Curso básico de búlgaro para papás españoles papás.pdf · Es muy importante poner bien el...

Curso básico de búlgaro para papás españoles

Dra. Slavka Simeonova

___________________________________________ Curso básico de búlgaro para españoles

1

Bulgaria País balcánico de 111 mil km2 de superficie, el equivalente a la Comunidad Valenciana y Andalucía juntas. Tiene una población de 8 millones de habitantes (7.707.000, julio de 2001). Su idioma es el búlgaro, lengua eslava con alfabeto cirílico que en origen (búlgaro antiguo) supuso para todas las lenguas eslavas lo que el latín para las lenguas romances: ser su madre. Su capital es Sofía, con 1 millón de habitantes, enclavada en la bifurcación de los Balcanes y los montes Rodopi y atemperada por la depresión del río Iskar. La propia capital tiene un excelente mirador en el monte Vítosha que con sus 2.290 m nos da una hermosa panorámica de la ciudad, además de ser estación invernal o lugar de obligada excursión en el estío. De norte a sur, Bulgaria está definida geográficamente por la depresión del Danubio, por los Balcanes, por la depresión sofiota y del río Maritsa y por los montes Rodopi (donde está el techo de Bulgaria, el pico Musalá con 2.925 m). El oeste está inmerso en una zona estrictamente montañosa de origen alpino. El este destaca por su absoluta litoralidad, bañado por el Mar Negro, el Ponto Euxino (“Mar tranquilo”) de los romanos, tiene ciudades tan estivales como Varna y Burgás. Su clima, en líneas generales, es de notable contraste térmico: a temperaturas muy a menudo por debajo de los 10º bajo cero en invierno, le suceden unos veranos tórridos verdaderamente mediterráneos. La economía del país todavía está en recuperación ya que pasó violentamente de la planificación centralizada al desmantelamiento cruento. La leva (de “lev”, león en la forma antigua) es la moneda del país. La plataforma danubiana es el granero nacional gracias a sus ricos suelos loéssicos. La religión predominante es la ortodoxa (85% de la población), aunque también tienen espacio el credo musulmán, por haber muchos ciudadanos búlgaros de descendencia turca (13%), y el credo judío merced al arraigamiento de la comunidad sefardí (0,8%). También hay núcleos de católicos (0,5%). Bulgaria es hoy una república democrática. El Jefe de Estado es el Presidente de la República, elegido cada cinco años por sufragio universal directo y secreto. En la actualidad su presidente es Petar Stoyanov (abogado de profesión, elegido el 3 de noviembre de 1996 con un 59,73% de los votos). Es una república unicameral, su parlamento es la Asamblea Nacional (Narodno Sabranie) que está compuesta por 240 diputados elegidos por la ciudadanía cada cuatro años a través del sufragio universal. La Constitución actual de Bulgaria se aprobó el 12 de julio de 1991 por la Asamblea Nacional. El objetivo que se marcan hoy las autoridades búlgaras, tanto desde la Presidencia de la República como desde el Gobierno, es la incorporación de Bulgaria a la Unión Europea y a la OTAN.


2

La lengua búlgara

El búlgaro pertenece a las lenguas eslavas. Éstas, a pesar de las similitudes que guardan entre sí, se ramifican en tres grupos: Occidental Meridional Oriental polaco búlgaro ruso checo macedonio ucraniano eslovaco serbo-croata bielorruso esloveno

Los eslavos de religión ortodoxa (búlgaros, serbios y rusos) usan el alfabeto cirílico y los demás utilizan el alfabeto latino con signos diacríticos.

El búlgaro es el idioma oficial de la República de Bulgaria. Es el vehículo de expresión de unos 9 millones de personas. La lengua literaria se ha formado a base de los dos grupos principales de dialectos: los occidentales y los orientales.

Las características más destacables del búlgaro actual son:

Su carácter analítico, que le diferencia del antiguo búlgaro y de las demás lenguas eslavas. Es decir, las relaciones sintácticas entre las palabras en la oración se expresan por medio de las preposiciones y no con los casos. Lo mismo sucede con el español (el latín poseía declinaciones).

Forma analítica del infinitivo.

En el búlgaro antiguo existía infinitivo, que hoy se expresa por medio de la partícula да + el verbo en primera persona singular del presente. De esta forma se presenta el verbo búlgaro en los diccionarios y en las gramáticas: четá (leer), говóря (hablar), отвáрям (abrir), etc.

Vocativo.

Se mantiene aún en búlgaro la forma vocativa de los nombres propios y comunes: мама – мамо (mamá) Иван - Иване кака – како (hermana mayor) Владимир - Владимире баба – бабо (abuela) Радка - Радке леля – лельо (tía) син – сине (hijo) сестра – сестро (hermana)

Género neutro. A diferencia del español, en búlgaro existen sustantivos de género neutro. Son muy fáciles de reconocer, ya que terminan en –o o –e, con muy pocas excepciones. Por ejemplo: писмó - carta детé – niño, niña дървó - árbol морé - mar También pertenecen a este género algunos extranjerismos terminados en –и, -у y –ю como: таксú – taxi бижý – joya меню – menú


3


4

Artículo definido pospuesto. A diferencia del español, en búlgaro el artículo definido se pospone al sustantivo:

f. масата -la mesa n. детето - el niño m. учебника /-ът/ - el manual

Partícula interrogativa “ли “. El búlgaro dispone de una partícula interrogativa “ли “, que se utiliza para formar preguntas. Siempre va detrás de la palabra sobre la cual se hace la pregunta. Искаш ли? – ¿Quieres? Аз ли? – ¿Yo?

Orden de palabras. El orden de palabras es casi igual que en español. Una de las diferencias más notables es la posición del adjetivo con respecto al sustantivo. En búlgaro el adjetivo se antepone al sustantivo: хубаво дете - niño bonito червена роза - rosa roja голям град - ciudad grande

Signos de interrogación y exclamación. A diferencia del español, en búlgaro los signos de interrogación y exclamación se ponen sólo al final de la oración: Искаш ли? - ¿Quieres? Колко добро дете! – ¡Qué niño más bueno!

Enumeraciones. Cuando enumeramos varias personas, ponemos en primer lugar siempre “yo”: Аз и ти. – Yo y tú. en vez de: Tú y yo. Аз, Мария и Иван. - Yo, María e Iván. en vez de: María, Iván y yo.

Acentuación.

El acento en búlgaro es dinámico, la vocal acentuada se pronuncia más fuerte que la no acentuada. Es móvil, es decir, no tiene lugar fijo en la palabra y puede ocupar diferentes lugares. NO SE MARCA GRÁFICAMENTE. Por eso las palabras hay que aprenderlas con el acento. Es muy importante poner bien el acento, puesto que existen muchos pares de palabras que cambian de significado según el lugar del acento: сáмо - solamente самó - solo

вълна - lana вълнá - ola

пéта - quinta петá – talón

Atención a la gesticulación en BÚLGARO para negar y afirmar con la cabeza:

ДА (da)

HE (ne)


5

Transliteración del alfabeto cirílico al españolTransliteración del alfabeto cirílico al español Letras búlgaras Transliteración al español

mayúsculas minúsculas А а a Б б b В в v (labiodental, como en francés vache) Г г g (en español cuando está delante de

a, o, u: gama, goma, gusto; o delante de consonantes: grano, globo, etc.)

Д д d Е е e Ж ж y (como la y argentina o en francés

jour, jamais) З з z (como la española s sonora en las

palabras: mismo, desde, etc.) И и i (en cualquier posición) Й й i (siempre seguido o precedido de vocal – той, Йото) К к c (cama, cosa, cuna) qu (queso, quiso) k (kilo, kilómetro) Л л l М м m Н н n О о o П п p Р р r С с s (sonido sordo, como en solo) Т т t У у u Ф ф f Х х j (jota, hoja, boj) y

g (delante de e, i: gente, girasol) Ц ц ts Ч ч ch Ш ш sh (como la x gallega en xunta, caixa, Xosé) Щ щ sht (ш + т) Ъ ъ a (cerrada, como en inglés punch) Ь ь (+o siempre) = io Ю ю iu (i +u) Я я ia (i+a)


6

SONIDOS QUE NO EXISTEN EN ESPAÑOL 1) Vocales: • ъ – entra en oposición con a. Es como una a más cerrada. Es importante

pronunciarla bien en posición tónica, es decir, acentuada, puesto que existen pares de palabras que se diferencian sólo por este sonido. сам / съм: solo / soy сан / сън: rango / sueño бас / бъз: apuesta / saúco

En posición átona, es decir, no acentuada, se pronuncia como una a: мéтър /métar/ - metro ръкá /racá/ - mano, brazo дъгá /dagá/ - arcoiris 2) Consonantes: • з - es importante pronunciar bien este sonido porque existen pares de

palabras que se distinguen por si van escritas con с о з. са / за: son / para

• в - es importante pronunciarlo bien porque existen pares de palabras que se distinguen por si van escritas con в о б. база / ваза: base / florero бар / вар: bar / cal ров / роб: zanja / esclavo бас / вас: apuesta / vosotros

En búlgaro las letras б / в corresponden a diferentes sonidos. En español existen también dos letras: v y b, pero son reflejo de un mismo sonido. • ж (zh) жаба - rana живот - vida жасмин – jasmín жена - mujer

• ш (sh) шок – shock шал – chal / bufanda / pañuelo шейнá – trineo шест – seis мишка – ratón

• ц (ts) цвете - flor пица - pizza цимент - cemento


7

Una letra = dos sonidos • Las letras ю y я son combinaciones de los sonidos: ю = i + u я = i + a ютия - plancha ябълка - manzana юни - junio ягода - fresa

тюл - tul ям - comer люк - escotilla яйце - huevo

• щ = ш + т щипка - pinza щраус - avestruz къща - casa поща - correos

Un sonido = dos letras En búlgaro existen dos sonidos que no tienen letras propias. Se denotan con dos letras: дж дз джип - jeep, todoterreno дзън - дзън – ring-ring джоб - bolsillo

Еl mismo fenómeno se observa en español en: ch, ll, rr.

SONIDOS QUE NO EXISTEN EN BÚLGARO

En búlgaro no existe la doble ere (rr).

En búlgaro no existe el sonido interdental /θ/ representado por las

letras z y c (delante de e, i), como en zona, lazo, cero, cimiento, etc.


8

Tú ya sabías algo de búlgaro... ¡Vaya sorpresa!

Palabras que se pronuncian igual y tienen el mismo significado

Español Búlgaro bacteria бактерия biberón биберон bomba бомба cacao какао café кафе camión камион carta (para jugar) карта cartón картон coma (med.) кома comedia комедия cometa комета control контрол coñac коняк corona корона crítica критика delfín делфин diadema диадема dieta (régimen) диета drama драма fábrica фабрика fonética фонетика forma форма factura фактура fútbol футбол gas газ gorila горила historia история interés интерес limón лимон mango манго margarita маргарита mina мина moda мода motor мотор


9

panorama панорама pantalón панталон planeta планета programa програма radio (aparato) радио rima (f) рима sátira сатира suma сума telegrama телеграма tema тема tribuna трибуна vídeo видео vino (m) вино virus вирус órbita орбита сapitán (m) капитан capital (m) капитал


10

Palabras que se pronuncian igual, pero tienen significados diferentes

Español Búlgaro Significado en búlgaro

¡diga! дига dique arena арена pista, ruedo baba баба abuela balón балон globo bebe бебе bebé bota (zapato) бота botín caca кака hermana mayor cantar кантар báscula caña каня invito (invitar) casa каса caja con кон caballo curva курва puta gol гол desnudo gris грис sémola guión гьон suela lenta (adj.) лента cinta liga лига baba mama мама mamá marca марка sello mas/más мас manteca masa маса mesa novela новела novela corta para пара vapor pasta паста pastel por пор topo ramo рамо hombro rana рана herida raqueta ракета misil, cohete ruso русо rubio (n) sal сал balsa sin син hijo sol сол sal sopa сопа garrote, palo tapa тапа tapón, corcho torta торта tarta vid вид aspecto


11


12

Palabras que se pronuncian de manera parecida y tienen el mismo significado

Español Búlgaro

apartamento апартамент ascensor асансьор asfalto асфалт autobús автобус televisión телевизия capitalista капиталист goma гума cocodrilo крокодил constitución конституция cerámica керамика diamante диамант dictador диктатор documento документ futbolista футболист gripe грип filósofo философ emperador император gubernador губернатор máquina машина medicina (ciencia) медицина moneda монета parlamento парламент general генерал pasaporte паспорт perfume парфюм petróleo петрол pis (lenguaje infantil) пиш policía (f) полиция presidente президент busto бюст estatua статуя trolebús тролейбус distancia дистанция argumento аргумент pistola пистолет

Unidad Nº1

Tema: Presentación. Saludos. Despedida. Gramática: • Pronombres personales en función de sujeto. • Presente del verbo “съм “. Formas afirmativas y negativas. • Presente del verbo “казвам се“ - llamarse. • Sustantivos de profesiones y nacionalidades. • Sustantivos de parentesco. • Partícula interrogativa “ли “. • Palabras de afirmación y negación: “да “ y “не ”. • Preguntas. Ejercicios. Tema específico: Juguetes.

Tema: Presentación. Saludos. Saludos formales: Добро утро - Buenos días (hasta la hora del desayuno – 8 ó 8,30H) Добър ден - Buenos días (durante el resto del día, hasta que oscurezca) Добър вечер - Buenas noches Saludos informales: Здравей / здрасти - Hola (tuteando a la persona) Здравейте – Hola (Usted, Ustedes y vosotros,-as) Despedida formal: Довиждане - Hasta luego, adiós. До скоро – Hasta pronto. До чуване – Hasta luego (por teléfono). Лека нощ - Buenas noches (para la despedida y al acostarse) Сбогом – Adiós (cuando no se verá a la persona durante mucho tiempo o nunca) Despedida informal: Чао – Chao.

Nota: A diferencia del español, en búlgaro no se pueden usar dos saludos seguidos como: Hola, buenos días; Hola, buenas tardes..., etc .

Fórmulas de cortesía: Приятно ми е – Encantado, -a Приятен ден! – ¡Buen día!

___________________________________________ Curso básico de búlgaro para papás españoles

11

Tratamientos: Господин / господине – Señor / vocativo (cuando te diriges a un hombre) Госпoжá / госпóжо – Señora / vocativo (cuando te diriges a una mujer) Господá - Señores Дáми - Señoras

Gramática • Pronombres personales en función de sujeto. Singular Plural 1ª persona аз - yo ние - nosotros, -as 2ª persona ти - tú вие - vosotros, -as 3ª persona той - él

тя – ella то – Ø

те - ellos, ellas

Nota: En búlgaro no existe forma de cortesía especial como en español (Usted, Ustedes). Se utiliza la forma de 2ª persona plural “Вие“, como en francés. En la lengua oral la ambigüedad se resuelve por la situación y en la escrita, la diferencia se marca usando letra mayúscula. вие – nosotros, -as

Вие – Usted, Ustedes Nota: En búlgaro, a diferencia del español, los pronombres personales del plural no distinguen género.

ние - nosotros, nosotras вие – nosotros, vosotras

те - ellos, ellas Nota: En búlgaro existe un pronombre de género neutro “то“ que no tiene correspondencia en español. Puede designar tanto personas como cosas. Todos los sustantivos terminados en – e y – o pertenecen a este género. Ejemplos: мечé - osito дървó - árbol детé – niño, niña огледáло - espejo момчé - chico живóтно - animal момиче - chica Existen muy pocas excepciones: тáтко (m.) - papá чичо (m.) - tío дядо (m.) - abuelo También pertenecen al género neutro los extranjerismos terminados en –и, -y, -ю: такси - taxi бижу - joya меню - menú


12

• Presente del verbo “съм “. Formas afirmativas y negativas.

Formas afirmativas

Singular Plural 1ª persona аз съм - yo soy ние сме - nosotros, -as somos 2ª persona ти си – tú eres вие сте - vosotros, -as sois 3ª persona той – él es

тя е – ella es то – Ø

те са - ellos, ellas son

Formas negativas

Singular Plural 1ª persona аз не съм – yo no soy ние не сме - nosotros, -as no

somos 2ª persona ти не си – tú no eres вие не сте - vosotros, -as no sois3ª persona той – él no es

тя не е – ella no es то – Ø

те не са - ellos, ellas no son

Nota: En búlgaro existe un solo verbo que corresponde a los dos españoles: ser y estar. Nota: En búlgaro, al igual que en español, el uso de los pronombres personales es potestático, es decir, no es obligatorio en el caso nominativo. Eso se debe a que las formas del verbo conjugado tienen desinencias diferentes para las diferentes personas y no existe peligro de ambigüedad. La persona está implícitamente marcada en la forma verbal. Si se usan, es con efectos estilísticos, como por ejemplo, para recalcar el sujeto. • El verbo “казвам се “ – llamarse.

казвам се аз се казвам – me llamo ние се казваме – nos llamamos ти се казваш – te llamas вие се казвате – os llamáis той те се казват – se llaman тя се казва – él, ella se llama то

- Как се казваш? (¿Cómo te llamas?) 1. Аз се казвам Елена. (Yo me llamo Elena.) 2. Казвам се Елена. (Me llamo Elena.)


13

• Sustantivos de profesiones y nacionalidades.

Profesiones

Género masculino Género femenino singular plural singular plural

Учител (profesor)

учители учителка учителки

Шофьор (chófer)

шофьори шофьорка шофьорки

Продавач (vendedor)

продавачи продавачка продавачки

Секретар (Secretario)

секретари секретарка секретарки

Адвокат (Abogado)

адвокати адвокатка адвокатки

Инженер (Ingeniero)

инженери инженерка инженерки

Директор (Director)

директори директорка директорки

Шивач (Sastre)

шивачи шивачка шивачки

Лекар (Médico)

лекари лекарка лекарки

Журналист (Periodista)

журналисти журналистка журналистки

Gentilicios

País Gentilicio masculino Gentilicio femenino Gentilicio neutro

singular plural singular plural singular plural

България българин българи българка българки българче българчетаИспания испанец испанци испанка испанки испанче испанчета • Sustantivos de parentesco.

Femenino (+ vocativo) Masculino (+ vocativo) майка/майко madre баща padre мама/мамо mamá татко papá дъщеря /дъще hija син/сине hijo сестра/сестро hermana брат/братко hermano кака/како hermana mayor батко hermano mayor баба/бабо abuela дядо abuelo леля/лельо tía чичо tío братовчедка/ братовчедке

prima братовчед/ братовчеде

primo


14

• Partícula interrogativa “ли “. La partícula interrogativa “ли“ siempre se pospone a la palabra sobre la cual queremos hacer la pregunta. De aquí que su posición dentro de la proposición puede variar. Ejemplo:

Аз съм учител. Аз ли съм учител? (¿Soy yo profesor?) Учител ли съм аз? (¿Soy profesor?)

• Palabras morfemáticas de afirmación y negación: “да “ y “не”.

- Майка ли си? (¿Eres madre?) a) Да, аз съм майка. (Sí, yo soy madre.) b) Да, майка съм. (Sí, soy madre.) a) Не, аз не съм майка. (No, yo no soy madre.) b) Не, не съм майка. (No, no soy madre.) • Preguntas:

Кой (m)/коя (f)/кои (pl.) – ¿Quién / quienes? Кой си ти? – Аз съм Педро. Коя си ти? – Аз съм Пилар. Кои са те? – Те са Педро и Ампаро.

Какъв (m)/ каква (f)/ какви (pl.) - ¿Qué? Какъв си ти? - Аз съм испанец / учител Каква e тя? – Тя е испанка / учителка Какви са те? – Те са българи / учители

От къде си? – Аз съм от Испания.

(¿De dónde eres? – Soy de España.

Къде си? – Аз съм в Мадрид. (¿Dónde estás? – Estoy en Madrid.

Как? - ¿Cómo? Как си? – Добре. ¿Cómo estás? – Bien.

Много добре. Muy bien. Горе-долу. Regular. Зле. Mal. Супер. Súper.

Как е това на български? – Банан. (¿Cómo es esto en búlgaro? – Banana.)


15


16

Ejercicios 1. Escribe el saludo más apropiado para cada situación:

20:00 12:00

8:00

16:00 22:30

2. Conjuga el verbo auxiliar “съм“ en forma afirmativa: Аз съм Ти .......... Той ......... Тя .......... То .......... Ние ......... Вие ......... Те .......... 3. Conjuga el verbo auxiliar “съм“ en forma negativa: Аз не съм. Ние ......... Ти .......... Вие ......... Той ........ Те .......... Тя .......... То ..........

4. Responde según el modelo:

- Ти секретарка ли си? - Да, аз съм секретарка. Да, секретарка съм. - Не, аз не съм секретарка.

Тя учителка ли е? Да, ................................................................. . Не, ................................................................. .

Вие адвокат ли сте? Да, ................................................................. . Не, ................................................................. .

Те директори ли са? Да, ................................................................. . Не, ................................................................. .

Той шивач ли е? Да, ................................................................. . Не, ................................................................. .

Ти журналистка ли си? Да, ................................................................. . Не, ................................................................. .

Вие шофьори ли сте? Да, ................................................................. . Не, ................................................................. .

5. Haz la pregunta según el modelo:

- Ти си мама. - Мама ли си ти? Ти ли се мама?

Те са родители. (padres, plural)

....................................................?

....................................................?

Тя е баба. ....................................................? ....................................................?

Ти си татко. ....................................................? ....................................................?


17

Той е дядо.

....................................................?

....................................................?

Тя е кака. ....................................................? ....................................................? 6. Ordena las palabras y construye una oración:

Не тя леля е. ....................................................

Съм чичо аз. ....................................................

Испанци са не те. ....................................................

То ли българче е? ....................................................

Си от ти Испания. ....................................................

Се Рикардо аз казвам. ....................................................

Това е испански на как? .................................................... 7. Escribe la forma femenina de los siguientes sustantivos de

parentesco: Баща - ........................................ Татко - ....................................... Син - .......................................... Брат - ......................................... Батко - ....................................... Дядо - ........................................ Чичо - ........................................ Братовчед - ................................


18

8. Di el vocativo de los siguientes sustantivos: мама кака баба леля братовчедка ....... ....... ....... ....... ................... 9. Еscribe el plural de los siguientes sustantivos: шофьор - ...................................... адвокатка – ................................... шивачка – ..................................... продавач – .................................... журналист – .................................. директорка – ................................. учител – ........................................ инженер – ..................................... 10. Responde las preguntas.

Как се казваш? ..........................................................

От къде си? ..........................................................

Какъв / каква си? • ....................................................... • .......................................................

Как си? .......................................................... 11. Completa el diálogo:

- Здравей. Аз съм Луис. А ти? - Аз .......... Роберто. Много ми е приятно. - От .........................? - Аз съм .......... Испания. Аз съм ............ . А ти? - Аз съм от .......... . Аз съм българин. - Учител ли си, Роберто? - Не, .........................., аз ........................... . А ти? - Аз ............................. . - Довиждане. - Довиждане. ............. ден.


19


20

Juguetes - играчки Pelota – топка Muñeca – кукла Mecano – конструктор Peluche – плюшено + мече, пате ....(de terciopelo + osito, patito...) Perrito – кученце Gatito – котенце Osito – мече Patito - патенце Caballito – конче Cochecito – количка Camión – камионче Patines – кънки Cuerda – въже Trineo - шейна Esquí - cки Bicicleta - колело Expresiones: ¡Deja el juguete! - Остави играчката! ¡Coge el juguete! - Вземи играчката! ¡Coge, ten! - Дръж! ¡Ordena los juguetes! - Подреди играчките! En el parque: Parque - парк Columpio – люлка Tobogán – пързалка ¡Sube al tobogán! – Качи се на пързалката! ¡Baja del tobogán! – Слез от пързалката!

Unidad Nº2 Tema: Vamos a comer. Gramática: • Presente de los verbos: имам (tener), нямам (no tener), искам (querer,

desear). • Género de los sustantivos. • Artículo indeterminado y determinado. • Los colores. • El cuerpo humano. • Frases de malestar. Ejercicios. Tema específico: Cosas de niños: palabras y expresiones infantiles.

Gramática • Los verbos имам (tener), нямам (no tener).

имам нямам аз имам ние имаме аз нямам ние нямаме ти имаш вие имате ти нямаш вие нямате той те имат той те нямат тя има тя няма то то - Аз имам куче. А ти? (Yo tengo perro, ¿y tú?) - Аз нямам куче, имам котка. (Yo no tengo perro, tengo gato.) - Ние имаме дете. А вие? (Nosotros tenemos un niño, ¿y vosotros?) - Ние също. (Nosotros también.) - Те нямат вила. (Ellos no tienen chalet.) - Ние също. (Nosotros tampoco.) • En búlgaro no existe diferencia entre también y tampoco. En ambos caso se utiliza

“също“. • El verbo искам (querer, desear).

/+/ искам /-/ аз искам ние искаме аз не искам ние не искаме ти искаш вие искате ти не искаш вие не искате той те искат той те не искат тя иска тя не иска то то

____________________________________________ Curso básico de búlgaro para papás españoles

21

Искам ...

Напитки: (bebidas)

Един чай (té) Една кола (coca) Едно кафе сок (zumo) бира (cerveza) мляко (leche)

коняк лимонада вино джин сода уиски тоник водá (agua) какао швепс минерална вода (agua mineral)

бозá (bebida sin alcohol de mijo y maíz) - Мамо, жаден съм. (Mamá, tengo sed.) - Какво искаш за пиене? (¿Qué quieres de beber?) - Искам един тоник. (Quiero una tónica.) - Иване, искаш ли нещо за пиене? (Iván, ¿quieres algo de beber?) - Да, една кoка-кола, ако обичаш. (Sí, una coca-cola, por favor.) - Таня, искаш ли нещо за пиене? (Tania, ¿quieres algo de beber?) - Не, благодаря, не искам нищо. Не съм жадна. (No, gracias, no quiero

nada. No tengo sed.) - Валентина, искаш ли нещо за пиене? (Valentina, ¿quieres algo de beber?) - Не, благодаря. (No, gracias.) - Защо? (¿Por qué?) - Защото не съм жадна. (Porque no tengo sed.) - Елена, искаш ли едно какао? (Elena, ¿quieres un cacao?) - Да, с удоволствие. (Sí, con mucho gusto.)

Vocabulario жаден m.(жадна f., жадно n., жадни pl.) + съм = tener sed, estar sediento не съм жаден – no tengo sed, no estoy sediento нещо - algo нищо - nada за пиене – de beber ако обичаш – por favor защо? – ¿por qué? Защото – porque с удоволствие – con mucho gusto, gustosamente


22

Храни: (comidas)

Един сандвич (bocadillo) Една пица (pizza) Едно сирене (queso tipo Feta)

хляб (pan) супа (sopa) масло (mantequilla)

кашкавал (queso) пържола (chuleta) пиле (pollo)

таратор (sopa fría) салата (ensalada) пюре (puré)

шоколад (chocolate) баничка (empanadilla) кюфте (albóndiga)

сладолед (helado) торта (tarta) кебапче (salchicha de carne picada)

хот-дог (perrito) паста (trozo de tarta) кисело мляко (yogur)

хамбургер (hamburguesa) сметана (nata) яйце (huevo)

кремвирш (salchicha) луканка (salchichón búlg.) месо (carne) сутляш (arroz con leche) наденица (chorizo) крем карамел (flan) риба (pescado) - Георги, искаш ли нещо за ядене? (Jorge, ¿quieres algo de comer?) - Да, един хамбургер с кашкавал, ако обичаш. (Sí, una hamburguesa con

queso, por favor.) - Нина, гладна ли си? (Nina, ¿tienes hambre?) - Не, не съм, мамо. (No, mamá, no tengo.) - Иване, искаш ли един крем карамел? (Iván, ¿quieres un flan?) - Не, по-добре един сладолед. (No, mejor un helado.) - Татко, много съм гладна. Какво има за ядене? (Papá, tengo mucha

hambre. ¿Qué hay de comer?) - Супа, пържола с пържени картофи и салата. (Sopa, chuleta con patatas

fritas y ensalada.) - Евгения, гладна ли си? (Eugenia, ¿tienes hambre?) - Малко / много. (Poca / mucha.)

Vocabulario за ядене – de comer гладен m.(гладна f., гладно n., гладни pl.) + съм = tener hambre, estar hambriento не съм гладен – no tengo hambre, no estoy hambriento ако обичаш – por favor по-добре – mejor пържени картофи – patatas fritas малко – un poco много – mucho


23

Плодове:

(frutas)

Един портокáл (naranja) Една ябълка (manzana) Едно грóзде (uva)

Банáн (platano, banana) круша (pera) киви (kiwi)

пъпеш (melón) диня (sandía) мáнго (mango)

грейпфрут (pomelo) слива (ciruela) лимóн (limón) ягода (fresa) ананáс (piña) малина (frambuesa) нар (granada) череша (cereza)

вишна (guinda)

смокиня (higo)

дюла (membrillo)

прáскова (melocotón)

кайсия (albaricoque)

фурмá (datil)

Зеленчуци: (verduras)

Един домáт (tomate) Една крáставица (pepino) Едно зеле (repollo, col)

син домáт (berenjena) марула (lechuga) цвекло (remolacha)

спанáк (espinaca) чушка (pimiento) кромид лук (cebolla) цáревица (maíz) праз лук (puerro) тиква (calabaza) чесън (ajo) тиквичка (calabacín) картоф (patata)

морков (zanahoria)

- Мамо, какво има за десерт? (Mamá, ¿qué hay de postre?) - Плодове. (Fruta.) - Какви? (¿Qué fruta?) - Портокали и банани. (Naranjas y plátanos/bananas.) - Татко, имаме ли ябълки? (Papá, ¿tenemos manzanas?) - Не, сине, нямаме. (No, hijo, no tenemos.) - Какви плодове имаме? (¿Qué fruta tenemos?) - Имаме круши и сливи. (Tenemos peras y ciruelas.)

Vocabulario за десерт – de postre


24

• El artículo determinado. Masculino Femenino Neutro Singular -а, -ът/ -я, -ят* - та - то Plural - те - те - та

Ejemplos: singular plural m. мъж /hombre/ - мъжът / мъжа мъже – мъжете f. жена /mujer/ - жената жени – жените n. дете /niño, niña/ - детето деца – децата - Los artículos –я, -ят se utilizan cuando los sustantivos masculinos terminan

en: - тел учител – учителя, учителят (profesor) - ар лекар – лекаря, лекарят (médico) - й трамвай – трамвая, трамваят (tranvía) • Lоs artículos completos –ът, -ят se emplean cuando el sustantivo

masculino cumple la función sintáctica de sujeto o predicado nominal y los breves –а, -я en los demás casos.

Ejemplo: Учителят е испанец. Това е учителят. Nota: En el lenguaje hablado no se distingue entre artículo completo y breve. Sólo se emplea el breve. • Colores. Masculino femenino neutro plural червен червена червено червени зелен зелена зелено зелени сив сива сиво сиви розов розова розово розови лилав лилава лилаво лилави жълт жълта жълто жълти оранжев оранжева оранжево оранжеви кафяв кафява кафяво кафяви черен черна черно черни бял бяла бяло бели син синя синьо сини


25

Какъв цвят е ...? (¿De qué color es ...?)

- Какъв цвят е лимонът? - Лимонът е жълт. - Какъв цвят е ягодата? - Ягодата е червена. - Какъв цвят са краставицата и марулата? - Краставицата и марулата са зелени. • Partes del cuerpo humano. Глава – cabeza Ръка – mano, brazo Крак – pierna, pie Корем – vientre, tripa Стомах – estómago Зъб – diente Ухо – oreja, oído Гърло – garganta

КАКВО ТЕ БОЛИ? - ¿Qué te duele?

Боли ме .... /Me duele ..../ Главата – la cabeza Ръката – la mano, el brazo Крака - la pierna, el pie Корема – el vientre Стомаха – el estómago

Зъба – el diente Ухото – el oído, la oreja Гърлото – la garganta Окото – el ojo Болят ме .... /Me duelen ..../ Очите – los ojos Ушите – las orejas, los oídos Краката – las piernas, los pies Ръцете – los brazos, las manos Зъбите – los dientes


26

• Expresiones de malestar.

КАКВО ТИ Е? - ¿Qué te pasa?

Лошо ми е – Me siento mal. Повръща ми се – Tengo vómitos. Вие ми се свят – Estoy mareado,-a. / Tengo vértigo. Тресе ме – Tengo fiebre. / Estoy tiritando. Студено ми е – Tengo frío. Топло ми е – Tengo calor. Потен m. / потна f. съм – Estoy sudado/ sudada. Лежи ми се – Me apetece tumbarme. Не ми се яде – No me apetece comer. Не ми се пие – No me apetece beber. Спи ми се – Tengo sueño.


27

Cosas de niños...

Palabras y expresiones infantiles

Искам да пишкам – quiero hacer pipí Имам пиш – tengo pis Имам áко – quiero hacer caca Áко - caca Турбалáн - Caco (personaje imaginario con el que se asusta a los niños) Къде е гърнето? – ¿dónde está el orinal? Папам / папкам - comer Папо - comida


28

Ejercicios 1. Responde negativamente a las preguntas:

Имаш ли куче? Не, ...................................... .

Имате ли котка? Не, ...................................... .

Имат ли дете? Не, ...................................... .

Имаш ли жена? Не, ...................................... .

Имате ли кафе? Не, ...................................... .

2. Rellena los puntos suspensivos con el verbo “искам“: Аз .......................... една кóла. - Гергана, ..........................ли един сок? - Не, аз не .......................... . Той не .......................... кафе. Тя .......................... само една кола. Ние .......................... бира. Те не .......................... уиски. Вие .......................... ли чай? Сине, .......................... ли малко вода? Ани, не .......................... ли мляко? Георги, защо не ..........................швепс? 3. Determinar el género de los siguientes sustantivos con una cruz: Sustantivo m. f. n.

кока-кола сок вода мляко какао лимонада тоник кафе чай швепс


29

4. Haz el ejercicio según el modelo: Modelo: Зеле Зелето е зелено.

Чушка - ................................................... Картоф - ................................................. Грозде - .................................................. Портокал - .............................................. Ябълка - .................................................. Киви - ..................................................... Череша - ................................................. Слива - .................................................... Нар - ....................................................... Царевица - .............................................. Морков - .................................................. 5. Traduce al búlgaro las siguientes frases:

Mamá, tengo sed. ..............................................................

Papá, tengo hambre. ..............................................................

¿Qué quieres de beber? ..............................................................

¿Qué quieres de comer? ..............................................................

¿Quieres una hamburguesa? .............................................................. Sí, con mucho gusto. ..............................................................

¿Quieres un helado? .............................................................. No, mejor un yogur. .............................................................. 6. Escribe cinco alimentos que empiecen en búlgaro por la letra “с“: • ....................................... • ....................................... • ....................................... • ....................................... • .......................................


30

7. Prepara un menú para tu hijo:

Menú:

De primero: ......................................................... De segundo: ........................................................ De postre: ............................................................

8. Traduce al español las siguientes partes del cuerpo humano: Глава - .......................... Ръка - ............................ Крак - ............................ Зъб - ............................. Гърло - .......................... Корем - ......................... Стомах - ........................ Ухо - ............................. 9. ¿Qué le pasa a tu hijo/a? Intenta traducirte su queja.

Боли ме главата. ......................................................................................

Лошо ми е. ......................................................................................

Студено ми е. ......................................................................................

Повръща ми се. ......................................................................................

Не ми се яде. ......................................................................................

Лежи ми се. ......................................................................................

Боли ме ухото. ......................................................................................

Вие ми се свят. ......................................................................................


31


32

Тресе ме. ......................................................................................

Лежи ми се. ......................................................................................

Болят ме очите. ......................................................................................

Потен съм. ......................................................................................

Unidad Nº3 • Números • ¿Qué hora es? • ¿Cuántos años tienes? Tema específico: Frases varias: de cariño, de prohibición, etc.

Números 1 – едно 2 – две 3 – три 4 – четири 5 – пет 6 – шест 7 – седем 8 – осем 9 – девет 10 – десет

11 – единайсет 12 – дванайсет 13 – тринайсет 14 – четиринайсет 15 – петнайсет 16 – шестнайсет 17 – седемнайсет 18 – осемнайсет 19 – деветнайсет 20 – двайсет

21 – двайсет и едно 22 – двайсет и две ........ 30 – трийсет 31 – трийсет и едно 32 – трийсет и две ........ 40 – четирийсет 41 – четирийсет и едно 42 – четирийсет и две ........ 50 – петдесет 51 – петдесет и едно 52 – петдесет и две ........ 60 – шейсет 61 – шейсет и едно ........ 70 – седемдесет 71 – седемдесет и едно 80 – осемдесет 81 – осемдесет и едно 90 – деветдесет 91 – деветдесет и едно 100 – сто

_______________________________________ Curso básico de búlgaro para papás españoles

33

Колко е часът? (¿Qué hora es?)

Колко е часът? 1 - Един. 2 – Два. 3 – Три. 4 – Четири. 5 – Пет. 6 – Шест. 7 – Седем. 8 – Осем. 9 – Девет. 10 – Десет. 11 – Единайсет. 12 – Дванайсет. (+) Три и пет /минути/– Las tres y cinco (minutos). Три и десет /минути/ – Las tres y diez (minutos). Пет и петнайсет – Las cinco y quince (cuarto). Един и половина – La una y media. (-) Три без пет /минути/ – Las tres menos cinco (minutos). Осем без десет /минути/ – Las ocho menos diez (minutos). Десет без три /минути/ – Las diez menos tres (minutos). Шест без петнайсет – Las seis menos quince (cuarto). В колко часá имаш среща? - ¿A qué hora tienes cita? В пет часа. – A las cinco horas. От колко часá имаш урок? - ¿Desde qué hora tienes clase? От седем часа. – Desde las siete. До колко часá имаш урок? - ¿Hasta qué hora tienes clase? До девет часа. – Hasta las nueve. Колко чáса имаш урoк? - ¿Cuántas horas tienes clase? Два часа. – Dos horas.

¡Atención! час (m.) – hora часá - la ho ra чáса – horas (pl.)


34

Колко е часът?


35

На колко години си? ¿Cuántos años tienes?

- На колко години си? (¿Cuántos años tienes?)

А) Аз съм на 4 години. (Tengo 4 años.) Б) На 4.

- На колко години е мама? (¿Cuántos años tiene mamá?) А) Тя е на 34 години. (Ella tiene 34 años.) Б) На 34. (34)


36

Frases cariñosas

Ела при мама – ¡Ven a mamá! Прегърни ме! – ¡Abrázame! Целуни ме! – ¡Bésame! Дай ми една целувка! – ¡Dame un beso!

Дай една целувка на....... – Da un beso a ....... мама mamá татко papá баба........ abuela...... Гушни ме! – ¡Cógeme en brazos! o ¡Achúchame! Погали ме! – ¡Acaríciame! *Рожбата на мама! – ¡El hijito/la hijita de mamá! Куклата на мама/ татко! – ¡La muñeca de mamá/papá! Златото на мама/ татко! – ¡El tesoro de mamá/papá! Съкровищито на мама/ татко! – ¡El tesoro de mamá/papá! Пиленцето на мама/ татко! – ¡El polluelo de mamá/papá! Врабченцето на мама/татко! – ¡El gorrioncito de mamá/papá! Обичам те - Te quiero. Любов моя! - Amor mío.

Татко, гушни ме!


37

Órdenes: Ела тук! – ¡Ven aquí! Eла бързо – ¡Ven rápido! Ела веднага – ¡Ven en seguida! Ела с мен – ¡Ven conmigo!

Дръж! – ¡Coge! Пусни! - ¡Suelta! Яж! – ¡Come! Пий! – ¡Bebe! Заспивай! – ¡Duérmete! Ставай! - ¡Levántate! Облечи се! - ¡Vístete! Съблечи се! - ¡Quítate la ropa! Кажи ми! - ¡Dime! Млъкни! - ¡Cállate! Тихо! - ¡Silencio! Бавно! - ¡Despacio! Бързо! – ¡Rápido! Внимавай! - ¡Ten cuidado! Внимание! – ¡Atención! ¡Cuidado! Хайде...! – Vamos... ................. навън – vamos fuera ................. в парка – vamos al parque ................. на разходка – vamos de paseo ................. на пазар – vamos de compras ................. вкъщи – vamos a casa ................. на масата – vamos a la mesa ................. в леглото – vamos a la cama ................. в банята – vamos al baño

Измий си ... Lávate... ................. лицето la cara ................. ръцете las manos ................. зъбите los dientes ................. дупето el culito


38


39

Prohibiciones: Не тичай! - ¡No corras! Не пипай! – ¡No toques! Не излизай навън! - ¡No salgas fuera! Не пресичай! - ¡No cruces! Не говори! - ¡No hables! ................. високо - alto Не плачи! - ¡No llores!

Palabras y expresiones de estímulo: Хайде! – ¡Vamos!¡Anda! Хайде, миличко! – ¡Vamos, cariño! Много добре! – Muy bien! Добро дете! – Buen niño! Чудесно! – ¡Excelente! Ти си супер! – ¡Eres súper! Ти си герой! – ¡Eres un héroe! Браво! – ¡Bravo! Браво на детето! – ¡Muy bien al niño / a la niña! Заповядай- puede significar las siguientes cosas: Aquí tienes – cuando se ofrece algo, por ejemplo un regalo, un vaso de

agua, etc. Pasa, por favor – cuando se invita a entrar.

Unidad Nº 4 Temas: • Los días de la semana. • Los meses. • Las estaciones. Tema específico: Felicitaciones. Ropa.

Los días de la semana Понеделник – lunes Вторник – martes Сряда – miércoles Четвъртък – jueves Петък – viernes Събота – sábado Неделя – domingo - Кой ден е днес? (¿Qué día es hoy?) - Днес е понеделник. (Hoy es lunes.) - Кога имаш урок по музика? (¿Cuándo tienes clase de música?) - В понеделник. (El lunes.)

във вторник. в сряда. в четвъртък. ................. т.н.

Cuando después de la preposición “в” sigue una palabra que empieza por las letras “в” y “ф”, ésta se transforma en “във”: във Варна, във Франция. - От кога си в България? (¿Desde cuándo estás en Bulgaria?) - От петък. (Desde el viernes.) - До кога си в България? (¿Hasta cuándo estás en Bulgaria?) - До неделя. (Hasta el domingo.) - Колко време си в Испания? (¿Cuánto tiempo estás / llevas en España?) - Една година. (Un año.)

Vocabulario Ден – día Месец – mes Век – siglo Седмица – semana Година – año


1


2

Los meses del año Януари – enero Февруари – febrero Март – marzo Април – abril Май – mayo Юни – junio

Юли – julio Август – agosto Септември – septiembre Октомври – octubre Ноември – noviembre Декември – diciembre

- Кога имаш ваканция? (¿Cuándo tienes vacaciones?) - През юни и юли. (En junio y julio.)

Las estaciones del año Пролет – primavera Лято – verano Есен – otoño Зима – invierno

Felicitaciones Поздравлéния

• Честита Кóледа! - ¡Feliz Navidad!

ЕЛХА - árbol de navidad (abeto)

• Честита Нóва Година! - ¡Feliz Año Nuevo!

Снежен човек – muñeco de nieve Дядо Мраз – Papá Noel

buela Marta! (1º de marzo) артеница – adorno de hilos rojos y blancos

• Честит Рождéн Ден! - ¡Feliz Cumpleaños!

Торта – tarta

Честит Имен Ден! - ¡Feliz Santo!

Поздравлéния! - ¡Felicitaciones!

• Честито! - ¡Enhorabuena!

• Честита Бáба Мáрта! - ¡Feliz Aм

/ Ч.Р.Д./

• •


3

рокля рокля гащиризон

боксерки

банскислип

потниктениска риза

елек риза с дълъг ръкав риза с къс ръкав

папионка

дамски панталон

сако

мъжки панталон

блуза

рокличка

чорапи обувки

Curso básico de búlgaro para papás españoles papás.pdf · Es muy importante poner bien el...

Documents

Transcript of Curso básico de búlgaro para papás españoles papás.pdf · Es muy importante poner bien el...