XORNAL CULTURAL PARA O LECER

Nº 35Novembro de 2019

Prezo: 2 euros

Presentaciónde “Undescanso nos Camiños”en Porto

Páxina VIII

Páxina IX

Páxinas XII a XIV

Páxina XVII

Riós entregarádúas “Castañas deOuro”

ConcursoSabores deOurense-Pinchos deOutono 2019

AdegasDocampo fallouo XXIII premiofotográfico

Páxina XVIPáxina XVIII

Viñedos a vistade globo naRiberia Sacra

As obras do parque acuático deMonterrei arrincarán en 2020

Durou un ano, ¡pobriño! Edel-miro o de Castro miña xoia,aínda era algo parente dos da

Corredoira, foi a noite de defuntoscando a veu, din que baixaba dasmozas de Lebozán, andáballe a facer asveiras a Carmucha, a do sastre, a so-briña do cura de Gresande, que era moiboa moza e tiña posibles, era de boacasa, o Edelmiro tamén porque o seuavó estivera en Cuba e fixeron moitoscartos cos barcos andando ó peixe,ata tiveron unha peixería na HabanaCentral, “Víveres y frescos Esperan-cita". Seica lle puxo o nome como re-cordo dunha moza de Penelas quedeixara aquí cando emigrou.

Dende ese día consumíase de apouco, empezou a perder a cor, víasecada día mais pálido, abrancaxado comose o lavaran con lixivia as noites, douen perder peso, púxose como un es-pántallo, a roupa mais que vestilo ¡aso-ballábao¡, era como se fora encollendocomo un figo paso, comía moito peroparecía que andaba sempre famento,os ollos fóronselle enterrando na caracomo se os cubrira a fronte, comounha negra sombra que o soterraba.

A primeira en darse conta destas ra-rezas, foi Belarmina, a súa nai, víaosaír todas as noites as once e media enpunto, erguíase collía a sacha , dicíaque ía tornar a auga o prado do Lameiroque era da “pillota”(o que a botabapara o seu prado regaba ata que viñaoutro e a botaba para o de el) pero oprado estaba amarelo de seco que se íaquedando, parecía que non vira a auganunca e iso que Edelmiro non volvíapara a casa ata as catro da mañá, candoxa logo amencía, aquilo estrañoullemoito e unha noite seguiuno...

A aboa neste punto interrompeu anarración, levantou a tapa do pote e

votoulle a modiño os grelos que tiñaxa lavados na tina de aluminio, euachegueime mais o lume da lareira,de un xeito instintivo, non sei se porfrío ou por medo, o tío Cándido e meuirmán Suso tamén se revolveron in-quedos no banco vello de castiñeiroque fixera o abo Amador, o pai miroume

e chiscoume un ollo de un xeito cóm-plice para que me tranquilizase, na-mentres a aboa púxolle o testo o pote,arranxou o pano negro na testa e con-tinuou co conto.

Si… Edelmiro baixou cara o re-gueiro do Lameiro, pasou a Ponte,pero o chegar o prado torceu a esquerdae meteuse na corredoira, onda osouto dos do Caseiro, que ía dar a ca-pela de San Caetano en Lodeiro. Na-mentres Belarmina que o seguía delonxe, sentía os chíos das curuxas nanoite pecha, que lle fixeron abalarco medo coma unha vara verde, peroa curiosidade foi mais forte. Anduveronun bo anaco ata chegar a cápela, enese intre abafouna un cheiro forte acera, e o lonxe os cas de Viñoa e de

Des, ouveaban como lobos en celo, esentíanse soar as badaladas da campátocando a ánimas, votoulle un ollo oreloxo que marcaba as doce en puntoe de súpeto sentiu aquel aire xeadoque lle apagou a vela. Por detrás dacapela saíu a procesión dos descarna-dos, as almas perdidas da Santa Com-paña rezando nunha lingua descoñecida,todas vestidas de negro, cada quen coseu cirio, mais de un cento de caveirasde osos brancos, as luces das lapas,abaladas polo vento compoñían untétrico lumear na negra noite no in-verno inclemente do mes de xaneiro.

A porta da capela abriuse sen queninguén lle tocara, diante do altar uncadaleito sen tapa con candeas e co-roas arredor, collérono entre catro cadaun por súa asa e con moita devociónpersignáronse os outros mentres can-taban responsos e letanías en latín:“Kyrie, eléison, Christe, eléison. Kyrie,eléison… Réquiem ætémam dona eis,Dómine. Et lux perpétua lúceat eis “.

Saíron co cadaleito cara a congostraoutra vez, agora Edelmiro ía diante cohábito branco dirixindo a procesión,cando chegaron onde se atopaba Be-larmina ficou aterrorizada case que tanbranca como as ánimas, cada unha quepasaba ofrecíalle unha vela, mais elarexeitounas todas, ben sabía que se acollía tería que ir para sempre a vagar

con aquelas áni-mas, cando osque cerraban acomitiva que le-vaban o cadaleitochegaron a súaveira, ela puidoollase a si mesma que ía vestidiña denegro dentro, e caeu na conta queestaba asistindo o seu propio enterro.

Aínda hoxe en dia (proseguiu aaboa) hai moito medo, e a xente nonfala de isto porque o ano seguinte pordefuntos finou Edelmiro, e en xaneiroBelarmina, disque sempre andan xuntose collidiños da man cando sae a SantaCompaña, agás dende o un de novembroó trinta e un de xaneiro, ese é otempo que separa o seu pasamento,por iso en esas datas se escoita tantoa curuxa, ouvean mais os cans, e haimortos nas aldeas, e por dicir ata dinque andan mais os gatos a xaneira.

Chegados a este punto as facianasde Suso e mais do tío Cándido torná-ranse tamén de cor morada, e eu xanon vos quero contar, batíame o cora-zón no peito como se me meterán untambor dentro, papá volveu ollar paramin e dixo: “Anda chiquito, non fagascaso de estas Andrómenas e a ver secenamos, co caldo xa debe estar cocido,e ti tes un chourizo dos que chegustan que che gardou a aboa.”

O FARELO | Novembro de 2019II

Opinión

Un conto para o Samaín

Por Avelino Jácome

Juan Amaro, de Castro Caldelas, con cabazasda súa finca.

Colaboradores: GALIZA: Rocio Rodríguez – Montserrat Rodríguez – Porto Ucha – Raquel Vázquez – C. Méixome –

M. Xiraldez – M. Rguez. Alonso – X. Maure – Uxío Breogán – Pérez Lema – X. Glez. Mtnez. – M. Bragado – B. Iglesias (Mero) – Nemesio Barxa – Andrea Goro – Anxo Mena – I. Otero Varela – SusiRodríguez – Jesús Témez Fernández – Isidoro Gracia – Roberto Carlos Mirás – Rafael José Adalid –Laura de Cáceres – Kiko Neves – Ramón Mariño – Manuel Estévez – PORTUGAL: Hilaria AlbertinaDantas Antelo - Viale Moutinho – Manso Preto – Isabel Varela – João Martinho – MADRID: Juan Lou-zán – BARCELONA: Fdez. Valdeorra – PAIS BASCO: Nicolás Xamardo – CANARIAS: Fco. Puñal – NOVAIORQUE: Fco. Álvarez (Koki).

Fotografía: Hernández – A. Gutiérrez – M. Preto – Dpto. Propio.Humor: Tokio, Martirena – Pepe Carreiro – X. Marín – Xosé Manuel Fernández Montes (Hermanager

Producións) – Ignacio Hortas – Francisco Puñal –Felix Ronda – Fuco Prado – Sex – Ortifus (España) –Omar Pérez (Galicia) – Mauricio Parra (Colombia) – Cébula (Polonia) – J.Bosco e Fernández (Brasil) –Marlene – Pohle (Arxentina) – Guy Badeaux (Canadá).

Depósito legal: VG-14/2017

Imprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Departamento propio e axencias publicidade@novasdoeixoatlantico.comFotografía: Hernández e departamento propioDeseño e maquetación: Fran Eiró

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T. 658 58 50 49 guillermo@novasdoeixoatlantico.comEdita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD

36860 PONTEAREAS - GALIZA - T. 986 64 12 69 redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Xornal Cultural para o Lecer

Sen facer alarde da inexorable im-portancia da súa importancia nu-tritiva ó longo dos séculos, a

mazá recréase en innumerables pratose comidas de todo o mundo. Gozamosdela non só de forma individual, soaou con condimento. Forma parte demúltiples comidas elaboradase preparadas, saiba que nonme refiro só a unha mera en-salada ca súa compaña ouben asada ó forno, se non ómagret de pato á mazá, oucomo acompañamento a unpolo de diferentes formas.Pero resérvese para a sobre-mesa! A tarta de mazá ou acompota poden conformar unbo manxar. Lóxico que, se secombinara no mesmo xantartodo isto cun zume de mazáou cun vaso de sidra remate-mos por cansarnos dela, xa por co-piosa.

Súa magnitude remítese a unha pre-senza indomable en moitas mitoloxíase relixións, tamén no solpor da tradiciónoral ou máis ben dito da escrita.

Todos, coñecemos o conto de Bran-caneves, na que a bruxa mala, lle pro-porciona unha velenosa á protagonista,non sen certo meigallo, pois até queo príncipe non lle dá un bico, non sedesfai o feitizo.

Mais a mazá sóese asociar con esta

personaxe maquiavélica, causante qui-zais de que este alimento, baixo unenvoltorio de caramelo, se repartanós máis novos no Halloween nortea-mericano. Tamén, simplemente, podeque a súa presenza proveña de antigas

ofrendas e ritos que teñan que ver coSanmhain. Desta forma, non se nospode escapar a maléfica perspectivatransmitida pola igrexa a todas asmeigas, ofrendas, relixións, crenzas,percepcións contra as que loitaba, cofin de establecer o seu dominio e asúa persistencia encol do existente.

A maceira pois, é unha árbore im-portante para pobos anteriores como

o pobo celta. Ó falar dela,cómpre situar o carballocomo mastro de excelenciade encaixar o noso vento,non en van, en moitos po-bos da nosa Galicia servíacomo punto de reunión.

Cando contamos histo-rias, para chegar a súacomprensión, débese co-mezar dende o comezo,dende a creación. Porén,remitíndonos ó mundo bí-blico, cóntannos a historiade Adán e Eva, os cales

foron expulsados do paraíso por comerda árbore do coñecemento do ben edo mal, acción que tiña prohibida porDeus e que romperon pola influenciae tentación do demo, disfrazado deserpe. Mais que encarne coñecemento,

é tamén o vistona exemplificaciónda lei de gravida-de de Newton, óexplicala coa súacaída.

Moito antes deNewton, as mazás, neste caso douradas,de veces entendidas como laranxas,aparte de presentarse en contos oulendas de certos países, está instauradatanto na mitoloxía nórdica como nagrega. Así pois, dentro da primeirainfúndense relatos que nos trasladancara a inmortalidade, tamén á apro-piación da fertilidade. Pero será nasegunda onde a nosa froita amigadáse por aparecer tanto no Xuízo deParis, historia que nos explica o comezoda guerra de Troia; como no xardíndas Hespérides baixo propiedade deHera, as cales outorgaban a inmorta-lidade.

Con posterioridade de séculos, voltaá mazá non dourada, temos outrosenfrontamentos nos que se dan lugarhistorias con personaxes de tal caladocomo Robin Hood ou Guillermo Tell,capaces de mostrar a súa peripecia coarco e a ballesta respectivamente óatravesar a susodita.

OpiniónIIIO FARELO | Novembro de 2019

Por Antonio Rodríguez Álvarez, funcionario

Por Rafael José Adalid Rodríguez

Na época preconstitucional de-nunciabamos o centralismomadrileño por todos os recun-

chos de España. Como consecuencia doTitulo VIII da nosa Carta Magna e asubseguinte creación das dezasete co-munidades autónomas, apareceu uncentralismo de novo cuño que non éoutro que a capitalidade de cada au-tonomía e o que é aínda peor, os con-cellos –verdadeiros detentores dopoder por mor do artículo 137- exercenun centralismo atroz que no caso deGalicia móstrase con toda crueza nosmunicipios rurais, nos que o poboonde se sitúa a casa do concello e de-mais servizos converteuse no escapa-rate de todo o seu territorio.

A configuración territorial da nosaComunidade Autónoma levase a caboa partir dos séculos VI e VII na queao redor dunha igrexa –futura parro-

quia-- van aparecendo pequenos po-linúcleos (aldeas, casais, lugares, etc).É nosa Galicia rural na que actualmentehai máis de 35.000 núcleos diferen-ciados, segundo o Nomenclátor Na-cional. É a nosa historia, a nosa sin-gularidade e así foi desde fai mil cin-cocentos anos.

A estas alturas da historia da nosaGalicia interior, é evidente que moití-simos pobos quedan baleiros por mul-titude de razóns: emigración ao exteriore ás cidades, falta de servizos, vivendasen mal estado, camiños sen limpar emaleza por todas partes, etc, etc. Isoé así, e os concelleiros contribuíronnas últimas décadas ao abandono dospobos xa que os poucos investimentosrealizados sempre foron en mellorasdas infraestruturas básicas e limpezada capitalidade do municipio. É o novocentralismo. Na capitalidade municipal

que haxa de todo: bonitas rúas,servizos públicos (bibliotecas, piscinas,casas de cultura, centros de saúde,oficinas de turismo, etc,), arbolitos eplantas suntuarias, arranxos de beira-ruas e sobre arranxos ao ano seguinte,etc, etc. Un malgasto.

E os núcleos rurais, onde habitanos verdadeiros heroes viventes, estáncarentes na súa gran maioría, de augapública domiciliaria prestada pola Ad-ministración Pública como obriga aLei de Bases de Réxime Local, camiñossen asfaltar, saneamento sen facer,luces colocadas seguindo criteriospersonalistas lonxe dunha ordenadaplanificación fiel ao interese xeral.Casas particulares abandonas, caídasou caéndose onde os ratos e demaisroedores campan ás súas anchas,ruínas que non se levantan, casas derecente construción sen rematar, feís-mo por todas partes. O abandono porparte dos poderes públicos á hora deexercer as súas funcións (gobernar e

esixir o cumpri-mento das leis)é tremendo.Ningún alcaldeobriga aos seusveciños paracumprir a leipor medo a que non lle vote nas pró-ximas eleccións. Iso unido ao xa ob-soleto e trasnoitado minifundismoque impide unha produción racionalacorde cos tempos en que nos tocouvivir, fai que ese mundo idílico quepermanece na nosa memoria colectivae persoal estea a desaparecer ás alan-cadas.

Temos que tomar en serio a Galiciabaleira, temos que esixir aos poderespúblicos, aos que gobernan, aos quedirixen os destinos do país que teñanvisión de Estado e de futuro comoaquel gran político nunca superadoManuel Azaña. De non ser así, estamoschamados á desaparición de gran partede Galicia.

O novo centralismo local

Mazá royal gala.

Curiosidades da mazá

O FARELO | Novembro de 2019IV

Miscelanea

Por Ramón Coira Luaces

Xisela Fuciños Vázquez e Santiago Serantes Blanco

Trátase dun dos conxuntos artís-ticos máis ricos e orixinais de Eu-ropa e, incluso, do mundo. Están

realizados case todos sobre granito.Moitos son da Idade do Bronce, na súafase inicial (desde o II milenio a.n.e.):a eles son aos que, en principio, mevou referir. Porén tamén os hai ante-riores: do Neolítico (nos dólmenes); eposteriores: da Idade do Ferro). Obronce facíase misturando cobre conestaño e nesta época hai unhas élitesaristocráticas que se enriquecían co in-tercambio de metais e das súas mate-rios primas. Así vemos como nospetróglifos galaicos represéntanseabundantemente armas como alabar-das, puñais, espadas, escudos,... que secre tiñan prestixio social. Lembremosque os fenicios chegaban a Galicia eviaxaban polo Atlántico en busca doestaño, metal que atopaban nas míti-cas Illas Casitérides. Destaco aquí o pe-

tróglifo de Oia, no que se representa unbarco mediterráneo e que se data no IImilenio a.n.e., ao igual que aquelesnos que aparecen armas.

A caza xa non era a base da dietadestas sociedades, senón a agriculturae gandeiría; porén represéntanse cervose cabalos e esceas de caza, probable-mente porque a cazado cervo tiña unhaconsideración espe-cial, pois era un ani-mal que tiña unhacarga simbólica moiimportante. Estasesceas típicas do NOpeninsular – e ta-mén según hipóte-ses recentes- créseque están feitas noI milenio a.n.e., naprimeira fase da Ida-de do Ferro. Tamén

se representan serpes, símbolos derenacencia, da fecundidade e do alén.Cando se representa a figura humana-moitas veces con armas, dacabaloou en actitude de pastoreo- faise ta-mén de forma esquemática. Porén aiconografía é moito máis variada etamén aparecen círculos concéntricos,espirais, labirintos, cazoletas e puntos,formando combinacións xeométricas(són os máis frecuentes en Galiza).Porén non sabemos o que significaban

estas composi-cións. Hai quendi que eran ca-lendarios, marcasterritoriais ou,quizáis, eran froi-to das alucina-cións de certos chamáns que entrabanen contacto co mundo dos espíritosdespois de tomar certos alucinóxenos.Tampouco sabemos que ritos que secelebraban en torno a eles, ben comoiniciación dos guerreiros, ben porseren lugares sagrados... O que meresultou novidoso é que hai investi-gadores/as que pensan que algúnspetróglifos son coetáneos dos castros,e por iso o resalto.

O mellor momento para velos e fo-tografalos é cando o sol está baixo e aluz fai sombra nos sucos. Non se debepasarlles o xiz para marcalos, porquese deterioran. A erosión, os incendios,as excavadoras deteriororáronos moitoe as veces non se distinguen ben osgravados ou ben estragáronse total-mente. Unha mágoa...

O misterio dos petróglifos galegos

(Texto que nos fai chegar a nosa Co-laboradora Inma Otero Varela)

Omartes 15 de outubro, a Uni-versità degli Studi Roma Treinaugurou as actividades do

presente curso académico da CátedraJosé Saramago cunha táboa redonda,entre estudosos de lingua e literaturagalegas en Italia, sobre a literaturagalega e a súa acollida no país.

O encontro foi presidido polo pro-fesor Giorgio de Marchis, da UniversitàRoma Tre, e nel participaron docentese lectores dos tres Centros de EstudosGalegos (CEG) existentes en Italia.En canto aos primeiros, os represen-tantes foron os que seguen: AttilioCastellucci, da Sapienza Università diRoma; Rachele Fassanelli, da Universitàdegli Studi di Padova; e Carlo Pulsoni,da Università degli Studi di Perugia.En primeiro lugar, deron conta dotraballo realizado nos respectivos cen-tros desde o nacemento dos mesmos,

entre o que cómpre citar a invitaciónde célebres figuras da literatura ecultura galegas (tales como LinoBraxe, Yolanda Castaño ou Xoán Curiel)e expertos da literatura (Dolores Vi-lavedra Fernández, Mercedes Brea Ló-pez e Mariña Arbor Aldea, entre outros)nos numerosos congresos e seminariosorganizados.

En segundo lugar, fixeron fincapéna importancia da tradución dalgunhasobras galegas ao italiano, entre elasA esmorga di Eduardo Blanco Amor,de Attilio Castellucci (Carocci editore);ou Lois Pereiro, Poesía ultima diamore e malattia 1992-1995, de MarcoPaone (Aquaplano), e viceversa: Alingua das cantigas. Gramática do ga-lego-portugués, de Pär Larson (Edi-torial Galaxia).

A continuación, puxeron o foco deatención na presentación dalgunhasnovidades editoriais, relacionadas demaneira directa unha vez máis coa li-

teratura e a cultura galegas, como: Laletteratura galega. Autori e testi, deGiovanni Borriero (director do CEG dePadova) e Gemma Álvarez Maneiro (ex-lectora do mesmo centro); ou La linguadelle cantigas. Grammatica del gale-go-portoghese, de Pär Larson, ambasincluídas na denominada Serie Finis-terrae da editorial Carocci, ao igualque outras publicadas anteriormentecomo: Tra Galizia e Provenza. Saggisulla poesia medievale galego-portog-hese, de Giuseppe Tavani; ou Il Cam-mino di Santiago, de Francisco Singul.A dita colección é froito da colaboraciónentre os tres CEG de Italia, posta enmarcha grazas ao financiamento daXunta de Galicia.

Por último, tomaron a palabra tantoMarco Paone, docente da Universitàdegli Studi di Perugia, como SantiagoSerantes Blanco e Xisela Fuciños Váz-quez, actuais lectores galegos dePadova e Roma respectivamente.

Pola súa parte, Paone centrouse nunseu traballo de tradución levado acabo na actualidade, o cal verá a luzproximamente. É, en efecto, un estu-doso e amante da literatura galega,

ben coñecedor do galego, feito que sedemostra en traducións realizadas an-teriormente, como o xa citado poemariode Lois Pereiro.

Así mesmo os lectores informaron opúblico, maiormente alumnado queestuda portugués, do aspecto propia-mente didáctico da lingua e culturagalegas nos seus cursos, xa que sonos encargados do seu ensino. Deron acoñecer algúns datos curiosos, comoa cantidade de discentes presentesnos últimos anos académicos, as linguasestudadas polos mesmos – sobre todocastelán-, ou as motivacións que estespoden atopar á hora de adentrárenseno estudo dunha nova realidade lin-güística, literaria e cultural. Ademais,aproveitaron para facer publicidadedas súas materias mostrando as páxinasweb onde expoñen todas as actividadeslevadas a cabo, e facendo saber aoalumnado alí presente que existe aposibilidade de solicitar unha bolsade estudo para asistir a algún dosCursos de Verán de Galego para es-tranxeiros, celebrados na Universidadeda Coruña e na Universidade de Santiagode Compostela.

Mesa redonda en Roma sobreliteratura galega

Oprofesor Américo Rodríguez éo autor dunha colaboraciónpublicada no Boletim Cultural

de Melgaço titulado “Refugiados eguerrilheiros antifranquistas em CastroLaboreiro (1936-1943)”, na que debu-lla migalleiramente as vicisitudes demoitos galegos que fuxiron do terrordo fascismo no ano 1936. O Ribeiro,Alagoa, Portos, Eiras ou na Seara,branda do Bico, foron algunhas das al-deas e lugares de Castro Laboreiroforon escenarios escollidos para resi-diren temporalmente mentres non pro-curaban unha saida cara o exilio.

Por Crecente, nunha batela, pasoua Melgaço tamén Pepe Velo, despoisde estar choído durante moitos mesesnun agocho en Moreiras, Celanova. Asvicisitudes que tivo que pasar atachegar ao Peço, onde atopou o amparodun amigo no hotel Vila de Ranhada,son recreadas por Antón Piñeiro nunrelato de próxima publicación co título“As augas do mañá” no que conta esasperipecias ata chegar a Lisboa.

Na capital portuguesa foi detido polaPIDE, e safouse de ser entregue ás au-toridades franquistas grazas á inter-vención do novelista venezolano RómuloGallegos, amigo seu, que por aquelentón era presidente do pais. Por esamediación o Consulado venezolano enLisboa expedíulle un Pasaporte de Emer-

xencia (núm. 67/48) “de acordo coasisntrucións recibidas do Ministerio deRelacións Exteriores de Venezuela”. Asífoi como Pepe Velo puido chegar aoporto da Guayra semanas despois, ondevivíu deica xaneiro de 1961.

Na capital venezolana Pepe Velodedicouse ao ensino e desempeñoucargos relevantes na colectividade ga-lega, ao tempo que desenvoveu unhafrenética actividade política que corooucoa creación do DRIL (Directorio Re-volucionario Ibérico de Liberación”),que o 21 de xaneiro de 1961 protago-nizou a gran xesta heróica do secuestrodo buque “Santa María” da “CompañíaColonial de Navegación” portugues. Elfoi o que deseñou a estratexia e dirixíuo secuestro, como recoñece a prensainternacional daqueles días.

Cómpre dicir que Pepe Velo fora mi-litante das Mocidades Galeguistas enCelanova.Pero a súa radicalización po-lítica levouno a colaborar con instanciaspróximas ao Partido Comunista, con-cretamente na coordinación da guerrillano sur de Galicia. Por mor deste com-promiso foi deito, torturado e confinadono cácere de A Coruña. Aproveitandounha liberdade condicional, foxe e re-fúxiase, como dixemos, en Moreiras..

Pepe Velo era un coñecido da miñacasa familiar. Nas sobremesas falábasedel.Meu pai construíulle o mobilario

para a academia que tivo, primeiro nobarrio das Travesas e logo na rúaCarral, de Vigo.Pero amais diso, entre-gáballe periodicamente a súa avinzapara a loita clandestina.

Pasados os anos, cando me inicieina militancia nacionalista, o exemplode Pepe Velo tíveno sempre presente.Preguntáballes aos vellos galeguistase comunistas sobre el, e non atopeimáis ca visceralidade nas súas respostas.Para eles Pepe Velo era un tolo e un

terrorista. En desacordo con tales des-propósitos escribínlle ao seu curmáne amigo meu, Carlos Velo, o noso grancineasta que vivía no exilio mexicano,que me facilitase información sobreel. A resposta foi inmediata (16 de

decembro de1985): “AmigoPepe:Eí che man-do algúns papeisdo gran Pepe Veloe o teléfono doseu fillo, Victor Velo, que vive en SaoPaulo.Chámao da miña parte”. Dito efeito.Ao pouco Víctor envioume unhamorea de documentos inéditos do seupai. Con eles publicamos un suplementode catro páxinas no Faro de Vigo, re-construíndo o vizoso perfil dun revo-lucionario galego que foi capaz depoñer en solfa ás ditaduras española eportuguesa durante os días que durouo secuestro do Santa María.

Pepe Velo porfíaba no ideal dunhaIberia unida. A súa vida dedicáraa asoñar maneiras novidosas e decisivaspara a consecución dos seus obxectivos,que non puido ver realizados porquemorreu no exilio en 1972 aos 54 anos.

Agora chegoulle o tempo dos reco-ñecementos. Xa hai dous anos coloca-mos unha placa conmemorativa na fa-chada do edificio onde vivira en Vigo.O día 6 de decembro, en Melgaço,descubrirase un monolito dedicado asúa memoria. En xaneiro, no parquedas trigueirizas de Celanova, coloca-remos o seu busto en bronce. Dúashomenaxes promovidas pola FundaciónL.Peña Novo e a Asociación de Amigosdo Couto Mixto coas colaboraciónsdos concellos de Celanova e Melgaço ,e tamén da Secretaría Xeral de PolíticaLingüística.

VO FARELO | Novembro de 2019

OpiniónPor Xosé González Martínez. Presidente do Foro E. Peinador

Homenaxes a Pepe Velo

Aagresión imperialista define ahistoria do pobo turco, dende oseu berce na Asia Menor dos sé-

culos XII e XIII. Agresión que se ma-nifestou na conquista dos Balcáns noséculo XIV e de Constantinopla no1453, onde ducias de milleiros de civísforon mortos e escravizados. No séculoXVII Grecia foi conquistada tamén.Dende fins do século XVI até 1830-1840 centos de milleiros de persoaseuropeas foron mortos ou cativospolos piratas de Alxer e da Berberiaotomana coa finalidade de convertelosen escravos, chegando mesmo ás IllasBritánicas, Países Baixos e Islandia.Galicia, desprotexida polo reino de

Castela, pagou tamén o seu tributo desangue coa destrución de Cangas(1617), que nos custou máis duncento de mortes e douscentos cativosque nunca voltaron do Norte da África.

No 1908 os militares nacionalistas(Mozos Turcos) impuxéronlle ao Sultánotomano un Goberno que desenvolveuo xenocidio dun millón de armenios(1915). No 1922-1923 o Goberno leigode Atatürk (que depuxera meses antesao Sultán) desenvolveu unha terríbellimpeza étnica da poboación grega daAsia Menr, o seu fogar por tres milanos. No 1974 os turcos invadironChipre e ocuparon o seu terzo norte,onde seguen arestora, malia a condena

internacional.O Kurdistán é unha nación que se

extende polo territorio dos Estadosturco, sirio, iraquiano e iraniano. Foiformalmente recoñecido como Estadono Tratado de Sèvres (1920), nuncarecoñecido por Atatúrk, que acadou amedio da guerra das potencias europeasa anulación deste recoñecemento noTratado de Lausanne (1923). As miliciaskurdas, nomeadamente as femininas,foron as principais responsábeis daderrota no norte de Siria e Iraq do Es-tado Islámico (ISIS) no 2016. Tantono norte de Siria como no norte deIraq os kurdos foron quen de crear es-truturas de goberno que respectan (en liñas xerais) os dereitos humanos,a igualdade da muller e a liberdade re-lixiosa. En setembro de 2017 o Kur-

distán iraquí apro-bou a creación dunEstado independen-te no seu territorioautónomo con caseo 93% dos votos.

Dende o 9 destemes Erdogan e os seus aliados árabesislamitas masacran a poboación civilkurda coa pasividade USA, que retirouda rexión as súas tropas e coa compli-cidade española. Si, leron vostedesben. Unha batería de misís Patriot dasFF.AA. españolas protexe á base aéreaturca de onde saen os avións quematan os civís kurdos.

O Kurdistan non ten case altofalantesna Europa. Seguiremos a contar a súaloita desigual. A súa loita pola super-vivencia contra Erdogan, o xenocida.

Erdogan o xenocida

Por Xoán Antón Pérez-Lema

Acampanha política e dos médioscontra Catalunya resulta vergon-hosa e em grande parte culpável

da dimensão das protestas e do climade animadversão, diria incluso ódio,por parte dos cidadãos (eu penso quesomos em realidade súbditos, com umrei a quem “se la trae floja” e que cla-ramente toma partido em contra) con-tra o povo catalão a quem se nega suahistoria e sua luta constante por recu-perar soberania, reduzindo as protes-tas a uma manipulação do govern.Ainda há poços dias Nuñez Feijoo mi-nimiza o sentimento e decisão do povocatalão quando afirma que “a Españano la van a tumbar unos cuantos polí-ticos catalanes”.

Negar a realidade histórica a propa-ganda e desinformação é algo comumdesde tempo imemorial. Aqui se nega aCatalunya sua existência na historiacomo estado independente, do mesmojeito que o exercito japonês inventouo falso pais de Manchukuo para legitimarsuas conquistas, ou como China negaque o Tibet existira nunca como estadoindependente, ou como Golda Meyer(primeira ministra israelí) que em 1969pronunciou a celebra frase de “o povopalestino não existe nem nuca existiu”,ou também a deputada israelí AnatBerk que mostrou sua iniquidade e in-cultura ao dizer que duvidava de quehouvesse existido o povo palestino por-que em árabe não existe a letra “p”,ignorando que em árabe o nome de Pa-lestina é Falestin; ou Putin negandoque historicamente houvesse uma Ucrâ-nia independente, etc. Como algumasnoticias falsas duram para sempre repassea algo esquecida história de Catalunyae pudem comprovar como o patrão deBarcelona, São Jordi, é o mito históricodo herói nacional que levanta suaespada contra o dragão malvado que

representa a hegemonia de CastelaJá na historia, polo S.VIII os condados

catalães independentes entre si, aindaque com importância sobranceira o deBarcelona, precursores da Catalunyamoderna, que serviam de parapeito, erecebiam ajuda, do poder carolíngio,chegado o ano 890 o conde de BarcelonaGuifré el Pilos uniu vários condadoscatalães convertendo-se no primeiroconde independente de Catalunya e noano 987 o conde Borrel II de Barcelonaoficializa a total independência ao ne-garse a prestar juramento ao primeiromonarca da dinastia dos Capeto. Afinais do S. XI o conde de BarcelonaRamón Berenguer I consolida um Estadofeudal que engloba e domina o restodos condados catalães; e seguidamenteexpande-se territorialmente incorporandoos condados de Besalú, Cerdaña, Am-purias e Provenza e incluso a igreja ca-talana reestabelece-se na sede de Ta-rragona. Os condes de Barcelona (epolo tanto a totalidade do territórioformado polo resto dos condados catalãese os incorporados) gozam de total in-dependência, jogando Barcelona a co-meços do primeiro milênio um papelclave no Mediterrâneo e sendo o idiomacatalão o mais falado nos portos medi-terrânicos. Em 1.137 o conde RamónBerenguer IV casa com Petronila deAragón, filha do rei Ramiro que segundoacorda em capitulações matrimoniaisde Barbastro, modificadas três mesesmais tarde renunciando Ramiro ao poucoque se reservava , “dono a ti Raimundo,mi hija em matrimonio com todo elreino de aragón integramente...”; unióndinástica na que o Conde Barcelona se-guia sendo o supremo poder em todo oterritório catalão em toda a denominada“Catalunyia viella”, á que seguiu incor-porando novos territórios, e tambémrei de Aragón, polo que a dinastia rei-

nante era a Casa de Barcelona comsede no que atualmente é a Praça doRei na cidade condal. Em 1.335, noreinado de Pedro IV el Ceremonioso,cria-se a Generalitat de Catalunya. Eem 1.410, falecido o Conde de Barcelonae rei de Aragón, Martin I o Humano,sem descendência nem designação deherdeiro, foi nomeado Rei de Aragonpolo Anti-papa Benedicto XIII, no cha-mado compromisso de Caspe, em 1.412Fernando I de Antequera da dinastiacastelã dos Trastámara (como em outrasocasiões se designaram reis de Espanhapessoas estrangeiras de dinastias fran-cesas, italianas, e incluso instituídospor ditadores). Ainda que Catalunyaconserva suas instituições políticas,remata a dinastia autóctone dos condesde Barcelona, começando a introduzir-se também a partir de esse feito emCatalunya o idioma castelhano. Aquicertamente Catalunya perde sua inde-pendência ainda que conservando umacerta autonomia.

Perdida a soberania agravouse o de-clinar catalão com as políticas dosnovos monarcas, o estabelecimento daInquisição, a expulsão dos judeus emouriscos e sem que a plata e ouroprocedente das colônias americanaschegassem as arcas catalanas, e come-çaram toda classe de protestas para re-cuperar a soberania perdida. Assim noocaso da Casa de Áustria, mesmo pen-dentes de resolução “causas antigas” etendo que suportar a guerra entre Es-panha e França, Felipe IV com seuvalido Olivares trataram de incrementara centralização do reino, o que provocouem 1.640 o que se conhece como“Corpus de sangue”, a revolta dos se-gadores que rematou em 1.641 com aconstituição de Catalunya em Repúblicacom o protetorado de França; mas em1651 o exercito de Felipe IV, comandadopor dom Juan José de Áustria, entra asangue e fogo em Barcelona, destruindotrês quartas partes da cidade e rematandoassim com o secesionismo, fugindoMargarit e demais cabeças do intentode recuperação da soberania. Felipe IV

confirma os fue-ros catalães etraiciona a Ca-talunya cedendoa França, semconsulta, os con-dados catalães do Rosellón e parte doda Cerdaña, dividindo assim, em contrada vontade das instituições do princi-pado, o território catalão.

Triste remate para Catalunha do rei-nado dos Austrias (ainda falta Carlos IIque nem fu nem fa) com esse Felipe IVque faz parelha no sometimento catalánpola força com o primeiro Borbón, tam-bém Felipe, mas agora V, que já deinicio manifestou sua decisão de suprimiras instituições tradicionais, que invadiutodo o território catalão capitulandofinalmente Barcelona em setembro de1714.e cumprindo-se a ameaça de abo-lição das instituições e liberdades ca-talanas e feche de todas as Universida-des, exceto a de Cervera.

A historiografia espanhola cuidou-se de deturpar o relato mas os feitos fi-cam aí. Nunca Catalunya estivo gover-nada por um monarca aragonês, maisbem Aragão estivo governada póla Casacondal de Barcelona; com sede real emBarcelona e sepulcros reais no Mosteirode Poblet (Tarragona). Historiografiaapócrifa hispana que igualmente inventaa existência de um desconhecido reinode Astúrias para diminuir a importânciado reino de Galiza e seus reis, quandotodos os mapas e documentação me-dieval designavam a Galiza no espazopolítico ocupado polo cristianismo napenínsula em contraposição com His-pania que eran as terras ocupada polosmuçulmanos, como se pode comprovarna coleção de mapas da época que temrecolhido em alguma das suas publica-ções o semanário Sermos Galiza.

Foram 423 anos de vida indepen-dente e soberana do Condado de Bar-celona/Principado de Catalunya e maisde 600 anos de incomodo sometimentoá soberania espanhola, época da quefalarei noutra oportunidade.

Quinta do Limoeiro, outubro do 2.019

O FARELO | Novembro de 2019VI

Opinión

Xornal galaico-portugués busca XORNALISTA e COMERCIAL para ALTO MINHOCondicións: soldo fixo + comisións. Imprescindible dispoñer de coche.

Dirixirse a: redaccion@novasdoeixoatlantico.com

Por Nemésio Barxa

Catalunya, propaganda edesinformação

VIIO FARELO | Novembro de 2019

Novas da raia

Aobra de requalificaçãoda Rua dos Padrões,em Cortes, interven-

ção ansiada por automobi-listas e moradores há muitotempo, iniciou-se esta se-mana, envolvendo a benefi-ciação daquela artériamuito movimentada, comum pavimento bastante da-nificado e estacionamentodesordenado.

Os trabalhos, no valor de36.372.85, foram lançadospela União de Freguesias deMazedo e Cortes, contandocom o apoio da Câmara Mu-nicipal de Monção que dis-ponibilizou 20.000,00 € paraa execução do investimento,inscrito no plano e orçamentode 2018 (transferência decapital para as freguesias).

Nesta empreitada, adju-dicada à empresa “Duque eDuque, Terraplanagens, Lda”,a autarquia monçanense irátambém financiar o reforçoda iluminação pública e dainstalação de contentoresembutidos no solo para re-colha de resíduos sólidos ur-banos, cujo valor global su-pera ligeiramente os31.000,00 €.

A intervenção projetadavai permitir a criação de umtotal de 21 lugares de esta-cionamento, sendo um reser-vado a cidadãos com defi-ciência motora. O pavimentoserá em tapete betuminoso,o passeio em mosaico hidráu-lico 30 x 30, e a passadeirapara peões, no inicio da rua,em lajedo de granito.

Requalificação da rúa dos Padrões

O“Na’Tal Cerveira”2019 já mexe noconcelho, com a

abertura de candidaturaspara a 6ª edição do MercadoNatalício. Artesãos e Merca-dores têm até dia 8 de no-vembro para poder assegurara sua presença num doseventos referência entre oAlto Minho e a Galiza, a de-correr de 6 a 8 de dezembro.

Os artesãos e mercadores

interessados em participardevem efetuar a sua inscriçãoaté dia 8 de novembro, comrecurso à ficha de inscrição,sendo obrigatoriamenteacompanhada de documentoshabilitantes, junto dos ser-viços da cultura da autarquia,presencialmente, via correiopostal ou eletrónico (cultu-ra@cm-vncerveira.pt com olimite máximo e capacidadede receção de 7 MB).

Candidaturas ao MercadoNatalício de Cerveira já estão adecorrer até 8 de novembro

No passado dia 17 deoutubro, o CENSO(Centro Social, Cultural

e Recreativo de Valadares, Mes-segães e Sá, recebeu o prémio"BPI La Caixa Sénior 2019", noCentro Cultural de Belém, como projeto “Memória e Movi-mento”. No total, participaram200 candidatos de todo o país,tendo sido premiadas 27 insti-tuições. No distrito de Viana doCastelo, apenas o CENSO foi

distinguido. O projeto “Memória e Movi-

mento” visa promover o en-velhecimento ativo através devárias abordagens, sendo cria-dos o “Espaço Memória” e o“Estúdio de Movimento”. O pri-meiro compreende sessões deterapia ocupacional; atividadesde reminiscência, estimulaçãocognitiva, orientação para arealidade e plataformas digitaisinterativas,

No “Estúdio de Movimento”,serão realizadas sessões de pi-lates clínico, de atividade físicae reabilitação, em estruturafixa e unidade móvel. O projetoserá dinamizado por TerapeutaOcupacional, Gerontólogo eAnimador Sociocultural.

Refira-se que o CENSO já foiagraciado, em anos anteriores,com prémios do Ministério daSaúde, da Fundação EDP e daFundação António da Mota.

CENSO recebe prémio “BPI La Caixa Sénior 2019”

Dinamizado pela Uni-versidade do Minho,através da sua plata-

forma UM-Cidades tem comoobjetivo “reconhecer as boaspráticas dos municípios portu-gueses, através de um projetoque tenha produzido impactopositivo ao nível do territórioe/ou da economia e/ou da so-ciedade”.

Após ter sido eleito, em2017, na categoria Norte coma “Agenda de CooperaçãoTransfronteiriça Amizade Cer-veira-Tomiño”, para esta edição2019 concorre com o projeto

‘Olympics4All’. O ‘Olympics4All’ é um projeto

liderado pela Câmara Municipalem 2015, já na V edição, en-volvendo todos os concelhosdo Alto Minho, além de estara ser replicado em mais paísesda Europa, fruto da aprovaçãode uma candidatura submetidapelo Município cerveirense aoprograma Erasmus + Desporto(Espanha, Bulgária, Hungria eItália), com a designação de‘In Common Sports’. Apostanas dimensões da transnacio-nalidade e da intergeraciona-lidade e pretende abordar as-

petos pedagógicos inerentesao processo de educação e so-cialização de jovens e idosos,tendo por referência a compe-tição em torno das modalidadesdesportivas universais e dosjogos tradicionais.

Cerveira disputa o prémiocom o projeto de Amares de-signado de “Urjalândia - Aldeiade Natal Sustentável”, com oMDOC - Festival Internacionalde Documentário de Melgaço eo Parque Biológico de Vinhais.Os resultados finais serão anun-ciados no dia 15 de novembrono Mosteiro de Arouca.

Vila Nova de Cerveira volta a figurar naprestigiada lista de nomeados ao

“Concurso Municípios do Ano” – 2019

No dia 17 de outubro a Vereadora da Educa-ção do Município de Terras de Bouro, DrªAna Genoveva, deslocou-se ao Agrupa-

mento de Escolas de Terras de Bouro onde, paraalém de assistir a uma sessão do conto com a es-critora Estefânia Surreira, procedeu à oferta, porparte da câmara municipal, de livros à bibliotecapara os meninos do pré-escolar.

Esta acção vem na sequência, associada a outrosapoios estratégicos na área escolar e social, da in-tenção da Câmara Municipal de Terras de Bouro emcontribuir para melhorar o sucesso escolar e reforçara importância da educação e do apoio às famílias.

Município de Terras de Bouro entrega livrosao Pré-Escolar

O FARELO | Novembro de 2019VIII

GaliciaRedacción

Presentouse na “Loja In-teractiva Welcome Cen-ter” de Porto, en

Portugal, o proxecto “Un des-canso nos Camiños” nun actoao que acudiron axencias deviaxes, empresas do sectorturístico e medios de comuni-cación do Norte de Portugal.Trátase dun proxecto con-xunto promovido por Expou-rense e a súa marcaTermatalia, a Asociación deBalnearios de Galicia, GrupoCaldaria e a Federación Pro-vincial de Hostalería de Ou-rense que creou un “produtoturístico-termal” que inclúenestancias nos balnearios ga-legos dos distintos Camiñosde Santiago.

Este programa foi presen-tado ao Concurso de Ideaspromovido pola Agrupaciónindustrial de Turismo de Galiciaen colaboración coa Axenciade Turismo de Galicia. A pre-sentación do proxecto “Undescanso nos Camiños” correua cargo da directora de Ter-matalia e conselleira da Agru-pación industrial de Turismode Galicia, Emma González;do xerente da Asociación deBalnearios de Galicia, BenignoAmor; do coxerente da empresa

de servizos turísticos Autoxiro,Emilio Cuíñas, e o represen-tante de Turismo Porto e Norte,Joao Sabino.

“Un descanso nos Camiños”ten o obxectivo de incidir noaspecto da comercializacióndeste produto, de modo quebeneficie non só ás empresasdo sector termal de Galicia, senon a outras empresas e acti-vidades turísticas da ofertacomplementaria, facilitando asúa integración ante diferentescanles, priorizando o mercadode proximidade tanto en Españacomo Norte de Portugal. Esteproxecto vincula a oferta dosBalnearios de Galicia ao Camiñode Santiago e beneficiará áproxección do impacto do Xa-cobeo 2021. Este produto nonsó está destinado a peregrinos,se non tamén as demais per-soas interesadas no Camiñoou turistas interesados no des-tino Galicia.Norte de Portugal

A finalidade da presentaciónen Porto é promover este pro-xecto no Norte de Portugal,un mercado estratéxico paraGalicia, para buscar oportuni-dades de traballo e poder ven-der como destino conxuntotanto a Galicia como ao Norte

de Portugal, para a cele-bración do Xacobeo 2021.

Na presentación distri-buíuse o folleto promocio-nal co resumo do proxecto,os promotores e partici-pantes e as referencia ápáxina web onde axenciascomo público interesadopode acceder á informacióndetallada tanto dos bal-nearios como das experien-cias creadas. Este folletotamén estará presente noseventos e feiras de promo-ción nos que participe aAgrupación industrial deTurismo de Galicia. A páxinaweb de referencia é

http://descansocaminos.clus-terturismogalicia.com/

Esta presentación é a se-gunda das accións de execucióndo proxecto. A primeira tivolugar no marco de Termatalia,Feira Internacional de TurismoTermal, Saúde e Benestar ce-lebrada en Expourense. Emilio Cuíñas, Benigno Amor, Emma González e Joao Sabino.

Presentación de “Un descanso nos Camiños” en Porto

IXO FARELO | Novembro de 2019

GaliciaRedacción OURENSE

Riós celebra na fin de semana do2 e 3 de novembro a ediciónXXV da festa da castaña e o co-

gumelo. O sábado día 2 desenvolve-rase o programa “Vive O Camiño 2019”organizado polo Xacobeo 2021. Destexeito ás 10:00 e ata as 12:00 horashaberá unha camiñada pola denomi-nada Ruta da Castaña. A saída serádesde o Concello e ao remate haberáun pequeno refrixerio. Pola tarde, de16:00 a 17:00 horas, no salón deactos do edificio multiusos de Rióshaberá un obradoiro para adultos“Memorias de Prata”. Deseguido ata as18:30 horas na biblioteca do multiu-sos abrirase o obradoiro infantil “Xo-gando coa Natureza”. Desde as 17:00ata as 18:30 horas na planta baixa daantiga escola de Riós celebrarase oacto “Catar o Camiño”. A partir das18:30 horas no salón de actos do edi-ficio multiusos de Riós haberá unhaacción formativa denominada “No-cións básicas para o aproveitamentosostible do souto”, impartida por Ma-nuel López Pérez, secretario da “Indi-cación Xeográfica Protexida (IXP)Castaña de Galicia”. Xa ás 19:30 horasna praza do Toural celebrarase o ma-gosto popular organizado pola Asocia-ción de Veciños Riós e Marcelín. Omenú será a base de: chourizo, pan,empanada, bica, castañas e bebidapolo prezo de: 5 euros. As entradasestarán á venda nos locais comerciaisde Riós. O magosto popular estará

amenizado polo grupo “Os Trouleiros”.O domingo 3 de novembro ás 10:30

horas no recinto feiral abriranse ascasetas da feira e tamén na plantabaixa do edificio multiusos abriranseas exposicións do XXII Concurso deFotografía e dos Produtos elaboradoscon castaña. Media hora máis tardeno recinto feiral, pasarrúas a cargo de“Los Támega charanga”. De 11:00 a13:00 horas no recinto feiral celebraraseo segundo “showcooking” con dife-rentes produtos da zona. ParticiparánBegoña Vázquez, chef do “Regueiroda Cova”; Erik González, chef do“Souto das Candeas” e Bianca Cou-ra, chef do “Glabistró Ourense”.Ás 12:00 horas no recinto feiral oalcalde eecibirá ás autoridadesque visitarán as casetas e exposi-cións. Haberá pasarrúas e actuaciónda Banda de Gaitas do Concellode Riós. Media horas máis tarde,no salón de plenos do Concello oalcalde, Francisco Armando VeigaRomero, entregará a “Castaña deOuro” a José González Vázquez,conselleiro do Medio Rural, e aJosé Antonio Rodríguez Dosantos,empresario dedicado a transfor-mación e comercialización da cas-taña. Deseguido na planta baixado multiusos elexiranse as fotosgañadoras do XXII Concurso deFotografía “O Outono e os seusfroitos en Riós”. Logo no recintofeiral será a degustación de produtos

típicos: chourizos, castañas asadas,pan e bebida ao prezo de 4 euros.Neste recinto haberá postos de pulpeirasque ofecerán prezos populares. Os res-taurantes locais ofrecerán menús es-

peciais con produtos de tempada. Ás14:30 horas será a clausura da Feira.Pero desde as 17:30 haberá sesión detarde a cargo de “Los Támega charanga”,neste recinto.

Riós entregará dúas “Castañas de Ouro”

Edición anterior da festa da castaña e o cogumelo en Riós.

O FARELO | Novembro de 2019X

Redacción LUGOGalicia

Luis Fernández Guitián,alcalde de Sober, seguirásendo presidente do Con-

sorcio de Turismo da RibeiraSacra. Guitián foi reelixidonun pleno no que tivo quecompetir pola presidencia conJosé Manuel Rodríguez Gonzá-lez, presidente do consello re-gulador da denominación deorixe Ribeira Sacra. Conseguiu

127 dos 227 votos emitidos. Oconsello reitor do consorcioestá formado polos 21 conce-llos lucenses e ourensáns queconforman a Ribeira Sacra epor representantes da denomi-nación de orixe vinícola e aasociación que representa áscasas de turismo rural da or-ganización intermunicipal. Avotación para elixir presidente

foi en urna, mentres que o vi-cepresidente votouse a manalzada e ademais por unanimi-dade. O elixido foi César Pa-rente Pérez, alcalde deNogueira de Ramuín, que levacatro anos no cargo. O pri-meiro presidente do Consorciofoi Juan Carlos Armesto, ac-tualmente alcalde de O Savi-ñao.

Guitián segue como presidente doConsorcio Ribeira Sacra

Luís Fernández Guitián.

Os reitores e represen-tantes dun total de 25universidades de 9

países europeos e americanosapoiaron á paisaxe cultural daRibeira Sacra no seu perco-rrido cara á inclusión damesma na Lista do PatrimonioMundial da UNESCO, referen-dando que se trata “dunha re-presentación excepcional daindisoluble unión de patrimo-nio e natureza, que configuraunha paisaxe cultural viva,cuxa beleza reflexa e teste-muña o bo facer das civiliza-cións pasadas e presentes”.

Aconteceu no marco da De-claración Solemne Ribeira Sacrade Reitores no Camiño de San-tiago, asinada inicialmentepolo presidente do Grupo Com-postela de Universidades, MarekKreglewski, e o conselleiro deCultura e Turismo, Román Ro-dríguez, e ratificada polos re-presentantes das universidadespresentes no Encontro Inter-nacional de Reitores no Camiñode Santiago. Un evento con-gresual organizado polo GrupoCompostela de Universidadese a Xunta de Galicia que formaparte da etapa de preparacióndo Xacobeo 21.

O Camiño de Santiago taménse integra formalmente no tex-to desta declaración, na quese destaca o seu valor espazode encontro entre persoas epobos, recoñecendo así mesmo“o seu potencial transformadore a súa capacidade impulsorada concordia, o diálogo inter-cultural e o enriquecementodas comunidades locais”.

Universidades aliñadas O conselleiro de Cultura

agradeceu o apoio acadadopara a candidatura e o reco-ñecemento do Camiño de San-tiago como ruta de encontro esímbolo universal da fraterni-dade, e expresou a súa con-fianza en que “o exemplo daRibeira Sacra e do Camiño nosinspiren hoxe para firmar estecompromiso”, que busca tra-ballar desde o eido da educa-ción superior no establece-mento de accións en prol daconsecución dos Obxectivos deDesenvolvemento Sustentablepropostos pola Organizaciónde Nacións Unidas.

O conselleiro rematou a súaintervención sinalando que adeclaración nos comprometea facerlle fronte “a un dosmaiores retos, xa non de Eu-

ropa, senón de toda a huma-nidade: o desenvolvementosustentable”, e puntualizandoque este só se pode acadar através dun medio, “a educacióndas persoas”. O documento asi-nado esta mañá en Chantadaé a manifestación solemne docompromiso das universidadesen prol do logro dos obxectivosde desenvolvemento susten-table na Educación Superior eda iniciativa de universidadeeuropea.

Programación do eventoO programa completo do en-

contro incluíu na súa parteprofesional a celebración demesas redondas, grupos de tra-

ballo e relatorios de especia-listas como a xefa da Unidadede Educación Superior da UniónEuropea, Vanessa Debiais-Sain-ton, ou o director xeral da Ofi-cina da Alta Comisionada paraa Axenda 2030, Federico Bu-yolo. A cita completouse convisitas culturais, degustaciónsde produtos galegos e un per-corrido polo Camiño de Invernoao seu paso pola Ribeira Sacra.Un conxunto de actividadesque tiveron como obxectivoestreitar lazos entre a educaciónsuperior e o Camiño de Santiagoe deseñar novas iniciativas quefavorezan o desenvolvementosustentable.

A xornada de clausura incluíuunha visita ao templo medievale antigo pazo bispal de Dio-mondi, a realización dun tramodo Camiño de Inverno entreDiomondi e Chantada, unhavisita ás Bodegas Vía Romanae a sinatura da declaración.Cómpre lembrar a aposta daXunta dos últimos anos parapoñer en valor o Camiño deInverno, algo que se traduce,entre outras accións, no seurecoñecemento oficial, no seumantemento e conservación,así como no proxecto de sina-lización, que se realizará en2020 no marco do Plan Estra-téxico do Xacobeo 21.

Universidades de 9 países apoian á Ribeira Sacra para Patrimonio Mundial da Unesco

Representantes de 25 universidades de 9 países.

XIO FARELO | Novembro de 2019

Redacción LUGO

Galicia

Opresidente da Depu-tación, José ToméRoca, e o represen-

tante da Asociación para aPromoción Territorial Monta-ñas do Courel, Roberto CastroGonzález, asinaron dous con-venios de colaboración paracontinuar potenciando o Xeo-parque Mundial do Courelcomo destino turístico daprovincia. Este espazo natu-ral que acadou este ano, coapoio da Deputación,o reco-ñecemento da UNESCO é oprimeiro Xeoparque Mundialdo Noroeste de España eforma parte dunha rede mun-dial de 141 xeoparques entodo o mundo.

Coa fin de difundir a riquezanatural deste espazo, a De-putación achega un total de

50.000 euros para diversasactuaciónsde investigación,posta en valor e promocióndas Montañas do Courel. Entreelas inclúense accións para adatación dos glaciares, a edi-ción dunha publicación cien-tífica e a creación dun mapacartográfico, un sistema deinformación xeográfica e imaxe3D das formacións xeolóxicasdesta montañas.

Esta colaboración taménabrangue o financiamento dediversas accións de promocióne divulgación, como xornadas,o desenvolvemento da Semanados Xeoparques e a asistenciaa eventos, congresos e forosnacionais e internacionaispara dar a coñecer o proxectoXeoparque Montañas do Cou-rel. Tamén se editará material

promocional deste enclave daprovincia de Lugo.

As Montañas do Courel con-vertéronse, no pasado mes deabril, no primeiro XeoparqueMundial do Noroeste de Es-paña, declarado pola UNESCO.A Deputación foi a principaladministración galega quetraballou xunto aos concellos

de Ribas de Sil, Quiroga eFolgoso do Courel, para con-seguir este distintivo da Unes-co. Este territorio da provinciade Lugo está así integradonunha rede mundial de parquexeolóxicos e áreas naturaisprotexidas formada por soa-mente 141 territorios de todoo mundo.

Novas actuacións da Deputación impulsan oXeoparque Mundial das Montañas do Courel

Roberto Castro e José Tomé.

AXornada Técnica IXP Ter-nera Gallega e IXP VacaGalega celebrouse no

Pazo de Feiras e Congresos deLugo, onde o presidente daDeputación salientou a impor-tancia do sector rural na pro-vincia. José Tomé Rocadestacou a gran participaciónque ten esta cita anual. “Vera gran afluencia deste eventoevidencia o interese e oenorme potencial que temosno rural. A Deputación deLugo considera crucial que secelebren estas xornadas quenos permiten coñecer as novastendencias do mercado etamén do consumo, parapoder potenciar iniciativasexitosas que garantan a cali-dade do produto”. O presi-dente sinalou que “dende aDeputación estamos compro-metidos con este sector, defeito, puxemos en marcha oCentro de Recría de GandoVacún de Leite na Granxa Ga-yoso castro, un centro pio-neiro que está sendo moivantaxoso para os nosos gan-deiros”.

Ademais, o titular da De-putación de Lugo felicitou áIXP Ternera Gallega polo seu30 aniversario. “Grazas portraballar para que a carne degando vacún teña a máximacalidade e garantía, e sexa re-coñecida a nivel mundial”.

Xornada TécnicaIXP Vacún de

Galicia

Clausura da xornada técnica.

Ovenres, 18 de outu-bro, entraron enadega as últimas uvas

recollidas na denominaciónde orixe Ribeira Sacra nestacampaña, o que deu por fina-lizada a campaña oficial-mente. Este ano ascondicións climatolóxicasforon favorables e o 8 de ou-tubro superábanse os 7 mi-llóns de quilos de uvaprevistos para esta vendima.Cando todas as adegas termi-naron coa recollida de uva, osdatos de quilos de uva porvariedade son os seguintes,superando os 6 millóns dequilos da variedade Mencía.

Variedades tintas: Mencía:6.000.233 quilos. Brancellao:49.405. Merenzao: 62.842.Caíño: 30.920. Grao Negro:2.057. Garnacha: 388.306.Mouratón: 11.656. Sousón:109.183. Tempranillo: 62.217.

Variedades brancas: Albariño:71.125 quilos. Branco lexítimo3.420. Dona Branca: 5.648.Godello: 422.886. Loureira:2.605. Torrontés: 3.675. Trei-xadura: 36.653. Total quilosrecollidos: 7.262.831. A ven-dima do 2019 convértese asína máis abondosa na D.O. Ri-beira Sacra ata a data, despoisde rozar no 2011 os 7 millónsde quilos; e supérase en case1.100.000 quilos á pasadacampaña.

Cantidade e calidadeO presidente do C.R.D.O.R.S.,

José Manuel Rodríguez Gon-zález, mostra a súa satisfacciónpola cantidade e a calidadedesta colleita: “Estamos sa-tisfeitos porque hai cantidadee calidade. Nesta ocasión nonhoubo ningún problema dexeadas, nin pedrisco, nin ti-vemos unha primavera com-plicada como ocorreu nos úl-timos anos. Houbo en xeralmáis uva e de moi boa calidade

e as adegas estaban esperán-doa porque a necesitan parao mercado. A D.O. RibeiraSacra vende toda a súa produ-ción, polo tanto, as adegasteñen mercado para este viño.Terminamos unha campaña naque todo transcorreu con nor-malidade, subimos de mediaun 10% na produción con res-pecto á media dos últimosanos e tamén subimos un 10%no prezo, xa que a uva pagousea 1.20 euros”.

Ademais de ser a vendimamáis abundante da historiada D.O. Ribeira Sacra, estacampaña converteuse taménna de maior duración. A datarecomendada para o inicio davendima era o 19 de setembro,pero o 28 de agosto abría avendima a primeira adega eeste 18 de outubro entrabanen adega as últimas uvas,produto da vendima heroica.

Ribeira Sacra finalizou a súa vendima máis produtiva

Vendima na Ribeira Sacra.

O FARELO | Novembro de 2019XII

Redacción OURENSEGalicia

Outono Gastronómico Ourense

OConcello de Ourense, através da Concelleríade Turismo e Terma-

lismo, organiza a acción pro-mocional “Sabores de Ourense– Pinchos de Outono 2019”coa finalidade de achegar e dara coñecer a riqueza gastronó-mica da cidade e as distintaspropostas dos establecemen-tos hostaleiros entre os cida-dáns e visitantes de Ourense.O concurso terá lugar do 7 ao17 de novembro de 2019.

Poderán participar no con-curso os establecementos hos-taleiros do Concello de Ourenseque ofrezan habitualmente pin-chos aos seus clientes, queestean legalmente establecidosde xeitoprevio á convocatoriado concurso.

Cada establecemento poderáparticipar presentando un únicopincho ao concurso, que deberáincorporar como ingredientescogomelos e/ou castañas. Non

se admitirá un pincho que xafose presentado en ediciónsanteriores do concurso Saboresde Ourense.

Ningún pincho participantepoderá ter un prezo de ventasuperior aos 2,50 € (IVE in-cluído). Os establecementosserán responsables de informarna ficha de inscrición dos alér-xenos que inclúe o pincho ese é apto ou non apto paracelíacos (presenza de glute).

A organización entregará acada establecemento cartelería,folletos, urnas e cupóns de vo-tación para o público. Os es-tablecementos compromete-ranse a telos nun lugar visiblee accesible aos seus clientes.

Os premios do concurso serándistincións honoríficas que seoutorgarán conforme ás pun-tuacións obtidas nas votaciónsde consumidores (público) exurados. Un mesmo pinchopode obter máis dun premio.

Os establecementos premia-dos e finalistas poderán optara participar nas campañas eeventos de promoción gastro-nómica que organice durantetodo o ano a Concellería deTurismo, e a participar no res-taurante do que dispoña, noseu caso, o Concello de Ourensena feira gastronómica Xantar.

O establecemento gañadordo 1º premio na categoría Xu-

rado Profesional será o repre-sentante da cidade de Ourensena vindeira edición do con-curso autonómico De Tapaspor Galicia.

Concederanse os seguintespremios: 3 premios do XuradoProfesional. 3 premios do Pú-blico 1 premio Pincho Celíaco.Escolla dos finalistas

A organización do concursodesignará unha comisión ava-

liadora ou xurado de aproxi-mación para seleccionar os 10pinchos finalistas que compe-tirán na categoría do XuradoProfesional.

Esta comisión percorrerá to-dos os establecementos parti-cipantes para puntuar os pin-chos presentados dentro dohorario establecido na ficha deinscrición. Os establecementosdeberán selar ou asinar unhaacta para dar fe da avaliacióndos expertos. Se a comisiónatopa establecementos que in-cumpren os seus horarios ounon teñen dispoñible o pinchocando pasen os xurados, estefeito pode supoñer a súa ex-clusión do concurso.

O obxectivo nesta primeirarolda é determinar aos finalis-tas. Para iso a comisión valoraráo pincho de acordo cos se-guintes criterios: presentación,elaboración, sabor, empregodas materias primas e relación

12ª edición do Concurso Sabores de Ourense-Pinchos de Outono 2019

Pincho gañador do Concurso Sabores de Ourense- Pinchos de Outono 2018,"Mantiña de castañas" do Restaurante A Feiriña consistente nun pan de cas-tañas, recheo de richada de xabarín, setas e puré de cabaza.

Continúa na páxina seguinte...

XIIIO FARELO | Novembro de 2019

Redacción OURENSE

Galicia

Outono Gastronómico Ourensecalidade-prezo. A súa decisiónserá inapelable.

Os 10 establecementos queacaden a maior puntuación se-rán nomeados finalistas docertame.

En caso de empate, pasaráná final os pinchos que obtive-sen maior puntuación parcialseguindo os criterios nestaorde: sabor, elaboración, em-prego das materias primas,presentación e relación cali-dade-prezo. A súa designacióncomo finalistas se lles comu-nicará aos establecementosde forma persoal e confidencialá maior brevidade posible. A

relación dos 10 finalistas nonse fará pública ata a final doxurado profesional.Premios

A votación do xurado profe-sional realizarase nunha datae lugar que a organización doconcurso determinará e comu-nicará previamente. Ese día,os establecementos finalistasdeberán acudir ao lugar da vo-tación para elaborar, montar epresentar ante o xurado profe-sional o seu pincho. Este xuradoelixirá os 3 mellores pinchosmediante votación en sesióncolectiva seguindo os mesmoscriterios que a comisión ava-

liadora. O fallo do xurado farasepúblico neste acto. A súa de-cisión será inapelable.

O Premio do Público consisteno recoñecemento popular queoutorgarán os clientes dos es-tablecementos participantes,emitindo o seu voto a travésdas papeletas de votación quehaberá en cada local partici-pante. Resultarán gañadoresos 3 pinchos que obteñan omaior número de votos trasrecontar os votos emitidos noslocais participantes.

Cada establecemento recibiráunha urna de votación precin-tada, na que se introducirán

as papeletas. Tralo concurso,a organización recollerá as ur-nas facilitadas aos establece-mentos participantes para pro-ceder ao reconto de votos. Éobriga dos establecementos adevolución das urnas de parti-cipación, pois o seu contidoestá sometido á da Lei Orgánica3/2018 do 5 de decembro de-protección de datos persoais egarantía dos dereitos dixitais.De non cumprir este requisito,a organización poderá decidirque o establecemento perdaos dereitos de participación eque sexan anuladas as papeletasdesas urnas.

Ante calquera manipulaciónou dúbida sobre o estado doprecinto ou do contido daurna, a organización poderádecidir que o establecementoperda os dereitos de partici-pación e que sexan anuladasas papeletas desa urna. Ao fi-nalizar o reconto, redactarasea correspondente acta co re-sultado das votacións.Pincho celíaco

Poderán optar ao premioPincho Celíaco todos os pinchosque non empreguen glute nasúa elaboración e polo tantosexan aptos para celíacos; de-berán indicalo debidamente ao

...ven da páxina anterior.

Continúa na páxina seguinte...

O FARELO | Novembro de 2019XIV

Redacción OURENSEGalicia

Outono Gastronómico Ourensecubrir a ficha de inscrición. Adelegación ourensá da Aso-ciación de Celíacos de Galiciacomprobará que os pinchoscandidatos cumpren os requi-sitos e nomeará un xuradopropio que elixirá o pinchogañador.Público participante

Poderán participar todos osconsumidores que acudan aosestablecementos participantesque cumpran os seguintes re-quisitos: ser maiores de idade,degustar polo menos tres pin-chos e cubrir unha papeletade votación. Cada consumidor

poderá obter papeletas de vo-tación en calquera dos esta-blecementos participantes.Unha vez consumido un pinchoinscrito no concurso, o clientedeberá pedir que a súa papeletade votación sexa selada poloestablecemento. Cada papeletadeberá estar selada por tresestablecementos distintos paraser considerada válida.

O cliente deberá escribirnunha papeleta válida o nomedo pincho ou establecementoque considera como gañador,e posteriormente depositalanunha das urnas de votación

do concurso. Non hai limitena participación por cliente.

Cada papeleta debidamentecuberta e depositada nunhaurna entrará no sorteo dunhaserie de premios promocionaisque se concederán co obxectode recompensar e impulsar aparticipación do público.

Para a participación nestesorteo, cada papeleta deberáindicar os datos de contactodo cliente, e o seu consenti-mento ao tratamento dos seusdatos.

A organización determinaráe informará oportunamente da

lista de premios adscritos aesta promoción así como daresolución do do sorteo, pón-dose en contacto cos premiadosa través do contacto facilitadopor estes nas papeletas.Normas xerais

A participación nesta pro-moción supón a aceptacióndas presentes bases así comoa aceptacióndo criterio queestableza a organización pararesolver cantas cuestións seproducisen durante o desen-volvemento do concurso.

O Concello poderá realizaraccións de supervisión de in-

cógnito a varios establece-mentos escollidos ao azar paravalorar e comprobar o seucompromiso real co concurso(cumprimentos de horarios,condicións do pincho, etc.),así como avaliar o bo funcio-namento do mesmo. En bene-ficio do bo desenvolvementodo concurso, a organizaciónpoderá descualificar aos esta-blecementos que incumpranalgunha destas bases. Os de-vanditos establecementos po-derán ser excluídos de vindeirasedición deste concurso ou deaccións similares no futuro.

...ven da páxina anterior.

XVO FARELO | Novembro de 2019

MARTIRENA

Humor

FUCO PRADO

Villacís quita el boli a un periodista en plena entre-vista para dictarle una pregunta

”¡Toma hijo de puta!”: las palabras de un mosso tras disparar un pro-yectil

El vídeo más loco del Valle de los Caídos que haríallorar de la emoción a Berlanga

“Valor es el de mi madre que con un sueldo de mierdamantiene a sus 2 hijos“: críticas a Rivera por un tuitsobre el paracaidista accidentado

”Barcelona en llamas”: el postureo ‘instagramer’ que causacabreo

Zapatero mediador

Accidentalidad Laboral

Referendo Catalán

Amazonía

Torra urge a Sanchez

O FARELO | Novembro de 2019XVI

Redacción OURENSEGalicia

Acaba de formarse a coral de Pereiro de Aguiar. Os ensaios serán osmartes e xoves, as sete e media da tarde no auditorio do Centro dedía Os Gozos.

Pereiro de Aguiar xa ten coral

Reunión para a constitución da coral.

OConcello de Pereiro de Aguiar tamén conta desde este mes cun equipode fútbol sala femenino. Este proxecto é froito da colaboración entre aEscola Veracruz do Carballiño e o Concello de O Pereiro de Aguiar. “Desde

aquí mandamos todo o noso apoio e foraza as xogadoras do Pereiro de AguiarF.S.F. ¡Que teñades moitos éxitos! Dixo o alcalde Luis Menor ás xogadoras.

Equipo de fútbol sala feminino

O alcalde con equipo feminino.

Os veciños do Pereiro deAguiar dispoñen de servizode piscina climatizada du-

rante todo o ano. Todos os veciñosque o desexen poderán acceder áinstalación do colexio Miraflores, si-tuado na urbanización de Monterrey,que abre ao público en xeral.

Os censados no municipio desfru-tarán de "condicións vantaxosas"para acceder a esta piscina. cunharebaixa do 10% sobre as tarifas

xerais, que, segundo manifestou oalcalde de Pereiro, Luis Menor, son"moi competitivas e adaptadas atodas as idades e situacións".

Segundo o goberno local, a principalvantaxe será que os veciños non teránxa que desprazarse a outros concellose, ademais, gozarán de "fácil aparca-mento, extraordinarias instalacións eprezos moi competitivos". Otros dosobxectivos "a curto prazo" será poderabrir un ximnasio municipal.

Os veciños de Pereiro terán piscinaclimatizada durante todo o ano

Segundo a Delegación territorialda Xunta en Ourense hai fon-dos previstos para comezar as

obras de construción dun parqueacuático no complexo deportivo deMonterrei (O Pereiro de Aguiar). Trá-tase, aseguran, dunha partida xené-rica de 3,2 millóns para “obras enmateria de deporte” e á provincia deOurense correspóndelle un 93,83 %dese diñeiro.

Os plans do executivo galego pasanpor gastar 1,5 millóns no 2020 paraexecutar a primeira fase do proxecto,que consistirá no traslado dunhaparte das instalacións deportivas ac-tuais para liberar a superficie que re-

quire a zona acuática propiamentedita. Segundo os plans anunciadosno seu día, o “aquapark” terá unhaextensión de 35.000 metros cadradose necesitará un investimento totalde seis millóns de euros. O compromisodo goberno autonómico con esta ac-tuación é “firme”, segundo asegura adeputada autonómica e portavoz pro-vincial do PP, Cristina Romero, quereitera que o comezo das obras terálugar o próximo ano. A partida que ogoberno pretende utilizar para queasí sexa contén unha previsión degasto plurianual (catro millóns noano 2021, outros catro no 2022 enove no 2023 e seguintes).

A Xunta asegura que as obrasdo parque acuático de

Monterrei arrincarán en 2020

O secretario xeral para o Deporte co alcalde Luis Menor.

XVIIO FARELO | Novembro de 2019

GaliciaRedacción OURENSE

www.novasdoeixoatlantico.com

Juan Miguel Ortuño Mar-tínez, de Yecla (Murcia),pola súa foto titulada

“Crianza”, resultou gañadordo XXIII Certame Fotográ-fico “Viña do Campo”, con-vocado por Adegas Docampoe polo que recibiu 2.100euros e o correspondente di-ploma acreditativo. O se-gundo premio outorgouse aDavid Lozano Fernández, deOurense, pola súa foto “Aforza da terra”. Está dotadocon 795.00 euros e diploma.“O gardián da viña”, é o tí-tulo da foto que obtivo oterceiro premio, sendo o seuautor José Antonio TielveLópez, de Oviedo que recibiu350.00 euros e diploma.

Con estas fotos e aquelasque a xuízo do xurado reúnenunha calidade, sendo ademaisfinalistas, montouse unha ex-posiciónque se pode ver norestaurante Río da rúa Erve-delo, 18.

Na XXIII edición partici-paron preto de dous cente-nares de fotografías proce-dentes, ademáis de toda Ga-licia, das Comunidades Au-tónomas do País Vasco, Can-

tabria, Navarra, Cataluña, An-dalucía, Castela a Mancha,Madrid, Asturias, A Rioxa,Murcia, Canarias, Aragón, Va-lencia, Estremadura e CastelaLeón.

Jerónimo Docampo, xeren-te da adega, amosou a súasatisfacción polo número departicipantes que aumentaen cada convocatoria, polacalidade dos seus traballos epola dedicación do xuradoque fixo a selección. Comen-tou que a adega cumpre oseu obxetivo de achegar ápoboación o mundo do viñoa través do arte.

Adegas Docampo fallou oXXIII premio fotográfico

Crianza, foto gañadora do certame.

Opoeta berciano JuanCarlos Mestre presen-tou o seu último libro

“200 gramos de patacas tris-tes”, o primeiro en idioma ga-lego do escritor gañador doPremio Nacional de Poesía en2009 e do Premio Castela eLeón das Letras 2018. O actocelebrouse no Teatro EnriqueGil e Carrasco de Villafrancadel Bierzo, vila natal do autore doutro ilustre escritor: freiMartín Sarmiento, consideradoo pai da filoloxía galega.

Estiveron presentes o editorMiguel Anxo Fernán-Vello, asícomo o escritor, catedráticode literatura e presidente daFundación Rosalía de Castro,Anxo Angueira. Ademais, oacto contou coas voces en di-

ferido do escritor máis desta-cado da literatura galega con-temporánea, Xosé Luís MéndezFerrín, e da poeta Alba Cid,colaboradora do Diario Culturalda Radio Galega.

Tamén interviñeron os ber-cianos Abel López, que pre-sentou un estudo crítico daobra do autor, e o represen-

tante da Academia Galegano Bierzo, Héctor Silveiro. Acoordinación do acto correua cargo da directora da com-pañía de teatro Voadores, SaraOrtiz, e do fotógrafo villa-franquino José Antonio Ro-bés, que proxectou algunhasdas súas pezas de arte au-diovisual.

O escritor berciano Juan Carlos Mestrepresenta o seu primeiro libro en galego

O escritor e poeta Juan Carlos Mestre.

Máis dunha persoaasegurou que noneran 35. “Foi hai

menos tempo, que a minacórdame!”, “Trinta e cinco?Non oh, moitos máis”. O únicoque está realmente claro éque os veciños de Fondo deCea, unha pequena parroquiado Concello de San Cristovode Cea, levaban moitos anossen ter a súa festa; non a daaldea do lado ou algunha dasfestividades do municipio. Asúa propia celebración, aFesta do Rosario.

Unha vez rematada a tradi-cional misa da novena, arredorde duascentas persoas baixaronao lugar de Fondo de Cea paradesfrutar dun menú a base de

empanada, lacón, chourizo,queixo, e, por suposto, pande Cea, viño e refrescos. Tam-pouco faltou o doce, molladoen chocolate quente, e moitomenos a música. A charangaBCB Celanova e o Dúo Arume

fixeron bailar a todo quen seachegou por alí ata ben entradaa madrugada. Ante a boa res-posta dos veciños, na comisiónquedaron encantados e ase-guran que a festa volverá oano próximo.

O Rosario en Fondo de Cea

A festa foi o sábado día cinco de outubro.

José Antonio, David Lorenzo, Juan Miguel e Jerónimo Docampo.

O FARELO | Novembro de 2019XVIII

Redacción LUGOGalicia

Unha empresa privadapoñerá en servizo enSemana Santa un globo

aerostático que, amarrado aochan, eleva aos pasaxeiros e25 metros de altura. Trátasedun globo turístico pero cau-tivo, amarrado ao chan concordas e que non se despraza.O globo ten a súa base no altodo outeiro que ocupan aadega e os viñedos da ReginaViarum, no inicio do descensodesde o pobo de Doade(Sober) ata o embarcadoirodos barcos que fan o roteirofluvial do canón do Sil desdea beira lucense.

Este servizo ofréceno os pro-pietarios da adega Regina

Viarum e os de Aba Sacra,que xestiona o tren que ten asúa base na cantina de Doadee leva aos visitantes nun per-corrido por estrada entre vi-ñedos desta parroquia de Sober.A empresa que dirixirá o ser-vizo é Globosacra, e o terceirosocio, unha parella propietariado globo que pilotan. Os se-tenta viaxeiros que inauguraronen outubro o primeiro voo fo-ron seleccionados a través dapáxina de Facebook de ReginaViarum. No acto inaugural, oalcalde de Sober, Luís Fernán-dez Guitián, sinalou:” Istoempezou como un soño e averdade é que custou unpouco traer a empresa que

fai vos voos". Alexandra Seara,xerente do consorcio de tu-rismo Ribeira Sacra, deu abenvida a esta iniciativa, eauguroulle éxito. "Garantízovos-dixo dirixíndose aos promo-tores- que ten moitísima de-manda, tanta que nós aíndahoxe non fomos capaces decubrila toda". Referíase a queos voos en globo esgotan to-dos os anos os pases dispoñi-bles e sempre deixan lista deespera, referíndose ao globoque puxo en marcha en 2016o consorcio de turismo. Taméninterveu Antonio Rodríguez,de Aba Sacra, que se mos-trouse convencido de que ini-ciativas como esta serán ca-

paces de parar e reverter oproceso de despoboamento ede envellecemento demográficoque sofre todo o interior deGalicia, Ribeira Sacra incluída.E en nome de HGA Viñedosde Altura, a empresa fundadapolo expresidente do ClubeCelta de Vigo, Horacio Gómez,

que é propietaria de ReginaViarum-, falou Iván Gómez, oseu máximo responsable, quedixo estar convencido de queo tirón do globo non o vai anotar só Doade, senón tamén"o conxunto das cinco subzo-nas da denominación de orixeRibeira Sacra".

Viñedos a vista de globo

Antonio Rodríguez presentando o proxecto.

ADelegación Territorialda Xunta en Lugo aco-lleu a presentación

do oitava edición do Mes daMaxia na Mariña lucense,que se celebrará durante asfins de semana entre o 25de outubro e o 30 de no-vembro -a excepción daponte do 1 ao 3 de novem-bro. No acto participaron odelegado territorial daXunta en Lugo, José ManuelBalseiro; Alfredo Llano, pre-sidente da Mancomunidadede Concellos da Mariña lu-cense; Tania Hermida,axente de desenvolvementoturístico da Mancomuni-dade; Antonio Graña, direc-tor do Parador de Turismo deRibadeo; Lucas Requejo, de-legado da Fundación Ecotur-organizadora do programa-, e os magos Teto e Rafa,dous dos artistas que actúannesta iniciativa.

O evento conxuga maxia e

gastronomía. Os establece-mentos participantes ofrecenmenús con produtos galegosde tempada mentres os magosrealizan “maxia de preto” en-tre prato e prato polas mesas,para culminar cun espectáculofinal ao remate da cea. Par-ticipan 17 establecementoshostaleiros -como restauran-tes, hoteis e casas de turismorural- e os magos Rafa, Teto,Kiko, e Pi.

Os prezos dos menús má-xicos, que inclúen as ceas eos espectáculos de maxia,oscilan entre os 25 e os 30euros. As persoas interesadaspoden consultar previamenteco establecemento as posiblesopcións para menú infantil,vegano, vexetariano e outrasalternativas. Os lugares, datase menús de cada propostapoden consultarse na páxinaweb do Mes da Maxia.

Mes da maxia para diversificar aoferta turística da Mariña

O Mes da maxia é unha proposta gastronómica e cultural.

Ovenres día 25 foi pre-sentado o libro “A fo-tografía lucense. Da

agrupación a Fonmiñá", deEduardo Rodríguez Ochoa, res-ponsable de Fotografía doGrupo FotocinematográficoFonmiñá.

É o cuarto libro dos publi-cados polo Grupo organizadorda Semana de Cine de Lugo,con motivo desta XLI edición,dos que xa foron presentadoso Libro-programa da Semana,"Antonio Mourelos, un

actor...de provincias" e "41semanas, 41 carteis".

Trátase do resume da historiada fotografía afeccionada lu-cense, que tivo os seus iniciose grandes triunfos na Agrupa-ción Fotografíca Lucense deEducación e Descanso e culmi-nou coa integración desta Agru-pación no Grupo Fonmiñá.

O libro foi presentado nosalón de novas tecnoloxías doConcello de Lugo, con repre-sentantes das entidades copa-trocinadoras da Semana de Cine.

XIXO FARELO | Novembro de 2019

GaliciaRedacción OURENSE

Montederramo celebrou a XXVI Feirada Carne na que se serviron 1.400 ra-cións de empanada e outros tantos

platos de carne ao caldeiro e de carne ri-chada. Viño da Ribeira Sacra e bica de Mon-tederramo xunto co licor café constituiron omenú de 18 euros. Os comensais poideronlevar o plato e a cunca de barro como recordo.Animaron a feira as charangas Nova Terras deTrives, BBA e o grupo de gaitas Os Chimpafi-gos. Nun lameiro da entrada da localidade es-tivo aberta unha exposición de gando vacún.Na rúa principal instaláronse múltiples postosde venta de produtos do campo e ao carón doconsistorio, a caseta de Xamóns Martínez conprodutos do porco e queixos. O día estivo so-lleiro e moi animado.

A Xunta e a Universidade de Santiago deCompostela elaborarán un plan estratéxicopara que a PAC 2021-2027 inclúa elementosde especial relevancia para o sector agrogan-deiro galego como o Plan forestal e a agricul-tura ecolóxica. Salienta que Galicia presentaráao Goberno central unha proposta da PACcon aliados na cornixa cantábrica, como As-turias, Cantabria e o País Vasco.

Por outra banda, o Diario Oficial de Galicia(DOG) publicou a resolución da Axencia Galegada Calidade Alimentaria (Agacal) da orde deaxudas relativas á nova participación de agri-cultores en réximes de calidade, financiadasa través do Programa de DesenvolvementoRural (PDR) 2014-2020. En total 893 persoasbeneficiaranse este ano destas achegas porun importe de 150.350 euros. Comensais degustando a carne ao caldeiro.

Caseta de Xavier Martínez.

Medio Rural resolve axudas para gandeiros

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA)

T. 986 64 12 69redaccion@novasdoeixoatlantico.com

ADelegación da Xunta en Ma-drid/Casa de Galicia acolleu apresentación do libro “Camino

de Santiago a Muxía por Brandomil”, deManuel Vilar, publicado por AlvarellosEditora en tres idiomas, galego, caste-lán e inglés, en volumes separados.Trátase dunha guía ilustrada con pla-nos de lugares e 75 fotografías dunhasenda histórica de 86 quilómetros quese remonta aos tempos dos romanos,

que logo acolleu a peregrinos desdeCompostela ata a Costa da Morte e queten como un dos seus emblemas aponte de Brandomil. A súa elaboración,edición e difusión están a ser financia-das polos concellos coruñeses de Zas,Santa Comba e A Baña e por varias en-tidades locais, como a Fundación Bran-domil.

Na presentación participaron o seuautor e director do Museo do Pobo Ga-lego, Manuel Vilar Álvarez, o presidenteda Fundación Brandomil, José PérezSantos, o subdirector do Museo Nacionalde Artes Decorativas, Félix de la FuenteAndrés, o director da editorial, HenriqueAlvarellos, o alcalde de Santa Comba,

David Barbeira García, e o coordinadorde Actividades da Casa de Galicia, Ra-món Jiménez, quen interveu en re-presentación do delegado da Xunta,José Ramón Ónega.

Jiménez lembrou que a senda de-tallada na guía “remóntase a tempodos romanos e acolleu logo a peregrinose camiñantes desde Compostela ata aCosta da Morte”. Tamén que “ten comoun dos seus emblemas a ponte medie-val, quizá con orixe romana, de Bran-domil. Non en balde a zona está se-mentada literalmente de restos romanos:capiteis, columnas, etc.”

Alvarellos expuxo que quixeron quea guía “fose moi atractiva, pois vai

ilustrada con 75 reveladoras fotografías,e, ao mesmo tempo, moi práctica, cuntamaño adecuado para levala connoscocando camiñamos”. “Grazas á FundaciónBrandomil puidemos facela en tresidiomas, galego, castelán e inglés, oque dará unha difusión ampla a estasenda histórica”, engadiu.

Publicada por AlvarellosEditora en tres idiomas,galego, castelán e inglés,en volumes separados

Aportavoz do Bloque enEuropa, Ana Miranda,defende que a Comisión

Europea debe facer pública adocumentación de seguridadeferroviaria relacionada co acci-dente de Angrois que motivoua apertura do procedementode infracción contra o Estadoespañol en xaneiro deste ano.“Coñecer a verdade do acci-dente acontecido en Europanos últimos 25 anos é funda-mental para evitar que volvaocorrer”, subliña.

Dado que o Estado non im-pulsou a realización dunha in-vestigación independente, ninse depuraron responsabilidadespolíticas nin técnicas nin seimplementou a normativa deseguridade europea que eviteoutro accidente semellante,Miranda considera que a Co-misión debe reconsiderar a súa

negativa a facer públicos estesdocumentos e permitir que asociedade coñeza “as causasreais” do sinistro.

“Non entendemos que a De-fensora do Pobo Europeo reco-ñeza por unha banda a magni-tude da traxedia que deu lugará reclamación e o desexo deque se esixan todas as respon-sabilidades e, por outro, consi-dere que nesta fase do proce-demento o interese público segarante mellor se non se permiteo seu acceso”, manifesta a por-tavoz nacionalista en Europaen referencia a unha comuni-cación oficial transmitida ontepola Defensora á propia Mirandatras a xuntanza que mantiverono pasado 2 de xullo.Causas reais do accidente

Pese a esta negativa da Co-misión Europea a facer públicosos informes nos que se basea

o procedemento de infracción,para Ana Miranda, “a esperanzade atopar a verdade e a xustizapara as vítimas sigue estandono procedemento de infracciónaberto en Europa”, tendo enconta as repetidas veces nasque tanto ela como as vítimasdo Alvia puideron reunirse coaComisaria de Transporte, VioletaBulc, e a súa disposición a es-clarecer as causas do accidente.“O contrario do que acontececos ministros no Estado espa-ñol, tanto os anteriores comoÁbalos”, critica.

O Bloque presentou, en2017, unha denuncia contra oEstado Membro por incumprira normativa europea de segu-ridade ferroviaria, denunciaque provocou a apertura dunprocedemento de infraccióncontra o Estado español porparte da Comisión Europea o

pasado mes de xaneiro. En re-lación a ese proceso, o Estadopediu un aprazamento e aíndaque enviou un plan para aplicara normativa de seguridade fe-rroviaria, é preciso que asúa execución se leve a cabo

mediante Decreto ou Lei. “Men-tres non haxa Goberno o pro-cedemento de infracción estáaberto en Bruxelas e non imosparar até saber a verdade, tale como llo prometín ás víti-mas”, salientou Ana Miranda.

Ana Miranda insta á Comisión Europea a facer públicos os documentos doAlvia que centran o procedemento de infracción contra o Estado

Ana Miranda e a Defensora do Pobo Europeo O'Reilly

A delegación da Xunta de Galicia en Madrid acolle apresentación da guía “Camiño de Santiago a Muxía

por Brandomil”, de Manuel Vilar