CC-104_art_17

219

A investigacin sobre literatura infantil exuvenil no marco ibrico. Unha rede temtica:obxectivos, retos e actividades

BLANCA-ANA ROIG RECHOUUniversidade de Santiago de Compostela

As Literaturas Infants e Xuvens do Marco Ibrico (LIXMI) unha redetemtica de investigadores de Literatura infantil e xuvenil vinculada Universidadede Santiago de Compostela, que pertence a sa investigadora principal, Blanca-AnaRoig Rechou1. Neste momento est formada por investigadores de trece universida-des de Espaa2, Portugal3 e Iberoamrica4 e conta cos apoios das mis relevantesinstitucins destes mbitos vinculadas coa Literatura infantil e xuvenil5.

1 Para coecer mis sobre a sa traxectoria ver http://web.usc.es/~fgroig/2 Representadas polos investigadores do mbito casteln Pedro Cerrillo Torremocha (Universidad

de Castilla La Mancha), Jess Daz Armas (Universidad de La Laguna) e Victoria Sotomayor Sez(Universidad Autnoma de Madrid); do mbito cataln Caterina Valriu (Universidatat de les Illes Balears),Gemma Lluch Crespo (Universitat de Valencia) e Ramn Llorns (Universitat de Alacante); do mbitogalego Blanca-Ana Roig Rechou, Mara Jess Agra Pardias e Carmen Franco Vzquez (Universidadede Santiago de Compostela); do mbito vasco Xabier Etxaniz Erle e Mara Jos Olaziregi Alustiza(Universidad del Pas Vasco), ademais das investigadoras colaboradoras Eulalia Agrelo Costas, MartaNeira Rodrguez, Jos M Lema Mesas (Universidade de Santiago de Compostela e Centro RamnPieiro para a Investigacin en Humanidades) e Isabel Mocio Gonzlez (Universidade do Pais Vasco eCentro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades).

3 Representadas polos investigadores Jos Antnio Gomes (Escola Superior de Educao del Ins-tituto Politcnico de Porto) e Ana Margarida Ramos (Universidade de Aveiro), ademais da investigadoracolaboradora Sara Reis da Silva (Universidade do Minho).

4 A incorporacin dos membros mis recentes tivo lugar no marco dunha reunin cientfica cele-brada en Madrid (16-17 de febreiro de 2007), na que se decidiu ampliar a Rede ao mbito iberoamerica-no. Os membros que se incorporaron foron: Cecilia Bajour (Universidad Nacional de San Martn-Argen-tina), Gustavo Horacio Bombini (Universidad de Buenos Aires-Argentina), Joo Ceccantini (UNESP.Universidade Estadual Paulista Julio de Mesquita Filho. Brasil) e Beatriz Helena Robledo Botero(Universidad Javeriana. Colombia). Todos eles asumiron as propostas e as lias de investigacin marca-das pola Rede.

5 Que son ANILIJ (Asociacin Nacional de Investigadores en Literatura Infantil), a travs deVeljka Ruczika Kenfel; CEPLI (Centro de Estudios de Promocin de la Lectura y Literatura infantil),

219

220

1. XESTACIN DA REDE

No mes de febreiro do ano 2004, a iniciativa de Blanca-Ana Roig Rechou(Profesora de lingua e literatura galegas na Universidade de Santiago de Compostela),realizouse no marco dos actos de conmemoracin do dcimo aniversario do CentroRamn Pieiro para a Investigacin en Humanidades (Santiago de Compostela), o IEncontro de Investigadores de Literatura Infantil e Xuvenil do Marco Ibrico. A elforon convidados tres profesores universitarios do mbito lingstico casteln e dousde cada un dos outros mbitos lingsticos que constiten o marco ibrico, dicir, osespazos xeogrficos, tanto insulares coma peninsulares, que integran Espaa e Portu-gal e que constiten unha Comunidade interliteraria ibrica debido ao fluxo de inter-cambios socio-poltico-culturais que inciden na producin literaria dos distintos m-bitos lingsticos. Daquela participaran:

mbito casteln: Pedro Cerrillo Torremocha (Universidad de Castilla LaMancha), Jaime Garca Padrino (Universidad Complutense de Madrid) eVictoria Sotomayor Sez (Universidad Autnoma de Madrid).

mbito cataln: Teresa Duran Armengol (Universitat de Barcelona) e GemmaLluch Crespo (Universitat de Valencia).

mbito galego: Blanca-Ana Roig Rechou e Mara Jess Agra Pardias(Universidade de Santiago).

mbito vasco: Xabier Etxaniz Erle e Mara Jos Olaziregi Alustiza (Univer-sidade do Pas Vasco).

mbito portugus: Jos Antnio Gomes (Escola Superior de Educao doInstituto Politcnico do Porto) e Sara Reis da Silva (Universidade do Minho).

Investigadoras: Eulalia Agrelo Costas, Adelina Guisande Couago e IsabelMocio Gonzlez, colaboradoras do Centro Ramn Pieiro para a Investi-gacin en Humanidades e pertencentes Universidade de Santiago deCompostela.

dirixido por Pedro C. Cerrillo Torremocha; CERLALC (Centro Regional para el Fomento del Libro enAmrica Latina y el Caribe), a travs de Luis Fernando Sarmiento; CIDEHUS (Centro Interdisplinar deHistria, Culturas e Sociedades, da Universidade de vora), a travs de Cludia Sousa Pereira; CIRP(Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades); CRLM-ML-UPF (Centro de Refernciade Literatura e Multimeios-Mundo da Leitura, da Universidade de Passo Fundo), a travs de Tania M. K.Rsing; LIBEC (Centro de Investigao em Promoo da Litercia e Bem-Estar da Criana daUniversidade do Minho), a travs de Fernando Fraga de Azevedo; Grupo de Investigacin LITER21,que forma da unidade grupal Literatura infantil e xuvenil e a sa traducin, dirixida por Veljka RuczikaKenfel (Xunta de Galicia. Consellara de Educacin. Direccin Xeral de Promocin Cientfica eTecnolxica do SUG. Ref. 2006/48-0); e o Ministerio de Educacin y Ciencia do Estado Espaol, atravs das Axudas Complementarias de investigacin (HUM2004-20052-E) (HUM2005-23895-E/FILO).

BLANCA-ANA ROIG RECHOU

221

Ao longo das sesins que se realizaron os das 2, 3 e 4 de febreiro, expuxronseas fortalezas e debilidades das literaturas infants e xuvens de cada mbito lingsti-co, e repasronse as lias de investigacin vixentes nas diferentes Universidades.Unha vez estabelecido o mapa de traballo, decidiuse realizar un documento, dicir,unha primeira hiptese, sobre as lias a iniciar ou aquelas que se considerou queprecisaban algn reforzo.

O documento que se fixo pblico no seu momento propoa as seguintes:

1.1. Lias de investigacin6

1. Historia Periodizacin e xneros Historia dos sistemas literarios (producin, mediacin, recepcin) Bibliografas e dicionarios Ilustracin

2. Teora e crtica Modelos tericos Estudos de obras, xneros e creadores Canon Traducin Imaxe Literatura de transmisin oral Tecnoloxas da informacin e a comunicacin Ideoloxa e valores Edicins crticas

3. Literatura comparada Estudos comparatistas: estilos, xneros e temas Relacins diacrnicas e sincrnicas Multiculturalismo

6 Guiados por un criterio de sntese, pretendeuse recoller e propoer grandes lias de investiga-cin. Para iso, tomronse como referencia proxectos subvencionados de distinto tipo, teses dedoutoramento lidas ou depositadas e traballos titorizados desenvolvidos nos diferentes mbitos universi-tarios. Despois das xornadas, onde se fixo un diagnstico do traballo realizado en diferentes universida-des, propuxronse as lias de investigacin que se consideraron deban atenderse para fixar dunha vezpor todas as Literaturas infants e xuvens, facelas visbeis ante a institucin acadmica e dar pasosrigorosos co fin de acometer a formacin literaria e lectora con xito.

A INVESTIGACIN SOBRE LITERATURA INFANTIL E XUVENIL NO MARCO IBRICO

222

4. Lectura Promocin e mediacin lectoras Hbitos lectores Lectura da imaxe e cultura visual Formacin do lector literario Aplicacins educativas da Literatura Infantil e Xuvenil

1.2. AcordosRetomando as conclusins do encontro celebrado en Cuenca o 27 e 28 de

outubro do ano 2000 baixo o ttulo de Literatura Infantil y Universidad, o grupo

subscribiu algns dos acordos que se presentaron porque os considerou en plena

vixencia:

a) Inclur a Literatura Infantil e Xuvenil como materia troncal ou obrigatorianos futuros planos de estudo de Maxisterio, Filoloxas, Biblioteconoma eCiencias Documentais, Educacin Social e Ciencias da Comunicacin eInformacin.

b) Inclur a Literatura Infantil e Xuvenil en programas nacionais e europeos deinvestigacin.

c) Crear institutos universitarios de investigacin en Literatura Infantil eXuvenil, cursos, posgraos, etc.

d) Fomentar as relacins con centros e departamentos doutras universidadeseuropeas e latinoamericanas.

e) Solicitar premios e axudas oficiais para a investigacin en Literatura Infan-til e Xuvenil.

Como consecuencia desta reunin, o grupo de investigadores presentes neste IEncontro fxose cargo da docencia do I Curso de Formacin continua sobre Literatu-ras infants e xuvens ibricas. A sa influencia na formacin lectora, que se iniciabaen Santiago de Compostela, ao amparo da Universidade, da Biblioteca Nova 33 daFundacin Caixagalicia e Glix (Asociacin galega do libro infantil e xuvenil).

2. CONSTITUCIN DA REDE TEMTICA LITERATURAS INFANTS EXUVENS DO MARCO IBRICO (LIXMI)

Foi no marco dese curso onde se realizou unha segunda reunin para comezara concretar as accins que se tian proposto. A creacin da Rede Temtica foi, preci-samente, a primeira plasmacin destas accins. No momento da sa creacin,


223

conformouse a Rede cos compoentes pertencentes ao grupo inicial, un grupo quepodera ser descrito como multidisciplinar e multicultural. Multidisciplinar en cantoque inclua a investigadores e docentes tanto da Literatura institucionalizada coma dainfantil e xuvenil, as como a profesores de Didctica da lingua e literatura e das artesplsticas, que achegaban claves estticas para xulgar o feito literario. Multicultural encanto que o profesorado provia dos distintos mbitos lingsticos ibricos. Naactualidade, como xa se sinalou no inicio desta presentancin, a Rede, conservandoas caractersticas citadas, ampliouse ao mbito iberoamericano e engadronse novosmembros, ben por necesidades de cada mbito ben por substitucin dos que, por mo-tivos varios, tiveron que deixar de pertencer a ela, anda que non se desvincularonpara traballos concretos.

A constitucin da Rede Temtica quedou ratificada e afianzada definitivamen-te grazas axuda que o Ministerio de Educacin e Ciencia (Secretara Xeral de Pol-tica Cientfica e Tecnolxica) lle concedeu a tal fin (HUM2004-20052-E) (HUM2005-23895-E/FILO). No momento da constitucin da Rede os obxectivos que se sinalaroncomo prioritarios foron:

2.1. Obxectivos1. Intercambiar coecementos e experiencias entre docentes e investigadores

de Espaa e Portugal sobre As literaturas infants e xuvens do marco ib-rico. A sa influencia na formacin literaria e lectora, unha temtica moipouco presente nos planos de estudo universitarios nos que se forman osmediadores (educadores, bibliotecarios, familias, investigadores...) e poucopotenciada como lia de investigacin.

2. Vertebrar e consolidar unha comunidade cientfica para mellorar os resulta-dos dos esforzos individuais dos seus membros.

3. Realizar informes sobre a situacin actual da disciplina e o seu campo deinvestigacin. Comparar o que sucede no mbito ibrico e propoer accinsde poltica educativa e cientfico-tecnolxica no terreo cientfico, terreo quese considera altamente relevante nun momento no que se est implantandoun Espazo Europeo Educativo e de Investigacin.

4. Contribur a unha mellora substancial no desenvolvemento dos obxectivosdo Plan Nacional de Fomento da Lectura. Non cabe dbida de que proble-mas como o da falta de hbito lector poden ter a sa orixe nunha malaformacin literaria, as como no baixo coecemento por parte dos mediado-res das literaturas infants e xuvens de cada mbito lingstico. Parece per-tinente, polo tanto, que no inicio deste milenio tan influenciado polas novastecnoloxas da informacin e a comunicacin, pola globalizacin cultural,


224

se considere a necesidade de reflexionar e analizar o que at o de agora seten feito no mbito da investigacin da literatura infantil e xuvenil. En defi-nitiva, a certeza de que a lectura constite unha actividade de interesefundamental para a formacin integral e flexbel do ser humano, a que im-pulsa a debater en torno a todos os aspectos que inciden no hbito lector.

2.2. AccinsComo se pode deducir dos obxectivos, tratbase de facer unha prospeccin, de

indagar cmo se desenvolveu a historia literaria infantil e xuvenil, cmo se confec-cionaron as antoloxas, os catlogos, etc., cmo se acometeu a sa ensinanza... coobxectivo de analizar a influencia que ditos elementos e actuacins tiveron na forma-cin literaria e no fomento da lectura. En definitiva, analizar, comparar e obterconclusins que seran vertidas en informes anuais nos que realizar un diagnsticodas debilidades e propoer accins futuras. Accins, en xeral, encamiadas a apoiar ohbito lector e a coecer as literaturas infants e xuvens do mbito ibrico (ampliadoagora ao mbito iberoamericano), as identidades culturais de cada unha delas, asrelacins multiculturais que presentan, a intertextualidade... Pretndese, ante o novosculo meditico e globalizador que se presenta, incidir na importancia das diversasliteraturas infants e destacar o atractivo que poden presentar, de cara aos mediadores,a variedade e diversidade de voces que as integran.

2.3. RetosEn sntese, o traballo que se intenta desenvolver na rede temtica dirxese a dar

a coecer nos mbitos educativos, investigadores e sociais en xeral, os modos decoecemento que ofrecen as literaturas infants e xuvens como espazos de creatividade,tolerancia e entendemento, coa esperanza de que bote luz sobre fenmenospsicopedagxicos, literarios, culturais, etc., que polo xeral seguen moi unidos aoslmites de discursos disciplinares e acadmicos claramente insatisfactorios. Estes modosde coecemento veen, no marco ibrico e iberoamericano, condicionados por unharealidade multicultural que orixina comunidades interliterarias e interlectoras. Destemodo, a Rede propn unha aproximacin que, at o de agora, non foi utilizada conrigor nas universidades hora de abordar o feito literario infantil e xuvenil. Faisereferencia, obviamente, ao enfoque comparatista, tan necesario e pertinente nos actuaisestudos terico-metodolxicos e literarios.

Prtese da conviccin de que este equipo interdisciplinar, con outros equiposde universidades espaolas, portuguesas e iberoamericanas, contribuir ao desenvol-vemento do coecemento achegando novas propostas e metodoloxas baseadas nastecnoloxas da informacin e a comunicacin.


225

3. ACTIVIDADES REALIZADAS POLA REDE

Despois da sa creacin, os membros da Rede sguense encargando da docen-cia e eleccin das temticas dos cursos de formacin continua que anualmente seorganizan, como xa sinalamos, en Santiago de Compostela baixo o patrocinio da USC,a Biblioteca Nova 33 (hoxe Biblioteca Fundacin Caixagalicia), coa colaboracindoutras institucins en cada edicin. Estes cursos estn estruturados en das modali-dades: unha virtual que se celebra ao longo do mes de xullo e unha presencial que tenlugar na segunda semana do mes de setembro. A primeira edicin do curso de forma-cin continua (2004) no que a Rede temtica se encargou da docencia tratou a temti-ca Cinema e literatura, na edicin de 2005 Revisitar os clsicos, na de 2006 oMulticulturalismo e Identidades Permebeis, na de 2007, Teatro infantil. Texto erepresentacin e na do 2008 A Guerra Civil espaola na narrativa infantil e xuvenil.

Tamn de destacar que como resultado de cada unha das edicins deste curso,e respondendo s lias de investigacin que a Rede considerou que haba que cubrir,se publicaron as seguintes monografas:

Para entenderte mellor. As Literaturas infants e xuvens do marco ibrico.

Cinema e Literatura, coordinado por Gemma Lluch e Blanca-Ana Roig Rechou, San-tiago de Compostela: Servizo de Publicacins da Universidade de Santiago deCompostela, 2005, 337 pp. (ISBN: 84-9750-498-4).

Hans Christian Andersen, Jules Verne e El Quijote na Literatura Infantil e

Xuvenil do marco ibrico, coordinado por Blanca-Ana Roig Rechou, Vigo: EdicinsXerais de Galicia, 2005, 266 pp. (ISBN: 84-9782-378-8).

Multiculturalismo e identidades permebeis na Literatura Infantil e Xuvenil,coordinado por Blanca-Ana Roig Rechou, Isabel Soto Lpez e Pedro Lucas Domnguez,Vigo: Edicins Xerais de Galicia, 2006, 266 pp. (ISBN: 84-9782-486-5).

Teatro infantil. Texto e representacin, coordinado por Blanca-Ana Roig Rechou,Isabel Soto Lpez e Pedro Lucas Domnguez, Vigo: Edicins Xerais de Galicia, 2007,294 pp. (ISBN: 978-84-9782-616-7).

A Guerra civil espaola na narrativa infantil e xuvenil, coordinado por Blan-ca-Ana Roig Rechou, Isabel Soto Lpez e Pedro Lucas Domnguez, Vigo: EdicinsXerais de Galicia, 2008, 399 pp. (ISBN: 978-84-9782-885-7).

Os catro ltimos volumes monogrficos son publicados, segundo de que mbi-to lingstico provea o responsbel de cada traballo, en todas as linguas que compoeno marco ibrico e iberomericano, coa nica salvedade de que o texto en lingua vascase traduce ao galego, debido a que en Galicia onde se publicaron estas obras.

En cada unha delas, ademais das achegas dos membros da propia Rede tamnparticipan investigadores doutros grupos, respondendo as colaboracin e intercam-bio de coecementos que busca este grupo de investigadores que pretende analizar de


226

forma comparativa e dende as teoras literarias mis contemporneas a producin,mediacin e recepcin das literaturas infants e xuvens dos distintos mbitoslingsticos que representan, como se vn indicando.

Hai que dicir, ademais, que os membros da Rede forman parte do grupo deinvestigacin LITER21 Investigacins literarias, artsticas, interculturais e educati-vas. Lecturas textuais e visuais (GI-1839)7, inscrito na Universidade de Santiago deCompostela, que sa vez forma parte da unidade grupal de investigacininteruniversitaria Literatura infantil e xuvenil e a sa traducin, dirixida por VeljkaRuczika Kenfel, da Universidade de Vigo e que conta co financiamento da Xunta deGalicia. Consellara de Educacin. Direccin Xeral de Promocin Cientfica eTecnolxica do Sistema Universitario de Galicia (Ref. 2006/48-0).

Deste consorcio tamn xurdiu o monogrfico Grandes autores para pequenosleitores. Literatura para a infncia e a juventude: elementos para a construo de um

cnone, coordinado por Jos Antnio Gomes e Blanca-Ana Roig Rechou, Porto: De-riva Editores, 2007, 126 pp. (ISBN: 978-972-9250-29-3).

Dende a sa constitucin, a Rede Temtica celebrou diversas reunins cientfi-cas, nas que se levaron a cabo debates e reflexins, as como a posta en comn conoutros investigadores convidados, sobre cada un dos temas a tratar. At o momentotiveron lugar as seguintes:

Docencia, investigacin y crtica en el marco ibrico. Los clsicos (Bi-blioteca Nova 33, Santiago de Compostela, 22-23 setembro 2004).

La formacin literaria y lectora: multiculturalismo e identidades permeables.Revisitar os clsicos (Facultad de Formacin de Profesorado y Educacin.Universidad Autnoma de Madrid, 15 decembro 2004).

Docencia, investigacin y crtica en LIJ (2004-2005): Multiculturalismo eidentidades permeables (Centro Ramn Pieiro para a Investigacin enHumanidades, Santiago de Compostela, 7-8 setembro 2005).

Andersen, Verne e a Actualidade. Verses, Adaptaes e Recriaes (Bi-blioteca Pblica Municipal de Almeida Garrett, Porto, 16-18 novembro 2005).

A literatura infantil ante o espazo universitario europeo: accins e activida-des (Instituto de Estudos da Criana, Universidade do Minho, Braga-Por-tugal, 9-10 febreiro 2006).

7 Pdese atopar toda a informacin referente aos membros e lias de investigacin deste grupo en:http://www.usc.es/lijmi/gl21in.html


227

Literatura infantil e xuvenil. Reflexins para salvar debilidades (Facultadede Ciencias da Educacin, Universidade de Santiago de Compostela, 12-13xuo 2006).

Docencia, investigacin e crtica. Teatro infantil. Informes de literatura(Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades, Santiago deCompostela, 5-7 setembro 2006).

Grandes autores para pequenos leitores. Novas actividades de LIXMI(Biblioteca Ameida Garrett, Porto, 15-16 novembro 2006).

Estereotipos, arquetipos, prototipos en la Literatura Infantil y Juvenil. Ac-ciones y actividades de LIJMI (Universidad Autnoma, Madrid, 16 -17febreiro 2007).

La guerra civil espaola en la narrativa infantil y juvenil. Muestra gallega apartir de los Informes de Literatura. Acciones y actividades de LIJMI (Cen-tro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades, Santiago deCompostela, 11- 13 setembro 2007).

La poesa infantil. Siglo XXI. Muestra gallega a partir de los Informes deLiteratura. Acciones y actividades de LIJMI (Centro Ramn Pieiro para aInvestigacin en Humanidades, Santiago de Compostela, 9-10 setembro2008).

Dentro das actividades, de destacar que a Rede temtica participa anualmen-te como coorganizadora dos Encontros Luso-Galaicos-Franceses do Livro Infantil eJuvenil do Porto, actividade que vn desenvolvendo dende o ano 2005, no que tive-ron lugar os 11os Encontros, onde se abordou a temtica Clssicos: Tradio e ac-tualidade, celebrados na Biblioteca Municipal Almeida Garrett do Porto (16-18 denovembro de 2005) e posteriormente nos 12os Encontros, sobre a temtica Grandesautores para pequenos leitores, celebrados no mesmo lugar entre o 15 e o 17 denovembro de 2006 e nos 13os Encontros sobre a temtica Do livro cena celebra-dos nos mesmo lugar entre o 15 e o 17 de novembro de 2007. As Actas destes encon-tros, dende a edicin 12, son publicadas pola Rede coa axuda da Unidade grupal deinvestigacin citada. Foi o caso at o momento de 12os Encontros luso-galaicos-fran-ceses do livro infantil e juvenil. Grandes autores para pequenos leitores, CD-Rom(ISBN: 978-84-611-8152-0). Neste momento est no prelo un volume monogrficoque acolle a 13 edicin dos Encontros. Estase a traballar na prxima edicin, que terlugar os das 14 e 15 de novembro de 2008 e no que se tratar o tema A memria noslivros.

Por ltimo, de salientar tamn a participacin que en diversas actividadestiveron os integrantes do grupo desde a sa constitucin, entre elas, o Curso de Vern


228

da Universidade do Pas Vasco Literatura Infantil ante el nuevo Milenio (SanSebastin, setembro 2004), os cursos de vern da Universidad de Castilla-La Man-cha, a participacin no Mster do CEPLI (Promocin de la lectura y literatura infantil,creado en 1999) ou en Congresos como as Jornadas internacionais do LIBEC 2004:Metodologias e investigao (Instituto de Estudos da Criana-IEC, Universidade doMinho, Braga 2005), II Congreso Internacional de Literatura infantil Mitologia,tradio e innovao (Universidade de Tras-os-Montes, 2005); 1as ConferenciasAlentejo Literatura, Literatura para a infncia: leituras no Sul (Universidade devora, abril 2006), e en Comits cientficos de congresos como no III Congreso Ib-rico de Literatura Infantil y Juvenil: Lectura, identidades y globalizacin (OEPLI-APLLIJ, secins do IBBY, Valencia, xuo 2005) ou no IV Congreso Ibrico da OEPLILeo diferente: el Libro infantil y juvenil desde la diversidad cultural, que se celebrouen San Sebastin entre o 3 e o 5 de xullo de 2008. Todas estas actividades lvanse acabo coa finalidade de ser fieis ao compromiso adquirido no mbito da investigacinsobre as Literaturas infants e xuvens e cumprir cos obxectivos e lias de investiga-cin marcadas.

Con este breve repaso configuracin da rede temtica As literaturas infantse xuvens do marco ibrico non se quere mis que dar a coecer o traballo dun grupode investigadores que queren cumprir con todos os obxectivos propostos e seguiravanzando na colaboracin con outros grupos para realizar accins futuras de interesepara a rea de coecemento na que se investiga, como quedou manifestado mis arri-ba. Toda a sa actividade anual pode seguirse por medio da pxina web (http://www.usc.es/lijmi).


CC-104_art_17

Documents

Transcript of CC-104_art_17