Gramatica I - Ejercicios de Gramatica y de Expresion - Ejercicios
Cuadros Gramatica Latin Uned
-
Upload
jorge-salas -
Category
Documents
-
view
239 -
download
0
Transcript of Cuadros Gramatica Latin Uned
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
1/34
D E C L I N A C I O N E S1 2 3 4 5
IMPAR. PAR.F. M NM.F. N. M.F. N.
M. N. F.
SINGUL.
N.V.AC.G.D.AB.
-a-a-am-ae-ae-a
-us-e-um-i-o-o
-r-r-um-i-o-o
-um-um-um-i-o-o
---em-is-i-e
----is-i-e
---em-is-i-e
----is-i-i
-us-us-um-us-ui-u
-u-u-u-us-ui-u
-es-es-em-ei-ei-e
PLURAL
N.V.AC.G.D.AB.
-ae-ae-as-arum-is-is
-i-i-os-orum-is-is
-i-i-os-orum-is-is
-a-a-a-orum-is-is
-es-es-es-um-ibus-ibus
-a-a-a-um-ibus-ibus
-es-es-es-ium-ibus-ibus
-ia-ia-ia-ium-ibus-ibus
-us-us-us-uum-ibus-ibus
-ua-ua-ua-uum-ibus-ibus
-es-es-es-erum-ebus-ebus
1 Son todos femeninos, excepto nombres de varn o de oficios de varn.Algunos Dat. y Abl. plural en -abus, para distinguirlos de sus correspondientes de la 2
2 Todos masculinos, excepto los en -us, de rboles, algunos nombres griegos y estos 3 neutros sin plural:pelagus (mar), virus (veneno) y vulgus (vulgo). Neutro: -um.* Deus, chorus, meus y agnus hacen el vocativo en -us* Filius, genius y nombres propios en -ius hacen el vocativo en -i.
3 Imparislabos especiales: 2 consonantes seguidas antes de term. -is de Gen. sing. hacen el Gen. plur. en -ium* Algunos impar. normales hacen Gen. plur. -ium Ejem.: lis, litis; dos, dotis, mus,muris, senex, senis; canis, canis; vates, vatis; iuvenis,
iuvenis, etc.* Algunos hacen Acu. Sing. -im y Abl. Sing. -i. Ejem.: turris,-is(torre); puppis,-is(popa); sitis,-is(sed); vis,-is(violencia); tussis,-is(tos);securis,-is(hacha); febris,-is(fiebre).
* Animal, -is(animal); calcar,-is(espuela) y otros neutros en -al y -ar, se consideran parislabos, pues lo fueron en su origen (animale,animalis).
4 Nombres masculinos, femeninos y neutros.* Algunos nombres, sobre todo dislabos que tienen una " c" ante la -u- temtica, conservan la "u" en el dativos y ablat. plur. (A veces
para evitar confusiones con palabras de la 3 declinacin:* artubus, de artus-us (articulaciones del cuerpo, miembros)* artibus, de ars, artis (arte, habilidad, talento)* arcubus, de arcus-us (arco)* arcibus, de arx, arcis (ciudadela, fortaleza)* partubus, de partus-us (parto)* partibus, de pars, partis (parte, porcin)
* La 4 declinacin no comprende adjetivos (el nico es el compuesto del sustantivo manus: angimanus)5 Slo son masculinos los sustantivos dies y su compuesto meridies. Dies presenta en el singular los dos gneros. En el femenino significa da
fijado, plazo, fecha.* Slo res ydies tienen declinacin completa.* La palabras res forma con el adjetivo publica el trmino compuesto respublica (repblica, Estado, patria), cuyos elementos pueden ir
juntos o separados y se declinan independientemente.NOMINATIVO Sujeto y AtributoVOCATIVO Expresa exclamacin, invocacin o llamada. (En una oracin va entre comas)ACUSATIVO Complemento directo (sin preposicin). Complemento circunstancial (con preposicin, excepto los nombres de lugar menor) y
sujeto con un infinitivo no concertado (sin preposicin).GENITIVO Complemento nominal y Genitivo partitivo.DATIVO Complemento indirecto y Complemento agente en la voz perifrstica pasiva.ABLATIVO Complemento circunstancial y complemento agente en la voz pasiva (precedido de preposicin a o ab, si se refiere a persona o
animal y sin preposicin si se refiere a cosa).NOTA En latn, slo los casos Acusativo y Ablat ivo pueden llevar p reposicin. DECLINACIN EN ESPAOL
Nom. la, una, las, unas rosas Gen. de la, de una, de las, de unas rosasVoca. rosa, oh rosa!, rosas, oh rosas! Dat. a o para la las rosasAcus. la, una, las, unas rosas Abla con, de, en, por etc. la, una, las, unas rosas.
3 DECLINACINNOMBRES IMPARISLABOS Distinto n de slabas en Nominativo y Genitivo. Ejem.: Consul, consulis (M); iter, itineris (N).NOMBRES PARISLABOS Mismo n de slabas en Nominativo y Genitivo. Ejem.: Ovis, ovis (M); mare, maris (N).NOMBRES DE LUGAR MENOR: Nombres de pueblos, ciudades; van sin preposicin, aunque hagan funcin de complemento circunstancial.GENITIVO PARTITIVO El que complementa adjetivos numerales, adverbios de cantidad y nombres que significan masa o cantidad. Ejem.; trigintiahominum = treinta de los hombres = treinta hombres.
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
2/34
PRONOMBRES - ADJETIVOS DEMOSTRATIVOS
HIC = ESTE, STE ISTE = ESE, SECASO SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
M. F. N. M. F. N. M. F. N. M. F. NNom. hic haec hoc hi hae haec iste ista istud isti istae istaAc. hunc hanc hos has istum istam istos istasGen. huius horum harum horum istius istorum istarum istoruDat. huic his isti istis
Abl. hoc hac hoc isto ista isto
ILLE = AQUEL, AQUL IS = ESTE, STE, EL, LCASO SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
M. F. N. M. F. N. M. F. N. M. F. NNom. ille illa illud illi illae illa is ea id ei (ii, i) eae eaAc. illum illam illos illas eum eam eos easGen. illius illorum illarum illorum eius eorum earum eoruDat. illi illis ei eis (iis, is)Abl. illo illa illo eo ea eo
IDEM = EL MISMO IPSE = EL MISMOCA-SO
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
M. F. N. M. F. N. M. F. N. M. F. NNom idem eadem idem eidem
(iidemidem
eaedem eadem ipsi ipsae ipsum ipsi ipsae ips
Ac. eund em eandem eosdem easdem ipsum ipsam ipsos ipsasGen eiusdem eorundem earundem eurundem ipsius ipsorum ipsarum ipsor
Dat. eidem eisdem (iisdem) ipsi ipsisAbl. eodem eadem eodem ipso ipsa ipso
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
3/34
ADJETIVOS COMPARATIVOS QUI, QUAE, QUOD (QUE, CUAL, QUIEN, CUYO)ALTUS IOR (MASC. Y FEMEN.), IUS (NEUTRO)
CA-SO
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
M. Y F. NEUTRO M. Y F. NEUTRO M. F. N M. F. NNom altior altius altior-es altior-a qui quae quod qui quae quaeAc. altior-em quem quam quos quasGen altior-is altior-um cuius quorum quoram quorum
Dat. altior-i altior-ibus cui quibusAbl. altior-e quo qua quo
VALORES DE CUMPREPOSICIN Seguido siempre de Ablativo
Ejem. Veniebat cum filio (l vena con su hijo)CONJUNCIN INDICATVO Temporal (1) Cuando, cada vez que. Ejem. Cum hostes venerunt
SUBJUNTIVO Temporal-causal(Cum histrico)(1)
Comogerundio simple o compuestoal+infinitivo presente o de perfectoEjem. Cum Caesar veniret (Imperf.)Cum Caesar venisset (Pluscuamp.)
Causal Porque, puesto que, como Ejem. Cum ea neglexeris (presen
perf.)Concesivo Aunque, si bien. En la principal tamen, certe, etc. Ejem. Cum
posset venire, tamen noluisti
(1) Las formas ms ut ilizadasVALORES DE QUOD
PRONOMBRERELATIVO
Nominativo o Acusativo singular neutro. Su antecedente ser neutro singular.Ejem.: Milites templum deleverunt quod in Italia erat (Los soldados destruyeron el templo que estaba enItalia
CONJUNCIN COMPLETIVO(Oracin subordinadacompletiva)
Que, el que, el hecho de que (en la principal el verbo significar: omitir, pasarpor alto, suceso, acontecimiento).Modo 1) Indicativo (hecho real)
Ejem. Omitto quod sceleratus est(Omito que es un asesino)
2) Subjuntivo (hecho supuesto)Ejem. Omitto quod sceleratus sit
(Omito que sea un asesino)CAUSAL(Oracin subordinadacausa)
Porque, puesto que (principal verbo: alegra, tristeza)Modo 1) Indicativo (hecho real)
Ejem. Gandeo quod valesMe alegro que ests bien
2) Subjuntivo (hecho supuesto)
Ejem. Gandeo quod valeasMe alegro porque ests bien
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
4/34
VALORES DE UTINDICATIVO TEMPORAL Cuando, una vez que, tan pronto como. Ejem.Ut fundum vendidisti, pecuniam
effindere coepistiCOMPARATIVO Como correlativo a la principal. Sic, ita, adeo, edo (As, de tal manera); tantum
(tanto) tam (tan); talis -e (tal); is, ea, id (tal) tantus, a,um (tan grande); tot (tantos, tannumerosos)Ejem. Ita vives, ut nunc vivis
MODAL Comparativa de modo: Como, segn. Ejem. Res venit ut tibi praedixeran (antea o
supra)SUBJUNTIVO COMPLETIVO Que. En la principal un verbo de ruego, deseo, nimo, voluntad, mandato, consejo,entendimiento, lengua, sentido, suceso, hacer, procurar, conseguir, impedimento,temor (que no)Ejem. Volo ut pater veniat (quiero que padre venga)
Timeo ut pater veniat (temo que no padre venga)FINAL Para que, para + infinitivoEjem. Do tibi librum ut legasCONSECUTIVO Que. Correlativas en la principal: en los mismos que para el comparativo. Ejem.
Tanto impetu milites ierunt, ut hostes impetum legionis sustinere non possentCONCESIVO Aunque. En la principal: tamen, at, attamen, certe, saltem, nihilominus. Ejem. Ut
desint vieres, tamen est laudanda voluntas
PREPOSICIONESDE ACUSATIVO DE ABLATIVO
A, ab, absclamcoramcumdee, expalampraepr osine
temus
de, desde, pora escondidas dedelande de, en su presenciacondesde, sobre, cerca de (un asunto)desde, como consecuencia dedelande de, en presencia dedelande de, en comparacin depor, en favor de, en vez desin
hastaACUSATIVO Y ABLATIVO
Ad, aadversus, -umanteapudcirca, circumcis, citrocontraargaextrainfra
interiuxtaobpenesperpostpraeterpropeporptersecundumsupratrans
ultraversus
Hacia, junto a, ante, hastacontra, frente adelante de, antes de
junto a, en , entrealrededor de,cerca dedel lado de ac, dentro decontra, en frente de, para conpara con, hacia, con respecto afuera de
debajo de, ms abajo deentre, durante
junto a, cerca dea causa de, delande de, por ...en poder de, en manos dea travs de, por, durante, mediantedetrs de, despus depor delante de, excepto, fuera decerca de, junto aal lado de, cerca de, por causa desegnencima de
al otro lado dems all dehacia
IN con AC.
con ABL
SUB con AC.con ABL
SUPER cn ACcn ABL
a, hacia, para, respecto a (indicamovimiento o direccin)en, entre, dentro de (indica situacnesttica)
Bajo, al pie de, haciadebajo de, en tiempos de
sobre, encima, adems desobre, cerca de
A, AB POR (compl. agente) en oracin pasivaDE, DESDE (con verbo de movimiento)A CAUSA DE, POR O DE LA PARTE
E, EX DE, DESDE (con verbo de movimiento)A CAUSA DE, POR O DE LA PARTE
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
5/34
COMPLEMENTO CIRCUNSTANCIAL DE LUGAR
1 DIRECCIN in o ad + Acusativo. In = a, contra(a, hacia) Excepto nombres de lugar menor
2 PROCEDENCIA a, ab, e, ex, de + Ablativo(de, desde) Excepto nombres de lugar menor
3 LUGAR EN DONDE in + Ablativoen nombres de lugar menor in + locativo (ae, i)
4 A TRAVS a) per + Acusativo per silvas = por el bosquepor, a travs de b) Ablativo (con nombres que significan lugar de paso. Ejem.: ponte (por el puente); via (por
el camino)
NE CONJUNCIN1 COMPLETIVO que no. Ejemplo: rogo ne venias = ruego que no vengas. Timo ne venias = temo que vengas.
2 FINAL para que no. Cesar legiones misit ne hostes oppidum caperent = Cesar envi las legiones para que losenemigos no conquistaran la ciudad.
ADJETIVOS NUMERALESComprenden fundamentalmente cuatro series:
1 CARDINALESSirven para contar las unidades. Slo se declinan los 3 primeros, las centenas y los millares:
* Unos , a, um ( como bonus, a, um, pero genitivo y dativo como demostrativos)* duo, duae, duo (como demostrativo)* tres, tria (3 declinacin)* De 4 a 10 son invariables.* De 11 a 20 se forman aadiendo el sufijo -decim, excepto 18 y 19 que tienen formas sustractivas (duodeviginti y
undeviginti).
* Los nmero de las decenas entre 10 y 100 aaden el sufijo-ginta (Sexaginta).* De 100 (centum) a 1000 slo tienen plural con sufijos: -centi, ae, a (ducenti) y genti, ae, a (quadrigenti).Declinables como bonus, a, um.
ADDENDA A LOS CARDINALES* MILLE (un solo mil) adjetivo indeclinable: EQUITES MILLI MISSIT.* MILIA, MILIUM (varios miles) sustantivo plural neutro (3 decl. ) DUA MILIA MILITUM MISSIT (rige genitivo
partitivo)
2 ORDINALES Indican el lugar que se ocupa en una serie y las fracciones.SUFIJOS -TO (TUS): QUARTUS
-MO (MUS): SEPTIMUSDeclinable comobonus, a, um
3 DISTRIBUTIVOS Expresan la reparticin. Son declinables como bonus, a, um y slo se emplean en plural. Sufijos: -ni, -eni, -ceni, -geni. Ejemplos:
BINI (de dos en dos)SENI (de seis en seis)TRIQUI (de treinta en treinta)OCTOGENI (de ochenta en ochenta)DUCENI (de doscientos en doscientos)
4 MULTIPLICATIVOSIndican el nmero de veces que tiene lugar una accin. Sufijo: -plex: triplex (tres veces).
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
6/34
PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS, FRICOS Y ENFTICOSDEMOSTRATIVOS O DECTICOSSealan a una persona u objeto:
HIC, HAEC, HOCISTE, ISTA, ISTUDILLE, ILLA, ILLUD
FRICO Hacen referencia a una persona u objeto: IS, EA, IDa) FUNCIN ANAFRICA: MIDAS MAGNAS DIVITIAS HABEBAT, IISANTEM NON FUIT CONTECTUS.b) FUNCIN CATAFRICA: AUGUR DIXITEA VERBA: IUPPITER, DA SIGNA NOBIS CERTA.
ENFTICO IPSE, IPSA, IPSUM Pone de relieva a una persona u objeto: GRADIATOR IN IPSA ARENA CONSILIA CAPIT.FRICO-ENFTICO IDEM, EADEM, IDEM. Participa de ambos valores, pues hace referencia a una persona u objeto y, almismo tiemo, lo pone de relieve: MULTI QUI VULNERA FORTITER TULERUNT, EIDEMDOLOREM MOBI FERRE NON POSSUNT.
ADJETIVOS LATINOS
No tiene terminaciones propias. Se declina como los nombres y presentan ms de un forma en el acusativo segn los gneros.CLASES:1 Tres terminaciones: Declinados por la 1 y 2 declinacin:
BONUSM. 2
BONAF. 1
BONUMN. 2
PULCHERM 2 PULCHRAF. 1 PULCHRUMN. 22 Tres terminaciones: Declinados por la 3 declinacin:
ACERM
ACRISF.
ACREN.
3 Dos terminaciones: Declinados por la 3 declinacin:FORTISM y F.
FORTEN.
4 Una terminacin: Declinados por la 3 declinacin:PRUDENS (Nominativo)
M. F. y N.PRUDENTIS (genitivo)
N.Este adjetivo sirve de modelo para la declinacin del par ticio de presente.
PARTICULARIDADES:ABLATIVOSINGULAR:
Fortis -e: -iPrudens ntis: -i (cosa); -e (persona o participio)
GENITIVOPLURAL:
Todos por la 3: -IUM
SUPERLATIVO
1 ABSOLUTO Ejem. PETRUS EST ALTISSIMUS (Pedro es alt simo)
2 RELATIVO (CON COMPLEMENTO):
a) + INTER + ACUSATIVO PLURALb) + GENITIVO PLURAL PETRUS EST ALTISSIMUS AMICORUM Pedro es el ms alto de los amigos.
c) + ABLATIVO PLURAL
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
7/34
DATIVOS1. Posesivo: SUM + DATIVO
MENSA TIBI ESTS CI V
Traduccin:Dativo sujeto TSum Tener TIENESSujeto CD UNA MESA
2. Doble dat ivo + SumERIT TIBI LAETITIAE
V CI CITraduccin:
Servir a algien de algoTe servir de alegra
3. Doble dativo (uno de ellos: praesidio, auxilio, subsidio)
CAESAR MILITIBUS AUXILIO LEGIONEM RELIQUITS CI CI CD V
Traduccin: Csar dej una legin como auxilio para los soldados.
__________
ESSE + PRAESTO + CI: SALIR AL ENCUENTRO DE
__________
PRAEFICERE + DATIVO + ACUSATIVO: PONER AL FRENTE (O AL MANDO) DE (dat .) + (acus.)
__________
PRAESSE + DATIVO: PONERSE AL MANDO DE (EN DATIVO)
__________
VERBOS QUE APOCOPAN A VECES DE LA 1 Y LA 4 CONJUGACIN
EJEM. PROBARAT = PROBAVERAT (Pluscuamp. indic. verbo PROBO)
__________
CUM ................ TUM: NO SLO ....... SINO TAMBIN. POR UNA PARTE ... POR OTRA
__________
El pr onombre relativo despus de punt o, punto y como se traduce como demostrativo
__________
COMMITTERE PROELIUM = ENTABLAR COMBATE
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
8/34
C O N J U G A C I O N E S
ENUNCIADO DE LAS CONJUGACIONES1Pers.sing.pres.indic.
2 per. sing.pres. indic.
Infinitivo pre-sente
1 pers. sin.pret. perf. ind.
SUPINO Tema presente
1 Laudo laudas laudare laudavi laudatum lauda A2 Moneo mones monere monui monitum mone E3 Rego regis regere rexi rectum reg Consonan.4 Audio audis audire audivi auditum audi I
Tema de Presente Se obtiene quitando -re al Infinitivo Presente (en la 3 declinacin -ere). Ejemplo: amaTema de Perfecto Se obtiene quitando -i al Pretrito Perf. de Indicativo. Ejemplo: amavTema de Supino Se obtiene quitando -um al Acusativo de supino. Ejemplo: amat.DESINENCIA PERSONAL " O" La tienen la 1 persona de todos los presentes de indicativo, 1 persona del futuro imperfecto de los verbos de la 1 y2 conjugacin y la 1 persona del futuro perfecto de todas las conjugaciones
DESINENCIAS TEMPORALES PARA LOS TIEMPOSTEMA DE PRESENTE TEMA DE PERFECTO
1 2 3 4 par a tod as las declinacionesIndicativo Presente
Yo amo- - (-i-, -u-) (-u-) Indicativo Pretrito Perf.
Yo am-
ImperfectoYo amaba
-ba- -ba- -(e)-ba- -(e)-ba- Pluscuamper.haba amado
-era-
Futu ro imp.
Yo amar
-b, -bi, -bu -b, -bi, -bu -a, -e -a,-e Futuro Perf.
habr amado
-(er)i-
Subjuntivo PresenteYo ame
-e -a -a -a Subjuntivo Pretrito perf.haya amado
-eri-
ImperfectoYo amara,amase
-re -re -(e)-re -re Pluscuamper.hubiera, -se, ha-bra amado
-isse-
Imperativo Presenteama t
- - (-e, -i) -
Futu ro imp. - - (-i, -u) (-u)
DESINENCIAS PERSONALESVOZ ACTIVA VOZ PASIVA
Nm. Pers. Generales Pret. Perfec. Imperat ivo Nm. Pers. Generales
Pres. FuturoSing. 123
-m, -o-s-t
-i-isti-it
- -to-to
Sing. 123
-or, -r-ris, -re-tur
Plural 123
-mus-tis-nt
-imus-istis-erunt, -ere
-te -tote-te
Plural 123
-mur-mini-ntur
VOZ PASIVA En la 2 persona del singular del Presente de Indicativo de la 3 conjugacin y del Futuro Imperfecto de la 1 y 2, la -i- se convierte en -e- ante las desinencias -ris, -re.* Los tiempos compuestos se forman combinando el Participio de Perfecto Pasivo con los correspondientes tiempos del
verbo SUM.* El Participio de Perfecto Pasivo se obtiene aadiendo al Tema de Supino las terminaciones -us, -a, -um (Singular) e -i, -
ea, -a (Plural de los 3 gneros).
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
9/34
VOZ PASIVA TIEMPOS PERFECTO
Las formas de perfecto son compuestas de part icipio perfecto pasivo (p.p.p.) + sum.P.P.P. = TEMA DE SUPINO + -us, -a, -um.Ejemplo: laudatum P.P.P. : Laudatus laudata laudatum
laudati laudatae laudatiMODO INDICATIVO MODO SUBJUNTIVO
PRETRITO PERFECTO:
P.P.P. +
Amatis estis = fuisteis amados
SUMESESTSUMUSESTISSUNT
PRETRITO PERFECTO:
P.P.P. +PRESENTE SUBJUNTIVOSUM
Amata sis = tu hayas sido amada
SIMSISSITSIMUSSITISSINT
PLUSCUAMPERFECTO:
P.P.P. +
Amatae erant = haban sido amados
ERAMERASERATERAMUSERATISERANT
PLUSCUAMPERFECTO:
P.P.P. +PRETRITO IMPERFECTO SUB-JUNTIVO SUMAmatae essetis =habran sido amados
ESSEMESSESESSETESSEMUSESSETISESSEN
FUTURO PERFECTO:
P.P.P. +
Amati erunt = habrn sido amados
EROERISERITERIMUS
ERITISERUNT
FORMAS NOMINALES 1 VOZ ACTIVATIEMPO TEMA 1cnj. 2 3 4 Traduc.
Infinitivo Presente Presente -re -ere -re amarPerfecto Perfecto -isse haber amadoFuturo Supino -urum, -uram, -urum (esse o
-uros, -uras, -uros fuisse)que amarhaber de amar
Participio Presente Presente Nom. -ns(1)Genit. -nt is
Nom. -(e)nsGenit. -(e)t is
el que ama
Futuro Supino -urus, -ura, -urum el que ama,el que va a amar
Gerundio Acusativo Presente (AD) -ndum (AD) -endum a amarGenitivo " -ndi -endi de amarDativo " -ndo -endo para amarAblativo " -ndo -endo amando
Supino Acusativo Supino -um a amarAblativo " -u de amar
(1) Como prudens prudentis2 VOZ PASIVA
TIEMPO TEMA 1cnj. 2 3 4 Traduc.Infinitivo Presente Presente -ri -i -ri ser amado
Perfecto Perfecto -um, -am, um (esse o-os, -as, -a fuisse)
haber sido amado
Futuro Perfecto -ndum,-ndam,-ndum
-ndos,-ndas,-nda
-endum,-endam,-endum
-endos,-endas,-enda
que ser amado o ha-
ber de ser amadoSupino -um iri
Participio Presente Supino -us, -a, -um amado, el que ha sidoamado
Futuro Presente -ndus,-nda,-ndum -endus,-enda,-endum que ser amado
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
10/34
TIPOS DE PRESENTE Y PERFECTO EN LA CONJUGACIN LATINA
1 PRESENTE:TEMAS EN VOCAL -A
-E-I
LAUDA-MONE-AUDI-
1 Conjugacin2 Conjugacin4 Conjugacin
TEMAS EN
CONSONANTE
GUTURAL
LABIALDENTALNASALSILVANTE-SC (incoativos)REDUPLICADO
REGO
SCRIBOPLECTOCERNOVISOQUIESCOSISTO
REG-
SCRIB-PLECT-CERN-VIS-QUIESC-SIST-(conste. inicial+-I)
2 PERFECTOa) -VI (U CONSONNTICA): AMAVI (AMO). 1 Y 4 CONJUGACIN.b) -UI (U VOCLICA): MONUI (MONEO).2 CONJUGACIN . Desaparicin frecuente de -V-
intervoclica: AUDII
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
11/34
GERUNDIO Y GERUNDIVO
GERUNDIO Es un sustantivo verbal que se utiliza para declinar el infinitivo en funciones que no sean de sujeto, atributo ocomplemento directo. Slo tiene singular y se declina por la 2. El gerundio de verbo transitivo puede llevarC.D., aunque en este caso es preferible usar el gerundivo.
Acusativo (C.C.) : Ad pugnandum venimus.Genitivo (C.N.): Ars amandi
Dativo (C.I.): Pares pugnando sumusAblativo (C.C.): Pugnando liberi sumus. In pugnando magna fuit virtus nostra.
GERUNDIVO Es un adjetuvi verbal que slo tienen los verbos transitivos. Se forma sobre el participio de futuro pasivo y sedeclina en singular y plural, como un adjetivo de tres terminaciones.
Acusativo: Ad urbes videndas venimusGenitivo: Cupidus urbis videndaeDativo: Locum castris locandis repperiAblativo: In castris capiendis magna fuit celeritas.
PASO DE GERUNDIO A GERUNDIVO
1 El gerundio toma el gnero y nmero de su C.D. (Acude para ello al participio de futuro pasivo).2 El C.D. adopta el caso del gerundio.
La traduccin de gerundio y gerundivo es la misma.
VenimosVENIMUS
a verAD VIDENDUMgerundio en Ac.
la ciudadURBESC.D.
Venimos
VENIMUSa ver
AD VIDENDAS
gerundio en Ac.
la ciudadURBES
C.D.
DeseosoCUPIDUS
de verVIVENDAEfemen. sing.
la ciudadURBIS
genitivo sing.
Deseoso
CUPIDUSde ver
VIVENDIgerundio en genitivo
la ciudadURBEM
C.D.
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
12/34
VERBOS IMPERSONALES
1 IMPERSONALES DE VOZ ACTIVA: Slo se conjuga en 3 persona de singular:
a) Fenmenos atmosfricos y meteorolgicos: PLUIT (llueve), TONAT (truena), NINGUIT (nieva),GRANDINAT (graniza), LUCESCI (amanece), VESPERA (anochece), LUCET (es de da), etc.
b) Sentimientos: MISERET (compadecerse), PAENITET (arrepentirse), PIGET (dolerse), PUDET (avergonzarse),TAEDET (estar hastiado)-
c) Situaciones diversas: LICET (es lcito), LIBET (agrada), PLACET (place, parece bien), OPORTET (conviene),DECET (conviene), APPARET (es evidente), CONSTAT (consta, es sabido), NECESTE EST (es necesario),PRAESTAT (es mejor, es preferible), ACCIDIT, CONTINGUIT, EVENIT (sucede), etc.
NOTA.- Este ltimo grupo S se construye con sujeto, aunque sea un sujeto no personal (infinitivo o proposicinsustantiva), por ejemplo:
OPORTET LEGEN ESSE BREVEMsujeto
LICET MILNI DORMIREsujeto
2 PASIVA IMPERSONAL: todo verbo, transitivo o intransitivo, se puede emplear con valor impersonal en 3 pesona singular
pasiva. Tambin se puede emplar con valor impersonal el INFINITIVO PASIVO. La traduccin es: SE. Ejemplos:PUGNATUM EST, CREDEBATUR, DABITUR, PREVENTUM EST(se luch) (se crea) (se dar) (se lleg)
AD ARMA CURRI OPORTET (conviene que se corra a las armas)NOTA.- En los tiempos de perfecto, el participio ir en neutro. Ejemplo:
PUGNATUM EST ACRITER
CONSTRUCCIN PERSONAL CON INFINITIVO
1 ACTIVADICUNT [SUEVOS CENTUM PAGOS HABERE]
S C.D. V______________________ C.D.______________
2 PASIVA IMPERSONAL: DICITUR SUEVOS CENTUM PAGOS HABEREAcus.
3 PASIVA PERSONAL: SUEVI DICUNTUR CENTIUM PAGOS HABERE (preferida por el latn)Nom.
* No se puede traducir literalmente en castellano sino "se dice que los suevos tienen cien aldeas".* Es decir, convirtindola en impersonal.* Se llama personal porque el ncleo tiene un sujeto gramatical.
* El latn prefiere la construccin personal con infinitivo con verbos como DICO, PUTO, EXISTINO, INDICO,IUBEO, AUDIO, TRADO, FERTUR. Ejemplo:HOMERUS DICITUR FUISSE CAECUM SERVI VIDENTUR VENIRE
(se dice que Homero era ciego) (Se ve venir a los esclavos)NOTA.- el predicativo del sujeto del infinitivo en activa pasa a nominativo en la contruccin pasiva personal. Ejem.:
DICUNT ALEXANDRUM IUVENEM MORTUUM ESSE
ALEXANDER DICITUR IUVENIS MORTUUS ESSE
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
13/34
VERBOS COMPUESTOS DE SUM
ABSUMADSUMDESUMINSUMINTERSUMOBSUM
PRAESUMPROSUMSUBSUMSUPERSUMPOSSUM
-ES"""""
""""
POTES
-ESSE"""""
""""
POSSE
-FUI"""""
""""
POTUI
Distar, estar ausenteEstar presenteFaltar, no asistir, no ayudarEstar dentro, ser inherente aIntervenir, integrar, diferenciarse, estar entreSer obstculo, impedir
PresidirSer til, aprovecharEstar debajo, oculto, cerca, estar a disposicin deSobrar, estar de ms, sobrevivir, abundarPoder
* Todos rigen DATIVO, excepto POSSUM (infinitivo) y ABSUM (ablativo).
VERBOS DEFECTIVOS
Tienen conjugacin imperfecta. Destacan:AIO Slo se emplean:
(digo)
Presente: aio, ais, ait,.. aiunt
Imperf.: aiebam, s, t, mus, tis, ntPerf.: aitINQUAM Slo se emplean:(digo)
Presente: inquam, is, .. inquiuntImperf.: inquiebatFut. imperf.: inquam, ies, ietPerf.: inquisti, inquit
COEPI(empec)MEMINI(recuerdo)ODI(odio)
Slo tienen las formas del sistema de p erfecto. en MEMINI yODI, stas equivalen a las de presente. As:PERFECTO = PRESENTEPLUSCUAMPERFECTO = IMPERFECTOFUTURO PERF. = FUTURO IMPERF.
EJEMPLO: MEMINI (Se traduce por presente y pasado)INDICATIVO MEMINIMEMINERAMMEMINERE
Recuerdo y recordRecordaba y haba recordadoRecordar y habr recordado
SUBJUNTIVO MEMINEERIMMEMINISSEN
Recuerde y haya recordadoRecordase y hubiera recordado
IMPERATIVO MEMENTOMEMENTOTE
RecuerdaRecordad
INFINITIVO NEMINISSE Recordar y haber recordado
COEPI Se conjuga igual, pero sus formas slo tienen el significado del sistema de Perfecto. Para el sistema de presentese recurre a INCIPIO (empezar).
EL PARTICIPIO DE PERFECTO DE UN VERBO DEPONENTE se traduce por GERUNDIO (simple ocompuesto):
... PROFECTAE EX PORTU (SALIENDO O HABIENDO SALIDO (ELLOS) DEL PUERTO)
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
14/34
PARTICIPIO USADO COMO VALOR VERBALEl sujeto de la idea verbal expresada por el participio es el nombre con el que ste va concertado. El participio admite los mismoscomplementos que el verbo a que pertenece.Ejemplo: Homo nemini inocens (participio): hombre que a nadie causa dao.a) PARTICIPIO DE PRESENTE
Expresa generalmente una accin simultnea a la del verbo principal.Ejem.: Flens dicit, dicebat, dixit ... : dice, deca, dijo .. . llorando
b) PARTICIPIO DE PERFECTO
Expresa generalmente una accin anterior a la del verbo principal.Ejem.: delent destruyen que han conquistadoUrbem captam deleverunt destruyeron la ciudad que haban conquistado
delebant destruirn que habrn conquistadoc) PARTICIPIO DE FUTURO
Expresa una accin posterior a la del verbo principal. En lengua clsica apenas se empleaORACIONES SUBORDINADAS
1. SUSTANTIVA O COMPLETIVAEquivale a un sustantivo y pueden hacer de Sujeto o C.D. de la oracin principal. Introducidas por: UT, QUOD, interrogativa,
infinitivo. Sujeto (el hecho de que vengan los enemigos me causa temor). C.D. (temo que vengan los enemigos)2. ADJETIVA O DE RELATIVO
Equivale a un adjetivo y califican o determinan a una palabra de la oracin principal. Introducidas por: QUI, QUAE, QUOD.
La palabra a la que se refiere el relativo se lama antecedente.1) Laudamos milites (Alabamos a los soldados)2) Militum virtus magna est (El valor de los soldados es grande).En la primera milites es acusativo (C.D.); el la 2 militum es genitivo (C. determinativo) sust. virtus, y podemos evitar la
repeticin: Laudamos milites, quorum virtus magna est (alabamos a los soldados, cuyo valor es grande).El relativo y el antecedente pertenecen a oraciones distintas, este a la principal y aquel a la subordinada de relativo, cada uno
en el caso requerido a la funcin. Concuerda en gnero y nmero.3. CIRCUNSTANCIAL O ADVERBIAL
Equivale a un adverbio y constituyen un COMPLEMENTO CIRCUNSTANCIAL de tiempo, causa, etc. de la oracinprincipal.
(Cuando atacaron los enemigos, nuestros soldados, como, si ellos eran vencidos la patria sucumbira, aunque eran inferioresen nmero lucharon. Temporal: cuando; causal: como; condicional: si; concesiva: aunque.
FINALES: Ut = para que; Quo = para que; Ne = para que no, Ut ne CONSECUTIVAS: Ut = que, de manera que; Ut non = que no; Quin = que no. CAUSALES: Quod - quia = porque; Cum = puesto que
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
15/34
ORACIONES COMPUESTASCOORDINADAS* COPULATIVAS (et,-que, ac, atque, nec, neque). Ej.: Ex arboris gemmis flores erumpunt et ex floribus fructus.* DISYUNTIVAS (Aut, vel, -ve, seu, sive. Fabulae nimis docent aut nihil docent.* ADVERSATIVAS (At, autem, sed, tamen, vero, verum) Pruna inmatura sunt acerba, at matura sunt iudunda gustui.* ILATIVAS (Ergo, igitur, itque, quare, quamobrem, proinde) Lex prohibet homicidium, ergo nemine licet alium occidere* CAUSALES(Nam, namque, enim, etenim).
SUBORDINADAS* SUSTANTIVAS Con conjunciones (Ut, ne, quod, quominus, quin). Ipsa natura pracipit ut diligamus proximum. Saepe fit ut spe
simus fraudati. Metuo ne fides tua non sit firma. Omitto etiam quod est multi cibi homo. Nihil obstabat quominus(quin) essemus beati.
Infinitivo: C.D. Concertadas: Pueri debent esse estudiosi.C.D. No concertadas: Credo hunc cibum esse suavem
S. Licet nemini alum occidere. Interrogativas indirectas
- Simples: Mater quasivit a me num persolvissem pecuniam- Compuestas: Nescimus manamussne domi an proficiscamur rus.
* ADJETIVAS O DE RELATIVO Con indicativo: Hostes qui fugiunt non timendi sunt Con subjuntivo: Misit legatos, qui pacem peterent.
* CIRCUNSTANCIALES Causales (quod, quia, quoniam, cum. cuqndo) Sedi paulisper, quod itinere fesus eram. Porque
Finales (Ut, quo, ut ne, ne). Dux hortatus est milites ut eos confirmaret . Para que, para que no. Condicionales (Si, cum, modo, si non, ni nisi) Ni vir prudens esses, autoritatem amitteres. Concesivas(Etsi, etiamsi, tamtsi, quamquam, quaambis, ut) Etsi lacrimis negas, nullam fidem adhibeo. Consecutivas (Ut, ut non) Tanta eral Demosthenis eloquentia, ut haberetur princeps oratum. Comparativas (Ut, uti, sicut, velut, quam, tamquam) Advocatus ita locutus est ut promiserat.
Temporales (Cum. dum, donet, quoad, antquam, priusquam, postquam, posteaquam, ubi, ut) Cum Petrus legebatepistolam, musca sedit in mensa.
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
16/34
ORACIONES SUBORDINADASUna oracin subordinada puede ser:1. SUSTANTIVA O COMPLETIVA
Equivale a un sustantivo y pueden hacer de Sujeto o C.D. de la oracin principal. Introducidas por: UT, QUOD, interrogativa,infinitivo. Sujeto (el hecho de que vengan los enemigos me causa temor). C.D. (temo que vengan los enemigos)
2. ADJETIVA O DE RELATIVOEquivale a un adjetivo y califican o determinan a una palabra de la oracin principal. Introducidas por: QUI, QUAE, QUOD.
La palabra a la que se refiere el relativo se lama antecedente.
1) Laudamos milites (Alabamos a los soldados)2) Militum virtus magna est (El valor de los soldados es grande).En la primera milites es acusativo (C.D.); el la 2 militum es genitivo (C. determinativo) sust. virtus, y podemos evitar la
repeticin: Laudamos milites, quorum virtus magna est (alabamos a los soldados, cuyo valor es grande).El relativo y el antecedente pertenecen a oraciones distintas, este a la principal y aquel a la subordinada de relativo, cada uno
en el caso requerido a la funcin. Concuerda en gnero y nmero.3. CIRCUNSTANCIAL O ADVERBIAL
Equivale a un adverbio y constituyen un COMPLEMENTO CIRCUNSTANCIAL de tiempo, causa, etc. de la oracinprincipal.
(Cuando atacaron los enemigos, nuestros soldados, como, si ellos eran vencidos la patria sucumbira, aunque eran inferioresen nmero lucharon. Temporal: cuando; causal: como; condicional: si; concesiva: aunque.
FINALES: Ut = para que; Quo = para que; Ne = para que no, Ut ne
CONSECUTIVAS: Ut = que, de manera que; Ut non = que no; Quin = que no. CAUSALES: Quod - quia = porque; Cum = puesto que
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
17/34
ORACIONES SUBORDINADAS DE PARTICIPIO1. PARTICIPIO CONCERTADO
* Verbo en participio* El participio concierta en gnero, nmero y caso con una palabra de otra oracin
Ejemplo: Imperator, victus ante urbem, in montem fugit* Traduccin del participio:
- presente: gerundio o relativo
- perfecto: participio espaol- perfecto deponente: gerundio
2. PARTICIPIO ABSOLUTO (ABLATIVO ABSOLUTO)
* Verbo en participio (en ablativo)* Suele ir entre comas* Concierta en gnero y nmero con otro ablativo de su misma oracin, que hace de sujeto* Se traduce primero el participio (por participio espaol)* Ejemplo: Imperator, victa urbe, in montem fugit
TIPO "Cicerone Consule"
* No lleva verbo* Dos palabras en ablativo: Pronombre o nombre (sujeto) y otra palabra que significa cargo, oficio o estado (atributo)* Se traduce con verbo ser en gerundio
Ejemplo: Cicerone consule = Siendo cnsul Cicern o en tiempos de CicernORACIN SUBORDINADA RELATIVO
* Comienza por un pronombre relativo.* El pronombre llevar un antecedente en la oracin anterior, con el que concuerda en gnero, nmero y, a veces, en caso.* El verbo de la oracin de relativo es el primero en forma personal que aparezca* La oracin de relativo con verbo en subjuntivo tiene valor final
Ejemplos: MILITIES [QUI IN CASTRIS ERANT] NOCTE EXIERUNT
CAESAR MILITES MISSIT [QUI OPPIDUM APPUGNARENT]S. C.D. V. S C.D. V.Csar envi a sus soldados para que atacaran la ciudadela
ORACIONES SUBORDINADAS SUSTANTIVAS DE INFINITIVO
No concertadas con sujeto propio en acusativo.* Dependen de un verbo que signifique orden, voluntad, entendimiento (creer, pensar, juzgar, etc.), lengua (decir, afirmar,
aadir) o sentido ((sentir, darse cuenta, ver, or, etc.)* Llevan sujeto propio en Acusativo.* Se traducen:
a) Oracin principal
b) Quec) El sujeto en Acusativo se traduce en Nominativod) El verbo en infinitivo traducido en forma personale) Complemento directo o atributo
ORACIONES DE INFINITIVO
1. INFINITIVO HISTRICOEs una oracin principal. Su sujeto va en nominativo. El Infinitivo se traduce por presente o imperfecto.Ejem.: Imperator in hostes ire
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
18/34
2. INFINITIVO CONCERTADOSu sujeto es el mismo que el de la oracin de la que depende. El infinitivo se traduce como tal.Ejem.: Imperator potest hodie venire
3. INFINITIVO NO CONCERTADOTiene sujeto propio en acusativo (sin preposicin) y en la oracin principal un verbo que signifique: orden, voluntad,
entendimiento, lengua, sentido). Se traduce:a. que
b. Sujeto en acusativoc. Infinitivo en indicativo o subjuntivod. C.D. o Atributo (este ltimo en acusativo)
Una oracin de infinitivo puede ser una oracin principal cuando no depende de un verbo en forma personal. En cuanto aparece uninfinitivo en la oracin tiene preferencia para ser C.D. con verbos transitivos sobre sujeto u otro complemento directo y converbos intransitivos sujeto.
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
19/34
SUBORDINADA DE RELATIVO
Acompaa a un nombre de la oracin principal que se llama antecedente. Cuando no es relativo equivale a un demostrativo: ESTE,ESE, AQUEL. Suele encabezar el pronombre relativo qui, quae, quod.
El relativo concierta con su antecedente en gnero, nmero y a veces en caso. Una funcin importante de is, ea, id, es servir deantecedente al relativo.
is qui
ea quaeid quod
el que, aquel que
la que, aquella quelo que, aquello que
ei qui
eae quaeea quae
los que, aquello que
las que, aquellas quelas cosas que, aquellas cosas que
FALSO RELATIVO
Las pausas fuertes (punto, dos puntos, punto y coma) rompen, en general, la subordinacin. "Qui, Quae, Quod" separado de suantecedente por una pausa fuerte equivale a "Is, ea, id" (este, ese, aquel) y no introducen subordinacin.CUYO es un adjetivo relativo que equivale al genitivo del pronombre: del cual, de la cual, de los cuales, es decir, cuius o quorum,quarum, quorum.
ADVERBIOS RELATIVOSUBI
UNDE
donde
de donde
QUO
QUA
a donde
por dondeEl pronombre is, ea, id, se llama anagrico porque se usa, sobre todo, para referirse de nuevo a algo que ya se ha mencionado antes.Es importante su empleo en genitivo como posesivo de tercera perrsona.
El adjetivo suus, -a, -um tiene carcter reflexivo porque deriva de se, por consiguiente se refiere al sujeto y slo se utiliza cuando stees el poseedor. Si el poseedor es otro, se emplea el genitivo eius = de l, son son otros, eorum = de ellos
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
20/34
ACENTUACIN LATINA1 En latn no hay palabras agudas, salvo unas pocas que han perdido la vocal final: edc (de educe); ad-do (de abdice), illo,
etc..2 Las palabras de dos slabas son llanas: rosa, mre.3 Las palabras de ms slabas son: LLANAS si su penltima slaba es larga: amicus, frumntum. Si la slaba es una ENCLTICA
el acento va en la penltima, aunque esta sea breve: arm-que, virm-que (partculas que = y; ve = o; ne; ce; met.4 ESDRJULASsi la penltima slaba es breve; d-mi-nus: n-co-la.5 PROCLTICASse unen a la palabra siguiente, mismo acento como las preposiciones: inter homines = interhmines.
6 DIPTONGOS suenan las dos vocales; las ms usadas: ae (rosae); au (taurus); oe (poema). Ms raras son: eu, ei, oi, ui.REGLAS DE ACENTUACIN1 largas: * Las slabas con diptongo: ae, au, oe, eu, ei, oi, ui: Rosae. taurum, poena, huio, proinde, oeu, hei.
* Las slabas cerradas, seguidas de otra consonante, aunque sea en palabra distinta o consonante doble (j, x, z):vastum, maris.
* Las slabas largas por naturaleza, que suelen indicar los diccionarios: ducit.2breves: * Las slabas no seguidas de dos consonantes: pedes.
* Las slabas con vocal seguida de otra vocal: via. Excepto: Formas de r de fio (fio/ fierem) Gen. y Dat. de la 5cuando va precidida de i (diei/ fidei) prefijos re- y pro- delante de i (reicio); Gen. del tipo Gei y Pompei.
CANTIDAD DE SLABAS MEDIALES:1 Declin. * a, e, o son largas: rosarum, dierum.
* i, u ms frecuentemente breves: vocibus, arcubus.
2 Conjs. * 1, 2 y 4 normalmentea, e, i, largas: amatus, monebamus, audimus.* 3 y mixta con la e (legemus, capiemus), excepto: delante de r (caperem). La i y la u son breves(legimus, possumus)
* Pretrito imperfecto vocal temtica es larga: amabamus, legebamus.* Futuro Las que preceden a b son largas (a, e,i) y breves las que siguen (e,i): amabimus.* Imperativo -tote, .mini.* Infinitivo La que precede a la r es larga: amare* Presente de subjuntivo todas largas: amamur.* Perfecto -avi, -evi, -ivi, ovi.* Pluscuamperfecto a, si es medial tras larga: amaverimus.* Futuro p erf. y Pretr ito Perf. de subjuntivo -ri* Pluscuamperfecto de subjunt ivo -se
* Participios Cuando coinciden en la forma con el Supino, tambin en cantidad: -atum,-etum, otum,utum. La i, si Perf. en -ivi y breve, si en -ui: auditum, monitum.* Imperfecto de subjuntivo Lo que sigue a r, si o l (e) es largo. amaremus, vellemus
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
21/34
FONTICA LATINACLASIFICACIN DE LAS VOCALES
Anteriores PosterioresCerradas i uMedias e oAbiertas a
Semivocales: i, u
CLASIFICACIN DE LAS CONSONANTES LABIALES DENTALES GUTURALESOCLUSIVAS Sonor as b d g
Sordas p t c, k, qLQUIDAS r lNASALES m nFRICATIVAS f s, z
PRONUNCIACIN CLSICA (Siglo I a. de C.)
1 VOCALES: Como en castellano. En los diptongos [ae, oe, au (los ms usados), eu, ei, oi, ui] suenan las dos vocales, la e algocerrada, prxima a la i.
2 CONSONANTESComo en castellano, excepto:* Lac se pronuncia siempre k: CICERO = KIKERO.* Lag tiene siempre la misma pronunciacin que enago: Agere = aguere.* Lah al principio de palabra es ligeramente aspirada.* La t conserva siempre su sonido: Natio = natio.* El grupo ch se pronuncia k: Pulcher = pulker.* El grupo qu en el que se pronuncian las dos letras: Qui = cui.* El grupo gu en el que se pronuncian las dos letras: Sanguis = sangis.* El grupo ph se pronuncia como f: Philosophus = filosofus.* Los grupos th y rh en los que la h es muda: Rhetor = retor.* El grupo ll se pronuncia doble l: Galli = gal-liNOTA.- conviente tener en cuenta que lax y laz son en latn consonantes dobles (x = cs, gs; z = ds) Rex = reg-s: Pax = pac-s.
LA SLABAEs un sonido voclico o un grupo de sonidos apoyado en una vocal que se pronuncia en una sola emisin de voz. Si la slaba acaba envocal se llama abierta, si acaba en consonante cerrada. Una consonante entre dos vocales forma slaba con la vocal que se sigue: ma-ri-ti-mus.
Dos o ms consonantes colocadas entre vocales forman tambin slaba con la vocal siguiente, si el grupo consecutivo es de las que seencuentran al principio: Dr = Dru/ sus; en los dems casos los grupos de consonantes se dividen: ar-tis, mor-tem, prop-ter.
CANTIDADLa slaba es breve:1) Cuando contiene una vocal breve y es abierta: fuga.2) Cuando siendo larga su vocal o conteniendo un diptongo va seguido de otra vocal: au -re-us, me-us, om-ni-a.
La slaba es larga:
1) Cuando contiene vocal larga por naturaleza.2) Cuando es slaba cerrada.3) Contiene un diptongo.4) Contiene vocal breve seguidas de dos consonantes slaba diferente.
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
22/34
ADJETIVOAdmite tres grados de significacin: positivo, comparativo y superlativo.
1. POSITIVO No es propiamente un grado, sino la cualidad pura.2. COMPARATIVO Indica la diferencia de intensidad con que una misma cualidad afecta a dos seres que se comparan.
Existen tres tipos: de igualdad, de inferioridad y de superioridad.3. SUPERLATIVO Presenta la cualidad en el ms lato grado.Comparat ivo latino Los comparativos de igualdad y de inferioridad se expresan de forma perifrstica, ejemplos:
Igualdad MARCUS TAM DOCTUS EST QUAM PUBLIUSInferioridad MARCUS MINUS DOCTUS EST QUAM PUBLIUS
El comparativo de superioridad se forma aadiendo al tema del adjetivo el sufijo -IOR (M.y F.), -IUS (N.) y GENITIVO -IORIS. La flexin del comparativo de superioridad es la de un adjetivo de dos terminaciones de tema en consonante (por la 3declinacin).
CASOS SINGULAR PLURALM. Y F. N. M. Y F. N.
NOM. Y VOC.ACUSATIVOGENITIVODATIVOABLATIVO
-IOR-IOREM-IORIS-IORI-IORE
-IUS-IUS-IORIS-IORI-IORE
-IORES-IORES-IORUM-IORIBUS-IORIBUS
-IORA-IORA-IORUM-IORIBUS-IORIBUS
Si se tiene en cuenta el 2 trmino de la comparacin, el comparativo puede dividirse en:
1. Comparat ivo intensivo Carece de 2 trmino: Petrus est altior = Pedro es bastante alto.2.1. En el mismo caso que el primer trmino (+ quam): Petrus est altior quam Paulus.2.2. En ablativo sin quam: Petrus est altior Paulo.
Las dos se traducen de la misma forma: Pedro es ms alto que Pablo.
Superlativo Se forma con el sufijo -ISSIMUS, -ISSIMA, -ISSIMUM. La flexin es como la de un adjetivo de tres terminaciones, conalgunas excepciones:
Adjetivos en -ERAdjetivos en -ILIS
Superlativo: -ERRIMUSSuperlativo: - LIMUS
EJEMPLO: MISERRIMUSEJEMPLO: FACILLIMUS
Adjetivos compuestos de -DICUS, -FICUS, -VOLUS forman comparativo y superlativo sobre un tema en -ENT, propio delparticipio de presente. Ejemplos:
MALEDICUSMAGNIFICUS
BENEVOLUS
MALEDICENTIORMAGNIFICENTIOR
BENEVOLENTIOR
MALEDICENTISSIMUSMAGNIFICENTISSIMUS
BENEVOLENTISSIMUSHay falta de gradacin morfolgica, pero s perifrstica en los comparativos y superlativos de los adjetivos en:
-IUS PIUS-EUS IDONEUS-UUS VACUUS
MAGIS PIUSMAGIS IDONEUSMAGIS VACUUS
MAXIME PIUSMAXIME IDONEUSMAXIME VACUUS
Comparativos y superlativos asistemticos Son algunos adjetivos que forman su comparativo y superlativo con temas diferentes de losdel POSITIVO. Son de uso muy corriente, siendo los ms habituales:
BONUSMALUSMAGNUSPARVUSMULTUMMULTI
MELIORPEIORMAIORMINORPLUSPLURES
OPTIMUSPESSIMUSMAXIMUSMINIMUSPLURIMUMPLURIMI
Algunos son defectivos de: POSITIVO COMPARATIVOANTERIORINTERIOR/ INTIMUSULTERIOR/ ULTIMUS
MERITUS/ MERITISSIMUSNOVUS/ NOVISSIMUS
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
23/34
ORACIN SUBORDINADA DE INFINITIVO COMPLETIVA
1. CONCERTADA: No tiene sujeto propio, sino el mismo de la oracin de la que depende. El verbo de la principal significa:
* PODER (possum, queo, nequeo...) Ejemplo: Nequeo ire; Non omnia facerepossumus
* OBLIGACIN (debeo, habeo...) Ejemplo: Miles debet defendere patriam
* COSTUMBRE(soleo, assuesco, consuesco) Ejemplo: Assuevit epistolas Ceceronislegere.
* Comienzo, progreso o fin de accin(incipio, designo, perto, coepio) Ejemplo: De quibus dicere incipiam
* VOLUNTAD (volo, nolo, audeo, curo, statu) Ejemplo: Aude negare
* APRESURARSE (festino, maturo) Ejemplo: Si dux siga dare maturavisset
2. NO CONCERT. Tiene sujeto en acusativo, distinto del principal. El verbo de la principal significa:
* ENTENDIMIENTO (cognosco, intelligo, scio, credo, cogito, memini, obliviscor, etc.
Ejemplo: Ego tuum patrem vivere arbitror
* LENGUA (dico, loquor, moneo, scribo, iuro, confiteor, clamo, etc.)
Ejemplo: Hostes polliciti sunt se ei dedituros esse
* SENTIDO (video, audio, cerno, sentio, experior, animadverto, etc.
Ejemplo: Audivi te dicturum esse orationem
* VOLUNTAD O DESEO (volo, nolo, cupio, desidero)
Ejemplo: Nolebat eum ibi esse
* AFECTIVIDAD (gaudeo, laetor, doleo, rideo, furo)
Ejemplo: Haec ego vos concupisse non mirorHunc esse natum gaudeamus
* IMPERSONALES Verbos y expresiones impersonales (pudet, placet, scriptum est, palam est,patet. constat, verum est, evidens est, facilis est, oportet, licet, etc.)
Ejemplo: Evidens est Caesarem ducem Romanorum fuisse
Con verbos o expresiones impersonales, la oracin de infinitivo no hace funcin de complementodirecto, sino de sujeto
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
24/34
CUADRO SINPTICO DE SINTAXIS
VALORES DE LOS CASOSNOMINATIVO * Sujeto de las formas verbales personales: puer ludit; ego laboro
* Predicado nominal: Iberus fluvius est* Predicativo del sujeto: nemo nascitur sapiens
ACUSATIVO * Sujeto oracin infinitivo no concertado
* Objeto directo: dux urbem cepit
* Direccin: Con ad o in: ire ad urbem Sin preposicin: ire Roman
* Estensin: En el espacio: ducentos passus ambulavit En el tiempo (duracin): multus annos vixit
* Exclamacin: me miserunt
* Adverbial: ninium bibit
* Relacin: virides lerga lecerti
* Doble acusativo:
Con verbos de ruego, peticin, preguntasenatum sententiam rogavit
Objeto directo y predicativo: hominescaecos reddit cupiditas
Objeto directo y complemento de lugar:exercitum Iberum traduxit
GENITIVO * Posesivo. Liber pueri
* De cualidad: Homines magnae virtut is
* Explicativo: Nomem amicitiae
* Con sustantivos verbales: Subjetivo: metus hostium (temor a los enemigos) Objetivo: metus hostium (temor de los enemigos
* Partitivo: nemo vestrum
* Complemento de verbos: De memoria y olvido: vivorum memini,
Epucuri obliviscor Judiciales: proditionis accusatus est Impersonales de sentimiento: me civitatis
morum piget
DATIVO * Objeto indirecto: pater dat argentum fillis
* Inters (provecho o dao): tibi, non mihi erras
* Posesivo (con verbo sum): sunt nobis mitia poma
* Finalidad: subsidio mittere
* tico: quid tivi vis, insane?
* Agente (con pasiva perifrstica) hoc vobis estcredendum
ABLATIVO * Propio: solo o con las preposiciones a, ab, e, ex, de. Puedeexpresar:
Punto de partida. Ex Asia navigavit Separacin: Roma decessit Origen: mibili genere natus Agente (con pasiva perifrstica): Remus a Romulo
interfectus est Comparacin: Herodotus veracior est Ennio
* Locativo: solo o con in. Puede expresar:
Lugar en donde: In Italia vivebat Tiempo cundo: die septimo pervenit
(Hay adems restos del caso locativo: Romae vivit; domi est
* Instrumental: solo o con cum Instrumento o medio: t aurit petunt
cornibus Causa: fame interire Precio: emi virginem triginta minis Lugar por donde: intravere Porta Collina Duracin: paaucis diebus urbem cepit Relacin: lingua Graeca doctus Compaa (con cum): cum fillio venit Modo: cum virtute vevere Cualidad: vir summo ingenio Rgimen de determinados verbos
(abundancia/ ciertos deponentes, opusest): villa abundat porco
DOMI = EN CASARURI = EN EL CAMPODOMI BELLIQUE = EN PAZ Y EN GUERRAHUMI = EN EL SUELO
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
25/34
ORACIONES INTERROGATIVAS LATINAS
1. SIMPLE INTERROGATIVAEs principal, lleva signo de interrogacin y aparece:
a. Sin part cula: Vidisti patrem? Viste a tu padre?b. Con par tculas -ne (para cualquier caso) Patremne vidisti? Viste a tu padre?
nonne (para respuesta afirmativa) Nonne patrem vidisti? Viste a tu padre?
num (para respuesta negativa) Num patrem vidisti? Viste a tu padre?c. Con adverbios interrogativos (ubi, quando, etc.) Ubi eras? Dnde estabas?d. Con adjetivos o pronombres interrogativos (qui, quid, uter, etc.)
Qui puer hoc tibi dixit? Qu nio te dijo eso?Quid Petrus dixit? Qu dijo Pedro?Uter consul hoc fecit? Cul de los dos cnsules hizo esto?
e. Doble pregunta Utru m ....... an: Utrum hoc fecisti an illud? Hiciste sto o aqullo?-ne ....... an: Hocne fecisti an non? Hiciste sto o no?A veces slo se emplea an: Hoc fecisti an illud? Hiciste sto o no?
El modo de la oracin simple interrogativa es el INDICATIVO, excepto las que expresan duda, que suelen utilizar el
SUBJUNTIVO, y su traduccin es con el verbo poder ms el verbo de la oracin: Quid faciamus? qu podemos hacer?2. INTERROGATIVA INDIRECTANo lleva signo de interrogacin
1. Depende de otra oracin cuyo verbo significa: pregunta, conocimiento, duda o deliberacin.2. Hace funcin de C.D. (a veces de sujeto) Nescio quid facias Ignoro qu haces. Incertum est utrum vicerint necne Es
incierto si han vencido o no3. Modo SUBJUNTIVO, aunque la traduccin es en indicativo4. Introducida por:
a. Adverbios interrogativos: Eum rogavit quando venisset Pregunta a ste cundo haba venido.b. Adjetivos o pronombre interrogativos: Eum rogavit quid faceret Pregunta a ste qu hacac. Partculas interrogativas:
SIMPLE(Consta de un miembro): si, num, -ne, nonneRogavi eum num vulneratus esset Pregunto a ste si haba sido heridoRogavi eum vulneratusne esset Pregunto a ste si haba sido heridoRogavi eum nonne vulneratus esset Pregunto a ste si haba sido herido
COMPUESTA (Si consta de dos miembros)1) Disyuntiva Utrum ..... an Eum rogo utrum hoc facerit an illud Pregunto si
hizo sto o aqullo-ne ..... an Eum rogo hocne facerit an illud
2) Contradictoria Utrum...necne Quaero utrum verum sit necne Pregunto si esverdad o no
-ne .... annon Quaero verumne sit annon Pregunto si esverdad o no
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
26/34
VERBO SUM
FORMAS2 TEMAS DE PRESENTE ES-
S-ER-
DE PERFECTO FU-
TEMA DE PRESENTEES - En presente, imperfecto (indicativo y subjuntivo) imperativo e infinitivo. Ejemplo: presente de indicativo:
ES - S (Desaparece la 2 "S" al ir en slaba finalES - TES - TIS
S - Ante vocal temtica, ESpierde laE Inicial. Ejemplo: presente de indicativo:
(E) SUM(E) SUMUS (Vocal temtica O U)
(E) SUNT
ER - ESante vocales, por rotacismoS > R. Ejemplo:
ES - AM ERAMES - O ERO (En el futuro hay alternancia voclicaI/ U
TEMA DE PERFECTO
FU - Adems para el participio futuro (futurus, -a, -um), infinitivo futuro: forma perifrstica (futurum, -am, -um), formasinttica (fore) y pretr ito imperfecto de subjuntivo (forem, s, t .. .).
COMPUESTOS DE SUM
Se forman con los prefijos: ab, ad, de, in, inter, ob, prae, prod, super y sub.
PARTICULARIDADES
ABSUM: Perfecto AFUI (Pierde laB ante F)PROSUM: El prefijo PROD (Ante consonante pierde la D)POSSUM: Compuesto de POTIS + SUM
POTIS, que es un adjetivo antiguo, delante de vocalpierde la terminacin y se reduce a POT-
Tiempos de pr esente:
POT + S POS- (LaT se asimila aS)
Tiempos de per fecto:
POT + F POT- (Se elide laF)
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
27/34
TRADUCCIN DE SUM
a) CON ATRIBUTO SER, ESTAR Puer est bonusb) SIN ATRIBUTO HABER, EXISTIR Bellum non estc) CON C.C. LUGAR HABER, ESTAR Tu domus est rurid) CON GENITIVO SER PROPIO DE Hominis errare este) CON DATIVO TENER (datsuj. y suj.c.d.) Filius Ciceroni estf) CON 2 DATIVOS SERVIR DE ... A...; CAUSAR Litterae milli lactitiae sunt
g) CON OPUS SER NECESARIO Opus est laborareEL PREDICATIVO
Es un complemento del verbo que, asimismo, se refiere a un sustantivo. El predicativo puede ser adjetivo o sustantivo. Concierta engnero, nmero y caso (si es adjetivo) o, por lo menos, en caso (si es nombre).
PREDICATIVOS MS FRECUENTES
Adjetivos: * Laetus, tristis, invitus, sciens, ignarus, salvus, incolumis, vivus, mortuus, absens, praesens, frequens.(estado de nimo).
* prior, primus, princeps, postremus, ultimus(orden o sucesin)
* unus, solus, totus, ipseEjemplos: Hostes castris se pavidi tenebant. (los enemigos se mantendrn temerosos en el campamento).
Filius laetus profectus est, tristis revertit (El hijo parti alegre, volvi triste)
Sustantivos: De edad, estado, cargo o dignidad (consul, censor, legatus, dictator, puer, adulescens, senex, etc.
Ejemplos: Cicero consul coniurationem Catilinae detexit Cicern como cnsul descubri la conjuracin deCatilina.
Hannibal puer in Hispaniam profectus est Anbal, siendo nio, fue llevado a Hispania.
NOTA.- A veces el predicativo (adjetivo) equivale a una expresin adverbial castellana.
Cuando es sustantivo, se suele traducir anteponiendo "como" o "en calidad de".
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
28/34
VERBOS CON PRESENTE ANMALOVOLO (querer) Tema de presente muy irregular. Ofrece 4 formas:
a) VEL (ante i, l): velim, vellemb) VOL (ante vocal distinta de i): volo, volebam, volamc) VUL (ante consonante distinta de l): vult, vultis. En realidad se trata de vel modificado: e>o (ante l) y o>u ante l +
otra consonante)d) VIS (2 persona sing. pres.) es otro tema de origen desconocido.
* El atematismo (ausencia de vocal temtica) se da en todo el presente excepto el presente, excepto 1 y 3 pers. :volo, volunt.* Alternancia e/ o en el tema: vel- (seguido de l paletal) y vol- (seguido de l velar)* Supletivismo en 2 persona sing. pres. donde el tema originado ha sido suplido por otro: vis
NOLO (no querer). En el presente de indicativo ofrece dos formas:
a) Contraccin de ne volo: nolo, nolumus, nolunt.b) Composicin de non volo: non vis, non volt, non vultis.
MALO (preferir) Origen: Contraccin de magis volo: con sncopa de i: magis volo > mavolo > malo
NOTA.- Volo, nolo y malo carecen de Gerundio y Partificipio de futuro.Volo y malo carecen de imperativoSus temas de perfecto sonvolu, nolu y malu y sus tiempos son regulares
FERO (llevar, tolerar) Presenta 3 temas:
a) Presente: FER-b) Perfecto: TUL-c) Supino: LAT- Pero slo se puede hablar propiamente de dos, ya que lat- procede de tlatus, con raz en tul* Supletivismo Se da en el hecho de que en todos los tiempos de perfecto el tema original ha sido sustituido por
el tema de otro verbo: tul- de tollo* Atematismo Es muy frecuente. En el presente slo la tienen ferimus yferunt.
EO (ir) Su tema tiene origen en una raz ei, que experimenta las siguientes modificaciones, distribuyendo i/ e en los distintostiempos y personas:
a) EI ante consonante >i: is, it, imus, itis.b) EI ante vocal >e (por elisin de I intervocalica): eio>eo, eiunt> eunt.Su participio de presente:eius, euntis presenta alternancia de tiembre i/ e.
FIO (ser hecho, llegar a ser, suceder). Tema: FI-
a) Se usa como pasiva de FACIO slo en los tiempos del sistema de presente.b) Los tiempos pasivos del sistema de perfecto se forman con el participio de facio: FACT.
c) Hay que destacar la forma FIERIde infinitivo,con terminacin pasiva a pesar de que el resto del sistema de presentetiene desinencias de activa.
EDO (comer). Su tema presenta dos formas:
a) ED- edo, edimus, edunt.b) ED- ante s se elide la d : eds > es: es est, estis.Tiene formas temticas (edimus, edunt) alternando con otras atemticas. Algunas de sus formas se confunden con las delverbo SUM, lo que origin que cayera en desuso.
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
29/34
PRONOMBRE RELATIVO
QUI - QUAE - QUOD (quien, que, el que, lo que, etc.)
2 temas i: quim > quem, quibuso/ a: quo, qua, quorum y qui< quo-i
Genitivo* Caractersticas de la flexin pronominal sing.
Dativoy en la -d del neutro quod* quae < qua + partcula de refuerzo i: quai > quae
PRONOMBRE INTERROGATIVO
QUIS,QUI - QUAE - QUID, QUOD (quin?, cul?, qu?
* Temas: los mismos del relativo. En un principio el tema o/ a sirvi para formar el relativo y el tema i para el interrogativo.Luego se produjo una influencia mutua y surgi una declinacin mutua de los dos temas.
* Las formas qui y quod se usan como adjetivos:
PRONOMBRES ADJETIVOSQuis venit? Quin viene)Quid facis? Qu haces?
Qui homo venit? Qu hombre viene?Quod templum vides? Qu templo ves?
PRONOMBRE INDEFINIDO
QUIS, QUI - QUAE, QUA - QUID, QUOD (alguien , algn, algo) .En Nominativo y Acusativo neutro plural, formas quae, qua
* Temas: los mismos del relativo.* Es un pronombre encltico, apoyado siempre en una palabra anterior, generalmente detrs de las partculas: si, sive, nisi, ne (+
subj.), num.
* Las formas qui y quod se usan como adjetivos.Si quid cui ille promisit, id erit fixum(Si l ha prometido algo a alguien, sto ser irrevocable)
* Ne da a este pronombre valor negativo: Ne quis (nadie), ne quid (nada).
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
30/34
EXCEPCIONES EN LA FORMACIN DE LOS PERFECTOS DE LA 1, 2 , Y 4 CONJUGACIN
1 CONJUGACIN
Perfecto habitual: aviPerfecto reduplicado verbos -do: dedi; -sto: stetiPerfecto en -ui (u voclica): crepo (crepui), domo (domui), sono (sonui), veto (vetui), cubo (cubui). stos hacen el supino: -itum.
2 CONJUGACIN
Perfecto habitual: -ui (u voclica): habeo (habui)Perfecto menos frecuente: -vi (u consonntica): deleo (delevi)
4 CONJUGACIN
Perfecto habitual: -vi (u consonntica): audio (audivi)Perfecto menos frecuente: -ui (u voclica): aperio (aperui)Perfecto poco frecuente: -i (asigmtico): venio (veni)
Nota.- Los verbos con perfecto en -vi presentan a veces formas sincopadas:-vi desaparece ante s: amavisti > amasti-ve desaparece ante r: amaveram > amaram-v desaparece ante e (en la 4 c.): audiverunt > audierunt
Oscilacin de timbre en la vocal temtica en la 3 conjugacin
* Paso de la u arcaica del gerundio a e: mittundum > mittendum* Tambin aparece modificada en:
en -i-: mittitisen -u- (ante nt): mittunten -e- (ante r): mitterent
Distr ibucin de formas en la conjugacin mixta (de 3 y 4)
Se caracteriza por:
* Tema de presente Capio (coger, tomar) aade al tema en consonante (cap-) una i que lo hace coincidir morfolgicamentecon audio (audi-) en los
Presente de indicativo: capioImperfecto de indicativo: capiebamFuturo imp. de indicativo: capiamPresente de subjuntivo: capiamParticipio de presente: capiens
En los dems tiempos de presente: -e- en lugar de -i-. (Esta particularidad le hace parelelo a la 3)Imperfecto de subjuntivo: caperemInfinitivo de presente: capereimperativo: cape
* Tema de per fecto Tema cep- (cambio de a > e)Pretrito perfecto: cepi
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
31/34
PRONOMBRES Y ADJETIVOSDEMOSTRATIVOS
Hic, haec, hoc (este)is, ea, id (ste, l)
Iste, ista, istud (ese)Idem, eadem, idem (el mismo)
Ile, illa, illud (aquel)ipse, ipsa, ipsum (l mismo)
PERSONALES1 Persona2 Persona3 Persona
Ego, me, mei, mihi, me (mecum)Tu, te, tui, tibi, te (tecum)No reflexivo: is, ea, id
Nos, nos, nostri, nobis, nobis (nobiscum)Vos, vos, vestri (vestrum), vobis (vobiscum)Reflexivo: se, sui, sibi, se (secum)
POSESIVOS1 Persona2 Persona3 Persona
Meus, mea, meum (mo)Tuus, tua, tuum (Tuyo)Suus, sua, suum (suyo)
Noster, nostra, nostrum (nuestro)Vester, vestra, vestrum (vuestro)Suus, sua suum (Slo con valor reflexivo)
RELATIVOSQui, quae, quod (que, el cual, la cual, lo cual)Quicumque, quacumque, quodcumque (Quienquiera que, cualquiera que) Relativo indefinido)Quisque (m. y f.) quidquid (n.) (Todo el que, cada cual) Relativo indefinido
INTERROGATIVOSQuis, quis (quae), quid (quin? qu?) PronombreQui, quae, quod (qu? cul) AdjetivoUter, utra, Utrum (Cul de los dos? Pronombre y adjetivo
Qualis, quale (qu?, cul? qu clase de?)Quantus, quanta, quantum (cunto?)Quot (cuntos?) Indeclinable
INDEFINIDOSQuis, quis (quae), quid (alguno, alguien) PronombreQui, quae, quod (algn, cierto, un) AdjetivoCompuestos
Quidam, quaedam, quoddam (adj.) Quidam, quaedam, quiddam (Pron.) (Un cierto, algn)Quisque, quaeque, quodque (adj.) Quisque, quaeque, quodque (pron.) (Cada uno, cada cual)Aliquis, aliqua, aliquod (adj.) Aliquis, aliqua, aliquid (pron.) (Alguno, un cierto)
OtrosUllus, ulla, ullum (ningn) Slo se usa en frases negativas
Nullus, nulla, nullum (ningn)Alius, alia, aliud (otro) de variosAlter, altera, alterum (otro, el otro, el segundo) De dosUterque, utraque, utrumque (uno y otro, los dos)Unus, una, unum (uno solo, nico)Solus, sola, solum (slo, nico)Totus, tota, totum (todo entero)
EJEMPLOSEadem regina venit (Ha venido la misma reina)Ipsa regina venit (ha venido la misma reina, la reina en persona)Multi nostrum erant (haba muchos de nosotros)
Miles se vulneravit (el soldado se hiri); Miles eum vulneravit (el soldado le hiri, a l)Patrem suum vidit (vio a su padre, a su propio padre) patrem eius vidit (vio a su padre, de otro)Uter consul hoc fecit? (cul de los 2 cnsules hizo sto?) Uter eorum? (cul de ellos?)Nullo timore hoc fecit y Sino ullo timore hoc fecit (Hizo sto sin ningn miedo)Alii clamabant, alii ridebant (Uno gritaban, otros rean)Alius alium amat (ellos (varios) se aman entre s)Alii per alia maria navigant (unos navegan por un mar y otros por otro)Alteri altera copiunt (los unos desean unas cosas y los otros otras)Uterque consul venit (los cnsules han venido)Neuter consul venit (Ninguno de los 2 cnsules ha venido)
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
32/34
VOZ PERIFRASTICA ACTIVA
Se forma con participio de futuro activo + sum (-urus, -ura, -urum + sum)
TRADUCCIN
* Ir a + infinitivo* Estar a punto de + infinitivo
* Tener intencin de + infinitivoEjemplos: MORITURI SUNT TE SALUTANT (los que van a morir te saludan)
MILITES VISURI ERANT HOSTES (los soldados estaban punto de ver a los enemigos)
VOZ PERIFRSTICA PASIVA
Se forma con el participio de futuro pasivo + sum (-ndus, -nda, -ndum + sum)
TRADUCCIN: Es de obligacin o deber moral
* Tener que ser + participio
* Haber de ser + participio* Deber ser + participio
Ejemplo: LINGUA LATINA TIBI COLENDA EST (la lengua latina debe ser cultivada por ti)
GIROS DE VALOR FINAL
EJEMPLOSa) UT + SUBJUNTIVO Da mihi pecuniam, ut librum eman
(dame dinero para que compre un libro)b) QUO + COMPARATIVO + SUBJUNTIVO Probus esto, quo facilius amicos concilies
(S bueno para que tengas muchos amigos)
c) RELATIVO + SUBJUNTIVO Misit legatos, qui pacem peterent(Envi legados para que propongan la paz)d) PARTICIPIO DE FUTURO Adest de te, sententiam laturus
(Est aqu para expresar su opinin sobre ti)e) AD + ACUSATIVO DE GERUNDIO Ad consolandum litterae valuerunt
(Las cartas sirvieron para consolar)f) AD + ACUSATIVO DE GERUNDIVO Ad defendendam libertatem adest
(Est aqu para defender la libertad)g) DATIVO DEL GERUNDIVO Urbi condenda lucum elegerunt
(Eligieron el lugar para construir la ciudad)h) ACUSATIVO SUPINO + VERBO MOVIM. Venerunt regatum auxiliam
(Vinieron para pedir auxilio)
i) GENITIVO DE GERUNDIVO O GERUNDIVOCON CAUSA O GRATIA Legatos misit pacis petendi(Envi legados para solicitar la causa de la paz)
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
33/34
CARACTERSTICAS DEL LATN RENACENTISTA
ALTERACIONES EJEMPLOSCONFUSIN AE E y E AE femina faeminaCONFUSIN TI CI y CI TI nuntium nuncium, fiduciam fitutiamREDUCCIN DE GRUPOS CONSONNTICOS sanctitas santitasCONFUSIN DE IY lacrimas lacrymasSIMPLIFICACIN DE GEMINADAS litteris literis
DISIMILACIN aglomerat adglorematCONFUSIN MN aliquamdin aliquandinVACILACIN ENTRE LA 1 Y 3 DECLINACIN Barchino, -onis Barchinona, aeSIMPLIFICACIN DEL GRUPO XS exspecto expectoPROFUSIN VOZ PERIFRSTICA Ita ... ut nullo modo sit dissimulandumSUPRESIN DEL VERBO DECIR ante estilo indirectoPERFRASIS (COEPIO+ INFINVO) POR PERFECTO coepit navigareABUNDANTE USO DESE VALOR REFLEXIVO se dedereUSO ABUNDANTE DEL GERUNDIVO ad arcem capiendamEMPLEO FRECUENTE DE PASIVA IMPERSONAL visunt estABUNDANCIA DE PLEONASMOS ipsemet sua manu acciuxitHIPERCORRECCIONES episcopi episcopii
LATINIZACIN ANTROPNIMOS Y TOPNIMOS Divus Iacobus, MatritumFALTAS DE CONCORDANCIA rex ad principes nostres missi suntCONFUSIN FUNCIONES SINTCTICAS CASOS ad comiten venit comiti venitCREACIN DE NEOLOGISMOS vicarius dux locumtenens (lugarteniente)
-
8/8/2019 Cuadros Gramatica Latin Uned
34/34
RESUMEN DE PARTICULARIDADES DE LOS VERBOS DEFECTIVOS
Los de uso ms frecuente son:
AIO (DIGO) Slo se emplea: Singular del presente -aio-ais-ait
3 pers. pl. de presente -aiunt
Imperf. indic. (completo) aiebam .. .Ait tiene valor de pres. y perf.: dice y dijoINQUAM (DIGO) Slo se emplea: singular del presente inquam
inquisinquit
3 pers. plur. de presente inquiunt2 formas de futuro (muy raras) inquies
inquitInquit tiene valor de pres. y perf.: dice y dijoSlo se emplea en interior de oracin: .. .,inquit, .. .
QUAESO (RUEGO) Slo tiene: 1 pers. sing. presente quaeso1 pers. plur. presente quaesumus
Se suele emplear como frmula de cortesa "por favor"tras imperativo
SALVE, SALVETE(H)AVE, (H)AVETE
Saludo al que llega Frmulas de cortesa
VALE, VALETE DespedidaCEDO (DIME O DAME)CETTE (DECIDME O DADME)
Frmulas aisladas con valor de imperativo de un verbo desconocido
FARI (HABLAR) (dep onen te) Se usa normal-mente: 3 pers. Sing. Presente faturablativo de gerundio faudopartic. pas, slo o con sum fatus, fatus est
COEPI (HE COMENZADO) Slo tienen tiempos del
sistema de per-fecto
En memini yod i la traduccin de cada tiem-po es
equivalente al tiempo correspondiente del sistema depresenteMEMINI (ME ACUERDO) Plusc. indicativo memineram (me
acordaba)Infinitivo perfecto meminisse
(acordarse)Imperativo memento,
mementoteODI (ODIO) Futuro perfecto odero (odiar)
Pretrito perfecto oderim (odie)participio de futuro activo osurus -a -um