1A1A mailamaila(200-300)(200-300)

KulturaKulturaOhiturakOhiturak

BertBertsolaritzasolaritza

AtAtaza honetaza honetan an bertbertsolaritza hobetosolaritza hobeto

ezagutuko dugu.ezagutuko dugu.

HorretHorretarako:arako:

a. Ramon a. Ramon AgirreAgirreaktoreak aktoreak esandakoakesandakoakirakurri etirakurri etaa aaktore etktore etaa

bertbertsolarien artekosolarien artekoaldeez aldeez hitz egingohitz egingodugu, bdugu, bertertsolariensolarien

lanaren ideia orokorlanaren ideia orokorbat izan dezagun. bat izan dezagun.

b. Oholtza gaineanb. Oholtza gaineanlan lan eg i ten dutenegi ten dutenbeste babeste ba tzuk eretzuk ere

deskribatuko ditugu.deskribatuko ditugu.

BERTSOTBERTSOTANAN

ATAZAK

PROZEDURA:

A ataza: jendaurrean kantariAtazaurrea: bertsolaritzaz hitz egin eta bertso munduko lexikoa ezagutu

Bertsolaritza munduaz ezer ba ote dakigun esango dugu: bertsolari bat eta bertso bat zer direr, inonikusi ditugun izen horiek,... Bertsolarien argazki batzuk erabili nahi izanez gero, 7.orrian dituzue."Bertsotan" ariketan (3. or.) testuan azpimarratuta dauden hitzak beheko irudietako hutsuneetan kokatuko ditugu.Ariketa zuzenduko dugu (erantzunak 7. or.).

Ataza: antzezle lana eta bertsolariena alderatu eta deskribatu"Antzezle ala bertsolari?" orrian (4. or.), bi lanbide hauek alderatuko ditugu galderei erantzunez. Taldeka, taulanahalik eta ideia gehien idatziko dugu."Ramon Agirrek esana" testuan, aktore honek esandakoak irakurriko ditugu (1) (4. or.). Taulan aipatu ez denideiaren bat irakurtzen badugu, azpimarratu eta taulan txertatuko dugu ondoren.

Feedbacka: tauletan jasotakoa alderatuGuztion artean tauletan jasotakoa alderatu eta komentatuko dugu.

Gramatika eta diskurtsoa: balorazioak egiteko formak berrikusi”Erraza iruditzen zait” ariketan (5. or.) bertsolarien lanaren inguruko balorazioak egingo ditugu proposatutakoformekin.Beste egoeraren bat pentsatu eta binaka balorazio berriak egingo ditugu forma horiekin. Gainerakoei azaldukodizkiegu egindako balorazioak ea ados dauden.

Atazaostea: Bertso saio batera joango ginatekeen komentatuBertsolariei buruz entzundako guztia kontuan hartuta, inoiz bertso saio batera joan nahi izango genukeen esango dugu. Iritziak emango ditugu.

B ataza: oholtza gaineko lanbideakAtazaurrea: oholtza gainean nork lan egiten duen zerrendatu

Oholtza gainean lan egiten duten beste batzuk zerrendatuko ditugu arbelean: abeslariak, aurkezleak, pailazoak,magoak, akrobatak, dantzariak,...

Ataza: oholtza gaineko lanbide bat deskribatu eta bertsolarienarekin alderatuTaldeka, zerrenda horretako lanbide bat aukeratu, deskribatu eta bertsolariekin alderatuko dugu (6. or.). Pentsatutakoa gainontzekoei azalduko diegu, eta iritzia emango diogu elkarri.

Feedbacka: azalpen onena zein izan den baloratuAurkeztutako lanen artean ikasle bakoitzak gogokoen duena aukeratuko du arrazoiak emanez.

(1) Aukeran, "Inprobisazioa hemen eta munduan" ikastunitatean, 2. mailarako egindakoa, 7. bideo-pasartean topatuko duzue grabatuta.Gu grabazio horretan oinarritu gara testutxo hau idazteko, entzungaia zail samarra iruditu zaigulako.

2

3

Bertsolarien lanaz hitz egingo dugu. Irakurri aurkezpentxo hau, eta esan azpimarratutako hitzak argazkietan nonikusten diren:

BERTSOTAN

Jendetza joaten da belodromora bertsolariak ikustera. Euskal Herrian bertsozale askodaude, eta adi-adi egoten dira bertsoak entzuten. Oholtza gainean, bertsolariak etagai-jartzaileak egoten dira. Azken honek, gai-jartzaileak, esaten die bertsolariei zeri

buruzko bertsoa abestu behar duten, gaia ematen die.

Neurri baten barruan eta errimatuz kantatu edo idazten den testua_________ da.

Bertsoak kantatzen dituen pertsona, berriz, _____________ da

____________ bertsolariari bertsoa kantatzeko gaia jartzen dion pertsona da.

Bertsoak entzutera joaten den jendeari________________esaten zaio.

Bertsolariak eta gai-jartzailea egoten direneskenatokiari ____________esaten zaio.

2211

33 44

55

m a r i t x u n o r a z o a z e d e r g a l a n t o r i

i t u r r i r a B a r t o l o n a h i b a d u z u e t o r r i

I t u r r i a n z e r d a g o a r d o t x o x u r i a

b i o k e d a n g o d e g u n a h g i d e z u n g u z -

4

Antzerkia egiten duten antzezleen lana ezagutuko duzu, ezta? Konpara ezazu bertsolarien lanarekin.Antzekotasunik badute zerbaitetan?

ANTZEZLE ALA BERTSOLARI?

antzezleak bertsolariak

RAMON AGIRREK ESANA

Nik bertsoekin kristoren inbidia pasatzen dut. Zortzi mila ikusle izaten dituzte askotan, adi-adi, mugitu gabe, eta ez dakit zenbat ordutan. Gu ikustera etortzen direnek beti galdetzendute: "zer, ordubete baino askoz gehiago ez da izango, ezta?". Gero, gainera, sarrerak oso

garestiak direla esaten digute.

Inprobisatzeko duten ahalmen horrek ere inbidia ematen dit. Gai bat jarri eta bat-batean hainbestegauza okurritzea ere! Guk etxetik ikasita ekartzen dugu esan beharreko guztia, eta hala ere, batzuetan ahaztuegiten zaigu. Guk, ofizio honetan ibiltzen garenok, amesgaizto bat izaten dugu askotan: oholtzara irten eta zeresan behar dugun ez jakitea, hau da, testua ahaztea. Hori da amesgaiztorik gaiztoena.

Bertsolari jende hau, berriz, kastakoa da. Zer izango dute buruan? Hori non ikasten da? Izango da sistemarenbat, ezta? Guk baditugu metodo ospetsu batzuk, baina inprobisazioari buruz, ez dute gauza handirik esaten.Bertso eskola batean eman beharko dut izena.

Inbidia sanoa ematen didate.Ez dute ezer behar euren lana txukun egiteko. Guk, berriz, makillajea, jantziak,keinuak, imintzioak,... Bertsolariek, eskuak sakelan sartu, mikrofonoaren aurrean jarri eta bota! Batere koreografiarikgabe!

Gu beti ibiltzen gara lan desberdinetarako itxura aldatzen: pelukina dela, bibotea dela,... Iturriaga bertsolariak,berriz, edozein pertsonaia egiten du patilarik kendu gabe.

Beste abantaila bat ere badute hauek: ez dutela zuzendari baten txapa agoantatu behar. Nik ez dut zuzendaribat imajinatzen Andoni Egañari esaten: "zuk ez pentsatu, egin!". Hori esaten digute guri askotan. Eta MaialenLujanbiori zein neurri edo doinutan kantatu behar duen, edo "kendu jertse hori eta jarri beste hau". Horregatikematen didate kristoren inbidia, inbidia sanoa. Egia esan, ez dakit inbidia sanorik dagoen, baina...

Geratu da galderarik erantzun gabe? Ba, irakurri orain Ramon Agirre aktoreak esan diguna, eta osa ezazu goikotaula.

1. Zuzendaririk edogidaririk behar al dute?

2. Aurretik ikasitako testurik edo gidoirik izatenda? Inprobisaziorik izatenda?

3. Ikusleria nolakoa irudikatzen duzu? Jendeasko joaten al da?

4. Lanbide hori ikastekoikastarorik edo eskolarikbadago?

5. Makilajerik, jantziberezirik, ileorderik,...behar al dute?

1. Beti zuzendari bat behar izaten dute

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

1. Gai-jartzaileak gaia esaten die, bainanahi duten mezua esateko libre dira.

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

...............................................................................

5

ERRAZA IRUDITZEN ZAIT

Hona hemen bertsolaritzari buruzko kontu batzuk. Baloratu, bakoitza arrazoituz eta hor dituzun formetako baterabiltzen saiatuz.

- Ez dago gauza errazagorik...... baino.- Ezinezkoa iruditzen zait.- Ez dut uste oso erraza denik.- Zaila iruditzen zait.- Erraz-erraza dela uste dut.- Ez zait zaila iruditzen.- Nire ustez oso zaila da.- Ez da hain zaila.

1. Jende aurrean kantatzea.

2. Bertsoa bat bat-batean asmatzea.

3. Lehiaketa batean parte hartzea.

4. Mikrofono aurrean jartzea.

5. Errimak pentsatzea.

6. Bertsolariek diotena ulertzea.

7. Bertso-saio bat entzutea.

8. Bertso-saio batera joateko lagunak topatzea.

Orain pentsatu beste egoera batzuk eta binaka forma horiekin balorazio berriak egin itzazue.

- Ez dago gauza errazagorik...... baino.- Ezinezkoa iruditzen zait.- Ez dut uste oso erraza denik.- Zaila iruditzen zait.- Erraz-erraza dela uste dut.- Ez zait zaila iruditzen.- Nire ustez oso zaila da.- Ez da hain zaila.

1. __________________________________.

2. __________________________________.

3. __________________________________.

4. __________________________________.

5. __________________________________.

6. __________________________________.

7. __________________________________.

8. __________________________________.

6

Ziur oholtza gainean egiten diren beste ofizio asko ere ezagutuko dituzuela. Aukeratu nahi duzuna eta azaldugainontzekoei nolakoa den bere lana. Komeni zaizu aurrez zer azalduko duzun prestatzea. Pentsatu ideia batzuk.

OHOLTZA GAINEKO OFIZIOAK

Zer azalduko duzu?

7

ZUZENKETA ORRIA

BERTSOTAN

1. argazkia: bertsoa2. argazkia: bertsolaria3. argazkia: gai-jartzailea4. argazkia: oholtza5. argazkia: bertsozale

BERTSOLARI BATZUEN ARGAZKIAK

Andoni Egaña Euskal Herrikobertsolari txapelduna.

Maialen Lujanbio Gipuzkoako bertsolari txapelduna

Unai Iturriaga bertsolari bizkaitarra,gidoilaria, idazlea,....

Sebastian Lizaso bertsolarigipuzkoarra.

Amets Arzallus bertsolari lapurtarra.

Oihane Enbeita bertsolari bizkaitarra.