kmcenter.rid.go.thkmcenter.rid.go.th/kcplan/KM Data/KM_Total/Reserch/(SP 1)/2554.pdf ·...

กลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน กองแผนงาน

คานา

กรมชลประทานไดรบจดสรรงบประมาณโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร (SP1) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2552 งบประมาณทงสน 1,933.600 ลานบาท จานวน 164 โครงการ เพอบรรเทาความเดอดรอนดานการขาดแคลนนาของประชาชน สาหรบใชทาการเกษตรและอปโภคบรโภค โดยสนปงบประมาณ พ.ศ. 2552 กลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน กองแผนงาน ไดประเมนผลโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร เบองตนเกยวกบผลการดาเนนงาน การเบกจายงบประมาณ การประสานความรวมมอ/การตอบรบโครงการจากองคกรปกครองสวนทองถน และผลประโยชนทไดรบจากโครงการ เสนอกรมเมอวนท 3 ธนวาคม 2552 แลว ในการนกรมสงการใหประเมนผลโครงการดงกลาวดานรายไดตอครวเรอนเพมเตม เมอสนสดโครงการระยะหนง

ดงนน กลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน กองแผนงานจงไดดาเนนการประเมนโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร โดยมวตถประสงคเพอประเมนผลดานรายไดเฉลยตอครวเรอน ดานความพงพอใจของเกษตรกรทมตอโครงการ และการมสวนรวมของเกษตรกร เพอใหผบรหารใชผลการประเมนมาปรบปรงการดาเนนงานโครงการทมลกษณะเดยวกนในอนาคตใหมประสทธภาพมากยงขน และสามารถบรรลผลลพธตามเปาหมายโครงการ การจดทารายงานครงนไดรบความรวมมออยางดจากสานกชลประทาน และโครงการชลประทานทรบผดชอบโครงการทถกสมเลอกเปนกลมตวอยาง ในการลงพนทสมภาษณเกษตรกรและใชเครอขายจดเกบรวบรวมขอมล อนเปนผลใหการจดทารายงานการประเมนโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร สาเรจลลวงดวยด ผประเมนจงขอขอบคณทกทานไว ณ โอกาสน



สารบญ

หนา บทท 1 บทนา

1. หลกการและเหตผล 1 2. วตถประสงคของการประเมน 2 3. ขอบเขตการประเมน 2 4. ขอจากดการประเมน 3 5. กรอกแนวคดการประเมน 3 6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 7. นยามศพทเฉพาะ 4

บทท 2 แนวคดทฤษฎทเกยวของ 1. แนวคดทฤษฎเกยวกบการประเมนผลโครงการ 5 2. แนวคดทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ 11 3. แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมของชมชน 13 4. แนวคดเกยวกบโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและ 15 พฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร

บทท 3 วธดาเนนการประเมน 1. การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง 18 2. การสรางเครองมอทใชในการประเมน 18 3. การทดสอบคณภาพเครองมอ 19 4. การเกบรวบรวมขอมล 19 5. การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล 19

บทท 4 ผลการประเมน สวนท 1 ขอมลทวไป และรายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกร 21 สวนท 2 ความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกร 27 สวนท 3 การถายโอนโครงการใหองคกรปกครองสวนทองถนและการใชงานไดของ 28 โครงการ

บทท 5 สรปผลการประเมนและขอเสนอแนะ 1. สรปผลการประเมน 30 2. ขอเสนอแนะ 31

เอกสารอางอง ภาคผนวก

แบบสอบถาม ผเกยวของในการประเมนผลโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการ จดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร


สารบญตาราง หนา

ตารางท 4.1 จานวนและรอยละขอมลทวไปของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการ 21 ตารางท 4.2 จานวนและรอยละของแหลงนาทใชทาการเพาะปลกกอนและหลงมโครงการ 23 ตารางท 4.3 จานวนและรอยละของปรมาณนาทใชทาการเพาะปลก 24 ตารางท 4.4 จานวนและรอยละของการใชประโยชนหลงจากมโครงการ 24 ตารางท 4.5 เปรยบเทยบจานวนพนททาการเกษตรกอนและหลงจากมโครงการ 25 ตารางท 4.6 เปรยบเทยบจานวนผลผลตกอนและหลงจากมโครงการ 25 ตารางท 4.7 รายไดเฉลยตอครวเรอนกอนและหลงจากมโครงการ 25 ตารางท 4.8 รายไดสทธเฉลยตอครวเรอนกอนและหลงจากมโครงการ 26 ตารางท 4.9 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความพงพอใจของเกษตรกรทมตอโครงการ 27 ตารางท 4.10 การมสวนรวมของเกษตรกรในโครงการ 27 ตารางท 4.11 ระดบการมสวนรวมของเกษตรกรในโครงการ 28


สารบญภาพ หนา ภาพท 1.1 กรอบแนวคดการประเมน 3 ภาพท 2.1 รปแบบการประเมนของไทเลอร 8 ภาพท 2.2 รปแบบการประเมนของทาบา 8 ภาพท 2.3 รปแบบการประเมนของสเตค 9


บทท 1 บทนา

1. หลกการและเหตผล รฐบาลนายกรฐมนตรนายอภสทธ เวชชาชวะ ดาเนนนโยบายเรงดวนโดยมงสรางความเชอมนและกระตนเศรษฐกจในภาพรวม เพอใหเกดความเชอมนแกภาคประชาชนและเอกชนในการลงทนและการบรโภค รกษาและเพมรายไดของประชาชน และลดภาระคาครองชพของประชาชน ผานการจดสรรงบประมาณรายจายเพมเตม ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2552 ประกอบดวยนโยบายเรงดวนจานวน 7 ขอ ไดแก 1) เสรมสรางความสมานฉนทและความสามคคของคนในชาต 2) จดใหมสานกงานบรหารราชการจงหวดชายแดนภาคใตเปนองคกรถาวร 3) ปฏรปการเมอง 4) เรงสรางความเชอมนของประเทศไทยในสายตาของชาวโลก 5) ฟนฟเศรษฐกจทกาลงประสบปญหาเปนการเรงดวน 6) เรงสรางความเชอมนใหแกนกทองเทยวตางชาตและเรงรดมาตรการกระตนการทองเทยว 7) เรงลงทนเพอการพฒนาประเทศ ในโครงการมาตรการกระตนเศรษฐกจจานวน 18 โครงการ งบประมาณทงสน 116,700.000 ลานบาท กรมชลประทานไดรบจดสรรงบประมาณทสอดคลองตามนโยบายของรฐบาลขอ 1.1.5 ฟนฟเศรษฐกจทกาลงประสบปญหาเปนการเรงดวน แผนงานฟนฟและเสรมสรางความเชอมนดานเศรษฐกจ โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร จานวน 164 โครงการ งบประมาณทงสน 1,933.600 ลานบาท เพอบรรเทาความเดอดรอนดานการขาดแคลนนาของประชาชน สาหรบใชทาการเกษตรและอปโภคบรโภค ในพนททไมไดรบนาจากโครงการชลประทานขนาดใหญ ขนาดกลาง และโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร ครอบคลมพนทการเกษตรทวทกภาค โดยกลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน กองแผนงาน ไดประเมนผลโครงการดงกลาวเบองตนดานการดาเนนงาน ผลการเบกจายงบประมาณ การประสานความรวมมอ/การตอบรบโครงการจากองคกรปกครองสวนทองถน และผลประโยชนทไดรบจากโครงการ เสนอกรมทราบแลวเมอวนท 3 ธนวาคม 2552 และกรมสงการใหกองแผนงานประเมนผลดานรายไดตอครวเรอน เมอสนสดโครงการระยะหนงแลว ดงนน กลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน กองแผนงาน จงประเมนผลสมฤทธโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ดานรายไดเฉลยตอครวเรอน ดานความพงพอใจของเกษตรกรทมตอโครงการ และการมสวนรวมของเกษตรกร เพอใหผบรหารใชประโยชนในการกาหนดแนวทางการดาเนนงานโครงการทมลกษณะเดยวกนในอนาคตใหมประสทธภาพมากยงขน และสามารถบรรลผลลพธตามเปาหมายโครงการ

~ 2 ~


2. วตถประสงคของการประเมน 2.1 เพอประเมนผลดานรายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกรทไดรบหลงจากมโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร 2.2 เพอประเมนความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร 2.3 เพอใหกรมชลประทานไดขอมลทเปนประโยชนตอการปรบปรงการดาเนนโครงการทมลกษณะเดยวกนในอนาคต

3. ขอบเขตการประเมน 3.1) ดานเนอหา

1) การประเมนผลดานรายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร จานวน 164 โครงการ โดยเปรยบเทยบรายไดเฉลยตอครวเรอนทงกอนมโครงการและหลงมโครงการ

2) การประเมนความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร

3) ตดตามผลการถายโอนโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ใหองคกรปกครองสวนทองถน และการใชงานไดของโครงการ

3.2) ดานประชากรและกลมตวอยาง 1) ประชากรคอ เกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1)

โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร จานวน 164 โครงการ 2) กลมตวอยาง ใชวธสมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงจากเกษตรกรทไดรบประโยชนจาก

โครงการ ครอบคลมทกภมภาค และทกประเภทงาน ไดแก กอสรางแหลงนาและระบบสงนา (ประเภทระบบสงนา) กอสรางแหลงนาและระบบสงนา (ประเภทหวงาน) อาคารปองกนและบรรเทาภยจากนา และสถานสบนาดวยไฟฟา

3.3) ดานระยะเวลาการดาเนนการ เดอนมถนายน – เดอนกนยายน 2554

~ 3 ~


4. ขอจากดการประเมน 4.1) การประเมนผลดานรายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ประเมนเฉพาะรายไดจากการเพาะปลกและการเลยงสตวของเกษตรกร และใชขอมลสถตคาใชจายเฉลยตอครวเรอนของสานกงานสถตแหงชาตมาประกอบการวเคราะหเพอหารายไดเฉลยสทธตอครวเรอน 4.2) ขอมลทนามาใชในการประมวลผล เปนขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการในพนทในเขตสานกชลประทานท 8 , 9 , 13 และ 14 และใชวธเครอขายจากสานกชลประทานท 2 , 4, 7, 12 และ 16 5. กรอบแนวคดการประเมน

ภาพท 1.1 กรอบแนวคดการประเมน

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6.1) สามารถนาผลการประเมนใชประโยชนในการกาหนดแนวทางการดาเนนงานโครงการทมลกษณะเดยวกนในอนาคต 6.2) ใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจสาหรบผบรหาร 6.3) ใชเปนฐานขอมลสาหรบผสนใจในการศกษาคนควางานทางวชาการตอไป

การประเมน

1. รายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกร

2. ความพงพอใจของเกษตรกร

3. การมสวนรวมของเกษตรกร

เกษตรกรทไดรบประโยชน

จากโครงการ

เจาหนาท ของโครงการชลประทาน

การถายโอนโครงการและ การใชงานไดของโครงการ

~ 4 ~


7. นยามศพทเฉพาะ กอสรางแหลงนาและระบบสงนา (ประเภทระบบสงนา) หมายถง อาคารชลประทานททาหนาทรบนาจากอาคารหวงาน เพอสงหรอระบายนาจากหวงานไปแจกจายสระบบใหพนทการเกษตร และพนทอปโภค-บรโภค เชน ระบบคลองสงนาตางๆ เปนตน กอสรางแหลงนาและระบบสงนา (ประเภทหวงาน) หมายถง อาคารชลประทานทกอสรางบรเวณหวงานของโครงการ มหนาทในการเกบกกนาหรอสงและระบายนากได ขนอยกบวตถประสงคหรอประเภทอาคารชลประทานนนๆ เชน เขอน ฝาย และประตระบายนา เปนตน อาคารปองกนและบรรเทาภยจากนา หมายถง อาคารชลประทานทมวตถประสงคหลกเพอปองกนและบรรเทาภยจากนาทวม นอกจากนยงอาจมวตถประสงครองในการเกบกกนาไวใชในชวงฤดแลง และอาคารประเภทนอาจจะเปนอาคารชลประทานทหวงานหรออาคารชลประทานทระบบสงนากได สถานสบนาดวยไฟฟา หมายถง อาคารชลประทานทหวงานประเภทหนง กอสรางเพอนานาจากทตาไปสทสงเขาสระบบสงนาโดยใชพลงงานไฟฟา เพอใชประโยชนในดานเกษตรกรรมใหกบพนทนอกเขตชลประทาน


บทท 2 แนวคดทฤษฎทเกยวของ

การประเมนผลสมฤทธโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร มแนวคดและทฤษฎทเกยวของ ดงน

1. แนวคดทฤษฎเกยวกบการประเมนผลโครงการ 2. แนวคดทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ 3. แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวมของชมชน 4. แนวคดเกยวกบโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนา

เพอเกษตรกร

1. แนวคด ทฤษฎเกยวกบการประเมนผลโครงการ 1.1 ความหมายของการประเมนผลโครงการ ประชม รอดประเสรฐ (2539) การประเมน หรอการประเมนผล มความหมายตรงกบคาในภาษาองกฤษวา Evaluation ซงหมายถง กระบวนการรวบรวมและวเคราะหขอมลเพอการตดสนใจดาเนนการสงใดสงหนง นอกจากนยงมความหมายเกยวเนองกบคาอนๆ อกหลายคา เชน การวจย (Research) การวดผล (Measurement) การตรวจสอบรายงานผล (Appraisal) การควบคมดแล (Monitoring) การประมาณการ (Assessment) และการพจารณาตดสน (Judgment) เปนตน ซงคาดงกลาวแลวอาจสรปเปนความหมายหรอ คาจากดความรวมกนไดวา เปนการประมาณคาหรอ การประมาณผลทเกดขนจากการดาเนนงานโดยอาศยขอมลทไดเกบรวบรวมดวยวธการสอบถาม ทดสอบ สงเกต และวธการอนๆ แลวทาการวเคราะหเพอตดสนวา การดาเนนงานนนมคณคาหรอบรรลถงวตถประสงคของการดาเนนงานนนมากนอยเพยงใด ประชย เปยมสมบรณ (2542) ไดใหความหมายการประเมนผล กลาวโดยสรปวาหมายถงกระบวนการทมงแสวงหาคาตอบสาหรบคาถามทวา นโยบาย แผนงาน โครงการ บรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทกาหนดไวแตตนหรอไม และระดบใด ซงในปจจบนการมงตอบคาถามเชนทกลาวจดเปนเพยงสวนหนงของการประเมนผลรวบยอด สาหรบคาวา “วจยประเมนผล” (Evaluation Research หรอ Evaluative Research) นอจากจะหมายความรวมถงการประเมนสภาวะแวดลอม การประเมนปจจยนาเขา การประเมนกระบวนการ การประเมนผลลพธและผลกระทบทางวจย ประเมนผลอาศยรปแบบการวจย วธการเกบรวบรวมขอมล และเทคนคการวเคราะหขอมล เพอศกษาความเปลยนแปลงทสบเนองมาจากนโยบาย แผนงาน โครงการ วามความสมพนธกนเชงสาเหตและผลตอกนหรอไม มแนวโนมของการเปลยนแปลงไปในทศทางทพงประสงคหรอไม เพยงใด ระดบใด

พงศสณห ศรสมทรพย (2543) การประเมนผลโครงการหมายถง การตรวจสอบเพอเปรยบเทยบวาโครงการทไดดาเนนงานไป บรรลวตถประสงคทตงไวเพยงใด มผลตอสงคมทงทางตรงและทางออมอยางไรบาง เปนทางบวกหรอลบ มปญหาในการดาเนนงานเพยงใด การดาเนนงานของกจกรรมตางๆ กาวหนาและเปนไปตามแผนงานทกาหนดหรอไม ผลงานของโครงการมปรมาณและคณภาพตรงตามทตงใจไว

~ 6 ~


หรอไม แนวคดและทฤษฎของโครงการเปนจรงหรอไม ทงนเพอจะไดนาผลการประเมนไปเปนขอมลเพอประกอบการตดสนใจในการกาหนดนโยบายเพอวางแผนและบรหารโครงการในโอกาสตอไป

สมหวง พรยานวฒน (2544) การประเมนโครงการหมายถง กระบวนการทกอใหเกดสารนเทศในการปรบปรงโครงการ และสารนเทศในการตดสนผลสมฤทธของโครงการ

1.2 กระบวนการของการประเมนโครงการ ประชม รอดประเสรฐ (2539) การประเมนโครงการเปนกระบวนการของการตรวจสอบและวเคราะหขอมลตางๆ ของโครงการอยางมระบบโดยมวตถประสงคหรอเปาหมายเพอการปรบปรงโครงการใหดขน กระบวนการในการประเมนผลโครงการอาจมขนตอนและรายละเอยดของขนตอนแตกตางกนไปตามแนวคดของนกวชาการทางการประเมนผลโครงการแตละบคคล หรออาจมรายละเอยดทแตกตางเพราะรปแบบหรอประเภทของการประเมนผล หรอประเมนไปตามแตละประเภทของโครงการ อยางไรกด การประเมนผลโครงการนอกจากจะประเมนโครงการทงหมดโดยสวนรวมแลว แตละสวนของโครงการจะตองไดรบการประเมนควบคกนไปดวยเสมอคอ การประเมนขอมลนาเขา (Inputs) การประเมนตวกระบวนการ (Processor) และการประเมนผลงาน (Outputs) ซงแตละสวนและโดยทงหมดของโครงการจะประกอบดวยขนตอนทสาคญ ดงน 1) การศกษาและพจารณาถงรายละเอยดของวตถประสงคโครงการ ซงเปนการประเมนเพอใหทราบวาโครงการทกาหนดขนนน มวตถประสงคหรอจดมงหมายทสามารถดาเนนการไดหรอไม จะมการปรบเปลยนวตถประสงคใหมความเฉพาะเจาะจงและปฏบตไดโดยลกษณะใด การประเมนผลโครงการในขนตอนนถอไดวาเปนการประเมนกอนทจะลงมอปฏบตงานจรง เปนการตรวจสอบและทบทวนความเรยบรอยวตถประสงคโครงการเปนสาคญ 2) การศกษาความเปนไปไดของขอมล ซงเปนการประเมนขอมลและทรพยากรตางๆ ทจะตองใชดาเนนการวายงมความเหมาะสมเพยงพอ ทจะใชปฏบตงานหรอไมขอมลและทรพยากรทมอยสามารถทจะสนองตอบวตถประสงคไดมากนอยเพยงใด และการเปลยนแปลงทเกดขนยงจะใชทรพยากรทมอยไดหรอไม การประเมนในขนตอนนเปนการตรวจสอบทบทวนความเหมาะสมของทรพยากรทจะตองใชเพอการบรหารโครงการนนเอง 3) การเกบรวบรวมและการกระทากบขอมลและทรพยากร ซงเปนการวเคราะหถงกระบวนการในการดาเนนโครงการในลกษณะเปนการเกบรวบรวม และจาแนกขอมลใหเปนหมวดหมเปนสดสวน และใหมความเปนจรงมากทสด เพราะหากการดาเนนงานในขนตอนนมปญหายอมทาใหผลงานทเกดขนมปญหาตามไปดวย กลาวคอ แมวาผบรหารโครงการจะทราบถงทรพยากรทจะตองใชทงปรมาณและคณภาพเปนอยางดแลว แตในขนตอนของการรวบรวมและจดการกบขอมลไมดพอ ผลทเกดขนยอมไมมคณภาพหรอดอยคณภาพ การประเมนในขนตอนนเปนการตรวจสอบกระบวนการวาเหมาะสมกบขอมลหรอทรพยากรทนาเขาหรอไม 4) การวเคราะห การแปลความหมาย และการสรปผลซงเปนขนตอนทขอมลไดผานกระบวนการเรยบรอยแลว และผประเมนจะตองทาการวเคราะหผลทเกดขนวาเปนเชนใด ตรงตามวตถประสงคหรอมาตรฐานทกาหนดไวหรอไม จะมการปรบปรงแกไขเพอใหดยงขนในลกษณะใด และผลทเกดขนจะม

~ 7 ~


แนวโนมไปในลกษณะใด การประเมนในขนตอนนเปนการประเมนผลงานของโครงการทเกดขน และรวมไปถงการประเมนโครงการโดยทงหมดดวยวา ทรพยากรหรอขอมลนาเขาทมอยดวยกระบวนการทใช และดวยผลงานทปรากฏนนโครงการโดยรวมเปนเชนใด เปนโครงการทใหผลประโยชนคมคากบการดาเนนงานหรอไม ควรปรบปรงเปลยนแปลงใหดขนแลวดาเนนงานตอไป หรอจะลมเลกยตโครงการนเสย โดยกระบวนการทกลาวเปนกระบวนการทวไปของการประเมนโครงการหรอประเมนการปฏบตงานทกชนด และในการประเมนโครงการแตละโครงการนน ปจจยอกปจจยหนงทจะตองเกยวของและมสวนสาคญในการพจารณาเพอการประเมนผลโครงการดวยคอ ระยะเวลา (Timing Periods) ของการดาเนนงานโครงการ นอกจากนในการประเมนผลโครงการจะตองอาศยสงสาคญหรอขอคดทสาคญอกหลายชนด เชน ขอเทจจรง ผลประโยชน ขอผกพน ความเปนไปได มาตรฐาน และอน ๆ

1.3 ประเภทของการประเมนโครงการ อนรกษ ปญญานวฒน (2552) การแบงประเภทการประเมนโครงการคงมใชเปนการกาหนด

เกณฑเดดขาด แตจาเปนตองอาศยเกณฑหลายชนดมาจาแนกประเภท เชน ใชเวลา วตถประสงค วธการ และรปแบบการประเมนมาบงบอกถงประเภทของการประเมน ซงในทนอาจจาแนกการประเมนโครงการออกเปน 4 ประเภท ดงน

1) การประเมนโครงการกอนดาเนนการ (Preliminary Evaluation) เปนการศกษาประเมนความเปนไปได (Feasibility Study) กอนทเรมโครงการใดๆ โดยอาจทาการศกษาถงประสทธภาพของปจจยปอน ความเหมาะสมของกระบวนการทคาดวาจะนามาใชในการบรหารจดการโครงการ ปญหาอปสรรค ความเสยงของโครงการ ตลอดจนผลลพธหรอประสทธผลทคาดวาจะไดรบ ในขณะเดยวกนกอาจจะศกษาผลกระทบทคาดวาจะเกดขนในดานตางๆ เชน การประเมนผลกระทบดานสงคม การประเมนผลกระทบดานนเวศ การประเมนผลกระทบดานการเมอง การประเมนผลกระทบดานเทคโนโลย การประเมนผลกระทบดานประชากร การประเมนผลกระทบดานนโยบาย การประเมนผลกระทบทางดานเศรษฐกจ

2) การประเมนระหวางดาเนนการโครงการ อาจจาแนกเปนชวงเวลาเรมตนโครงการ และระหวางดาเนนโครงการทผานพนชวงแรกไปแลว ผลทไดจากการประเมนจะชวยปรบปรงทงปจจยปอน กระบวนการบรหารจดการ วตถประสงค และเปาหมายของโครงการใหเปนไปตามความเหมาะสมใหเกดประสทธภาพและประสทธผล มชอเรยกการประเมนแบบนวา การประเมนความกาวหนา (Progress Evaluation) และการประเมนการดาเนนการ (Implementation Evaluation)

3) การประเมนผลรวมสรป (Summative Evaluation) มกใชหลงสนสดโครงการใหมๆ เพอคนหาประสทธผลของการดาเนนโครงการวาบรรลเปาหมายตามทกาหนดไวหรอไม อยางไร หรอทบทวนกระบวนการบรหารจดการวา ประสบความสาเรจหรอลมเหลวประการใด การประเมนผลประเภทนอาจมองในมตของโครงการระยะยาวออกเปนชวงโครงการ (Phase) ซงการประเมนลกษณะนกมองไดเปน 2 ประเภทคอ เปนทงการประเมนรวมสรปของแตละชวยโครงการ (Summative Evaluation of Each Phase) หรออาจจะมองการประเมนของแตละชวงโครงการเปนการประเมนระหวางดาเนนการ (Formative) ของโครงการระยะยาวทงหมดกได

~ 8 ~


4) การประเมนผลกระทบของโครงการ เปนการตรวจสอบผลกระทบทเกดขนจากการดาเนนงานในแตละโครงการ และภาพรวมของผลกระทบทงหลายๆ ชนด เชน ผลกระทบดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง ระบบนเวศ หรอสงแวดลอม เทคโนโลย ประชากร และดานนโยบาย ทงนขนอยกบเปาหมายของการประเมนผลกระทบนนวา ตองการเนนดานใดเปนสาคญ 1.4 รปแบบการประเมนโครงการ

อนรกษ ปญญานวฒน (2552) กลาววารปแบบหรอแบบจาลองการประเมนโครงการมหลายแบบ เชน CIPP Model ของ Stufflebeam (1971) แบบจาลองของ Tyler (1959) , Taba (1962) , Stake, Provus (1973) และแบบผสมผสานกน ซงในทนผเขยนของเสนอรปแบบพอสงเขปของ Tyler, Taba, Stake Hammond, Provus และรปแบบ CIPP Model ของ Stufflebeam มรายละเอยดดงน

1) รปแบบการประเมนของไทเลอร ไทเลอรเปนผวางรากฐานในการประเมนมาตงแต ค.ศ. 1930 โดยใหองคประกอบในการจดการศกษาไว 3 อยางคอ จดมงหมายของการจดการศกษา ประสบการณในการเรยนร และผลสมฤทธทางการเรยน โดยพจารณาวาผเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนตามทไดตงจดมงหมายไวหรอไม ดงน

ภาพท 2.1 รปแบบการประเมนของไทเลอร

2) รปแบบการประเมนของทาบา รปแบบพฒนาหลกสตรโดยใหชอวา “A Conceptual Framework for Curriculum Design” ซงมลกษณะคลายกบของไทเลอรมาก แตเพมการประเมนทางดานเนอหาวชาเขาไปดวย ดงน

ภาพท 2.2 รปแบบการประเมนของทาบา

จดมงหมายของการศกษา

ผลสมฤทธทางการเรยน ประสบการณการเรยนร

จดมงหมายของการศกษา

วธสอนและการจดการ เนอหาวชา

การประเมนผล

~ 9 ~


3) รปแบบการประเมนของสเตค (อางใน “A Countenance Model”) เปนโมเดลทเนนความแตกตางระหวางสงทเกดขนจรงกบสงทคาดหวง โดยนาไปเทยบกบมาตรฐานเพอใชในการตดสนใจ ดงน

ภาพท 2.3 รปแบบการประเมนของสเตค

สเตคไดเสนอวธการประเมนในรปของเมตรกซ (Matrix) 2 ประเภท คอ เมตรกซการอธบาย และเมตรกซการตดสนใจ ดงรายละเอยดดงน

หมายเลข 1 หมายถง ภาวการณทคาดหวงวาจะตองมอยกอนทมการเรยนการสอนเกดขน โดยถอวาเปนภาวะการณทเอออานวยใหเกดผลดงทคาดหวงไว

หมายเลข 2 หมายถง กระบวนการทเกดขนในการดาเนนงานตามทคาดหวงวาจะเปนกระบวนการทมประสทธภาพ

หมายเลข 3 หมายถง ผลผลตทคาดหวงวาจะไดรบหลงจากการดาเนนงาน หมายเลข 4 หมายถง ปจจยทมอยจรงกอนทจะเรมโครงการ หมายเลข 5 หมายถง กระบวนการดาเนนงานตามทสงเกตไดจรงจากโครงการ หมายเลข 6 หมายถง ผลผลตทไดจรงๆ หลงจากโครงการไดจบลง ตงแตหมายเลข 1 ถง 6 ผประเมนตองพจารณาขอมลใน 2 แนวคอ ในแนวดง ไดแก

หมายเลข 1-2-3 และ 4-5-6 ควรมความสมพนธกน เพอดวาปจจยเบองตนเอออานวยตอกระบวนการหรอไม และทาใหเกดผลผลตอยางสมพนธกนหรอไม และในแนวนอน ไดแก หมายเลข 1-4, 2-5 และ 3-6 ตองม

ทมาของ

การ

ประเมน

ปจจยเบองตน

(Antecedent)

กระบวนการ

(Transactions)

ผลผลต

(Outcomes)

ผลทคาดหวง

(Intents)

1

2

3

ผลทเกดขนจรง

(Observation)

มาตรฐานทใช

(Standards)

ทมาของการตดสนใจ

(Judgement)

4

5

6

เมตรกซการอธบาย

(Description)

เมตรกซการตดสนใจ

(Judgement)

คอความสอดคลอง คอความสมพนธ

~ 10 ~


ความสอดคลองกน ทงนเพอการตรวจสอบวาขอมลทไดจากการปฏบตจรงๆ ในแตละสวนตามแนวนอนนน มความสอดคลองกบทคาดหวงไวหรอไมประการใด และตองมการปรบปรงในสวนใดบาง

ในเมตรกซการตดสนใจ จาเปนตองใชเกณฑมาตรฐานเพอพจารณาขอมลทไดจากเมตรกซการอธบาย เกณฑมาตรฐานนอาจมอยกอนแลว หรอตงขนโดยคณะกรรมการหรอผรบผดชอบโครงการกได สาหรบทมาของการตดสนใจควรใหผประเมนมบทบาทดวย คอ ตองสรปออกมาใหไดวา โครงการมประสทธภาพมากนอยเพยงใด หรอตองการปรบปรงเปลยนแปลงทจดใด หรอมปจจยอะไรเปนตวเกอหนน หรอเปนอปสรรคตอโครงการ

4) รปแบบการประเมนของแฮมมอนด ไดเสนอโครงสรางรปแบบการประเมนในลกษณะ 3 มต คอ

มตท 1 ดานการสอน ไดแก ตวแปรทเกยวของกบนวตกรรมการศกษา เชน การจดระบบชนเรยน การจดตารางสอน เนอหาวชา วธสอน สงอานวยความสะดวก และคาใชจายตาง ๆ เปนตน

มตท 2 ดานสถาบน ไดแก นกเรยน คร ผบรหาร ผเชยวชาญ ครอบครว ชมชน เปนตน

มตท 3 ดานพฤตกรรม ไดแก ความรความคด (Cognitive) ความรสกทศนคต (Affective) และทกษะ (Psychomotor)

ผประเมนควรจะตองมองทเดยวทง 3 มต มใชมองทละมต เชน ถาใชวธสอน (มตท 1) และทาใหนกเรยน (มตท 2) เกดความร ทกษะ (มตท 3) ตามทตองการหรอไม ดงนนขอมลในมตท 1 และ 2 จงเปนสวนทใหขอมลเชงอธบายเกยวของกบปจจยเบองตน กระบวนการ และสภาพทางสงคม สวนมตท 3 เปนจดมงหมายของโครงการในการประเมนจงตองประเมนทง 3 มตเสมอ

5) รปแบบการประเมนของโพรวส ไดเสนอรปแบบการประเมนทใชชอวา การวเคราะหความไมสอดคลอง (The Discrepancy Evaluation) คอ วเคราะหความไมสอดคลองระหวางความคาดหวงกบการปฏบตจรงในโครงการ ขนตอนตางๆ ในโครงการทจะนามาวเคราะห โพรวสแนะนาวา ควรจะทาการวเคราะหใน 5 ขนตอนดวยกน คอ

ขนท 1 การกาหนดโครงการ (Program Definition) เปนการพจารณาคณภาพของสงตางๆ ทเกยวของกบโครงการ โดยเปรยบเทยบกบเกณฑของโครงการ สงทจะพจารณาในขนนม 3 ประการ คอ 1) วตถประสงคของโครงการ 2) คณลกษณะของคร นกเรยน วสดอปกรณ ฯลฯ 3) กจกรรมของนกเรยนและครทจะทาใหบรรลวตถประสงค

ขนท 2 ประเมนการเอาโครงการลงในพนท (Program Installation) เปนการประเมนกจกรรมตางๆ ทใชในการดาเนนโครงการ วาเหมาะสมกบมาตรฐานทตงไวเพยงใด การประเมนในขนนทาใหทราบความแตกตางระหวางสงทคาดหวงในขนตอนท 1 กบสงทเปนจรง

ขนท 3 การประเมนกระบวนการในโครงการ (Program Process) เปนการประเมนขนตอน วธการ ในการดาเนนงานตามโครงการ การประเมนในขนนมงหาคาตอบวาโครงการไดบรรลวตถประสงคยอยทจะนาไปสวตถประสงคสดทายเพยงใด ทงนเพอการนาไปปรบปรงการดาเนนตอไป

ขนท 4 การประเมนผลผลตของโครงการ (Program Product) เปนการประเมนผลขนสดทายทเกดจากโครงการ เปนการประเมนทมงหาคาตอบทวา โครงการไดบรรลวตถประสงคขนสดทายหรอไม

ขนท 5 การวเคราะหคาใชจาย (Cost-Benefit Analysis) เปนการวเคราะหวา โครงการดงกลาวไดผลตอบแทนคมคากบการลงทนมากนอยเพยงใด ซงการประเมนขอนอาจจะมหรอไมมกได

~ 11 ~


ทง 5 ขนตอนของการประเมนจะมการเปรยบเทยบระหวางมาตรฐานกบการปฏบตจรงวา สอดคลองหรอไม ถาไมสอดคลองหรอมความแตกตางมาก กจะนาไปสการตดสนใจ ตอไปน

(1) ดาเนนการตอไป (2) ดาเนนการขนเดมซา จนกวาจะไดตามเกณฑมาตรฐาน (3) ดาเนนการเรมตนในขนท 1 ใหม (4) สนสดโครงการ

6) รปแบบการประเมนแบบซป (CIPP Model) เปนการประเมนภาพรวมของโครงการ ตงแตบรบท ปจจยปอน กระบวนการ และผลผลต (Context Input Process and Product) โดยจะใชวธการสรางเกณฑและประสทธภาพของโครงการ ทงภาพรวมหรอรายปจจยเปนสาคญ ซงพออธบายไดดงน

6.1 การประเมนดานบรบท หรอประเมนเนอความ (Context Evaluation) เปนการศกษาปจจยพนฐานทนาไปสการพฒนาเปาหมายของโครงการ ไดแก บรบทของสภาพแวดลอม นโยบาย วสยทศน ปญหา แหลงทน สภาพความผนผวนทางดานสงคม เศรษฐกจ และการเมอง ตลอดจนแนวโนมการกอตวของปญหาทอาจจะเปนอปสรรคตอการดาเนนโครงการ เปนตน

6.2 การประเมนปจจยปอน เพอคนหาประสทธภาพขององคประกอบทนามาเปนปจจยปอน ซงในดานการทองเทยวอาจจะจาแนกเปนบคคล สงอานวยความสะดวก เครองมอ อปกรณ ครภณฑ ศกยภาพการบรหารงาน ซงแตละปจจยกยงจาแนกยอยออกไปอก เชน บคคล อาจพจารณาเปน เพศ อาย มสถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจ ความพงพอใจ ความคาดหวง ทศนคต ศกยภาพ ความสามารถ ประสบการณ ความร คณวฒทางการศกษา ถนทอย และลกษณะกระบวนการกลม เปนตน

6.3 การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เปนการศกษาตอจากการประเมนบรบทและปจจยปอนวา กระบวนการเปนไปตามแผนทวางไว เปนการศกษาคนหาขอบกพรอง จดออน หรอจดแขงของกระบวนการบรหารจดการโครงการทจะนาโครงการบรรลวตถประสงคทวางไววามประสทธภาพมากนอยเพยงใด

6.4 การประเมนผลตผล (Product Evaluation) เปนการตรวจสอบประสทธผลของโครงการ โดยเฉพาะความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบผลลพธทไดแลวนาเกณฑทกาหนดไวไปตดสน เกณฑมาตรฐานนนอาจจะกาหนดขนเองหรออาศยเกณฑทบคคลหรอหนวยงานอนกาหนดไวกได ซงในทนผเขยนจะกลาวในตอนตอไป

2. แนวคดทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ 2.1 ความหมายของความพงพอใจ ความพงพอใจ (Satisfaction) เปนทศนคตทเปนนามธรรม ไมสามารถมองเหนเปนรปรางได บคคลมความพงพอใจหรอไมสามารถสงเกตจากการแสดงออกทคอนขางสลบซบซอน จงเปนการยากทจะวดความพงพอใจโดยตรง แตสามารถวดไดโดยออมดวยการวดความคดเหนของบคคลเหลานน และการแสดงความคดเหนนนจะตองตรงกบความรสกทแทจรงจงสามารถวดความพงพอใจนนได โดยมผใหแนวคดเกยวกบความ พงพอใจดงน (อางในสมหมาย เปยถนอม, 2551)

ชรณ เดชจนดา กลาววา ความพงพอใจหมายถง ความรสกหรอทศนคตของบคคลทมตอสงใดสงหนงหรอปจจยตางๆ ทเกยวของ ความรสกพอใจจะเกดขนเมอความตองการของบคคลไดรบการตอบสนอง

~ 12 ~


หรอบรรลจดมงหมายในระดบหนง ความรสกดงกลาวจะลดลงหรอไมเกดขน หากความตองการหรอจดมงหมายนนไมไดรบการตอบสนอง วรฬ พรรณเทว ไดใหความหมายวา ความพงพอใจเปนความรสกภายในจตใจของมนษยทไมเหมอนกน ขนอยกบแตละบคคลวาจะคาดหมายกบสงหนงสงใดอยางไร ถาคาดหวงหรอมความตงใจมากและไดรบการตอบสนองดวยด จะมความพงพอใจมาก แตในทางตรงกนขามอาจผดหวงหรอไม พงพอใจเปนอยางยง เมอไมไดรบการตอบสนองตามทคาดหวงไว ทงนขนอยกบสงทตงใจไววาจะมมากหรอนอย

พทกษ ตรษทม กลาววา ความพงพอใจเปนเพยงปฏกรยาดานความรสกตอสงเราหรอสงกระตนทแสดงผลออกมาในลกษณะของผลลพธสดทายของกระบวนการประเมน โดยบงบอกทศทางของผลการประเมนวาเปนไปในลกษณะทศทางบวกหรอทศทางลบ หรอไมมปฏกรยาตอสงเราหรอสงทมากระตน

สภลกษณ ชยอนนต ความพงพอใจเปนความรสกสวนตวทรสกเปนสขหรอยนดทไดรบการตอบสนองความตองการในสงทขาดหายไป หรอสงททาใหเกดความไมสมดล ความพงพอใจเปนสงกาหนดพฤตกรรมทจะแสดงออกของบคคล ซงมผลตอการเลอกทจะปฏบตในกจกรรมใดๆ

สรปไดวา ความพงพอใจหมายถง ความรสกหรอทศนคตของบคคลทมตอสงใดสงหนง ซงเกยวของกบความรสกพอใจ ชอบใจ รสกดเมอความตองการไดรบการตอบสนอง หรอรสกไมพอใจ ไมชอบใจ รสกไมดเมอไมไดรบการตอบสนองตามทตองการ

2.2 แนวความคดเกยวกบความพงพอใจ (อางในขจรวทย วฒนวรรณ, 2548) วชย เหลองธรรมชาต ไดใหแนวความคดเกยวกบความพงพอใจวา ความพงพอใจมสวน

เกยวของกบความตองการของมนษยคอ ความพงพอใจจะเกดขนไดกตอเมอความตองการของมนษยไดรบการตอบสนอง ซงมนษยไมวาอยในทใดยอมมความตองการขนพนฐานไมตางกน

พทกษ ตรษทบ กลาววา ความพงพอใจเปนเพยงปฏกรยาดานความรสกตอสงเราหรอสงกระตนทแสดงผลออกมาในลกษณะของผลลพธสดทายของกระบวนการประเมน โดยบงบอกทศทางของผลการประเมนวาเปนไปในลกษณะทศทางบวกหรอทศทางลบ หรอไมมปฏกรยาคอเฉยๆ ตอสงเราหรอสงทมากระตน

สเทพ พานชพนธ ไดสรปถงสงจงใจทใชเปนเครองมอกระตนใหบคคลเกดความพงพอใจไวดงน 1) สงจงใจทเปนวตถ (Material Inducement) ไดแก เงน สงของ หรอสภาวะทางกายท

ใหแกผประกอบกจกรรมตาง ๆ 2) สภาพทางกายทพงปรารถนา (Desirable Physical Condition) คอ สงแวดลอมในการ

ประกอบกจกรรมตางๆ ซงเปนสงสาคญอยางหนงอนกอใหเกดความสขทางกาย 3) ผลประโยชนทางอดมคต (Ideal Benefaction) หมายถง สงตางๆ ทสนองความตองการ

ของบคคล 4) ผลประโยชนทางสงคม (Association Attractiveness) คอ ความสมพนธฉนทมตรกบผ

รวมกจกรรม อนจะทาใหเกดความผกพน ความพงพอใจและสภาพการอยรวมกน อนเปนความ พงพอใจของบคคลในดานสงคมหรอความมนคงในสงคม ซงจะทาใหรสกมหลกประกนและมความมนคงในการประกอบกจกรรม

~ 13 ~


2.3 ทฤษฎทเกยวของกบความพงพอใจ (อางในขจรวทย วฒนวรรณ, 2548) อกกฤษฎ ทรงชยสงวน ไดรวบรวมกลมแนวคดเกยวกบความพงพอใจในรปแบบของแรงจงใจไว

เปน 4 กลม ดงน 1) ทฤษฎการจงใจของมาสโลว (Maslow’s Theory Motivation) ทฤษฎนเขาไดเสนอความ

ตองการในดานตางๆ กน ของมนษยเรยงลาดบจากความตองการขนพนฐาน เพอการอยรอดไปจนถงความตองการทางสงคมและความตองการยอมรบนบถอจากกลมวาตนมคณคา และการพฒนาตนเองใหกาวหนายงขน มาสโลว ถอวาการเรยงลาดบความตองการนมความสาคญ โดยมนษยจะมความตองการในระดบสงๆ ไดกตอเมอความตองการขนพนฐานไดรบการตอบสนองแลว

2) ทฤษฎการจงใจการบารงรกษาของ Herzberg ไดกลาวถงปจจยการจงใจซงเปนตวกระตนใหผปฏบตงานดานความพงพอใจ ไดแก โอกาส ความสาเรจ การยอมรบ ความรบผดชอบความเจรญกาวหนา และปจจยการบารงรกษา ซงเปนตวขดขวางความพงพอใจ ไดแก นโยบายขององคการ สภาพการทางาน ความสมพนธระหวางบคคล

3) ทฤษฎแรงจงใจของ Mc Celland ซงแบงความตองการของมนษยเปน 3 ประเภท คอความตองการความสาเรจ ความตองการมอานาจ และความตองการความสมพนธ โดยความตองการความสาเรจหรอทเรยกวา แรงจงใจใฝสมฤทธนน ถาบคคลใดมสงจะมความปรารถนาทจะทาสงหนงใหลลวงไปดวยด และแขงขนกนมาตรฐานอนดเยยม

4) ทฤษฎการคาดหวงของ Vroom ไดเสนอแนวคดเกยวกบแรงจงใจในการทางานของบคคล จะประเมนความเปนไปไดของผลทจะบงเกดขนแลว จงดาเนนการปฏบตทตนคาดหวงไว การจงใจขนอยกบการคาดหวงของมนษยตอผลทเกดขน ทฤษฎการคาดหวงของ Vroom น ทานายวาบคคลจะรวมกจกรรมทเขาคาดหวงวาจะไดรบรางวลหรอสงตางๆ ทเขาปรารถนา

3. แนวคดทฤษฏเกยวกบการมสวนรวมของชมชน 3.1 ความหมายของการมสวนรวมของชมชน สธ วรประดษฐ (2554) ไดรวบรวมความหมายการมสวนรวมของชมชนจากนกวชาการหลายทาน ดงน โคเฮนและอฟฮอฟ (Cohen and Uphoff. 1981) ไดใหความหมายการมสวนรวมของชมชนวา สมาชกของชมชนตองเขามามสวนเกยวของใน 4 มต ไดแก

1) การมสวนรวมการตดสนใจวาควรทาอะไรและทาอยางไร 2) การมสวนรวมเสยสละในการพฒนา รวมทงลงมอปฏบตตามทไดตดสนใจ 3) การมสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนทเกดขนจากการดาเนนงาน 4) การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ

องคการสหประชาชาต (United Nation. 1981) และรเดอร (Reeder. 1974) ไดใหความหมายเจาะจงถงการมสวนรวม วาการมสวนรวมเปนการปะทะสงสรรคทางสงคม ทงในลกษณะการมสวนรวมของปจเจกบคคล และการมสวนรวมของกลม

~ 14 ~


3.2 ลกษณะของการมสวนรวมของชมชน สชาดา จกรพสทธ (อางในสธ วรประดษฐ, 2554) ศกษาเรองชมชนกบการมสวนรวมจดการศกษา สรปไดวา การมสวนรวมของชมชนแบงไดออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก 1) ลกษณะการมสวนรวมจากความเกยวของทางดานเหตผล โดยการเปดโอกาสใหสงคม องคกรตางๆ ในชมชน ประชาชนมบทบาทหลกตามสทธ หนาทในการเขามามสวนรวมในการดาเนนงาน ตงแตการคดรเรม การพจารณาตดสนใจ วางแผน การรวมปฏบตและการรบผดชอบในผลกระทบทเกดขน รวมทงสงเสรม ชกนา สนบสนนใหการดาเนนงานเกดผลประโยชนตอชมชนตามจดมงหมายทกาหนดดวยความสมครใจ 2) ลกษณะการมสวนรวมจากความเกยวของทางดานจตใจ เปนการมสวนรวมของชมชนทการเกยวของทางดานจตใจ อารมณ รวมทง คานยมของประชาชนเปนเครองชนาตนเองใหเขามามสวนรวม แสดงความคดรเรมสรางสรรค การกระทาใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไว ทาใหผทเขามามสวนรวม เกดความผกพน มความรสกรบผดชอบตอกจกรรมทดาเนนงานดวยความสมครใจ 3.3 ปจจยททาใหเกดการมสวนรวม ประยร ศรประสาธน (อางในสธ วรประดษฐ, 2554) กลาววาปจจยทสงผลตอการมสวนรวม ม 3 ปจจย คอ 1) ปจจยสวนบคคล ไดแก อาย เพศ 2.) ปจจยทางสงคมและเศรษฐกจ ไดแก การศกษา อาชพ รายได และการเปนสมาชกกลม 3) ปจจยดานการสอสาร ไดแก การรบขาวสารจากสอมวลชนและสอบคคล 3.4 ขนตอนการมสวนรวมของชมชน อภญญา กงสนารกษ (อางในสธ วรประดษฐ, 2554) ไดนาเสนอขนตอนการมสวนรวมของชมชนวา ชมชนตองมสวนรวมใน 4 ขนตอน คอ 1) การมสวนรวมในการรเรมโครงการ รวมคนหาปญหาและสาเหตของปญหาภายในชมชน รวมตดสนใจกาหนดความตองการและรวมลาดบความสาคญของความตองการ 2) การมสวนรวมในขนการวางแผน กาหนดวตถประสงค วธการ แนวทางการดาเนนงาน รวมถงทรพยากรและแหลงวทยากรทจะใชในโครงการ 3) การมสวนรวมในขนตอนการดาเนนโครงการ ทาประโยชนใหแกโครงการ โดยรวมชวยเหลอดานทนทรพย วสดอปกรณ และแรงงาน 4) การมสวนรวมในการประเมนผลโครงการ เพอใหร วาผลจากการดาเนนงานบรรลวตถประสงคทกาหนดไวหรอไม โดยสามารถกาหนดการประเมนผลเปนระยะตอเนองหรอประเมนผลรวมทงโครงการในคราวเดยวกได อคน รพพฒน (อางในสธ วรประดษฐ , 2554) ไดแบงขนตอนการมสวนรวมออกเปน 4 ขนตอน คอ 1) การกาหนดปญหา สาเหตของปญหา ตลอดจนแนวทางแกไข 2) การตดสนใจเลอกแนวทาง และวางแผนพฒนา แกไขปญหา 3) การปฏบตงานในกจกรรมการพฒนาตามแผน 4) การประเมนผลงานกจกรรมการพฒนา

~ 15 ~


วรช วรชนภาวรรณ (อางในสธ วรประดษฐ, 2554) ไดสรปและนาเสนอขนตอนการมสวนรวมใน 2 ลกษณะ ไดแก ลกษณะท 1 มขนตอน คอ การคด การตดสนใจ การวางแผน และการลงมอปฏบต ลกษณะท 2 มขนตอน คอ การกาหนดปญหา การวางแผน การดาเนนงาน การประเมนผล และการบารงรกษา/พฒนาใหคงไว

4. แนวคดเกยวกบโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ปงบประมาณ พ.ศ. 2552 กรมชลประทานไดรบจดสรรงบประมาณทสอดคลองตามนโยบายของรฐบาลขอ 1.1.5 ฟนฟเศรษฐกจทกาลงประสบปญหาเปนการเรงดวน แผนงานฟนฟและเสรมสรางความเชอมนดานเศรษฐกจ โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร จานวน 164 โครงการ งบประมาณทงสน 1,933.600 ลานบาท มสาระสาคญดงน

4.1 วตถประสงค เพอบรรเทาความเดอดรอนดานการขาดแคลนนาของประชาชน สาหรบใชทาการเกษตรและอปโภคบรโภคในพนททไมไดรบนาจากโครงการชลประทานขนาดใหญ ขนาดกลาง และโครงการอนเนองมาจากพระราชดารทอยในความดแลของกรมชลประทาน โดยการกอสรางแหลงนา ระบบสงนา สถานสบนาดวยไฟฟา และกอสรางโครงการปองกนและบรรเทาภยจากนา เพอบรรเทาปญหาการเกดอทกภยในพนทการเกษตรและชมชน โดยการกอสรางประตระบายนา และแกมลง เปนตน

4.2 สถานทดาเนนการ พนทการเกษตรรวม 70 จงหวด ไดแก ภาคเหนอ 15 จงหวด ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 19 จงหวด ภาคกลางและตะวนออก 17 จงหวด ภาคใตและตะวนตก 19 จงหวด

4.3 กจรรมและวธการดาเนนงาน ดาเนนงานโดยวธจางเหมาหรอดาเนนการเอง หรอทง 2 วธ ตามความเหมาะสมกบสภาพพนทและลกษณะงาน ประกอบดวยกจกรรม 4 ประเภท จานวนทงสน 164 โครงการ โดยในระยะแรกมจานวนโครงการ 151 โครงการดงน 1) กอสรางแหลงนาและระบบสงนา (ประเภทระบบสงนา) เปนไปตามนโยบายรฐบาลทจะแกไขปญหาความเดอดรอนของเกษตรกร และยกระดบคณภาพชวตของเกษตรกรใหอยดกนด ภายใตโครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ไดใหความสาคญกบการขยายพนทชลประทานและเพมประสทธภาพระบบชลประทาน และจากการทกรมชลประทานไดดาเนนการกอสรางแหลงกกเกบนาขนาดเลกในพนททไมสามารถรบนาชลประทานจากโครงการขนาดใหญ และขนาดกลาง เพอบรรเทาความเดอดรอนดานการขาดแคลนนาของประชาชนสาหรบใชทาการเกษตร อปโภคบรโภค แตโครงการเหลานบางสวนยงไมไดดาเนนการกอสรางระบบสงนาสาหรบการกระจายนาใหทวถง กรมชลประทานจงตองดาเนนการกอสรางระบบสงนาใหแกพนทการเกษตรทมอาคารชลประทานอยแลว จานวน 66 โครงการ วงเงนงบประมาณ 652.050 ลานบาท ครอบคลมพนท 34 จงหวด แยกออกเปนภาคเหนอ 13 โครงการ

~ 16 ~


ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 18 โครงการ ภาคกลางและตะวนออก 1 โครงการ ภาคใตและตะวนตก 34 โครงการ 2) กอสรางแหลงนาและระบบสงนา (ประเภทหวงาน) เปนการดาเนนการเพอแกไขปญหาการขาดแคลนนาเพอการเกษตร อปโภคบรโภค ซงเปนปญหาทรฐบาลทกสมยไดพยายามแกไขมาตลอดและกรมชลประทานกไดเรงรดดาเนนการกอสรางแหลงกกเกบนาขนาดใหญ ขนาดกลางในพนทตางๆ ทวประเทศตามศกยภาพของพนทแลว แตยงไมสามารถบรรเทาความเดอดรอนเรองการขาดแคลนนาไดทวถง เพราะบางพนทไมมความเหมาะสมทจะกอสรางแหลงกกเกบนาขนาดใหญ/ขนาดกลาง หรอบางพนทอยหางไกลไมสามารถสรางระบบชลประทานไปถง และสอดคลองตามนโยบายรฐบาลทจะแกไขปญหาความเดอนรอนของเกษตรกรและยกระดบคณภาพชวตของเกษตรกรใหอยดกนด และสอดคลองตามโครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ซงไดใหความสาคญกบการขยายพนทชลประทานและเพมประสทธภาพระบบชลประทาน กรมชลประทานจงบรรเทาปญหาความเดอดรอนของประชาชนใหสามารถมนาสาหรบการเกษตร อปโภคบรโภค ดวยการพฒนาแหลงนาขนาดเลก โดยการกอสรางแหลงนาและระบบสงนา ไดแก ฝาย อางเกบนา และอาคารบงคบนา จานวน 30 โครงการ วงเงนงบประมาณ 363.630 ลานบาท ครอบคลมพนท 22 จงหวด แยกเปนภาคเหนอ 6 โครงการ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1 โครงการ ภาคกลางและตะวนออก 15 โครงการ ภาคใตและตะวนตก 8 โครงการ 3) กอสรางอาคารปองกนและบรรเทาภยจากนา ประเทศไทยมปญหาอทกภยเกดขนเปนประจา และมแนวโนมความถของการเกดและความรนแรงเพมมากขนในอนาคต ทงนมสาเหตมาจากภยธรรมชาต มฝนตกหนกทาใหเกดปรมาณนาหลากสง และภยจากการกระทาของมนษยทมการบกรกพนทปาไม ทาใหเกดการกดเซาะสง มการพดพาตะกอนมาสะสมในแมนาเปนปรมาณมาก การบกรกแหลงนาสาธารณะ และการกอสรางสงกดขวางทางนา จากสาเหตปญหาดงกลาวขางตน จาเปนตองมการพฒนาโครงการเกบกกนาหลาก เพอบรรเทาปญหาอทกภย และระบายนา นอกจากนยงบรรเทาปญหาการขาดแคลนนาในฤดแลง รวมทงการพฒนาและปรบปรงระบบระบายนา ทางผนนา เพอเพมประสทธภาพการระบายนาหลาก ลดความเสยหายทเกดจากอทกภย แตเนองจากงบประมาณของประเทศมจากดทาใหงบประมาณทไดรบการจดสรรในปงบประมาณ พ.ศ. 2552 ไมเปนไปตามเปาหมาย และปจจบนมการเกดอทกภยในหลายพนทของประเทศ กรมชลประทานจงกอสรางอาคารปองกนและบรรเทาภยจากนาจานวน 14 โครงการ วงเงนงบประมาณ 150.890 ลานบาท ครอบคลมพนท 13 จงหวด แยกเปนภาคเหนอ 2 โครงการ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 4 โครงการ ภาคกลางและตะวนออก 5 โครงการ ภาคใตและตะวนตก 3 โครงการ 4) กอสรางสถานสบนาดวยไฟฟา การพฒนาแหลงนาเพอบรรเทาปญหาการขาดแคลนนาเพอการเกษตร อปโภคบรโภคตามทกรมชลประทานไดเรงรดดาเนนการกอสรางแหลงกกเกบนาขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก ในพนทตางๆ

~ 17 ~


ทวประเทศตามศกยภาพของพนทแลว แตกไมสามารถบรรเทาความเดอดรอนเรองการขาดแคลนนาไดทวถง เนองจากบางพนทโดยเฉพาะพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอไมมศกยภาพในการพฒนาแหลงกกเกบนา หรอเปนพนทสงหรอพนททมตลงสง ไมสามารถสงนาใหพนทการเกษตรดวยระบบแรงโนมถวงได กรมชลประทานจงกอสรางสถานสบนาดวยไฟฟาเพอสงนาใหพนทดงกลาวจานวน 41 โครงการ วงเงนงบประมาณ 767.020 ลานบาท ครอบคลมพนท 34 จงหวด แยกเปนภาคเหนอ 13 โครงการ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 22 โครงการ ภาคกลางและตะวนออก 4 โครงการ ภาคใตและตะวนตก 2 โครงการ ระหวางดาเนนการกอสรางมการเปลยนแปลงงบประมาณเหลอจายไปดาเนนโครงการเพมเตม 13 โครงการ แยกเปนกอสรางแหลงนาและระบบสงนา จานวน 3 โครงการ กอสรางอาคารปองกนและบรรเทาภยจากนา จานวน 7 โครงการ และกอสรางสถานสบนาดวยไฟฟา จานวน 3 โครงการ ดงนนจงมจานวนโครงการรวมทงสน 164 โครงการ โดยในปงบประมาณ พ.ศ. 2552 กลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน กองแผนงานไดประเมนผลโครงการเบองตนดานผลการดาเนนงาน การเบกจายงบประมาณ การประสานความรวมมอ/การตอบรบโครงการจากองคกรปกครองสวนทองถน และผลประโยชนทไดรบจากโครงการ ผลการประเมนสรปดงน 1) ผลการดาเนนงานและการเบกจายงบประมาณ สนปงบประมาณมโครงการดาเนนการแลวเสรจ 132 โครงการ และอยระหวางดาเนนการ 32 โครงการ มผลการเบกจายสะสม 1,723.952 ลานบาท คดเปนรอยละ 89.31 ของงบประมาณทไดรบจดสรร

2) การประสานความรวมมอ/การตอบรบโครงการจากองคกรปกครองสวนทองถนโครงการไดรบการประสานความรวมมอ/การตอบรบโครงการจากองคกรปกครองสวนทองถนอยในระดบมาก

3) ผลประโยชนทไดรบ - ดานการจางงาน เกดการจางงานจานวน 10,968 คน เกดการสรางรายไดใหแก

ประชาชนจานวน 323.747 ลานบาท - ดานปรมาณนาเพอการเกษตรและพนททไดรบประโยชน เมอดาเนนการกอสรางโครงการ

แลวเสรจจะมปรมาณนาเพอการเกษตรในพนทเปาหมายจานวน 4.238 ลานลกบาศกเมตร สงกวาเปาหมายทคาดวาจะไดรบ (4.030 ลานลกบาศกเมตร) คดเปนรอยละ 5.16 มพนทไดรบประโยชนรวม 218,167 ไร สงกวาเปาหมาย (168,230 ไร) คดเปนรอยละ 29.68 ประกอบดวยพนทปลกขาว 140,543 ไร พชไร 26,357 ไร พชสวน 21,450 ไร ไมยนตน 9,998 ไร และอนๆ 19,819 ไร ซงเกษตรกรสามารถใชประโยชนจากนาในการประกอบอาชพไดเพมขนจากเดม โดยมครวเรอนทไดรบประโยชนจานวน 37,928 ครวเรอน ประชากรทงสน 151,443 คน


บทท 3 วธดาเนนการประเมน

การประเมนครงน ผประเมนไดนาขอมลโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการ

จดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร จานวน 164 โครงการ มาใชเปนเกณฑในการกาหนดรปแบบและวธการประเมน ดงน 1. การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง 2. การสรางเครองมอทใชในการประเมน 3. การทดสอบคณภาพเครองมอ 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมล และสถตทใชในการวเคราะหขอมล

1. การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง ประชากร ไดแก เกษตรกรผรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร จานวน 164 โครงการ กลมตวอยาง กาหนดกลมตวอยางจากจานวนประชากรแบบหลายขนตอน ไดกลมตวอยางจานวน 50 โครงการ โดยใชวธการดงน 1.1 เลอกกลมตวอยางใหกระจายทวทกภาค ไดแก ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคใต 1.2 เลอกสานกชลประทาน ภมภาคละ 2 สานก ทครอบคลมโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร มากทสดใน 4 ประเภทงาน คอ กอสรางแหลงนาและระบบสงนา (ประเภทระบบสงนา) กอสรางแหลงนาและระบบสงนา (ประเภทหวงาน) อาคารปองกนและบรรเทาภยจากนา และสถานสบนาดวยไฟฟา 1.3 เลอกโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ในแตละสานกชลประทานเพอใชเปนตวอยางเกบรวบรวมขอมลจากเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการ วธการสมตวอยาง ใชวธสมแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ผประเมนสมตวอยางเพอเกบรวบรวมขอมลโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ทเปนกลมตวอยางจานวน 50 โครงการ โดยสอบถามจากเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการจานวน 323 ราย

2. การสรางเครองมอทใชในการประเมน เครองมอทใชในการวจยในครงนคอแบบสอบถาม (Questionnaire) โดยสอบถามจากเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ประกอบดวยขอคาถาม 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปและปรมาณผลผลตของผตอบแบบสอบถาม จานวน 13 ขอ ตอนท 2 ความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกรในโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร

~ 19 ~


2.1 ความพงพอใจของเกษตรกรทมตอโครงการ จานวน 9 ขอ 2.2 การมสวนรวมของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการ จานวน 8 ขอ ตอนท 3 ขอเสนอแนะเพมเตม

3. การทดสอบคณภาพเครองมอ 3.1 นาแบบสอบถามทสรางขนจากการทบทวนหลกการแนวคดท เ กยวของ เสนอใหผบงคบบญชา พจารณาตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหา (Content Validity) และปรบปรงแกไขแบบสอบถามตามคาแนะนา 3.2 การหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliability) โดยใชวธของครอนบาค (Cronbach) ผประเมนไดทดสอบแบบสอบถามกบเกษตรกรกลมตวอยาง จานวน 27 ชด เพอหาคาสมประสทธอลฟา (Coefficient Alpha) ในโปรแกรมสาเรจรป SPSS for Windows ไดคาอลฟาของแบบสอบถามในสวนทมลกษณะคาถามเปนเกณฑการใหคะแนนตามระดบความสาคญ แบบมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) ไดคาอลฟา เทากบ 0.857 ซงมคาอยระหวาง 0.71 – 1.00 แสดงวาแบบสอบถามชดนมความเชอมนสง (พมพทอง สงสทธพงศและวรวต กตวงค, 2552)

4. การเกบรวบรวมขอมล ขอมลทใชในการประเมนครงน ประกอบดวยขอมล 2 ประเภทคอ 4.1 ขอมลปฐมภม เปนขอมลทไดจากการสมภาษณเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการ โดยใชวธการเกบรวบรวม 2 วธคอ ลงพนทเพอสมภาษณเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการในเขตพนทสานกชลประทานจานวน 4 สานก ไดแก สานกชลประทานท 8 , 9 , 13 และ 14 และใชเครอขายจากสานกชลประทานเกบรวบรวมขอมล จานวน 5 สานก ไดแก 2 , 4, 7, 12 และ 16 โดยผประเมนไดจดสงบนทกขอความเรยนผอานวยสานกงานชลประทาน เพอจดสงแบบสอบถามใหกบโครงการทเปนกลมตวอยาง คดเลอกเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการตอบแบบสอบถาม และรวบรวมขอมล รวมทงตรวจสอบความถกตองครบถวนในการตอบแบบสอบถามกอนจดสงใหกองแผนงาน สาหรบขอมลการถายโอนโครงการและการใชงานไดของโครงการ ผประเมนไดจดทาแบบฟอรมใหทกสานกชลประทานรายงานและจดสงใหกองแผนงาน 4.2 ขอมลทตยภม รวบรวมขอมลจากเอกสาร/รายงาน และงานวจยตางๆ ทเกยวของเพอใชเปนกรอบแนวคดและสรางแบบสอบถามในการประเมน

5. การวเคราะหขอมล และสถตทใชในการวเคราะหขอมล ผประเมนไดนาขอมลทไดจากแบบสอบถามนามาวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอร (SPSS for Windows) ในการคานวณคาทางสถต ดงน 5.1 วเคราะหขอมลทวไป พนทเพาะปลก จานวนผลผลต และรายไดเฉลยตอครวเรอนของผตอบแบบสอบถาม โดยใชวธการแจกแจงความถ และการหาคารอยละ (Percentage) 5.2 วเคราะหขอมลเกยวกบความพงพอใจและการมสวนรวมของผตอบแบบสอบถาม โดยวธการหาคาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และแปลความหมายผลการวเคราะหขอมลจากคาเฉลย โดยการใชหลกเกณฑแตละชวงคะแนนเทากน ดงน (กลยา วานชยบญชา, 2544)

~ 20 ~


ความกวางของอนตรภาคชน = คาสงสด - คาตาสด

จานวนชน = 5 - 1 5 = 0.8

ความหมายของการใหคะแนนระดบความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกร คะแนนเฉลย 4.21 - 5.00 ระดบมากทสด คะแนนเฉลย 3.41 - 4.20 ระดบมาก คะแนนเฉลย 2.61 - 3.40 ระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 1.81 - 2.60 ระดบนอย คะแนนเฉลย 1.00 - 1.80 ระดบนอยทสด


บทท 4 ผลการประเมน

การประเมนผลสมฤทธโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2554 ผประเมนไดนาขอมลจากการเกบรวบรวมแบบสอบถามทสมบรณมาไดจานวน 323 ชด มาทาการวเคราะหดวยวธทางสถตผานระบบโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป โดยนาเสนอผลการประเมนแบงออกเปน 3 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป และรายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกร สวนท 2 ความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกร สวนท 3 การถายโอนโครงการใหองคกรปกครองสวนทองถนและการใชงานไดของโครงการ

สวนท 1 ขอมลทวไป และรายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกร 1. ขอมลทวไปของเกษตรกร ผลการวเคราะหขอมลทวไปของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะ ท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร เกยวกบเพศ อาย อาชพหลก การถอครองทดน มรายละเอยดดงน

ตารางท 4.1 จานวนและรอยละขอมลทวไปของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการ (n = 323)

ขอมลทวไป จานวน รอยละ เพศ ชาย 243 75.23 หญง 80 24.77 อาย ตากวา 30 ป 14 4.33 30 – 40 ป 53 16.41 41 – 50 ป 117 36.22 มากกวา 50 ป 136 42.11 ไมตอบ/ไมแสดงความคดเหน 3 0.93 อาชพหลก ทานา 221 68.42 ทาสวน 70 21.67 ทาไร 22 6.81 อนๆ 4 1.24 ไมตอบ/ไมแสดงความคดเหน 6 1.86 การถอครองทดน เปนเจาของทดน 289 89.47

~ 22 ~


ขอมลทวไป จานวน รอยละ เชาทดน 14 4.33 เปนเจาของทดนและเชาทดนบางสวน 20 6.19 การถอครองทดนเปนของตนเอง นอยกวา 5 ไร 45 15.57 5 – 10 ไร 86 29.76 11 – 15 ไร 39 13.49 16 – 20 ไร 41 14.19 มากกวา 20 ไร 78 26.99 การถอครองทดนโดยการเชาทดน นอยกวา 5 ไร 1 7.14 5 – 10 ไร 4 28.57 11 – 15 ไร - - 16 – 20 ไร 1 7.14 มากกวา 20 ไร 8 57.14 การถอครองทดนโดยเปนเจาของทดนและเชาทดนบางสวน

นอยกวา 5 ไร - - 5 – 10 ไร 2 10.00 11 – 15 ไร 1 5.00 16 – 20 ไร 1 5.00 มากกวา 20 ไร 16 80.00

จากตารางท 4.1 แสดงขอมลทวไปเกยวกบเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร สรปดงน เพศ เกษตรกรสวนใหญเปนเพศชาย จานวน 243 คน คดเปนรอยละ 75.23 และเพศหญง จานวน 80 คน คดเปนรอยละ 24.77 อาย สวนใหญมอายมากกวา 50 ป จานวน 136 คน คดเปนรอยละ 42.11 รองลงมาคออาย 41 – 50 ป จานวน 117 คน คดเปนรอยละ 36.22 และอาย 30 – 40 ป จานวน 53 คน คดเปน รอยละ 16.41 ตามลาดบ อาชพหลก เกษตรกรสวนใหญมอาชพทานาจานวน 221 คน คดเปนรอยละ 68.42 รองลงมาคอทาสวน จานวน 70 คน คดเปนรอยละ 21.67 และทาไร จานวน 22 คน คดเปนรอยละ 6.81 ตามลาดบ

~ 23 ~


การถอครองทดน เกษตรกรสวนใหญถอครองทดนเปนของตนเองทงหมดจานวน 289 คน โดยมทดนจานวน 5 – 10 ไร จานวน 86 คน คดเปนรอยละ 29.76 รองลงมาคอมทดนมากกวา 20 ไร จานวน 78 คน คดเปนรอยละ 26.99 และมทดน 16 – 20 ไร จานวน 41 คน ตามลาดบ เกษตรกรทถอครองทดนโดยเชาทดน จานวน 14 คน คดเปนรอยละ 4.33 โดยสวนใหญจะเชาทดนมากกวา 20 ไร จานวน 8 คน คดเปนรอยละ 57.14 รองลงมาคอเชาทดน 5 – 10 ไร จานวน 4 คน คดเปนรอยละ 28.57 สาหรบเกษตรกรทถอครองทดนโดยเปนเจาของทดนและเชาทดนบางสวน จานวน 20 คน คดเปนรอยละ 6.19 โดยสวนใหญถอครองทดนมากกวา 20 ไร จานวน 16 คน คดเปนรอยละ 80.00 รองลงมาคอถอครองทดน 5- 10 ไร จานวน 2 คน คดเปนรอยละ 10 2. การใชประโยชนจากแหลงนาของโครงการ ผลการวเคราะหการใชประโยชนจากแหลงนาของโครงการเกยวกบแหลงนาหลกทเกษตรกรใชทาการเกษตร ความเพยงพอของปรมาณนา การใชประโยชนจากแหลงนา และรายไดเฉลยตอครวเรอนทเกษตรกรไดรบทงกอนและหลงจากมโครงการ มรายละเอยดดงน

ตารางท 4.2 จานวนและรอยละของแหลงนาทใชทาการเพาะปลกกอนและหลงมโครงการ

แหลงนาทใชทาการเพาะปลก กอนมโครงการ หลงมโครงการ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

บอนา/สระนาของตนเอง 58 18.01 39 11.85 คลอง/บงนาธรรมชาต 161 48.94 66 20.06

นาฝน 55 16.72 21 6.38 โครงการชลประทาน 66 20.06 282 85.71 นาประปา/ซอนา 7 2.13 1 0.30

หมายเหต : เกษตรกรใชนาทาการเพาะปลกจากแหลงนามากกวา 1 แหลง

จากตารางท 4.2 แสดงจานวนและรอยละของแหลงนาทใชทาการเพาะปลกกอนและหลงมโครงการ โดยเกษตรกรใชนาเพอทาการเพาะปลกจากแหลงนามากกวา 1 แหลง ดงน กอนมโครงการ เกษตรกรสวนใหญใชนาจากคลอง/บงธรรมชาตจานวน 161 คน คดเปนรอยละ 48.94 รองลงมาคอใชนาจากโครงการชลประทานเดม จานวน 66 คน คดเปนรอยละ 20.06 และใชนาจากบอนา/สระนาตนเอง จานวน 58 คน คดเปนรอยละ 18.01 ตามลาดบ หลงมโครงการ เกษตรกรสวนใหญใชนาจากโครงการจานวน 282 คน คดเปนรอยละ 85.71 รองลงมาคอใชนาจากคลอง/บงธรรมชาตจานวน 66 คน คดเปนรอยละ 20.06 และใชนาจากบอนา/สระนาตนเอง จานวน 39 คน คดเปนรอยละ 11.85 ตามลาดบ

~ 24 ~


ตารางท 4.3 จานวนและรอยละของปรมาณนาทใชทาการเพาะปลก (n = 323)

ชวงเวลา กอนมโครงการ หลงมโครงการ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

ฤดฝน เพยงพอ 201 62.23 303 93.81 ไมเพยงพอ 122 37.77 20 6.19 ฤดแลง เพยงพอ 38 11.76 237 73.37 ไมเพยงพอ 285 88.24 86 26.63

จากตารางท 4.3 แสดงผลการวเคราะหจานวนและรอยละของปรมาณนาทใชทาการเพาะปลกของเกษตรกรในชวงฤดฝนและฤดแลง ดงน กอนมโครงการ เกษตรกรสวนใหญมปรมาณนาใชทาการเพาะปลกในฤดฝนเพยงพอ จานวน 201 คน คดเปนรอยละ 62.23 และมปรมาณนาใชทาการเพาะปลกในฤดฝนไมเพยงพอ จานวน 122 คน คดเปนรอยละ 37.77 สาหรบฤดแลง เกษตรกรสวนใหญมปรมาณนาใชทาการเพาะปลกในฤดแลงไมเพยงพอ จานวน 285 คน คดเปนรอยละ 88.24 และมปรมาณนาใชทาการเพาะปลกในฤดแลงเพยงพอ จานวน 38 คน คดเปนรอยละ 11.76 เนองจากเกษตรกรสวนใหญใชนาจากคลอง/บงธรรมชาตและนาฝนเปนหลกเพอทาการเพาะปลก หลงมโครงการ เกษตรกรสวนใหญมปรมาณนาใชทาการเพาะปลกในฤดฝนเพยงพอ จานวน 303 คน คดเปนรอยละ 93.81 และมปรมาณนาใชทาการเพาะปลกในฤดฝนไมเพยงพอ จานวน 20 คน คดเปนรอยละ 6.19 สาหรบฤดแลง เกษตรกรสวนใหญมปรมาณนาใชทาการเพาะปลกในฤดแลงเพยงพอ จานวน 237 คน คดเปนรอยละ 73.37 และมปรมาณนาใชทาการเพาะปลกในฤดแลงไมเพยงพอ จานวน 86 คน คดเปนรอยละ 26.63 เนองจากเกษตรกรสวนใหญสามารถนานาจากโครงการมาใชทาการเพาะปลกไดเพมขนในชวงทฝนทงชวงหรอใชเพาะปลกพชฤดแลงได

ตารางท 4.4 จานวนและรอยละของการใชประโยชนหลงจากมโครงการ การใชประโยชน จานวน รอยละ

เพาะปลก 300 92.88 อปโภค-บรโภค 151 46.75

เลยงสตว 119 36.84 ปองกนนาทวม 34 10.53

หมายเหต : เกษตรกรใชประโยชนจากโครงการมากกวา 1 ดาน

~ 25 ~


จากตารางท 4.4 ผลการวเคราะหจานวนและรอยละของการใชประโยชนหลงจากมโครงการ พบวา เกษตรกรสวนใหญใชประโยชนจากโครงการในดานการเพาะปลกมากทสด จานวน 300 คน คดเปนรอยละ 92.88 รองลงมาคอดานอปโภค-บรโภค จานวน 151 คน คดเปนรอยละ 46.75 และดานเลยงสตว จานวน 34 คน คดเปนรอยละ 10.53 ตามลาดบ

ตารางท 4.5 เปรยบเทยบจานวนพนททาการเกษตรกอนและหลงจากมโครงการ (n = 323)

จานวนพนทเพาะปลก จานวน รอยละ เพมขน 25 7.74 เทาเดม 298 92.26

จากตารางท 4.5 เมอเปรยบเทยบจานวนพนททาการเกษตรของเกษตรกรกอนและหลงมโครงการพบวา หลงจากมโครงการเกษตรกรสวนใหญมพนททาการเกษตรเทาเดมจานวน 298 คน คดเปน รอยละ 92.26 และขยายพนททาการเกษตรเพมขนจากเดม 25 คน คดเปนรอยละ 7.74

ตารางท 4.6 เปรยบเทยบจานวนผลผลตกอนและหลงจากมโครงการ (n = 323)

จานวนผลผลต จานวน รอยละ เพมขน 284 87.93 เทาเดม 39 12.07

หมายเหต : พจารณาเฉพาะผลผลตจากการปลกพชหลกของเกษตรกรแตละราย

จากตารางท 4.6 เมอเปรยบเทยบจานวนผลผลตจากการปลกพชหลกทเกษตรกรไดรบกอนและหลงมโครงการพบวา หลงจากมโครงการเกษตรกรมนาใชสาหรบทาการเกษตรเพมขน ทาใหเกษตรกรสวนใหญไดรบผลผลตทางการเกษตรเพมขนจานวน 284 คน คดเปนรอยละ 87.93 และไดรบผลผลตเทาเดมจานวน 39 คน คดเปนรอยละ 12.07 โดยสาเหตทเกษตรกรไดรบผลผลตหลงจากมโครงการเทาเดม เนองจากพชหลกทเกษตรกรปลกเปนพชทใชนานอย และเกษตรกรไดรบประโยชนหลงจากมโครงการในดานการปองกนและบรรเทาอทกภยจากนา ชวยปองกนนาทวมพนทเพาะปลก ประหยดเวลาและลดคาใชจายในการเตรยมการปองกนนาทวมพนทเพาะปลก เชน คาใชจายซอดนเพอทาคนดนกนนา คาไฟฟา และคานามนสาหรบการสบนา

ตารางท 4.7 รายไดเฉลยตอครวเรอนกอนและหลงจากมโครงการ (หนวย :บาทตอป)

ระยะเวลา จานวน กอนมโครงการ 249,573หลงมโครงการ 282,544

ผลตาง 32,971

~ 26 ~


จากตารางท 4.7 การวเคราะหรายไดเฉลยตอครวเรอนกอนหกคาใชจายทเกษตรกรไดรบกอนและหลงจากมโครงการ โดยใชราคาผลผลตทเกษตรกรขายไดกอนมโครงการมาวเคราะหหารายไดเฉลยตอครวเรอนหลงจากมโครงการ (กาหนดใหราคาคงท) พบวา กอนมโครงการ เกษตรกรมรายไดเฉลยตอครวเรอนกอนหกคาใชจายปละ 249,573 บาท หลงจากมโครงการ เกษตรกรมรายไดเฉลยตอครวเรอนกอนหกคาใชจายปละ 282,544 บาท เพมขนจานวน 32,971 บาท คดเปนรอยละ 13.21

ตารางท 4.8 รายไดสทธเฉลยตอครวเรอนกอนและหลงจากมโครงการ (หนวย :บาทตอป)

แหลงทมา รายไดเฉลย คาใชจายเฉลย รายไดสทธ สานกงานสถตแหงชาต* 180,168 140,988 39,180การเกบรวมรวมขอมล กอนมโครงการ 249,573 195,291** 54,282 หลงมโครงการ 282,544 221,091** 61,453

หมายเหต : * ขอมลสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนป 2552 จากสานกงานสถตแหงชาต ** คานวณจากรอยละคาใชจายเฉลยตอรายไดเฉลยของสานกงานสถตแหงชาต

จากตารางท 4.8 ผลการวเคราะหรายไดเฉลยสทธตอครวเรอนทเกษตรกรไดรบกอนและหลงจากมโครงการ โดยนาขอมลสถตรายไดเฉลยและคาใชจายเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกรททาการเพาะปลกพช/เลยงสตว และสวนใหญเปนเจาของทดนในป พ.ศ. 2552 ของสานกงานสถตแหงชาตมาวเคราะหประกอบ พบวา รายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกรทงกอนและหลงจากมโครงการทวเคราะหไดมากกวารายไดเฉลยตอครวเรอนของสานกงานสถตแหงชาตจานวน 69,405 และ 102,376 บาทตอป คดเปนรอยละ 38.52 และ 56.82 ตามลาดบ เนองจากการประเมนผลครงน ผประเมนไดสมเลอกตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงจากเกษตรกรทอยในบรเวณพนทโครงการและไดรบประโยชนจากโครงการโดยตรง ในขณะทขอมลสถตของสานกงานสถตแหงชาตมาจากขอมลของเกษตรกรทงประเทศ กอนมโครงการ เกษตรกรมรายไดเฉลยตอครวเรอนจานวน 249,573 บาทตอป คาใชจายเฉลยตอครวเรอนจานวน 195,291 บาทตอป ดงนน เกษตรกรจงมรายไดเฉลยสทธตอครวเรอนเทากบ 54,282 บาทตอป หลงจากมโครงการ เกษตรกรมรายไดเฉลยตอครวเรอนจานวน 282,544 บาทตอป คาใชจายเฉลยตอครวเรอนจานวน 221,091 บาทตอป ดงนน เกษตรกรจงมรายไดเฉลยสทธตอครวเรอนเทากบ 61,453 บาทตอป เมอเปรยบเทยบรายไดเฉลยสทธตอครวเรอนกอนและหลงจากมโครงการพบวา หลงจากมโครงการเกษตรกรมรายไดเฉลยสทธมากกวากอนมโครงการจานวน 7,171 บาทตอป คดเปนรอยละ 13.21 แสดงใหเหนวาหลงจากมโครงการ เกษตรกรมนาใชสาหรบทาการเกษตรเพมขนและไดรบประโยชนในดานการปองกนและบรรเทาภยจากนา ทาใหเกษตรกรสามารถทาการเกษตรไดเพมขน ผลผลตเพมขน จงมรายไดเพมขน

~ 27 ~


สวนท 2 ความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกร ผลการวเคราะหความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร มรายละเอยดดงน

ตารางท 4.9 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานความพงพอใจของเกษตรกรทมตอโครงการ

ความพงพอใจ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ความหมาย

โครงการมความจาเปนและตรงกบความตองการ 4.39 0.730 มากทสด โครงการตงอยในบรเวณทเหมาะสม 4.17 0.708 มาก อาคารชลประทานมความมนคงแขงแรง 3.86 0.870 มาก สามารถเกบกกนาไดเพมขน/สงนาไดทวถง 3.76 0.880 มาก ปรมาณนาทใชทาการเพาะปลกเพยงพอตอความตองการ

3.70 0.925 มาก

สามารถทาการเพาะปลกไดเพมขน 3.84 0.938 มาก ผลผลตตอไรเพมขน 3.86 0.811 มาก ผลผลตทไดมคณภาพดขน 3.89 0.829 มาก รายไดตอครวเรอนเพมขน 3.87 0.829 มาก

รวม 3.93 0.629 มาก จากตารางท 4.9 เกษตรกรมความพงพอใจตอโครงการในภาพรวมอยในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ 3.93) โดยเกษตรกรมความพงพอใจทโครงการมความจาเปนและตรงกบความตองการในระดบมากทสด (คาเฉลยเทากบ 4.39) รองลงมาคอ เกษตรกรมความพงพอใจทโครงการตงอยในบรเวณทเหมาะสม ทาใหสามารถนานาจากโครงการมาใชประโยชนไดสะดวกรวดเรว หลงจากมโครงการทาใหเกษตรกรไดรบผลผลตทมคณภาพดขน และมรายไดตอครวเรอนเพมขนในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ 4.17 3.89 และ 3.87 ตามลาดบ)

ตารางท 4.10 การมสวนรวมของเกษตรกรในโครงการ หนวย : รอยละ

การมสวนรวมของเกษตรกร มสวนรวม ไมมสวนรวม การรองขอใหกอสรางโครงการ 96.59 3.41 การยนยอมมอบทดนสาหรบกอสรางโครงการ 86.69 13.31 แสดงความคดเหน/ใหขอมลทจาเปนกอนการกอสรางโครงการ

95.05 4.95

มสวนรวมระหวางดาเนนการกอสราง 82.04 17.96 รวมใชประโยชนจากโครงการ 98.45 1.55 มสวนรวมในการจดตงกลมผใชนาชลประทาน 92.57 7.43 รวมวางแผนเพาะปลก/การสงนา (บรหารจดการนา) 92.26 7.74 รวมดแลบารงรกษาอาคารชลประทาน 94.43 5.57

รวม 93.86 6.14

~ 28 ~


จากตารางท 4.10 เกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร มสวนรวมในการรองขอ การใชประโยชน และการดแลบารงรกษาโครงการคดเปนรอยละ 93.86 โดยเกษตรกรมสวนรวมในการใชประโยชนจากโครงการมากทสด คดเปนรอยละ 98.45 รองลงมาคอมสวนรวมในการรองขอใหกอสรางโครงการ คดเปนรอยละ 96.59 และมสวนรวมในการแสดงความคดเหน/ใหขอมลทจาเปนกอนการกอสรางโครงการ คดเปนรอยละ 95.05 สาหรบเกษตรกรทไมมสวนรวมในโครงการมเพยงรอยละ 6.14

ตารางท 4.11 ระดบการมสวนรวมของเกษตรกรในโครงการ

การมสวนรวมของเกษตรกร คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ความหมาย

การรองขอใหกอสรางโครงการ 4.25 0.835 มากทสด การยนยอมมอบทดนสาหรบกอสรางโครงการ 4.03 0.925 มาก แสดงความคดเหน/ใหขอมลทจาเปนกอนการกอสรางโครงการ

3.81 0.962 มาก

มสวนรวมระหวางดาเนนการกอสราง 3.66 1.039 มาก รวมใชประโยชนจากโครงการ 4.11 0.810 มาก มสวนรวมในการจดตงกลมผใชนาชลประทาน 3.97 0.957 มาก รวมวางแผนเพาะปลก/การสงนา (บรหารจดการนา) 3.78 0.935 มาก รวมดแลบารงรกษาอาคารชลประทาน 3.83 0.996 มาก

รวม 3.69 0.804 มาก

จากตารางท 4.11 เกษตรกรทมสวนรวมในโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกรในภาพรวมอยในระดบมาก (คาเฉลย 3.69) โดยเกษตรกรมสวนรวมในการรองขอใหมโครงการอยในระดบมากทสด (คาเฉลย 4.25) รองลงมาคอ การมสวนรวมในการใชประโยชนจากโครงการ และยนยอมมอบทดนสาหรบกอสรางโครงการอยในระดบมาก (คาเฉลย 4.11และ 4.03 ตามลาดบ)

สวนท 3 การถายโอนโครงการใหองคกรปกครองสวนทองถนและการใชงานไดของโครงการ กรมชลประทานมภารกจทตองถายโอนโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ทกอสรางแลวเสรจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ตามนโยบายการกระจายอานาจในการปกครองตามพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจในแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม แผนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2543 และ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551 เพอให อปท. บรหารจดการและดแลบารงรกษาโครงการตอไป จากการตดตามผลการถายโอนโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ทง 164 โครงการ พบวา ไดถายโอนโครงการให อปท. เรยบรอยแลวจานวน 100 โครงการ ปจจบนสามารถใชงานไดจานวน 97 โครงการ และใชงานไมไดจานวน 3 โครงการ เนองจากเกดอทกภยทาใหแพสบนาลม / การออกแบบแพสบนาเดม (ออกแบบโดยกรมสงเสรมและพฒนาพลงงาน : พพ.) ไมเหมาะสมกบสภาพพนท แพสบนาจงเกยคางรมตลง ทาใหไมสามารถสบนามาใชได อยระหวางการตรวจสอบ

~ 29 ~


และแกไข สาหรบโครงการทเหลอจานวน 64 โครงการ แบงเปน 2 กลมคอ กลมท 1 โครงการทไมตองถายโอน เนองจากไมอยในขอบเขตภารกจทตองถายโอน จานวน 27 โครงการ ซงโครงการสวนใหญเปนงานตามโครงการพระราชดาร และกลมท 2 โครงการทยงไมไดถายโอนให อปท. จานวน 37 โครงการ เนองจากตองดาเนนการกอสรางใหแลวเสรจทงระบบกอนถายโอนโครงการ อยระหวางดาเนนการแกไข/ซอมแซมงานบางสวนทชารดกอนถายโอนโครงการ อยระหวางดาเนนการถายโอนโครงการ และอยระหวาง อปท. ตรวจสอบเอกสารกอนอนมตรบการถายโอนโครงการ ปจจบนสามารถใชงานได 61 โครงการ และใชงานไมได 3 โครงการ เนองจากแพสบนาไดรบความเสยหายจากอทกภยและอยระหวางซอมแซมงานบางสวนทชารดกอนถายโอนโครงการ


บทท 5 สรปผลการประเมนและขอเสนอแนะ

1.สรปผลการประเมน การประเมนผลสมฤทธโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2554 มวตถประสงคเพอประเมนผลดานรายไดเฉลยตอครวเรอน ความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกร ผประเมนไดสมกลมตวอยางจากจานวนประชากรแบบหลายขนตอน ไดกลมตวอยางจานวน 50 โครงการ จากจานวนโครงการทงหมด 164 โครงการ และใชแบบสอบถามเกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการจานวน 323 คน โดยลงพนทสมภาษณเกษตรกรในเขตพนทสานกชลประทานจานวน 4 สานก และใชเครอขายสานกชลประทานเกบรวมรวมขอมลจานวน 5 สานก สรปผลการประเมนดงน สวนท 1 ขอมลทวไป และรายไดเฉลยตอครวเรอนของเกษตรกร เกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการสวนใหญเปนเพศชาย มอายมากกวา 50 ป มอาชพ ทานา และถอครองทดนเปนของตนเองจานวน 5 – 10 ไร กอนมโครงการ เกษตรกรสวนใหญใชนาจากคลอง/บงธรรมชาตทาการเกษตร ทาใหมนาใชไมเพยงพอสาหรบทาการเกษตรในฤดแลง หลงจากมโครงการ เกษตรกรสวนใหญใชนาทาการเกษตรจากโครงการ ทาใหเกษตรกรมนาใชเพยงพอสาหรบทาการเกษตรในฤดแลง หลงจากมโครงการ เกษตรกรสวนใหญใชประโยชนจากโครงการในดานการเพาะปลกมากทสด รองลงมาคอดานอปโภค-บรโภค และดานเลยงสตว โดยเกษตรกรสวนใหญยงคงมพนทเพาะปลกเทาเดม แตสามารถทาการเพาะปลกพชหลกไดเพมขน ทาใหไดรบผลผลตเพมขน นอกจากเกษตรกรจะไดรบประโยชนจากโครงการในดานแหลงนาสาหรบทาการเกษตรเพมขนแลว เกษตรกรบางพนทยงไดรบประโยชนจากโครงการในดานการปองกนและบรรเทาภยทางนา โดยชวยปองกนนาทวมพนทเพาะปลก ทาใหเกษตรกรประหยดเวลาและลดคาใชจายในการเตรยมการปองกนนาทวมพนทเพาะปลก เชน คาใชจายซอดนเพอทาคนดนกนนา คาไฟฟา และคานามนสาหรบการสบนา เกษตรกรมรายไดเฉลยตอครวเรอนกอนมโครงการจานวน 249,573 บาทตอป คาใชจายเฉลยตอครวเรอนจานวน 195,291 บาทตอป รายไดเฉลยสทธตอครวเรอนเทากบ 54,282 บาทตอป หลงจากมโครงการ เกษตรกรมรายไดเฉลยตอครวเรอนจานวน 282,544 บาทตอป คาใชจายเฉลยตอครวเรอนจานวน 221,091 บาทตอป รายไดเฉลยสทธตอครวเรอนเทากบ 61,453 บาทตอป มากกวากอนมโครงการจานวน 7,171 บาทตอป คดเปนรอยละ 13.21 แสดงใหเหนวาหลงจากมโครงการ เกษตรกรมนาใชสาหรบทาการเกษตรเพมขนและไดรบประโยชนในดานการปองกนและบรรเทาภยจากนา ทาใหเกษตรกรสามารถทาการเกษตรไดเพมขน ผลผลตเพมขน จงมรายไดเพมขน

สวนท 2 ความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกร เกษตรกรมความพงพอใจตอโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนา

แหลงนาเพอเกษตรกรในภาพรวมระดบมาก (คาเฉลยเทากบ 3.93) โดยเกษตรกรมความคดเหนวาโครงการมความจาเปนและตรงกบความตองการ และตงอยในบรเวณทเหมาะสม ทาใหมนาใชสาหรบทาการเกษตรเพมขน ผลผลตมคณภาพดขน และมรายไดตอครวเรอนเพมขน

~ 31 ~


เกษตรกรทไดรบประโยชนจากโครงการสวนใหญมสวนรวมในการรองขอ การใชประโยชน และการดแลบารงรกษาโครงการรอยละ 93.86 โดยเกษตรกรมสวนรวมในการใชประโยชนจากโครงการมากทสด รองลงมาคอมสวนรวมในการรองขอใหกอสรางโครงการ และมสวนรวมในการแสดงความคดเหน/ใหขอมลทจาเปนกอนการกอสรางโครงการ สาหรบเกษตรกรทไมมสวนรวมในโครงการมเพยงรอยละ 6.14

ทงนเกษตรกรทมสวนรวมในการรองขอ ใชประโยชน และดแลบารงรกษาโครงการในภาพรวมอยในระดบมาก (คาเฉลย 3.69) โดยเกษตรกรมสวนรวมในการรองขอใหมโครงการมากทสด รองลงมาคอมสวนรวมในการใชประโยชนจากโครงการ และยนยอมมอบทดนสาหรบกอสรางโครงการ

สวนท 3 การถายโอนโครงการใหองคกรปกครองสวนทองถนและการใชงานไดของโครงการ กรมชลประทานมภารกจจะตองถายโอนโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 (SP1) โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร ทกอสรางแลวเสรจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ตามนโยบายการกระจายอานาจในการปกครองตามพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจในแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 ปจจบนไดถายโอนโครงการให อปท. เรยบรอยแลวจานวน 100 โครงการ ปจจบนสามารถใชงานไดจานวน 97 โครงการ และใชงานไมไดจานวน 3 โครงการ เนองจากเกดอทกภยทาใหแพสบนาลม / การออกแบบแพสบนาเดม (ออกแบบโดยกรมสงเสรมและพฒนาพลงงาน : พพ.) ไมเหมาะสมกบสภาพพนท แพสบนาจงเกยคางรมตลง ทาใหไมสามารถสบนามาใชได อยระหวางการตรวจสอบและแกไข สาหรบโครงการทเหลอจานวน 64 โครงการ แบงเปน 2 กลมคอ กลมท 1 โครงการทไมตองถายโอน เนองจากไมอยในขอบเขตภารกจทตองถายโอน จานวน 27 โครงการ ซงโครงการสวนใหญเปนงานสนบสนนโครงการพระราชดาร และกลมท 2 โครงการทยงไมไดถายโอนให อปท. จานวน 37 โครงการ เนองจากตองดาเนนการกอสรางใหแลวเสรจทงระบบกอนถายโอนโครงการ อยระหวางดาเนนการแกไข/ซอมแซมงานบางสวนทชารดกอนถายโอนโครงการ อยระหวางดาเนนการถายโอนโครงการ และอยระหวาง อปท. ตรวจสอบเอกสารกอนอนมตรบการถายโอนโครงการ ปจจบนสามารถใชงานได 61 โครงการ และใชงานไมได 3 โครงการ เนองจากแพสบนาไดรบความเสยหายจากอทกภยและอยระหวางซอมแซมงานบางสวนทชารดกอนถายโอนโครงการ

2. ขอเสนอแนะ 1) กรมควรกาหนดนโยบายทสนบสนน/สอดรบกบนโยบายการกระตนเศรษฐกจของรฐบาล โดย

ประสานความรวมมอกบหนวยงานภายนอก เชน กรมสงเสรมการเกษตร กรมประมง และกรมปศสตว เปนตน เพอใหความชวยเหลอเกษตรกรดานการเกษตร หลงจากทกรมไดจดหาแหลงนาเรยบรอยแลว จะทาใหเกดประโยชนตอเกษตรกร และสามารถกระตนเศรษฐกจไดอยางแทจรง

2) ควรพจารณาทบทวนแบบกอสรางและสภาพพนทกอนดาเนนการ เพอใหเกดความเหมาะสมและโครงการสามารถใชงานได

3) กรณทกรมชลประทานตองถายโอนโครงการทมลกษณะเดยวกนให อปท. สานกชลประทานและโครงการชลประทานควรชวยเหลอ ใหคาแนะนา และคาปรกษาทางเทคนค/วชาการ กบเจาหนาทของ อปท. เพอใหโครงการทถายโอนแลวสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพ

4) สานกชลประทานและโครงการชลประทานควรประสาน อปท.ทไดรบการถายโอนโครงการจากกรมชลประทาน ใหกาหนดแผนการดาเนนงาน งบประมาณในการบรหารจดการและดแลบารงรกษาโครงการในแตละป เพอใหโครงการสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพ


ภาคผนวก


เอกสารอางอง

ขจรวทย วฒนวรรณ. (2548). ความพงพอใจในการดาเนนงานของกลมแมบานเกษตรกรใน จงหวดพงงา. [Online] เขาถงไดจาก http://research.doae.go.th/Textbook/show.asp?id=47 [2554, กรกฎาคม 18].

ประชม รอดประเสรฐ. (2539). การบรหารโครงการ. [Online] เขาถงไดจาก http://www.isc.ru.ac.th/data/ ED0001235.doc [2554, กรกฎาคม 19].

ประชย เปยมสมบรณ. (2542). การวจยประเมนผลหลกการและกระบวนการ. พมพครงท 3, ทพเอนเพรส, กรงเทพฯ, หนา 11-12.

พงศสณห ศรสมทรพย. (2543). การประเมนผลโครงการในภาครฐ (Programs Evaluation in Public Sector). [Online] เขาถงไดจาก http://e-book.ram.edu/e-book/inside/html/dlbook.asp?code=PA382(S) [2554, กรกฎาคม 19].

พมพทอง สงสทธพงศ และวรวต กตวงค. (2552). ความเชอมนของเครองมอวจย (Reliability). [Online] เขาถงได จาก http://images.mampantong.multiply.multiplycontent.com/attachment/ [2554, กรกฎาคม 18]

วรฬ พรรณเทว. (2542). ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการของหนวยงานกระทรวงมหาดไทยในอาเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน. [Online] เขาถงไดจาก http://library.cmu.ac.th/digital_collection/etheses/fulltext.php [2554, กรกฎาคม 18].

สมหมาย เปยถนอม. (2551). ความพงพอใจของนกศกษาในการไดรบการบรการจากมหาวทยาลยราชภฏนครปฐม [Online] เขาถงไดจาก http://tdc.thailis.or.th/tdc/ [2554, กรกฎาคม 18].

สมหวง พรยานวฒน. (2544). รวมบทความทางการประเมนโครงการ. [Online] เขาถงไดจาก http://www.nsdv.go.th/evaluation/download/การประเมนโครงการและแนวคด.doc [2554, กรกฎาคม 18].

สธ วรประดษฐ. (2554). การมสวนรวมของชมชน. [Online] เขาถงไดจาก http://trat.nfe.go.th/trat/topic5_old. php?page=5 [2554, กรกฎาคม 28].

สานกงานสถตแหงชาต. สารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนป 2552. [Online] เขาถงไดจาก http://service.nso.go.th/nso/nso_center/project/search_center/23project-th.htm [2554, กนยายน 5].

อนรกษ ปญญานวฒน. (2552). แนวคดการประเมนโครงการ. [Online] เขาถงไดจาก http://www.uniserv. cmu.ac.th/file/ProjectEvaluation.pdf [2554, กรกฎาคม 18].

กลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน กองแผนงาน กรมชลประทาน

แบบสอบถาม

การประเมนโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร กรมชลประทาน

แบบสอบถามการประเมนผลลพธโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1

สวนนเฉพาะเจาหนาทโครงการผเกบรวบรวมขอมล

ชอ-สกล....................................................................... ตาแหนง..................................................

สงกดโครงการ......................................................................จงหวด..............................

เบอรโทรศพท...............................................

โครงการ...........

ต. ……….. อ. ………. จ. ……….

สานกชลประทานท .....

2


คาชแจง โปรดเตมขอมลในชองวาง หรอทาเครองหมาย ใน ทตรงตามความเปนจรง ตอนท 1 ขอมลทวไปและปรมาณผลผลตทางการเกษตรของผตอบแบบสอบถาม

1. ชอ-นามสกล.................................................................................................................................................................. 2. บานเลขท .................. หม............. ตาบล............................. อาเภอ........................... จงหวด.....................................

3. เพศ ชาย หญง

4. อาย ตากวา 30 ป 30 – 40 ป 41 – 50 ป มากกวา 50 ป

5. อาชพหลก ทานา ทาสวน ทาไร อนๆ (โปรดระบ)........................................

6. พนทททาการเพาะปลกจานวน..............แปลง รวมทงสน................ไร 7. การถอครองทดนเพอการเพาะปลก เปนของตนเองจานวน..............แปลง รวมทงสน................ ไร เชาทดนจานวน...................แปลง รวมทงสน...............ไร 8. แหลงนาหลกทใชทาการเพาะปลก กอนมโครงการ บอนา/สระนาตนเอง คลอง/บงนาธรรมชาต โครงการชลประทาน นาประปา/ซอนา อนๆ (โปรดระบ)........................................... 9. แหลงนาหลกทใชทาการเพาะปลก หลงมโครงการ บอนา/สระนาตนเอง คลอง/บงนาธรรมชาต โครงการชลประทาน นาประปา/ซอนา อนๆ (โปรดระบ)........................................... 10. ปรมาณนาทใชทาการเพาะปลก 10.1 กอนมโครงการ ฤดฝน เพยงพอ ไมเพยงพอ/ขาดแคลน ฤดแลง เพยงพอ ไมเพยงพอ/ขาดแคลน 10.2 หลงมโครงการ ฤดฝน เพยงพอ ไมเพยงพอ/ขาดแคลน ฤดแลง เพยงพอ ไมเพยงพอ/ขาดแคลน

3


11. ผลประโยชนทไดรบหลงจากมโครงการคอ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) เพาะปลก อปโภค-บรโภค เลยงสตว ชวยปองกนนาทวม อนๆ (โปรดระบ)................................ 12. ผลผลตจากการเพาะปลก 12.1 กอนมโครงการ ทานมพนทเพาะปลกจานวน............แปลง รวมทงสน..............ไร

ปลกครงท 1 ปลกครงท 2 แปลงท พชทปลก จานวน

(ไร) ผลผลตเฉลย

(กโลกรมตอไร) ราคาขาย

(บาทตอกโลกรม) แปลงท พชทปลก จานวน



(บาทตอกโลกรม)








12.2 หลงมโครงการ ทานมพนทเพาะปลกจานวน............แปลง รวมทงสน..............ไร ปลกครงท 1 ปลกครงท 2

แปลงท พชทปลก จานวน














4


13. รายไดจากการเลยงสตว 13.1 กอนมโครงการ มพนทเลยงสตวจานวน....................ไร

ชนดของสตว จานวนทเลยง (ตว)

จานวนทบรโภค (ตว)

จานวนทขาย(ตว)

ราคาขายตอหนวย

บาท โปรดระบหนวย เชน ตว ก.ก. ฝง และบอ เปนตน

วว ควาย หม ไก เปด ปลา

อนๆ (โปรดระบ) 1).........................

2)......................... 3).........................

13.2 หลงมโครงการ มพนทเลยงสตวจานวน....................ไร

ชนดของสตว จานวนทเลยง (ตว)

จานวนทบรโภค (ตว)

จานวนทขาย(ตว)

ราคาขายตอหนวย

บาท โปรดระบหนวย เชน ตว ก.ก. ฝง และบอ เปนตน

วว ควาย หม ไก เปด ปลา

อนๆ (โปรดระบ) 1).........................

2)......................... 3).........................

5


ตอนท 2 ความพงพอใจและการมสวนรวมของเกษตรกรในโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร

ความพงพอใจ ระดบความพงพอใจ

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

1. เปนโครงการทจาเปนและตรงกบความตองการของเกษตรกร

2. โครงการตงอยในบรเวณทเหมาะสม 3. อาคารชลประทาน เชน ฝาย สถานสบนา และระบบสงนา มความมนคงแขงแรง

4. สามารถเกบกกนาไดเพมขน/สงนาไดทวถง 5. ปรมาณนาทใชทาการเพาะปลกเพยงพอตอความตองการ

6. สามารถทาการเพาะปลกไดเพมขน 7. ผลผลตทไดมคณภาพดขน 8. เมอมโครงการทาใหผลผลตตอไรเพมขน 9. เมอมโครงการทาใหรายไดตอครวเรอนเพมขน

การมสวนรวมของเกษตรกร ระดบการมสวนรวม

มากทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอยทสด

ไมเกยวของ

1. การรองขอใหกอสรางโครงการ 2. การยนยอมมอบทดนสาหรบกอสรางโครงการ 3. แสดงความคดเหน/ใหขอมลทจาเปนกอนการกอสรางโครงการ

4. มสวนรวมระหวางดาเนนการกอสราง 5. รวมใชประโยชนจากโครงการ 6. มสวนรวมในการจดตงกลมผใชนาชลประทาน 7. รวมวางแผนเพาะปลก/การสงนา(บรหารจดการนา) 8. รวมดแลบารงรกษาอาคารชลประทาน

ตอนท 3 ขอเสนอแนะเพมเตม ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

**** ขอขอบคณทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ****

ผเกยวของในการประเมนโครงการกระตนเศรษฐกจระยะท 1 โครงการจดทาและพฒนาแหลงนาเพอเกษตรกร (SP1)

ผอนมตโครงการ : อธบดกรมชลประทาน ผสนบสนนการดาเนนงาน : ผอานวยการกองแผนงาน หนวยงานทเกยวของ หนวยงานทผประเมนไดลงพนทจดเกบขอมล 1. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 8 2. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 9 3. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 13 4. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 14 หนวยงานเครอขายในการจดเกบขอมล 1. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 2 2. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 4 3. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 7 4. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 12 5. ผอานวยการสานกชลประทาน ผอานวยการโครงการ และเจาหนาททเกยวของ สานกชลประทานท 16 ผรบผดชอบโครงการ : กลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน กองแผนงาน กรมชลประทาน 1. นางสาวเพญประภา พงศพงน หวหนากลมงานตรวจสอบและตดตามผลงาน 2. นางสาวสนทราภรณ ตระกลวงศวฒน นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ

kmcenter.rid.go.thkmcenter.rid.go.th/kcplan/KM Data/KM_Total/Reserch/(SP 1)/2554.pdf ·...

Documents

Transcript of kmcenter.rid.go.thkmcenter.rid.go.th/kcplan/KM Data/KM_Total/Reserch/(SP 1)/2554.pdf ·...