BLOQUE 1º: RAÍCES DA ARTE EUROPEA: O LEGADO CLÁSICOGRECIA

1. Partenón2. Templo da Niké Aptera3. Erecteion, pola parte da tribuna das Cariátides.4. Mirón: Discóbolo.5. Policleto: Doríforo6. Métopas da Centauromaquia do Partenon7. Praxiteles: Hermes de Olimpia (Hermes con Dionisios)8. Lisipo: ApoxiomenosROMA

1. Panteón de Roma 2. Coliseo 3. Arco de Triunfo de Tito4. Acueduto de Segovia 5. Teatro de Mérida

FICHA TÉCNICA: ArquitecturaNome: Templo do Partenón de Atenas.;presidiendo a Acrópole. S. V a.C.Arquitectura templaria. Aloxaba la estatuacrisoelefantina de Atenea Parthenos, de ahí onome.Estilo Clásico dórico grego.Autores: construído por Ictinos y Calícrates coasupervisión técnica de Fidias entre el 447-432a.C. durante o denominado "século de Ouro"Ateniense baixo o gobierno de Pericles. Estetemplo formou parte das labouras dereconstrucción da Acrópole destruida polospersas nas Guerras Médicas.Períptero, anfipróstilo, octástilo (8 columnas nafachada), 8 X 17 columnasÉ o máximo exponente do Clasicismo Grego deS.V a.C. A sensación de harmonía e lixeirezadébese, en boa medida, á existencia unhaserie de refinamientos ópticos (desigualdadedos intercolumnios, lixeira curvatura doentablamento, éntase etc.) para corrixir as"aberracións marxinais" da nosa visión.Material: marmol do Pentélico, policromado

Os frontóns estaban tamén ocupados poresculturas (Nacemento de Atenea e loita de Ateneacon Poseidón polo dominio do Atica) o mesmo que asmetopas onde se representaba, entre outros temas,

unha centauromaquia, alegoría da loita entregregos e persas..

FICHA TECNICA: arquitectura templaria;Nome : O TEMPLO DE ATENA NIKÉ OU NIKÉAPTERA (ÉPOCA CLÁSICA, S, V aC). Arquitecto.CALÍCRATES. Acordouse no ano 449; conmemora otratado de paz de Calias, e a batalla de salaminaasinado polos persas. Calícrates, un dos arquitecto doPartenón, fixo os planos.Estilo: Templo xónico en miniatura (8,27 metros delonxitude, 5,44 metros de anchura, 4 metros de alturaas columnas dos pórticos)Tetrástilo, anfipróstilo, con columnas de fustemonolítico, dous pilastras entre as antae e ningunhaparede intermedia.O mármol é do PentélicoCon columnas de fuste monolítico, dous pilastras entreas antae e ningunha parede intermedia, de xeito que oedificio pechábase, como hoxe en día, por medio dunhareixa de bronce.O friso escultórico foi erixido cara a 421 (Paz deNikias); na súa porción oriental figura unha asembleade deuses, Atenea entre eles, e nas restantes, loitas degregos contra persas e de gregos contra gregos, todoeles en violentísimo movemento.

A finais do S. V aC (408-7), aplataforma que servía de asento aotemplo foi rodeada dun pretil conrelevos:

Atenea sentada nunharoca, no medio dunha multitude deNikes ocupadas en diversosmesteres, como o adorno detrofeos, o sacrificio de reses etc.

FICHA TÉCNICA O ERECTHEION. Arquitecturatemplaria.Orden xónico, Materiais: Marmol pentélico,madera.Sistema de arquitrabado Título: Erecteion Autor:Menesicles.ESTILO E PERIODO: Grego Clásico (finais S. Va.C.) construido entre 421 e 406 a.C. no extremonorte da Acrópolis de Atenas..

Menesicles construira os Propileos, portade acceso da Acrópolis. Recibe o encargo deconstruir o templo nun lugar especialmentesagrado: segundo a tradición, nel celebrarase adisputa entre Atenea e Poseidón polo patrocinio deAtenas. Ademais, en dito lugar conservábase oolivo que fixera brotar Atenea e a fonte natural quemanara tras clavar Poseidón o seu tridente naroca. Todo esto obrigou ao arquitecto a diseñar unedificio singular adaptado ao terreo desigual erespetar estos lugares sagrados.

Comezou a construírse en 421 aC., con

interrupcións. acabouse entre 407 e 404. O edificiopresenta numerosas irregularidades, en planta ealzado pola imposibilidade de nivelar o chan. O

templo divídese ern varios recintos a niveisdistintos.

No lado SUR levántase o Pórtico das Cariátides.Aquí a arte clásica versiona as estatuas arcaicaspostas ao servizo da arquitectura. Todas vistenpeplo con cinto e apóianse nunha pernaflexionando a outra segundo o esquema clásico.Seguen un modelo común que proporcionaharmonía ao conxunto, pero son todas diferentesnos detalles do peiteado e o drapeado nunafortunado recurso de variatio.

De autor é descoñecido. Certos detalles(panos mollados etc.) relaciónanas co círculo deFidias polo que se pensou nun dos seusdiscípulos, Alcámenes, como posible autor.

ESCULTURA Epoca clásica siglo V ; 2ª Mitade

MIRÓN, POLICLETO e FIDIAS.

FICHA TÉCNICA: OBRA: O DISCÓBOLO .Autor: Mirón.Cronología: 460-450 a.C.Estilo: Griego Clásico.Técnica: no orixinal utilizouse a fundición do bronce coa técnica dacera perdida e na copia romana tállase en mármol.Material: orixinal (desaparecido) de bronce e a copia romana seutilizó el mármol.Dimensións: altura de 1.55 metros.DESCRIPCIÓN Representa a un lanzador de disco no momentode lanzalo. A postura do atleta non corresponde coa posturanaturalista do período clásico, está forzada. Foi creadaespecialmente para dar a ilusión de movemento e amosar a técnicados lanzadores de disco da época, polo que é considerado como oescultor do movemento ao realizar un gran esforzo en distanciarse

do hieratismo da época ARCAICA. O discóbolo é un importantepaso no estudo anatómico superando as limitacións do "estilosevero“ anterior no que se manteñen trazos arcaicos. O éxito daobra débese á a postura inestable que suxire o movemento de xiro.

Na época clásica alcánzase o REALISMO na anatomía (músculos,veas, tendóns etc.) e descóbrese un canon que permite arepresentación harmónica do corpo humano espido. Predominantipos robustos e atléticos, sen esaxeracións.

As cabezas masculinas sonesféricas co pelo moi corto pegadoao cranio.

As articulacións marcadas e aexpresión serena sen que existainterese pola xesticulación queafea o rostro.

Os escultores máisimportantes son MIRÓN,POLICLETO e FIDIAS.

FICHA TÉCNICA:Obra: Escultura do Doríforo Autor: Policleto. Cronoloxía S. V a. C.).Estilo clásico grego. Policleto de Argos debeu traballar na peza entre osanos 450 e 440 a.C.; Técnica: o orixinal en bronce (fundido en oco coatécnica da "cera perdida") non se conservou. As copias, de mármore,salvando os matices, reproducen con fidelidade o orixinal.

O lanceiro (Doríforo significa "o que leva a lanza"), representaprobablemente a Aquiles ou a Teseo –heroe mitico de Atenas- Será oKanon de beleza moi imitado con posterioridade.

A obra resume as achegas do autor á escultura; resolve osproblemas da representación escultórica do corpo masculino espido. Aestatua será modelo, Kanon de beleza moi imitado. canon de 6'5 / 7cabezas

Presenta importantes novidades:A diferenza de función entre as pernas, unha sostén ao corpo e a outra

descansa e avanza adiante, recurso que aparece no Estilo Severo, pero quePolicleto resolve levando moi atrás a perna, que só toca o chan cos dedos do pé; afigura gaña profundidade no espazo; dá impresión máis viva de movemento á vezque unha cadeira elévase máis que a outra provocando disimetrías que animan afigura e rompen coa rixidez arcaica. O brazo da lanza, adiántase creando espazodistinto ao do corpo, une ambos a liña oblicua da xavelina (falta nalgunhas dascopias).

A pesar das innovacións, Policleto mantén a concepción tradicional dunpunto de vista privilexiado desde o cal o contorno da estatua poida ser observadoen toda a súa beleza , punto de vista que, como na estatuaria arcaica e no estilo

severo, segue sendo rigorosamente frontal. Trazos similares presentanoutras estatuas do autor como o Diadúmenos

FICHA TÉCNICA A maior parte da obra escultórica de FIDIAS non chegou aosnosos días por ser estatuas criselefantinas (ouro e marfil) como o Zeus de Olimpiaou a Atenea Parthenos.

Atribuíronselle as esculturas do Partenón; actuou como director dasobras de remodelación da acrópole por encargo de Pericles.

A magnitude do proxecto fai pensar na intervención dun taller con variosmestres actuando baixo a dirección de Fidias o cal quizá executaría algunha dasobras.OBRA: AS METOPAS: DO PARTENON CENTAUROMAQUIA Grupo escultórico

en relevo; material de marmol; Realizáronse entre 447 e 442 , mediados do S. Va.C. Pola Escola e taller de Fidias. Arte Clásico grego. Escultura en relevo. Eran92; só chegaron aos nosos días 19 repartidas entre o Museo Británico e o propiotemplo.Occidentais: Amazonomaquia, alternándose unha metopa cunha amazonavitoriosa con outra onde o vencedor é o grego.Orientais: Gigantomaquia.Norte: Escenas da destrución de TroiaSur: Centauromaquia. É a serie mellor conservada. Desde o punto de vistaestilístico, pódese dicir que é unha síntese das correntes que circularon durante oS. V a.C., o espírito clasicista de Fidias e algúns trazos do seu estilo, como os"panos mollados", impregnan todo o conxunto. A maioría das conservadaspertencen á serie da Centauromaquia (batalla entre lapitas e os Centauros)entendida como unha alegoría da loita entre gregos e persas, unha vitoria da razóncontra a forza, do orde fronte ao caos.

Na elaboración distinguíronse tres mans: unha do propio Fidias, outrado seu discípulo Alcámenes e outra do chamado "mestre barroco do Partenón". Oseu estado de conservación no é todo óptimo:1º Aparecen desligadas do seu contextoarquitectónico.2º Faltan pezas completas; as conservadas están, na maioría,estragadas.

ÉPOCA POSTCLÁSICA (SÉCULO IV ANTES DE CRISTO)

1. Praxiteles: Hermes de Olimpia (Hermes con Dionisios)

2. Lisipo: Apoxiomenos

FICHA TÉCNICA: Non é unha época de optimismo filosófico e bonanzaeconómica, o S. IV aC é a época das grandes guerras civís (Guerras do Peloponeso)que acabarán desangrando a Grecia. No S. IV a.c. os Deuses compórtanse comohomes; hai un gusto pola anécdota, pola graza; a xesticulación e logro da expresióndos sentimentos.

O cánon faise máis esvelto, as anatomías máis brandas e o modeladosuave. As cabezas masculinas tenden ao óvalo e o pelo crece en rizos plásticos e declaro escuro. Os escultores máis importantes nesta etapa son PRAXÍTELES,LISIPO e SCOPAS.OBRA; HERMES DE OLIMPIA (HERMES CON DIONISIOS neno);AUTOR: PRAXÍTELES, (ÉPOCA POSTCLÁSICA, S.IV A.C, CA. 330).Orixinal grego en mármore procedente das escavacións de Olimpia.Praxíteles foi un escultor de transición entre o clasicismo do S. V aC e orealismo expresivo do S. IV. Interesouse polo movemento, que nas súasobras adquire unha configuración moi marcada: a curva praxiteliana,un contraposto acusado que despraza cara un lado o eixo deverticalidade, polo que sempre busca un punto de apoio. A estatua ten agraza (charis) a maior virtude da obra de Praxíteles, que deixou depintar as súas esculturas en mármore, valora as calidades do material,a súa suavidade, que resaltaba aplicando unha capa de cera puídaRepresenta a Hermes (Mercurio dos romanos, mensaxeiro dos deuses, coas súassandalias aladas) e leva ao neno Dionisio (deus do viño) para ser educado polasménades. Segundo a lenda, ao pasar preto dunha viña Dionisio pediu probar asuvas e Hermes detívose para ofrecerlle un acio (sostíñao na man dereita que llefalta). A obra é de extraordinaria calidade, ningunha copia pode igualar enmodelado e matices a un orixinal, e nela resúmense as características esenciais daescultura praxitélica e da época postclásica:

Características: O corpo esvelto(canon de 8 cabezas), anatomía"branda", modelado suave ematizado; a "curva praxitélica"resultante de desprazarlixeiramente a perna libre, osfumato no rostro e o peiteadoplástico e de claro escuro ou orealismo no tratamento dospanos.

FICHA TÉCNICA: Escultura de vulto redondoOBRA: APOXIÓMENOSAUTOR: LISIPO (370-318 a. C)MATERIAL: Bronce (orixinal GREGO). Mármore (copia ROMANA)TÉCNICA: Fundición (orixinal grego en bronce). Talla en mármore (copiaromana)MOVEMENTO ARTÍSTICO: Arte grega • PERÍODO: Clásico;CRONOLOXÍA: S. IV a. C ; a copia é do S. I d.C.LOCALIZACIÓN ORIXINAL: Termas de Agripa en Roma •LOCALIZACIÓN ACTUAL: Museos Vaticanos. (Museo Pío-Clementino).Roma. A estatua foi atopada en 1849 durante as escavacións dun edificiode idade imperial na zona de Trastévere.O termo APOXYOMENOS, de "limpar“, refírese á práctica na antiga

Grecia; os atleta úntanse con aceite antes de cada competición e logolavábanse con area e unha especie de culler curva, chamada strigilum ouraspadera. O atleta represéntase co strigilum na súa man esquerdamentres limpa a area e o aceite do seu brazo dereito, en posiciónestendida.

LISIPO da movemento aos brazos cun forte impulso cara aadiante; crean espazo pechado e ofrece profundidade.CANON +/- 8 cabezas. Hai novo canon de proporcións, en comparación code Policleto, mais esvelto de corpo e redución da cabeza. Posición poucoestable: oscila sobre as pernas. O brazo dereito esténdese cara aoespectador que mira de fronte a estatua, cun escorzo inconcibible noclássico: rompe o efecto de relevo.Ideais de Lisipo: o tipo esvelto, profundidade e movemento; variedade depuntos de vista, ....

A ARTE DE ROMARelación das obras do tema incluidas na EBAU:

1. Panteón de Roma.2. Coliseo.3. Arco de Triunfo de Tito.4. Acueduto de Segovia.5. Teatro de Mérida

FICHA TÉCNICA: Arte Romana. Arquitectura templaria.Obra: PANTEÓN DE AGRIPA; Conmemora a vitoria de Augustosobre Marco Antonio na batalla de Actium.M.AGRIPPA.L.F.COS.TERTIVM.FECITMarcus Agrippa, Luciī fīlius, consul tertium, fēcit:'Marco Agripa, hijo de Lucio, cónsul por terceira vez, (o) fixo'Lugar: ROMA, S. I A.C. -S. II D.C.Autor: APOLODORO DE DAMASCO. Data: 118-125 dC.

No ano 27 a.C. Agripa –colaborador de Augusto- levanta o Panteón,destruído nun incendio no ano 80 d. C. O emperador Adriano mandoureconstruír, sobre os cimentos do templo arrasado, en nome de Agripa, onovo templo, proxecto do gran arquitecto do S. I dC. Apolodoro deDamasco.Materiais: O "opus caementecium“ ou formigón de cal con cascotes nosgrosos muros. Mármore e granito nas columnas. Interior decorado condiferentes mármores.

Para alixeirar CÚPULA: ladrillo e pedra volcánica. O éxitodébese á calidade do FORMIGÓN e á gradación de materiais, máislixeiros ao ascender: basalto nos cimentos, ladrillo a continuación epedra volcánica porosa (tufa) para as partes máis altas. O método édescoñecido; móntase sobre un tambor cilíndrico alixeirado por nichos).PLANTA CIRCULAR –THOLOS- e pronaos octástilo con columnasmonolíticas de orde composta e pórtico de proporción coñecida eustila. Acella, interior, é unha enorme rotonda cilíndrica de 43’50 mts. dediámetro cuberta por unha cúpula semiesférica a 43’50 mts. de altura,rematándose cun óculo redondo de 8´92 mts. de diámetro, penetrando aluz solar. Espazo interior simbólico, a bóveda celeste: o óculo é o sol.Diante do pórtico un recinto rectangular con soportais e arco de triunfo.Non se conservan.

A cúpula, construída a base decasetóns de formigón, a máis grande do mundoen séculos, serviu de inspiración a grandesarquitectos: Brunelleschi ou Miguel Ángel, noRenacemento. Polo Óculo de 8´92 ms. de

diámetro penetra no recinto a luz solar.

FICHA TÉCNICA: AUTOR: Descoñecido.OBRA: O Coliseo, Anfiteatro Flavio, Roma, S. I. D.c. 70-80 d.C TIPO:arquitectura civil. Construído no mandato do emperadorVespasiano, e inaugurado por TITO.“COLISEO fai referencia ao “coloso” de Nerón nas inmediacións.Sufriu espolios e destrucións. Conserva intacta a PLANTAelíptica e parte do alzado (4 pisos).O máis impresionante monumento que nos lega a antigüidadeclásica de creación romana, fusión de 2 teatros. FUNCIÓN:espectáculos circenses (loitas de feras, gladiadores, batallasnavais, teatro etc.) aos que os romanos eran tan afeccionados;planta elíptica ou circular, rodeada de bancadas, que facilitan acontemplación do espectáculo desde calquera ángulo. Oespectáculo discorre na area, debaixo existía unha complexa redede corredores, cortellos e dependencias para o servizo propio doanfiteatro.MATERIAL: mármol travertino, formigón, ladrillo e estuco;lixeiros e económicos. Os arquitectos demostraron granhabilidade ao combinalos, con bóvedas anulares e arcos dereforzo que proporcionan solidez á obra. Exterior, recuberto deplacas de mármore reutilizadas na construción nos palacios doRenacemento.DIMENSIÓNS impresionantes: 188x156 mts eixos, 50 mt. Altura;

aforamento de 50.000 espectadores.ALZADO de 3 pisos de arquerías medio punto; cumpre regra helenísticada superposición de ordes (dórico toscano – xónico -corintio). O cuarto pisode plateas, engadido por TITO, non era do proxecto orixinal; contaba conMástiles para o toldo.

A pista do anfiteatro (area), estabasocavada dando lugar a cámarassubterráneas, destinadas a gardarmáquinas e tremoias, ás gaiolas dasferas e aos gladiadores, todo istocubríase con madeira e sobre estaestendíase a área para sorver osangue.Outros edificios:

FICHA TÉCNICA: Obra: ARCO DE TITO (ROMA)CRONOLOXÍA: ¾ do S. I dC.) Construído preto do 82 d. C. poloemperador romano Domiciano despois da morte do seu irmánmaior, Tito, para conmemorar as vitorias de este, incluído o Sitio deXerusalén do 70 d. C.ARQUITECTURA CONMEMORATIVA con relevos escultóricos: O arcoé modelo xeral para moitos arcos triunfais erixidos desde o S. XVI;inspirou o Arco de Triunfo en París, Francia.MATERIAL: mármore do pentélico.ESTILO: Arte clásico romano alto-imperial.O ARCO DE TITO (en italiano Arco di Tito; en latín, Arcus Titi) é honorífico,sito na Vía Sacra, no sudeste do Foro, en Roma. Consérvanse moitos arcosnas provincias xa que en épocas posteriores levantáronse con intenciónspropagandísticas. Destacan os arcos de Septimio Severo e de Constantino enRoma (ambos de triplo van) e en España os de Medinacelli (Soria; triplo van)

e Bará (Tarragona).O ARCO, levantado para conmemorar a vitoria de TITO sobre os xudeus éarco dun só van e dobre alzado, de mármore pentélico; mide 15,40 mts dealtura. Adornado con columnas (estriadas e lisas) e entablamentos clásicos,presenta capiteis compostos que combinan as volutas xónicas cos acantoscorintios.No piso superior, o epígrafe que lembra o acontecemento da construción doARCO: SENATUS POPULUSQUE ROMANUS DIVO TITO DIVIVESPASIANO F(ILIUS) VESPASIANO AUGUSTO. -O Senado e o pobo deRoma ao divino Tito, fillo do divino Vespasiano, e a Vespasiano Augusto- TITOaparece divinizado no relevo do interior do ARCO.

No interior do arco, –intradós-aparecen 2 relevos nos que figura:TITO nun carro triunfal coroado porunha Vitoria, no outro a comitiva cobotín de Xerusalén (candelabro dossete brazos etc.).

O estilo é ilusionístico doambiente tumultuoso da procesión e aprofundidade por medio dos cabalosque miran cara ao espectador.

FICHA TÉCNICA: ACUEDUCTO DE SEGOVIAARTE ROMANO: Arquitectura romana civil; a máis famosa construciónromana de arquitectura civil na Península; Impresiona a totalconservación desde a construción ata os nosos días e o seu impoñenteaspecto. A presenza romana na P. Ibérica de 6 séculos deixou unconxunto de obras públicas: rede de estradas (vías); construcións delecer como teatros, anfiteatros ou circos; a rede de sumidoiros; astermas; acuedutos, que abastecían de auga corrente ás poboacións.PERÍODO: 2ª mitade do S.I d.c. / inicios do S. II d.c.; baixo o reinado doemperador Nerva e Traxano. O acueducto de S. demostra o carácterpráctico da arte romano e os avances en enxeñería civil como pontes,calzadas e acuedutos, vitais para a administración dun imperio degrandes cidades. De forte carácter propagandístico, mostra do poderromano ante os pobos conquistadosAUTOR : descoñecidoLOCALIZACIÓN: preto de 15 km de lonxitude desde o manantial deFuenfría na Serra de Guadarrama ata a Segovia.MATERIAIS: Granito; altura máxima de 28´5 ms. e 818 ms. de longo, eata 6 metros de cimentación. Usáronse 20.400 bloques de pedra.TÉCNICA: A sillería isodoma, de bloques rectangulares de granitounidos entre si "a seco" sen morteiro nin argamasa. Feito o trazado –plano., nas canteiras, extraéronse e trasladaron bloques de granitorematados a pé de obra . Levantados con poleas, sogas, pancas de ferro eandamios para as cimbras que encaixan dovelas e a clave do arco,tallada en forma de cuña. A diferenza do Pont du Gard, o sistema deconstrución consiste nos enormes pilares unidos a media altura conarcos de sostén na parte superior.

Contén filtros e depósitos de decantación. Aparte monumental coñecida, composta de167 arcos de medio punto e a súa lonxitudetotal é de 638 m, que termina na muralla econtinúa ata o depósito. O obxectivo eraabastecer á potencial poboación de 20.000persoas e romanizar a rexión. Obrafuncional, apenas ten decoración: unhainscrición en bronce, desaparecida, coa datade construción e dous nichos para deuseslocais: Hércules Exipcio, fundador míticoda cidade.Hoxe día albergan dúasesculturas cristiás.

FICHA TÉCNICA: TEATRO DE MÉRIDA.XÉNERO: arquitectura civil de lecer AUTOR. Descoñecido.CRONOLOXÍA: Iniciado no S I a C.; promovido por Marco Agripa,xenro do emperador Octavio Augusto, quen llo regalou á cidade,segundo as inscricións nas 2 portas de acceso. Mérida (EméritaAugusta) foi fundada por Augusto no ano 25 aC. Consérvase destaépoca un conxunto de edificios para espectáculos: teatro, anfiteatro ecirco.O teatro e o anfiteatro, moi ben conservados, foron planeadoscomo edificios xemelgos nun mesmo eixo construtivo.ESTILO: imperial. Arte provincial. A escena foi reconstruída no S IId.C. polos emperadores Trajano e Adriano.MATERIAIS: das canteiras proximas, para extraer o material naconstrución dos novos edificios de Augusta Emerita; hai distintosmateriais na fachada, na parte inferior, mármore rosa das canteirasportuguesas; podium construído con pezas de granito das canteiraslocais; na fachada o mármore azulado das columnas é das canteirasde Carrara.ANÁLISE: O T.de Mérida, segue as normas de Vitruvio; parte daconstrución apóiase na pendente.A ESTRUTURA do Teatro de Pompeius de Roma; a cavea, para5/6.000 persoas, mantivo completas as partes nas que sentaban porclase social: a cavea ima, a cavea media e a cavea summa, a zonamáis elevad. Accédese por 13 portas e sáese polos vomitorios. Contacoa orchestra semicircular e a scena en bo estado onde aparecen 2ordes compostas de columnas lisas e a estrutura de entablamentos efrontóns curvos partidos típicos da arquitectura helenística. AFRONS ESCENA, espectacular e atrayente, 2 alturas, concolumnas sobre pedestais, de fuste liso de mármore gris azulado ecapiteis corintios de cor branca. Entre as columnas esculturas.

Detrás da escena, polas indicacións do libro dearquitectura de Vitrubio, o gran patio porticado(quedan restos das columnas) provisto de:urinarios públicos, biblioteca, xardíns etc.; erarefuxio público en caso de choiva.Función: lecer, entreter, contexto de pan e circo:manter afastado dos asuntos políticos aoscidadánsSignificado e valoración: Exemplo de

romanización, de funcionalidade, de arteduradeira -séguese usando no festival deteatro-.A gran novidade é a monumentalidade dafrons escena con entrantes e saíntes . Outrosexemplos de teatros: Teatro de Orange (Francia ) , Teatro de Leptis Magna ( Libia)

ARTE BIZANTINO e PRERROMÁNICORelación das obras do tema incluidas na EBAU:

ARTE BIZANTINA1. Santa Sofía de Constantinopla.ARTE PRERROMÁNICA.

2. Santa Comba de Bande (coma exemplo de arte visigoda)3. Santa María do Naranco (asturiano)4. San Miguel de Celanova (coma exemplo de arte “mozárabe”)

ARTE BIZANTINASanta Sofía de Constantinopla.

FICHA TÉCNICA. ARTE BIZANTINA. ARQUITECTURA RELIXIOSA Adivisión do Imperio por Teodosio entre Honorio e Arcadio consúmase coasinvasións bárbaras na parte occidental. O Imperio Romano pervivirá enoriente ata a caída de Constantinopla polos turcos en 1453.O IMPERIO ORIENTAL helenizado é o Imperio bizantino.OBRA:. (STA. SOFÍA DE CONSTANTINOPLA, OU DIVINA SABEDORÍAHagia Sofia); a mandou construír o emperador XUSTINIANO.PERÍODO ARTÍSTICO: 1ª Edad de Oro bizantina; época de Xustiniano, S.

VI dC. Paradigma da arquitectura bizantina. Modelo imitado naarquitectura oriental bizantina (Sta. Irene de Constantinopla) e islámica(Mesquita de Ahmed).CRONOLOXÍA abarca desde o ano 532-537.AUTORES: ARTEMIO DE TRALLES E ISIDORO DE MILETO.MATERIAIS: pedra e ladrillo para os muros, mármores de cores para ascolumnas e pavimento, ferros de cobre no interior, etc.PLANTA de 2 tipoloxías: a BASILICAL e CRUZ GREGA cuberta pola granCÚPULA (31m. de diámetro) apoiada en 4 grandes machones e 4 triánguloscurvilíneos (pechinas) que permiten o paso da planta cadrada á circular.EDIFICIO de PLAN CENTRAL organizado pola CÚPULA de 31 mts. dediámetro; empuxes contrarrestados polos 4 contrafortes exteriores e 2semicúpulas no eixo lonxitudinal que levan empuxes ao chan coas pequenascupuliñas.Resultado: estrutura piramidal que conduce a terra as presións daCÚPULA CENTRAL, eixo directriz. Emula o PANTEÓN de ROMA; asupera en altura, non en diámetro.TÉCNICA distinta; con materiais lixeiros (cerámica) para diminuírempuxes, que permiten abrir xanelas no tambor, da sensación deingravidez: a cúpula flota no aire; distinto á pesada solidez do PANTEÓNDE AGRIPA

No INTERIOR: novidade, asTRIBUNAS sobre as naves laterais;decoración de mosaicos, pinturas erelevos en mármore,, fronte aSobriedade do exterior, característico da1ª Idade de Ouro .O templo como MICROCOSMOS,reflexo da beleza e harmonía dacreación, unha imaxe do mundo.

ARTE PRERROMÁNICA2. Santa Comba de Bande (coma exemplo de arte visigoda)3. Santa María do Naranco (asturiano)4. San Miguel de Celanova (coma exemplo de arte “mozárabe”)

FICHA TÉCNICA: STA. COMBA DE BANDE (OURENSE) Cronoloxía:S. VII dC; aproxim. 675. Ben conservada, sen grandes modificaciónsrespecto do deseño orixinal.Planta: inscrita nun rectángulo de 12 por 18 ms., forma CRUZGREGA cunha ábsida no costado oriental e pórtico no occidental,practicamente simétricos.Estilo arquitectónico: prerománico da ÉPOCA VISIGODA S. VII. EnHispania desde o 415, os visigodos eliminan a suevos, vándalos ealanos. Instauran a monarquía que pervive ata a invasión árabe do711. Hai características común nos prerrománicos:-Ausencia escultura.-Edificios de pequenas dimensións; aparellos pouca calidade.-Escasean as cubertas cupuladas e abovedadas,-Xanelas pequenas dimensións; insuficiencias técnicas.A antiga Gallaecia romana, ocupada polos Suevos ata o 585,incorpórase á órbita visigoda pola conquista de Leovixildo.Sta Comba de Bande, do S. VII e restaurada no 872, quizá por artistasmozárabes.O edificio, probable igrexa dun antigo mosteiro, presenta contradiciónentre: a coidada disposición da planta e suave gradación volumes enaltura / fronte a pobreza da execución e sobriedade decorativa.Semella o proxecto dun arquitecto de 1ª fila, executado por mestre ecanteiros de escasa preparación.A planta orixinal era de cruz grega con cámaras laterais nacabeceira, como en S. Pedro da Nave, e coa capela central destacada.No EXTERIOR, falta a cámara lateral do transepto sur. Rompe o xogode volumes primitivo, ao que contribúe a adición da espadana para ascampás no S.XVIII.

INTERIOR sinxelo, atractivo polas alturas dasnaves, con xanelas a distintos niveis que dan

iluminación matizada que enriquece o espazo.Catro arcos de ferradura sosteñen uncimborrio cuberto cunha bóveda de arestas;as naves con bóvedas de canón.A bóveda de arestas, de tradición romana,sorprende nun edificio visigodo (único casocoñecido); podería ser froito da restauracióndo S. IXSorprende a decoración escultórica(sogueados nas impostas e capiteis dascolumnas do arco triunfal) coma os edificiosprerrománicos asturianos; probablementecorresponda á renovatio do 872, por unhainscrición.

25

Prerománico Arte Asturiano

FICHA TÉCNICA:A INVASIÓN ISLÁMICA non ocupa completamente o territorio peninsular.Pequenos núcleos de resistencia, fortes no norte, en Asturias e Navarra e aonorte do Douro. En Asturias, os descendentes de Pelayo (Covadonga 716)fundan unha MONARQUÍA que aglutina contra a presenza musulmá, coneovisigotismo; considerábanse lexítimos sucesores da monarquía visigoda.Obra: SANTA MARÍA DO NARANÇO,Lugar: ladeiras do Naranco (preto de Oviedo, 3 km).Estilo e época: arquitectura Civil e relixiosa do PRERROMÁNICOASTURIANO; ÉPOCA RAMIRENSE, O prerrománico asturiano alcanza ocume no reinado de Ramiro I (842-850), que manda construir esta obra nasfaldas do monte Naranço como edificio palatino (arquitectura civil). Anovidade da etapa ramirense é o abovedamiento total do edificio e aparicióndas bóvedas de canón con arcos faxóns, que anticipan 200 anos solucións dorománico e do gótico pola liberdade coa que se abren xanelas que iluminanos edificios de maneira insólita na arte prerrománica.Datación: mediados do S. IX; data de consagración 848.MATERIAL construtivo é o sillarejo e tamén a sillería, que da calidadedeste eificio.DESCOÑECIDO ARQUITECTO de suposto orixe oriental, quizá armenio,

ao non se poder explicar as novidades pola tradición local. Concoñecementos técnicos e estéticos, deseñou un edificio esvelto, lixeiro eelegante. Santa María do Naranco, proximo a Oviedo, era palacete de caza.No S. IX, convertido en igrexa, ata 1930, coa restauración de aspectoprimitivo. PLANTA rectangular e esveltas proporcións que lembran áarquitectura clásica.

Consta de 2 pisos (ao exterior simúlasetriplo alzado). O principal cuberto porbóveda de canón con arcos faxóns sobrearquerías cegas sobre columnas que secorresponden con contrafortesexteriores. O inferior (capela, cabalerizaou baño), de corpo central con bóveda decanón e arcos faixóns que descansan no

muro. Ao exterior, 2 corpos laterais

como pórticos con escaleiras. O interiorprincipal é unha sala rectangular conmiradoiros nos extremos.Deste período, 3 edificios: San Miguel deLillo, Santa María do Naranco e SantaCristina de Lena.

Pre-románico: Arte de Repoboación ouMozárabe

Igrexa de San Miguel de Celanova(Ourense, 2ª metade do S. X)

FICHA TÉCNICA: A invasión islámica ocupa boa parte da península; nontoda a poboación converteuse á nova fé. Moitos cristiáns seguironconstruíndo igrexas nunha arte influída pola dos ocupantes musulmáns.MOZÁRABE alude á arte dos cristiáns en territorios do Islam. Ex. Iglesiade San Miguel de Escalada (león)Obra: Igrexa de San Miguel de Celanova .Arte / estilo –arquitectura relixiosa mozárabe ou de repoboaciónSituación:Celanova. Ourense. Cronoloxía 2ª metade do S. X.Descripción: De pequenas dimensións, é o mellor expoñente daarquitectura galega do S. X. A Superficie (menos de 22 m2) e a súa altura(non alcanza os 6 mts), non son propias dunha igrexa monacal senón máisben dunha capela ou oratorio privado.Relacionado con San Rosendo (907-977), personaxe importante da Galiciado S. X, emparentado cos reis leoneses; bispo de Mondoñedo e Santiago,fundador do mosteiro de Celanova do que sería abade e ao que se retirounos seus últimos días.Construído en sillería asentadaq en seco, ben labrada con aparello de sogae tizón, Denomínase a soga á disposición dos sillares na horizontal pololado máis longo para muros ou paredes; a tizón o é no lado máis curto. Nacombinación de ambas, a soga e tizón, os sillares alternanse. Moi usado naarquitectura hispano-musulmana.REDUCIDO tamaño con calidade construtiva excepcional. As cubricións(bóveda de canón na nave, nervada no cruceiro e de cascarón gallonado naábsida), o coidado nas proporcións e elementos decorativos, etc. falan dun

mestre de obras e taller mozárabes, coñecedores da arte islámica.

CONSTA DE 3 CORPOS: nave, cruceiro e ábsida a diferentes alturas.Protagonismo do cruceiro central de bóveda de arestas sobre arcos apeadosen modillones de rolos, reforzada no exterior con contrafortates.

A nave se accede por porta lateral, conbóveda de canón reducida, igual que aábsida, rectangular ao exterior e circularpolo interior, propio da arquitectura derepoboación, un verdadeiro mihrab quese abre ao cruceiro cun arco de ferraduraenmarcado por un alfiz.

Relación das obras do tema incluidas na EBAU:

ARTE ROMANICO arquitectura:1-Interior da Catedral de Santiago.2-Interior do Mosteiro de Oseira

FICHA TÉCNICA: O Románico, 1º estilo internacional en Europa, de únicalinguaxe artística. Despois do ano 1000. O nacemento coincide coa expansióneconómica, urbana e demográfica. As peregrinacións son manifestación dorenacemento urbano e comercial, base do movemento construtivo que levou a

Europa a cubrirse de igrexas. Son de peregrinacióna Catedral de Santiago,Saint Sernin de Toulouse, Sainte-Foy de Conques, Saint-Martin de Tours e Saint-Martial de Limoges; de único tipo arquitectónico e adecuación funcional esimbólica aos ritos das peregrinacións da relixiosidade medieval.OBRA: CATEDRAL DE SANTIAGO DE COMPOSTELAArquitectura relixiosa templaria.Estilo románico, igrexa de peregrinación; fase final ou de transición.Planta: de Cruz latina, con cabeceira e absidiolos. A Lonxitude do edificio é de97m. Material: Pedra (granito, ) Cronoloxía: Ss XI e XII.LOCALIZACIÓN: Santiago de Compostela, A Coruña, España.AUTORES: Varios. Bernardo o Vello; Mestro Esteban; Bernardo o Novo,Mestre Mateo.PROMOTORES ou comitentes: obispos Diego Peláez (hasta 1087) e DiegoXelmírez (ata 1128). O edificio románico (Ss. XI e XII) levántase sobre osrestos de 2 antigas basílicas prerrománicas dos Ss IX e X.Construída en 4 etapas; nas 1ªs influencias tipo languedoc: pilarescompostos, arcos peraltados, bóvedas de canón con faxóns.. . Na últimainfluencias borgoñonas: tripla portada, arcos apuntados, bóvedas crucería,etc.A CATEDRAL ROMÁNICA: segue esquemas das Igrexas de peregrinación(Nartex, 3 naves, a central dobre, transepto, triforios, e abside e cabeceiracon xirola e capelas radiais) paralelos en Francia. Cara a 1200-1215conclúese coa fachada occidental (tipo normando con 2 torres cadradas erosetón central). No nártex, o Pórtico da Gloria. O interior con 3 naves:central de de10 ms, altura de 22, con bóveda de canón e arcos faxóns

As laterais, menos altura e 5 ms de ebóvedas de arestas e arcos formeros.Sobre as naves laterais tribunas conarcos xeminados. Os vans exterioresiluminan á nave central. O transeptotamén de 3 naves; con portadas aoexterior e 4 absidiolos. No

cruceiro o cimborrio. A cabeceira dacatedral, ampla, tem a xirola con 5

capelas radiais nos absidiolos.

FICHA TÉCNICA: MOSTEIRO de OSEIRA, fundado polos beneditinos en1137. San Bernardo enviou desde Claraval cara a 1140 a un grupo demonxes para instruír na nova regra aos fundadores. Na paraxe illada deOurense (Cea), nos Ss. XII e XIII levantouse o templo, modelo da C. deSantiago con xirola na cabeceira, con nave central abovedada en canónapuntado, sen triforio e decoración elemental con capiteis xeometrizados.Nome: Mosteiro Beneditino cisterciense de OSEIRAArquitectura relixiosa templaria e mosteiro.Estilo románico; fase final ou de transición. Modelo de SantiagoCronoloxía: S. XII – XIII.LOCALIZACIÓN: Concello de Cea; Ourense. España.PLANTA de cruz latina, 3 naves separadas por pilares e cruceirodestacado. Bóveda nave central de canón apuntado con faixóns. As ventásde médio punto ábrense no arranque da bóveda.CABECEIRA –Santiago- con xirola e capelas radiais. Sobresae opresbiterio cun semicírculo de columnas sostendo o muro de peche.No S. XIII construíuse un cimborrio con cúpula sobre pechinas no cruceiro.

A decoración escultórica, practicamente nula, engrandece amonumentalidade arquitectónica.No S. XVI transformouse a fachada principal. Reformulouse en estilorenacentista, con sillería almofadillada e frontispicio.

Relación das obras do tema incluidas na EBAU:

ARTE ROMANICO escultura:1-Esculturas do Pórtico de Praterías.2-Esculturas do Pórtico da Gloria.

FICHA TÉCNICA da Portada de Praterías:A finais do S. XI na igrexa románica aparecen 2 manifestacións da arte

medieval: a gran PORTADA e o claustro historiado. Hai relacións estreitasarquitecto / escultor, ás veces, a mesma persoa: ex. Mestre mateo. APORTADA ten profundos abocinamientos, con arquivoltas ou arcosconcéntricos; é ampla, monumental para expresar a esperanza e fe cristiás:Cristo, o Home Deus, estivo, está e estará entre os homes. A portadarománica é reflexión teolóxica: Teofanía, Parusía. Temas das portadas, dosgrandes tímpanos esculpidos son: a paixón, ascensión, pentecostés, cristo enmaxestade e/ou xuízo final.NOME: PROGRAMA ESCULTÓRICO DA PORTADA DE PRATERÍAS. C.DE SANTIAGo.AUTORES: Mestre Estevo (mestre de praterías); mestre do cordeiro; mestreda traizón; mestre da transfiguración; mestre de Conques, …ESTILO: Románico. MATERIAL: Granito mármore en relevo.TEMÁTICA: Religiosa Escultura relixiosa;; en torno aos 1104-1112. 1º ¼ S. XII. PROMOTORES ou COMITENTE: Diego Xelmírez, arcebispo de Santiago.LOCALIZACIÓN: Cruceiro sur da catedral de Santiago de Compostela. A PORTADA dedícase a Cristo na súa dobre natureza humana e divina. Notímpano dereito represéntase a Epifanía –adoración dos reis- e escenas daPaixón e milagre da curación do cego. No tímpano esquerdo as Tentacións e amuller cunha caveira (Eva? ou a "muller adultera") representando o triunfode Cristo sobre pecado e morte.MESTRES E ESTILO: traballaron varios Mestres:a) MESTRE DE PRATERÍAS - ESTEBAN : Autor da David // Eva co cranioou A Magdalena ou A Adutera? // creación de Adán; de anatomías coidadas,; opeiteado tratado a base de guedellas.b) MESTRE DO CORDEIRO –do AÑO-; autor do Xesús Pantócrator, doanxo...; estilo de volumes xeometricos, puídos; monótono e inexpresivo.

c) MESTRE DA TRAICION: tímpanodereito: expulsión do Paraíso, oprendemento, .. Estilo narrativo.d) MESTRE DE CONQUES: Notímpano dereito, flaxelación; estilo dotímpano de St. Fe de Conques. e)MESTRE DA TRANSFIGURACION: frisode Praterías; de estilo avanzado.

Portada do PORTICO DA GLORIA ou OCCIDENTALda CATEDRAL DE SANTIAGO:A finais do S. XI na igrexa románica aparecen 2manifestacións da arte medieval: a gran PORTADA e oclaustro historiado. Hai relacións estreitas arquitecto /escultor, ás veces, a mesma persoa: ex. Mestre mateo. APORTADA abocinada con arquivoltas ou arcosconcéntricos; é ampla, monumental para expresar aesperanza e fe cristiás: Cristo, o Home Deus, entre oshomes. A portada románica é reflexión teolóxica:Teofanía, Parusía. Temas das portadas, dos grandestímpanos esculpidos son: aFICHA TÉCNICA:Obra / Nome: programa escultórico da Portada DoPORTICO DA GLORIA. Catedral de Santiago.Escultura relixiosaAUTORES: Taller do Mestre MATEO ESTILO:Románico / Protogótico. CRONOLOGÍA:1168-1188.Primeiro 3º 1/3 do S. XII; LOCALIZACIÓN: Portadaoccidental catedral de Santiago de Compostela.MATERIALES: Mármol, granito, policromado;Medidas: 18 X 11 metrosTEMÁTICA: visión de la Gloria; mais de 200 figuras.Concepción arquitectónica borgoñona: bóvedasnervadas quizá 1ª vez, na península. Escultura nadaBorgoña excepto a cripta.No Pórtico: a zona celestial, a Gloria, ten lugar o XuízoFinal. No parteluz, Santiago na columna da "árbore deJessé“, coroado co capitel da Trindade: xenealoxíahumana/ divina de Cristo.

No CENTRO do TÍMPANO maior Cristo coroado ensinachagas; intemporal, eterno: rodeado co Tetramorfos(símbolos 4 evanxelistas) portados por anxos. Aos lados,anxos cristóforos cos atributos Paixón (cruz, columna, lanza,coroa espiñas, etc.). Arriba, multitude dos 144.000 elixidosna Gloria; na arquivolta, os 24 anciáns da Apocalipse, cosinstrumentos.NO ARCO DA DEREITA, Xuízo Final; figuras da clave sonDeus e S. Miguel): metada dereita os condenados comgrotescos demos. Metade esquerda do arco, almas doselixidos con anxos que as introducen na Gloria.ARCO DA ESQUERDA; interpretacións: Purgatorio ou oLimbo …; unha Anástasis, o descenso de Cristo aos infernospara liberar aos Xustos da Antiga Lei.As columnas que sosteñen o pórtico, apóianse sobre unbestiário; nas columnas represéntanse, apóstolos a dereita,os profetas a esquerda; as figuras relaciónanse conversan,

ARTE GOTICO: ARQUITECTURA1. A Catedral de Reims (fachada Occidental)2. A Catedral de León

FICHA TÉCNICA: CATEDRAL DE NOTRE DAME DE REIMSAs cidades góticas da Idade Media defínense polas CATEDRAIS. Durantexeracións, traballan nas catedrais, centro visual da cidade; camiños e rúasdesembocaban na súa praza. A catedral é símbolo da riqueza, do poder económico,e da capacidade artística. PANOFSKY concibe a catedral gótica símbolo da igrexa

espiritual, así entendida na I. Media. A planta gótica típica é a basilical e grandesdimensións: ampla nave central, 1 ou 2 laterais por banda prolongadas polodeambulatorio. CUBERTAS, mais altas coas BÓVEDAS NERVADAS ouCRUCERÍA.A ARQUITECTURA GÓTICA é de esqueleto. O muro perde función de sostén,sendo horadado. A transmisión vertical das forzas non contrarresta os empuxeslaterais, aparecendo o arco de gran radio, ARBOTANTE ou BOTAREL apoiado noarranque da BÓVEDA OXIVAL, transmite empuxes a un ESTRIBO rematado poloPINÁCULO PIRAMIDAL.A NAVE PRINCIPAL da sensación espacial continua. As ARQUERÍAS dan pasoás LATERAIS. Sobre os arcos, 1 ou 2 GALERÍAS con TRIBUNAS e, na zonasuperior, o TRIFORIO. No interior a luz esá tamizada polo cromatismo dasVIDREIRAS.Obra: Fachada occidental da Catedral de REIMS.Ubicacion: Reims, Francia. Estilo: Gótico clásico Francés. Arquitectura templaria.Comitente: arzobispo de Reims, Aubry de HumbertArquitectos: mestres de obras; Jean d´Orbais, Jean le Loup, Gaucher de Reims yBernard de Soisons.Cronoloxía: 1211-1290/1311 co remate da fachada occidental.Materiais: Pedra/sillares, argamasa, metal fundido e vidro.Dimensións: 30 m. de ancho, 138 m de largo, 38 m de alto na parte mas alta de lanave central e 86 mtrs de alto nas torres da fachada. Decoración escultórica:Profusión de esculturas que invaden todos os espazos dispoñibles (arquivoltas,columnas, contrafortes, gabletes etc.) As esculturas son de 1225 ao 1245, nonsubordinadas á arquitectura, enmarcadas por doseletes.

As portas sen tímpanos conROSETÓNS de VIDREIRAS; ostemas principais nas columnas egabletes.Ten FACHADA en H: 3 corposhorizontais e 3 verticais. O corpocentral se corresponde á naveprincipal, cun rosetón eenmarcado por 2 torres idênticassen agullas.Aos pés, hai arcos apuntados congabletes e rosetons, os lateraisson distintos ao do médio.

FICHA TÉCNICA: As cidades góticas da Idade Media defínense polas CATEDRAIS.Xeracións, traballan nas catedrais, centro visual da cidade; camiños e rúasdesembocaban na súa praza. A catedral é símbolo da riqueza, poder económico, ecapacidade artística. PANOFSKY concibe a catedral gótica símbolo da igrexa

espiritual, así entendida na I. Media. A planta gótica típica é a basilical e degrandes dimensións: ampla nave central, 1 ou 2 laterais por banda prolongadaspolo deambulatorio. CUBERTAS, mais altas coas BÓVEDAS NERVADAS ouCRUCERÍA.A ARQUITECTURA GÓTICA é de esqueleto. O muro perde función sostén, sendohoradado. A transmisión vertical das forzas non contrarresta os empuxes laterais,aparecendo o arco de gran radio, ARBOTANTE ou BOTAREL apoiado no arranqueda BÓVEDA OXIVAL, transmite empuxes a o ESTRIBO rematado por unPINÁCULO PIRAMIDAL.A NAVE PRINCIPAL da sensación espacial continua. As ARQUERÍAS dan pasoás LATERAIS. Sobre os arcos, 1 ou 2 GALERÍAS con TRIBUNAS e, na zonasuperior, o TRIFORIO. No interior a luz esá tamizada polo cromatismo dasVIDREIRAS. O S. XIII é de esplendor en Castela: vitoria sobre musulmáns nas Navasde Tolosa e conquista do val do Guadalquivir con Fernando III.León, centro do reino astur-leonés, perde esplendor en favor de Burgos e Toledo.

Obra: CATEDRAL De LEON: Ubicacion: León. ESPAÑA.Estilo e tipoloxía: Gótico clásico castelá. Influencia francesa. Arquitecturatemplaria/ relixiosa. Comitente ou promotor: Iniciativa do bispo MartiñoFernández baixo o reinado de Afonso X.Arquitectos: mestres de obras: varios mestres de orixe francés: o mestre Simón,mestre Henrique que interveu en Burgos e a súa morte Xan Pérez.CRONOLOXÍA: 2ª ½ do S. XIII (1254-1285). Con posterioridade termináronse osremates das torres da fachadaMateriais: Pedra de sillaría, argamasa, metal fundido e vidro. Dimensións: 108 m

x 29 m x 44 m del transepto.A planta, modelo Reims, 3 naves; central de máis altura, transepto cara ao centro,cabeceira macrocéfala con xirola e 5 capelas radiais.

A fachada occidental é tipo H,con tripla portada de arcosapuntados e gran rosetónenmarcado por torres cadradascon pináculos. Entre torres ecorpo central os arbotantes. Aportada central ten no parteluz afigura da Virxe Branca e notímpano o Xuízo Final.Desataca a verticalidade, queDeus é a luz; As vidreirasdesmaterializan e crean uninterior simbólico pola luzfiltrada, anticipo da Xerusaléncelestial.

ARTE GOTICO: ESCULTURA1. Anunciación de Reims2. Visitación de Reims

FICHA TÉCNICA: Características básicas da escultura gótica son: abandono rixidez efrontalidade románicas; busca do naturalismo, etc. No período de 1200 a 1500, hai moitasescolas e estilos. No GÓTICO CLÁSICO (S. XIII) destacan os PORTAIS DA CATEDRALDE REIMS, nos que conflúen as mais importantes correntes do período.OBRA: GRUPO da VISITACIÓN DE MARÍA Á SÚA PRIMA SABELA.Escultura de temática relixiosa; novo testamento.LOCALIZACIÓN: Xambas da dereita no Portico da fachada occidental da Catedral deREIMS, Francia. Na FACHADA OCCIDENTAL hai 2 grupos escultóricos destacables: aAnunciación e a Visitación. De escultores diferentes, nótase o distinto trao na pedra eorganización. Obsérvanse as características do GÓTICO, e evolución respecto aoROMÁNICO.ESTILO: Arte Gótico na escultura adosada a elementos arquitectónicos. Estatuacolumna.TÉCNICA: Talla en Pedra.AUTOR: descoñecido; Mestre da Visitación. tamén chamado Mestre das Figuras Antigas.CRONOLOXÍA. Ca. 1230-1260 S. XIII. MATERIAL: Pedra tallada.O Grupo da Visitación é de estética plenamente GÓTICA: Canon estilizado, liberación domarco arquitectónico; case figuras de bulto redondo adosado mais que relevos; Plieguesclásicos que deixan ver os xeonllos, recordo da técnica dos panos mollados; naturalismo eexpresividade .As figuras de aspecto antiquizante; demostran coñecemento da ESCULTURA CLÁSICA,de sartegos ou relevos galo-romanos A Virxe e a súa curmá, como matronas romanas, contúnicas que recordan os panos mollados de Fidias e a escultura helenística.As esculturas de posición inclinada cun lixeiro contraposto que rompe o eixo defrontalidade e reálzase o corpo coa técnica dos panos mollados; engade a lixeirainclinación e maior expresividade, coma se contara unha historia, que concorda co TEMADA VISITACIÓN: a visita da Virxe María embarazada á súa curmá Isabel, para darlle anoticia; pero non hai abrazo, parece unha escena de filósofos. Outro detalle que acaba coaisocefalia: Isabel é notablemente máis vella.

Non se supera o "principiode disxunción” dePanofsky; adóptanseformas clásicas aplicadas atemas cristiáns.

O parecido dacabeza de María coa Venusde Médici é evidente.

FICHA TÉCNICA: Características básicas da escultura gótica son: abandono rixidez efrontalidade románicas; busca do naturalismo, etc. No período de 1200 a 1500, haimoitas escolas e estilos. No GÓTICO CLÁSICO (S. XIII) destacan os PORTAIS DACATEDRAL DE REIMS, nos que conflúen as mais importantes correntes do período.OBRA: GRUPO da ANUCIACIÓN. Escultura de temática relixiosa.LOCALIZACIÓN: Xambas da dereita no Portico da fachada occidental da Catedral deREIMS, Francia. Na FACHADA OCCIDENTAL hai 2 grupos escultóricos destacables: aAnunciación e a Visitación. De escultores diferentes, nótase o distinto trato na pedra eorganización. Obsérvanse as características do GÓTICO, e evolución respecto aoROMÁNICO.ESTILO: Arte Gótico na escultura adosada a elementos arquitectónicos. Estatuacolumna. TÉCNICA: Talla en Pedra.AUTOR: descoñecidos; Mestre do Sorriso (ANXO) e Mestre de Amiéns (MARÍA).CRONOLOXÍA. 2ª metade do S. XIII; 1230-1260; MATERIAL: Pedra talladaO MESTRE DO SORRISO é o autor dos anxos riseiros (Anunciación, ou San Nicasio e oanxo do sorriso) representativos a arte cortesá e amable da 2ª ½ S. XIII de preciosismotécnico (plumas das as,); hai xeometrismo (nos plegados) será o chamado "cubismogótico“. O anxo riseiro, insinúa movemento cos brazos.María sen expresión, roupaxe de modelado superficial, pliegues rectos, sinalan averticalidade. TEMATEMA: ANUNCIACIÓN representa o momento no que o arcanxo Gabriel, anúncialle áVirxe María que vai ser nai. Rostros sen isocefalia ROMÁNICA, esceas expresivas erelación entre esculturas. Hai contraste arcanxo Gabriel de posición virada respecto áVirxe María máis hierática.A talla de MARÍA é outro tipo de estética; a catedral de AMIENS remata antes da deREIMS; o grupo de escultores de Amiens van a Reims. O seu estilo deixa a antigüidadee a "amabilidade" dos escultores anteriores. Arte fría e distante, sen sentimentos,uniforme e estilizado, en serie, as figuras visten todas túnicas iguais con marcadospliegues rectilíneos

ARTE GOTICO: PINTURA1. Giotto: Capella dos Scrovegni: A fuxida a Exipto2. Giotto: Capella dos Scrovegni: O pranto ante Cristo Morto.3. Van Eyck : O matrimonio Arnolfini.4. Bosco: O Xardín das Delicias

FICHA TÉCNICA: A estética GÓTICA sen éxito en ITALIA. Sengrandes catedrais e coas novidades do Renacemento cedo. No S.XIV(treccento), dominan os pintores "primitivos" sen convencionalismosgóticos de fondos dourados etc. Pintura preocupada polo espazo,ambiente e representación pictórica sexa unha "fiestra aberta" árealidade; 2 escolas dominan, a sienesa e a florentina con Giotto.GIOTTO DEI BONDONE; 1267-1337, é innovador, ponte entre a I.Media e Renacemento; busca a pintura de forma nova:construción de espazos coherentes integrando figuras enambientes arquitectónicos ou paisaxes reais, non simbólicos comona arte medieval. Giotto era arquitecto, escultor e pintor, como osgrandes artistas do Renacemento, Leonardo ou Miguel Anxo.OBRA: LAMENTACIÓN sobre o Cristo Morto. Pintura detemática relixiosa. LOCALIZACIÓN: Capela dos Scrovegni,Padua, Italia. .ESTILO: Arte Gótico en Pintura Italiana /trecento.TÉCNICA: Pintura ao Fresco.AUTOR: Giotto. CRONOLOXÍA. Ca. 1305-1306 S. XIV.TAMAÑO: 200 cm × 185 cm. TEMATICA: A Lamentación sobre ocorpo de Cristo non se menciona na Biblia, é un tema bizantinointroducido en Italia a finais do S. XIII.

Nas Pinturas da Capilla Scrovegni, coñecida como Capela da Area,cerca do anfiteatro romano, foi promotor: Enrico Scrovegni, granfortuna de Padua. A obra: perfecta adecuación entre pinturaarquitectura; Giotto poido ser tamén o arquitecto. É un Ciclo dedicadoá Virxe e vida de Cristo, complétase co Xuízo Final no murooccidental. Son 42 composicións do mellor Giotto vese atranscendencia na Hª da pintura. As escenas son 3D polo uso dapaisaxe de fondo; disposición figuras en diferentes planos, usorecursos de profundidade psicoloxica (figuras de costas en 1º plano), ...

As figuras son rotundas e volumétricas grazas aosfortes efectos de claroscuro. Os xestos sonfundamentais na caracterización psicolóxica dospersonaxes. Comeza o camiño da pintura moderna nointento de conseguir que o cadro sexa unha “fiestraaberta” á realidade.Populariza a lamentación coa composición das figurasdistribuídas harmoniosamente na escena. Ocompoñente tráxico reflectido nos rostros e actitudes;representan diferentes estados emocionais ante amorte de Cristo. Destaca e descorazona a torsión equeixume tráxico, profundo, incontido e insoportabledo querubín.A esena principal non está no centro. As figuras deCristo e da Virxe están desprazadas á esquerda.Rompe o equlibrio da regra da simetría, pero asmiradas conflúen.

FICHA TÉCNICA: A estética GÓTICA sen éxito en ITALIA. Sengrandes catedrais e coas novidades do Renacemento cedo. No S.XIV(treccento), dominan os pintores "primitivos" sen convencionalismosgóticos de fondos dourados etc. Pintura preocupada polo espazo,ambiente e representación pictórica sexa unha "fiestra aberta" árealidade; 2 escolas dominan, a sienesa e a florentina con Giotto.GIOTTO DEI BONDONE; 1267-1337, inovador e ponte entre a I.Media e Renacemento; busca a pintura de forma nova: construciónde espazos coherentes integrando figuras en ambientesarquitectónicos ou paisaxes reais, non simbólicos como na artemedieval. Giotto era arquitecto, escultor e pintor, como os grandesartistas do Renacemento, Leonardo ou Miguel Anxo.OBRA: A FUXIDA A EXIPTO. Pintura de temática relixiosa.LOCALIZACIÓN: Capela dos Scrovegni, Padua, Italia. .ESTILO: Arte Gótico. Pintura Italiana / trecento.TÉCNICA: Pintura ao Fresco. AUTOR: GIOTTO. CRONOLOXÍA. Ca.1305-1306 S. XIV. TAMAÑO: 200 cm × 185 cm.TEMATICA:Escena famosa do ciclo paduano. Xosé, María e XesúsNeno fuxen a Exipto para evitar a persecución de Herodes, queordenara a matanza dos inocentes. Advertidos en soños por un anxo quelles marca o camiño.Nas Pinturas da Capilla Scrovegni, coñecida como Capela da Area,cerca do anfiteatro romano, foi promotor: Enrico Scrovegni, granfortuna de Padua. A obra: perfecta adecuación entre pinturaarquitectura; Giotto poido ser tamén o arquitecto. É un Ciclo dedicado áVirxe e vida de Cristo, complétase co Xuízo Final no muro occidental.Son 42 composicións do mellor Giotto vese a transcendencia na Hª dapintura. As escenas son 3D polo uso da paisaxe de fondo, disposiciónfiguras en diferentes planos, uso recursos de profundidade psicoloxica(figuras de costas en 1º plano), ...

A composición da sensación continuidade. Sobre ahistoria GIOTTO impón ritmo tranquilo nacomposición. No centro a figura estática da Virxe,nun asno, co fillo, en actitude protectora. Restopersonaxes máis vivaces, andando, falando; haisensación de movemento, nos detalles: as patasdianteiras do asno, a mirada de San Xosé atrás, aliña do caminho, a ladeira da montaña, o anxo, amirada de María, ao lonxe. A montaña do fondoenmarca a estrutura triangular da Virxe e o Neno,.

FICHA TÉCNICA: En Flandes, as actividades mercantís xeran á burguesía, con podereconómico que compra arte de estética distinta á da nobreza ou clero, tradicionais patrónsda arte. A pintura flamenca é burguesa, intimista; sen abandonar a temática relixiosa,introduce novas preocupacións: o retrato e os interiores domésticos con status social.Pintura con simbolismo medieval, representación tridimensional de perspectivamatemática e a perspectiva aérea. JAN VAN EYCK estivo ao servizo do conde de Holandae de Filipe o Bo, duque de Borgoña. Viaxa no 1428 por España e Portugal. Desde 1432 enBruxas; morre en 1441. A pintura, chea do "simbolismo disfrazado“ –Panofsky-, cume daescola flamenca.OBRA: O MATRIMONIO ARNOLFINI. AUTOR: JAN VAN EYCK; escenacostumista ou de xénero. Doble retrato de corpo entero de Giovanni Arnolfini(comerciante italiano; reside en Bruxas) e súa dona Giovanna Cenami (filla doutromercader). LOCALIZACIÓN: National Gallery, Londres.ESTILO: Arte Gótico. Pintura do Gótico Flamenco TÉCNICA: Pintura ao Óleo sobretaboa de roble. JV Eyck coa técnica do óleo extrae todas as posibilidades para lograr arepresentación realista. CRONOLOXÍA. Ca. 1434 S. XV. TAMAÑO: 82 cm × 60 cm.TEMATICA: relixiosa e profana, cadro nupcial, encargado por Michele Arnolfini;conmemora a súa voda.

Considerada obra mestra de Van Eyck, sitúa a una parella burguesa nunhahabitación. Os esposos, retratados en pé e vestidos con luxo polo status social, danse asmans; o esposo fai un xesto de bendición. Cerimonia nun confortable dormitorio burguésque JVE representa con detalle e mestría técnica. No fondo, no espello aparecenreflectidas 2 persoas, Van Eyck e un descoñecido, que actúan como testemuñas dacerimonia. Aparentemente, é retrato nupcial, "foto de voda“. Hai obxectos típicos daestancia burguesa de carácter simbólico, alegoría do matrimonio. É día e a luz devela loce na lámpada de bronce: símbolo de Cristo que santifica o matrimonio; ouchama do amor que non debe apagarse. As laranxas, no alféizar da fiestra queenche de luz son a froita do paraíso, símbolo praceres matrimonio. O canciñosimboliza a fidelidade. As zapatillas no chan polo sagrado da cerimonia relixiosa.

Nada hai ao azar; o obxecto máisnimio esconde un "simbolismodisfrazado" que da o encanto áobra. O xesto da man do marido éco que se celebraba un matrimoniona época (non era necesaria apresenza dun sacerdote). Arnolfinisuxeita á esposa coa man esquerda-a dereita sería o normal-;interpretouse (Panofsky) comosigno de desigualdade. Nada haiao azar; o obxecto máis nimioesconde "simbolismo disfrazado“,encanto á obra.

FICHA TÉCNICA: Jheronimus van Aken, en España O Bosco; pintor dos PaísesBaixos. A finais S.XV - inicio S.XVI, aparecen ecos prereformistas. Osintelectuais, pola situación relixiosa, critican ao clero e a súa política de apoioás grandes potencias europeas por conveniencia. Época de grandesdescubrimentos (América, colonialismo) e da Inquisición. A actitude da xente éde excesos opuestos (luxuria, vicio // culto, devoción relixiosa), o que produceconfusión na relixión. A Igrexa aprovéitase da angustia e failles pagar ospecados. Aparecen sectas de maxia e o gran temor ao Apocalipsis. Estesacontecementos reflíctense nas obras da época de tipo espiritual. Na obra de OBosco de maneira radical.OBRA: TRÍPTICO DO XARDÍN DAS DELICIAS;. AUTOR: Hieronymus vanAeken (El Bosco). Obra cume de O Bosco. De contido simbólico é das pinturasmás intrigantes e misteriosas da Hª Arte. Pintura dunha escenarelixiosa/mística/ simbólica. LOCALIZACIÓN: Museo do Prado. Madrid.ESTILO: Arte Gótico. Pintura do Gótico Flamenco .TÉCNICA: Realizada enóleo sobre táboa. O óleo nos di que é recente, na I. Media era desconhecida;inconveniente tarda en secar, vantaxe permite calidades que non se dannoutras técnicas. Obra de estilo flamenco, o autor desmárcase da época.CRONOLOXÍA. Ca. 1500-1505 inicios do S. XVI; TAMAÑO: 220x195 cm(táboa central); 96 cm (táboas laterales). TEMATICA: relixiosa; alegoría doéfímero dos praceres da vida e as consecuencias son sufrimento. É imposibleser feliz. O tríptico fechado e aberto é alegoría da orixe e fin do mundo.TRÍPTICO DE O XARDÍN DAS DELICIAS: firme visión da filosofía do Bosco. Assúas obras están impregnadas da dor e a morte, da condenación eterna polopecado. A salvación, tras pecar, é posible con sufrimento. A maioría dos mortaisteñen por destino dita condenación eterna.É a obra cume; reflicte o castigo aos pecados, en especial o máis mortal de todos,a luxuria. “O xardín das delicias” conta 3 paneis:O 1º amosa o paraíso,O 2º o desato da luxuria.O 3º a consecuencia, a condenación das ánimas dos mortais.

Fechado, escenas do Xénese, a creación domundo vexetal, orixe da vida.Aberto ensina a Creación completa na portaesquerda, o Inferno na dereita. No centro asmais variadas formas do pecado. Na táboacentral, o pecado capital da luxuria: homes emulleres espidos en actitudes lascivasacompañados de froitos que simbolizan aluxuria. A táboa esquerda a creación de Evacontemplada por Adán. A táboa dereita oscastigos do Inferno, con criaturas grotescas echeo de máquinas.

Un dos 1ºs que introduce o compoñenteonírico. A fantasía, humor, crítica vitriólicasaturan esta imaxe crúa do home que selanza ao inferno cos seus actos.

ARTE DO RENACEMENTO:OS PRECURSORES S. XV

AS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as ABAU

1) Brunelleschi: Santa María dei Fiori de Florencia2) Brunelleschi: Basílica de San Lourenzo de Florencia3) Michelozo: Palacio Medici-Ricardi4) Donatello: David 5) Donatello: O Gattamelata6) Masaccio: O Tributo

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN:Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV. Pretende o renacer da arte ecultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio do mundo clásico; as técnicasda antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos, mitoloxía e decoraciónantio. No filosófico dase o Humanismo; fronte ao teocentrismo medieval; o homecentro do universo. Italia nos SS XV e XVI en decadencia; centro de gravidade doMediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI) manteñenunha relativa prosperidade.OBRA: CÚPULA DA CATTEDRALE DI STA. Mª DEI FIORI; OU CÙPULA DA CATEDRAL DE

SANTA MARÍA DAS FLORESUBICACION: FLORENCIA. ItaliaAUTOR: Filipo de BRUNELLESCHI, (1ª/2 S. XV, 1377-144; figura máis importante daarquitectura da 1ª 1/2 do S. XV, famoso tamén polo labor teórico, escribe 1º tratadosobre a perspectiva matemática. Pintor, escultor e arquitecto.TEMÁTICA: Arquitectura RelixiosaESTILO: Quattrocento. 1º Renacemento italiano.CRONOLOXÍA: Catedral iniciada fins do S. XIII; a Cúpula é do S.XV, ao redor 1419-1436.MATERIAIS/TÉCNICA: cúpula sobre tambor octogonal gótico xa construído. Omaterial usado é o ladrillo. Son 2 cúpulas, unha dentro doutra. O orixinal é a solucióntécnica de Brunelleschi: bóveda construída sen cimbras –entramado de madeira-,como no Panteón, pechase a medida que se ascende. Oito espigóns de ladrillo en"espiña de peixe" forman o armazón interno.DIMENSIÓNS: 100 m de altura interior; 114,5 m de altura exterior; 45,5 m dediámetro exterior y 41 m de luz (diámetro interior).Exterior pouco clásico (salvo cenefa de guirnaldas e arcos que separa tambor dacúpula). Condicionado por manter a harmonía coa decoración de cosmati (taracea demármores). Destaca o Colosalismo do Panteón de Roma e novo uso do espazoclaramente renascentistas..CÚPULA liviá e rixida. Sobre ela a lanterna que dá luz ao interior sen ceo abertocomo no Panteón .

Remata todo a gran bóla debronce cuxa colocación, denotable problema técnico,resolve por medio dun orixinalándamo.

Obras notables: Basilica di SanLorenzo ; Florencia

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN:Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV. Pretende o renacer daarte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio do mundoclásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos,mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte aoteocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI endecadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S.XV) e Roma e Venecia (S. XVI) manteñen unha relativa prosperidade.OBRA: BASÍLICA DE SAN LORENZO.

UBICACION: FLORENCIA. ItaliaAUTOR: Filipo de BRUNELLESCHI, (1ª/2 S. XV, 1377-144; figura máisimportante da arquitectura da 1ª 1/2 do S. XV, famoso tamén polo labor teórico,escribe 1º tratado sobre a perspectiva matemática. Pintor, escultor e arquitecto.TEMÁTICA: Arquitectura RelixiosaESTILO: Quattrocento. 1º Renacemento italiano. San Lorenzo é novo tipo deigrexa fora do góticos; con ideais sinxeleza e harmonía da ARQUITECTURACRISTIÁ PRIMITIVA.CRONOLOXÍA: ao redor 1422-42. S. XV; terminada por Manetti que engadiua capela Maior (1447-70). Fachada inconclusaCOMITENTES: Foron os Médici os que decidiron encargársela a Brunelleschi.MATERIAIS: Construción realizada en pedra, con mármore para osrevestimentos decorativos e material de recheo nas bóvedas.TÉCNICA: Recupera antigo modelo adintelado da basílica cristiá primitiva.PLANTA BASILICAL de cruz forma de T da época Constantino: capelasencostadas aos lados; teitume adintelada, 3 naves lonxitudinais, centralcuberta con madeira e casetones, laterais de bóvedas vaídas, perspectivas queconflúen no altar etc. Xoga coa luz no interior.

Destaca:a racionalidade do alzado; elementos

construtivos clássicos: arcos, columnas ecapiteis corintio romano, entaboamentose pilastras.Orixinal interposición dun fragmento deentaboamento entre os capiteis dacolumnata e o arranque dos arcos,motivo de gran éxito posterior.Outras obras notables: cùpula dacatedral de Santa María das Flores

TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV.Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibriodo mundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordesclásicos, mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte aoteocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI endecadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) eRoma e Venecia (S. XVI) manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: PALACIO DE MEDICI-RICCARDIUBICACION: FLORENCIA. Italia. AUTOR: Michelozzo di Bartolomeo ;MichelozzoMichelozzi 1396-1472, discípulo de Brunelleschi exemplo representativo do palaciorenacentista; adaptará ao renacentista a tradición palaciega da cidade. Os palaciosurbanos en auxe no Renacemento, símbolo da burguesía urbana adiñeirada quesubstituía o poder dos señores feudales. TEMÁTICA: Arquitectura palaciega ou civil.ESTILO: Quattrocento. 1º Renacemento italiano.CRONOLOXÍA: ao redor 1444-1459;S. XV;.COMITENTES: Cosimo I O Vello, dos MEDICI llo encarga ao desestimar aBrunesleschi por ostentosas as características externas do edificio.MATERIAIS/TECNICA: Construción realizada en pedra. Gradación de sillaralmofado rústico na parte inferior, evoluciona a almofado suave e pulido na superiorda fachada. Exterior de fortaleza, interior cun patio do Renacemento que articula ashabitacións. Os paramentos son de almofadillado, signo distintivo elevación social. Opalacio Medici-Ricardi é un hito de Florencia pola súa traza artística e mito histórico,sede da familia mais poderosa do Quattrocento.O edificio remátase coa gran cornixa voada sustentada por ménsulas (saíntes quesoportan). A gradación do almofadillado da ritmo e soltura o edificio, de aspectohorizontal e non se rompe coa gradación vertical. O almofadillado, referencia daAntigüidade romana, xera claroscuros que varían coas horas; amenizan a parede senadornos.PLANTA cadrada do quattrocento; patio eixo central a cuxo arredor, dispoñensedistintas estancias.

Outras obras notables: A basílicada Santísima Anunciación deFlorencia

.

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S.XV. Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía eequilibrio do mundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"),ordes clásicos, mitoloxía e decoración. No filosófico dase o Humanismo; fronte aoteocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI endecadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) eRoma e Venecia (S. XVI) manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: DAVID. Escultura bulto redondo, corpo enteiro. FLORENCIA. ItaliaAUTOR: Donatello; Donato di Niccolo di Betto Bardi (1386-1466). Escultor máisimportante do "Quattrocento" florentino, crea estilo Renacemento pleno. Obras entreequilibrio clásico (Cantoría da catedral de Florencia, San Xurxo...) e certo expresionismode valores dramáticos (Habacuc, a Madalena, ...) Homo universalis, soubo dearquitectura, pintura e escultura; cultiva todas as técnicas: ourivaría ata escultura enmadeira, mármore e bronce pulido.TEMÁTICA: Relixiosa / alegórica. Tema bíblico. Loita de David e Goliat. Representadono momento posterior á morte de Goliat, apoiando un pé na cabeza do xigante que acabade cortar e sostendo na man a pedra que lle derrubou.ESTILO: Quattrocento. 1º Renacemento italiano.CRONOLOXÍA: ao redor 1444; S. XV;.COMITENTE: Cosimo I O Vello, da familia dos MEDICI encargoulle o proxecto aDonatello para o xardín do seu palacio.MATERIAIS/TECNICA: Bronce pulido, método fundición cera perdida, formasanatómicas brandas e suaves David, rudas e rugosas cabeza de Goliat.. O DAVID deDONATELLO realizouse para decorar o patio do palacio dos Médicis. 1ª FIGURAESPIDA fundida en bronce desde a antiguidade, recuperación da técnica clásica dafundición á cera perdida (en oco). Influencias clásicas no tratamento anatómico e a curvapraxitélica, ten a "charis“ de PRAXÍTELES. Claro o coñecemento da arte clásica:anatomía branda coa beleza afeminada e ambígua, modelado suave, colocación daspernas de apoio,.. DONATELLO, mira a escultura clásica grega: o heroe bíblico aparecerepresentado coma un deus olímpico.

TEMA DAVID predilecto escultoresflorentinos: significado alegórico davitoria razón sobre a forza, do débilfronte ao poderoso; metáforadifíciles relacións Florencia/Roma eentre Florencia e os Médicis nosSs XV e XV Hai numerosos DAVIDde DONATELLO, VERROCHIO,MIGUEL ÁNGEL..., chegando atao barroco (BERNINI)OUTRAS OBRAS NOTABLES:Cantoría da catedral de Florencia.San Xurxo, Habacuc. A Madalenapenitente. Escultura ecuestre doCondotiero Gattamelata

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia doS. XV. Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía eequilibrio do mundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"),ordes clásicos, mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronteao teocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI endecadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) eRoma e Venecia (S. XVI) manteñen unha relativa prosperidade.OBRA-TÍTULO: CONDOTIERO GATTAMELATA. Escultura Ecuestre de bulto redondo.RetratoUBICACION: PADUA. ItaliaAUTOR: Donatello; Donato di Niccolo di Betto Bardi (1386-1466). Escultor máisimportante do "Quattrocento" florentino, crea estilo Renacemento pleno. Obras entreequilibrio clásico (Cantoría da catedral de Florencia, San Xurxo...) e certoexpresionismo de valores dramáticos (Habacuc, a Madalena, ...) Homo universalis,soubo de arquitectura, pintura e escultura; cultiva todas as técnicas: ourivaría ataescultura en madeira, mármore e bronce pulido.TEMÁTICA: Función conmemorativa / funeraria; retrato.ESTILO: Quattrocento. 1º Renacemento .MEDIDAS: 3,40 m de altura X 3,90 m, do Bronce; sobre zócalobase de 7,80 x 4,10 m.CRONOLOXÍA: ao redor 1447-53; S. XV;.COMITENTE: Signoría de Venecia o monumento en agradecimiento aos serviciosprestados.MATERIAIS/TECNICA: Fundido en bronce oco, cera perdida; á maneira dasestatuas ecuestres dos emperadores romanos (Marco Aurelio); fundido no taller deAndrea della Caldiere.Estatua conmemorativa e funerária; pedestal cos restos do Condottiero; en honra docondottiero da república véneta Erasmo de Narni. Inspirada nas esculturas doscabalos da igrexa de San Marcos de Venecia e tamén na escultura ecuestre romanade Marco Aurelio. O capitán mercenario avanza mirando á fronte desafiante, vestido áantiga, montado sobre o cabalo de movemento ondulante polo xiro da cola, posiciónda grupa e o xiro da cabeza.

O rostro é verdadeiro retrato, dadignidade retratos celebrativosromanos (“imaxines maiorum"). Aobra é o maior recoñecemento deDonatello á débeda coa arte clásica.Influencia posterior, obra imitada,modelo do Condotiero Colleoni deVerrochio e fonte da retratísticaecuestre posterior. OUTRAS OBRAS

NOTABLES: Cantoría da catedralde Florencia; San Xurxo,Habacuc. A Madalena penitente.David

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento culturalen Italia do S. XV. Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana,os ideais de harmonía e equilibrio do mundo clásico; as técnicas daantigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos, mitoloxía edecoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte aoteocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV eXVI en decadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico.Só Florencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI) manteñen unha relativaprosperidade.OBRA- TÍTULO: escena do Tributo da Moeda.UBICACION: Sª María Carmine de Florencia. Capela Brancacci .Autor: MASACCIO (1º/·3 do S. XV). Tommaso di ser Giovanni dei MoneCassai chamado Masaccio, pintor cuatrocentista de breve vida (1401-1428).Obras de importancia decisiva na Hª da pintura. É coñecido pola súaPintura ao Fresco. Coñece a perspectiva científica de Brunelleschi e aescultura de Donatello. Busca a 3D por diversos recursos: escorzo eclaroscuro.Temática: Relixiosa do Novo Testamento. Feitos de Xesús, episodioevanxélico. O tema do ciclo da capela é a salvación da Humanidadeoperada por Xesucristo a través de Pedro.Estilo: Cuatrocento. 1º Renacemento italiano. Comitente: FeliceBrancacci. Cronoloxía: ó redor 1425-27, Dimensións: : 255x598.cmMateriais/ Técnica: Pintura ao fresco.

Represéntase episodio evanxélico (Mateo 17, 24-27). Cristoacompañado dos discípulos é abordado por un publicano (cobrador detributos) que esixe pago impostos. Xesús envía a Pedro á beira do marde Tiberíades e recolle a moeda do ventre do peixe e a entrega aorecadador.

MASACCIO representa os 3 momentos da acción rompendo odesenvolvemento lóxico-temporal; sacrifica claridade narrativa (lecturade esquerda a dereita) polo equilibrio compositivo.

A escena de Cristo e apóstolos no centro, Xesús olugar privilexiado. Os episodios da recollida damoeda e pago tributo nos lados do grupo central,máis pesado; a composición resulta equilibrada.No estilístico: evidente a influencia de Giotto:sentido escultórico e volumétrico das figurascon técnica claroscuro; uso paisaxe,"mineralizada" avanzando á unión orgánicafigura/fondo; as arquitecturas como elementoperspectivo e o recurso ás figuras de costas en 1ºplano (recadador) que suxire profundidade.

Obras notables: Virxe co Neno e Santa Ana; Virxee o Neno; Trindade .

A ARTE DO RENACEMENTO. O PERIODO CLASICO DO RENACEMENTO.

(Finais XV-Principios XVI)

AS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as ABAU

1. Leonardo: A Virxe das Rocas 2. Leonardo: A Gioconda3. Bramante: San Pietro in Montorio4. Rafael: A Escola de Atenas

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S.XV. Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibriodo mundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos,mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte ao teocentrismomedieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI en decadencia; centro degravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI)manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: A VIRXE DAS ROCHAS. UBICACION: M. Louvre. París Francia.AUTOR: Leonardo da Vinci. Enxeñeiro, pensador, artista, inventor. Homo Universalis,investigador de variadas ramas do saber. Traballou en Florencia. Pintura decomposicións xeométricas, pechadas; preferencia polas triangulares e circulares. Dominaa perspectiva aérea, síntese cor/luz nun característico sfumato conseguido coa técnica daveladura. Preocúpase: anatomía e fenómenos luminosos. Considera á pintura “arteliberal”. O fundamental: formulación mental e científica; deixa obras sen acabar(Adoración dos Reis Meigos, Santa Ana Tripla) ou permite que o fagan os axudantes(Gioconda).TEMÁTICA: Relixiosa. ESTILO: Renacemento italiano. A fonte evanxeos apócrifos.Segundo estes, Xanciño orfo foi vivir a unha cova protexido polo anxo URIAEL, nela éatopado por María e Xesús cando foxen cara a Exipto.CRONOLOXÍA: 1483-86. Existen dúas versións sobre este tema , unha primeira , que seatopa no Museo do Louvre e outra posterior entre 1492 e 1508 que se pode ver naNational Gallery de Londres . DIMENSIÓNS: 199 cms X 122 cmsMATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre táboa, posteriormente pasada a lenzo.Pintada en Milán, na corte de Ludovico Sforza, represéntase á Virxe acompañada por unanxo e os nenos Xesús e Xan Bautista. Figuras formando un triángulo caseque equiláteroco sutil zig-zag das mans cuxa xesticulación é de importancia; destaca o audaz escorzo daman esquerda de María, moi imitado. Escena de paisaxe fantástica (plantas con realismoe minuciosidade de botánico) de rochas inverosímil, fiítranse luces irreais que xeranprofundidade.A importancia do claroscuro (corpos dos nenos), o sfumato e a perspectiva aérea sonhabituais na pintura de Leonardo Dá Vinci.

Domina a perspectiva aérea,síntese cor/luz que disolve osperfís nun característicosfumato conseguido coatécnica da veladura. A obraestá chea de SIMBOLISMO, apaisaxe é espiritual a rochasimboliza a firmeza de Deus,....

Obras notables: Gioconda,Última Cea, A dama doArmiño; San Xan, …

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV.Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio do mundoclásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos, mitoloxía edecoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte ao teocentrismo medieval; o home centrodo universo. Italia nos SS XV e XVI en decadencia; centro de gravidade do Mediterráneo aoAtlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI) manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: A Mona Lisa; Gioconda. UBICACION: Museu do Louvre. París FranciaAUTOR: Leonardo da Vinci. Enxeñeiro, pensador, artista, inventor. Homo Universalis,investigador de variadas ramas do saber. Traballou en Florencia. Pintura de composiciónsxeométricas, pechadas; preferencia polas triangulares e circulares. Domina a perspectiva aérea,síntese cor/luz nun característico sfumato conseguido coa técnica da veladura. Preocúpase:anatomía e fenómenos luminosos. Considera á pintura “arte liberal”. O fundamental: formulaciónmental e científica; deixa obras sen acabar (Adoración dos Reis Meigos, Santa Ana Tripla) oupermite que o fagan os axudantes (Gioconda).TEMÁTICA: Pintura de retrato. ESTILO: Renacemento italiano. CinquecentoCRONOLOXÍA: 1503-06. Existen versións. DIMENSIÓNS: 77 cms X 53 cms.MATERIAIS/TÉCNICA: a técnica é óleo sobre taboa de álamo que logo trasladouse a lenzo.Destaca a perspectiva aérea que difumina os contornos da paisaxe e o delicado sfumato do rostro eas mans, conseguido mediante a técnica da veladura.O rostro é dos máis famosos e fascinantes da Hª da pintura. A mirada ubicua e o enigmáticosorriso fascinan polo mistério que comeza coa identidade: ¿amante de Giuliano de Médicis; .....?Vasari di que é Lisa Gherardini, Monna Lisa, muller do mercador Francesco de Giocondo de aí otítulo.Leonardo pinta á modelo sentada en escorzo lateral e cabeza levemente virada e o brazo esquerdoque descansa sobre o brazo da cadeira en sentido contrario á cabeza.Gusto polos detalles: fino veo, encaixes, estudo naturalista dos pliegues do vestido e dos finosdedos alongados de gran elegância.Composición clásica triangular ou piramidal; vértice na cabeza con efecto de equilibrio. Figura en3/4 en 1º plano recortada de medio corpo sobre paisaxe húmida e afastada, sen unirse de xeitoconvincente (pode que na paisaxe interviñeran membros do taller de Leonardo; explicaría asdisimetrías entre os lados e as diferenzas de man).

Sensación de atmosferacos recursosleonardescos:Perspectiva aéreadifumina contornos dapaisaxe.Delicado sfumato do

rostro e mans, coatécnica da veladura.

Obras notables:Última Cea, A dama doArmiño; San Xan, Avirxe das rochas, …

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV.Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio domundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos,mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte ao teocentrismomedieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI en decadencia; centro degravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI)manteñen unha relativa prosperidade.OBRA-TÍTULO: Fornelo (Templete) de San Pietro in Montorio. UBICACION: Roma. Italia .

AUTOR: Donato BRAMANTE. (1444-1514). Figura de ligazón entre a arquitectura doQuatrocento e a do Cinquecento. Formado na Lombardía renuncia ao ornamental e subliñanas súas obras a simplicidade estrutural entendida como un valor estético.TEMÁTICA: Arquitectura relixiosa. FUNCIÓN: Religiosa, culto e conmemorativa daconquista de Granada. ESTILO: Renacemento italiano. CinquecentoCRONOLOXÍA: 1502-1510COMITENTES: Os REIS CATÓLICOS. Promovido polos RR Católicos en agradecementopola conquista de Granada; construído no lugar no que segundo a tradición foi martirizado S.Pedro . DIMENSIÓNS. No graderío circular 10 m. de diámetro. Diámetro de la cella: 4,5m x10 m altura; altura máxima: 12,5 m.MATERIAIS/TÉCNICA: mármore, granito, travertino, estuco. Construido con pedra, mármorena base e capiteis das columnas e granito no fuste.Bramante manipula a perspectiva do espectador o crear sensación de sorprendentemonumentalidade nun edificio pequeno. Claramente visibles os elementos clásicos; de formasxeométrica claras (cilindro) e de harmonía e proporción e por tanto exemplo de plenoclassicismo.PLANTA centaral CIRCULAR inspírase no templo romano de Vesta en Roma e nos Tholoigregos. Alzado sobre basamento-podio con escalinata e rodeado polo peristilo ou columnatacircular de orde toscano co seu friso dividido en metopas e triglifos, aceptación do legado daantigüidade clásica. O novo é a balaustrada que coroa a cornisa e a cúpula semiesféricamontada sobre un tambor con hornacinas nas que se alternan xanelas e nichos con veneras(cunchas) de clara tradición romana; case sen decoración (excepto as metopas) prima oselementos arquitectónicos puros.

Nas metopas hai baixosrelevos de obxectoslitúrxicos e do martirio deSan Pedro.A cella está cuberta cunhaCÚPULA hemisférica sobretambor con nichos exanelas., remátase cunhalanterna.

Obras notables:Proxecto da San Pedro doVaticano; A igrexia daConsolación de Todi é unproxecto de Bramante

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural enItalia do S. XV. Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, osideais de harmonía e equilibrio do mundo clásico; as técnicas daantigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos, mitoloxía edecoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte ao teocentrismomedieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI endecadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. SóFlorencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI) manteñen unha relativaprosperidade.OBRA-TÍTULO: A ESCOLA DE ATENAS.UBICACION: Estancias Vaticanas. Estancia da Signatura (onde os papasasinaban as bulas e os decretos. Roma. Italia.AUTOR: RAFAEL Di Sanzio; nacido e formado en Urbino (talleres dePinturicchio e Perugino). Trasládase a Florencia –e Milán- en 1504. EnFlorencia asimila influencias de Signorelli e Leonardo do que toma oconcepto de claroscuro e o sfumato. En 1508 por Bramante, Rafael enRoma, encargado polo Papa Xullo II, decorar habitacións no palacio dospapas no Vaticano.TEMÁTICA e Función: PINTURA con escenas cunha idea directriz: oirmandamento do saber antigo coa doutrina cristiá.ESTILO: Pintura do Renacemento italiano. Cinquecento; pintado na súaetapa romana. DIMENSIÓNS. Formato 500 cm × 770 cmCRONOLOXÍA: 1509-1511. S. XVI. COMITENTES: Papa Xullo IIMATERIAIS/TÉCNICA: Pintura ao Fresco.A escola de Atenas é un dos frescos das "estancias vaticanas“ da etaparomana (1509-10). Rafael representa un grupo de filósofos gregos e outrosde diversas épocas (Heráclito, Euclides, Pitágoras...) Presididos por Platón(man alzada ao ceo sinala ao mundo das Ideas) e Aristóteles (xestoempirista, a palma da man aberta cara ao chan). ESCENA construída coasregras perspectiva científica / matemática. Punto de fuga entre cabezas dePlatón e Aristóteles, vértice do "cono de visión" que organiza as liñasortogonales.

INTERIOR arquitectónico, monumental,como as arquitecturas de Bramante.Sorprenden arcos e bóvedas de casetones áromana na escena de ambiente grego.ESTILO FIGURAS de influencia de MiguelAnxo, figuras monumentais, escultóricas, demusculatura mais marcada que na etapaflorentina. Abandona dozura e suavidadeleonardescas pola forza e a rotundidade deMiguel Angel.COMPOSICIÓN: predominan horizontais everticais; serena e equilibrada, nas pautas doclasicismo renacentista.MODELOS: rostros artistas amigos seus(Leonardo - Platón, Bramante - Euclides,Miguel Angel - Heráclito...) e el mesmo.OBRAS NOTABLES: A madonna do Prado,1506; Esposorios da Virxe, 1504; Virxe doxílgaro 1505.

A ARTE DO RENACEMENTO: O PERIODO CLÁSICO.S.XVI e MANIERISMO

AS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as ABAU

1.Tiziano: A Venus de Urbino. 2.Tiziano: O retrato de Carlos V na batalla de Mühlberg3.Miguel Anxo: David.4.Miguel Anxo: Moisés.5.Miguel Anxo: Esculturas das tumbas dos Medicis.6.Miguel Anxo: Piedade do Vaticano.7.Miguel Anxo: A bóveda da Capela Sixtina.8.Miguel Anxo: Cúpula de San Pedro do Vaticano.9.Giacomo della Porta e Vignola: il Gesú de Roma 10.Palladio: Vila Capra (Villa Rotonda) en Vicenza.

A ESCOLA VENECIANA: TIZIANO

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV.Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio domundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos,mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte ao teocentrismomedieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI en decadencia; centro degravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI)manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: A VENUS DE URBINO OU VENUS DO CANCIÑOUBICACION: Gallería degli Ufizzi. Florencia. Italia.AUTOR: Tiziano, da ESCOLA VENECIANA. OPAI da escola é Giorgione.Características: 1)-Interés polos fenómenos atmosféricos e lumínicos: tormenta …; 2)-

temas mitolóxicos; 3)-Importancia da paisaxe:Mais real. 4)-“paleta veneciana”: Contraste

cores fríos e cálidos (pratas, grises e azuis contrapostos con terras, laranxas e carmín).

Destacan Tiziano, Tintoretto e Veronés.TIZIANO fórmase con Giorgione. Na súa pintura predomina a cor sobre a forma.Evoluciona da pincelada pequeña, minuciosa a outra solta de técnica abocetada,case impresionista: a cor perde importancia pola luz (dende 1540). Prefire temasmitolóxicos e da importancia á paisaxe.TEMÁTICA: Pintura mitolóxica/alegórica; VENUS PÚDICA. O tema principal é oespido feminino. Este tipo de cadro soía decorar aposentos íntimos; estabansoamente para os achegados.ESTILO: RENACEMENTO ITALIANO. ESCOLA DE VENECIA.CRONOLOXÍA: 1538. DIMENSIÓNS: 119cms X 165 cmsMATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo. Caracterízase: erotismo (pose) edetallismo.INSPIRADA na Venus durmida de Giorgione. Posa recostada nun eleganteinterior. Era para o fillo do Duque de Urbino; interesante e intrigante polossignificados ocultos. Erotismo evidente, lembra obrigacións maritales da mullerao seu esposo. A luz, e a cor clara e cálida do corpo de Venus, contrasta co fondo eos coxíns escuros. O can símbolo de fidelidade conxugal; detrás, a empregada queobserva á nena que furga nun caixón simboliza a maternidade. Alegoríaerótica clara, Venus deusa do amor, sensual, exquisita, mira ao espectador, quenon pode ignorar a súa beleza.

POTENTE foco de luz no corpo deVenus, da maior veracidade aoconxunto. Claridade da carnación e asteas brancas contrasta coa paredesobre a que se recorta a metadesuperior da muller-Venus e coa tea dodiván.PREOCUPACIÓN pola perspectiva,creada polas baldosas, a columna dofondo e a árbore.

Obras notables: Retrato de Carlos V nabatalla de Mülhberg; Amor sacro eprofano; As Bacanais ,Concertocampestre ;

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S.XV. Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía eequilibrio do mundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"),ordes clásicos, mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte aoteocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI endecadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) eRoma e Venecia (S. XVI) manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: RETRATO DE CARLOS V EN LA BATALLA DE MÜHLBERGUBICACION: M. del Prado, Madrid. CRONOLOXÍA: 1548. COMITENTE: Carlos V.AUTOR: Tiziano, da ESCOLA VENECIANA. O PAI da escola é Giorgione. Características:1)-Interés polos fenómenos atmosféricos e lumínicos: tormenta …; 2)-temas mitolóxicos; 3)-

Importancia da paisaxe: Mais real. 4)-“paleta veneciana”: Contraste cores fríos e cálidos (pratas, grises

e azuis contrapostos con terras, laranxas e carmín). Destacan Tiziano, Tintoretto e Veronés.TIZIANO fórmase con Giorgione. Na súa pintura predomina a cor sobre a forma. Evolucionada pincelada pequeña, minuciosa a outra solta de técnica abocetada, case impresionista: acor perde importancia pola luz (dende 1540). Prefire temas mitolóxicos e da importancia ápaisaxe.TEMÁTICA e FUNCIÓN: Retrato, xénero do Renacemento. De propaganda pola aimportancia do emperador deseoso da unidad. Recorre a fórmula da Antigüidade: oretrato ecuestre, símbolo de poder (Marco Aurelio, Roma); tema usado no Renacementopor escultores ( Condotiero Gatamelata de Donatello) e pintores.SIGNIFICADO: Tiziano inaugura o retrato cortesano a cabalo que influirá nas obras deRubens e Velázquez. ESTILO: Renacemento italiano. Escola de Venecia.DIMENSIÓNS: 335 x 283 cm ; MATERIAIS/TÉCNICA: pintura ao óleo sobre lenzo. Pintado enAugsburgo, pouco despois da batalla na que Carlos V derrota aos protestantes.Representa ao emperador dacabalo como paladín do catolicismo. MODELO de retratoecuestre para todas as monarquías.O emperador con coraza (recurso veneciano para desenvolver os xogos lumínicos) e bandade capitán xeral. Leva pica (como San Jorge co dragón do paganismo) e monta o cabalo encorveta (mans levantadas), pose marcial. O cabalo, na diagonal do fondo a 1º plano e alanza dan profundidade da obra.

Ausencia expresión, rostroidealizado como cabaleiroestoico, pacífico. Imaxepropaganda a difundir.Maxistral retrato, asomacansazo ¿consciente? dainutilidade da vitoria.A LUZ, o contraste frio corazaco calido do manto da "paletaveneciana", xogos de luces noceo, a importancia paisaxe,típico de Tiziano.Simboliza a unión, noemperador, da Antigüidadeclásica, da cristiá do medievo eo poder moderno.Obras notables:Amor sacro eprofano; As Bacanais, Concertocampestre, a Venus de Urbino

MIGUEL ANXO

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV. Pretende orenacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio do mundo clásico; as técnicasda antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos, mitoloxía e decoración antio. No filosóficodase o Humanismo; fronte ao teocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV eXVI en decadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma eVenecia (S. XVI) manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: Pintura; A BÓVEDA DA CAPELA SIXTINA UBICACION: Capela Sixtina.Vaticano Roma. Italia. CRONOLOXÍA: 1508-1512AUTOR: MIGUEL ANXO Buonarroti. Dos máis grandes artistas de todos os tempos; reivindicoua condición de escultor (David), pero a actividade é en todos os ámbitos da das artes naarquitectura (Cúpula do Vaticano) e na pintura (Capela Sixtina).DIMENSIÓNS: capela é de planta rectangular de algo máis de 40 m de longo, 13 de ancho e20 de altura. TEMÁTICA: relixiosa/alegórica/ simbólica. ESTILO: RENACEMENTO ITALIANO.Cinquecento. COMITENTE encargada polo papa Xullo II para substituír a pintura que habíaa base dun fondo azul con estrelas douradas, de Piero Matteo d'Amelia, segundo a tradicióndos templos paleocristianosMATERIAIS/TÉCNICA: Pintura mural ao fresco. Para decorar superficie tan extensa, MA

crea unha arquitectura pintada que divide a bóveda en compartimentos.Caracterízase: predominio da liña sobre a cor; protagonismo da figura humana. O nome desixtina, polo Papa Sixto IV. En 1470 ordena construción para conclaves e reuniónscardinalicias, decorarando muros con frescos do S.XV (Perugino, Botticelli,..) con escenas davida de Moisés, e Xesucristo: a lei Antiga e a lei Nova. O Papa Xullo II decide decorar o teitoencargándollo a MA en maio de 1508. MA propuxo a Rafael; forzado a obra, empregou máisde 4 anos. O Xuízo Final foi engadido en 1536. MA engrandece o proxecto cuncompendio de imaxes do Antigo e Novo Testamento, resume da Hª da humanidade, daCreación ata o Xuízo Final.ESTILO: os mesmos trazos que na escultura (contraposto, rotundidade e monumen-talidade, formas pechadas...); debuxo e o deseño predominan sobre luz e cor.A 1ª ETAPA (1508-09) coincide coa Separación da Luz e das Tebras, Creación do Ceo,Separación das terras e as augas, Diluvio Universal, Sibilas... A humanidade Ante legemcoas Sibilas, profetas da antigüidade; sen interese pola perspectiva científica;2ª ETAPA (1509-12) Creación de Adán de iconografía revolucionaria, Creación de Eva,Pecado e Expulsión do Paraíso, Profetas...

3ª ETAPA (1536) XuízoFinal:: parede fondo;anuncio do Barroco. CentroCristo, coa Virxe e rodeadoapóstolos, é a forza que ponen movemento demaisfiguras.OBRAS NOTABLES: versiónsDavid; Moisés; Cúpula deSan Pedro; Pietá vaticano;Piedade Rondanini; Tumbasdos Medicis.

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV.Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio domundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos,mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte ao teocentrismomedieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI en decadencia; centro degravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI)manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: DAVID escultura de bulto redondo. TEMÁTICA: relixiosa/alegórica/ simbólica.DIMENSIÓNS: 4,10 / 5,17 m altura/ 5.572kgsUBICACION: Florencia. Italia. Galería da Academia de Florencia; ata 1873 na praza da Señoría;desde entón unha copia de 3m de mármore branco.AUTOR: AUTOR: MIGUEL ANXO Buonarroti. Dos máis grandes artistas de todos os tempos;reivindicou a condición de escultor (David), pero a actividade é en todos os ámbitos da dasartes: arquitectura (Cúpula do Vaticano) e pintura (Capela Sixtina).ESTILO: RENACEMENTO ITALIANO. CRONOLOXÍA: 1501-1504 (29 anos de idade MA)

COMITENTE; Encargo da Signoria de Florencia a Agostino dá Duccio, incapaz tallar o bloque,MA acepta. Símbolo vitoria da democracia sobre Médicis. MATERIAIS: mármore branco deCarrara/ cincel. TÉCNICA, excepcional, sen cuadriculado ou modelos; ataca o mármore cocincel dentado e saca as partes da figura. Caracterízase: Terribilitá e o movemento en potencia.MA é considerado o emblemático artista renacentista; a obra encarna o espírito da época ao retomar efundir a tradición clásica grecorromana en convivencia cos motivos do cristianismo católico. ComoESCULTOR, MA fai obras de enorme potencia expresiva e realismo; os admiradores, denominaronTerribilità (“O terrible”) marca do estilo único; as figuras caracterízanse, no estilístico, polarotundidade e monumentalidade. Prefire o mármore. Representa ao rei David, previo a enfrontarsecon Goliat Acollida como símbolo da República de Florencia fronte aos Médici e a ameaza dosEstados Pontificios. No David hai maxistral estudo do espido; latexa a herdanza clásica que contrasta polatensión e mirada agresiva cos David dos escultores do Quatroccento (Donatello e Verrochio). Evidenteinfluencia do Doríforo de Policleto: postura, contraposto, a anatomía das diartrósis, a curvainguinal; inspíranse na arte grega polas correccións ópticas (cabeza grande; ía estar no alto).CUMIO da etapa clasicista de MA, e apuntan trazos do manierismo: o ritmo en zig-zag, asdeformacións expresivas (a man vigorosa e hipertrofiada), a mirada fera e altiva

Supera o ideal clásico ecomeza nova etapa quelevará a MA a penetrarnos camiños daexpresión.

Obras notables:versións David; Moisés;Cúpula de San Pedro;Pietá vaticano; PiedadeRondanini; CapelaSixtina, tumbas dosMedicis.

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV. Pretende orenacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio do mundo clásico; as técnicasda antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos, mitoloxía e decoración antio. No filosóficodase o Humanismo; fronte ao teocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV eXVI en decadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma eVenecia (S. XVI) manteñen unha relativa prosperidade.OBRA- TÍTULO: PIEDADE DO VATICANO; PIETÁ. conxunto escultórico de 2 figuras,tamaño natural, para contemplación frontal na capela do Vaticano.UBICACION: Basílica de S. Pedro do Vaticano.Roma. Italia.AUTOR: MIGUEL ANXO Buonarroti. Dos máis grandes artistas de todos os tempos; reivindicoua condición de escultor (David), pero a actividade é en todos os ámbitos da das artes:arquitectura (Cúpula do Vaticano) e pintura (Capela Sixtina).TEMÁTICA: relixiosa. O tema é o da Piedade: a Virxe María co corpo de Cristo morto no seucolo. Tema sen precedentes na escultura italiana, de tradición na escultura gótica do nortede Europa. ESTILO: RENACEMENTO ITALIANO. CRONOLOXÍA: 1498-99 (23-24 anosMA).COMITENTE: cardeal Jean Bilhiéres de Lagraulas para súa tumba.MATERIAIS/TÉCNICA: O material utilizado é mármore de Carrara a talla e posterior pulidode certas zonas que deixa escorregar a luz. DIMENSIÓNS: 174 x 195 cmCaracterízase: Esquema é triangular; María con Cristo morto no colo sobre sudario. Maríacoa perna dereita elevada permite que o corpo de Cristo quede exposto ao espectador; a cinta(coa firma de MA), no torso de María, dirixe a mirada a Cristo, corpo pesado no colo,deixando caer o brazo esquerdo e inclina a cabeza cara a detrás.Contrasta o corpo semidesnudo de Cristo (beleza clásica sen esaxeración nas formas, evita osangue) coa túnica de María e sudario. Profundos pliegues crean efectos de claroscuro. Orostro de María de beleza inigualable non se deforma con expresións de pranto ou dor, é dorcomedida ao exporse, co corpo morto do seu Fillo, á Humanidade. María mostra un rostroovalado, belo e novo (demasiado novo criticáronlle á MA que dixo que quería representar avirxindade eterna de María).Destaca o dominio da técnica de MA e o extraordinario pulido da Obra. A luz pareceescorregar polo corpo de Cristo; os pliegues do manto da Virxe e do sudario crean xogo deluces e sombras que acentúan a beleza plástica da escultura.

É unha das obras máis famosas de MA e da escultura renacentista italiana, e unhaicona da relixión católica.

Transmite acougo, repouso eaceptación pola Nai dodestino redentor do Filloentregado á Humanidade noxesto do brazo esquerdo deMaría. MA abordaríanovamente o tema cunhasensibilidade artística erelixiosa diferente.Obras notables: versións doDavid; Moisés; Cúpula deSan Pedro. Pietá vaticano;Piedade Rondanini; CapelaSixtina, tumbas dosMedicis.

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia do S. XV.Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía e equilibrio domundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"), ordes clásicos, mitoloxíae decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte ao teocentrismo medieval; o homecentro do universo. Italia nos SS XV e XVI en decadencia; centro de gravidade doMediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S. XV) e Roma e Venecia (S. XVI) manteñen unharelativa prosperidade.OBRA- TÍTULO:MOISÉS. Dentro do conxunto escultórico na tumba de Xullo II.ESTILO: RENACEMENTO ITALIANO. CRONOLOXÍA: 1513-15 COMITENTE: Papa Xulio IIUBICACION: Roma, S. Pietro in Vincoli. DIMENSIÓNS: 235 cmAUTOR: MIGUEL ANXO Buonarroti. Dos máis grandes artistas de todos os tempos; reivindicoua condición de escultor (David), pero a actividade é en todos os ámbitos da das artes:arquitectura (Cúpula do Vaticano) e pintura (Capela Sixtina).TEMÁTICA: relixiosa. O tema é bíblico, pasaxe do Antigo Testamento: o profeta Moisés, aoregresar da estancia de 40 días no monte Sinaí, portando as Táboas da Lei para osisraelitas, contempla arrepiado como estes abandonaron o culto de Jahvé ( Jehová) eadoraran ao Becerro de Ouro.MATERIAIS/TÉCNICA: mármore branco de Carrara pulido; deixa esbarrar a luz. A cincel.Caracterízase: escultura exenta, de vulto redondo, corpo enteiro sedente; pola configuracióndo sepulcro (fachada adherida ao muro), a obra contémplase frontalmente. Grupoescultórico de complexo programa iconográfico neoplatónico, según Panofsky, pola relaciónde MA co movemento neoplatónico renacentista, da Academia de Florencia. A tumba ía ter,40 figuras, reducidas a 7. A estatua de Moisés ocupa a hornacina central do piso inferior.MOISES represéntase como poderoso vello barbudo, fero e colosal, no momento dereprender a os israelitas que caeran na idolatría mentres el recollía las Táboas da Lei nomonte Tabor. Os rasgos son proba da impresión en MA do descubrimento do LAOCONTE edo TORSO DO BELVEDERE en 1506, 2 obras helenísticas lonxe, como o Moisés dos presupostosdo clasicismo.. O patriarca descarga a súa IRA, a "TERRIBILITÁ“ mesando a barba,verdadeira catarata, barroca. O vigor da súa musculatura, a tensión e a enerxía da miradacontrastan coa delicadeza dos escultores do Quattrocento. A composición é pechada, clásica,co lixeiro contraposto, alternancia de membros en tensión e repouso a pesar de estarsedente, marcado polo xiro da cabeza.

Como ESCULTOR, MA faiobras de enorme potenciaexpresiva e realismo; aTerribilità (“O terrible”) marcado estilo único; as figurascaracterízanse, no estilístico,pola rotundidade emonumentalidade.Obras notables: versións doDavid; Moisés; Cúpula deSan Pedro. Pietá vaticano;Piedade Rondanini; CapelaSixtina, tumbas dos Medicis.

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural enItalia do S. XV. Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais deharmonía e equilibrio do mundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundicióná "cera perdida"), ordes clásicos, mitoloxía e decoración antio. No filosófico daseo Humanismo; fronte ao teocentrismo medieval; o home centro do universo.Italia nos SS XV e XVI en decadencia; centro de gravidade do Mediterráneo aoAtlántico. Só Florencia (S.XV), Roma e Venecia (S. XVI) manteñen certaprosperidade.OBRA- TÍTULO: grupo de esculturas das tumbas de Giuliano y de Lorenzo deMédicis; mausoleo dos Medici. UBICACION: Sacristía Nova da basílica novade San Lourenzo en Florencia.AUTOR: MIGUEL ANXO Buonarroti. Dos máis grandes artistas de todos ostempos; reivindicou a condición de escultor (David), pero a actividade é entodos os ámbitos da das artes: arquitectura (Cúpula do Vaticano) e pintura(Capela Sixtina). TEMÁTICA: relixiosa. Conmemorativa; funerária. ESTILO:RENACEMENTO ITALIANO Cinquecento. CRONOLOXÍA: 1519-1534; S.XVI.COMITENTE: Encargo do papa León X, Medici (neto de Lourenzo oMagnífico) e o seu primo o cardeal Xulio de Medici.MATERIAIS/TÉCNICA: A Cincel, mármore branco de Carrara pulido; deixaesbarrar a luz. Como Brunelleschi usa mármore gris azulado nas estruturase branco nos paramentos creando xogo bicromía.Caracterízase: esculturas –os 2 medici- de corpo enteiro sedentes; polaconfiguración do sepulcro (fachada adherida ao muro), as obrascontémplanse frontalmente. Os complexos arquitectónicos dos mausoleos,afrontados e adosados ós muros, seguen o mesmo esquema: 1-No alto,retratos defuntos sedentes, vestidos coma condottieros, en nichosenmarcados entre pares de pilastras. 2-Abaixo, sartegos curvos con volutascoas figuras alegóricas do tempo, símbolo do triunfo dos Médici no paso dotempo. 3-No sepulcro de Lourenzo, alegorías Crepúsculo e a Aurora;Xuliano, Noite e o Día. Os Medici de retratos idealizados, non responden áspersoas que representan. MA plasma prototipos perfectos acorde ós principiosdo clasicismo: Amosar a beleza espiritual.

As poderosas musculaturas, o agobioespacial do marco, o pe superando o marcoarquitectónico que incrementa a 3D, sonindicativos da evolución artística.

Engade trazos psicolóxicos que osdiferencia:

Lourenzo en actitude de repouso,melancólico, concentrado no pensamento,símbolo da vida contemplativa.

Xuliano, coiraza e bastón de mando,enerxía, vitalidade; mirada ó exterior,simbolo da vida activa.MA abre un camiño anticlásico, traballa dexeito persoal sen normas, esculpe, á sumaniera de aí o nome do manierismo.

Obras notables de MA: versións do David;Moisés; Cúpula de San Pedro. Pietávaticano; Piedade Rondanini; CapelaSixtina, tumbas dos Medicis.

FICHA TÉCNICA E CLASIFICACIÓN: Renacemento movemento cultural en Italia doS. XV. Pretende o renacer da arte e cultura greco-romana, os ideais de harmonía eequilibrio do mundo clásico; as técnicas da antigüidade (fundición á "cera perdida"),ordes clásicos, mitoloxía e decoración antio. No filosófico dase o Humanismo; fronte aoteocentrismo medieval; o home centro do universo. Italia nos SS XV e XVI endecadencia; centro de gravidade do Mediterráneo ao Atlántico. Só Florencia (S.XV),Roma e Venecia (S. XVI) manteñen certa prosperidade.OBRA- TÍTULO:Cúpula de San Pedro doVaticano. UBICACION: Roma. TEMÁTICA:arquitectura relixiosa. Cúpula simbólica. ESTILO: RENACEMENTO ITALIANO.CRONOLOXÍA: Basílica 1506-1626; MA 1547-64 / GIACOMO DELLA PORTA 1590 rematacúpula sobre plano MA ao morrer.AUTOR: MIGUEL ANXO Buonarroti. Dos máis grandes artistas de todos os tempos;reivindicou a condición de escultor (David), pero a actividade é en todos os ámbitos da dasartes: arquitectura (Cúpula do Vaticano) e pintura (Capela Sixtina).COMITENTE: encargo incial do Papa Xulio II / con Sixto V fin da cúpula. DIMENSIÓNS:diâmetro interno de 42,56 ms; altura ata o final da cruz, de 136,57 ms; a linterna /claraboya (cupulino) mide 17 m. de altura.MATERIAIS/TÉCNICA: mármore; cúpula sobre tambor; dobre casquete. Influencia deCúpula Florencia e Panteón de Roma. CARACTERÍZASE: dobre cúpula (interior eexterior) segundo o modelo de Brunelleschi. Na madurez MA dirixe as obras da basílicade S. Pedro do Vaticano, comezadas por Bramante. Deseño e construción de variosarquitectos: Bramante -planta centralizada-, Rafael ou Sangallo.MA mantivo a planta de cruz grega –de Bramante- e gran CÚPULA CENTRAL, pero 1soa porta (Bramante prevía 4), modifica a CÚPULA, de maiores dimensións, elementomáis expresivo da construción.Na CÚPULA: diseña e constrúe parte. O diámetro de MA 42,56 ms rivaliza coPANTEÓN: diámetro de 43,44 m. e mesma altura; MA en altura a supera.Proxecta a dobre cúpula (interior e exterior) segundo o modelo de Brunelleschi en SantaMaría das Flores en Florencia, S.XV; dobre casquete semiesférico (perfil exteriorapuntado terminouno Giacomo della Porta) montada sobre tambor circular, domina aotemplo e converteuse no culmen da cidade e orbe católico.

CÚPULA sobre o altar maior,tumba do apóstolo Pedro.O TAMBOR que a levantadecórase de columnas pareadasentre xanelas.Frontóns triangulares esemicirculares alternados nasxanelas e as grosas guirnaldasdecoran este exterior.Cúpula apuntada, atada cosnervios de función técnica, queembelecen, oa articular oespazo, dunha superficie quesería monótona.Obras notables: versións doDavid; Moisés; Cúpula de SanPedro. Pietá vaticano; PiedadeRondanini; Capela Sixtina,tumbas dos Medicis.

O MANIERISMO

FICHA TÉCNICA: ANDREA PALLADIO e MANIERISMO. Con MA falamos domanierismo (italiano maniera) estilo entre RENACEMENTO e BARROCO quesupera o equilibrio clásico e introduce: tensións, escorzos audaces, desproporciónsexpresivas e cores estridentes e irreais. O manierismo, dase á morte dos xigantesmestres do QUINQUECENTO (M. Anxo, Rafael, Tiziano). Os discípulos, incapacesde novas formas de expresión repiten os logros anteriores, exacerbando efectos atacaer no amaneramiento. É unha arte preocupada máis polo expresivo / emotivoque pola estética e o formal.OBRA: VILA CAPRA/VILA ROTONDA. Nome, Rotonda (redonda), deriva daplanta, círculo perfecto. UBICACION: Vicenza. Veneto; N de Italia TEMÁTICA:arquitectura civil; función residencial. ESTILO: Manierismo ITALIANO.Arquitectura italiana do S. XVI. CRONOLOXÍA: 2ª ½ S. XVI, 1567 – 1570AUTOR: Andrea di Pietro della Góndola. PALLADIO, autor de Il quattro libridell'Architettura, de influencia, na arquitectura civil, ata o neoclasicismo;principal teórico do momento e dos arquitectos máis importantes do S. XVICOMITENTE: mansión dun funcionario do Vaticano Paolo Almerico; á morte dePALLADIO en 1580, os novos propietarios, a familia Capra, encargou a VicenzoSamozzi novas dependênciasMATERIAIS/TÉCNICA: Os materiais usados: pedra, ladrillo estucado e mármol;une sistema adintelado nos pórticos e gran parte da cuberta co abovedado narotonda centralCARACTERÍZASE: nunha paisaxe ideal. Planta de círculo perfecto dentro duncadrado; composición simétrica; pórtico tradicional de templo diante de cadafachada. Inspirada en elementos clásicos romanos.Na VILA CAPRA, residencia campestres, arredores Vicenza, expón un edificio

de plan central de planta cadrada e 4 pórticos hexástilos idénticos de ordexónico, con entablamentos e frontóns, sobre altos estereobatos á maneira dospodios con escalinatas dos templos romanos que a converten en cruz grega. Nocentro da cruz a CÚPULA circular inspirada no PANTEÓN ROMANO, nas esquinasdo cadrado estancias da casa.

Todo rodeado de xardíns e vexetación encontorna idílico de contacto coanatureza. No podium dos muros dasescaleiras aparecen esculturas deLorenzo Rubini, representan deidadesclásicas que enxalzan a vida no campocomplementando os elementos relixiososda Vila. A Planta centralizada,organizada pola GRAN SALA CIRCULARCENTRAL cuberta pola CÚPULA. SALACIRCULAR escura, a luz provén dopequeno óculo do centro da CÚPULA.

No soto están as cociñas e aadministración O estilo arquitectónicoinfluíu na arquitectura neoclásica dosSs XVIII e XIX, e en USA, na CasaBranca.

FICHA TÉCNICA: Jacopo Barozzi de VIGNOLA e o MANIERISMO. Con MAfalamos do manierismo (italiano maniera) estilo entre RENACEMENTO eBARROCO que supera o equilibrio clásico. O manierismo, dase á morte dosxigantes mestres do QUINQUECENTO (M. Anxo, Rafael, Tiziano). Osdiscípulos, repiten logros anteriores. Contexto da CONTRARREFORMA, tras oCONCILIO DE TRENTO. A IGREXA dá normas sobre templos e imaxes, para combateraos PROTESTANTES e atraer aos fieis. Destaca a Compañía de Xesús, fundada porIgnacio de Loyola e de obediencia absoluta ao Papa.OBRA- TÍTULO: IL GESÚ DE ROMA. Fachada 1571-75 de Giacomo de laPorta (cosiderada a 1ª Barroca) UBICACION: Vicenza. Veneto; N. de Italia.TEMÁTICA: Modelo de igrexia xesuítica. ESTILO: Manierismo ITALIANO.CRONOLOXÍA: 2ª ½S. XVI; 1568– 1584 COMITENTE: Alejandro Farnesiofinanciou a súa construción.AUTOR JACOPO BAROZZI DE VIGNOLA. VIGNOLA é considerado arquitectodo manierismo ao usar elementos clásicos -á maneira …- e do posteriorbarroco. Entre as súas obras destacan a Vila Giulia encargo do Papa Xullo IIIe sobre todo vila Farnese (ou Vila Caprarola) de planta pentagonal e patiocircular.MATERIAIS/TÉCNICA: Os materiais son pedra, ladrillo, madeira, revestimentode estuco e mármore. Igrexa con planta de cruz latina e única nave; permitealbergar maior número de fieis.CARACTERÍZASE: Inspírase en San Andrés de Mantua e Santa María Novellade Alberti. IL GESÚ é a IGREXA de referencia dos xesuítas en Roma, modelode igrexas posteriores, sobre todo a fachada de GIACOMO DELLA PORTA,

considerada precedente do BARROCO. Parte de solucións de ALBERTI (S.Andrés de Mantua). No interior hai orde baseado na gran nave cuberta coabóveda de canón e lunetos, capelas laterais e un cruceiro coroado cunhaluminosa CÚPULA. Pola Contrarreforma, hai altares e imaxes obxecto deculto, intercesores. Nos confesionarios e capelas hai penumbra para orecollemento e devoción.Orixinalmente sobria, decoración dos elementos construtivos (pilastras corintiascos seus entablamentos). A gran CÚPULA sobre pechinas, distribúe a luz: efectode espazo luminoso .

A exuberante decoración actual son doBARROCO. A FACHADA é o elementomais interesante. De ordenación simple deBASÍLICA paleocristiana proxectando aoexterior os volúmes das 3 naves.

Orixinal colocación de 2 enormesvolutas de pedra sobre as naves laterales;modelo de Sta. Mª Novella de Florencia deAlberti.Outras obras de VIGNOLA: Vila Giuliaencargo do Papa Xullo III e sobre todo VILAFARNESE (ou Vila Caprarola) de plantapentagonal e patio circular.

A ARTE DO RENACEMENTO EN ESPAÑAAS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as ABAU

1.Juan de Herrera: O Escorial2.Greco: O martirio de san Mauricio3.Greco: O enterro do Señor de Orgaz4.Greco: A adoración dos Pastores.

RENACEMENTO ESPAÑOL: Arquitectura

FICHA TÉCNICA e Clasificación: HERRERA e O RENACEMENTO ENEUROPA e ESPAÑA. O Renacemento, movemento cultural italiano,difúndese por Europa no S. XVI, polo prestixio da ARTE de Italia. EnEspaña, o Gótico, arte oficial resístese no S.XVI, constrúen o terminancatedrais góticas (Salamanca, Palencia). A Inicios S.XVI as novidadesrenacentistas conviven co gótico é o Plateresco.OBRA- TÍTULO: CONXUNTO ARQUITECTÓNICO DE SAN LORENZO DE ELESCORIAL UBICACION: ESPAÑA, Madrid.AUTOR: Juan Bautista Álvarez de Toledo; Juan de Herrera; a igrexa, obra doitaliano Paciotto. A eliminación plateresca e asunción principios doRenacemento, mediados do S. XVI, é obra da corrente purista, arquitectosJuan de Herrera (El Escorial) e Pedro Machuca (Palacio Carlos V naAlhambra).COMITENTE: Filipe II; conmemora a vitoria de España naBatalla de San Quintín (1557), entre España e Francia; 10 de agosto de 1557.Será pantetón real dos Austrias. TEMÁTICA: Arquitectura conmemorativacivil, relixiosa, panteón e mosteiro; funcional, propagandístico, exaltación dopoder monarquía española. ESTILO:RENACEMENTO español; herrerianoou escurialense. CRONOLOXÍA: 1563-1584 MATERIAIS/TÉCNICA: Granito,Pizarra; Sillares. Comeza Juan B. Álvarez de Toledo, colaborou con MA noVaticano; a súa morte Juan de Herrera quen simplifica o proxecto, reduce o nºde torres, dá carácter sobrio e austero. O único decorativo: os pináculos conbólas e poucas estatuas; o resto é xogo dos elementos construtivos.Caracterízase: espazo rectangular de 206 mts de fachada por 161 de fondo; 4 torrescadradas nas esquinas, rematadas con chapiteis de madeira cubertos de lousa, comaas frechas góticas; precedentes en Flandes; contrapunto vertical á horizontalidade

da obra. O recinto divídese en 4 grandes patios (dianteiros subdivididos en 4),

dominado pola silueta da basílica, no centro da trama rectangular. A igrexa,Paciotto (1573), bramantesca; baixo o coro, o panteón real máis tardío.

Conxunto de monumentalidade faraónica. Noeixo do edificio marcado pola porta principal, opatio dos reis que precede á igrexa e ásestancias reais, tras a cabeceira da igrexa esobresaíndo do perímetro; a planta do edificioten forma de grella, instrumento do martiriode S. Lorenzo. Patio dos Reis polas 6estatuas de reis de Judá (de Juan BautistaMonegro) da fachada da basílica.O Patio dos Evanxelistas: (1593) obra de J.B. Álvarez de Toledo: concíbese como unclaustro de 2 pisos de arquería dórica noinferior e xónica no superior. No centro unfornelo de planta octogonal, símbolo dobautismo, con cúpula, obra de Juan deHerrera; con 4 hornacinas das estatuas dosevanxelistas de Monegro.

PINTURA DO RENACEMENTO ESPAÑOL: O GRECO

FICHA TÉCNICA e Clasificación: O GRECO e O RENACEMENTO. O RENACEMENTO,movemento cultural italiano, difúndese por Europa no S. XVI, polo prestixio da ARTE de Italia.En España, o Gótico, arte oficial resístese no S.XVI, constrúen o terminan catedrais góticas(Salamanca, Palencia). A Inicios S.XVI as novidades renacentistas conviven co gótico é oPlateresco..OBRA- TÍTULO: O MARTIRIO DE SAN MAURICIO E A LEXIÓN TEBANA UBICACION:ESPAÑA El Escorial; Madrid. COMITENTE: Felipe II en 1579 para pintar o martirio de SanMauricio. Non gustou a Felipe II e pechou a Domenico Teotocópuli as portas da corte.ESTILO:RENACEMENTO español; Pintura Manierista. CRONOLOXÍA: 1580-1582.MATERIAIS/TÉCNICA: Oleo sobre lenzo. DIMENSIÓNS: 445 cm × 294 cm.AUTOR: Domenikos Theotokópulos. O GRECO. Nado e formado en Creta, (sobrenome de " oGreco”). Foise a Venecia fuxindo da invasión turca. En Venecia con Tiziano, coñecería apintura de Tintoretto. Estuda en Roma e chega a España en 1576 (36 anos) a Toledo ondepinta O Espolio para a Catedral. O obxectivo: entrar na corte e no Escorial. Non foi así.TEMÁTICA e función: o tema é o martirio de San Mauricio. Función simbólica, política,relixiosa…. No S.III dC, San Mauricio xefe dunha lexión exipcia –tebana- do exército romano; todosprofesaban o cristianismo. Nas Galias reciben a orde do emperador Maximiano de realizar sacrificiosaos deuses romanos. Ao negarse, a lexión foi executada, martirizados os 6.666 membros. O Rei esperabaun cadro realista, un martirio sanguento; atopouse cun cadro de anatomías arbitrarias, onde o episodiodo martirio pasa a 2º plano e destácase a DISPUTA de San Mauricio co centurión da Lexión Tebana, e aaceptación do martirio, sen xestos heroicos nin épicos.No ESTILÍSTICO, hai influencias da escola veneciana: paleta de azuis fríos, corazas, os xogosde luces. Hai trazos da “2ª maniera“: entoación verdosa, anatomías distorsionadas, debuxo"descoxuntado”. Habitual no Greco: a importancia dos xestos, mans que falan, e arepresentación simultánea: Plano terreal / celestial, precedente dos "rompementos de gloria"do Barroco e o ton místico da obra. Entre os militares destacan 2 entre o santo e oportaestandarte: O de idade máis avanzada é oDuque Manuel Filiberto de Saboya,comandante en San Quintín e Gran Mestre da Orde Militar de San Mauricio. O máis preto dosanto, Alexandro Farnesio, daquela loitando nos Países Baixos contra protestantes. Nosplanos do fondo, no martirio, vemos o retrato de Don Xan de Austria, fillo natural de Carlos Ve vencedor en Lepanto.

As figuras contemporáneasvisten uniforme militar doS.XVI, unindo ambos feitos: aloita dos xenerais españoiscontra a herexía, e a loitacontra o paganismo, ao que sevence co martirio de S.Mauricio.Outras obras notables doperiodo: O Espolio; Oenterro do Señor de Orgaz;A Adoración dospastores,…

FICHA TÉCNICA e Clasificación: O GRECOOBRA- TÍTULO: O Enterro do Señor de Orgaz.UBICACION: ESPAÑA, Igrexa de Santo Tomei. Toledo.AUTOR:Domenikos Theotokópulos. O GRECO. Nado e formado en Creta, (sobrenome de" o Greco”). Foise a Venecia fuxindo da invasión turca. En Venecia con Tiziano, coñeceríaa pintura de Tintoretto. Estuda en Roma e chega a España en 1576 (36 anos) a Toledoonde pinta O Espolio para a Catedral. O obxectivo: entrar na corte e no Escorial. Non foiasí. Oa fracasar, o Greco instálase en Toledo, con ambiente máis propicio para a súapintura. Alí recibe o encargo de pintar o Enterro, a obra máis coñecida e a que cimentou,en vida, a fama e prestixio como pintor.COMITENTE: encargo do Nuñez, párroco da igrexa de Santo Tomei, aínda que o Grecosegue as indicacións, introduce o seu propio estilo e personalidade artística.TEMÁTICAe función: É un cadro relixioso, no que se representa un milagre, as dúas dimensións daexistencia humana : abaixo á morte, arriba o ceo, a vida eterna. É unha piadosa lendalocal: Gonzalo Ruiz, señor da vila de Orgaz, morreu en 1323 en cheiro de santidade eSan Agustín e San Estevo descenderon do ceo e transportárono á súa tumba.ESTILO:RENACEMENTO español; Pintura Manierista. CRONOLOXÍA: 1586-1588.DIMENSIÓNS: 4,80 x 3,60 mMATERIAIS/TÉCNICA: Oleo sobre lenzo.Os feitos milagrosos son do S.XIV; o Greco actualiza a escena no S.XVI. O Sr. de Orgaz vistearmadura renacentista (recurso veneciano para xogos de luces e reflexos; Tiziano). Ao enterroasiste a nobreza toledana da época, vestidos á moda, S.XVI, caracterizados nunha galería deretratos de rostros místicos e idealizados, pero recoñecibles, o que explica o éxito na sociedadetoledana representada. O Greco parece incluído, autorretratándose como asistente (7º poladereita –do cadro- que se desentende do enterro e mira, orgulloso da súa obra, ao espectador);incluíu ao seu fillo e discípulo, Jorge Manuel, no neno que no 1º plano sinala ao cadáver. O cadroestrutúrase en 2 niveis, o TERREAL e o CELESTIAL, enlazados polo anxo, que leva a alma dodefunto, figura vaporosa e incorpórea dun neno espido. Na ZONA TERREAL o tratamento érealista, con influencias venecianas (luz, armadura...etc.). A profundidade conséguese por mediode escorzos (o defunto) e co recurso de costas en 1º plano.

A ZONA Celestial é manierista:desproporcións expresionistas, lucesirreais, fantásticas… Entre nubesverdosas, está Cristo que espera aalma coa Virxe e santos, os apóstolos ecoros anxélicos.Nesta parte o Greco afástase deTiziano, busca novos camiños que oleven na última etapa á creacióndunha linguaxe expresiva autónomo eorixinal.Outras obras notables do periodo: OEspolio; O enterro do Señor de Orgaz;A Adoración dos pastores,…

FICHA TÉCNICA e Clasificación: O GRECO OBRA: ADORACIÓN DOS PASTORES.UBICACION: ESPAÑA, Museo do Prado. MadridAUTOR:Domenikos Theotokópulos. O GRECO. Nado e formado en Creta, (sobrenome de " oGreco”). Foise a Venecia fuxindo da invasión turca. En Venecia con Tiziano, coñecería a pinturade Tintoretto. Estuda en Roma e chega a España en 1576 (36 anos) a Toledo onde pinta OEspolio para a Catedral. O obxectivo: entrar na corte e no Escorial. Non foi así. Oa fracasar, oGreco instálase en Toledo, con ambiente máis propicio para a súa pintura. Alí recibe o encargode pintar o Enterro, a obra máis coñecida e a que cimentou, en vida, a fama e prestixio comopintor.COMITENTE: O greco e a congregación; pintado para a cripta da igrexa de Santo Domingo oAntigo de Toledo; última obra mestra do Greco antes da súa morte en 1614; pensada para olugar de enterramento da súa familia en Santo Domingo, no ámbito onde o Greco recibiu o seuprimeiro encargo en España, en 1557.TEMÁTICA e función. É un cadro relixioso, de devoción, para ornamentar a cripta.ESTILO:RENACEMENTO español; Pintura Manierista.. CRONOLOXÍA: 1610DIMENSIÓNS: 319 x 3180 cm. MATERIAIS/TÉCNICA: Oleo sobre lenzo.A Adoración dos pastores realizouse na última etapa, a máis persoal, "vangardista" e expresiva,de formato alongado ao que se adaptan as figuras estilizadas ata a desproporción. Nesta etapa(Laoconte, Apocalipse, etc.) o Greco rompe cos convencionalismos da arte clásico e renacentista(canon, harmonía etc.), abandona a realidade, as cores e formas naturais; crea o seu propiomundo, arrebatado, suxestivo, cos recursos do manierismo ao servizo dun fervor místicoapreciado en Castela. Na adoración as figuras axítanse posuídas dunha convulsión espiritual,os xestos son fundamentais, as luces son irreais (o Neno principal fonte de luz pero haimúltiples focos exteriores), as cores vibrantes. O GRECO usa a técnica das corescomplementarias xustapostas: o vermello da túnica da Virxe converte en verde a camisaamarela do pastor ao seu lado. No 1º plano hai un cordeiro coas patas atadas, listo para osacrificio, agasallo dos pastores e prefigura a morte de Cristo (o cordeiro de Deus) na cruz.Escena nocturna, espazo agosto, irregular, unha gruta; no fondo un van abucinado de 2 arcos.Ao redor de María e o Fillo espido no colo, san Xosé e 3 pastores. No chan, de xeonllos, o boicontempla ao nado. Sobre a escena, pechando a elipse compositiva, o grupo de anxos coafilacteria co texto: GLORIA IN EXCEL[SIS DEO E]T IN TERRA PAX [HOMINIBUS]. As figurasson a mellor selección das creacións características do Greco.

Outras obras notables doperiodo: O Espolio; Oenterro do Señor de Orgaz;O Martirio de San Mauricio;A Adoración dos pastores,…

A ARTE DO BARROCO EN ITALIAAS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as ABAU

1. Maderno: Fachada de San Pedro do Vaticano de Maderno2. Bernini: Praza do Vaticano de Bernini3. Borromini: San Carlos das catro fontes4. Bernini: A Transververación de Santa Tareixa.5. Bernini: Apolo e Dafne.6. Caravaggio: A vocación de san Mateo

A ARQUITECTURA BARROCA EN ROMA: MADERNO

FICHA TÉCNICA: CARLO MADERNOOBRA- TÍTULO: FACHADA da Basílica de San Pedro do Vaticano UBICACION:ITALIA. Roma.AUTOR: Carlo MADERNO. Polo prestixio acadado en 1603, foi nomeadosuperintendente da fábrica da Basílica Vaticana, en 1607 acéptase o seuproxecto de terminación de San Pietro, con debate planta central / basilical.Maderno executa a proposta post-tridentina basilical.COMITENTE: Papa Paulo V. TEMÁTICA/Función: Arquitrectura reli-xiosa, esimbólica e propagandística. ESTILO: BARROCO. Clasicismo barroco.CRONOLOXÍA: en torno a1612. DIMENSIÓNS: A fachada principal mide 115m de ancho e 46 m de altura.MATERIAIS/TÉCNICA: Sillares. Realizada en sillería, usa elementos clásicos, conestilo manierista/barrocoCaracterízase: Clasicismo nas suas formas. Maderno transforma a basílica enplanta de cruz latina e realiza a FACHADA. Destacan as columnas e pilastras deorde xigante, os pareados, ao modo MA; os frontóns (algúns rotos), abalaustrada, arcos de medio punto, nichos, profundos portais sumidos ensombras. Respectando á MA, engade a nave lonxitudinal, como paso previo áestrutura central e á gran cúpula. A transformación da planta desvirtuou oefecto que da cúpula na praza de San Pedro. A fachada, de desenvolvementohorizontal, non pode evitar o a disgregación da obra de MA. Esforzouse enatenuar o desvarío entre a concepción de San Pietro como monumento de formasimbólica, perfecta de MA (e Bramante) e San Pietro como igrexa daContrarreforma, lugar de culto e reunión de fieis. Nos extremos, se levantan asbases de 2 campanarios, que NON CHEGAN A REALIZARSE, e aumentan asproporcións da FACHADA. A adopción da orde xigante, do proxecto MA, di doesforzo por reavivar ritmos e activar a plasticidade da cúpula . A FACHADAPRINCIPAL de Maderno é CLÁSICA e composta por 2 niveis:NIVEL BAIXO: de alternancias simétricas; columnas de orde xigante corintio; aFACHADA adiántase na parte central coroada polo frontón triangular sobreentablamento máis resaltado; posteriormente retraese.

NIVEL SUPERIOR: Sobre o nivel baixoa ampla liña de entablamento, e o nivelsuperior con pilastras que secorresponden coas columnas de ordexigante. Entre pilastras vans simplesadintelados.

No parte máis alta hai esculturas dacristiandade con xerarquía,Cristo nocentro coa Cruz. Foron esculpidas paraharmonizar coa columnata de Bernini. Éunhna fachada plenamente barroca,dinámica e plástica; rompe coa tradiciónde pared recta de elementos aliñados.Fachada en anchura e pouca altura,para a visualizar a cúpula que vaiseocultando ao nos acercar ao edificio.

A ARQUITECTURA BARROCA EN ROMA: BERNINI

FICHA TÉCNICA: BERNINI OBRA- TÍTULO: PRAZA da Basílica de San Pedro doVaticano. UBICACION: ITALIA. Roma. Autores basílica: Bramante Rafael, Sanzio ,Antonio da Sangallo, Miguel Anxo, Carlo Maderno e Gian Loren zo Bernini.AUTOR praza: Gian Lorenzo BERNINI; Os máximos representantes do barrocoromano son Gian Lorenzo BERNINI e Francesco BORROMINI. Coetáneos. Bernini1598 -1680; Borromini 1599 - 1667. Protagonizan a revolución antimanierista,popularizar os medios expresivos, chegar directamente aos sentidos. De camiñosdiferentes poñen a súa obra ao servizo de ideais distintos; Bernini resalta a funciónpolítica de Roma; traballa para as grandes familias patricias da cidade. A obra deBernini parte da sólida FORMACIÓN CLASICISTA, que renova conceptos estilísticos,sobre todo no espacial; de singular talento para efectos ópticos e lumínicos. É o granescenógrafo do BARROCO.COMITENTE: Papa Alejandro VII; para substituír a praza rectangular anterior; culminaa reconstrución da basílica iniciada no Século anterior con Xullo II.TEMÁTICA/Función: Arquitectura relixiosa, e simbólica e propagandística.ESTILO: BARROCO. Clasicismo barroco. CRONOLOXÍA: en torno a1656-67MATERIAIS/TÉCNICA: deambulatorio de columnas en mármore e pedra. As columnasmesturan ordes: elementos de orde toscano (columnas, alicerces) e xónico no restante.DIMENSIÓNS: Espectaculares: 320 metros de lonxitude e 240 metros deanchura. Nas liturxias e acontecementos destacados chegou a albergar máis de300.000 persoas. CARACTERÍZASE: Clasicismo nas formas e uso de elementosclásicos, de estilo manierista/barroco. A BASÍLICA, iniciada por Bramante, a continúaMA, e conclúe Maderno con 3 naves e FACHADA BARROCA de barroquismo atenuado(ordes xigantes, frontóns, etc). En 1656 o Papa Alejandro VII encarga a Bernini(realizara o baldaquino), a construción da PRAZA. Deseñou 1º un espazo trapezoidal;finalmente planta elíptica, típica forma barroca polo carácter inestable), con 2xigantescas columnatas que rodean a PRAZA, abrazando aos fieis que van áBASÍLICA. Integra basílica e cidade; Hoxe perdeuse efecto sorpresa no espectador: cofascismo derrubaron as casas que ocultaban a PRAZA ó abrir a avenida que uneBASÍLICA e Tiber.

OUTRAS OBRAS: David; Apolo eDafne; Praza de San Pedro doVaticano; Éxtase de Santa Tereixa.

Cada COLUMNATA constituída por 4filas de xigantescas columnastoscanas (capitel dórico, fuste liso ebase); da sensación dun bosque decolumnas. Sobre as columnas oentablamento coa balaustradabarroca coroada por enormesestatuas. Para harmonizarcolumnata e fachada de Madernoengadíuselle á fachada o corposuperior rematado coa balaustrada eestatuas que rompen a primitivaperspectiva ideada por MA aoimpedir a contemplación da cúpuladesde moitos puntos da praza.

A ARQUITECTURA BARROCA EN ROMA: BORROMINI

FICHA TÉCNICA: BORROMINIOBRA- TÍTULO: MOSTEIRO E IGREXA DE SAN CARLOS DAS CATRO FONTES; pezamestra da arquitectura barroca. UBICACION: ITALIA. Roma.AUTOR: Francesco Borromini (1599-1667. Os máximos representantes do barrocoromano son BERNINI 1598-1680 e BORROMINI 1599-1667.. Coetáneos. Protagonizana revolución antimanierista, popularizar os medios expresivos, chegar directamenteaos sentidos. De camiños diferentes poñen a súa obra ao servizo de ideais distinto.Borromini quere poñer de relevo a función relixiosa de Roma e realiza encargos dasordes relixiosas. É a antítese a BERNINI, menospreza a TRADICIÓN CLÁSICA:construcións extravagantes e complexas. Domina a matemática e ve a ARTE comoimaxinación. Invirte a función da perspectiva. REXEITA os modos habituais dedistribuír o espazo. COMITENTE: En 1634, o procurador dos Trinitarios Descalzosespañois encarga o mosteiro de San Carlo alle Quattro Fontane co patronazgo doCardenal Francesco Barberini. TEMÁTICA/Función: Arquitrectura relixiosa, igrexa emosteiro ESTILO: BARROCO Italiano en arquitectura CRONOLOXÍA: en torno a1634-1640; fachada acabada en 1665-1667, e o seu sobriño ata1680; DIMENSIÓNS:lonxitude de 19 mts de largo e 56 de alto. MATERIAIS/TÉCNICA: a falta de orzamentonon da problemas; usa materiais simples: xeso ou ladrillo, principio fundamental na súaarquitectura, e os modela con pericia; a FACHADA, de mármore travertino, a fai aos 20anos da igrexa.CARACTERÍZASE: O arquitecto tivo que deseñar a súa proposta en base a dous requisitosprincipais: baixo orzamento e o uso eficiente do escaso espazo do solar.O trazado do CLAUSTRO, pequeno PATIO, é de estrutura de liberdade compositiva: círculorítmico de columnas de orde toscano e ábaco compartido, que crean un octógono alongado,unidas pola cornixa uniforme. As esquinas son curvaturas convexas.Na IGREXA, renuncia ao principio clásico de que planta e alzado, debían basarse enmódulos; dunha UNIDADE ARQUITECTÓNICA básica; o proxecto é xeométrico, a plantairregular inscríbese nun rombo ou 2 triángulos equiláteros de base común; asCOLUMNAS, agrupadas de 4 en 4. A Cúpula é ovalada, curvilínea con pechinas,decorada no INTERIOR co complicado artesonado, de motivos octogonales,hexagonales e cruciformes en diminución cara a lanterna. FACHADA, 1665-67, éposterior e independente da estrutura interna do edificio.

O ornamento escultórico demorouseata 1682.BORROMINI adaptou o sistema deMA dos palacios capitolinos e dafachada de SAN PEDRO, combina aorde pequena e xigante, que repitenos 2 pisos.O CONXUNTO ondulante estádividido por 3 vans nos 2 pisos:Piso baixo: vano central convexo eextremos cóncavos, unidos coentablamento ininterrompidoondulante e curvo.Superior: 3 vans cóncavos, coroadopor un medallón ovalado sostido poranxos.

A ESCULTURA BARROCA ITALIANA: BERNINI

FICHA TÉCNICA: BERNINIOBRA- TÍTULO: Apolo e Dafne. Escultura exenta; bulto redondo. UBICACION: ITALIA. Roma.Galería Borghese. COMITENTE: cardeal Borghese. DIMENSIÓNS: 243 cm de altura; tañañonatural.AUTOR: : Gian Lorenzo BERNINI (1598-1680) Figura culminante do S.XVII. Artistaexcepcionalmente dotado. A perfección da súa técnica é extraordinaria conseguindo que omármore se converta en carne, teas ou vexetais. Estuda a escultura helenística e toma omovemento, a acción, o dramatismo e a violencia expresiva que cadran co BARROCO. De famaen vida, tivo un taller e a participación de BERNINI podía limitarse á elaboración do modeloen ARXILA e á supervisión no mármore e acabado dos detalles.TEMÁTICA/Función: temática mitológica; representa a Apolo, unha das divindades olímpicasgreco-romanas, perseguindo á ninfa Dafne, que tenta escapar e, tras invocar ao seu pai,transfórmase en loureiro para que o Deus non a poida tomar como esposa. Mito recollido en “AsMetamorfoses” de Ovidio. A función desta obra é emocionar e impactar ao espectador, taménintención propagandística: exaltar o poder do comitente.ESTILO: BARROCO. Clasicismo Barroco en escultura CRONOLOXÍA: 1622-25MATERIAIS/TÉCNICA: Talla , previo modelado en arxila. Material usado o mármore tipicamenteclásico; superficie moi puída nos rostros ou a pel e de gran realismo nas anatomías, e máis rugosanoutras, especialmente nos pés de Dafne, que están a enraizar no chan ou nas mans, que seconverten en loureiro.CARACTERÍZASE: uso do mármore cun gran virtuosismo; destaca o tratamento nas follas;semellan case translúcidas. Bernini, como bo BARROCO, representa o momento culminanteda escena cando o Deus en plena carreira alcanza á ninfa que comeza a metamorfosearse. Aescultura é exenta e de vulto redondo, para observar desde distintos puntos de vista e xeramovemento por parte do espectador.A composición a base de diagonais, o movemento detido e a expresión das figuras sonplenamente BARROCOS. Influencias clásicas evidentes: na figura de Apolo, de modeladosuave, brando, da estatuaria grega do S. IV a.C., inspirado na copia romana de mármore dunApolo en bronce atribuído a LEOCHARES, que se conserva en Roma (Apolo del Belvedere).Virtuosismo de Bernini patente no acabado e no tratamento dos panos ou a rama de loureirode extraordinaria dificultade técnica.

Outras Obras: David; Apoloe Dafne; Praza de SanPedro do Vaticano; Éxtasede Santa Tereixa.

FICHA TÉCNICA: BERNINI OBRA- TÍTULO: Éxtase –Transverberación- de SantaTereixa.; Grupo escultórico de bulto redondo. DIMENSIÓNS: 351 cm de altura; tañañonatural. UBICACION: ITALIA. Roma. Igrexa de Sta. María da Victoria. Capela Cornaro.AUTOR: Gian Lorenzo BERNINI (1598-1680) Figura culminante do S.XVII. Artistaexcepcionalmente dotado. A perfección da súa técnica é extraordinaria conseguindoque o mármore se converta en carne, teas ou vexetais. Estuda a escultura helenística etoma o movemento, a acción, o dramatismo e a violencia expresiva que cadran coBARROCO. De fama en vida, tivo un taller e a participación de BERNINI podíalimitarse á elaboración do modelo en ARXILA e á supervisión no mármore e acabadodos detalles COMITENTE: cardeal Federico Cornaro, para a súa tumba.TEMÁTICA/Función: temática relixiosa, mística; éxtase de Santa Teresa. Mostra o momentono que a Santa recibe o don místico da transverberación (descríbese no seu Libro da Vida). Afunción desta obra é emocionar e impactar ao espectador. Tamén propaganda. ESTILO:BARROCO. Clasicismo Barroco en escultura. CRONOLOXÍA: 1644-52.MATERIAIS/TÉCNICA: Talla , previo modelado en arxila. Material mármore de carrara emotivos en bronce dourado; na capela podemos observar ademais, unha vintena de mármoresdiferentes así como alabastros, lapislázulis, etc.; superficie moi puída nos rostros ou a pel e degran realismo nas anatomías, e máis rugosa noutras.CARACTERÍZASE: uso do mármore de gran virtuosismo; obra expresiva que sobrecolle aoespectador, pola capacidade de Bernini de crear unha composición e todo un ambiente:luces, cores e formas diagonais no que calquera se mergulla. Considerada a obra mestrade BERNINI; modelo de barroquismo polo carácter escenográfico e integración co espazoque a rodea. Toda a capela está concibida como un TEATRO no que se representa aTRANSVERBERACIÓN da SANTA sobre unha nube suspendida sobre o altar coma seflotase no aire, se suxeita só por detrás e o efecto lumínico dunha xanela oculta, cuxa luzescorrega sobre os raios de bronce detrás da santa, aumenta a sensación de ingravidez.Na capela, BERNINI da vida ao espectáculo total; crea un cadro teatral fixo, no que setranspón a cela conventual de SANTA TEREIXA no momento en que, sufrindo a místicaexperiencia, goza da unión extática suprema con CRISTO. BERNINI alcanza cotas demestría no tratamento do mármore de calidades corpóreas de carne branda e temblorosa.COMPOSICIÓN dinámica co encontro de 2 poderosas diagonais: anxo e S. Tereixa

Para expresar a éxtase mística,recursos do amor físico. S. Teresaamante abandonada ao pracer e oanxo, cupido clásico, cun sorrisode carácter erótico.

OBRA MESTRA:culminación do BARROCO de ecosclasicistas: o encartado da túnicado anxo. lembra á Vitoria deSamotracia

Outras Obras: David; Apolo e Dafne;Praza de San Pedro do Vaticano;Éxtase de Santa Tereixa.

A PINTURA TENEBRISTA do BARROCO ITALIANO

FICHA TÉCNICA. CARAVAGGIO (1571-1610) e a PINTURA TENEBRISTA: OTENEBRISMO, recurso artístico de CARAVAGGIO, de éxito na 1ª ½ do S. XVII; dispónpersonaxes e obxectos dun cadro sobre fondo escuro, destacándoos por luz intensa eselectiva que ilumina violentamente partes da escena deixando outras en penumbra,destacando xestos e obxectos en 1º plano de atención do ESPECTADOR. O TENEBRISMOignora o paisaxe pero valora a natureza morta ou BODEGÓN e a pintura de interior. Asnovidades do tenebrismo interesaron a unha xeración de artistas europeos, son raros ospintores da 1ª/2 do XVII sen etapa tenebrista (Ribera, Murillo e Velázquez da épocasevillana). OBRA: VOCACIÓN DE SAN MATEO; ITALIA. Roma, Igrexa de S. Luís dosFranceses . COMITENTE: encargo de 1599 para a Capela Contarelli; o cardeal MatteoContreil (Contarelli) deixara fondos e instrucións para decorar en temas do santo patrón.ESTILO: tenebrismo BARROCO. DATA: 1599-1600. DIMENSIÓNS: 338 X 348 cms.TEMÁTICA/Función: relixiosa, simbólica e propagandística. Do ciclo da Vida de sanMateo; representa a historia do Evanxeo segundo san Mateo (Mateo 9:9).AUTOR: CARAVAGGIO. Michelangelo Merisi “IL CARAVAGGIO” (1571-1610), artistaindependente e rebelde (mataría a un home e pasaría anos fuxindo). Na súa PINTURA oúnico modelo é a REALIDADE; pai do NATURALISMO en todo tipo de composicións:mitolóxicas ou relixiosas; modelos rueiros sen idealización. A súa pintura reacciona contrao manierismo italiano e é eficaz como método para levar a relixión ao pobo –Contrareforma- convertendo aos santos e aos personaxes do Evanxeo en homes de carne eóso. MATERIAIS/TÉCNICA: pintura ao óleo sobre lenzo. CARACTERÍZASE: 1º encargomonumental de 2 das realizacións do artista, Vocación de San Mateo e O martirio de SanMateo. De unha intensa acción dramática. A Vocación é o 1º encargo importante da seriecadros para a Igrexa de S. Luís que espertaron a admiración pola orixinalidade enovidade. O ciclo está dedicado a S. Mateo (a Vocación, e Martirio), temas que aborda connaturalismo e ausencia de idealización. O Martirio é un auténtico “asasinato na catedral"en tanto que a Vocación é unha escena de taberna na cal o apóstolo, sorprendido polaelección, está contando diñeiro (era recadador de impostos) rodeado de pilluelos eespadachines vestidos á moda do SXVI. CRISTO, con S. Pedro, chega pola dereita, ondeprocede a luz; apenas unha leve aura inica que se trata dun personaxe sacro. OsMODELOS son vulgares, a escena cotiá e os xogos de luces e sombras moi violentoscomo na maioría das obras do autor.

Escea dominada pola intensaacción dramática, (Xesús chama aMateo), resaltada polo impacto daluz nos rostros; composición moiestudada de resultadosespléndidos.OUTRAS OBRAS:. Cena enEmaús; Judit e Holofernes; Davidcoa cabeza de Goliat; Martirio deSan Mateo.

ARQUITECTURA BARROCA EN ESPAÑA-GALICIAO BARROCO COMPOSTELÁN

AS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as ABAU1. Domingos de Andrade:: Torre do Reloxo da Catedral de Santiago.2. Fernando de Casas: Fachada do Obradoiro.3. Simón Rodríguez: Fachada de Santa Clara de Santiago

FICHA TÉCNICA: O BARROCO GALEGO alcanza as cotas máximas na Península, polacalidade e cantidade, no S. XVIII, época esplendorosa na arte Galega. O epicentro é SANTIAGO.A ARQUITECTURA BARROCA GALEGA pobóase de fachadas escenográficas, valórase afachada-pano, cuxa finalidade será pechar espazos ou prazas e embelecer a cidade, conseguir asmáis belas perspectivas: voadas cornixas, as descomunais chemineas e os desproporcionadoscampanarios. O FUNDAMENTAL será a masa, o granito dominando a ARQUITECTURA(barroco de placas). Compostela busacaba no BARROCO a saída á súa imaxe decadente enchoque coa aínda non esquecida condición de gran centro de peregrinación. Atopará soluciónscon ANDRADE. O CABILDO CATEDRALICIO, cos fondos dos Votos de Santiago e doazóns,porá neste artista, mestre de obras da basílica desde 1676, as máis significativas iniciativas detransformación da deteriorada imaxe do contorno catedralicio. ANDRADE é, con FERNANDOCASAS NOVOA, o gran mestre da ARQUITECTURA BARROCA en Galicia. Sobresae o seu laborna cidade de Santiago e a súa CATEDRALOBRA- TÍTULO: Torre do reloxo da Catedral de Santiago . UBICACION: SANTIAGO de C.Galicia. AUTOR: DOMINGOS de ANDRADE. Cee, A Coruña 1639-Santiago de Compostela1712. COMITENTE: cabildo da catedral encarga ao arquitecto Domingos de Andrade aremodelación da antiga torre gótica do sueste da catedral, entre as prazas de Praterías e aQuintana. TEMÁTICA/Función: Arquitrectura relixiosa, e tamén simbólica e propagandística.ESTILO: BARROCO Galego. CRONOLOXÍA:1667-80; 2º 1/3 S.XVII. MATERIAIS/TÉCNICA:Granito galego, Sillares. DIMENSIÓNS: 72 m. de altura.CARACTERÍZASE: A obra maestra de ANDRADE, é a Torre do Reloxo da basílica, entre asprazas de As Praterías e A Quintana. Parte da base medieval, promovida no S. XIV poloarcebispo Berenguel de Landoria, de ahí A Berenguela e levanta os últimos corpos,respectando proporcións e con dominio técnico e estético. Andrade levanta unha torre decorpos prismáticos superpostos de orixe italiana. O resultado é unha estrutura estilizadacon decoración de variados motivos xacobeos. De 72 metros de altura; sobre o corpopreexistente, Andrade engade bandas verticais, como contrafortes ata o entablamento queengade para soster a cornixa e balaustrada, onde inicia o seguinte corpo. A transición entretorre e o 1º corpo engadido é por fornelos angulares. O 2º corpo octogonal é franqueado taménpor fornelos de estrutura máis aérea. A diminución decreciente dos perfís complétase no rematecoa cúpula lixeiramente acebollada coroada por unha lixeira lanterna circular.

No 1º corpo cuadrangular haiunha balaustrada. En cadacara e superpostas ábalaustrada, as esferas doreloxo, caladas e encadradaspor decoración fantástica evexetal. Cada esfera apoiadanunha carantamaula da quearrinca a decoración vexetalcon enormes volutasrecortadas. OUTRAS OBRASDO BARROCO GALEGO:Fachada do Obradorio daCatedral de S.; Fachada doconvento de Santa ClaraSantiago de C.

FICHA TÉCNICA: O BARROCO GALEGO alcanza as cotas máximas na Península, polacalidade e cantidade, no S. XVIII, época esplendorosa na arte Galega. O epicentro éSANTIAGO. A ARQUITECTURA BARROCA GALEGA pobóase de fachadas escenográficas,valórase a fachada-pano, cuxa finalidade será pechar espazos ou prazas e embelecer acidade, conseguir as máis belas perspectivas: voadas cornixas, as descomunais cheminease os desproporcionados campanarios. O FUNDAMENTAL será a masa, o granitodominando a ARQUITECTURA (barroco de placas). OBRA- TÍTULO: FACHADA DOOBRADOIRO DA C. DE S. UBICACION: SANTIAGO de C. Galicia. COMITENTE: ocabildo, o 14 de xaneiro de 1738, acorda comezar a remodelación da fachada occidentalda catedral, na praza do Obradoiro, polo estado de ruína e facer a outra torre paraigualar coa que existía, a das Campás, que fixeran Pena de Toro e Andrade.AUTOR: FERNANDO DE CASAS NOVOA. Traballou na catedral de Lugo, na capela doPilar da cat. de Santiago, no convento de Orfas en Compostela e no das Capuchinas daCoruña entre moitas obras. En 1738 encárgase de remodelar a fachada do Obradoiro dacatedral ata a súa morte en 1749; a obra a termina Ferro Caaveiro e Fernández Sarela.ESTILO: BARROCO Galego. DIMENSIÓNS: dos torres de 74 metros de altura. A daCarraca á esquerda e a das Campanas á dereita. CRONOLOXÍA: mediados do S. XVIIITEMÁTICA/Función: Arquitectura relixiosa, simbólica e propagandística.MATERIAIS/TÉCNICA: Granito galego; típica na zona, tallado en sillaresCARACTERÍZASE: fachada normanda en H, con 2 torres nos extremos e corpo centralde 3 pisos e 3 rúas, as laterais a metade da central. Con tendencia á verticalidade. Afachada é a pantalla da obra románica, deixándonos ver as súas 3 naves polas 3 portasda zona central. Casas Novoa ten querespectar a Torre das Campás e os corpos dereforzo do S XVI e XVII; conta con elementos dun momento artístico anterior peroconxugándoos harmónicamente cos sentimentos artísticos do momento. Organiza afachada como o gran arco de triunfo por onde entran os peregrinos que viñan a sepostrar ante o Apóstolo. Este arco estaría enmarcado polas torres a semellanza de 2grandes columnas, cun gran sentido ascensional. Ademais debe iluminar o interior doedificio románico oculto coa nova fachada. Na parte central, ou Espello, emprégansegrandes ventás con vidreiras,. Establece un dos maiores vidros de xanela anteriores á R.industrial.

As liñas verticais do panel doEspello combinan coas verticaisdas torres, imprimindo a todosentido vertical; os pináculos oacentúa. Rematando o Espello, aespadana calada, coma untransparente ou peite, onde serecorta a figura de Santiagoperegrino. Por el distribúenseesculturas talladas de diversosartistas. OUTRAS OBRAS dobarroco galego: Fachada doconvento de Santa Clara Santiagode C; Torre do reloxo de Andrade

FICHA TÉCNICA: : O BARROCO GALEGO alcanza as cotas máximas na Península,pola calidade e cantidade, no S. XVIII, época esplendorosa na arte Galega. Oepicentro é SANTIAGO. A ARQUITECTURA BARROCA GALEGA pobóase defachadas escenográficas, valórase a fachada-pano, cuxa finalidade será pecharespazos ou prazas e embelecer a cidade, conseguir as máis belas perspectivas:voadas cornixas, as descomunais chemineas e os desproporcionados campanarios. OFUNDAMENTAL será a masa, o granito dominando a ARQUITECTURA (barroco deplacas).OBRA- TÍTULO: Fachada do Convento de Sta. Clara. UBICACION: SANTIAGOde C. Galicia. España.AUTOR: Simón RODRÍGUEZ, santiagués, introduce o“barroco de placas” caracterizado naornamentación das fachadas con grandes placas pétreas de granito, estilo de placas,decoración nas fachadas, que xeran efectos lumínicos. Creará un tipo de torre-campanario de influxo en toda Galicia. De 1719 é a fachada da portería do convento deSta. Clara de Santiago, obra que lle da fama pola orixinalidade e perfecta adecuaciónaos postulados barrocos: Carácter escenográfico, inestabilidade, fachada-pano, etc.TEMÁTICA/Función: Arquitrectura relixiosa, e tamén simbólica e propagandística.ESTILO: BARROCO Galego ou compostelán. Barroco de Placas. CRONOLOXÍA: 1ª ½S. XVIII; 1719MATERIAIS/TÉCNICA: Granito galego; en sillares e placas. CARACTERÍZASE:ornamentación da fachada con placas; combina os elementos da estética barroca: xogosde luces e sombras das grandes placas, dicotomía entre espazos abertos e pechados quedan teatralidade á fachada así como a inestabilidade a partir do retranqueamento doscorpos. A fachada retranquéase respecto ao muro do convento con efecto sorpresa noespectador; é auténtica fachada-pano, non se corresponde coa igrexa. Fachadaencadrada por 2 xigantescas pilastras que a percorren; a cornixa, divídese en 3 rúas e3 corpos. A decoración, na rúa central, aumenta progresivamente nas partes altas. Narúa central e 1º corpo baixo está a porta, enmarcada por un groso baquetón, comoorellas; continuán as placas recortadas como pezas de marquetería. No 2º corpo, sobre aporta, 2 nichos: O inferior rectangular e cego, o superior, de medio punto, introdúcese nofrontón partido; a hornacina coa imaxe da Santa titular (Sta. Clara), que sostén nasmans o viril e o báculo abacial; detrás dela unha xanela, a maneira de transparente,solución moi barroca

O 2º corpo remátao a voladísimacornixa, moi crebada, que rompe eacolle ao escudo de San Franciscocoas 5 chagas. A cornixacontinúase polo frontón curvo,moito máis saínte. Sobre ofrontón os colosais cilindros consensación de inestabilidade. Afachada atrasada goza do espazodiante aproveitado para aescalinata dobre de 3 tramos.OUTRAS OBRAS DO BARROCOGALEGO: Torre do reloxo daCatedral de S. de Andrade;Fachada do obradoiro da Cat. deSantiago de Casas Novoa.

O BARROCO EN ESPAÑAAS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as EBAU

BARROCO ESPAÑOL

1. Gregorio Fernández: A Piedade.2.Velázquez: O aguador de Sevilla.3. Velázquez: A fragua de Vulcano.4.Velázquez: A rendición de Breda5. Velázquez: As Meninas.

ESCULTURA BARROCA EN ESPAÑA:GREGORIO FERNÁNDEZ: A Piedade.

FICHA TÉCNICA: As circunstancias históricas de España determinancaracterísticas propias na ESCULTURA BARROCA. En Italia e Francia aESCULTURA é de mármore e bronce e temas mitolóxico e alegórico. En Españao predilecto é a madeira policromada e tema case exclusivo o relixioso aoservizo da contra-reforma para acercar ó crente excitando a devoción. Orealismo da madeira policromada é adecuado, e as Confraría demandanimaxes nas procesións. Aparece o Paso Procesional .GREGORIO FERNÁNDEZ (1576-1636)

OBRA- TÍTULO: GRUPO ESCULTÓRICO DA PIEDADE (CON DOUSLADRÓNS)UBICACIÓN: Museo nacional de Escultura. Valladolid.

AUTOR: GREGORIO FERNÁNDEZ (1576-1636). Nado en Sarria (Lugo);afincado en Valladolid; máximo representante da ESCOLA CASTELÁ DEIMAXINERÍA. Creador de tipos iconográficos; os seus CRISTOS atados ácolumna, as PIEDADES, INMACULADAS ou SANTA TERESA gozaron de granpopularidade. COMITENTE: encargo da confraría de Valladolid para substituír oantigo paso. TEMÁTICA/Función: relixiosa / paso de semana santa,propagandística. A Virxe recibe o corpo morto do seu Fillo. Patetismo barroco;contrareforma. ESTILO: BARROCO en talla madeira. ESCOLA CASTELÁ DEIMAXINERÍA. CRONOLOXÍA: 1613-16; 1º 1/4 S.XVII. MATERIAIS/TÉCNICA:madeira policromada. Talla en madeira. Material tradicional en España, conpostizos (ollos de cristal, …) que aumenten o realismo. DIMENSIÓNS: 175 cm dealturaCARACTERÍZASE: Piedade acompañada dos ladróns na cruz, a ambos lados asfiguras de San Xoán e a Madalena. O TEMA é a Virxe que recibe o corpo morto doseu Fillo e eleva o brazo dereito en sinal de dor. O ademán é de angustia esoidade; contrasta coa serenidade do corpo inerte do seu Fillo, ao que sosténapoiando a man esquerda fortemente. Hai actitude de NAI na petición de axuda,comprensión, compaixón; busca ao espectador que contempla a ESCENA no pasoprocesional pola rúa, diante dos seus ollos. A comunicación co espectador e ateatralidade da escea son trazos BARROCOS. COMPOSICIÓN: O corpo de Cristoen diagonal da asimetría ao conxunto; rompe o esquema piramidal clásico de MAna PIETÁ do Vaticano.

O tratamento realista do espido indica amadurez na escultura de GF. Coida aPOLICROMÍA sen traballalapersoalmente. Apréciase un estilo persoalpara a EXALTACIÓN RELIXIOSA, queinterpretou de xeito sinxelo, inmediatocara o espectador. Busca levar asensibilidade relixiosa. O pobo o entende:cantidade de obras sairán do taller. ADOUTRINA CONTRARREFORMISTA DE TRENTO

e clientes (igrexa e confrarías) esixíanFIGURAS que parecesen vivas; GF da unrealismo extraordinario. Veracidade esentido MÍSTICO: protagonismo nas manse cabezas, talladas con precisión.OUTRAS OBRAS: Inmaculada; santaTeresa; Ecce Homo; …

PINTURA BARROCA EN ESPAÑA:DIEGO VELÁZQUEZO augador de Sevilla.A fragua de Vulcano.

A rendición de BredaAs Meninas.

FICHA TÉCNICA: Na PINTURA BARROCA HISPANA triunfa a TENDENCIA que privilexia oREALISMO, nos aspectos dolorosos e patéticos. Características relevantes: 1)Temas datemática: relixiosa, ascética ou mística, destacan a éxtase, mirada ao ceo, etc. VELÁZQUEZincorpora a paisaxe e a fábula pagá. É frecuente o retrato e bodegóns. 2)Ausencia desensualidade: vixilancia contra a tolerancia. 3)Tenebrismo: non é mero recurso importado deItalia. Destaca o cedo en que os nosos pintores estudan a luz.DIEGO VELÁZQUEZ (1599-1660) Estuda e practica pintura na cidade natal, sevilla ata os 24anos. Vaise a MADRID á Corte ata a morte en 1660. Carácter discreto, reservado. Mozodisciplinado e concienzudo, aos 12 anos, está no taller de Francisco Pacheco. 1)1617 e 1623ETAPA SEVILLANA tenebrista, de Caravaggio, obras: O Aguador de Sevilla. 2) 1623 en MADRID,pintor do Rei Felipe IV, fai RETRATOS e o cadro. Conoce a Rubens. 3) En 1629 1º viaxe aITALIA, aprendizaxe de TIZIANO, TINTORETTO, MA, RAFAEL e LEONARDO: Frágua de Vulcanoe A Túnica de Xosé; en Madrid 2 anos despois.4) Década 1630 encargos: As Lanzas; retratosecuestres e de caza. PINTURA colorista; tamén obras mitolóxicas: A Venus do Espello; escenasrelixiosas: o Cristo Crucificado. 5) En 1649 a 2ª viaxe a ITALIA; triunfa co papa Inocencio X. 6)Regresa en 1651 a MADRID. Ten obsesión polo hábito da Orde de Santiago -ennobrecemento-;pinta pouco, destacan:As Fiandeiras, As Meninas. A cruz deste cadro a obtén en 1659.VELÁZQUEZ morre en MADRID o 6 de agosto de 1660 con 61 anos.

OBRAS: A vella fritindoovos; O aguador; Retrato deFelipe IV, A fragua deVulcano; A rendición deBreda; A familia de FelipeIV ou As meninas; asFiandeiras; A venus doespello. A túnica de Xosé.

FICHA TÉCNICA: OBRA- TÍTULO: O AGUADOR DE SEVILLA. UBICACIÓN: Londres.Wellington Museum (Apsley House) Regalada por Fernando VII ao xeneral Arthur Wellesley enrecoñecemento a súa axuda na Guerra da Independencia.AUTOR: DIEGO VELÁZQUEZ (1599-1660) ; TEMÁTICA / Función: Costumbrista; alegóricasimbólica. As tres idades do home. Pintura de xénero na que destaca o bodegón.DIMENSIÓNS: 106 X 82 cm; ESTILO: BARROCO; etapa sevillana.CRONOLOXÍA:1616-1620 1º1/4 S.XVII. MATERIAIS/TÉCNICA: oleo sobre lenzo.CARACTERÍZASE: Obra mestra da etapa sevillana; levouno a Madrid como presentación;

indica a alta estima do pintor polo cadro. Destaca polos fortes contrastes de luz/sombra; reficte atendencia ao tenebrismo da pintura española. O modelo foi un corso chamado “O Corzo”, popularna Sevilla de entón. Representa en 1º termo a un home de idade avanzada, vello aguador quetende coa man dereita unha elegante copa de cristal a un neno. Entre ambos, ao fondo unmozo que bebe da xarra de vidro. A escena é nun exterior, en penumbra. O aguador digno,gran porte, presenza física, curtido e psicoloxicamente home experimentado, forte, sosegado.Viste capa parda da que asoma a branca camisa, que reflicte certa dignidade sendo modesto.Tende ao neno unha copa de fino cristal cun figo, para aromatizar a auga. O Neno coa cabezaalgo inclinada, colle a copa; pola vestimenta parece de consideración social. Os 2 personaxes,sen comunicación entre si, ensimesmados. Entre as súas cabezas a 3ª figura, a pesar dapenumbra; figura rematada, que se fai tenue pola degradación do foco de luz. Poderíarepresentarar as “tres idades do home”: O vello tende a copa do coñecemento ao neno, quen arecolle con gravidade polo que significa; o home do fondo, bebe con ansia. Ten tratamento de luztenebrista. A espiral luminosa dada polo cántaro do 1º termo, saída dun foco externo ao lenzo,matiza os volumes, degradándoos para perderse no fondo indeterminado. O coidado no debuxo enas materias é extremado. Os BODEGÓNS dos obxectos son soberbios, destaca arepresentación do basto barro co que está feito o cántaro, do que escorregan algunhas pingasde auga. O cántaro grande, de conseguido realismo en estrutura e volume é o precursor dosbodegóns de CEZANNE e JUAN GRIS.

OUTRAS OBRAS: A vellafritindo ovos; Retrato deFelipe IV, A fragua deVulcano; A rendición deBreda; A familia de FelipeIV; as Fiandeiras; A venusdo espello.

FICHA TÉCNICA: DIEGO VELÁZQUEZ (1599-1660)OBRA- TÍTULO: A fragua de Vulcano UBICACIÓN: Museo do Prado, MadridAUTOR: Diego Velázquez. A obra faise por vomtade do autor.TEMÁTICA/Función: Mitolóxica, alegórica; a infidelidade; acomunicación a Vulcano do adulterio da súa esposa. Alegoría das artesnobres (Apolo), visitando e dominando ás manuais (Vulcano e os cíclopes).ESTILO: BARROCO; etapa da 1ª estancia en ROMA.CRONOLOXÍA:1630; S.XVII. MATERIAIS/TÉCNICA: oleo sobre lenzo.DIMENSIÓNS: 223X 290 cmCARACTERÍZASE: Uso de cores cálidos nos primeiros planos e frío nosalonxados. Vulgariza a mitoloxía; son traballaores da fragua. Estudioanatómico dos espidos. A obra, xunto coa Túnica de José, pintouse naestancia de Velázquez en Roma entre 1629-31, coa autorización de F. IV ecartas de recomendación. Velázquez asume a corrente colorista edinámica, abandona os ensinos de Sevilla. Vulcano, o Deus ferreiro, recibea visita de Apolo, cuberto cunha túnica amarela e coroado por raios de sol.O motivo é comunicar ao ferreiro que a súa muller, Venus, foille infiel conMarte; Vulcano é o personaxe máis preto de Apolo, cun pano branco nacabeza, e o seu rostro reflicte o assombro, sorpresa da noticia, Vulcano coanaco de ferro candente a forxar, quizá para as armas de Marte, o deus daguerra. Hai 4 Cíclopes co torso espido; sorprendeulles a noticia polasexpresións. Todos con ferramentas interrompen o traballo. O escenario é afragua, nun interior nas profundidades do monte Etna. Están os elementospropios do traballo: tenazas, xunques, espadas e armaduras, etc.. Nacheminea mais obxectos: xerra, louza, vasos e un candil. Detrás de Apolo apequena paisaxe. O tema, quizá, o poder da palabra: A influencia dainvención sobre as accións e sentimentos humanos; variación dasuperioridade da idea sobre o traballo; as artes nobres (Apolo), visitando edominando ás manuais (Vulcano e os cíclopes). O cadro é precedente dasFiandeiras. Velázquez trae o mito á vida cotiá: aos cíclopes dun só ollo nafronte, son contemporâneos. Desmitifica os mitos como Caravaggio costemas relixiosos.

VELÁZQUEZ pinta o cadro por vontade propia;pintura de temática mitolóxica, considerada dasmáis importantes por requirir coñecementos deHª, literatura, composición, etc. non sóhabilidade. Axústase á tradición CLASICISTApola importancia do ESPIDO, PUNTAL doestudo académico. Os cíclopes, de torso espido,son unha galería de personaxes, alarde deestudos anatómicos e fisonomías. Tecnicamentecrea un espazo 3D: as figuras móvense nuncírculo arredor do xunque. Gama de cores maisfría; hai 3 focos de luz: Apolo, ferro candente e acheminea. VELÁZQUEZ, modifica a obra amedida que a pinta: Arrepentimentos. OUTRASOBRAS: A vella fritindo ovos; Retrato de FelipeIV, A fragua de Vulcano; a Túnica de Xosé; Arendición de Breda; A familia de Felipe IV; asFiandeiras; A venus do espello.

FICHA TÉCNICA: DIEGO VELÁZQUEZ (1599-1660)OBRA- TÍTULO: A RENDICIÓN DE BREDA OU AS LANZAS. UBICACIÓN: Museo doPrado, Madrid. AUTOR: Diego Velázquez.TEMÁTICA/Función: Histórica; propaganda. Rendición da cidade de Breda(Holanda) ante as tropas españolas o 2 de xuño de 1625, tras nove meses deasedio. É o momento en que o gobernador da cidade, Mauricio Nassau, entregaas chaves da mesma ao xeneral xenovés que manda as tropas españolas,Ambrosio de Spínola, o 5 de xuño daquel mesmo ano.ESTILO: BARROCO; etapa de Madrid; despois da 1ª estancia en ROMA.CRONOLOXÍA:1634-35; S.XVII. alonxados.DIMENSIÓNS: 307 X 367 cmMATERIAIS/TÉCNICA: oleo sobre lenzo. CARACTERÍZASE: Uso de corescálidos nos primeiros planos e frío nos alonxados. Spínola seguía as ordes deF.IV de tomar Breda. A conquista, un éxito eleva a moral do exército español.En 1639 a cidade sería dos holandeses. PERSONAXES: Ambrosio de Spinola eJustino de Nassau, o gobernador de Breda, fillo ilexítimo de Guillermo deOrange. Asinou a capitulación e entregou as chaves ao xeneral español. PintaAs Lanzas entre 1634 e 1635, despois da 1ª viaxe a Italia, para o Salón deReinos do Palacio do Bo Retiro, programa iconográfico que celebra a políticaexterior do Conde Duque de Olivares e os triunfos da monarquía, momentopolítico favorable a España na Guerra dos 30 anos. O centro da composición é oencontro dos 2 xenerais e a entrega das chaves, os outros elementos o resaltan.O cabalo, as lanzas e os soldados do 1º plano son a barreira óptica para que oespectador non se perda no fondo de paisaxe. A composición péchase á dereitado espectador co cabalo, a nosa esquerda polo soldado de costas. A mirada vaiao principal, a entrega das chaves, centro xeométrico e lugar exacto de crucedas diagonais. Os xenerais trazan un círculo escuro que destaca as chaves nazona luminosa. Velázquez pinta ao óleo con liberdade, dando maior ou menorcantidade de pasta sobre a tea, segundo as necesidades e do efecto que quereconseguir.

A TÉCNICA é moi lixeira nalgunhaszonas: o mozo que suxeita o cabalo docentro. En zonas luminosas, como ossoldados vestidos de claro detrás da chave,é máis empastada. A paisaxe do fondo é decores moi diluídas. A liña de horizonte émoi elevada, ás ¾ partes da altura da tea,necesaria para visualizar as fortificaciónsda cidade e os movementos das tropas. Haidebuxos preparatórios; non é frecuenteneste pintor, que modifica no lenzo,pintando.OBRAS: A vella fritindo ovos; O aguador;Retrato de Felipe IV, A fragua de Vulcano;A rendición de Breda; A familia de FelipeIV ou As meninas; as Fiandeiras; A venusdo espello. A túnica de Xosé.

FICHA TÉCNICA: DIEGO VELÁZQUEZ (1599-1660)OBRA MESTRAOBRA- TÍTULO: As Meninas ou A Familia de Felipe IV . UBICACIÓN: Museo do Prado,Madrid. AUTOR: Diego Velázquez. TEMÁTICA/Función: Histórica; retrato de familiareal. É un retrato e autorretrato dun grupo nun interior. O verdadeiro tema, a nobrezada pintura. Considérase a obra mestra do pintor do Século de Ouro español. ESTILO:BARROCO; última fase de Madrid, despois da 2ª estancia en ROMA. Pinta pouco pero fai2 obras mestras: As Meninas e As Fiandeiras. CRONOLOXÍA:1656; S.XVII.MATERIAIS: oleo sobre lenzo. DIMENSIÓNS: 310 X 276 cmCARACTERÍZASE: Retrato de grupo nun interior: Velázquez retrátase pintando. Ainfanta Margarita foi a velo acompañada: dúas damas de honra (as meninas), dousbufóns ananos cun can e dous serventes. Ao fondo, un home de negro suxeita unhacortina e espera. Mentres Velázquez pinta, os reis pasean. Felipe IV e Mariana deAustria entraron, os vemos reflectidos no espello. O que vemos no cadro é a escena queverían os reis ao entrar É unha instantánea; o tempo detido ao entrar os monarcas.Cambia a actitude dalgúns personaxes que paran a acción. A 1ª en ver aos reis é amenina da dereita, pola reverencia.Velázquez deixa de pintar e volve a cabeza; a infantaMargarita, coa cabeza á dereita, mira á fronte, aos seus pais. Velázquez capta o ambientee a atmosfera do interior da habitación; non hai protocolo. É un xigantesco autorretrato;retrátase pintando e recibindo, a visita dos reis: dignifícase ao pintor e á pintura comoarte nobre. O verdadeiro tema: a nobreza da pintura; o eixo do cadro é a presenza domonarca no taller en proceso de creación. Os personaxes: Velázquez: pintor do rei coacruz de Cabaleiro de Santiago pintada en momento posterior; dama de compaña; infantaMargarita, primoxénita de FIV; outra dama; ao ananos e o can; en 2º termo, 2gardadamas. Ao fondo: aposentador. No espello: Mariana de Austria -2ª esposa- e FelipeIV. Sensación de espazo e ambiente, pola luz e a perspectiva aérea. En 1º termo, a luz daxanela próxima crea espazo próximo ao noso. No medio da habitación hai penumbra, quecrea o 2º termo. Ao fondo, na última xanela e porta entran raios de luz branca forte. A luzreflíctese no espello e volve ao 1º plano. Os contrastes de luz/sombra dan ilusión deespazo.

Obra para ver de lonxe. Na distancia oollo mestura os fragmentos de cor ecrea a sensación de aire entre ospersonaxes. Cadro moi grande, casereal, con teito e paredes; créase a ideade ambiente. Velázquez pinta AsMeninas ao final da súa vida, en1656. A volta da 2ª viaxe a Italia eata a morte en 1660. Pinta poucopero fai 2 obras mestras: AsMeninas eAs Fiandeiras. OBRAS:A vella fritindo ovos; O aguador;Retrato de Felipe IV, A fragua deVulcano; A rendición de Breda; Afamilia de Felipe IV ou As meninas;as Fiandeiras; A venus do espello.A túnica de Xosé.

S.XVIII- XIX GOYA:AS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as EBAU

1) O quitasol2) A familia de Carlos IV3) O dous de Maio (A carga dos Mamelucos).4) Os fusilamentos do 3 de Maio. 5) O Saturno devorando ao seu fillo..

FICHA TÉCNICA: Francisco de Goya e Lucientes 1746-1828OBRA- TÍTULO: O QUITASOLUBICACIÓN: Museo do Prado. Madrid. COMITENTE: Real Fabrica de tapices.AUTOR: FRANCISCO DE GOYA E LUCIENTES (1746-1828) culmen pintura española doS. XVIII / XIX; Gran pintor da Hª. Nado de Fuendetodos, Aragón, educado en Zaragoza,Madrid e Italia. Casa coa irmá de Bayeu, pintor de Carlos III e entra na corte con encargosde cartóns para a R. Fábrica de Tapices (A maja e os embozados, O quitasol, A galiña cega, Ocacharrero , etc.). En 1792 queda xordo, marcando carácter e obra: gaña profundidade eorixinalidade (non alcanza estilo persoal ata os 40 anos). Liberal e ilustrado, a Guerra daIndependencia e a reacción absolutista deixaron fonda pegada; co fracaso do trienio liberal(1820-23), deixa España e vaise a Burdeaus onde falece. Ademais de pintor (retrato) égravador (auga-fortes, litografías, etc.) con series maxistrais (Os Caprichos, Os Desastres daGuerra, A tauromaquia ou Os Disparates). A orixinalidade de Goya está na adecuación áscircunstancias do seu tempo; a súa pintura reflícte a evolución da pintura europea:ROCOCÓ, NEOCLÁSICO ou ROMANTICISMO .TEMÁTICA/Función: Costumista; tema popular temática de Majos. Aparecen 2 figuras:unha moza vestida á francesa e un criado ou “cortexo” (acompañantes das mulleres casadasde elevada clase social) DIMENSIÓNS: 104 x 152 cms.ESTILO: Transición Rococo – Neoclásico. CRONOLOXÍA: 1777-78 3º 1/4 S.XVIII.MATERIAIS/TÉCNICA: Cartón para facer tapiz; despois óleo sobre lenzo. A 1ª etapa, ata1792, é dos cartóns para a Fábrica de Tapices, de temas populares, festivos, alegres: Avendima, O quitasol, a pradería de San Isidro, … De influencia ROCOCÓ e NEOCLÁSICA:importancia do debuxo, ordenación xeométrica, e cor de tons suaves, cálidos e luminosos.CARACTERÍZASE:. Goya acada fama nos 1ºs anos na Corte, e garantiza os traballosposteriores. A obra observa á sociedade aristocrática e plasma o que ve. Resultado: pinturacostumista da sociedade, finais do S. XVIII. Cartón dos máis rechamantes e canto ámocidade. Destaca o sorriso e xesto sedutor da rapariga; mira ao espectador no galanteo. Omozo quita o sol ca antuca de cor verde; no mandil branco da moza aníñase un canciñonegro ca cinta vermella. Interese pola luz dase nesta escena; o quitasol sombrea e resalta ascores onde incide. Os tons cálidos (amarelos) alegran á composición, xunto coas expresiónsdas figuras. A pincelada solta apréciase no canciño. Vese a influencia da moda galantefrancesa; o orixinal vese no espontáneo e na alegría. A moza, de porte aristocrática, viste ámoda francesa. Obra da 1ª etapa, de optimismo pola ILUSTRACIÓN. O medo á RF xerapesimismo que aumenta coa xordeira.

Composición pechada pola parede e árboree/ou a paisaxe, con eixo de simétrica coaparella no centro. O punto de tensión norostro da moza; centra a nosa mirada,matizado de tons verdes pola antuca. Ospersonaxes poderíanse encadrar nun grantriángulo, e outro que enmarca á moza;da serenidade. Vense diagonais: a man coabanico, a liña da parede que semellacontinuar no mango da antuca. Asdiagonais contrarrestan a diagonal daárbore como formando unha V queenmarca as nubes. Distínguese nacomposición a forma oval no rostro damuller onde se cruzan 2 diagonaisdeterminadas pola mirada do majo e a liñado muro. OUTRAS OBRAS: A Familia deCarlos IV; O 2 de maio de 1808 enMadrid”, Os Fusilamentos do 3 de Maio ;Saturno devorando aos sus fillos; A

leiteira de Burdeos; ….

FICHA TÉCNICA: Francisco de Goya e Lucientes 1746-1828OBRA- TÍTULO: A Familia de Carlos IV UBICACIÓN: Museo do Prado. Madrid.AUTOR: RANCISCO DE GOYA E LUCIENTES (1746-1828) culmen pintura española do S.XVIII / XIX; Gran pintor da Hª. Nado en Aragón, educado en Zaragoza, Madrid e Italia.Casa coa irmá de Bayeu, pintor de Carlos III e entra na corte con encargos de cartóns paraa R. Fábrica de Tapices (A maja e os embozados, O quitasol, A galiña cega, O cacharrero ,etc.). En 1792 queda xordo, marcando carácter e obra: gaña profundidade e orixinalidade(non alcanza estilo persoal ata os 40 anos). Liberal e ilustrado, a Guerra da Independenciae a reacción absolutista deixaron fonda pegada; co fracaso do trienio liberal (1820-23), deixaEspaña e vaise a Burdeaus onde falece. Ademais de pintor (retrato) é gravador (auga-fortes,litografías, etc.) con series maxistrais (Os Caprichos, Os Desastres da Guerra, Atauromaquia ou Os Disparates). A orixinalidade de Goya está na adecuación áscircunstancias do seu tempo; a súa pintura reflícte a evolución da pintura europea:ROCOCÓ, NEOCLÁSICO ou ROMANTICISMO .COMITENTE: a Casa Real; o rei. TEMÁTICA/Función: Retrato de familia Real..ESTILO:Neoclásico. CRONOLOXÍA: 1800- 01; S. XIX..MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo.DIMENSIÓNS: 280 cm x 336 cms. CARACTERÍZASE: Goya, como Velázquez inclúesedentro do cadro; realiza bocetos previos. O cadro produce agobio, apenas hai espazo, senpunto defuga. Non hai naturalidade de instantánea das Meninas; a pose é fría e calculada.Na versión definitiva traballou ata xuño de 1801. Destacable do complexo cadro é oautorretrato do pintor traballando ás costas da familia real, na sombra, co recordo dasMENINAS de VELÁZQUEZ. As similitudes con Velázquez acaban aquí. Fronte á sensaciónde espazo, de atmosfera nas Meninas, na FAMILIA DE CARLOS IV é de afogo; faltaespazo, carece de punto de fuga e situa aos personaxes en ringleira e plano único, roto polaposición adiantada dalgúns pés. Non hai naturalidade de instantánea das Meninas; a poseé fría e calculada. O esplendor das roupaxes non oculta a simpleza de quen rexía España,ou a mirada fría do futuro Fernando VII (de azul á esquerda), ou o rostro bonachón do Reietc. .Non adula, Goya non oculta as súas simpatías polo Rei e os infantes e a antipatía polaRaíña e polo Príncipe de Asturias. Os personaxes do cadro están identificados:o Rey e Raiña María Luisa, cos infantes e o príncipe de Asturias, a irmá de Carlos IV e, ádereita, o seu irmán Antonio coa súa muller e os seus fillos, os príncipes de Parma). Nonpuido identificarse á muller que aparece á beira do príncipe Fernando co rostro volto caraao fondo; podaría ser a futura muller de Fernando VII, aínda descoñecida. Composiciónde friso, NEOCLÁSICA, coa Raíña no centro, despraza ao Rei do lugar de privilexio. O restodos personaxes dispostos simetricamente aos lados. Acabado de técnica “PRE-IMPRESIONISTA” dos últimos CARTÓNS, de toque lixeiro e espontáneo. Na paletapredomina a gama fría con preferencia de pratas e azuis.

OUTRAS OBRAS: O Quitasol; O 2 de maiode 1808 en Madrid”, Os Fusilamentos do 3de Maio ; Saturno devorando aos susfillos; A leiteira de Burdeos; ….

FICHA TÉCNICA: Francisco de Goya e Lucientes 1746-1828 OBRA- TÍTULO: O 2 de maiode 1808 en Madrid” ou ''A carga dos mamelucos''; UBICACIÓN: Museo do Prado. Madrid.AUTOR: AUTOR: RANCISCO DE GOYA E LUCIENTES (1746-1828) culmen pinturaespañola do S. XVIII / XIX; Gran pintor da Hª. Nado en Aragón, educado en Zaragoza,Madrid e Italia. Casa coa irmá de Bayeu, pintor de Carlos III e entra na corte conencargos de cartóns para a R. Fábrica de Tapices (A maja e os embozados, O quitasol, Agaliña cega, O cacharrero , etc.). En 1792 queda xordo, marcando carácter e obra: gañaprofundidade e orixinalidade (non alcanza estilo persoal ata os 40 anos). Liberal eilustrado, a Guerra da Independencia e a reacción absolutista deixaron fonda pegada; cofracaso do trienio liberal (1820-23), deixa España e vaise a Burdeaus onde falece. Ademaisde pintor (retrato) é gravador (auga-fortes, litografías, etc.) con series maxistrais (OsCaprichos, Os Desastres da Guerra, A tauromaquia ou Os Disparates). A orixinalidade deGoya está na adecuación ás circunstancias do seu tempo; a súa pintura reflícte a evoluciónda pintura europea: ROCOCÓ, NEOCLÁSICO ou ROMANTICISMO .COMITENTE: Consello de Rexencia. TEMÁTICA/Función: patriótica/hca; sobre a Guerrade independencia dos franceses. ESTILO e Xénero: Pintura patriótica/hca. doROMANTICISMO CRONOLOXÍA: 1814; S. XIX. MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo.DIMENSIÓNS: 268,5 cm x 347,5 cms. CARACTERÍZASE: representa o levantamentoespontáneo do pobo de Madrid, mal armado, contra o exército francés o 2 de maio de1808, aínda que o cadro foi pintado en 1814. Tema histórico que influirá no romanticismo.Representa o levantamento espontáneo do pobo de Madrid, mal armado, contra oexército francés o 2 de maio de 1808. Pintado en 1814. No conflito Goya ten o dilema entreo seu pensamento racional e afrancesado e o seu patriotismo. Ten fama de afrancesado eilustrado, por iso ofrecerase ao Consello de Rexencia para facer cadros patriotas, tal vezpara esquecer a súa fama. ANÁLISE da ICONOGRAFÍA: Máis que patriotismo reflicte aviolencia cega e irracional..Relátase o levantamento enfrontándose con rabia e coitelosaos mamelucos "soldados exipcios " ao servizo dos franceses e mellor armados. Chama aatención que o desexo de independencia vaia unido a un elemento tradicional ou atávico:a loita contra os musulmáns ou mouros; como na Reconquista. No chan xacen soldadosfranceses e patriotas españois cos brazos abertos, composición que se verá nosFusilamentos. Goya pinta 2 obras sobre o 2 de maio de 1808, un díptico. Visualmentecomplementarios e de significado conxunto: O violento ataque do pobo de Madrid ástropas de Murat na mañá do 2 de maio e A represalia do exército francés. A representacióndo 2 de maio, toma o combate rueiro contra a cabalería francesa, os mamelucos da GardaImperial, tamén figura un dragón da Emperatriz e, entre os mortos, outros franceses. Osespañois diversidade vestimentas de rexións do pobo que se alzou. No CENTRO daCOMPOSICIÓN o mameluco morto do cabalo e o patriota segue apuñalándolle.

Outro patriota fere con rabia irracional aocabalo. É a irracionalidade da guerra. Aofondo, os madrileños, cheos de rabiaacoitelan, mentres os franceses fuxen cosollos desorbitados como os cabalos. Haicurrvas, diagonais, escorzos; grandespinceladas para dar dinamismo, contribuíndoao ritmo de acción e violência. COR de fortescontrastes, grandes manchas ou pinceladasrápidas; colorido de liberdades, ex. a cabezaverde do cabalo, pola sombra; rechama overmello do sangue que acentúa dramatismoe violencia. A cidade difuminada. Claves: omovemento e expresividade en rostros ecabalos que queren fuxir. OBRAS: OQuitasol; a Familia de Carlos IV; osFusilamentos do 3 de Maio; Saturnodevorando aos sus fillos; Leiteira de Burdeos.

FICHA TÉCNICA: Francisco de Goya e Lucientes 1746-1828OBRA- TÍTULO: Os Fusilamentos do 3 de Maio (1814); o 3 de maio de 1808 en Madrid ou Osfusilamentos na montaña do Príncipe Pío. UBICACIÓN: Museo do Prado. Madrid.AUTOR: RANCISCO DE GOYA E LUCIENTES (1746-1828) culmen pintura española do S.XVIII / XIX; Gran pintor da Hª. Nado en Aragón, educado en Zaragoza, Madrid e Italia. Casacoa irmá de Bayeu, pintor de Carlos III e entra na corte con encargos de cartóns para a R.Fábrica de Tapices (A maja e os embozados, O quitasol, A galiña cega, O cacharrero , etc.). En1792 queda xordo, marcando carácter e obra: gaña profundidade e orixinalidade (non alcanzaestilo persoal ata os 40 anos). Liberal e ilustrado, a Guerra da Independencia e a reacciónabsolutista deixaron fonda pegada; co fracaso do trienio liberal (1820-23), deixa España e vaise aBurdeaus onde falece. Ademais de pintor (retrato) é gravador (auga-fortes, litografías, etc.) conseries maxistrais (Os Caprichos, Os Desastres da Guerra, A tauromaquia ou Os Disparates). Aorixinalidade de Goya está na adecuación ás circunstancias do seu tempo; a súa pintura reflíctea evolución da pintura europea: ROCOCÓ, NEOCLÁSICO ou ROMANTICISMO .COMITENTE: Consello de Rexencia. TEMÁTICA/Función: patriótica/hca; sobre a Guerra deindependencia dos franceses. Un dos 1ºs cadros tema histórico co protagonismo do pobo; influiráno romanticismo. Preséntanos a represión do pobo de Madrid tras o levantamento do 2 de maiode 1808. A función do cadro é a denuncia da crueldade da guerra,ESTILO e Xénero: Pintura patriótica/hca. do Romanticismo. CRONOLOXÍA: 1814; S. XIX.MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo. DIMENSIÓNS: 268,5 cm x 347,5 cms.CARACTERÍZASE: 2 de Maio de 1808 o pobo madrileño amotinouse contra as tropas francesas;ao amencer do 3 de Maio os detidos na noite anterior foron fusilados no outeiro de Príncipe Pio.Realizado en 1814 coa volta de Fernando VII, igual que a Carga dos mamelucos. A noticia dossucesos de Madrid estendeuse por España e serviu de sinal para o levantamento xeneralizado:Guerra da Independencia. Realizado naproposta ao novo goberno absolutista da serie sobre olevantamento español contra os franceses tal vez para faceresquecera súa fama deafrancesado. Goyadebátese entre o patriotismo e as ideas afrancesadas e o odio á crueldade da guerra.A COMPOSICIÓN :Organízase a partir da iluminación do fanal no chan que divide aos protagonistas en patriotas e pelotónde fusilamento: 1ºO GRUPO DOS PATRIOTAS, individualizados con 3 partes: Detidos dirixíndose ámorte; presos ante o paredón; mortos en escorzo. Detrás a montaña de Príncipe Pío e cidade enpenumbra. Cada grupo con personaxes destacadas, individualizadas e expresivos: a) á nosa dereitapatriota tápase a cara arrepiado, outro mórdese as uñas b) centro patriotaabre brazos, aceptación dofinal, lembra a Cristo e ata cun oco, estigma, na man; cura ou frade reza, entre os 2, patriota de manspretas mirando ao ceo. c) esquerda morto repetindo cos brazos abertos o esquema da figura central.

2º O PELOTÓN de FUSILAMENTO : Decostas soldados anónimos quesimbolizan a guerra, máquina dematar. Os pés, triángulos, marcandoestatismo, e os fusís rectos. Sen heroesnin xenerais vitoriosos; pobo quemorre e pobo que mata, vítimas everdugos intercambiables. CORES depinceladas soltas e manchas de cor.Entre as cores distinguimos: gamas decor grises, verde; marróns, vermello dosangue; o branco da camisa e amarelodo pantalón, cores claras na paletaescura como a morte. Os fusilamentos éunha obra que inspirou a outros artistascomo Manet ou Picasso. OUTRASOBRAS: O Quitasol; Familia de CarlosIV; O 2 de Maio ; Saturno devorandoaos sus fillos; A leiteira de Burdeos

FICHA TÉCNICA: OBRA- TÍTULO: SATURNO DEVORANDO A UN FILLO.UBICACIÓN: Museo doPrado.Madrid.AUTOR: RANCISCO DE GOYA E LUCIENTES (1746-1828) culmen pintura española do S. XVIII / XIX;Gran pintor da Hª. Nado en Aragón, educado en Zaragoza, Madrid e Italia. Casa coa irmá de Bayeu, pintorde Carlos III e entra na corte con encargos de cartóns para a R. Fábrica de Tapices (A maja e os embozados,O quitasol, A galiña cega, O cacharrero , etc.). En 1792 queda xordo, marcando carácter e obra: gañaprofundidade e orixinalidade (non alcanza estilo persoal ata os 40 anos). Liberal e ilustrado, a Guerra daIndependencia e a reacción absolutista deixaron fonda pegada; co fracaso do trienio liberal (1820-23), deixaEspaña e vaise a Burdeaus onde falece. Ademais de pintor (retrato) é gravador (auga-fortes, litografías, etc.)con series maxistrais (Os Caprichos, Os Desastres da Guerra, A tauromaquia ou Os Disparates). Aorixinalidade de Goya está na adecuación ás circunstancias do seu tempo; a súa pintura reflícte a evoluciónda pintura europea: ROCOCÓ, NEOCLÁSICO ou ROMANTICISMO .TEMÁTICA/Función: temáticamitolóxica e alegórica, A figura era o emblema alegórico do paso do tempo; Cronos comía aos fillos nados deRea, a súa muller, por temor a ser destronado por un deles. ESTILO e XÉNERO: Romanticismo / Pinturasnegras; xénero mitolóxico. A obra pode considerarse un claro precedente do expresionismo do S. XX, polo seuasunto, como pola súa técnica.CRONOLOXÍA: 1820-23; S. XIX. MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo. DIMENSIÓNS: 146 cm x 83cms.CARACTERÍZASE: orixinalmente en soporte parede, pinturas negras; finais S. XIX traslado ao óleo.ANÁLISE Tema de referencia mitolóxica e alegórica. A figura de Khronos / Saturno era o emblema alegóricodo paso do tempo; Kronos comía aos fillos nados de Rea, a súa muller, por temor a ser destronado por undeles. Saturno ou Khronos, deus do tempo, quen derrotara e destronara ao seu pai Urano (deus do ceo),temía ser destronado por un dos seus fillos. Por iso os devora. Saturno xorde da escuridade; contrasta atensión en pernas, corpo, rostro, co corpo inerte do fillo de anatomía adulta con diferenza entre tons clarosno corpo e o vermello do sangue. Saturno devorando a un dos seus fillos, escena dura das pinturas negras;instante en que come o corpo dun dos seus fillos. SIGNIFICADO: Simboliza, representa, o horror, adestrución: SATURNO, KHRONOS, o paso do tempo, termina con todo, obsesión de Goya, devorado polotempo que vive. Apúntase a posibilidade de simbolizar a situación política, co rei absolutista Fernando VII,terminando co seu pobo. SATURNO de gran expresividade: Ollos desorbitados, boca moi aberta, fereza nasmans, nos dedos no corpo do seu fillo. COR: predomina a cor sobre o debuxo; gama de brancos e negros rotapolo ocre das carnacións e o branco e o vermello da carne viva do fillo. A PINCELADA rápida, enérxica demanchas e moita pasta. TRATAMENTO DAS FIGURAS: naturalismo de expresión esaxerada e deformada.Influirá no EXPRESIONISMO. CONTEXTO: Etapa PINTURAS NEGRAS co ABSOLUTISMO de FernandoVII. Goya canso, decepcionado compra unha casa no anzanares, "A QUINTA DO XORDO“. Morta a súamuller e case todos os fillos (de 8 viviu só o último) viviu acompañado por Leocadia Zorrilla e a súa fillaRosarito. Acabará autoexiliándose e morrendo en Bordeus en 1828. Pinta as paredesPINTURAS NEGRASpola cor, do branco ao negro e castaños, etc como pola pesimista, sombría visión do mundo

Nas PINTURAS NEGRASvemos morte, dor, estupidez,maldade e amargura.Imaxes, simples executadascon liberdade que anticipa oexpresionismo e surrealismo.Tamén desenvolve osDISPARATES, gravadosconectados coas PINTURASNEGRAS de escenascostumistas e pesimistasOUTRAS OBRAS: OQuitasol; A Familia deCarlos IV; Os Fusilamentosdo 3 de Maio ; Saturnodevorando aos sus fillos; Aleiteira de Burdeos Últimocadro de Goya, pintado en1827 no exilio voluntario

AS OBRAS OBXECTO DE ESTUDIO para as ABAU

S. XIX

1. Manet: O almorzo campestre2. Monet: Impresión, sol nacente.3. Monet: A serie da catedral de Rouen4. Cezanne: Natureza morta con tarteira (Colección Sr. y Sra. Lacomte, París

1879-1882. Búscase na Internet pondo en Google: “Still Life with Compotier+Cezanne).

5. Cezanne: Os xogadores de cartas.6. Van Gogh: A noite estrelada7. Gauguin: Despois do sermón8. Gauguin: O Mercado9. Seurat: A tarde de domingo na Grande Jatte

O S. XIX IMPRESIONISMO: MANET e MONETO S. XIX: Na 2ª ½ S. XIX, a R. INDUSTRIAL e os estados liberáis triunfan en Europa; a burguesía é clase dominante. Dase aUrbanización e cambios sociais. Innovacións industriais aportan pigmentos e pinturas , pódese pintar ao aire libre, o ferrocarril permiteviaxar, coñecer, formar grupos e tendencias. Aquí xorde o Impresionismo, arte da pequena burguesía, que culmina, o camiño da pinturaoccidental iniciado no S.XV: a captación da realidade; e comeza a arte do S.XX. O impresionismo é o final dun proceso e comezo dunhaarte nova, con manifestacións noutros campos : Debussy na música, Rodin na escultura, Zola ou Blasco Ibañez na literatura. En comúncos pintores: preocupación pola captación do real, atmosfera e luz. De técnica solta, lixeira, suma de toques vibrantes que o espectadorsintetiza no cerebro. O movemento xorde con Manet e Monet, cabezas dun grupo: Sisley, Renoir, Degas e Pisarro. Rexeitados dos Salónsoficiais fundan a “Sociedade anónima de pintores, escultores e gravadores”. Organizan a exposición colectiva en 1874 de escándalo noscríticos, un deles, polo cadro de Monet (Impresión do sol nacente) os bautizou como impresionistas. O rexeitamento non foi unánime haidefensores. Movemento de vida curta, en 1879 hai desercións; e disolverase com traxectorias dispares. Houbo ecos: postimpresionismo,neoimpresionismo... A valoración cultural e comercial segue ata hoxe.Os impresionistas constitúen un grupo coherente e homoxéneo de características comúns:

1)Preferencia pola pintura ao aire libre: paixón pola natureza e pintura de plein air. A natureza como tema pictórico poloavance do urbanismo e industrialización; a pequena burguesía volve a vista á natureza perdida.

2)Importancia da luz: Polas investigacións da cor, deixan o negro pola paleta clara e luminosa. O importante é a interacciónaire/luz, a obsesión por captar a luz real. A luz verdadeiro tema do cadro

3)Teoría das cores: Os descubrimentos sobre luz e cor aplicaranse á pintura. Traballan coas cores primarias e complemen-tarias sen mesturalos na paleta. O ollo do espectador as mestura e "reconstrúe" a luz.

4)Renovación temática: valórase o banal, o cotiá: Paisaxes, vistas urbanas, bailes, carreiras de cabalos..“o que está aí”.5) Técnica: de soltura e lixeireza; técnica final de esbozo, como nos grandes mestres (Tiziano, Velázquez, Rembrandt, Goya).

Hai diferenzas entre pintores: Pisarro ou Monet ou Van Gogh; ou variantes como o "puntilllismo" de Seurat ou Signac.

FICHA TÉCNICA: Édouard Manet 1832-1883 OBRA- TÍTULO: Xantar na herba. Le Déjeunersur l'Herbe UBICACIÓN: Museo d´Orsay. Paris. DIMENSIÓNS: 208 x 264 cms.AUTOR: MANET de familia acomodada de París; non necesita vivir da pintura. É considerado oprecursor do impresionismo. Os impresionistas admirábano pola forma de pintar e manter o seupropio estilo, a pesar de ser rexeitado nos salóns. A súa pintura é antiacadémica nos temas eaplicación da cor, desprazando o ángulo visual e eliminando o acabado final (capa de verniz).TEMÁTICA/Función: Paisaxe, retrato e bodegón. É una afirmación a favor da liberdadeindividual do artista. ESTILO: Pintura francesa precedente do impresionismo. CRONOLOXÍA:1863. MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo. CARACTERÍZASE: É unha mestura entrepaisaxe con figuras e bodegón. Tema usado por autores anteriores a Manet. Nun bosqueaparecen 4 personaxes parisienses que foron a xantar a beiras do Sena. A presenza dun espidofeminino con cabaleiros completamente vestidos suscitou controversia cando a obra mostrousepor vez primeira no Salon des Refusés en 1863. O cadro fora rexeitado polo Salón Oficial de1863. Hoxe considerase a partida de nacemento do impresionismo. Xantar na herba -contemporáneo do Olimpia-, desagrada aos benpensantes da época: desvergoña de representarmodelos reais como Victorine Meured, Ferdinand Leenhoff e Gustave, o cuñado de Monet.Homenaxe á pintura veneciana, inspirado no Concerto campestre de Tiziano, o mesmo que aOlimpia faio na Venus de Urbino de Tiziano. O modelo directo poido ser o gravado deMarcantonio Raimondi sobre cadro perdido de Rafael pola colocación das 3 figuras. Cualificadode "indecente", polo tratamento formal de grandes manchas de cores planas, a violencia dascores xustapostas e a sensación de bosquexo no fondo, características da pintura veneciana, omesmo que no Greco e Velázquez ou Goya aos que Manet coñecía polos cadros da GaleríaEspañola de París e viaxes por España. Cadro rexeitado polo xurado do Salón de 1863 e foiexposto no "Salón dos Rexeitados" con polémica. Considerase o nacemento do impresionismo.Análise da obra: Mestura paisaxe con figuras e bodegón. No bosque hai 4 personaxes que foron axantar a beiras do Sena. Hai 2 homes novos, ben vestidos, á moda, tombados na herba, charlancunha muller espida que mira descaradamente ao espectador. Ao fondo, unha bañista inclinadasae do río. En 1º plano unha natureza espléndida morta, de gran virtuosismo (cesta confroitas, chapeu e roupas). Choca polo tema e por como está pintado; hai ruptura da perspectivatradicional, os personaxes aparecen planos, coma recortados na paisaxe, usada como decorado,influencia da arte xaponés. Na natureza morta atense á perspectiva tradicional. ACOMPOSICIÓN: Organizada en triángulos (coa luz); baséase na gran V aberta do centro libre;a mirada diríxese á rapariga do fondo agachada nunha paisaxe luminosa. Percíbese un 1ºtriángulo que enmarca aos personaxes de vértice o paxaro vermello superior. As figurasdescriben triángulos. Hai un estudo de luz e sombra; a diferente iluminación da efecto de espazo(influencia de Velázquez). Nos corpos falta volume pola falta do claroscuro. Para a creación desombras e luces, sen o negro, empréganse distintos tons verdosos.

Cor aplicada a grandes manchas decores planas xustapostas nas zonasclaras, cos escuros de forma violenta.A cor suxire o volume, influencia deTiziano. O estilo non ten importancia.Estilo moi orixinal nesta tea; inverteprincipios da pintura tradicional.Manet libera a pintura das limitaciónsacadémicas. O cadro escandalizou poloseu contido erótico, ao se um espidorealista non idealizado, consideradovulgar e indecente.OUTRAS OBRAS: Olimpia; “No Café”,“O Bar do Folies Bergère“

FICHA TÉCNICA: Oscar-Claude Monet 1840-1926. OBRA- TÍTULO: Impresión, sol nacente.UBICACIÓN: Museo Marmottan-Monet. París. DIMENSIÓNS: 48 cm × 63 cm. AUTOR: MONET: omáis "impresionista" do grupo, instalouse en 1871 en Argenteuil, aldeíña da riveira do Sena a 12Km. de París, buscando novos temas para a súa pintura e fuxindo da carestía de París. Alí realizouunha serie de cadros: Impresión do sol nacente, Amencer; A ponte de Argenteuil. As regatas;…, nosque a técnica impresionista aparece desenvolta.TEMÁTICA/Función: Ao contrario da pintura clásica, este cadro non narra ningunha historia, ésimplemente unha pura instantánea da realidade ao modo de como podería realizala un fotógrafo,sen ningún tipo de contido relixioso, mitolóxico ou costumista. Podémolo considerar comoantiliterario, sendo o verdadeiro protagonista a luz. ESTILO: Pintura francesa impresionismo.CRONOLOXÍA: 1872.MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo.CARACTERÍZASE: considerado 1º cadro impresionista. Monet actúa como fotógrafo, encadrando aimaxe e reducindo o ceo para darlle protagonismo á auga e reflexos. Punto de vista máis elevadotomando unha vista en picado. É unha pintura de plein air. A principal preocupación é a luz, os seusefectos: brillos, reflexos, fenómenos atmosféricos; de pincelada lixeira e solta e factura abocetada, oollo do espectador completa o cadro na retina. O cadro da nome ao movemento; pretendía reflectir ocambiante dun mundo sen estabilidade inmerso nunha atmosfera sometida a perpetuo cambio. Amariña aparece iluminada por unha luz laranxa filtrada entre nubes difuminando os perfís dascousas, e reflíctese nas augas da baía. Non importan obxectos nin formas senón a luz e a harmoníacromática de laranxas, rosas, grises e azuis. O cadro non é a "xanela aberta á realidade" dosrenacentistas; convértese nun ente autónomo no que a natureza é só un pretexto. COMENTARIORESUME as características do estilo: -O Interese pola luz, a captación fugaz (o amencer), necesitapintura rápida (o abocetamiento) e ao aire libre (plein air). -Tecnicamente de pincelada solta(Manet, Goya e Velázquez); busca o reflexo sobre as cousas, elimina o tema (non conta nada) e buscao xogo de brillos e reflexos (tradición holandesa da paisaxe e as luces: Vermeer, do S.XVII). Pola luz,renuncia ao negro, sombras con tons fríos e complementarios (oposición violetas e laranxas). Usodos avances na descomposición cromática da luz (círculo cromático) e referencias fotográficas(encadre) o conecta coa modernidade. O impresionismo necesita dun espectador activo.

OUTRAS OBRAS: Impresión do solnacente. A ponte de Argenteuil. Asregatas,

FICHA TÉCNICA: Oscar-Claude Monet 1840-1926. OBRA- TÍTULO: A Catedral de Rouen, serie de pinturas.UBICACIÓN: Varios museos: Metropolitan Museum, Nova York; Musée d'Orsay, París; MuséeMarmottan-Monet París; National Gallery of Art, Washington...) AUTOR: MONET: o máis"impresionista" do grupo, instalouse en 1871 en Argenteuil, aldeíña da riveira do Sena a 12 Km. de París,buscando novos temas para a súa pintura e fuxindo da carestía de París. Alí realizou unha serie decadros: Impresión do sol nacente, Amencer; A ponte de Argenteuil. As regatas;…, nos que a técnicaimpresionista aparece desenvolta.TEMÁTICA/Función: a serie de cadros mostra a fachada da catedral gótica de Rouen a diversas horas dodía, con diferentes estados da luz e variados efectos atmosféricos.O seu auténtico tema é mostrar oscambios que provoca nas cousas (cores) a diferente iluminación. DIMENSIÓNS: : 107 cm × 73.5 cm.ESTILO: Pintura francesa impresionismo. CRONOLOXÍA: 1892-94. MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobrelenzo. CARACTERÍZASE: Sobre esta catedral pintou aproximadamente uns trinta cadros entre os anos1892 e 1893, aínda que os asinou coa data de 1894. O concepto de "serie” como grupo de cadros nos que serepresenta o mesmo con lixeiras variantes, o elabora Monet para experimentar sobre a naturezacambiante da realidade. En 1877 pinta a serie da Estación de San Lázaro e en 1892 inicia unha seriesistemática sobre a Catedral de Rouen. Inicia unha nova tea cada vez que cambia a luz e así recolle astransformacións do monumento por efecto da luz, cun concepto de "instantánea" tomado da fotografía.Elixed emprazamento elevado, e contempla con detemento a evolución baixo distintas condicións de luz eatmosfera. Para a serie da Catedral de Rouen, engade no título unha clave para saber cando e comopintou: ex.“O portal a pleno sol, armonía en azul e ouro”. Tratáse dunha instantánea. Monet revelou quea luz a transformaba completamente. A serie, composta por mais de 20 teas, obedece ao principioimpresionista do encadre casual, os detalles perden importancia fronte á luz e a cor, focos de interese.Presenta todas as características do impresionismo no que se manterá sempre. As características son:Pintura ao aire libre para captar e analizar as variacións da luz; uso de diferentes encadres influencia dafotografía. Uso de cores puras e luminosas, sem cor negra, sombras coa cor complementaria. As coresaplícanse con pinceladas rápidas e soltas. Os temas son as paisaxes, rurais e urbanos. O auténtico tema émostrar os cambios pola diferente iluminación. O método de análise é a descomposición dos obxectos queconduce á abstracción na última serie, os Nenúfares (1905-09), dos últimos anos, na casa de Giverny, casecego. Monet pinta unha e outra vez os nenúfares do seu xardín xaponés nunha extensa serie na que levaao extremo as súas experiencias no estudo da luz, desintegrando as formas, transformando os nenúfaresen manchas de cor e luz. Non está claro ata que punto o límite da abstracción que alcanzou Monet é porproceso intelectual (como Kandinsky), ou a cegueira o levou á abstracción.

OUTRAS OBRAS: Impresióndo sol nacente. A ponte deArgenteuil. As regatas, serieda Estación de San Lázaro,serie dos nenúfares, etc

S. XIX POSIMPRESIONISMO:

CÉZANNE; VAN GOGH; GAUGUIN; SEURAT

Paul Cézanne:

- Natureza morta con tarteira

- Os xogadores de cartas.

FICHA TÉCNICA: Paul Cezanne. 1839-1906. OBRA- TÍTULO: Natureza morta con tarteiraUBICACIÓN: Colección Sr. y Sra. Lacomte, París. DIMENSIÓNS: 46 X 54 cms. AUTOR: CEZANNE.Nos inicios, estivo vinculado cos impresionista; participou nas súas exposicións. Pero a súa técnica eraoposta. A diferenza dos impresionistas, que usan a luz para desfacer as formas, Cézanne as constrúe. Asúa técnica é rotunda, case escultórica. Artista lento e metódico, concienzudo en cada pincelada, nadaque ver coa técnica fluida e espontánea dos impressionistas. Pintou paisaxes e bodegóns porque osmodelos desesperábanse polas horas posando. Das frutas, as favoritas: as mazás, as que maistardaban en pudrirse. TEMÁTICA/Función: bodegón, natureza morta. ESTILO: Pintura francesapost-impresionismo. Denomínanse "posimpresionistas" ao grupo de artistas que, partindo daspremisas do impresionismo AS SUPERAN; realizan o mellor da súa obra cando o movementoimpresionista xa desapareceu. Cos posimpresionistas (Cezanne, Van Gogh e Gauguin) rómpesedefinitivamente coa tradición da pintura occidental e aparecerán ás Vangardas do S.XX.CRONOLOXÍA: 1879-1882. MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo.CARACTERÍZASE: uso da natureza morta como campo de investigación na evolución pictórica.Teóricamente, o cadro contén os elementos típicos do bodegón clásico, estratéxicamente seleccionadospara poder demostrar a mestría ao representar diferentes texturas: o froiteiro de cerámica, diferentestipos de froita, un farrapo branco, a mesa de madeira, a copa de cristal con auga e o coitelo de follametálica. Cézanne estivo vinculado ao grupo impresionista; participou nas súas exposicións. Pero asúa técnica era oposta. COMENTARIO: Partindo do impresionismo, desexa acadar a forma pola cor:"Cando a cor alcanza a súa maior riqueza, entón a forma alcanza a súa plenitude". A obra estrutúrasepor curtos trazos diagonais no espazo, sendo a cor a protagonista. A modulación cromática crea asgradacións de luz e sombra. Algúns obxectos están distorsionados para establecer unha relación máisestreita entre eles, acadando certa autonomía que conducirá ao cubismo. A ruptura coas técnicastradicionales convirteo no PAI da ARTE MODERNA, referente de moitos artistas que chegaríandespois (os cubistas). A preocupación é CÓMO conseguir plasmar na superficie plana a realidade 3D,sen debuxo nin sombreado tradicionais -os consideraba engano visual-. O obxectivo eran formas econtornos con soamente planos de cor. Suxire volumen nas froitas xustapondo planos de diferentescores, mais claros e mais oscuros, sen usar sombras nin degradados. Dar coa forma e cor de cada planoé tarefa ardua; por iso era lento traballando. Supera a perspectiva tradicional co emprego de 2perspectivas: alzada e frontal; algúns elementos vense desde arriba e outros de fronte. Así, ponse ácabeza da vangarda. Aquí comeza a serie de grandes naturezas mortas do último período.Formalmente o emparellamento dos obxectos é sobrio e en posición centrada. A cor, a manchas, ésuave e rica. No camiño dá luz á sombra, que incide de forma diferente en cada obxecto, a cordesenvolve a súa escala de valores.

Cezanne recréase na textura dosobxectos para conseguir distintosgraos da materia -opacos,transparencias, atmosferas- ou nodebuxo no adorno dá paredeempapelada. Cezanne paradefinir as formas, debuxou liñasescuras arredor dos obxectos conmáis definición que noutroscadros. A orixinalidade do debuxoestriba nos vidros e nas cores econtornos dás froitas.OUTRAS OBRAS: xogadores decartas, etc

FICHA TÉCNICA: Paul Cezanne. 1839-1906. OBRA- TÍTULO: Os xogadores de cartas; 5ª versión daserie iniciada en 1890); UBICACIÓN:. MUSEO D´ORSAY . París . AUTOR: CEZANNE nos inicios,estivo vinculado cos impresionista; participou nas súas exposicións. Pero a súa técnica era oposta. Adiferenza dos impresionistas, que usan a luz para desfacer as formas, Cézanne as constrúe. A súatécnica é rotunda, case escultórica. Artista lento e metódico, concienzudo en cada pincelada, nada quever coa técnica fluida e espontánea dos impressionistas. Pintou paisaxes e bodegóns porque osmodelos desesperábanse polas horas posando. Das frutas, as favoritas: as mazás, as que maistardaban en pudrirse..TEMÁTICA/Función: Pintura de xénero ou costumista; son xogadores dunhapartida de cartas; serie de 5 cadros sobre o tema da partida de cartas, que realizou o pintor francésPaul Cézanne entre 1890 e 1895. ESTILO: Pertence á época madura na que produce os principaislenzos. Pintura francesa post-impresionismo. Denomínanse "posimpresionistas" ao grupo de artistasque, partindo das premisas do impresionismo AS SUPERAN; realizan o mellor da súa obra cando omovemento impresionista xa desapareceu. Cos posimpresionistas (Cezanne, Van Gogh e Gauguin)rómpese definitivamente coa tradición da pintura occidental e aparecerán ás Vangardas do S.XX.CRONOLOXÍA: 1890-1895 MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo. DIMENSIÓNS: 58 X 48 cms.CARACTERÍZASE: Cezanne fixo unha serie con este tema empezando con 5 xogadores ata quedarreducido a estes 2. O gran obxectivo: estudo e recuperación das formas. Pola luz artificial que incidesobre a botella e a escuridade insinuada detrás da xanela, a partida desenvolveríase a última hora datarde. Os xogadores de cartas (1895). Cezanne aprende a técnica impresionista con Pisarro pero vaimáis aló do impresionismo, que o ve superficial, no fenoménico. Tenta unha pintura de formasesenciais, de estrutura consistente e perdurable. Cezanne dá o paso que abrirá o camiño á arte doS.XX ao considerar que as formas dos obxectos son modificadas polas dos adxacentes. DOSXOGADORES fixo 5 VERSIÓNS (costume impresionista das series) para reducir a realidade ásformas esenciais "ao cilindro, cono e esfera". O resultado é unha obra afastada do retrato; os 2protagonistas (nas dúas 1ªs versións eran 5 e 4) aparecen como ARQUETIPOS atemporais. Aconstrución das figuras con planos facetados (composición de varios planos) e o colorido sobrio eaustero anuncian o cubismo e o expresionismo. Con dúas diagonais imáxinarías formaríanse catrotriángulos en 2 os xogadores coas súas miradas , no triángulo inferior a mesa e no superior a xanela.O punto de tensión son as mans e as cartas , onde se cruzan as diagonais. Nas 3 últimas versións, osvolumes están definidos xeométricamente, o que da aos personaxes dignidade clásica. Dos iniciaiscon 3 xogadores e outros personaxes, á composición simplificada de 2 campesiños xogando ás cartas,cunha botella de viño no medio, na que se reflicte a luz. Distorsiona a perspectiva e obtén o máximograo de centralidade. As pinceladas son solitarias e sintéticas, como o reflexo sobre a botella ou osimple trazo que describe o ollo do xogador da dereita. Técnica do facetado, evidente na cara doxogador da esquerda que leva o chapeu de forma cilíndrica, que lembra a afirmación de Cézanne:"Todo na natureza está modelado según a esfera, o cilindro e o cono."

OUTRAS OBRAS: Naturezamorta con terteira; A muller dacafeteira 1895; As bañistas, 1906.

Vincent Van Gogh:

A Noite Estrelada

FICHA TÉCNICA: Vincent Van Gogh 1853-1890. OBRA- TÍTULO: A NOITEESTRELADA. UBICACIÓN:. MoMA. Nova York. USA AUTOR: VAN GOGH. Cezanneera exemplo de racionalidade, o holandés VG é o contrapunto; a pintura como mediode expresión das EMOCIÓNS, da personalidade atormentada que proxecta na súaobra de arte. A obra de VG destaca pola expresividade en figuras e paisaxes de granintensidade. A cor é o importante, vehículo que expresa alegrías ou depresións. Coresvivas independentes da luz, en contrastes (amarelo sobre laranxa). Usa corescomplementarias de grosas pinceladas, pintura pura con moita materia, onduladas ousinuosas., consegue o dinamismo. Pedía axuda acotío ao seu irmán para pintura. Nosinteriores introduce varios encadres e nas paisaxes eleva a liña do horizonte para darmaior protagonismo á terra u a mantiña baixa como en Noite estrelada. Obra, poucoestimada no seu tempo, ten alta cotización no mercado. Na estancia en Saint Remy fairetratos, o doutor Gachet, ou paisaxes, ...TEMÁTICA/Función/ xénero: A Natureza, a Vida nas aforas. Paisaxe nocturna.DIMENSIÓNS: 74 X 92 cms. ESTILO: Posimpresionista. Denomínanse"posimpresionistas" ao grupo de artistas que, partindo das premisas do impresionismoAS SUPERAN; realizan o mellor da súa obra ao desaparecer o movementoimpresionista. Cos posimpresionistas (Cezanne, Van Gogh e Gauguin) rómpesedefinitivamente coa tradición da pintura occidental e aparecerán ás Vangardas doS.XX. O artista de orixe holandesa formaba parte da escola pos-impresionista; realizaa obra aos 37 anos, no asilo de Saint-Rémy-de-Provence, onde produciu máis de 150cadros. CRONOLOXÍA: 1889, 1 ano antes da morte. MATERIAIS/TÉCNICA: óleosobre lenzo. Pincelada chea de pasta e é alongada, construíndo o espazo celeste.CARACTERÍZASE: A noite estrelada, obra mestra do pintor postimpresionista,realizouna no sanatorio de Saint-Rémy-de-Provence. Alí dedicouse á pintura daspaisaxes; rompe coa fase impresionista cun estilo característico: predominan fortestons primarios como o amarelo, de significado próprio. Precisou 3 noites. Obsérvase apaisaxe con metamorfose de elementos reais e da memoria de VG, como a típica igrexade Holanda. Característica é a diferenza entre o ceo turbulento de curvas e atranquilidade da vila; “a noite é moito máis viva e colorada que o día", dixera VG. Ocadro é dividido en horizontal pola liña de montañas e na vertical polo ciprés. Acomuna francesa, ao lonxe, da profundidade e contrasta co ciprés en 1º plano de formacurvilínea. A cidade, o ciprés o e ceo fantástico se integran plenamente. ANÁLISE: Nacomposición, a liña do horizonte baixa da protagonismo ao ceo. A escena divídese en 2partes pola liña das montañas, encima a liña branca do amencer que separa a zonaterrestre e o ceo. Ao dinamismo de espirais onduladas dos astros, contrapón o ciprésondulado e vertical, e a torre da igrexa, dando composicón máis equilibrada.

Hai contraste entre ceo e terra. No pobo asformas rectas dan quietude, marcadas cos trazosescuros, como as montañas; lembran a técnica docloisonnismo da arte das vidreiras. Cor: Os tonsde son malvas, morados e amarelos; é o estadoeufórico de VG con recaída en xullo. Contrastanos amarelos co azul que da certa tranquilidade,quietude, silencio. Ritmo. A composición da obra,as súas cores inducen aos nosos ollos a moverseno bulebule de liñas sinuosas.OUTRAS OBRAS: A noite estrelada sobre oRódano (1888); Os xirasois (1888); Retrato docarteiro Joseph Roulin (1888); Autorretrato(1889), Autorretrato con halo (1888); Os lirios.

Paul Gauguin:

- Despois do sermón- O Mercado

FICHA TÉCNICA; Paul Gaugin. 1848-1903. OBRA- TÍTULO: Visión despois do sermón.UBICACIÓN:. National Gallery of Scotland. Edimburgo. RU. DIMENSIÓNS: 73 x 92 cms.AUTOR: Paul GAUGUIN ( 1848-1903). Chega a pintura para subliñar a cor, e chega tarde, en 1883,con pobreza e abandono da muller e fillos. Defraudado do mundo e namorado do primitivismo deBretaña e dos Mares do Sur, ABANDONA Francia e vaise a Tahití en 1891. Instaladodefinitivamente en 1895; polas autoridades fuxe ás illas Marquesas. Pretende dar unha nova visióndo mundo exaltando o exótico e inxenuo de Tahiti e o primitivismo de Bretaña, transmitir ideassimplificando a forma, antecedente do simbolismo. Gauguin pertenceu ao grupo de pintores quepartindo de premisas impresionistas, potencian un estilo persoal e innovador que dará paso ásvangardas artísticas, son os chamados post-impresionistas. Os cadros, sen profundidade (case senperspectiva) dominados pola cor e o debuxo, son capaces de transmitir poesía e símbolos. Gauguinentende a arte como liberdade e a cor como símbolo; inspira ás vangardas (fauvismo, ...)TEMÁTICA/Función/ xénero: Temática relixiosa; O cadro representa a un grupo de campesiñasbretoas á saída da igrexa. Contemplan, nunha visión entre o soño e a realidade, a loita de Xacobcontra o anxo que o sacerdote lles relatara.ESTILO: Posimpresionista. Estende as cores en amplos campos dentro de grosas liñas (cloisonismo),influencia das vidrieiras da arte medieval que consiste en dar á figura un debuxo remarcado porgrosos trazos negros e a aplicación de grandes manchas de cor brillante que outorga planitude ácomposición. Cores fortes, vivas, puras, planas e as veces arbitrarias, fora da realidade, influenciada fotografia. Obra posimpresionista.CRONOLOXÍA: 1888. MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo. CARACTERÍZASE:. Feito enBretaña, onde residiu fuxindo de París, dos convencionalismos da vida social e cultural. En Bretañarealiza o cadro de temática relixiosa para a igrexa local, obra clave para entender as premisas deGaugin: o encadre, cos rostros das mulleres en 1º plano é insólito, influencia da fotografía. As coresplanas, sen tons nin matices, arbitrarias, sen relación coa realidade (o prado é vermello) crean unhapaisaxe autónoma e fantástica, precursor do fauvismo. O cadro é unha creación, expresión do mundoíntimo do pintor, das vivencias e sentimentos. O camiño á arte contemporánea está aberto. Gauguinelixe o tema da loita de Xacob contra o anxo: Xacob tentara enganar ao pai e quitarlle aprimoxenitura ao seu irmán Esaú; foi expulsado ata que recuperase o camiño do Señor. Gauguinplasma o sufrimento que pasa Xacob para recuperar o favor de Deus e da súa familia: loita co anxoenviado por Yahvé, quen lle revela o novo nome Israel. O grupo de mulleres reza mentres ocorre aaparición. Tema relixioso con elementos locais, tratado de xeito persoal e simbólico. As mulleres detraxe negro e cofia branca, co típico traxe bretón; enfronte hai unha vaca máis pequena. A ramadivide diagonalmente a composición, na outra metade aparece a loita de Xacob co anxo. Xacob coatúnica negra e pelo negro contrasta co anxo louro de túnica azul e grandes ás amarelas. Nos rostrosdalgunhas mulleres hai trazos bastos, outras como esvaecidas, froito dos trazos pouco traballadospróximos ás formas de arte primitiva mais que a intención de retratar ao pobo bretón.

De cor simbólica irreal; Gauguininterpreta a realidade ao seu xeitocoma nun estado onírico.Algunhas vangardas (simbolismo,surrealismo), usarán esta premisanas súas composicións.Hai influencia da estampaxaponesa: na perspectiva non real.Nesta época e no impresionismohai inspiración oriental (Manet,Monet,...). A Composición sinxela éparte do primitivismo a transmitire tamén da emoción e intensidadedo momento representado.OUTRAS OBRAS: Natividad 1896;Autorretrato, 1894; O mercado (taMatete)

FICHA TÉCNICA; Paul Gaugin. PG.1848-1903. OBRA- TÍTULO: TA MATETE.(O MERCADO);UBICACIÓN:. Kunstmuseum de Basilea DIMENSIÓNS: 73 X 92 cms. Pequeño formato.AUTOR: Paul GAUGUIN ( 1848-1903). Chega a pintura para subliñar a cor, e chega tarde, en1883, con pobreza e abandono da muller e fillos. Defraudado do mundo e namorado doprimitivismo de Bretaña e dos Mares do Sur, ABANDONA Francia e vaise a Tahití en 1891.Instalado definitivamente en 1895; polas autoridades fuxe ás illas Marquesas. Pretende darunha nova visión do mundo exaltando o exótico e inxenuo de Tahiti e o primitivismo deBretaña, transmitir ideas simplificando a forma, antecedente do simbolismo. Gauguinpertenceu ao grupo de pintores que partindo de premisas impresionistas, potencian un estilopersoal e innovador que dará paso ás vangardas artísticas, son os chamados post-impresionistas. Os cadros, sen profundidade (case sen perspectiva) dominados pola cor e odebuxo, son capaces de transmitir poesía e símbolos. Gauguin entende a arte como liberdade ea cor como símbolo; inspira ás vangardas (fauvismo, ...) TEMÁTICA/Función/ xénero: Trataríadunhas prostitutas do mercado de Papeete; é probable que quixese indicar a influencia e opapel negativo da irrupción dos occidentais nos Mares do Sur.ESTILO: Posimpresionista; durante a súa primeira estancia na Polinessia; Gauguinpertenceu ao grupo de pintores que partindo de premisas impresionistas, potencian un estilopersoal e innovador que dará paso ás vangardas artísticas, os chamados post-impresionistas..CRONOLOXÍA: 1892 MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo.CARACTERÍZASE:. É clara a influencia compositiva da arte exipcia, para PG “a arteprimitiva máis sabia de todas“; reconocible a influencia nas pernas e cabezas de perfil etronco de fronte; e tamén nas 2 figuras detrás: parecen sacadas dos relevos exipcios. Acomposición é aberta; a figura á nosa dereita é incompleta, posible influencia dos encadres dafotografía. ANÁLISE: clara a influencia compositiva da ARTE EXIPCIA, para PG “a arteprimitiva máis sabia de todas“; reconocible a influencia nas pernas, cabezas de perfil e troncode fronte; e tamén nas 2 figuras detrás: parecen sacadas dos relevos exipcios. ACOMPOSICIÓN é aberta; a figura á nosa dereita é incompleta, posible influencia dafotografía. Na figura o detallado pareo é influencia da arte nipona. Com dobre perspectiva:frontal no pareo e o pé parece captado desde o alto.Figuras sen volume ou corporeidade, recórtanse case plana, sobre o fondo. A técnica xaempregaba en Bretaña e tamén en obras de VG; 1º fai a silueta da figura, como na arte dasvidreiras (cloisonismo), 2º enche o contorno de cores planas. Vestidas con traxes típicos decores vivas, cálidas como frías. Cores intensas, planas sen gradacións, amarelos, laranxas,vermellos, azuis ou grises que contrastan co marrón dos rostros. O resto das cores aplicadasde xeito arbitrário: os troncos son marróns e non azuis, o ceo aparece dun ton amarelado.Non hai movemento, nin expresión; o primitivismo dos xestos, a paisaxe e as cores danserenidade e frescura fronte á cultura occidental

OUTRAS OBRAS: Natividad1896; Autorretrato, 1894; Visióndespois do sermón.

Seurat:

A tarde de domingo na Grande Jatte

FICHA TÉCNICA; Georges-Pierre Seurat. 1859-1891. OBRA: TARDE DE DOMINGO NA GRANDEJATTE. UBICACIÓN: Instituto de Arte de Chicago, USA. DIMENSIÓNS : 207 X 308 cms.CRONOLOXÍA: En torno a1884. MATERIAIS/TÉCNICA: óleo sobre lenzo. AUTOR: SEURAT (eSIGNAC) 2 grandes representantes da corrente Neo-impresionista ou PUNTILLISMO ou comopreferían eles Divisionismo. Os puntillistas e postimpresionistas pretender unha pintura máiscientífica e menos espontánea. Parten da teoría da LEI DE CONTRASTE SIMÚLTANEO deCHEVREUIL que afirma que existían 3 colores primarios: amarelo, vermello e azul; e 3 secundarios :o violeta , o verde e o laranxa; consecuencia da súa mestura. As cores complementarias son nas quese da maior contraste. Cada cor primaria ten como complementario a secundaria da que non formouparte. Seurat sostiña que cor e liñas compositivas daban diferentes emocións. Cores cálidas e liñasascendentes: alegría; cores frías e liñas descendentes : tristeza. Seurat, comprometido coainvestigación, falece moi novo, 31 anos. De obra escasa, pola meticulosade do traballo. Hoxe opuntillismo vémolo ver na TV, computador ou nas revistas: os pixels. TEMÁTICA/Función/ xénero:costumista; escea de paseo ou descanso do pobo de París. Trátase dunha escena cotiá nos arredoresda Grande Gatte, a beiras do Sena; as distintas clases sociais pasean ou descansan nas súas ribeiras.Un tema profano, típico do S. XIX; en realidade é unha pura escusa. ESTILO: Puntillismo ou neo-impresionismo; Posimpresionista. Os puntillistas e postimpresionistas pretender volver a unhapintura máis científica e menos espontánea. CARACTERÍZASE: Exposto por 1ª vez na 8ª exposiciónimpresionista de 1886. O formato do cadro está rodeado de puntos e un marco de cor azul. Frente áespontaneidade dos impresionistas, o cadro, de gran formato é resultado da longa elaboración enestudo; 2 anos, de bosquexos e estudos. A escena sitúase na illa da Gran Jatte espazo xunto aoSena que passa de industrial a recreo axardinado no que os parisienses entretiñanse paseando,bañándose, pescando, xogando os nenos. Neste gran formato hai unhas 40 persoas, entre outras: ánosa dereita unha parella na que a muller sorprende por levar un mono. Este feito identifica ámuller como prostituta, pois o mono asóciase coa luxuria e a libertinaxe; parece respectable do brazodo cabaleiro. Xunto a ela unhas nenas e xunto a unha árbore unha parella na que a muller atrae,agarra do pescozo ao home. Neste detalle obsérvase ben a técnica do puntillismo.Detrás do personaxe coa trompeta, xunto á beira, mulleres pescando; feito de contido erótico, tal vez

esperando pescar aos soldados. Na sombra un home con chistera e a muller que parecen de clase altae un personaxe que parece de clase baixa, unidos no gozar do parque pero separados na realidade dodía a día. A COMPOSICIÓN é SIMÉTRICA: eixo na muller con antuca vermella e saia rosa deforma cilíndrica. ABERTA: Sen pechar; no espazo do río. ESTÁTICA: polos esquemas construtivos,as verticais das figuras, dos troncos das árbores e tamén nas horizontais. As liñas estáticasatenúanse coas curvas das antucas e os vestidos das mulleres. Non se percibe corporeidade ou moitovolume, case con tendencia á simplificación e xeometría como cilindro ou esfera, delimitadas porliñas. Esta COMPOSICIÓN afástase do dinamismo dos impressionistas; o cadro parece ríxido, senmovemento. Esta quietude e estatismo lembran os frisos clásicos

A LUZ.: Dun 1º plano en sombra oresto está iluminado e acentúa aprofundidade. O contraste entre o1º plano sombreado e fondoluminoso e a recesión das figurasdan sentido de profundidade. OPUNTO DE FUGA no horizonteentre as árbores.A COR: a crave é a COR; aplica asteorías científicas. Usa puntospequenos de cores puras senmestura; unificábanse na retinado espectador; por exemplo, azul eamarelo formarían na retina unverde. Para acadar o obxectivo aobra debe ser contemplada a certadistancia.OUTRAS OBRAS: O circo; Osbañistas; O estudio; ….