ubi me in montes et in arcem ex urbe removr, Quid prins inlulh em Satyris Mufaqne pedeflri? Nec mala me ambitio perdit, nec plumbeus Anfler, Autumnufquc gravis, Libitinae quaeftus accrbae. Matutine pater, feu Jane iibeutius audis. Unde homines operum primes vitaeque labores Inflituunt, (lie Dis placitum) tu carminis efto Principium. Romae fponforem me lapis. Eiar Ne prior officio quifquam relpondeat, urgue : Sive Aqnilo radit terras, feu bruma nivalem Interiore diem gyro trahit, ire needle eft. Pollmodo, quod ml obfit, clare certumque locuto, Ludandum in turba: facienda injuria tardis. Qi id vis, infane, et quas res agis ? inprobus urguet Iratis precibus. tu pulfes omne quod obftat, JW Maecenatem memori ft mente recurras,

LIBER II. SAT. VI. rfiy Hoc juvat, et melli eft : non mentiar. at fimul atras

{ Ventum eft Efquiiias, aliena negotia centum i Per caput et circa faliunt latus. ante fecundam Roll ins orabat fibi addles ad Puteal eras,

i' De re communi ftribae magna attjne nova te i Orabant hodie meminifTes, Qiiinte, reverti. vi Inprimat his cura Maecenas Cigna tabellis. nl Dixeris, Experiar : Si vis, poles, addit; et inftat. M Septimus odlavo propior jam fugerit annus, M Ex quo Maecenas me coepit habere fuorum H In numero : duntaxat ad hoc, quern tollere rheda l| Veilet, iter faciens, et cui concredere nugas I Hoc genus : hora quota eft? Thrcx eft Gallina Syro li Matutina parum cantos jam frigora mordent; (par I jK Et quae rimofa bene deponuntur in aure. i Per totum hoc tempus fubjectior in diem et horam i Invidiae. Nofter ludos Ijieiftaverit una,

Lulerit in campo, Fortunae filius, omnes. Frigidus a Roftris manat per compita rumor : Quicunque obvius eft, me confulit, O bone (nam te Scire, decs quoniam propius contingis, oportet) Numquid de Dacis audifti ? Nil equidem. Ut tu Semper eris derifor ! At omnes Di exagitent me, Si quidquam. Quid? militibus promiti’a Triquetra Praedia Caefar, an eft Itala tellurc daturus ? Jurantem me Hire nihil, miratur, ut unum Scilicet egregii mortalem, altique ftlentl. Perditur haec inter mifero lux, non fine votis : O rus, quando ego te adfpiciam i quandoque licebit. Nunc veterum libris, nunc fomno, et inertibus horis Duccre follicitae jucunda oblivia vitae? O quando faba Pythagorae cognata, fimulque Umfta fatis pingui ponentur olulcula lardo ? O hodtes, coenaeque Detim ! quibus ipCe, meique Ante Larem proprium velcor, vernafque procaces Pafco libatis dapibus. prout cuique libido eft, Siccat inaequales calices conviva, Colutus

Legibus

\66 L I B E R II. S A T. VT. Legibus InfanU : feu quis capit acria fortis Pocula, Teu modicis uvefcit laetius. ergo. Serino oritur, non de villis domiburve alienis, Nec male necne Lepos faltet: led quod magis ad nos Pertinet, ac nelcire malum ell, agitamus : utrumne Divitiis homines, an Tint virtute beat!: Quidve ad amicitias, ulus reftumne, trahat nos : Et quae fit natura boni, funimumque quid ejus. Cervius haec inter vicinns garr.t aniles Ex re fabellas. nam fi quis laudat Arellt. Sollicitas ignarus opes, fie incipit: Olim , . Ruflicus urbanum murem mus panpere fertur ArcepilTe cavo, veterem vetus holpes amicum ; AEper, et attentus quaelitis : ut tamen ariHum Solveret holpitiis animum. quid mitlta ? neque illi Sepofiti ciceris, nec longae isvidit avenae: Aridum et ore ferens acinum, femefaque lardi Frulla dedit, cupiens varia faltidia coena Vihcere tasgentis male fmgula dente fuperbo: C :m pater ipfe domus palea porreftus in horna ElTet ador ioliutnque, dapis meliora relinquens. Tandem urbanus ad nunc. Quid te juvat, inquit, amice, Praerupti nemoris patientem vivere dorfo? Vis tu,homines urbemque fens'praeponere filvis ? Carpe viam (mihi crede) comes: terreltria quando Mortales animas vivunt lortita, neque ulla eft Aut magno ant parvo lethi fuga. quo, bone, circa, Dum licet, in rebus jucundis vise beatus: Vive, memor, quam lis aevi brevis. Haec ubi difla Agreilem pepulere, domo levis exfilit : inde Ambo propofitum peragunt iter, urbis aventes Moenia nodhurni fubrepere. jamque tenebat Nox medium coeii Ipatium, cum ponit uterque In locuplete domo veftigia : rubro ubi cocco Tinftajfuper ledtos canderet veftis eburnos ; Multaque de magna fuperelfent fercnla coena. Quae procul cxllrudtis inerant hifterna canillris.

ECg?

LIBER II. SAT. vn. 167 Ergo ubi purpurea porrefhim in vefte locavit Agreftem ; veluti fucciniftus curiitat holpes,

1! Continuatque dapes ; necncn verniliter ip(is i Fi r.gimroff.ciis, praelibans omne quod adfert.

Ille Cubans gaudet mutata forte, boniique ; Rebus agit laetum ccnvivem : cum fubito ingens i‘ Valvarum ftrepitus left is e>:cu (Tit utrumque. I Cnrrere per totum pavidi conclave ; tnagilque

Exar.imes trepidare, fimul domus alta Moloflis Perfonuit canibus. turn rufticus, Hand mihi vita Eft opus hac, ait, et valeas : me filva, cavufque Tutus ab infidiis tenui folabitur ervo.

S ATI it A VII,

Tamdudum aufoulto; et cupiens tibi dicere forvus J Pauca, reformido. Davufne? Ita, Davus, amicum Mancipium domino, et frugi, quod fit fotis: hoc eft, Ut vitale putes. Age, libertate Decembri, (Qiiando ita majores voluerunt) utere : narra. Pars hominum vitiis gaudet conftanter, et urguet Propofitum : pars multa natat, modo refta capeflens, Interdum pravis obnoxia. faepe notatus Cum tribus annellis, modo laeva Priftus inani, Vixit rnaequalis, clavum ut mutaret in boras : Aedibus ex magnis fubito fe condcret, unde

! Mundior exiret vix libertinus honefte. j Jarfi moechus Romac, jam mallet dofhis Athenis

Vivere, Vertumnis, quotquot funt, natus iniqvris. Scurra Volar.crius, poftquam ilii jufta chiragra

1 Contudit articulos, qui pro fe tolleret, atque b Mitteret in phimum talos, mercedc diurna

Conduftura pavit : quanto conftantior idem In vitiis, tanto levins mifer ac prior ille, Qui jam contento, jam laxo fune laborat. Mon dices hodie, quorfum haec tarn putida tendant, furcifer? Ad tc, inquam. Qtio paflo, peflime ? laudas

Fortu-

158 LIBER N. SAT. VII. Fortunam ac mores ar.ticjuae plebis; et idem, Si quis ad ilia Deus fubito te agat, ufque recufcs i Aut quia non fentis, quod clamas, refills e(Te ; Aut quia non fiain\is reftiim defendis ; et hacres, Nequiequam coeno cupiens evellere plantam. Romae rus optas ! abler.tern rullicus urban Tollis ad allra levis. fi nufquam ei forte vocatus Ad coenam, laudas feenrum olus ; ac, velut ufquam Vinftus eas, ita te felieem ducis, amalque, Qiiod nulquam tibi fit potandum. juflerit ad fc Maecenas ferum fub lumina prima venire Convivam ; Nemon’ oleum fert oexus i ccquis Audit? cum magno blateras clamore, fugilque. Milvius et leurrae, tibi non referenda precati, Dilcedunt. etenim fateor me, dixeiit ille, Duel ventre levem : nafum nidore fupinor: Imbecillus, iners, fi quid vis, adde, popino. Tu, cum fis quod ego, ct for tains nequior, ultro Inleflere, velut melior, verbiluiK deepi is Obvolvas vitium ? quid, fi me liuitior iple Qtiingentis emto drachmis deprei.deris? aufer Me vultu terrere : manum fiomachnmque teneto, Dum, quae Crifpini docuit me janitor, edo. Te conjux aliena capit, meretricul.a Davum : Peccat uter noftrdm cruce dignius i acris ubi me Natura incendit, fub clara nuda lucerna, Qttaecunque cxcepit turguemis verbera caudae, Clunibus aut agitavit equum lalciva fupinum, Dimittit, neque famofum, ncque foliicitum ue Ditior, aut formae melioris mejat eodem. Tu, cum projeftis infignibus, annulo equeftri, Romanoque babitu, prodis ex judice Dama Turpis, odoratum caput oblcurante lacerna. Non es quod fimulas ? metuens induceris, atque Altercante libidinibus tremis ofia pavore. Quid refert, uri virgis, ferroque necaii Aufloratus eas; an turpi claufus in area,

I LI B EU II. SAT. VIT. 169

;Quo te demifit peccati confcia herilts, Contraftum genibns tangas caput? eftnc marito

:JjVlatronae peccantis in ambos jufta poteftas? :In conruptoi cm vel jultior : ilia tamcn fe

ijlion habitu, nuitatvc loco, peccatve fuperne; ujCum te formidet mulier, neque credat amanti. iilbis fub furcam prudens, dominoque furenti (iCohmittes rem omnem, et vitam, et cum corpore fk. ijEvafti ? credo metues, doftulque cavebis : (mam. . iQuaeres quando itcrum pavcas, itcrumque perire oPolfis. 6 totics fervus ! quae bcilua ruptis, : Cum femel effugit, reddit fe prava catenis ? "Non fum moechus, ais. neque ego, hercule, fur, ubi iPraetereo fapicns argentea. tolle pcriclum, (vafi

' jam vaga profdiet frenis natura remotis. ((Tune mihi dominus, rcrum inaperiis hominumque oTot tantifque minor? qnem ter vindifta quaterque jlnpofita baud unquam mifera formidine privet ? lAdde fuper, diftis quod non levius valeat: nam Sive vicarius eft, qui fervo paret, uti mos

qVefter ait, fcu confervus ; tibi quid fum ego ? nempe |lTu, mild qui impeiitas, aliis fervis mifer, atque 1 Duceris, ut nervis alienis mobile lignum. •Quilham igitur liber ? Sapiens; fibi qui imperiofus;

uem neque pauperies, neque mors, neque \iscula terrent:

clponfarc cupidinibus, contemnere honores fords, ct in feipfo totus ; teres atque rotundus, ixterni ne quid valeat per leve morari; n quern manca ruit femper fortuna. potefne Lx his, ut proprium, quid nofeere ? quinque talenta ’ofeit tc mulier, vexat, foribufque repulfum ^erfundit gchda: rurfus vocat. eripe turpi -olla jugo : Liber, liber fum, die age. non quis: drguet enim mentem dominus non lenis, et acres liubjeftat laftb ftimulos, verlatque negantem. /el cum Paufiaca torpes, infane, tabella,

^ Qui

I/O LIBER II. SAT. VIH. Qiii peccas minus atque ego, cum Fulvi Rutubaeque, Aut Placideiani contento poplite miror Praelia, rubrica pifta aut Carbone, velut ft Rcvera pugnent, feriant, vitentque moventes Anna viri! nequam et ceflator Davus : at ipfe Subtilis veterum judex etcallidus audis. Nil ego, fi ducor libo fumante : tibi ingens Virtus atque animus coenis refponfat opimis. Obftquium ventris mild perniciofius eft : cur 1 Tergo pleftor enim ; qui tu'inpunitior ilia, Qtiae parvo fumi nequeunt, obfonia captas! Nempe inamarelcunt epulae fine fine petitae, Inlufique pedes vitiofum ferre recufant Corpus, an hie peccat, fub no<ftem qui puer uvam Furtiva mutat ftrigilH qui praedia vendlt. Nil fiervile, gulae parens, habet ? adde, quod idem Non horam tecum efie potes, non otia refte Ponere; teque ipfum vitas fugitivus et erro ; Jam vino quaerens, jam fomno fallere curam : Fruftra : nam comes atra premit, fequiturque fugacem. Unde mihi lapidem ? Quorfum eft opus ? Unde fagittas? Aut infanit homo, aut verfus facit. Ocius liinc te Ni rapis, accedes opera agro nona Sabino.

Satira vrrr.

UT Nafidieni’juvit te coena beati? Nam mihi quaerenti convivam, ditftus here illic

De medio potare die. Sic, ut mihi nunquam In vita fuerit melius. Die (fi grave non eft) Quae prima iratum ventrem placaverit efca. In primis Lucanus aper ; leni fuit Auftro Captus, ut aiebat coenae pater ; acria circum Rapula, huftucae, radices, qualia lafliun Pcrvellunt ftomachum, fifer, alec, faecula Coa. His ubi fublatis, puer alte cinftus acernam Caufape purpureo mcnlani perterfit, et alter

17* LIBER H. SAT. VIA. Sublegit quodcunque jaceret inutile, quodque Poflet coenantes offender* : ut Attica virgo Cum facris' Cereris, procedit fufrus Hydafpes, Caecuba vina ferens ; Alcon, Chium maris expers. Hie herus; Albanum, Maecenas, five Falernum Te magis adpofitis delettat; habemus utrumque. Divitias miferas ! fed queis coenantibus una, Fundani, pnlcbre fuerit tibi, nofle laboro. Summus ego, et prope me Vifcus Tliurinus, et infra, . Si memini, Varius ; cum Servilio Balatrone Vibidius, quos Maecenas adduxerat umbras : Nomentanus erat fupra ipfum, Porcius infra, Ridiculus totas fimul abforbere placentas : Nomentanus ad hoc, qui, fi quid forte lateret. Indice monftraret digito. nam caetera turba. Nos, inquam, coenamus aves, conchylia, pifees, Longe diltimilem noto celantia fuccum : Ut vel continue patuit, cum pafferis atque Ingufata mihi porrexerat ilia rhombi. Poll hoc me docuit melimela nibere, minorenj Ad lunam deletta. quid hoc interfit, ab ipfo Audieris melius, turn Vibidius Balatroni; Nos, nifi damnofe bibimus, moriemur inulti; Et calices poffit majores. vertere pallor Turn parochi faciem, nil lie metuentis ut acres Potores : vel quod maledicunt liberius; vel Fervida quod fubtile exfurdant vina palatum. Invertunt Aliphanis vinaria tota Vibidius Balatroque ; fecutis omnibus : imi Convivae lc£ti nihilum nocuere lagenis. Adfertur Iquillas inter muraena natantes

. In patina porrefta. fub hoc herus, Haec gravida, inquit, Capta eft, deterior poll partum carne futura. Hi' miftum jus eft oleo, quod prima Venafri Pie Bit cella, garo de fuecis pilcis Iberi; Vino quinquenni, verum citra mare nato, Dum coquitur, (cofto Chium lie donvenit, ut non Hoc magis ullum aiiud) pipere albo, non line aceto,

P 2 Qiiod

1-72 LIBER H. SAT. VIIT. Quod Methyirinaeam vitio mutaverat uvam. Erucas virides, iuulas ego primus amaras jVIonftravi incoquerc ; inlotos Curtillus echinos, Ut melius muria, quam tefla marina remittit. Interea fufpenia graves aulaea ruinas In patinam fecere, trahentia pulveris atri Quantum non Aquilo Gampanis excitat agris. Nos majus veriti, poftquam nihil dTe pericli Scnfimus, erigimur. Rufus pofito capite, ut ii rilius inmaturus obifler. Here, quis efiet Einis, ni fapiens fic Nomcntanus amicum Tollereti Heu, Fortuna, quis eft crudeiior in nos Te Deus ? ut femper gaudes inludere rebus Humanis ! Varius mappa conpeftere rifum Vix potei at. Balatro fufpendens omnia naib, Haec eft conditio vivcndi, aiebat; eoque Refponfura tuo nunquam eft par fama labor!. Tcne, ut ego accipiar laute, torquerier omni Solliicitudine diftriftumi ne panis aduftus, Ne male conditum jus adponatur ; ut omnes Praeeindii redle pueri comtique miniftrent? Adde hos praeterca cafus : aulaca ruant ft, Ut modo ; ft patinam pede lapfus frangat agafo. Sed convivatoris, uti duels, ingenium res Adverfae nudare folent, celare fecundae. Nafidienus ad haec : Tibi Di, quaecunque preceris, Commoda’dent: ita vir bonus es, convivaque comis : Et 1’oleas poft.it turn in lefto quoque videres Stridere fccreta divifos aure fufurros. Nullos his mallem ludos fpeftafte : fed ilia Kedde, age, quae deinceps rififti. Vibidius dmn Qiiaerit de pueri,, num fit quoque fradla lagena, ’Quod ftbi pofeenti non dentur pocula ; dumquc. Ridetur fidtis rerum, Balatrone fecundo : Nafidiene, redis mutatae frontis, ut arte Emendaturus fortunam. deinde fecuti Mazonomo pueri magno dilcerpta ferentes Membra grids, Itarli 1'ale multo, non fine farre,

PinguL-

173 LIBER II. SAT. Vin. Pingnibus et ficis paftum jecur anferis albi, Et leporum avulfos, ut multo fi'avius, armos, Quam fi cum lumbis quis edit, tnm peflore adufto Vidimus et merulas poni, et fine clime palumbes; Suaves res, fi non caulas narraret earum, et Naturas iominus : quem nos fic fugimus ulti, Ut nihil omnino guftaremus, velut illis Canidia adflaflet, pejor ferpentibus Aliis,

*

CLUINX#

HORATII FLACCI

EPISTOLARUM

LIBER PRIMUS., *

Maecenatem. Epist. i.

PR IMA di<fte mihi, fumma dicende Camcna, Speflatmn fads, et donatum jam rude, quaeriS, Maecenas, iterum antique me includere ludo.

Non eadem eft aetas, non mens. Veianius, aimis Hcrculis ad poftem fixis, latet abditus agro ; Ne populnm extrema toties exoret arena. Eft mihi purgatam crebro qui perfonet aurem ; Solve fenelcentem mature ianus equum, ne Peccet ad extremum ridendus, et ilia ducat. Nunc itaque et verfus et cetera ludicra pono : Quid verurn atque decens, euro et l ogo, et omnis in

hoc fum : Condo et conpono, quae mox depromere poflim. Ac ne forte roges, quo me duce, quo lare Inter: Nullius addiftus jurare in verba magiitri, Qiio me cunque rapit tempef as, deferor hofpes. Nunc agilis fio, et merfor civilibus undis, Virtutis verae cuftos, rigidufque fatelles :

in Aviftippi furtkn praecepta relabw;

—

LIBER I. EPIST. L j7f li ",t mihi res, non me rebus, fubjungere conor. | Jt nox longa, quibus mentitur arnica, diefqne m^onga videtur opus debentibus , ut piger annus i| ’upillis, quos dura premit cuftodia matrum:

: Sic mihi tarda fluunt ingrataque tempora, quae fpem jpbnfiliuirque morantur agendi gnaviter id, quod iilAeque pauperibus proddt, locupletibus aeque; i:Aeque negledtum pueris fenibuique nocebit. i Reft at, ut his ego me ipfe regain folerque elementis. t4Jon poflis oculo quantum contendere Lynceus, tiNon tamen idcirco contemnas lippus inungui: Sihfec, quia defperes invidi membra Glyconis, p'Nodofa corpus nolis prohibere chiragra.

quadam prodice tenus, fi non datur ultra. Fervet avaritia, miferoque Cupidine peftus?

iilSunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem r. polfis, et magnam morbi deponere partem. liLaudis am ore tumes? flint certa piacula, quae te |]Ter pure lefto poterunt recreat e libello. ;|1 Invidus, tracundus, iners, vinofiis, amator; |i| Nemo adeo ferus eft, u* non mitefcere poffit, iJi Si modo culturae patientem commodet aurem,

i Virtus eft, vitium fugere ; et fapientia prima, Stultitia caruifte. vides, quae maxima credis Efte mala, exiguum cenfum, tnrpeinque repulfam, Quanto devites animi capitilque labore. Inpiger extremes curris mercator ad Indos,

1 Per mare pauperiem fugiens, per faxa, per ignes S Ne cures ea, quae ftulte miraris et optas, Difcere, et audire, et meliori credere non vis? Qiiis circum pages, et eircum cempita pugnax, Magna coronan contemnat Olympia, cui fpes, Cui fit conditio dulcis fine pufvere palmae 1 Vilius argentum eft auro, virtutibus aurum. O cives, cives, quaerenda pecunia primum : Virtus poll nummos. haec Janus fummus ab imo

1 Erodocet.; hue reununt juvents didUta fenefque, j ; . Luve

r7<S L I B E R I. E PI S T. T. Laevo flifpenfi loculos tabulamque lacerto. Eft animus tibi, fimt mores, elt lingua, fideftjue ; Sed quadringentis fex feptem millia defunt; Plebs eris. at pueri ludentes, Rex eris, aiunt,. Si refte facies, hie mums ahenens efto. Nil conftire fibi, nulla pallefcere culpa. Rofcia, die fodes, melior lex, an puerorura eft' Naenia, quae regnum refle facientibus offert, Et rnaribus Curiis, et decantata Camillis? Ifne tibi melius fuadet, qui, rem facias-; rem. Si pollis, refle; ft non, quocunque modo rem: Ut propius fpeftes laCrimol'a poemata Pupi: An qui fortunae te refponfare fuperbae Liberum et ereflum praefens hortatur et aptat? Qiiod ft me populus Romanus forte roget, cur Non, ut porticibus, fie judiciis fruar Ifdcm, Nec fequar aut fugiam, quae diligit ipfe vel odit: Olim quod vulpes aegroto cauta leoni Refpondit, rtferam : Quia me veftigia terrent. Omnia te adverfum fpeftantia, nulla retrorfum. Bellua multorum es capitum. nam quid lequar, aut quem Pars hominum geftit corducere publica : lunt qui Cruftis et porois viduas venent .r avaras, Excipiantque fenes, quos in vivaria mittant: Multivocculto crefcit res foenore. verum Efto aliis alios rebus ftndiifque teneri: Jidem eadem poftiint horum durare probantes? Nullus in orbe finus Baiis praelucet amoenis. Si dixit dives; lacus et mare fentit amorem Feftir.antis heri; cui ft vitiofa libido Fecerit aufpicium : eras ferramenta Teanum Tolletis, fabri. leftus genialis in aula eftl Nil ait efle prius, melius nil coelibe vita : Si non eft, jurat bene folis efle maritis. Quo teneam vuitus mutantem Protea nodo? Quid pauper ! ride, mutat coenacula, leftos, Balnta, tonfwcs; ccaduit? aayigiQ

ffaufeat,

r77 LI BE R I. EPIST. II. Nanfbat ac locuples, quem ducit priva triremis. Si curatus inaequali tonfore capillos Occurro, rides : fi forte fubucula pexae Trita fubeft tunicae, vel fi t6ga dillidet impar, Rides, quid, mea cum pugnat fententta fecum ? Qiiod petiir, Ipernit: repetit quod nuper omifiti Aeftuat, et vitae dilconvenit online toto; Diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis ? Infanire putas foleDnia me, neque rides, Nec medici credis, nee curatoris egere A praetore dati; rerum tutela mearunr Cum fis, et prave ledhim llomacheris ob unguem- De te pendentis, te refpicientis amici. Ad fummam, lapiens uno minor eft Jove, dives, Liber, honoratus, pulcher, rex denique regum ; Praecipuc fanus, nifi cum pituita molefta eft.

Ad Lollium. Episti ir.

Trojani belli fcriptorem, maxime Lolli, Dum tu declamas Romae, Praenelte relegi:

Qui, quid fit pulchrum, quid turpe, quid utile, quid non, Plenius ac melius Chryfippo et Crantore dicit. Cur ita crediderim, nifi quid te detinet, audi. Fabula, qua Paridis propter narrator amorem Graecia Barbariae lento conlifa duello, Stultorum regum, et populorum continet aeftus. Anterior cenfet belli praecidere caufam : Quod Paris, ut falvus regnet, vivatque beatus, Cogi poire negat. Neftor conponere lites Inter Pcliden feftinat, et inter Atriden : Hunc amor, ira quidem com.nuniter urit ntrumque. Quid,quid delirant reges, pleftnntur Achivi. Seditione, dolis, Icelere, atque libidine, et ira, Iliacos intra muros peccatur, et extra. R'jrfum quid virtus, et quid fapientia poflit. Utile prppofuit nobis exemplar Ulyllem :

»78 LIBER I. EPIST. H. Qiii domitor Trojae, m'jltorum providus urbes Et nores hominum infpexit, latumque per aequor, Dum fibi, dum fociis reditum parat, afpera multa Pertulit, adverfis renim inmerfabilis undis. Sirenum voces, et Cirees pocula n6(li : Qiiae fi cum fociis ftultus cupidtiCjue bibiffet. Sub domina meretrice fuiflet turpis et excors ; Vixidet canrs inmundus, vel arnica Into fus. Nos numerus funvas, ct fruges confumere nati^ Sponfi Penelopes, nebulones, Alcinoi'que In cute curanda plus aequo operata juyentus : Cui pulchrum fuit in medios dormire dies, et Ad ftrepitum citharae ce fantem ducere fomnum. Ut jugulent hominem, furgunt de nofte latrones : Ut teipfum (crves, non expergifceris? atqui Si noles fanus, curies hydropicus ; et ni Polces ante diem librum cum lumine; fi non Intendes animum ftudiis et rebus honeltis ; Invidia vel amore vigil torquebere. nam cur. Quae laedunt oculum, feftinas demere : fi quid Ell animum, differs curandi tempos in annum ? JMmidiam fafti, qui coepit, habet fapere aude : Incipe. vivendi refte qui prorogat horam, Rufticus exlpedlat dum defluat amnis : at ille Labitur, et iabetur in omne volubilis aevum. Quaei itur argentum, puerifque beata creandis Uxor, .et incultae pacantur vomere filvae. Qiiod fatis ell, cui contingit, nihil amplius optet. Non donjus et fundus, non aeris acervus et am i Aegroto domini deduxit corpore febres, Non animo curas. valeat poffelTbr oportet. Si conportatis rebus bene cogitat uti. Qui cupit aut metuit, juvat illvun fic domus et res, Ut lippum piftae tabulae, fomenta podagram, Auriculas citharae conledla forde dolentes. Sinccrum ell nifi vas ; quodcunque infundis, acelcifa Sperne voluptates : noeet emta dolore voluptas. Semper avarus eget: certum voto pete finem.

179 LI B E R I. E PI S T. Hr. Invldus alterius macrefcit rebus opimis : Invidia Siculi non invenere tyranni Majus tormentum. qui non moderabitur irae, Infeftum volet efle, dolor quod fuaferit et mens, Dum poenas odio per vim feftinat inulto. Tra furor brevis eft. animum rege; qui, nifi parct, Imperat: hunc frenis, hnnc tu conpelce catena. Fingit eqmun tenera docilem cervice magifter Ire viam qua monftrat eques : Venaticus, ex quo Tempore cervinam pellem latravit in aula, Militat in filvis catulus. nunc adbibe puro Peflore verba, puer ; nunc te melioribus offer. Quo femel eft inbuta recens, fervabit odorem Tefta diu. quod ft ceflas, aut ftrenuus anteis ; Nec tardum opperior, nec praecedentibus infto.

Ad Julium Florum. Epist. in.

Jui.l Flore, quibus terrarum militet oris Claudius Augufti privignus, Icire laboro.

Thracane vos, Hebrulque nivali compede vindus, An freta vicinas inter currentia terras, An pingues Afiae campi collefque morantur? Quid Itudiofa cohors operum ftruit! hoc quoque euro ! Quis fibi res geftas Augufti feribere (urtait? Bella quis et paces longum diffundit in aevum ? Quid Titius, Romana brevi venturns in ora ? Pindaric! fontis qui non expalluit hauftus, Faftidire lacus et rivos aufiis apertos : Ut valet? ut meminit noftri? fidibufne Latinis Thebanos aptare modos ftudet, aufpice Mufa? An tragica defaevit ct ampullatur in arte ? Quid mihi Celfus agit? monitus, multumque monendus, Priyatas ut quaerat opes, et tangere vitet Scripta, Palatinus quaecunque recepit Apollo: Ne, ft forte fuas repetitum venerit olim Grcx avium plumas, moveat cornicula rifum Fdrtivis nudata coloribus* ipfe quid audes?

Quae

1S0 LIBER I. E P I S T. IV. Quae circumvolitas agilis thyma ? non tibi parvum Ingenium, non incviltum eft, et turpiter birtum. Sen lingoam caufis acuis, feu eivica jura Refpondcre paras, feu condis amabile carmen, Prima feres ederae viftricis praemia. quod ft Frigida eurarnm fomenta relinquere pofles; Quo te coeleftis fapientia duceret, ires. Hoc opus, hoc ftudium parvi properemus et ampli, Si patriae volumus, ft nobis vivere cari. Debes hoc etiam refcribere ; ft tibi curae, Quantae conveniat, Munatius: an male farta Gratia nequicquam coi't, et refcinditur; ac vos Sen calidus fanguis, feu rerum infcitia vexat, Indomita cervice feros. ubicunque locorum Vivitis, indigni fraternum rumpere foedus, Pafcitur in veftrum reditum votiva juvenca.

Ad Albium Tibui-lum. Epist. iv.

A lei, noftrorum fermonum candide judex, Quid nunc te dicam facere in regione Pedana i

Scriberc quod Cafsi Parmenfis opufcula vincat? An taciturn filvas inter reptare falubres, Curantem quidqttid dignum fapiente bonoque eft? Non tu corpus eras fine pedtore. Di tibi formam, Di tibi divitias dederunt, artemque fruendi. Quid voveatdulci nutricula majus alumno, Qui fapere, et fari poflit quae fentiat; et cui Gratia, fama, valetudo contingat abunde, Et mundus vidius, non deficiente crvunena ? Inter fpem curamque, timores inter et iras, Omnem crede diem tibi diluxifle fupremum. Grata fuperveniet, quae non fperabitur, hora. Me piuguem et nitidum bene curata cute vifes, Cum ridere voles, Epicuri de grege porcum.

‘Ao

LI BEU I. EPIST. V. lie

Ad Tokquatum. Epist. v.

Si poles Archiacis conviva recunibere leflis, Nec modica coenare times olus onme patella;

Supremo te foie domi, Torquate, manebo. Vina bibes iterum Tauro ditFufa, paluftres Inter Minturnas SinuelTanumque Petrinum. Si melius quid babes, arcelfe; vel imperium fer. Jamdudum fplcndet focus, et tibi munda fupellcx. Mitte leves fpes, et certamina divitiarum, Et Mofchi caufam. eras nato Caefare fellus Dat veniam fomnumque dies, inpune licebit

I Aeliivam fermone benigno tendere no£tem. jC^iio mihi fortuna, fi non conceditur uti? 1 Parcus ob haeredis curam nimiumque feverus, . Adfidet infano. potare et fpargere flores Ilcipiam, patiarque vel inconfultus haberi. Qiiid non ebrietas defignat! operta recludit; Spes jnbet elfe ratas ; ad proelia trudit inertem; Sollicitis animis onus eximit; addocet artes. Foecundi catices quern non fecere difertum ? Contratta quem non in paupertate folutum ■ Haec ego procurare et idoneus imperor, et non Invitus : ne turpe toral, ne fordida mappa Conruget nares : ne non et cantharus, et lanx Ollendat tibi te : ne fidos inter amTcos Sit, qui dicta foras eliminet: ut coeat par, Jungaturque pari. Butram tibi Septiciumque, Et, nifi coena prior, potiorque puella Sabinum Detinet, alTumam. lotus eft et pluribus umbris : Sed niniLs arc!a premunt olidae convivia caprae. Tu, quotus efle velis, reltribe: et, rebus omilfis; Atria i'ervantem poftco falle clientem.

£o Q

i8j L IB E R I. E PI S T. VI.

Ad Numicium. Epist. vi.

"TV ailmirari prope res eft una, Numici, ft ’i Solaque, quae pofftt facere et fervare beatura. Hunc folem, et ftellas, et decedentia certis Tenipora momentis, funt qui formidine nulla Inbuti Ipeclent. quid cenfes munera terrae? Quid, maris extremos Arabas ditantis et Indos? Ludicra quid, plaufus, et amici dona Quiritis ? Quo Ipeftanda modo, quo fenfii credis et ore ? Qui timet his adverfa, fere miratur eodem Quo cupiens pafto. pavor eft utrobique moleftus ; Inprovifa fimul fpecies exterret utrumque : Gaudeat, an doleat; cupiat, metuatne ; quid ad rem, Si, quidquid vidit melius pejufve fua Ipe, Defixis oculis, animoque et corpore torpet ? Infant fapiens nomen ferat, aequus iniqui; Ultra quam fatis eft; virtutem ft petal ipfam. I nunc : argentum et marmor vetus, aeraque tt artes Sufpice : cum gemmis Tyrios mirare colores : Gaude, quod fpeftant oculi te mille loquentem : Gnayus mane forum, et velpertinns pete tectum : Ne plus frumenti dotalibus emetat agris Minus; et (indignum quod fit) pejoribus ortus Hie tibi fit po^us, quam tu mirabilis illi. Quidquid fub terra eft, in apricum proferet aetas-; Defodiet, condetque nitentia.-cum bene notum Porticus Agrippae, et via te confpexerit Appi : Ire tamen reftat, Numa quo devenit et Ancus. Si latus aut renes morbo tentantur acuto, Quaere fugam morbi. vis rette vivere ! quis non? Si virtus hoc una poteft dare, fortis omillis Hoc age deliciis. virtutem verba putas, ut Lucum ligna ? cave ne portus occupet alter ; Ne Cibyratica, ne Bithyna negotia perdas. Milk talenta rotundentur, totidera altera: porro

Tertia

LIBER I. EPIST. VI. i8j Tertia fuceedaat, et quae pars qnadret ac'ervum. Scilicet uxorem cum dote, fidemque, et amicos, Et genus, et formam regina pecunia donat : Ac bene nnmmatum decorat Suadela, Venufque. Mancipiis locuples, eget aeris Cappadocum rex. Me fueris hie tu. Chlamydcs Luculliis, ut aiunt. Si poflet centum lienae praeberc rogatus, Qtii polTum tot? ait: tamen et quaeram, et quot ha-

bebo, MitUm : port paulo feribit, fibi millia quinque ElTe domi chlamydum : partem, vel tolleret omnes. Exilis domus eft, ubi non et multa fupei funt, Et dominum fallunt, et profunt furibus. ergo, Si res fola poteft f?xere et fervare beatum; Hoc primus repetas opus, Hoc poftremus omittas. Si fortunaturo fpecies et gratia praeftat, Mercemur fervum, qui dictet nomina, laevum Qui fodicet latus, et cogat trans pondera dextram Porrigere. Hie multum in Fabia valet, ille Velina : Cuilibet hie falces dabit, eripietque curule Cui volet importumis ebur: frater, pater, adde : Ut cuique eft aetas, ita quemque facetus adopta. Si bene qui coenat, bene vivit; lucet, eamus. Quo ducit gula : pifeemur, venemur, ut olim Gargilius, qui mare plagas, venabula, fervos, Differtum tranfire forum campumque jubebat; Units ut e multis populo fpedtante referret Emtum mulus aprum. crudi tumidique lavemur, Qiiid deceat, quid non, obliti; Caerite cera Digni, remigium vitiofum Ithacenfis Ulyflei: Cui potior patria fuit interdifla voluptas. Si, Mimnermus uti cenfet, fine amore jocifque Nil eft jucundum ; vivas in amore jocilque. Vive : vale, ft quid novifti redtins iftis, Candidas imperti: ft non, his utere mecum.

As 0.2

184 LIBER I. EPIST. VII.

Ad Maecf.natem. Epist. vxr.

jf^uiNQUE dies tibi pollicitus me rurc futimim, Sextilem totum memlax defideror. Atqui,

Si me vivere vis fanum reifleinie valcntem ; Qiiam mihi das aegro, dabis aegrotare timcnti, Maecenas, veniam : dum ficus piiina calorque Dcfignatorem decorat lictoribns atris : Dum pueris omnis pater, et matercula pallet; OSiciofaque fedulitas, et opella forenfis Adducit febres, et teflamenta refignat. Quod fi bruma nives Albania iulinet agris ; Ad mare defcendet vates tuus, et fibi parcet, Contraftufque legct: te, dulcis amice, revifet Cum Zephyris, li concedes, et hirundine prima. Non, quo more pyris vefci Calaber jnbet holpes, Tu me ftciili locupletem. Vefccre lodes : Jam fatis eft. At tu quantumvis tolle. Bcnigne. Non invifa feres pueris munufcula parvis. Tam teneor dono, quam ft demittar onuftus. Ut libet: baec porcis hodie comedcnda relinques. Prodigus ct ftultus dcnat quae (pernit et odit: Maecfeges ingratos tulit, et feret omnibus annis. Vid bonus et fapiens dignis ait efte paratus : Nec tamcn ignorat quid difteut aei a lupinis. Dignum praeftabo me etiam pro laude merentis. Qiiod ft me noles ufquam difcedcre : reddes Forte iatus, nigros angufta fronte capillos : Reddes dulce loqui; reddes ridere decorum, et Inter viua fugam Cynarae moercre protervae. Forte per anguftam tenuis nitedula rimam Repftrat in cumerani frunienti; paftaque, rurfus Ire foras pleno tendebat cot pci e frultra. Cut muftela procul, Si vis, ait, erfugere iftinc, Macra cavum repetes arfhim, quern macra fubifti. JIac ego ft compellor imagine, cumfta refigno : Nec foinnum plebis laudo fatur altilium, nec

Ol

LIBER I. EPI ST. vn. iS* Otk divitiis Arabum liberrima muto. Saepe yerecnndum Jaudafti. rexque, paterque Audifti coram. nec verbo parcius abfens. Inlpice, fi polTum donata reponere lactas. Haud male Telemachus proles patientis UlyfTei: Non eft aptns equis Ithacae locus, ut neque planis Porreftus fpatiis, neque multae prodigus herbae : Atride, magis apta tibi tua dona relinquam. Parvum parva decent: mihi jam non regia Roma, Sed vacuum Tibur placet, aut imbelle Tarentum. Strenuus et fortis, caufilque Philippus agendls Clams, ab officiis oftavam circiter horam Dam redit, atque foro nimium diftare Carinas Jam grandis natu queritur; confpexit, ut aiunt, Adraffom quendam vacua tonforis in umbra,

| Cultello proprios purgantcm leniter ungues. Demetri (pucr hie non laeve jufla Philippi

( AccipiebatJ abi, quaere, et refer : unde domo, quis, Cujus fortunae, quo fit patre, quove patrono. It, redit, et narrat, Vulteium nomine Menam, Praeconem. tenui cenfu, fine crimine notum, Et properare loco, et cefTare, et quaerere, et uti, Gaudentem parvilque fodalibus, et lare eerto, Et ludis, et, poll decifa negotia, Campo. Scitari libet ex iplb quodcunque refers, die Ad coenam veniat. non fane credere Mena : Mirati fecum tacitus. quid multa? Benigne, Relpondet. Neget ille mihil Negat inprobus, et te Negligit, authorret. Vulteium mane Philippus Vilia vendentem tunicato leruta popello Occupat, et falvere jubet prior, ille Philippo Excufare laborem et mercenaria vincla, (^uod non mane domum veniilet: denique quod non • Providiflfet eum. Sic ignovhTe putato Me tibi, fi coenas hodic mecum. Ut libet. Ergo Poll nonam venies : nunc i, rem ftrenuus auge. Ut ventum ad coenam eft : dicenda tacenda locutus, Taadetn dofmitun^ demittitur. hie ubi faepe

0,3 * OccuJ

LBEEU T. EPIST. VIII. Occultum vlfus decurrere pii'cis ad hamum. Mane cliens, et jam certus conviva ; jnbetur Rnra fuburbana indiftis comes ire Latinis. Inpofitus mannis, arvnm coelnraqne Sabimim Kon cefTat laudare. videt, ridetque Philippus ; Et, fibi dum requiem, dum rifus undique quaerit, Dum feptem donat feilertia, mutua feptem Promittit; perfuadet uti mercetnr agelium. Mercatur. ne te lonffis ambagibns ultra Quam fatis eft morer; ex nitido fit rufticns, atque Sulcos et vineta crepat mera; praeparat ulmos, Inmoritur ftudiis, et amore ftnelcit habendi. Verum ubi oves furto, morbo periere capellae, Spem mentita feges, bos eft enetftus arando; Olfenfus damnis, media de nofte caballum Adripit, iraturque Philippi tendit ad aedes. Quem fimui alpexit fcabrum intonfumque Philippus, Durus, ait, Vultei, nimis attentulque videris Efle mihi. Pol me ftiiferujn, patrone, vocares, Si velles, inquit, vernm mihi ponere notnen. Quod te per Genium dextramque deolque penates Obfecro 4t ofcteftor ; vitae me redde priori. Qui fimul afpexit, quantum demifia pctitis Praeftent: mature redeat, repetatque relifta. Metiri fe quemque fuo modulo ac petle vemm eft.

Ao ClLSUM ALBINOTAfTUM. Etist. Vm.

Cel so gaudere et bene rem gerere Albinovano, Mufa rogata, refer; comiti fcribacque Neronis.

Si quaeret, quid agam : die, multa et pule hr a minan- tem,

Vivere nee refle, nec fuaviter : hand quia grando Contuderit vites, oleamve momorderit aelhis: Nec quia longinquis amentum aegrotet in agrisj Sed quia mente minus validus quam corpore toto. Nil audire velim, nil difeere, quod level aegrum : Jidis offendar medicis, iiaftar amki»;

iS7 LIBER T. EPIST. IX, X. Cur me funefto properent arcere veterno- Qiiae nocuere fequar, fugtani quae profore credam: Romae Tibnr amem, ventofus, Tibure Romam. Poll haec, ut valeat; quo pa«fld rem gerat, et fe; , Ut placcat juveni, pereontare, utque cohorti.

I Si dicet, Refte : priir.um gaudere; lubinde Praeceptunuauriculis hoc inftiiiare memento ; Ut tu fortunam, fic nos te, Celfe, feremus.

Ao Claudium Neronem. Epist. rx.

SeptImius, Ciaudi, nimirum intelligit unus, Quanti me facias, nam cum rogat, et prece cogit.

Scilicet, ut tibi fe laudare et tradere coner, Dignum mente domoque legends honefla Neronis ; Munere cum fungi propioris cenfet amici; Quid poflim videt ac novit me valdius ipib. Multa quidem dixi, cur excufatus abirem : S«d timui, mca ne finxHre minora putarer, Didimulator opis propriae, mihi commodus uni. Sic ego, majoris fugiens opprobria culpae, Frontis ad urbanae defcendi praemia. quod fi Depofitum laudas ob amici julTa pudorem : Scribe tui gregis hunc, et fortem crede bonumque.

Ad Fuscum Aristium-. Epist. x.

Ur bis amatorem Fufcum falvere jubemuS Ruris amatores ; hac in re Icilicet una

Multum diffirriles; at cetera pcne gcmelli, Fvaternis animis; quidquid negat alter, et alter: Annuimus pariter : vetuii notique columbi. Tu nidum fervas, ego Jaudo ruris amoeni Rivos, et mufco circumlita faxa, nemufque. Quid quaeris ? vivo et regno, fimul ilia reliqui Qjiae vos ad coelum effertis rumore fee undo, Utque faccrdotis fugitiyus, Jiba reeufo,

t88 LIBER L EPISr: X. Pane egeo, jam mellitis potiore placentis. Vivtrf naturae fi convenientcr oportet, Ponendaeque domo quaerenda eft area primum ; Novifline locum potiorcm rure beato? Eft ubi plus tepeant hiemes ? ubi gratior aura Lenlat et rabiem canis, et momenta leonis. Cum femel accepit folem furibundus acutum ? Eft ubi divellat fomnos minus invida curai Deterius Libycis olet aut nitet herba lapillis? Purior in vicis aqua tendit rnmpece plumbum, Quam quae per pronum trepidat cum murmure rivum ? ■ Nempe inter varias nutritur filva columnas.: Laudaturque domus, longos quae profpicit agros. Naturam expellas furca; tamen ulque rccurrct, Et mala perrumpet furtlm faftidia viftrix. Non, qui Sidonio contendere callidus oftro Nefcit Aquinatem potantia vellera fucum, Certius accipiet damnum, propiufve medullis, Quam qui non. poterit vero diltinguere falfum. Quern res plus nimio delcctavere lecundae, Mutatae quatient. (i quid mirabere, pones Invitus. fuge magna : licet fub paupere tefto Reges et regum vita praecurrere amicos. Cervus equum pugna melior communibus herbis Pellebat ; donee minor in certamine longo Inploravit opes hominis, frcnumque recepit: Sed poftquam viflor vifto dilceffit ab hofte. Non equitem dorfo, non irenum depulit ore. Sic qui pauperiem veritns, potiore mctallis Libertate caret, dominum vehet inprobus, atque Service aeternum, quia parvo nefeiet uti. Cui non conveniet fua res ; ut calceus olim Si pede major erit, fubvertet; ft minor, uret. Laetns forte tua vives fapienter, Arifti: Nec me dimittes incaftigatum, ubi plura Cogere qnam fatis eft, ac non celTare videbor. Imperat aut fcryU coalcfta ptauiia yuique,

Tortum a

LIBER L E PI ST. XI. i8p T01 turn digna fequi potius quam ducere funem. Haec tibi dibtabam port fanura putre Vacunae, Excepto, quod non fimul effes, caetera lactus.

Ad Bullatium. Epist. xr.

Quid tibi vifa Chios, Bullati, notaquc Lefbos? Quid conncina Samos? quid Croefi regia Sat-

^ dis ? Smyrna quid, et Colophon? majora minorane fama? Cun/tane prae Campo et Tiberino flumine fordent? An venit in votum Attalicis ex urbibus una? An Lebedon laudas, odio maris atque viarum ? Scis, Lebedos quid lit; Gabiis delertior atque Fidenis vicus ; tamen illic vivere vellem, Oblitufque meorum, oblivifcendus et illis, Neptunum procul e terra fpectare furentem. Sed neque qui Capua Romam petit, imbre lutoque Adfperfus,. volet in caupona vivere : nec, qui Frigus conlegit, furnos et balnea laudat, Ut fortunatam plene praeftantia vitam. Nec, fi te validus jactavern Aulter in alto, Idcirco navem trans Aegeum mare vendas. Incolumi Rhodos et Mitylene pulchra facit, quod Paenula folllitio, xcampeltre nivalibus auris. Per brumam Tiberis, Sextili menfe caminus. Dum licet, ac vultum lervat fortuna benignum, Romae laudetur Samos, et Chios, et Rhodos abfens. Tu, quamcunque Deus tibi fortunavcrit horam. Grata fume manu : nec dulcia ditf’er in annum : Ut, quocunque loco fueris, vixitle libenter Te dicas. nam li ratio et prudentia curas, Non locus efTnfi late maris arbiter, aufert; Coelum, non animum mutant, qui trans marc currunt. Strenua nos exercet inertia, navibus atque Quadrigis petimus bene vivere : quod petis, hie eft : Eft Ulubris, animus ft te non deficit acquits.

Ad

LIBER I. EPIST. XII. T$0

Ao Iccium. Epist. xri.

FRUCTf bus Agrippae Siculis, quos conligis, Icci, Si refte frucris, non elt ut copia major

Ab Jove donari poffit tibi. tolle querelas. Pauper enim non e(I, cui rerum iiippetit ufus. Si ventri bene, fi lateri eil, pediburque tnis; nil Divitiae poterunt regales addere majus. Si forte in medio pofitornm abflemius, herbis Vi vis et urtica : fie wives protenus, ut te Confellini liquidus Fortunae rivus inanrct: Vel quia naturam mutare pecunia nelcit, Vel quia cumfia putas una virtute minora. Miramur, fi Democriti pecus edit agellos, Cultaque, dum peregre eit animus fine corpore ve-

loxi Gum tu inter leabiem tantam et contagla lucri. Nil parvum lapias, et adhuc fublimia cures : Qiiae mare compcfcaat caufae : quid temperet an-

num ; Stellae fponte fua, juflaene vagentur et errent; Quid premat oWcurum lunae, quid proferat orbem : Quid velit et poffit rernm concordia difcors : Empedocles, an Stertininm deliret acumen. Verum, feu pifccs, feu porum et caepe trucidas, Utere Pompeio Grolpho ; et, fi quid petet ultro Defer, nil Grofphus nifi verum orabit et aequum. Vilis amicorum eli annona, bonis ubi quid deed. Ne tamen ignores quo fit Romana loco res : Cantaber Agrippae, Claud! virtute Neronis Armenius cecidit : jus imperinmque Phraates Caefari, accepit, genlbus minor, aurea fruges Itaiiae pleno defundit copia cornu.

Ad

LIBER I. EPIST. XIII, XIV. 191

Ad VtNNlUM AsEtLAM. Epist. xiir.

T Tt proficifcentem docni te faepe diuque, Acgvfto redtles fignata volumina, Vini,

Si validus, fi laetus erit, fi denique pofcet : Ne Audio noftri pecces, odiumque libellis Sedulus inportcs opera vehemente miniAer. Si te forte meae gravis uret farcina chartae; Abjicito potius, quam quo perferre juberis Clitellas ferus inpingas, Afinaeque paternum Cognomen vertas in rifum, et fabula fias. Viribus uteris per clivos, flumina, lamas. Viftor propofiti fimul ac perveneris illuc, Sic pofitum fervabis onus ; ne forte A'b ala Fafciculum portes librorum, ut ruAicus agnum; Ut vinofa glomos furtivae Pyrrhia lanae ; Ut cum pileolo foleas conviva tribulis. Neu vulgo narres te fudavilfe ferendo Carmina, quae poAint oculos aurefque inorail Caelaris. oratus multa prece, nitere. porro Vade, vale; cave ne titubes, mandataque frangas.

Ad Villicum suum. Epist. xiv.

Villice filvarum et mihi me reddentis agelli, Qiiem tu faAidis, habitatum quinque focis, et

Quinque bonos folitum Variam dimittere patres; Certemus, fpinas animone ego fortius, an tu Evellas agro ; et melior fit Horatius, an res. Me quamvis Lamiae pietas et cura moratur Fratrem moercntis, rapto de fratre dolentis Infoiabiliter : tamen iAuc mens animufque Fert, et amat fpatiis obAantia rumpere clauAra. Rure ego viventcm, tu dicis in urbe beatum. Cui placet alterius, fua nimirum eA odio fors. Stultus uterqtre locum inmeritum caulitur inique. In culpa eA animus, qui fe non effugit unquam.

Tu

IJ>2 LIBER I. EPIST. XV'. Tu mediaftinns tacita prcce rura petebas; Kune lubem et ludos et balnea villicus optas. Me conftare nilhl feis, et difeedere trillem, Qiiandocunque trahunt invifa negotia Romam. Non eadem tniramur : ed dilconvenit inter Meque et te. ram quae deferta ct inhofpita tefqtia Credis, amoena vocat mecum qui fentit ; et odit Quae tu ptilchra putas. fornix tibi et untta popina Incutiunt urbis defiderium, video ; et quod Angulus ifte feret piper ct thus ocius uva; Nec vicina fubeft vinum praebere taberna Quae poffit tibi: nec meretrix tibicina, cujus Ad ftrepitum falias terrae gravis : et tamen urgues Jampridem non tafta iigonibus arva, bovcmque Disjunfhim curas, et ftrictis frondibus exples. Addit opus pigro rivals, fi decidit imber, Multa mole docendus aprico parcere prato. Nunc age, quid noftrum concentum dividat, audi. Quem tenues decuere togae nitidique capilli, Quern feis inmunem Cynarae plaeuide rapaci, Quem bibulum liquid! media de luce Falerni, Coena brevis juvat, et prope rivum fomnus in herba. Nec lufilFe pudet, fed non incidere ludum. Non ilVic obliquo oculo mea com mod a quifquam Limat, non odio oblcuro morfuque venenat: Rident viclni glebas et faxa moventem. Cum fervis urbana diaria rodere mavis : Horum tu in numerum veto ruis. invidet ufum Lignorum ct pccoris tibi ealo argutus ct horti. Optat ephippia bos piger; optat arare c-aballus. Quam feit, uterque libens, cenfebo, excrceat artem.

Ad C. Nomonium Vai-am. Epist. xva

diems Veliae, quod coclum, Vala, Sa-

Qiiorum liominum regio, et quails via (nam mihi Baias Mufa fupei vacuas Antynius : ct tamen illis

Me

*93 L I B E R I. E PI S T. XV. Me facit invifnm, gelida cum perluor unda Per medium frigus. fane myrteta relinq^j, Diftaque ceflantem nervis elidere morbum Sulfura contemni, vlcus gemit; invidus aegris, Qui caput et ftomachum fubponere fontibus audent Clufinis ; Gabiofque petunt, et frigida rura. Mutandus locus eft, et diverforia nota Praeteragendus equus. Quo tendis! non mihi Cumas Eft iter aut Baias, laeva ftomachofus habena Dicet eques : fed equis frenato ell auris in ore.) Major utrum populum frumenti copia pafcat; Conleftolhe bibant imbres, puteofne perennes Dulcis aquae : (nam vina nihil moror illius orae: Rure meo poflum quidvis perferre patique: Ad mare cum veni, generofum et lene require. Quod curas abigat, quod cum fpe divite manet In venas animumque meum, quod verba miniftret, Quod-me Lucanae juvenem commendet amicae.) Traftus uter plures lepores, liter cducet apros : Utra magis pifees et echinos aequora celent, Pinguis ut inde domum poftim Phaeaxque revert! : Scribere te nobis, tibi nos adcredere par eft. Maenius, ut rebus maternis atque paternis Fortiter abfumtis urbanus coepit haberi; Scurra vagus, non qui cerium praefepe teneret: Impranfus non qui civem dignolceret hofte : Quaelibet in quemvis opprobria fingere fi»vus ; Pernicies et tempeftas, barathrumque macelli, Quidquid qnaefierat, ventri donabat avaro.

li Hie, ubi nequitiae fautoribus et timidis nil ^ Aut paulum abftulerat, patinas coenabat omali || Vilis et agnini, tribus nrfis quod latis eftet: (] Scilicet ut ventres lamna candente nepotum

Diceret urendos, corrector Beftius. idem tj Si quid erat naflus praedae majoris, ubi omne ll Verterat in fumum et cinerem : Non hercule miror, i Aiebat, fi qui comednnt bona: cum fit obefo

R Nil

i94 LIBER I. EP I ST. XVI. Nil melius turdo, vulva nif pulchrius ampla. Nimirum hie ego fum : nam tuta et parvula laudo. Cum res deficient; fatis inter villa fortis. Verum, ubi quid melius contingit et unftius ; idem Vos fapere et folos aio bene vivere, quorum Conlpicitur nitidis fundata pecunia villis.

Ad Quintium. Epist. xvi.

Ne perconteris, fundus meus, optime Quinti, Arvo pafeat herum, an baccis opulentet olivae,

Pomifne an pratis, an amifla vitibus ulmo: Scribetur tibi forma loquaciter et litus agri. Continui montes, ni difTocientur opaca Valle: fed ut veniens dextrum latus adipiciat Sol; Laevum decedens curru fugiente vaporct. Temperiem laudes. quid? fi rubicunda benign! Corna vepres et pruna ferant? fi quercus et ilex Multa fruge pecus, multa dominum juvat umbra ? . Dicas adduclum propius frondere Tarentum. Fons etiam rivo dare nomen idoneus; ut nec Frigidior Thracam nec purior ambiat Hebrus: Infirmo capiti Unit utilis, utilis alvo. Hae latebrae dulces, etiam (fi credis) amoenae, Incolumem tibi me praeflant Septembribus horis. Tu refte vivis, fi curas effe quod audis. Jaftamus jampridem omnis te Roma beatum : Sed vereor, ne cui de te plus quam tibi credas; Neve putes alium fapiente bonoque beatum : Neu, fi te populus fanum recteque valentem Diftitet, occultam febrem fub tempos edendi Didimules, donee manibus tremor incidat unftis. Stultorum incurata pudor malus ulcera celat. Si quis bella tibi terra pugnata marique Dieat, et his verbis vacuas permulce^t aures: Tene magis falvum populus velit, an populum til, Servet in ambiguo, qui confulit et tibi et urbi,

LIBER I. EPIST. XVI. ipy | Jupiter : Augufli laudes agnofcere poffis. i Cum pateris fapiens emendatufque vocari, I Refponderne tuo, die fodes, nomine ? nempe i Vir bonus et prudens dici deleftor ego, ac tu. t Qui dedit hoc hodie, eras, fi volet, auferet: ut fi ! Detulcrit fafees indigno, detrahet idem, i Pone, meum eft; inquit, pono, triftifque recedo. Idem, fi clamet furem, neget efte pudicum, Contendat laqueo collum preffuTe paternum : Mordear opprobriis falfis, mutemque colores? Falfus honor juvat, et mendax infamia terret Quem, nifi mendofum et medicandum ? vir bonus eft Qui confulta patrum, qui leges juraque fervat: (quis i Qiio multae magnaeque fecantur judice lites : Quo refponfore, et quo caufae tefte tenentur. Sed videt hunc omnis domus et vicinia tota, Introrfus turpem, fpcciofum pelle decora. Nec furtum feci, nec fugi, fi mihi dicat Servus : Habes pretium ; loris non ureris, aio. Non hominem occidi: Non palces in cruce corvos. Sum bonus et frugi : Renuit negitatque Sabellus. Cautus enim metuit foveam lupus, accipiterque Sulpeftos laqueos, et opertum miliius hamum. Oderunt peccare boni virtutis amore : Tu nihil admittes in te forniidine poenae. Sit (pes fallendi, mifeebis facra profanis. Nam de mille fabae modiis cum fubripis unum : Damnum eft, non facinus, mihi pafto lenius ifto. Vir bonus, omne forum quem fpeiftat et omne tribu- Quandocunque deos vel porco vel bove placat, (nai; Jane pater, clare, clare cum dixit, Apollo; Labra movet metuens audiri: Pulchra Laverna, Da mihi fallere ; da julto famftoque videri: No£tem peccatis et fraudibus objice nubem. Qtil melior fervo, qui liberior fit avarus. In triviis fixum cum fe demittit ob aftem. Non video, nam qui cupiet, metuet quoque : porro

R 2- Qui

j96 LIBER I. EPIST. XVII. Qui metnens vivit, liber mihi non erit unquam. Perdidit arm a, locum virtutis deferuit, qui Semper in augenda feftinat et obruitur re. ycndere cum poffis captivum, occidere noli: Serviet utiliter : fine pafcat durus aretque ; Naviget, ac medils hiemet mercator in undis : .Annonae profit, portet frumenta penufijue. Vir bonus et fapiens audebit dicere, Pentheu, Reflor Thcbarum, quid me perferre patique Indignum coges? Adimam bona. Nempe pecus, rem, Leftos, argentum, tollas licet. In manicis et Compedibus faevo te fub cufiode tenebo. Ipfe Deus, fimul atque volam, me folvet. Opinor, Hoc lentit, moriar. mors ultima linea rerum eft.

Ad Scaevam. Epist. xvir.

’J A mvis'j Scaeva, fatis per te tibi confulis, et Icis Qiio tandem pafto deceat majoribus uti;

Eifce, docendus adhuc quae cenfet amiculus : ut fi Caccus iter monftrare velit: tamen adfpice, fi quid Et nos, quod cures proprium fecifie, loquamur. Si te grata quies et primam fbmnus in horam Deleftat: fi te pulvis ftrepitufque rotarum, Si laedit caupona ; Ferentinum ire jubebo. Nam nequc divitibus contingunt gaudia folis : Nec vixit male, qui natus morienfque fefellit. Si prodefle tuis, pauloque benignius ipfum Te traftare voles ; accedes ficcus ad unc^iim. Si pranderet olus patienter; regibus uti Kolet Ariftippus. Si fciret regibus uti ; Faftidirct olus, qui me notat. Utriushorum^ Verba probes et fatfa, doce : vel junior, audi Cur fit Ariflippi potior fentcntia. namque IVlordacem Cynicum fic cludebat, ut aiunt: Scurror ego ipft mibi; populo tu : redtius hoc et Splendidius multo eft. cquus ut me portet, alat rcx^. .

LI B E R II. E P I S T. XVII. ij Officium facio : tu pofcis villa rerum Dante minor : quamvis fers te nullius egentem. Omnis Arii'tippum decoit color et llatus et res, Tentantem majora, fere praefentibus aequum. Contra, quern duplici panno patientia velat, Mirabor, vitae via fi converfa decebit.

. Alter purpureum non expeclabit amiflum ; Qriidlibet indutus celeberrima per loca vadet; Perfonamque fbret non inconcinnus utramquc. Alter Mileti textam cane pejus et angue Vitabit chlamydem; morietur frigore, fi non Rettuleris pannum. refer, et fine vivat ineptus. Res gerere, et captos oflendere civibus holies, Adtingit folium Jo vis, et coeleftia tentat: Prjncipibus placuilfe viris non ultirna laus e(h Non cuivis homini contingit adire Corinthum. Sedit, qui timuit ne non fuccederet: eflo : Quid T qui pervenit, fecitne viriliter ) atqui Hie ell, aut nufquam, quod quaerimus. hie onus horret Ut parvis animis et parvo corpore majus : Hie fubit et perfert. aut virtus nomen inane ell: Aut decus et pretium refte petit experiens vir. Coram rege fuo de paupertate tacentcs, Pius polcente ferent. dillat, fumafne pudentcr. An rapias : atqui rerum caput hoc erat, hie fons. Indotata mihi foror ell, paupercula mater, Et fundus nec vendibilis, nec pafeere firmus, Qui dicit : clamat, Viftum date, fuccinit alter, Et mihi dividuo findetur munere quadra. Sed tacitus palti fi poffet corvus, haberet. Plus dapis, .et rixae multo minus invidiaeque. Brundifium comes aut Surrentum ductus amoenum, Qui queritur falebras et acerbum frigus et imbres, Aut ciltam etfiactam et fubducla viatica plorat: Nota refert meretricis acumina, faepe catellam, Saepe perilcelidem raptam fibi flentis : uti mox Nwlla.tides damois yerifque doloribus adfit.

• P- 3 Ne

198 L I B E R I. E P I S T. XVIII. Kec femel inrifiis, triviis adtollere curat Fraflo crure planum : licet ilii plurima manet Lacrima ; per fanftum juratus dicat Ofirim, Credite : non ludo ; crudeles, tollite claiuiunu Quaere peregrinum, vicinia rauca reciamat.

Ad Lollium. Epist. xyiix.

Si bene te novi, metues, liberrime Loili, Scurrarttis fpeciem praebere, profeilus amicum.

Ut matrona meretrici difpar erit atque Difcolor, infido feurrae didabit amicus. Elt huic diverfum vitio vitium prope majus ; Afperitas agredis, et inconcinna, gravifijuc, Qiiae fe commendat tonfa cute, dentibus atris, Dum vult libertas dici mera, veraque virtus. Virtus eft medium vitiorum, et utririque reduftum. Alter in obfequium plus aequo pronus, et imi Derifor lefti, lie nutum divitis horret. Sic iterat voces, et verba cadentia tollit; Ut puerum faevo credas didlata magiftro Recldere, vel partes mimum traftare fecundas. Alter rixatur de lana faepe caprina; Propugnat nugis armatus : Scilicet, ut non Sit mihi prima fides ; et, vere quod placet, ut non Acriter elatrem, pretium aetas altera fordet. Ambigitur quid enim ? Caftor Iciat, an Dolichos plus : Brundifium Mimic! melius via ducat, an Appi. Quern damnofa Venus, quern praeceps alea nudat, Gloria quern fupra vires et veftit et unguit. Quern tenet argenti fitis inportuna famefque : Quern paupertatis pudor et fuga ; dives amicuSj Saepe decern vitiis inftruclior, odit et horret: Aut, fi non odit, regit: ac, veluti pia mater, Plus quam fe fapere et virtutibus efie priorem Vult: et ait prope vera : Meae (contendere noli)

Still-

LIBER I. EPIST. XVIII. Stultitiam patiuntur opes, tibi parvula res eft. Ai fta decet fanum comitem toga, define mecum Certare Eutrapehis, cuicunque nocere volebat, Vellimenta dabat pretiofa. beatus enim jam Cum puichris tunicis luhaet nova confdia et fpes : Dormiet in lucem ; fcorto poftponet honeftum Oflicium : nummos alienos pafcet : ad imum, Tlirex erit, aut olitoris aget mercede eaballmn. Arcanum neque tu fcrutaberis illius unqnam ; Conmiftumque teges, et vino tortus et ira. Nec tua laudabis ftndia, aut aiiena reprendts -• Nec, cum venari volet i!le, poemata panges. Gratia fic fratrum gcminorum, Amphionis atque Zethi, difliluit: donee fulpefta fevero Conticuit lyra. fraternis ceflilfe putatur Moribus Amphion. tu cede potentis amici Lenibus imperils ; quotiefque educet in agros Aetolis onerata plagis jumenta canelque. Surge, et inhumanae lenium depone Canienae; Coenes ut pariter pulmenta laboribus emta. Romanis folenne viris opus, utile famae, Vitaeque et membris ; praefertim cum valeas, et Vel curfu fiiperare canem, vel viribus aprum Poffis. adde, virilia quod fpeciofms arma Non eft qui traiftet. fins quo clamore coronae Proelia fuftineas campeliria. denique faevarn JVlilitiam puer et Cartabrica bella tulifti Sub duce, qui templis Parthoruni figna refigit Nunc ; et, fi quid abeft, Itaiis adjudicat armis. Ac, ne te, retrahas, et inexcufabilis abftes ; Quamvis nil extra numerum fecifte modumque Curas, interdum nugaris rure paterno. Partitur lintres exercitus : Aftia pugna, Te duce, per pueros hoftili more refertur. Ad\erfarius eft frater ; lacus, Adria : donee Alterutrum velox viiftoria fronde coronet. Confentire fins Ihidiis qui crediderit te, Fan tor utroque tuum laudabit pollice ludurn.

199

Proti-

200 LIBERT. EPIST. XVItf. Protenus ut moneam, (fi quid monitoris cges tu) Qiiid de quoque viro, et cui dicas, facpe videto. Percontatorem fugito: nam garrulus idem eft; Nec retinent patulae conmilTa fideliter auies; Et feme! emilium volat irrevocabile verbum. Kon ancilla tuum jecur ulceret ulla, puerve, Intra marmoreum venerandi limen amici : Ne dominus pueri pulchri caraeve puellae Munere te parvo beet, aut incommodus angat. Qiialem commendes, etiam atque ctiam adlpice : ne mox Tncutiant aliena tibi peccata pudorem. Fallimur, et quondam non dignum tradimus. ergo. Quern fua culpa pvemet, deceptus omitte tueri. At penitus notum ft tentent crimina, ferves Tuteriftjue tuo fidenter praeftdio : qui Dente Theonino cum circumroditur, ecquid Ad te poft paulo ventura pericula fentis I Nam tua res agitur, paries cum proximus ardet: Et negledta folent incendia fumere vires. Dulcis inexpertis cultura potentis amici : Expertus metuit tu, dum tua navis in alto eft, Hoc age, ne mutata retrorfum te ferat aura. Oderunt hilarem trifles, triftemque jocoft ; Sedatum celeres; agilem gnavumque remilli. Potores liquidi media de luce Falerni Oderunt porreifta negantem pocula : quamvis Nofturnos jures te formidare tepores. Denie fupercilio nubem. plerumque modeftus Occupat obfcuri Ipeciem, taciturnus acerbi. Inter cunfta leges, et percontabcrc dodtos. Qua rationc queas traducere leniter aevum : Ne te fempcr inops agitet vexetque cupido : Ne pavor, et rerum mediocriter utilium Ipes : Virtutem dodlrina paret, naturane donet: Quid minuat curas : quid te tibi reddat amicum : Quid pure tranquiilet; honos, an dulce lucellum. An fecretum iter, ct fallentis femita vitae. Me quoties icfieit gelidus Pigentia piyus,

Quem

201 LIBER I. EPIST. XIX. Qiiem Mandela bibit, rugofus frigore pagus; Qiiid fentire putas i quid credis, amice, precari ? Sit mihi, quod nunc eft; etiam minus : et mihi vivam Quod fupereft aevi, fi quid fuperefle volunt Di: Sit bona librorum et provifae frugis in annum Copia : neu fluitem dubiae fpe pendulus horae. Sed fatis eft orare Jovem quae ponit et aufert : Det vitam, det opes : aequum mi animum ipfe parabo.

Ad Maecenatem. Epist. xix.

PRISCo fi credis, Maecacnas do etc, Cratino, Nulla placere din nec vivere carmina poffunt.

Quae fci ibuntur aquae potoribus : ut male fanos Adfcripfit Liber Satyris Faunifque poctas, Vina fere dukes oluerunt mane Camenae : Laudibus arguitur vini vinofus Homerus : Ennius ipfe pater nunquam, nifi potus, ad arma Profiluit dicenda. Forum putealque Libonis Mandabo ficcis : adimam cantare feveris. Hoc fimul edixi; non ceflavere poetae Nofturno certare mero, putere diurno. Quid i fi quis vultu torvo ferns, et pede nudo, Exiguaeque togae fimulet textore Catonem ; Virtutemne repraefentet morefque Catonis? Rupit larbitam Timagcnis aemula lingua ; Hum ftudet urbanus, tenditque difertus haberi.

I. Decipit exemplar vitiis imitabile. quod fi Pallerem cafu : biberent exfangue cuminum. O imitatores, fervum pecus ; ut mihi faepe Bilem, faepe jocum veftri movere tumultus ! Libera per vacuum pofui veftigia ptinceps ; Non aliena meo prefii pede. qui fibi fidit Dux regit examen. Parios ego primus lambos Oflendi Latio ; numeros animofque fecutus Archilochi, non res et agenda verba Lycamben. Ac ne me foliis ideo brevioribus ornes. Quod timui mutare modos et carminis artem :

Tempe

202 L I B E R I. E PI S T. XX. Temperat Archilochi Mufam pede mafcula Sappho ; Teniperat Alcaeus : fed r ebus et ordine difpar. Nee ibcerum quaerit, quern yerfibus oblinat atris, Nec fponfae laqueum f amofo carmine neftit. Hunc ego, non alio diftum prius ore, LatinuS Vulgavi Hdicen. juvat inmemorata ferentem Ingenuis oculifque legi, manibufque teneri. Scire \ elis, mea cur ingratus opulcula leftor Laudet ametque domi, premat extra limen iniquus ? Non ego, ventofae plebis fiiffiagia venor Impends coenarum, et tritae munere veftis:

Non ego, nobilium feriptorum auditor et ultor, Grammaticas ambire tribus et pulpita dignor. Hinc illae lacrimae. fpidis indigna theat ris Scripta pudet recitare, et nugis addere pondus. Si dixi: Rides, ait, et Jovis auribus ifta Servas. fidis enim manare poetica mella Te folum, tibi pulcher. Ad haec ego naribus uti Formido ; et, luftantis acuto ne lecer ungui, Difplicet ifte locus, clamo, et diludia polco.) Ludus enim genuit trepidum certamen, et tram : Ira truces inimicitias, et funebre bellum.

Ad Librum suum. Epist. xx;

VrERTUMNUMjanumque, liber, fpeftare videris: Scilicet ut proftes Sofiorum pumice mundus.

Odifli claves, et grata ligilla pudico: Paucis oflendi gemis, et communia laudas ; Non ita nutritus. fuge quo defeenriere gcfiU. Non erit emifl'o reditus tibi. Qiiid mifer egi ? Qiiid volui i dices, ubi quid te laeferit; et feis In breve te cogi, plenus cum languet amator. Quod fi non odio pcccantis defipit augur ; Cams eris Romae, donee te deferet aetas. Contrcftatus ubi manibus fordefeere vulgi Coeperis ; aut tineas pafees taciturnus inertes, Aut fugies Uticam, aut vinfhts mitteris llerdam.

Ride-

203 LIB E R I. E PI S T. XX. Ridebit monitor non exauditus : ut ille, Qui male parentem in rupes protrufit afellum Iratus. qnis enim invitum fervare laboret ? Hoc quoque te manet, ut pueros elementa docentem Occupet extremis in vicis balba feneftus. Cum tibi Sol tepidus plures admoverit aures ; Me libertino natum patre, et in tenui re Majores pennas nido extendifle loqueris: Ut quantum generi demas, virtutibus addas. Me primis urbis belli placuifle domique ; Corporis exigui, praecanum, folibus aptum; Irafci celerem, tamen ut placabilis eflem. Forte meum fi quis te percontabitur aevum : Me quater undenos fciat implevifle Decembres, Conlegam Lepidum quo duxit Lollius anno.

EPI-

EPISTOLARUM

LIBER SECUNDUS.

Ad Augustum. Epxst. r.

CUM tot fuftinens et tanta negotia folus. Res Italas armis tuteris, moribus ornes, Legibus emendes ; in publica coramoda peccem,

Si longo fermone merer tna tempera, Caefar. Romulus, et Liber pater, et cum Caflore Pollux, Port ingentia fafta Deorum in templa reccpti, Dum terras hominumque colunt genus, afpera bella Conponunt, agros adlignant, oppida condunt; Ploravere fids non refpondere favorem Speratum meritis. diram qui contudit Hydram, Notaque fatali portenta labore fubegit, Comperit invidiam fupremo fine domari. Urit enim fulgore fuo, qui praegravat artes Infra fe pofitas : extin&us amabitur idem. Praefenti tibi matures largimur honores, Jurandafque tuum per numen ponimus aras. Nil oriturum alias, nil ortum tale fatentes. Sed tuns hie populus fapiens et juilus in uno, Te noftris ducibus, te Graiis anteferendo, Caetera nequaquam fimili ratione modoque AefUmat; et, nifi quae terris femota fuiique Temporibus defunrta videt, faftidit et edit: Sic fautor veterum, ut tabulas peccare vetantes, Quas bis quinque viri fanxerunt, foedera regum Vel Gabiis, vel cum rigidis aequata Sabinis, Pontificum libros, annofa volumina vatum,

Albano Mufas in monte locutas. Si,

L I B E R II. E P I S T. I. 2«j Si, quia Graiorum funt antiquiffima quaeque Scripta vel optima, Romani penfantur eadem Scriptores trutina ; non eft quod multa loquamur : Nil intra eft oiea, nil extra eft in mice duri. Venimus ad fummum fortunae ; pingimus, atqfle Pfallimus, et luftamur Acliivis doftius unftis. Si ijieliora dies, ut vina, poeniata reddit, Scire velim, chartis pret.um quotus adroget annus ? Scriptor ab hinc annos centum qui decidit, inter I’eifeftos veterefque referri debet, an inter Viles atque novos ? excludat jurgia finis. Eft vetus atque probus centum qui perficitannos. Quid ? qui deperiit minor uno menfe, vel anno. Inter quos referendus erit? vctcrefne poetas. An quos et praefens et pollera refpuat aetas i Ifte quidem veteres inter ponetur honefte, Qui vel menfe brevi vel toto eft junior anno. Utor permiffo, caudaeque pilos lit equinae Paulatim vello ; et demo unum, demo et item unum; Dum cadat elufus ratione ruentis acervi, Qui rcdit ad faftos, et virtutem aeftimat annis; Miraturque nihil, nifi quod Libitina facravit. Ennius et fapiens, et fords, et alter Homerus, (Ut cridci dicunt) leviter curare videtur, Quo promiffa cadant, et fomnia Pythagorea. Naevius in manibus non eft, at mentibus haeret Pene recens : adeo fandhim eft vetus omne poema. Ambigitur quoties, liter utro fit prior : aufert Pacuvius dofti famam fenis, Accius alti; Dicitur Afrani toga convenifle Menandro; Plautus ad eKemplar Siculi properare Epicharmi; Vincere Caecilius gravitate, Tcrentius arte. Hos edifcit, et hos arfto ftipata theatro Spectat Roma potcns : habct hos numeratque pocitas, Ad noftrum tempus Livl fcriptoris ab aevo. Interdum vulgus reftum videt: eft ubi peccat. Si veteres ita miratur laudatque poetas, Ut nihil anteferat, nihil illis comparet; errat.

S Si

soS LI B E R II. E P IS T. I. Si quaedam nimis antique, fi pleraque dure Dicere cedit eos, ignave multa fatetur ; Et fapit, et mecum facit, et Jove judicat aequo. Non equidem infeftor, delendave carnwna Laevi Efie reor, mcmini quae plagolum mild parvo Orbilium diftare : fed emendata videri, Pulchraque, et exaftis minimum dillantia, miror : Inter quae verbum emicuit fi forte decorum. Si verfus pauio concinnior unus et alter, Injufte totum ducit venditque poema. Indignor quidquam reprendi, non quia crafle Conpofitum inlepideve putetur, fed quia nuper; Nec veniam antiquis, fed honotem ct praemia polci. Refte necne crocum florefque perambulet Attae Pabula, fi dubitem : clament periilfe pudorem Cumfti pene patres : ea cum reprendere coner, Quae gravis Aefopus, quae d oft us Rofcius egit: Vel quia nil reftum, nifi quod placuit fibi, ducunt; Vel quia turpe pulant parere minoribus, et, quae Inberbi didiccre, fenes perdenda fateri. Jam Saliare Numae carmen qui laudat, et illud. Quod mecum ignorat, folus vult Icire videri; Ingeniis non ille favet plauditque fepultis ; Noftra fed inpugnat, nos noltraque lividus odit. Quod fi tarn Graiis novitas invifa fuiffet, Quam nobis ; quid nunc eflet vetus i aut quid haberet, Quod legeret tereretque viritim publicus ufus i Ut primum pofitis nugari Graecia bellis Coepit, et in vitium fortuna labier aequa ; Nunc athletarum Audits, nunc arfit equorum : Marmoris, aut eboris fabros, aut aeris amavit: Sufpendit pifta vultum mentemque tabella : Nunc tibicinibus, nunc eft gravifa tragoedis : Sub nutrice puella velut fi luderet infans ; Quod cupide petiit, mature plena rcliquit. Qiiid placet, aut odio eft, quod non mutabile credas? Hoc paces habuere bonae, ventique fecundi.

Romae

207 LIBER II. E PI ST. I. f omae dulee diu fuit et folenne, reclufa Mane domo vigilare, clienti promere jura; Cantos aominibns certis txpendere nummos; Majores andire, minori dicere, per quae Crefcere res pofTet, minui damnofa libido. Mutavit mentem populus levis, et calet uno Scribendi ftudio : puerique patrefque feveri Fronde comas vin£U coenant, ct carmina di£!ant. Ipfe ego, qui nullos me adfirmo fcribere verfus, Invenior Parthis mendacior ; et prius orto Sole, vigil calami:in et chartas et fcrinia polco. Navem agere tgnarus navis timet : abrotonum aegro Non audet, nifi qui didicit, dare : quod medicorum eft, Promittunt medici: tradlant fabrilia fabri: Scribimus indofti doftique poemata paffim. Hie error tamen, et levis haec infania, quantas Virtutes habeat, lie conlige : vatis avarus Non temere eft animus : verfus amat, hoc ftudet u-

num: Detrimenta, fugas fervorum, incendia ridet: Non fraudem focio, puerove incogitat ullam Pupillo : vivit filiquis et pane fecundo : Miiitiae quanquam piger et mains, utilis urbi : Si das hoc, parvis quoque rebus magna juvari; Os tenerum pueri balbumque pocta figurat: Torquet ab obfeoenis jam nunc fermonibus aurem Mox etiam peiftus praeceptis format amicis, Afperitatis et invidiae conreftbr et irae ; Refle fafta refert: orientia tempora notis Inftruit exemplis : inopem folatur et aegrum. Caftis cum pueris ignara puella mariti Difceret unde preces, vatem ni Mufa dediftet ’ Pofcit opem chorus, et praefentia numina fentit • Coeleftes inplorat aquas dofta prece blandus : Avertit morbos : metuenda pericula pellit: Impetrat et pacem, et locupletem frugibus annum. Carmine Di fuperi placantur, carmine maces,

S 2 Agri-

203 L B E E R If. E PIS T. I. Agricolae prifci, fortes, parvoque beati, Contiita port frumenta, levantes tempore fefio Corpus et ipfum animum fpe finis dura ferentem, Cum fbciis operum pueris, et conjuge fida, Tellurem porco, Syivanum kite piabar.t, TIoribus et vino Genium memorem brevis aevi. Felcennina per hunc invefta licentia mortm Verfibus a'ternis opprobria rufiica furiit; Libertafque recurrentes accepta per annos J-ufit amabiiiter : donee jam faevus apertam In rabiem coepit verti jocus, et per honefias Ire domes inpune minax. doluere cruento Der.te lacefiiti : fuit intaftis quoque eura Conditione fuper communi quin etiam lex I’oenaque lata, malo quae nollet carmine quemquam Defcribi. vertcre modum, formidine fuflis Ad bene dicendum deledlandumque redafii. Graecia capta ferum vifiorem cepit, et artes Intulit agrefti Latio fic honidus ille Defiuxit numerus Saturnius, et grave vims Munditiae pepulere : fed in longum tamen aevum Manferiint, hodieque manent velligia ruris. Serus enim Graecis admovit acumina chartis ; Et polt Punica bella quietus quaerere coepit, Quid Sophocles et Thcfpis et Aelchylus utile ferrent. Tentavit quoque rem digne fi vertere poflet: Et placuit fibi, natura liiblimis ct acer : Nam Ipirat tiafiieum fatis,' ct feliciter audet; Sed turpem putat infeite metuitque lituram. Creditur, ex medio quia res arceflit, habere Sudoris minimum ; fed habet comoedia tanto Plus oneris, quanto veniae minus, adfpice, Plautus Quo paflo partes tutetur amantis ephebi, Ut patris attenti ; lenonis ut infidiofi : Quantus lit Doffennus edacibus in parafitis : Quara non adftricto percurrat pulpita focco : Geftit enim nummum in loculos demittere; poll hoe

Seen-

LIBER. II. EPIST. L 209 Secarus, cadat aa refto ftet fabula talo. Quem tulit ad fcenam ventofo gloria curru. Exanimat lentus fpeftator, fedulus inflat: Sic leve, fic parvum eft, animum quod laudis avarrnn Submit ac reficit. valeat res ludicra, ft me Palma negata macrum, donata reducit opimum. Saepe etiam audacem fugat hoc terretque poetam. Quod numero plures, virtute et honore minores, Indofti, ftolidique, et depugnare parati, Si dilcordet eques, media inter carmina polcunt Aut urfum aut pugiles ; his nam plebecula gaudet;- Vemm equitis quoque jam migravit ab aure voluptas Omnis ad incertos oculos ct gaudia vana. Quattuor aut plures aulaea premuntur in horas ; Dum fugiunt equitum turmae, peditumque catervae: Mox trahitur manibus regum foruna retortis; Efteda feftinant, piienta, petorrita, naves ; Captivum portatur ebur, captiva Corinthus. Si foret in terris, rideret Democritus ; leu Diverfum confufa genus panthera camelo, Sive elephas. albus vulgi converteret ora: Speiftaret populum ludis attentius ipfts, Ut fibi praebentem mimo Ipeftacula plura: Scriptores autem narrare p Varet afello Fabellam furdo : nam quae pervincere voces Evaluere Ibnum, referunt quem noltra theatra? Garganum mugire putes nemus, aut mare Tufcum; Tanto cum ftrepitu ludi Ipeftantur, et artes, Divitiaeque peregrinae : quibus oblitus after Cum ftetit in Iccna, concurrit dextera laevae. Dixit adhuc aliquidi Nil fane, quid placet ergo 1 Lana Tarentino violas imitata veneno. Ac ne forte putes me, quae facere ipfe recufem, Cum refte traftent alii, laudare maligne: llle per extentum funem mihi pofle videtur Ire poeta, meum qui peftus inaniter angit, Irritat, mulcet, falfjs terroribus inplet,,

S3 Ut

2t« £ f B E R II. E PI S T. I. Ut magus; et modo me Thebis, modo ponit Athenis. Verum age, et his. qui fe teftori credere aialunt, Quam rpeftatoris faftidia ferre i'uperbi, Curam inpende brevem ; fi muniis Apolline dignum Vis complere libris, ct vatibus addere calcar, Ut ftudio maiore petant Helicona viretitem. Multa quidem nobis facimus mala laepe poetae, (Ut vineta egcmtet caedam mea) cum tibi librum Solicito damns, aut felTo: cum laedimur, unum Si quis amicorurn eft auftis reprendere verfam : Cum loca jam recitata revolvimus inrevocati: Cum lamentamur non adparere labores Noftros, et tenui dedufta poemata filo : Cum fperamus eo rem venturam, ut, fimnl atque Carmina refcieris nos fingere, commodtis ultro Arceftas, et egere vetes, et fcribere cogas. Sed tamen eft operae pretium cognofcere, quales , Aedituos habeat belli Ipcftata domique Virtus, indigno non commirtenda poetae: Gratus Alexandre regi Magno fuit ille Choerilus, incultis qui verlibus et male natis Rettulit acceptos, regale numifma, Philippos, Sed veluti traftata notam labemque remittunt Atramenta, fere feriptores c!*.mine fbedo Splendida fafta linunt. idem rex ille, poema Qui tain ridiculum tam care prodigus emit, Edifto vetuit, ne quis fe, practer Apellem, Pingeret, aut alius Lylippo duceret aera Fortis Alexandri vuftum limukntia. quod fi Judicium fubtile -videndis artibus illud Ad libros et ad haec Mufarum dona vocarcs: Boeotum in craflb jurares acre natum. At neque dedecorant tua de fe judicia, atque Munera, quae multa dantis cum laude tulerunt Drlefti tibi Virgilius Variufquc poetae : Nee magis expreffi vultus per ahenea figna, Quam per vatis opus mores aaimique Tirorum

Claro-

211 LI B E R If. E P I S T. n. Clarorum adparent. nec fermones ego mallem Repentes per hnmum, quam tcs conponere geftas, Terrarumque fitus, et flumina dicere, et arces Montibus inpofitas, et barbara regna, tnifque Aufpiciis totum confefta duella per orbem, Clauilraque cuftodem pads cohibentia Jannm, Et formidatam Parthis, te principe, Romam : Si, quantum cuperem, pofTem quoque. fed neque parvum Carmen majeftas recipit tua ; nec mens audet Rem tentare pudor, quam vires ferre recufent. Sedulitas autem ftulte, quern diligit, urguet; Praecipue cum fe numeris commendat et arte. Diicit enim citius, meminitque libentius illud. Quod quis deridet, quam quod probat et veneratur. Nil moror officium quod me gravat: ac neque fufto In pejus vultu proponi cereus ufquam, Nec prave fadis decorari verfibus opto : Ne rubeam pingui donatus munere, et una Cum fcriptore meo capfa porreftus aperta, Deferar in victim vendentem thus et odores, Et piper, et quidquid chartis amicitur ineptis.

Ad Jvlium Florum. Epist. ii. ■

Flore, bono claroque fidelis amice Neroni, Si quis forte velit puerum tibi vendere natum

Tibure vel Gabiis ; et tecum fic agat: Hie et Candidus, et talos a vertice pulcher ad imos, Piet eritque tuus nummorum millibus otto; Verna minifteriis ad nutus aptus heriles, . Literulis Graecis-inbutus, idonens arti Cuilibet : argilia quidvis imitaberis uda. Qttin etiam canet indoftum, fed duke, bibenti: Multa fidem promiffa levant, ubi plenius aoquo Laudat venales, qui vult extrudere, merces. Res urguet me nulla; meo fum pauper in acre. £femo hoc mangonum f«eiet tibi; non teraere » me

212 LIB E R II. E PIS T. n. Qiiivis ferret idem, femel hie ceflavit; et (ut fit) In fealis latuit metuens pendentis habenae. Des nummos, excepta nihil te fi fnga laedat. Hie ferat pretium, poenae fecurus, opinor. Prudens emifti vitiofum : difta tibi ell lex. Inftqueris tamen hunt, et lite moraris iniqua* Dixi me pigrum proficifcenti tibi : dixi Talibus officiis prope mancum : nc mea faevus Jurgares ad te quod epiftola nulla veniret. Quid turn profeti, mecum facientia jura Si tamen attentas 1 quereris fuper hoe etiam, quod Exfpeftata tibi non mittam carmina mendax. Luculli miles conlefta viatica multis Aennnnis, lalfus dum noftu ftertit, ad afTem Perdiderat: port hoc vehemens lupus, et fibi et hofii Iratus pariter, jejunis dentibus acer, Praefidium regale loco dejecit, ut aiunt, Summe munito, et multarum divite rerum. Clarus ob id faftum, donis ornatur honeftis, Accipit et bis dena fuper fellertia nummum. Forte fub hoc tempos caftellum evertere praetor Nt-fcio quod cupiens, hortari coepit eundem Verbis, quae timido quoque poflent addere mentem : I, bone, quo virtus tua te vocat; i pede faulio, Grandia laturus meritorum praemia : quid ftas 1 Port haec illi catus, quantum vis rufticus ; Ibit, Ibit eo, quo vis, qui zonam perdidit, inquit. Romae nutriri mihi contigit atque doceri, Iratus Graiis quantum nocuiflet Achilles. Adjecei e bonae paulo plus artis Athenae : Scilicet ut poffem curvo dignofeere reftum, Atque inter filvas Academi quaerere verum. Dura fed emovere loco me tempora grato ; Civilifque rudem belli tulit aeftus in anna, Caefaris Augufti non reiponfura lacertis. Unde fimul primum me demifere Philippi, Ctciiis hiunilcm pennis, inopemque patejni

2IJ LIBER If. EPIST. II. Et laris et fundi, paupertas inpulit audax Ut verfus facerem. fed, quod non defit, habentem Quae poterunt unquam fatis expurgare cicutae, Ni melius dormire putem, quam fcribere verfus? Singula de nobis anni praedantur euntes : Eripuere jocos, venerem, convivia, ludiun : Tendunt extorqpere poemata. Quid faciam vis?- Denique non omnes eadem mirantur amantque. Carmine tu gaudes : hie deleftatur iambis : Ille Bioneis fermonibus, et fa!e nigro. Tres mihi convivae prope dilTentire videntur, Pofcentes vario multum diverfa palato. Quid dem? quid non dem ? renuis quod tu, jubet alter: Quod petis, id fane eft invifum acidumque duobus. Praeter caetera, me Romaene poemata cenfes Scribere pofle, inter tot curas totque labores ? Hie Iponfum vocat; hie auditum feripta, reliftis Omnibus officiis : cubat hie in colle Qiiirini; Hie extreme in Aventino : vifendus uterque. Intervalla vides humane commoda. Vernm Purae funt plateae, nihil utmeditantibus obftet. Feftinat calidus mnlis gerulilque redemptor: Torquet nunc lapidem, mine ingens machina lignum : Ti illia robufiis luftantur funera plauftris : Hae rabiofa fugit canis, hac lutulenta ruit fus. I nunc, et verfus tecum meditare canoros. Scriptorum chorus omnis amat nemus, et fugit urbes, Rite ciiens Bacchi fomno gaudentis et umbra. Tu me inter ftrep^tus notturnos atque diurnos Vis canerc, et non tafta fequi veftigia vatumi Ingenhim, fibi quod vacuas defumlit Athenas, Et ftudiis annos leptem dedit, infenuitque Libris et curis, ftatua taeiturnius exit Plerumque, et rifu populum quatit. hie ego rerum Fluftibus in mediis, et tempeilatibus urbis, Verba lyrae motura fonum conneftere digner? Frater erat Romae confulti rhetor ; ut alter

Alterius

214 LIBER II. EPIST. IT. Alterius lermone meros aiidiret honores : Gracchus ut hie illi foret, huic ut Mucins ille. Qui minus argutos vexat furor ifte poctas? Carmina conpono ; hie elegos ; mirable vifu ! Caelatumque novem Mufis opus, adfpice primum, Quanto cum faftu, quanto molimine circum- fpeftemus vacuam Romanis vatibus aedem. Mox etiam (fi forte vacas) fequere, et 'procul audi Quid ferat, et quare fibi neftat uterque coronam. Caedimur, et totidem plagis confumimus hofiem. Lento Samnites ad lumina prima duello. Dilcedo Alcaeus punflo illius; ille meo quis? Quis, ni/i Callimachus? fi plus adpofeere vifus ; Fit Mimnermus. et optivo cognomine crefcit. Multa fero, ut placem genus irritabile vatum. Cum feribo ; et fupplex populi fnfffagia capto: Idem, finitis ftudiis, et mente recepta, Obturem patulas inpune legentibus aures. Ridentur mala qui conponunt carmina : verum Gaudent Icribentes, et fe venerantur, ct ultro. Si taceas, laudant; quidquid ftripfere, beati. At qui legitimum cupiet fecille poema, Cum tabulis animum cenforis fumet honefti; Audebit, quaecunque parum Iplendoris habebunt, Et fine pondcre erunt, et honore indigna ferentur, Verba movere loco : quamvis invita recedant, Et verfentur adhuc intra penetralia Veftae. Oblcurata diu populo bonus cruet, atque Proferet in lucem fpeciofa vocabala rerum, Quae prilcis memorata Catonibus atque Cethegis, Nunc litus informis premit et deferta vetuftas. Adfcifcet nova, quae genitor produxerit ufus : Vehemens, et liquidus, puroque fimiilimus amni, Fundet opes, Latiumque beabit divite lingua : Luxuviantia conpefcet: nimis alpera fano Levabit cultu : virtute carenda toilet: Ludentis fpeciem dabit, et torquebitur: ut qui

Nunc

LIBER IT. EPIST. II. arr Nunc Satyrum, nunc agreftem Cyclopa movetur. Praetulerim Icriptor delirus inerfijue videri, Dum mea deleftent mala me, vel denique fallant, Qiiam fapcre, et ring!. Fuit baud ignobilis Argis, Qui fe credebat miros audire tragoedos. In vacuo laetus feflbr plauforque thcatro : Caetera qui vitae fcrvaret munia rcfto More ; bonus fane vicinus, amabilis hofpes, Comis in uxorem, poffet qui ignolcere fervis, Et figno laefo non infanire lagenae: Podet qui rupem et puteum vitare patentem. Hie ubi cognatorum opibus curifque refeftus, Expulit eileboro morbum bilemque meraco, Et redit ad fefe : Pol me occidiltis, amici, Hon fervaftis, ait; cui fic extorta voluptas, Et demptus per vim mentis gratirtimus error. Nimirum fapere elt abjeftis utile nugis, Et tempeftivum pueris concedere ludum : Ac non verba lequi fidibus modulanda Latinis, Sed verae numerolque modolque edilcere vitae. Qiiocirca mecum loquor haec, tacitufque recorder: Si tibi nulla fitim finiret copia lymphae ; Narrares medicis: quod quanto plura parafti, Tanto plura cupis, nulline faterier audes i Si vulnus tibi monftrata radice vel herba Non fieret levins ; fugeres radice vel herba Proficiente nihil curarier. audieras, cui Rem Di doaarent, illi decedere pravam Stultitiam ; et cum fis nihilo (apientior, ex quo Plenior es, tamen utetis monitoribus ifdem 1 At fi divitiae prudentem reddere polTent, Si cupidum timidumque minus te; nempe ruberes, Viveret in terris te fi quis avarior uno. Si proprium eft, quod quis libra mercatur et acre; Quaedam (ft credis confultis) mancipat ufus : Qui te pafeit ager, tnus eft ; et villicus Orbl, •Cum fegetes occat tibi mox frumenta daturas, Te domimun fentit. dasmimmos: accipis uvam,

Pullos,

216 LIBER II. E PI ST. II. Pullos, ova, cadum temeti. nempe modo ifto Paulatim mercaris agrum, foi tafl'e trecentis, Aut etiam fupra, nummornm milibus emptum.. Qiiid rcfert, vivas numerate nuper, an olimJ Emptor Aricini quondam Veientis et arvi Emptum coenat olus, quamvis aiiter putat: emptis Sub noclem gelidam lignis calefaftat ahenum. Sed voeat ufque fuum, qua populus adfita certis Limitibus vicina refigit jurgia ; tanquam Sit proprium quidquam, pundto quod mobilis horae, Nunc prece, nunc prelio, nunc vi, nunc morte fuprema, Permutet dominos, et cedat in altera jura. Sic quia perpetuus nulli datur ufus, et heres Heredem alterius, velut unda fupervenit undam ; Quid vici profiint, authorreal quidve Calabris Saltibus adjefti Lucani ? fi metit Orcus Grandiacum parvis, non exorabilis auro. Gemmas, marmor, ebur, Tyrrhena ligilla, tabellas. Argentum, veftes Gaetulo murice tinftas, Sunt qui non habeant; eft qui non curat habere. Cur alter fratrum ceflare, et ludere, et ungui Praeferat Herodis palmetis pinguibus : alter Dives et inportunus, ad umbram lucis ab ortu, Silveftrem flammis et ferro mitiget agrum : Scit Genius, natale comes qui temperat aflrum. Naturae Deus humanae, mortalis in unum- quodque caput, vultu mutabilis, albus et ater. Utar, et ex modico, quantum res pofeet, acervo Tollam -• nec metuam, quid de me judicet heres. Quod non plura datis invenerit et tamen idem Scire volam, quantum fimplex hilarifque nepoti Dilcrepet; et quantum dilcordet parcus avaro. Diftat enim, fpargas tua prodigus, an neque fumptum Invitus facias, nec plura parare labores; Ac potius, puer ut feltis Quinquatribus olim, Exiguo gratoque fruaris tempore raptim. Pauperies inmunda procul procul abfit. ego, utrum Nave ferar magna an parva, ferar unus et idem.

Non

217 LI B E R II. E P I S T. II. I Non agimur tumidis velis Aquilone fecundo: Non tamen adverfis aetatem ducimus Auftris. Viribus, ingenio, fpecie, virtute, loco, re, Extremi primorum, extremis ulque priores. Non es avarus : abi. quid ? cetera jam fimul ifto Cum -vitio fugere ? caret tibi peftus inani Ambitioiiel caret mortis formidine et ira? Somnia, terrores magicos, miracula, fagas, Nofturnos lemures, portentaque ThefTala rides? Natales grate numeras ? ignofcis amicis? Lenior et melior fis accidente fcnefta ? Quid te exempta levat fpinis de pluribus una? Vivere fi refte nefcis, decede peritis. Lufifti fatis, edifti fatis, atque bibifti; Tempos abire tibi ell: ne potum largius aequo rddeatct pullet lafciva deccntius aetas.

T QUINTI

Q_ U I N T I

HORATII FLACCI

ARS POETICA.

EpISTOLA AD Pli'ONES.

HUmano capiti cervicem piftor eqninam Jnngere fi velif, et varias indiicere plumas,

Undique conlatis mcmbris, ut turpiter atrum Definat in pifcem mnlier formofa (iiperne; SpeOatum admifli rifum teneatis amici f Credite, Pifones, ifli tabulae fore librum Perfimilem, cujus, velut aegri fomnia, vanae Fingentur fpecics ; ut nec pes, nee caput uni Reddatur formae. Picloribus atque poetis Qiiidlibet audendi femper fuit aequa poteflas : Scimus, et hanc veniam petimufque damulque vicidila: Sed non ut placidis coeant inmitia; non ut Serpentes avibi;s geminentur, tigribus agni. Incoeptis gravibus plerumque et magna profeffis Purpureus, late qui fplendeat, unus et alter Adfuitur pannus: cum Incus, et ara Dianae) Et propejantis aquae per amoenos ambitus agros, Aut flumcn Rhenum, aut pluvius delcribitur arcus. Sed nunc non erat his locus, et fortalfe cuprelfum Scis fimulare. quid hoc, fi fraflis enatat exfpes Navibus, acre dato qui pingitur! amphora coepit Inflitui ; currente rota, cur urceus exit! Denique fit quidvis fimplex duntaxat et unum. Maxima pars vatum, pater et juvenes patre digni,

Deci-

2U) ARS POETIC A. Decipirmir fpccie retli. hrcvis effe laboro, Obfcurus fio. feflantem lenia nervi Deficiunt animique : profefTus gramlia turguet: Serpit humi tutus nimtum timidufcjue proccllae. Qiii variate cupit rem prodigialiter unam, Delphinnm fiivis adpingit, fluftibus aprum. In vitium ducit culpae fuga, fi caret arte. AemUiura circa ludum faber units et ungues Exprimet, et molles imitabitur acre capillos ; Infeiix opens futnma, quia ponere totum Nefciet. hunc ego me, fi quid conponere curem,’! Non magis c(Te velim, quam pravo vivere nafo, Spgclandum nigris oculis nigroque capillo. Sumite materiam veflris, qui Icribitis, aequani Viribus ; et verfate diu, quid fcrre recufent. Quid valeant humeri, cui lefla potenter erit res, Nec facundia deferet hunc, ncc lucidus ordo. Ordinis haec virtus erit et Venus, aut ego fallor ; Ut jam nunc dicat jam nunc debentia dici; Pieraque differat, etpraefens in tempi’s omittat. Hoc amet, hoc fpernat promiiTi carminis auftor. In verbis etiam tenuis cautufque fcrendis, Dixeris egrcgie, notum fi callida verbum Reddiderit juiiftura novum, fi forte neceffe eft Indiciis monftrarc recentibus abdita rerum ; Fingere cimftutis non exaudita Cethegi^ Continget: dabiturque licentia lumpta pudcntef. Et nova faftaque nuper habcbunt verba fidem; fi Graeco fonte cadant, parce detorta. quid autem Caecilio Plautoque dabit Romanus, ademptum Virgilio Varioque ? ego cur, adquirerc pauca f i poffum, invideorf cum lingua Catonis ct Enni Scrmonem patrium ditaverit, et nova rerum Nomina protulerit. licuit, femperque licebit, Signatum praefentc nota procudere nummum. Ut filvae foliis pronos mutantur in annos, Prima cadunt; ita verbornm vetus interit aetas, Et juvenum ritu florent njodo nata vigentque.

Dcbe-

2«J ARS POETIC A. Debermir morti nos, noftraquc : five receptus Terra Neptunus clafies Aqnilonibus arcet, Regis opus ; flerilifve pains prius aptaque remis Vicinas urbes alit, et grave ieutit aratrum : Sen curium mutavit iniquum frugibus amnis, Doilus iter melius : mortalia fafta peribunt: Kedum fermonum (let houos, et gratia vivax. Multa renafccntur, quae jam ceciderc ; cadentque. Quae nunc flint in Isonore vocabula; fi volet ufus, <fiiem penes arbitrinm efl, et jus, et norma loquendt. Res geflae regumque ducumque, et tridia bella, Quo feribi podert numero, monfiravit Homerus. Yerfibus impariter junclis querimonia primum. Pod ctiam inclufa eft voti fententia compos. Quis tamen exiguos elegos eiclferit auiflor, Grammatici certant, ct adhuc fub judice lis eft. • Archilochum proprio rabies arniavit lambo. Hunc focci cepere pedem grandelque cothurni, Alternis aptum fermonibus, et populares Yincertem ftrepitus, et natum rebus agendis. Mufa dedit fidibus Oivos, puerofque Dcorum, Et pugilem viftorem, ct equum certamine primum, Et jnvenum curas, et libera vina referre. Deicriptas fervare vices, operumque colores. Cur ego, fi cequeo ignoroque, poeta fiilutor ! Cur nefeire, pudens prave, quam diftere mala i Verfibus exponi tragicis res comica non vult: Indignatur item privatis, ac prope fbcco Dignis carminibus narrari cocna Thycftae. Singula quaeque locum teneant fortita decentem. Interduni tair.en et vocem comoedia tolht; Iratulque Chi ernes tumido deiitigat ere. Et tragicus plerumque dolet fermone pedeftri 'I elephus et Peleus : cum pauper et exui uterque, Projicit ampulias ct felquipedalia verba. Si curat cor fpecTat.tis tetigifte querela, if cu fatis elt pulchra efle pocir.ata : dulcia funto;

Et

221 ARS POETIC A. Et quocunque volcnt, animum auditoris agunto. Ut ridentibus adrident, ita flentibus adflent Hnmani vultus. fi vis me flere, dolendum eft Primum ipfe tibi : tunc tua me infortnnia laedent. Telephe, vel Peleu, male fi mandata loqueris, Aut dormitabo, ant ridebo. triftia moeftum Vultum verba decent: iratum, plena minarum : Ludentem, lafciva : feverum, feria diftu. Format enim nat. ra prius nos intus ad omnem Fortunarum habitum : juvat, aut inpellit ad iram, Aut ad humum moerore gravi deducit, et angit: Port eifert anirr.i motus interprete lingua. Si dicentis erunt fortunis abfona diifta, Romani tollent equites peditefque cachinnum. Intercrit multum, Divufne loquatur, anheros; Maturufne fenex, an adhuc florente juventa Fervidus; et matrona potens, an fedula nutrix; Mercatorne vagus, cultorne virentis agelli; Colchus, an Anyrius; Thebis nutritus, an Argis. Ant famam fequere, aut fibi convenientia tinge, Scriptor : honoratum fi forte reponis Achillem ; Impiger, iracundus, inexorabilis, acer. Jura neget fibi nata ; nihil non adroget armis. Sit Medea ferox inviftaque, flebilis Ino, Perfidus Ixion, lo vaga, triftis Oretles. Si quid inexpertum feenae conmittis, et audes Perfonam formare novarn fervetur ad imum Qinlis ab incoepto prooefTerit, et fibi conftet. Difficile eft proprie communia dicere : tuque Reftius Iliacum carmen deducis in aiftus, Qiiam fi proferres ignota indictaque primus. Publica materies privati juris erit, fi laec circa vilem patulumque moraberis orbem; Nec verbum verbo curabis reddere fidus Interpres ; nec defilies imitator in arfhim. Unde pedem proferre pudor vetet aut operis lex. Nec fic incipies, ut feriptor Cyclius olim : u for tun am JPriami cantabo, et nobile bellum,”

T 3 Qpid

222 ARS POETIC A. Quid digmim tpnto feret hie promilTor hiatu? Partmiunt monies, nafeetur ridiculns nuis. Qiianto reftins hie, qui nil molitnr inepte ! “ Die mihi, mufa, virum, captae port tempera Trojae, “ Qui mores hominum rmdtorHm vidit et urbes.” Non fumum ex fulgore, fed ex fumo dare hieem Cogitat, lit Ipeeiofa deliirve miracula promat, Antiphaten, Scyllamque, er cum Cvclope Charybdin. Nee reditum Diomedis ab interitu Meleagri, Nee gemino bellum Trojanum orditur ab ovo : Semper ad eventum fefiinat; ct in medias res, Non fecus ac notas, auditorem rapit; ct quae Defperat traflata niteicere pofle, re'inqnit: Atque ita mentitur, fic veris falfa remiicet, Prime n’e medium, medio ne diferepet imum- Tu, quid ego et populns mecum defideret, audi. Si plauibris eges aulac-a manentis, et ufque SelTuri, donee cantor, Vos piaudite, dicat: Aetatis cujufque notandi font tibi mores, Mobilibufque decor, maturis dandns et annis. RcJdere qni voces jam feit puer, et pede cei to Signal humum, geftit paribus conhidere, et iranv Conligitac ponit temere, et mutatur in boras. Inberbus juvenis, tandem cufode remoto, Gaudet equis, canibulqne, et aprict gramine campi; Cereus in vitium flafti, monitoribus afper, Utilium tardus provifor, prodigus aeris, Sublimis, cnpidutque, et amata rehnqiiere pernix. Gonverfis ftudiis, aetas animiiiqua virilis Qiiaerit opes et amicitias, infervit honori: Conmilifle cavet quod mox mutare laboret. Jylvdta fenem circumveniunt incommoda j vel quod Qiiaerit, et inventis mifer abftinet, ac timet uti; Vel quod res omnes timide gelideqtie miniftrat, Dilator, Ipe longus, iners, aVidufque futuri: Difficilis, querolus, laudator teniporis afti Sc puero, cafligator cenforque minorum.

Mvilta

223 ARS POETIC A. Multa fcrunt arm! venientes commoda fecum; Multa recedentes adimunt. nc forte leniies- Mandentur juveni p»rtes, poeroque virik*; Semper in adjuncts, aevoque morabimur aptis. Aut agitur res in fcenis, aut a£ta refertur :

' Segnius iritant am nos demifla-per aurem, Qiiani qnae funt oculis fiibjerta fideiibus, et quae Ipfe fibi tradit fpeftator non tamen intus Cigna geri promes in fcenam : multaque tolles Ex oculis, quae mox narret facundia praefens. Ne pueros coram populo Medea trucidct; Aut hi m^na pal am coquat cxfia nefarius Atreus ; Aut in avem Progre vcrtatur, Cadmus in anguem, Qiiodcunque oftendis n.ibi fie, incredulus odL Neve minor, neu fit quinto produftior actu.. Fabula, quae pofei vult, et fpeftata reponi. Nee Deus interfrt, nifi dignus vindice nodus Incident: nec quarta loqni perfona laboret. Actoris partes chorus, officiumque virile Defcndat: neu quid medios intercinat aftns, Quod non propofito conducat, et haereat apte. lile bonis favcatque et confilietur amice : Et regat iratos, ft amet pacnre tumentes : llle dapes laadet rnenfae brevis : ille falubrem Juftitiam, legefque, et apertis otia portis : llle tegat conmitfa ; Dcofque precetur et oret, Ut redeat miferis, abeat fortuna fuperbis. Tibia non, ut nunc, orichalco vinfta, tubaeque Aemula; fed tenuis fmipkxque foramine pauco Adfpirare et adelfe rhoris erat utilis, atque Nondum fpiffa nimis conplrre led ilia flatu : Quo fane populus numerabilis, utpote parvus F-t frugi calh.fque verccundulque coibat. Pol.quam coepit agros extendere viftor, et urban i Latior amplecti mun>&, vinoque diumo Placari Geniu-. feltis inpune diebus : AccefTit numerilque modifque licentia major, ludoftus quid enim faperet liberque laborunt

Rufticus

224 ARS POETICA. Rufiicus urbano confufus, turpis honelto? Sic priftae motumque et luxuriam addidit arti Tibicen, traxitque vagus per pulpita veftem: Sic etiam fidibus voces crevere feveris, Et tulit eloquium infolitnm facundia praeceps. Utiliumque fagax rerum, et divina futuri Sortilegis non difcrepiuit fententia Delphis. Carmine qui tragico vil«m certavit ob hircutn, Mox etiam agrelies Satyi-os nudavit, et afper Incolumi gravitate jocum tentavit: eo quod Iniecebris erat et grata rvovitate morandus Spectator, fumflufque facris, et potus, et exlex. Vemm ita riibres, ita conmendare dicaces Conveniet Satyros, ita vertere feria ludo ; Ne quicunque Deus, quicunque adhibebitur heros> Regaii confpeftus in auro nuper et oftro,. Migret in abfcuras humili fermone tabernas : Aut, dum vitat humum, nubes et inania captet. Etfutire levcs indigna tragoedia verfus, Ut feflis matrona mover! jufli diebus, Intererit Satyris paulum pudibnnda protervis. Non ego inornata ct dominantia nomina folum Verbdque. Pifbnes, Satyrorum icriptor amabo : Nec fic enitar tragico dinerre color!, Ut nihil interfit, Davufne loquatur et audax Pythias emunfto tucrata -imonc talentcm. An cuftos famulufque Dei Silenus alumni. Ex noto fiftum carmen feqnar ut frbi quivis Speret idem ; fudet multum, fruftraque laboret Aufus idem ; fantum leries jun&uraque pollet: Tantum de medio fumptis accedit honoris. Silvis dedufti caveant, mejudice, Fauni, Ne vtlut innati triviis, ac paene forenfes, Aut oimium teneris.invenentur verfibus unquam, Aut inmunda crepent ignominiofaque didla. Offenduntur enim, quibus eft eqiuis, et pater, et res: Nec, ft quid frifti ciceris probat et nucis emptor, Acquis accifiunt animis, donantye corona.

Syllaba

ARS POETIC A. Syllaba longa brevi fubjefta, vocatur Iambus, Pes citus : unde etiarn trimctris adcrefcere juffit Komen lambeis, cum fenos redderet iftus Primus ad extremum fimilis fibi: non ita prtdem, Tardier ut paulo graviorijue veniret ad aures, Spondees ftabiles in jura paterna recepit Commodus et patiens : non ut de fede fecunda Cederet, aut quarta focialiter. hie et in Acci Nobilibus triroetris apparet rarus, et Enni: In Icenam miffos magno cum pondere verfus, Aut operae celeris nimium curaquc carentis, Aut ignora'tae premit artis crimine turpi. Non quivis videt inmodulata pocmata judex; Et data Romanis venia eit indigna poetis. Idcircone vager, fcribamque licenter i an omnes Vifuros peccata putem mea; tutus et intra Spem veniae cautus i vitavi denique culpam. Non laudem merui. vos exemplaria Graeca Noflurna verfate manu, verfatc diurna. At vellri proavi Plautinos et numeros et Laudavere Tales : nimium patienter utrumque, Ne dicam Unite, mirati : fi modo ego et vos Scimus inurbanum lepido feponere didto, Legitimumque fonum digitis callemus et aure. Ignotum tragicae genus invenifle Camenae Dicitur, et plaultris vexiiTe poemata Thefpis Qui canercnt agerentque, perunfti faecibus ora. Poll hurc perfonae pallaeque repei tor honehae Aclchylus et modicis inftravit pulpita tigais, Et docuit mag^umque loqui, nitique cothurno. Succedit vetus his comoedia, non line multa Laude : fed in vitium libertas excidit, et vim Dignam lege regi: lex eft accepta: chorufquc Turpiter obticuit, fublato jure no'endi. Nil intentatum noltri liquere poetae; Nee minimum meruere decus, veltign Graeca Auli deferere, et celebrare domeftica fatla, Yel qui praetextas, vel qui docucre togatas.

226 ARSPOETICA. Nec virhite foret clarifve potcntius armis, Qiiam lingua, Latium ; fi non olfenderct unum- qucmqnc poctarum limae labor et mora. vos, 6 Pompilius languis, carmen reprendite, quod non Multa dies et multa litura coercuit, atque Praefeftum decies non calligavit ad ungucm. Ingenium mifera quia fortunatius arte Credit, et exchidit fanos Helicone poctas Democritus ; bona pars non ungues ponere curat. Non barbam : fecrcta petit loca, balnea vital. Nancifcetur enim pretium nomenque pocfae. Si tribus Anticyris caput inlanabile nunquam Tonlbri Licino commiferit. 6 ego laevus, Qui purgor bilem Tub verni tcmporis horam ! Non alius faceret meliora poemata. verum Nil tanti ell. ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet, exfors ipfa fecandi. Modus et olficium, nil leribens ipfe, docebo : Unde parentur opes : quid alat formetque poetam : Quid deceat, quid non : quo virtus, quo ferat error. Scribendi recle, (aperc ell ct principhim et foes. Rem tibi Socraticae potcrunt oflendere chartae ; Verbaque provifam rem non invita fequentur. Qiii didicit patriae quid debeat, et quid amicis: Qiio fit amore parens, quo frater amandus et hofpes : Qiiod fit conlcripti, quod jiuficis officium: quae Partes in bcllum midi ducis : iile profefto Reddere perfonae ftit convenientia cuique. Refpicere exemplar vitae morumque jubebo Dodtum imitatorem, et vivas hinc dttcers voces. Interdum fpeciofa locis, morataque redte Fabula, nuliius veneris, fine pondere et arte, Valdius obledlat populum, meliufijue moratvr, Quam verfus inopes rerun'., nugaeque canorae. Graiis ingenium. Grails dedit ore rotundo Mufa loqui, praeter laudem, nultius avaris. Romani pucri longis ratiouibus afiem

Difcunt

227 ARS POETIC A. Difcunt in partes centum diducere. Dicat Filius Albini, fi de quincunce remota eft Uncia, quid fuperet; poterat dixitle, Triens ? Eu ! Rem potcris fervare tuam. redit uncia: quid fit? Semis, an haec animos aerugo et cura peculi Cum femel imbuerit, fperamus carmina fingi Pofte linenda cedro, et levi fervanda cupreftd ? Aut prodefte volant, aut deleftare poetae; Aut fimul et jucunda et idonea dicere vitae. Quidquid praecipies, efto brevis : ut cito di£Ia Percipiant animi dociles, teneantque fideles. Omne fupervacuum pleno de peftore manat. Fiifta voluptatis caufa fint proxima veris. Nec quodcunque volet, poicat fibi fabula credi: Neu pranfae Lamiae vivum puerum extrahat alvo. Centuriae feniorum agitant expertia frugis : Celfi praetereunt auftera poemata Rhamnes. Omne tulit punftum, qui mifcuit utile dulci, Lettorem delecftando, pariterque monendo. Hie meret aera liber Sofiis : hie et mare tranfit, Et longum noto feriptori prorogat aevum. Sunt delifta tamen, quibus ignovifle velhnus : Nam neque chorda fonum -reddit quern vult manus et Pofcentique gravem perfaepe remittit acutum : (mens; Nec Temper f'eriet, quodcunque minabitur, arcus. Verum ubi plura nitent in carmine, non ego paucis Offendar maculis, quas aut incuria fudit, Aut humana parum cavit natura. quid ergo? Ut feriptor fi peccat idem librarius ulque, Quamvis eft monitus, venia caret; ut citharoedus Ridetur, chorda qui Temper oberrat eadem : Sic mihi qui multum ceflat, fit Choerilus ille, ~ Quem bis terve bonum, cum rifu miror; et idem Indignor, quandoque bonus dormitat Homerus. Verum operi longo fas eft obrepere fomnum. Ut piftura, poefis; erit quae, fi propius ftes, Te capiat magis; et quaedam, fi longius. abftes. Haec amat obfeurum ; volet haec Tub luce yidcri,

Judicis

223 ARS POETIC A. Judicis argutum quae non formidat acumen. Haec placuit femel: haec decies repetita placebit. O major juvenum, quamvis et voce paterna Fingeris ad reftum, et per te fapii; hoc tibi diftum Tolle memor : certis medium et tolerabile rebus Refle concedi : conlultus juris, et aftor Caufarum mediocris abefl virtute diferti Meflalae, ncc feit quantum CaflTellius Aldus; Sed tamen in pretio eft: mediocribus efle poetis Non homines, non Di, non conceftere columnae. Ut gratas inter menfas fymphonia difeors, Et craftiim unguentum, et Sardo cum melle papaver Otfendunt; poterat duci quia coena fine iftis : Sic animis natum inventumque poema juvandis, Si paulum fummo deccflit, vergit ad imum. Ludere qui nefeit, campeftribus abftinet armis: Indoftulque pilae, difeive, trochive, quiefeit; Ne fpiftae rifum tollant inpune coroinae. Qui nefeit verfus, tamen audet fingere. quid ni J Liber et ingenuus, praefertim cenfus equeftrem Summam nummorum, vitioque remotus ab omni. Tu nihil invita dices faciefve Minerva: Id tibi judicium eft, ea mens, fi <juid tamen olim Scripferis, in Metii delcendat judicis aures, Et patris, etnoftras; nonurr.que prematur in annum, Membranis intus pofitis, delere licebit. Quod non edideris : nefeit-vox mifta reverti. Silveftres homines facer interprelque Deorum Caedibus et vifhi foedo deterruit Orpheus : Didlus ob hoc lenire tigres rabidofque leones. Diddus et Amphion, Thebanae conditor arcis, Saxa movere fono teftudinis, et prece blanda Ducere quo vellet. fuit haec lapientia quondam, Publica privatis fecernere, facra profanis : Concubitu prohibere vago : dare jura maritis : Oppida moliri : leges incidere ligno. Sic honor et nomen divinis vatibus atque Canninibus venit. poll hos infiguis Homcrus,

Tyrtc-

ARS POETICA. Tyftaeufque mares animos in Martia Bella Verfibus exacuit. diftae per carmina fortes, Et vitae monftrata via eft; et gratia regum Pieriis tentata modis; ludufque repertus, Et longorum operum finis; ne forte pudori Sit tibi Mufa lyrae folers, et cantor Apollo. Natura fieret laudabile carmen, an arte, Quaefitum eft. ego nec ftudium fine divite vena, Nec rude quid portit video ingenium : alterius fic Aitera pofcit opera res, et conjurat amice. Qui ftudet optatara curfu contingere metam, Multa tulit fecitque puer; fudavit et alfit ; Abftinuit venere et vino, qui Pythia cantat Tibicen, ddicit prius, extimuitque magiftrum. Nec fatis eft dixilie, Ego mira poemata pango: Occupet extremum Icabies s mihi turpe relinqui eft, Et, quod non didici, fane nefcire fateri. Ut praeco, ad merces turbam qui cogit emendas ; Adfentatores jubet ad lucrum ire poeta Dives agris, dives pofitis in foenore nummis. Si vcro eft, unftum qui retie ponere poffit, Et fpondere ievi pro paupere, et eripere atris Litifcus inplicitum ; mirabor, fi Iciet inter- nofccre mendacem verumque beatus amicum. Tu feu donaris, feu quid donate voles cui ; Nolito ad verfus tibi faflos ducere plenum Laetitiae. clamabit enim, Pulchre, bene, refle ! Pallefcet; fuper his etiam ftillabit amicis Ex oculis rorem ; faliet, tundet pede terram. Ut qui condufli plorant in funere, dicunt Et faciunt prope plura dolentibus ex animo; fic Derifor veto plus laudatore'movetur. Reges dicuntur multis urguere culullis, Et torquere mero, quern perfpexifte laborent, An fit amicitia dignus. ft carn.ina condes, Nunqt’am te fallant animi fub vulpe latentes. tjuintilio fi quid recitares, Corrige, fodes, ifoc, \iebat, et hoc, melius te poifc negates,

ijo ARS p-OETIOA. Bis terqne expertum fruflra: dclere jubebat, Et male formates incudi reddere verfus. Si defendere delidhim, quam vertere, malles. Nullum ultra verbum, aut operam infiimebat iiiaDem,- Quin fine rivali teque et tua folus amares. Vir bonus et prudens verfus reprehendet inertes", Culpabit duros, incomptis adlinet atrum Tranl'veifd calamo fignum ; ambitiofa recidet Ornamenta ; parum claris lucem dare coget; Arguet ambigue diftum ; mutanda notabit; Fiet Ariftarchtis : nec dicct. Cur ego amicum OfTcndam in nugis i hae nugae feria ducent . In mala derifum femel, exceptumque finiftre. Ut mala quern fcabies aut morbus regius urguet, , Aut fanaticus error, et iracunda Diana; Vefanum tetigiffe timent fugiuntque poetam, Qjii fapiunt: agitant pueri, incautique fequuntur. Hie, dnm fublimes verfus ruftatur, et errat. Si veluti merulis intentus decidit auceps In puteum, foveamve; licet, Succurrite, longum Clamet, Jocives; non fit qui tollere curet. Si quis curet opem ferre, et demittere funem ; Qui feis, an prudens hue fe dejecerit, atque Servari nolit? dicam; Siculique poetae Narrabo interitum. Deus inmortalis haberi Dum cupit Empedocles, ardentem frigidus Aetnam Infiluit. fit jus, lice* que perire pcetis. Invitum qui fcrvat, idem facit occidenti. Nec feme! hoc fecit; nec ft retrains erit, jam Fiet homo, et ponet famofae mortis amorem. Nec fat is adparet, cur verfus fadfitct; utrum Minxerit in patrios cineres, an trifle bidental Moverit inceflus; certe furit, ac velut urfus, Objcftos caveae valuit fi frangere clathros, Indoflum doftumque fugat recitator acerbus. Qtiem vero adripuit, tenet, occiditque legends* Non miflura cutem, nift plena cruoris, hirudo*

FINIS.

9 A

✓

. V

r *

- r

«

-*

-

<r

A *

I

i

)!■