CONCIERtO orquesta joven EXtRAORDINARIO … · tristán e Isolda: preludio y muerte de amor ... la...

32
Temporada 2012-13 ORQUESTA JOVEN Miércoles 9 enero 2013 20.30h. CONCIERTO EXTRAORDINARIO Programa orquesta joven_02.indd 1 07/01/2013 13:35:52

Transcript of CONCIERtO orquesta joven EXtRAORDINARIO … · tristán e Isolda: preludio y muerte de amor ... la...

Programa Orquesta Joven

1 |

Temporada 2012-13

orquesta joven

Miércoles 9 enero 2013

20.30h.

CONCIERtO EXtRAORDINARIO

Programa orquesta joven_02.indd 1 07/01/2013 13:35:52

Programa orquesta joven_02.indd 2 07/01/2013 13:35:52

orquesta joven

Miércoles 9 enero 2013

20.30h.Palacio de la Ópera

Temporada 2012-13

Programa orquesta joven_02.indd 1 07/01/2013 13:35:53

Temporada 2012-13

| 2

Programa orquesta joven_02.indd 2 07/01/2013 13:35:53

Programa Orquesta Joven

3 |

orquesta joven de la sinfónica de Galiciarubén Gimeno directorantonio Lagares abeal trompa

ICARL MARIA VON WEBER (1786-1826)el cazador furtivo: obertura

REINHOLD GLIÈRE (1875-1956)Concierto para trompa y orquesta, op. 91

allegroandanteModerato

IIRICHARD WAGNER (1813-1883)tristán e Isolda: preludio y muerte de amor

Los maestros cantores de núremberg: preludio

Programa orquesta joven_02.indd 3 07/01/2013 13:35:53

Temporada 2012-13

| 4

CARL MARíA VON WEBERO CAzADOR FuRtIVO-OBERtuRA (1821)

unha das primeiras pasaxes que escoitaredes, trala atmosfera dos compases iniciais, soa a bosque e a caza. son trompas. este instrumento xa ha ter os seus 15 minutos de gloria no concerto de Glière, pero adivíñase o seu fondo timbre de presaxio na obertura de O cazador furtivo.

esta ópera en tres actos foi unha encarga e, logo de 200 anos, podemos afirmar que cumpriu o seu propósito: contrarrestar a corrente italianizante na ópera alemá de finais do XVIII e principios do XIX. E tanto foi así que, ademais do éxito da súa estrea, hoxe en día cítase sempre como —e a expresión vén ao xeito— o pistoleirazo de saída da ópera nacionalista en alemán, un auténtico hit do momento que devolveu ao gran público ás salas de concertos.

a medio camiño entre o Singspiel de A frauta máxica mozartiana e dos dramas de Wagner, O cazador furtivo caracterízase por unha obertura maxistral: un briefing dos motivos que se desen-volverán ao longo da partitura, dende as penum-bras boscosas e o alento diabólico ata o xúbilo do pobo e o amor triunfal. o fortísimo que abre paso á coda final pode non ser apto para corazóns deli-cados, pero a cor xeral da obertura é exultante e dun san optimismo.

non foi outro que o conde Brühl, intendente dos teatros reais de Prusia —o mesmo que lle comía a orella a Beethoven para que estrease a súa Novena sinfonía en Berlín e non en viena— quen encargou

CARL MARíA VON WEBEREL CAzADOR FuRtIVO-OBERtuRA (1821)

uno de los primeros pasajes que escucharéis, tras la atmósfera de los compases iniciales, suena a bosque y a caza. son trompas. este instrumento ya tendrá sus 15 minutos de gloria en el concierto de Glière, pero se adivina su hondo timbre de presagio en la obertura de El cazador furtivo.

esta ópera en tres actos fue un encargo y, 200 años después, podemos afirmar que cumplió su propósito: contrarrestar la corriente italianizante en la ópera alemana de finales del XVIII y princi-pios del XIX. Y tanto fue así que, además del éxito de su estreno, hoy día se cita siempre como —y la expresión viene al pelo— pistoletazo de salida de la ópera nacionalista en alemán, un auténtico hit del momento que devolvió al gran público a las salas de conciertos.

a medio camino entre el Singspiel de La flauta mágica mozartiana y de los dramas de Wagner, El cazador furtivo se caracteriza por una ober-tura magistral: un briefing de los motivos que se desarrollarán a lo largo de la partitura, desde las penumbras boscosas y el aliento diabólico hasta el júbilo del pueblo y el amor triunfal. el fortísimo que abre paso a la coda final puede no ser apto para corazones delicados, pero el color general de la obertura es exultante y de un sano optimismo.

no fue otro que el conde Brühl, intendente de los teatros reales de Prusia —el mismo que le comía la oreja a Beethoven para que estrenase su Novena sinfonía en Berlín y no en viena— quien encargó

Programa orquesta joven_02.indd 4 07/01/2013 13:35:53

Programa Orquesta Joven

5 |

la obra, que vio la luz en 1821 en Berlín. tres años antes Beethoven se había quedado definitiva-mente sordo, pero no así napoléon, que moría justo ese mismo año en santa Helena después de que sus tropas montasen y desmontasen el puzzle de europa. ni Beethoven ni napoleón escucharon El cazador furtivo, pero sí un joven richard Wagner.

a juzgar por la literatura, antes el diablo tenía mucho más trabajo y le surgían ofertas de empleo por doquier, pese a lo caro de sus servicios. el contrato a tiempo completo que mejor se recuerda es el del doctor Faustus de Goethe, no obstante en pleno siglo XIX, atravesado por los fantasmas del romanticismo gótico, el demonio samiel de El cazador furtivo todavía encontrará clientes.

Con el folclore germánico de lo sobrenatural y legendario en la cabeza, von Weber colabora con el libretista F. Kind para adaptar uno de los cuentos recopilados en Das Gespenstersbuch [el libro de los fantasmas], una historia un poco gore, como casi todas las tradicionales, que acababa con un tiro en la cabeza equivocada. Este final se dulcificó para la ópera convirtiéndose tal vez en algo más disney, pero generando un mayor subidón en el público.

Fueron las páginas de Das Gespensterbuch las que leían los shelley y sus amigos, una famosa noche de 1816 en villa Diodati, con la tormenta en los cristales. así que tanto The Vampyre de Polidori, como el Frankenstein de Mary shelley y El cazador furtivo de Weber son el resultado de esas lecturas fantasmagóricas todavía iluminadas por quin-qués.

a obra, que viu a luz en 1821 en Berlín. tres anos antes Beethoven quedara definitivamente xordo, pero non así Napoléon, finado xusto ese mesmo ano en santa Helena logo de que as súas tropas montasen e desmontasen o puzzle de europa. nin Beethoven nin napoleón escoitaron O cazador furtivo, pero si un noviño richard Wagner.

a xulgar pola literatura, antes o diaño tiña moito máis traballo e xurdíanlle ofertas de emprego a eito, pese ao caro dos seus servizos. o contrato a tempo completo que mellor se lembra é o do doutor Faustus de Goethe, no entanto en pleno século XIX, atravesado polas pantasmas do romanticismo gótico, o demo samiel de O cazador furtivo aínda vai atopar clientes.

Co folclore xermánico do sobrenatural e lendario na cabeza, von Weber colabora co libretista F. Kind para adaptar un dos contos recompilados en Das Gespenstersbuch [o libro das pantasmas], unha historia un pouco gore, como case todas as tradi-cionais, que acababa cun tiro na cabeza equivo-cada. Este final adozouse para a ópera convertén-dose talvez en algo máis disney, pero xerando un maior subidón no público.

Foron as páxinas de Das Gespensterbuch as que lían os shelley e os seus amigos, unha famosa noite de 1816 en villa Diodati, coa treboada nos cristais. así que tanto The Vampyre de Poli-dori, como o Frankenstein de Mary shelley e O cazador furtivo de Weber son o resultado desas lecturas fantasmagóricas aínda iluminadas por quinqués.

Programa orquesta joven_02.indd 5 07/01/2013 13:35:53

Temporada 2012-13

| 6

el argumento nos presenta a Max, un joven impe-tuoso como buen romántico. un pelín despechado tras perder en un concurso de tiro, se alía con el villano Caspar y diablo samiel. su interés no es la puntería en sí, sino ganar el certamen para obtener un trabajo fijo (el de guardabosques) y pareja (Agathe, la hija de Cuno, el guardabosques actual). se forjan siete balas prodigiosas que nunca yerran en su blanco, y algo de la magia de esas balas se insertará en el cerebro del joven Wagner, uno de los primeros jóvenes impresionados con todo este asunto. Desde las balas mágicas hasta el anillo mágico del nibelungo alberich transcurrirán unos cuantos años de vorágine revolucionaria y nacio-nalista, previos a la cristalización del Imperio alemán en 1871.

KILIAN¿Una bala encantada? ¡Son trampas del Maligno!Seis dan en el blanco pero la séptima pertenece al espíritu del Mal y la puede dirigir donde quiera

CASPAR ¡Tonterías!Solamente son fuerzas de la naturaleza.

REINHOLD GLIÈRECONCIERtO PARA tROMPA y ORquEstA, EN sI BEMOL MAyOR, OP. 91 (1951)

Por entonces aún se llamaba Leningrado y algo se enfriaba en las relaciones internacionales de dos bloques: comenzaba la Guerra Fría. en 1951, en san Petersburgo, dirigiendo él mismo la orquesta sinfónica de la radio de Leningrado, reinhold Glière estrenaba el Concierto para trompa y orquesta, con valery Polekh como solista.

o argumento preséntanos a Max, un mozo impe-tuoso como bo romántico. Cun chisco de despeito tras perder nun concurso de tiro, alíase co vilán Caspar e o diaño samiel. o seu interese non é a puntería en si, senón gañar o certamen para obter un traballo fixo (o de gardabosques) e parella (Agathe, a filla de Cuno, o gardabos-ques actual). Fórxanse sete balas prodixiosas que xamais erran no seu branco, e algo da maxia desas balas inserirase no cerebro do mozo Wagner, un dos primeiros mozos impresionados con toda esta leria. Desde as balas máxicas ata o anel máxico do nibelungo alberich transco-rrerán uns cantos anos de vórtice revolucionario e nacionalista, previos á cristalización do Imperio alemán en 1871.

KILIANUnha bala encantada? Son trampas do Maligno!Seis dan no albo pero a sétima pertence ao espírito do Mal e pode dirixila aló onde queira

CASPAR Parvadas!Tan só se trata de forzas da natureza.

REINHOLD GLIÈRECONCERtO PARA tROMPA E ORquEstRA, EN sI BEMOL MAIOR, OP. 91 (1951)

Por entón aínda se chamaba Leningrado e algo se arrefriaba nas relacións internacionais de dous bloques: comezaba a Guerra Fría. en 1951, en san Petersburgo, dirixindo el mesmo a orquestra sinfónica da radio de Leningrado, reinhold Glière estreaba o Concerto para trompa e orquestra, con valery Polekh como solista.

Programa orquesta joven_02.indd 6 07/01/2013 13:35:53

Programa Orquesta Joven

7 |

un tiempo atrás durante un ensayo en el Bolshoi, Polekh, ya un afamado trompa, se había acercado a Glière, un compositor bastante reservado que, extrañamente, nunca interrumpía en los ensayos, y le había propuesto escribir un concierto para su instrumento.

Podemos suponer que tal sugerencia, pese a lo afable y modesto del carácter del Glière, él mismo descendiente de una estirpe de fabricantes de instrumentos de viento metal, le tocó un poco los pistones y en el buen sentido. un año después, el compositor dedicó a Polekh su concierto termi-nado, aunque se cree que el trompista influyó en su proceso de creación. sus tres movimientos, sólo aptos para virtuosos, pasarán a integrar el corpus de los mejores conciertos para trompa del roman-ticismo, junto a piezas de Carl Maria von Weber o richard strauss.

si los conciertos para trompa no son habituales, un concierto para trompa bien escrito lo es aún menos. el instrumento heredero de los «bucium» que vimos en las películas de romanos y primo hermano del «olifante» de los artúricos, se había resignado a subrayar algunos pasajes siempre al fondo de la formación de orquesta.

en el concierto de Glière, el color orquestal carac-terístico de su modo de componer será decisivo: los solos de trompa evitan los registros más altos para aprovechar los medios y bajos que lo fundan con el resto de instrumentos. Sólo al final del segundo movimiento se escucha el registro agudo de la trompa.

a pesar de que mientras trabajó como director de conservatorio en tiempos revolucionarios llegó a

un tempo atrás durante un ensaio no Bolshoi, Polekh, xa un afamado trompa, achegouse a Glière, un compositor bastante reservado que, estrañamente, nunca interrompía nos ensaios, e propúxolle escribir un concerto para o seu instru-mento.

Podemos supór que tal suxestión, malia o afable e modesto do talante do Glière, el mesmo descen-diente dunha estirpe de fabricantes de instru-mentos de vento metal, tocoulle un pouco os pistóns e no bo sentido. un ano despois, o compo-sitor dedicou a Polekh o seu concerto rematado, aínda que se cre que o trompista influíu no seu proceso de creación. os seus tres movementos, só aptos para virtuosos, pasarán a integrar o corpus dos mellores concertos para trompa do romanti-cismo, xunto a pezas de Carl Maria von Weber ou richard strauss.

se os concertos para trompa non son habituais, un concerto para trompa ben escrito o é aínda menos. o instrumento herdeiro dos «bucium» que vimos nas películas de romanos e primo irmán do «olifante» dos artúricos, resignouse a subliñar algunhas pasaxes sempre ao fondo da formación de orquestra.

no concerto de Glière, a cor orquestral carac-terística do seu modo de compoñer será deci-siva: os solos de trompa evitan os rexistros máis altos para aproveitar os medios e baixos que o fundan co resto de instrumentos. só ao final do segundo movemento escóitase o rexistro agudo da trompa.

Malia que mentres traballou como director de conservatorio en tempos revolucionarios chegou

Programa orquesta joven_02.indd 7 07/01/2013 13:35:53

Temporada 2012-13

| 8

afirmar que «es más fácil componer doce sinfo-nías que dirigir un conservatorio en tiempos de guerra», Glière fue uno de los compositores y profesores más respetados en rusia. a causa de sus tendencias románticas y su pronunciado espí-ritu nacionalista, escapó del decreto del Comité Central del PCus, de 1948, contra el «formalismo decadente» y los «disonantes». Glière había nacido el mismo año que schoenberg pero, a dife-rencia de este, su estilo se mantuvo siempre en la tradición de fines del XIX: en este concierto sigue la forma de la sonata y las ideas de Chaikovski sobre la repetición de figuras rítmicas y apoyaturas para dar forma a la melodía. Y, por su dificultad técnica, requiere solistas virtuosos y bien desayunados, capaces de sostener sus largos fraseos cantábiles sin perder expresividad.

RICHARD WAGNERtRIstáN E IsOLDA – PRELuDIO y MuERtE DE AMOR (1865)

La relación de Wagner con esta pareja de amantes medievales de Cornualles no es casual. su historia le caló hondo, hasta el punto irónico de que una de las hijas que al parecer tuvo extra-maritalmente con Cósima se llamó Isolda. así que, una vez más, vemos una obra de Wagner a través de un rizo de mujer, el rizo dorado de Isolda la rubia, cuyo trasunto en la vida real fue Mathilde Wesendonck.

Por desgracia no conoceremos nunca en persona las supuestas feromonas que irradiaba este hombre, «bajito y cabezón» en palabras de F. argenta, pero enredado en medias femeninas toda su vida. el problema con Mathilde, como el de la Isolda de leyenda, es que estaba casada. Y no con el tendero

a afirmar que «É ben máis doado compoñer doce sinfonías que dirixir un conservatorio en tempos de guerra», Glière foi un dos compositores e profe-sores máis respectados en rusia. Por mor das súas tendencias románticas e o seu pronunciado espí-rito nacionalista, escapou do decreto do Comité Central do PCus, de 1948, contra o «formalismo decadente» e os «disonantes». Glière era da quinta de schoenberg pero, a diferenza de leste, o seu estilo mantívose sempre na tradición de fins do XIX: neste concerto segue a forma da Sonata e as ideas de Chaikovski sobre a repetición de figuras rítmicas e apoiaturas para dar forma á melodía. E, pola súa dificultade técnica, require solistas virtuosos e ben almorzados, capaces de soster as súas longas frases cantabiles sen perderen expre-sividade.

RICHARD WAGNERtRIstáN E IsOLDA – PRELuDIO E MORtE DE AMOR (1865)

a relación de Wagner con esta parella de amantes medievais de Cornualles non é casual. a súa historia chegoulle ao fondo, até o punto irónico de que unha das fillas que ao parecer tivo extrama-ritalmente con Cósima chamouse Isolda. así que, unha vez máis, vemos unha obra de Wagner a través dun rizo de muller, o rizo dourado de Isolda a Loura, cuxo trasunto na vida real foi Mathilde Wesendonck.

Por desgraza non coñeceremos nunca en persoa as supostas feromonas que irradiaba este home, «pequeno e cabezón» en palabras de F. argenta, pero ensarillado en medias femininas toda a vida. o problema con Mathilde, como coa Isolda da lenda, é que estaba casada. e non co tendeiro do

Programa orquesta joven_02.indd 8 07/01/2013 13:35:53

Programa Orquesta Joven

9 |

del pueblo, precisamente, sino con otto Wesen-donck, un banquero y comerciante de sedas que tratará a richard como a una de sus mercancías: no sólo asume sus deudas, aún encima le facilitará a él y a su esposa (por entonces la primera, Minna) una casa en sus terrenos: el «asilo».

¡Qué tiempos, los del mecenazgo! Y qué tiempos los de enamorarte hasta el tuétano de la mujer de tu mecenas. el idilio había comenzado unos años antes. en algún momento de febrero de 1852, Wagner y Mathilde Wesendonck brindan por el éxito de Tannhäuser, junto con otto y otros amigos. Acaban de conocerse y el filtro que beben, al igual que el de los pobres tristán e Isolda, les inyecta una pasión tan viva como prohibida.

Wagner vuelve a componer de nuevo, impelido por el deseo hacia esta mujer de rostro prerrafaelita, una poeta condenada al recuerdo más que por sus versos por ser la musa del genio. en 1853 Mathilde recibe una sonata dedicada, el embrión del Tristán e Isolda, y algo le late un poco más deprisa ante el enigma de la dedicatoria: ¿Sabéis qué ocurre? (esa será la pregunta de las Nornas en El ocaso de los dioses).

Y en 1857, ya instalado en el «Asilo» de los Wesen-donck, el compositor deja de lado a su Sigfrido y se sumerge de lleno en el filtro mágico de este lío-trío de Tristán e Isolda, una nueva ópera. el Preludio logrará un carácter impresionista de remolino de leitmotivs y una altura musical que la ha erigido en el paradigma del romanticismo y la muerte por amor.

La fusión del Preludio y la Muerte por amor supone una versión abreviada de la partitura —supues-

pobo, precisamente, senón con otto Wesendonck, un banqueiro e comerciante de sedas que tratará a richard como a unha das súas mercancías: non só asume as súas débedas, aínda por riba faci-litaralle a el e á súa dona (por entón a primeira, Minna) unha casa nos seus terreos: o «Asilo».

que tempos, os do mecenado! e que tempos os de namorares até o cerne da muller do teu mecenas. o idilio comezara uns anos antes. nalgún momento de febreiro de 1852, Wagner e Mathilde Wesen-donck brindan polo éxito de Tannhäuser, canda otto e outros amigos. acaban de coñecerse e o filtro que beben, do mesmo xeito que o dos pobres tristán e Isolda, inxéctalles unha paixón tan viva como prohibida.

Wagner volve compoñer de novo, impelido polo desexo cara a esta muller de rostro prerrafaelita, unha poeta condenada ao recordo máis que polos seus versos por ser a musa do xenio. en 1853 Mathilde recibe unha sonata dedicada, o embrión do Tristán e Isolda, e algo lle latexa un pouco máis rápido ante o enigma da dedicatoria: «Sabedes que ocorre?» (esa será a pregunta das Nornas en O crepúsculo dos deuses).

e en 1857, xa instalado no «asilo» dos Wesen-donck, o compositor deixa de lado ao seu Sigfrido e mergúllase de cheo no filtro máxico desta lea-trío de Tristán e Isolda, unha nova ópera. o Preludio acadará un carácter impresionista de remuíño de leitmotivs e unha altura musical que a erixiu no paradigma do romanticismo e a morte por amor.

a fusión do Preludio e a Morte por amor supón unha versión abreviada da partitura —disque por

Programa orquesta joven_02.indd 9 07/01/2013 13:35:53

Temporada 2012-13

| 10

necesidades económicas—, a partir do Preludio ao Acto I sumado ao final do Acto III.

o famosísimo «acorde de tristán» aparece nos primeiros minutos: trátase de catro notas, fa, si, re#, sol# que simbolizan o desexo. Ese é o filtro máxico que Wagner regálalles a todos os namo-rados sen remedio, unha inaudita suma de sons.

aínda que a escritura desta ópera non ocasionou a morte de ninguén, o matrimonio entre Minna e Wagner si izou a bandeira negra. Pola súa banda, o de otto e Mathilde continuou con bandeira branca…e algo do gris da monotonía.

«…a idea de simbolizar o amor involuntario, irresistible e eterno, mediante esa beberaxe cuxo efecto prolóngase durante toda a vida e mesmo despois da morte […] ten a súa orixe indubidable nas prácticas da antiga maxia céltica.»

Gastón París na introdución de «a historia de tristán e Isolda», de joseph Bédier

«Wagner relegoume con présas. Case non me reco-ñeceu cando fun a Bayreuth. e sen embargo, eu son Isolda.»

Mathilde Wesendonck

«esbocei na miña cabeza un tristán, a máis sinxela, pero asemade a máis vigorosa das concepcións musicais; coa bandeira negra que ondea ao final cubrireime despois... para morrer».

Wagner a Liszt, en carta de 1854

tamente por necesidades económicas—, a partir del Preludio al Acto I sumado al final del Acto III.

el famosísimo «acorde de tristán» aparece en los primeros minutos: se trata de cuatro notas, fa, si, re#, sol# que simbolizan el deseo. Ese es el filtro mágico que Wagner les regala a todos los enamo-rados sin remedio, una inaudita suma de sonidos.

aunque la escritura de esta ópera no ocasionó la muerte de nadie, el matrimonio entre Minna y Wagner sí izó la bandera negra. Por su parte, el de otto y Mathilde continuó con bandera blanca… y algo del gris de la monotonía.

«… la idea de simbolizar el amor involuntario, irre-sistible y eterno, mediante ese brebaje cuyo efecto se prolonga durante toda la vida e incluso después de la muerte […] tiene su origen indudable en las prácticas de la antigua magia céltica.»

Gastón París en la introducción de «La historia de tristán e Isolda», de joseph Bédier

«Wagner me relegó con prisas. Casi no me reco-noció cuando fui a Bayreuth. sin embargo, yo soy Isolda.»

Mathilde Wesendonck

«He esbozado en mi cabeza un tristán, la más sencilla, pero a la vez la más vigorosa de las concepciones musicales; con la bandera negra que ondea al final me cubriré después... para morir».

Wagner a Liszt, en carta de 1854

Programa orquesta joven_02.indd 10 07/01/2013 13:35:53

Programa Orquesta Joven

11 |

Os MEstREs CANtOREs DE NúREMBERG – OBERtuRA (1868)

tanto esta comedia como o drama musical —así o prefería chamar Wagner— de Tristán e Isolda, caracterízanse por apartarse da obsesión wagne-riana da tetraloxía do anel.

Como bo xenio un pouco autoidólatra, Wagner deixou por escrito todo canto incumbía á concep-ción das súas obras. en Mein Leben [a miña vida], describe como lle prendeu a faísca dos Mestres cantores, no balneario de Marienbad en 1845:

«a partir dalgunhas notas da «Historia da Literatura Alemá» de Gervinus, formeime un vívido retrato de Hans sachs e dos mestres cantores de núremberg […] Durante un paseo concibín unha escena cómica na que o popular poeta-artesán dá marteladas na súa forma de zapateiro…»

Mathilde, de novo do brazo do seu home, reapa-rece na vida de Wagner e considérana o detonante da composición dos Mestres cantores en 1861. que compoñería Wagner sen Mathilde! preguntá-monos. nun momento da ópera, dise:

«Miña nena,Coñezo a triste historiade tristán e Isolda;Hans sachs foi prudente e non buscoua sorte do rei Marke.»

non esquezamos que o autor do libreto é o propio Wagner, tras embebederse un filtro de diversas fontes literarias, entre elas j. Grimm ou os poemas de H. sasch. a súa particular reivindicación dos

LOs MAEstROs CANtOREs DE NúREMBERG – OBERtuRA (1868)

tanto esta comedia como el drama musical —así lo prefería llamar Wagner— de Tristán e Isolda, se caracterizan por apartarse de la obsesión wagne-riana de la tetralogía del anillo.

Como buen genio un poco autoidólatra, Wagner dejó por escrito todo cuanto atañía a la concepción de sus obras. en Mein Leben [Mi vida], describe cómo le prendió la chispa de Los maestros cantores, en el balneario de Marienbad en 1845:

«a partir de algunas notas de la Historia de la literatura alemana de Gervinus, me había formado un vívido retrato de Hans sachs y de los maestros cantores de núremberg […] Durante un paseo concebí una escena cómica en la que el popular poeta-artesano da marti-llazos en su horma de zapatero…»

Mathilde, de nuevo del brazo de su marido, reaparece en la vida de Wagner y se la considera el detonante de la composición de Los maestros cantores en 1861. ¡qué habría compuesto Wagner sin Mathilde! nos preguntamos. en un momento de la ópera, se dice:

«Mi niña,Conozco la triste historiade tristán e Isolda;Hans sachs ha sido prudente y no ha buscadola suerte del rey Marke.»

no olvidemos que el autor del libreto es el propio Wagner, tras haberse bebido un filtro de diversas fuentes literarias, entre ellas j. Grimm o los poemas de H. sasch. su particular reivindica-

Programa orquesta joven_02.indd 11 07/01/2013 13:35:54

Temporada 2012-13

| 12

mestres, os gremios artesanais e o nacionalismo alemán flúen aquí con enteira liberdade.

na obertura, a «guilda» de poetas e músicos artesanos chea de humor preséntasenos co «Motivo dos Mestres Cantores» e o seu contra-punto (madeiras e cordas). Trátase dunha obra de madurez pero, paradoxalmente, unha da máis utilizadas para introducirnos nas turbulencias do universo wagneriano. quizais pola súa comici-dade, o seu panxermanismo e por ser unha ópera enteiramente tonal. non sabemos se a Woody allen tamén lle entran ganas de invadir Polonia ao escoitala, pero si que é unha das fixas do Canon de Bayreuth e, como alguén afirmou: non se pode entender a europa actual sen Bayreuth.

Estíbaliz Espinosa

ción de los maestros, los gremios artesanales y el nacionalismo alemán fluyen aquí en cada pasaje.

en la obertura, la «guilda» de poetas y músicos artesanos llena de humor se nos presenta con el «Motivo de los Maestros Cantores» y su contra-punto (maderas y cuerdas). Se trata de una obra de madurez pero, paradójicamente, una de la más utilizadas para introducirnos en las turbulencias del universo wagneriano. quizás por su comicidad, su pangermanismo o por ser una ópera entera-mente tonal. no sabemos si a Woody allen también le entran ganas de invadir Polonia al escu-charla, pero sí que es una de las fijas del Canon de Bayreuth y, como alguien afirmó: no se puede entender la europa actual sin Bayreuth.

Estíbaliz Espinosa

Programa orquesta joven_02.indd 12 07/01/2013 13:35:54

Programa Orquesta Joven

13 |

Programa orquesta joven_02.indd 13 07/01/2013 13:35:54

BIOG

RAFí

As

Programa orquesta joven_02.indd 14 07/01/2013 13:35:54

biOgrafíasRuBéN GIMENO

ANtONIO LAGAREs ABEAL

ORquEstA JOVEN DE LA sINFÓNICA DE GALICIA

Programa orquesta joven_02.indd 15 07/01/2013 13:35:54

Temporada 2012-13

| 16

RuBéN GIMENODIreCtor

Director titular da orquestra do vallés desde a tempada 2009/2010, anteriormente, Gimeno foi director artístico da orquestra nova da sinfónica de Galicia durante case unha década.

Como director invitado colaborou con importantes orquestras españolas: orquestra nacional de españa, orquestra sinfónica de Galicia e orquestra de valencia, entre outras; e internacionais como a Orquestra de Cámara de Xenebra, Orquestra do *MMCK (Xapón) e a Orquestra Nacional de Colombia, colaborando con solistas como Fazil say, Maria Bayo, Midori e Michel Camilo, entre outros.

Dirixiu Mariña, A Gran Via e Auga, Azucarillos e Augardente no teatro Campoamor de oviedo; Cádiz, de Chueca, xunto á orquestra sinfónica de Galicia e A do Soto do Parral no teatro da Zarzuela. así mesmo, debutou dentro do ciclo de «Ópera a

Director titular de la orquesta del valles desde la temporada 2009/2010, anteriormente, Gimeno fue director artístico de la orquesta joven de la sinfó-nica de Galicia durante casi una década.

Como director invitado ha colaborado con impor-tantes orquestas españolas: orquesta nacional de españa, orquesta sinfónica de Galicia y orquesta de valencia, entre otras; e internacio-nales como la orquesta de Cámara de Ginebra, Orquesta del MMCK (Japón) y la Orquesta nacional de Colombia, colaborando con solistas como Fazil say, Maria Bayo, Midori y Michel Camilo, entre otros.

Ha dirigido Marina, La Gran Via y Agua, Azucarillos y Aguardiente en el teatro Campoamor de oviedo; Cádiz, de Chueca, junto a la orquesta sinfónica de Galicia y La del Soto del Parral en el teatro de la Zarzuela. así mismo, debutó dentro del ciclo de

Programa orquesta joven_02.indd 16 07/01/2013 13:35:54

Programa Orquesta Joven

17 |

«Ópera a Catalunya» dirigiendo los Cuentos de Hoffmann y L’Elisir d’Amore.

Graduado en la universidad de Maryland, sus inicios en el mundo de la dirección vinieron de la mano de james ross y, posteriormente, estudió en el Conservatorio de estocolmo con jorma Panula y alan Gilbert, essa Pekka salonen, jukka Pekka saraste y Leonard slatkin.

Catalunya» dirixindo Os contos de Hoffmann e L’elisir d’amore.

Graduado na universidade de Maryland, os seus inicios no mundo da dirección viñeron da man de james ross e, posteriormente, estudou no Conservatorio de estocolmo con jorma Panula e alan Gilbert, essa Pekka salonen, jukka Pekka saraste e Leonard slatkin.

Programa orquesta joven_02.indd 17 07/01/2013 13:35:54

Temporada 2012-13

| 18

ANtONIO LAGAREs ABEALtroMPa

antonio Lagares abeal nace en Betanzos en 1986. Á idade de 11 anos comeza os seus estudos musi-cais cos mestres josé Pita e raúl Galán no Conser-vatorio Municipal de Betanzos. tres anos máis tarde é admitido no Conservatorio Profesional da Coruña. ese mesmo ano ingresa na orquestra nova da sinfónica de Galicia, na que permanecerá durante cinco tempadas.

realiza os seus estudos superiores no Conserva-torio superior de Música da Coruña, conseguindo a Matrícula de Honra no seu concerto Fin de Carreira.

No ano 2009 trasládase a Lausanne (Suíza) onde realizou o Máster Performance na especialidade de músico de orquestra no Haute ecole de Musique de Lausanne co profesor olivier Darbellay.

Foi premiado en diversos concursos como: Concours national d´execution Musicales en Riddes (Suiza), Concurso Nacional para Jóvenes Trompistas en Alba de Tormes (Salamanca), Concurso Novos Intérpretes en Ortigueira (A Coruña), Concurso Nacional de Música de Cámara Sonidos del Arlanza (Burgos) co Trio op.40. Concurso «Primer Palau de Catalunya» con azahar ensemble, Certame de novos Intér-pretes solistas josé valcarce, swiss Chamber Competition (Orpheus) con Azahar Ensemble.

antonio Lagares abeal nace en Betanzos en 1986. a la edad de 11 años comienza sus estudios musi-cales con los maestros josé Pita y raúl Galán en el Conservatorio Municipal de Betanzos. tres años más tarde es admitido en el Conservatorio Profe-sional de a Coruña. ese mismo año ingresa en la joven orquesta de la sinfónica de Galicia, en la que permanecerá durante cinco temporadas.

realiza sus estudios superiores en el Conservatorio superior de Música de a Coruña consiguiendo la Matrícula de Honor en su concierto Fin de Carrera.

En 2009 se traslada a Lausanne (Suiza) donde realizó el Master Performance en la especialidad de músico de orquesta en el Haute ecole de Musique de Lausanne con el profesor olivier Darbellay.

Ha sido premiado en diversos concursos como en el Concours national d´execution Musicales en Riddes (Suiza), Concurso Nacional para Jóvenes Trompistas en Alba de Tormes (Salamanca), Novos Interpretes de ortigueira, Concurso nacional de Música de Cámara «Sonidos del Arlanza» (Burgos) con el trio op.40, Concurso del Primer Palau de Catalunya con azahar ensemble, Certamen de Intérpretes solistas «josé valcarce», swiss Chamber Competition (Orpheus) con Azahar ensemble.

Programa orquesta joven_02.indd 18 07/01/2013 13:35:54

Programa Orquesta Joven

19 |

Como solista interpretó el Concierto nº 1, de joseph Haydn, Concierto nº 1 op. 11 de richard strauss, Sinfonía concertante KV 297b de W.a. Mozart, Concierto para 3 Trompas, Violin, Continuo y Cuerdas de telemman y el Concierto nº 3, KV 447 de Mozart.

Formó parte de la joven orquesta nacional de España (JONDE) de la cual recibió la Beca JONDE/Fundación BBva. el año pasado fue invitado junto al azahar ensemble por la jonDe y la asociación de orquestas Latino-americanas para realizar una gira por la república Dominicana.

es Colaborador habitual de la Kammerorchester Basel, Camerata Bern y la orquesta de Cámara de Lausanne.

Participa en Festivales como: verbier Festival, Luzern Festival y Gstaad Festival, en los que actuó bajo la batuta de directores como Pierre Boulez, Bernard Haitink o neeme jarvi entre otros.

en 2011 es admitido en la Hochschule de la ciudad suiza de Lucerna para estudiar el máster en la especialidad de solista, donde prosigue sus estu-dios con el profesor olivier Darbellay.

Como solista interpretou o Concerto nº 1 de joseph Haydn, Concerto nº 1 op. 11 de richard strauss, Sinfonía concertante KV 297b de Mozart, Concerto para 3 trompas, violin, continuo e cordas de telemman, Concerto nº 3 KV 447 de W.a.Mozart.

Formou parte da joven orquesta nacional de España (JONDE) da cal recibiu a Bolsa JONDE/Fundación BBva. o ano pasado foi invitado, xunto ao azahar ensemble, pola jonDe e a asociación de orquestras latino-americanas para realizar unha serie de concertos pola república Dominicana.

É Colaborador habitual da Kammer Orchester Basel, Camerata Bern e orchestra de Cámara de Lausanne.

Participa en Festivais como: verbier Festival, Luzern Festival e Gstaad Festival, nos cales actuou baixo a batuta de directores como Pierre Boulez, Bernard Haitink ou neeme jarvi entre outros.

en 2011 é admitido na Hochschule da cidade suiza de Lucerna para estudar o Máster na especiali-dade de solista, onde prosegue os seus estudos co profesor olivier Darbellay.

Programa orquesta joven_02.indd 19 07/01/2013 13:35:55

Temporada 2012-13

| 20

Desde su fundación en 1994 la orquesta joven de la sinfónica de Galicia ha permitido a cientos de jóvenes instrumentistas completar su formación musical participando en espectáculos operísticos y conciertos sinfónicos, bajo el magisterio de maestros como alberto Zedda, víctor Pablo Pérez, james judd, Pietro rizzo, Michael Gilbert, james ross o joan Company entre otros.

La orquesta joven ha participado como orquesta de foso en el Festival Mozart de a Coruña, —en el que bajo la dirección de alberto Zedda interpretó la ópera barroca Los amores de apolo y Dafne, interpretación que la discográfica Naxos acaba de publicar—, ha compartido escenario con la orquesta sinfónica de Galicia en la sinfonía nº 8 de Gustav Mahler y ha ofrecido conciertos sinfó-nicos en Madrid, san sebastián, Murcia, valencia, León, Segovia, Jerez, Xavea y Concentaina.

Convertida ya en uno de los proyectos educativos más originales del panorama musical español, la orquesta joven supone una de las pocas posibi-lidades reales de acercar a los futuros profesio-nales a la práctica de su instrumento en el seno de una orquesta sinfónica. Los jóvenes reciben una completa formación musical por medio del trabajo al lado de los profesores instrumentistas de la osG, de las innumerables clases magistrales de grandes profesores e intérpretes —en las que han participado artistas como Wolfgang Klos, anne

Dende a súa fundación en 1994 a orquestra nova da sinfónica de Galicia permitiu por centos de mozas instrumentistas completar a súa forma-ción musical participando en espectáculos operísticos e concertos sinfónicos, baixo o maxis-terio de mestres como alberto Zedda, víctor Pablo Pérez, james judd, Pietro rizzo, Michael Gilbert, james ross ou joan Company entre outros.

a orquestra nova participou como orquestra de foso no Festival Mozart da Coruña, no que baixo a dirección de alberto Zedda interpretou a ópera barroca os amores de apolo e Dafne, interpretación que a discográfica Naxos acaba de publicar, compartiu escenario coa orquestra sinfónica de Galicia na sinfonía nº 8 de Gustav Mahler e ofreceu concertos sinfónicos en Madrid, san sebastián, Murcia, valencia, León, segovia, Xerez, Xavea e Concentaina.

Convertida xa nun dos proxectos educativos máis orixinais do panorama musical español, a orquestra nova supón unha das poucas posi-bilidades reais de achegar aos futuros profe-sionais á práctica do seu instrumento no seo dunha orquestra sinfónica. os mozos reciben unha completa formación musical por medio do traballo á beira dos profesores instrumen-tistas da osG, das innumerables clases maxis-trais de grandes profesores e intérpretes —nas que participaron artistas como Wolfgang Klos,

ORquEstA JOVEN DE LA OsG ORquEstRA NOVA DA OsG

Programa orquesta joven_02.indd 20 07/01/2013 13:35:55

Programa Orquesta Joven

21 |

Gastinel, Geneviéve Laurenceau o Mario Brunello entre otros muchos— y del contacto diario con el atril en los cuatro encuentros anuales de que consta cada curso y en los que se abarca un reper-torio que va desde la música barroca hasta la de nuestros días.

anne Gastinel, Geneviéve Laurenceau ou Mario Brunello entre outros moitos— e do contacto diario co atril nos catro encontros anuais de que consta cada curso e nos que se abarca un reper-torio que vai desde a música barroca até a dos nosos días.

Programa orquesta joven_02.indd 21 07/01/2013 13:35:56

Temporada 2012-13

| 22

OrquesTa JOven de la sinfónica de galicia OrquesTra nOva da sinfónica de galicia

MIeMBrosMeMBros

Director artístico

Pietro rizzo

Director acadénico

alejandro sanz

violines I

Carla Fontán Costassara Gil Casasnovaseva Gil estévezPedro González Fernándezuxía González FerreiroMarina Iglesias sánchezelías Lleó Pérez-abadínFranco Luis Locardi Camposromina Daiana Locardi Camposalexandra López arcaDavid Martínez CabreraDavid neira rodríguezsalomé neira rodríguezMaría Isabel senn LozoyaDaniel vlashi Llukaçi

violines II

Paola Becerra Paznuria Buceta GuimareyMiriam Buceta vidalnicolás Fraga Gonzálezsara García Lópezsabela Hughes sanmartínCarmen jorge Díazsara Lorenzo valentínandrea Mayor GonzálezPatricia túñez Gómezsandra viz Lasheras

violas

raquel Álvarez CoboIsabel arregui GarcíaLaura Bermejo PérezPaula Dopico Gonzáleznuria Fernández Álvarezana González vicenteLucía Mullor Martínezalba novoa GonzálezCristina santos taboadasantiago velo quintairos

violonchelos

Daniel Cepeda MouriñoIsabel Cupeiro Lópezvirginia del Cura MirandaIago Domínguez eirasCarmen Hernández BellasLucía Pérez DiegoIago rodríguez Peñaandrea trillo sanmartín

Contrabajos

Laura Garrido nebrilDaniel López Giménezraquel Miguélez Iglesiasandrea Parga suárezLaura Pérez LópezDaniel Pérez soto

Flautas

Diego Fernández vilelajavier León ColladoPaula Padín Blanco

Programa orquesta joven_02.indd 22 07/01/2013 13:35:57

Programa Orquesta Joven

23 |

oboes

Cecilia Castro aldreyIria Folgado DopicoCarolina rodríguez Canosa

Clarinetes

javier Blanco GonzálezCarlos Gay Fernándezjavier Losada araujo

Fagotes

Humberto García afonsoDaniel Garrido IglesiasMiguel Martín Hernández

trompas

Marcos Cruz PardeiroPablo Fernández Guzmánjacobo Loza DíazMillán Molina varelanelson Miguel oliveira da silva

trompetas

andrés Álvarez toiránMiguel adrián Pazos alonsoLuis serrapio Fernández

trombones

javier Bardón CanchoMateo Gómez navalsantiago Luis vázquez torres

tuba

nicolás Portas ricoy

Percusión

Pablo Blanco Corderoantonio Pierna GarcíaMarta rodríguez FigueiredoFrancisco troncoso troncosoCarla villanueva rodríguez

arpa

andrea tobio Gimeno

Profesores de la Orquesta Joven de la sinfónica de Galicia

violines I

Fumika Yamamura***

violines II

Deborah Hamburger

violas

eugenia Petrova***

violonchelos

rouslana Prokopenko***

Contrabajos

Diego Zecharies***

Flautas

Claudia Walker***

Clarinetes

Iván Marín García**

Fagotes

steve Harriswangler***

trompas

Martín naveira Grela**

trompetas

john aigi Hurn***

tuba

jesper Boile nielsen***

Percusión

josé Belmonte Monar*

arpa

Celine Landelle***

***** Concertino | **** ayuda de concertino | *** Principal | ** Principal asistente | * Coprincipal

Programa orquesta joven_02.indd 23 07/01/2013 13:35:57

Temporada 2012-13

| 24

cOnsOrciO Para la PrOMOción de la MÚsica cOnsOrciO Para a PrOMOción da MÚsica

Presidente

Carlos negreira souto

Gerente

andrés Lacasa nikiforov

secretario-interventor

juan josé de ozámiz Lestón

jefa de gestión económica

María salgado Porto

Coordinadora general

Ángeles Cucarella López

jefe de producción

josé Manuel queijo

jefe de prensa y comunicación

javier vizoso

Contable

alberto García Buño

archivo musical

Zita tanasescu

Programas didácticos

Iván Portela López

Programa orquesta joven_02.indd 24 07/01/2013 13:35:57

Programa Orquesta Joven

25 |

administración

josé antonio anido rodríguezMargarita Fernández nóvoaangelina Déniz Garcíanoelia reboredo secades

Gerencia y coordinación

Inmaculada sánchez Canosa

secretaría de producción

nerea varela

regidores

josé Manuel ageitos CalvoDaniel rey Campaña

auxiliar de regidor

josé rúa Lobo

Prensa y comunicación

Lucía sández sanmartín

auxiliar de archivo

Diana romero vila

Programa orquesta joven_02.indd 25 07/01/2013 13:35:57

Temporada 2012-13

| 26

PróxiMOs cOncierTOs

PROGRAMA X

18 de enero 201320.30h.

Palacio de la opera

orquesta sinfónica de Galiciaorquesta joven de sinfónica de Galiciavíctor Pablo Pérez directoralisa Weilerstein violonchelo

EDWARD ELGARConcierto para violonchelo en mi menor, op. 85

GustAV MAHLERsinfonía nº 6 en la menor, «trágica»

abono viernes

Programa orquesta joven_02.indd 26 07/01/2013 13:35:57

Programa Orquesta Joven

27 |

ProGraMa vIII

22 de enero 201320.00h.

teatro rosalía Castro

quintetos de viento y cuerda de la osGjulián Gil violínvinka Hauser violínLuigi Mazzucato violarouslana Prokopenko violonchelotodd Williamson contrabajoMaría josé ortuño flautaDavid villa oboeIván Marín clarinetealex salgueiro fagotMiguel angel Garza trompa

BENJAMIN BRIttENsinfonietta op. 1

JOHANNEs BRAHMsserenata en re mayor

en colaboración con la sociedad Filarmónica de a Coruña

ciclo de cámara y lied

Programa orquesta joven_02.indd 27 07/01/2013 13:35:57

DIsEÑO Marta Cortacans

tRADuCCIÓN Roxelio Xabier García Romero Pilar Ponte Patiño

IMPRIME Lugami Artes Gráficas

EDItA Consorcio para la Promoción de la Músicaa Coruña - Galicia - españa, 2012

Programa orquesta joven_02.indd 28 07/01/2013 13:35:57

Programa orquesta joven_02.indd 29 07/01/2013 13:35:57

Temporada 2012-13

| 30

Programa orquesta joven_02.indd 30 07/01/2013 13:35:58