AR 2 K 9 EO 1 LOJİE KE OL GLA R -...

AR

KE

2

O

99

L 1

O

İ

JİĞ

EV NE R A E

R DK E RO LL AGO

SSuunnuuþþ

3AARRKKEEOOLLOOJJÝÝ VVEE AARRKKEEOOLLOOGGLLAARR DDEERRNNEEÐÐÝÝ DDEERRGGÝÝSSÝÝ

Deðerli ÝDOL okurlarý,Sizlere 6. sayýyý iletmenin heyecanýný ve mutluluðunu yaþýyoruz. Her sayýmýzda olduðu

gibi bu sayýmýzda da ülkemizde arkeoloji alanýnda yaþanan olumlu ve olumsuz geliþmeleritarafsýz, bilimsel, yasal, çaðdaþ, evrensel ve eþitlikçi ilkeler çerçevesinde, elimizdeki kýsýtlýolanaklarla kamuoyu gündemine taþýmaya çalýþtýk.

ÝDOL’de bu sayýya kadar üyelerimizin ekonomik ve sosyal haklarý, kamuda çalýþanüyelerimize yönelik bürokratik þiddet uygulamalarý, ülkemizin doðal ve kültürel mirasýnýnyaðmalanmasý, arkeolojik mirasýn korunmasý ve yönetimi üzerine yapýlan tartýþmalara yerverdik.

Bizlere bu konularda en büyük destek genç meslektaþlarýmýzdan geldi. Onlarýngeçmiþin kýsýr döngülerinden kurtularak yaptýklarý bilimsel araþtýrma ve çalýþmalar bizlereesin kaynaðý oluþturdu.

ÝDOL'ün 5. sayýsýnda Anýtlar ve Müzeler Genel Müdürlüðü'nün "Kazý ve Yüzey AraþtýrmaPolitikalarý" baþlýklý genelgesini tartýþmaya açarak, sizlerin görüþ ve eleþtirilerine sunduk.Bu sayýda Ýstanbul Þubemizin konuyla ilgili görüþ ve eleþtirilerini, Müze eðitimi üzerine gençmeslektaþýmýz Nuray DEMÝRTAÞ'ýn hazýrladýðý çalýþmayý, ZEUGMA, ALLÝONAÝ veHASANKEYF antik kentlerindeki uygulamalara ýþýk tutacak olan 1992 yýlýnda Malta'nýnbaþkenti Valetta'da baðýtlanan ve ülkemizce’de 1999 yýlýnda kabul edilen “ArkeolojikMirasýn Korunmasýna Ýliþkin Avrupa Sözleþmesi”ni, Romalý ozan Ovidius'un Heroides adlýyapýtýndan, Helena'dan Paris'e baþlýklý 17. Mektubun Haydar DÖNMEZ tarafýndanLatince'den Türkçe'ye yapýlan çevirisini, Dr. Þehrazat KARAGÖZ'ün yurtdýþýna görevli git-tiðinde karþýlaþtýðý bir eski eser kaçakçýlýðýný konu alan öyküsünü,

Ayrýca, yeni yayýnlarýn tanýtýldýðý “Yayýn Köþesi”ni, arkeoloji ve mesleðimizle ilgili haber-lerin derlendiði “Basýndan Köþesi”ni, “Bize Yansýyanlar”ý, “Öðrenci Köþesi”nde ÝngilizArkeoloji Enstitüsü'nün tanýtýldýðý arkeolojide ihtisas kütüphanelerinin önemine deðinenmakaleyi,

Zeugma antik kentine iliþkin yönetim kurulumuzun yaptýðý basýn açýklamasýný, DarphaneBinalarýnýn yeniden Kültür Bakanlýðý'na devri için Ýstanbul Þubemizin uðraþýlarýný, ÝstanbulMetrosu çalýþmalarýnda kültür varlýklarýnýn tahrip edildiðini konu alan Ýstanbul ÞubemizinKültür Bakanlýðý'na ilettiði baþvuruyu,

“Aramýza Katýlanlar” ve “Üyelerimizden Haberler”le son bulan bu sayýmýzý ilgiyle okuya-caðýnýzý umar, görüþ, eleþtiri ve önerilerinize gereksinim duyduðumuzu belirtmek isteriz.

SaygýlarýmýzlaYÖNETÝM KURULU

ÝÝDDOOLL''üünn 55.. SSaayyýýssýýnnddaa ttaarrttýýþþmmaayyaa aaççttýýððýýmmýýzzAAnnýýttllaarr vvee MMüüzzeelleerr GGeenneell MMüüddüürrllüüððüü''nnüünn kkaazzýý vveeaarraaþþttýýrrmmaa eekkiipplleerriinniinn ddiikkkkaattiinnee yyoollllaaddýýððýý yyaazzýý hhaakkkkýýnn--ddaa ÝÝssttaannbbuull ÞÞuubbeemmiizziinn ggöörrüüþþlleerrii::

Derneðimizin amaçlarý arasýnda, saygýduyduðumuz mesleðimize daha iyi hizmetverebilecek ortamýn hazýrlanmasýna katkýdabulunmak ve üyelerimizin mesleki sorunlarýyanýsýra özlük haklarýnýn iyileþtirilmesiyönünde atýlým yapmak baþta gelmektedir.Özellikle büyük bir kesimde "defineci,antikacý, mezar kazýcýsý........." gibi adlandýr-malardan kurtulmak, en doðruyu bulmak içinsürekli tartýþmak, tartýþarak geliþmek vesaygýnlýðýmýzý arttýrmak çabasýndayýz. Endoðru yollardan biri, hiç þüphesiz, AvrupaBirliði'ne kabul edilme sürecinin getirdiðiivmeden yararlanarak meslek standart-larýmýzýn, evrensel standartlar düzeyineçýkartýlmasýný hedeflemek olmalýdýr. Türkiye'nin son yýllarda altýna imzasýný koyduðuçeþitli sözleþmelerin gereði de budur (örne-ðin Malta Sözleþmesi).

Son yýllarda ülkeninpolitik yaþamýnda açýk-ça görülen çalkantýlarkültür politikalarýna daolumsuz bir þekil deyansýmýþtýr. TürkiyeCumhuriyeti'nin belir-gin ve kalýcý bir kültürpolitikasý, bilim çev-relerinden gelen uyarý-lara raðmen, saptana-mamýþtýr.Tüm geliþ-meler,bilimsel çalýþ-malarýn önünü açmayerine bürokratik yap-týrýmlarýn aðýrlaþtýrýl-masýndan öteye geçe-

memiþtir. Özellikle bu durum, ortaklaþa çalýþ-masý ve sorunlara çözüm getirmesi bekleneniki kurumun, bilim üretmekle yükümlü üniver-site ve benzeri kuruluþlarla, Kültür Bakanlýðýbünyesindeki Anýtlar ve Müzeler GenelMüdürlüðü arasýndaki uçurumun daha daderinleþmesine yol açmaktadýr. Tüm geliþmiþülkelerde ve hatta geliþmekte olan YakýnDoðu ülkelerinin büyük bölümünde sözkonusu iki kurum büyük bir uyum içinde çalýþ-maktadýr. Bu ülkelerde hem müze eleman-larý, hem de öðretim üyeleri bilimci sýfatýnýtaþýrlar. Birbirlerinden þüpheye düþmezler,tam tersine birbirlerine destek olurlar. Özellik-le vurgulanmasý gereken husus, Türkiye'dearkeoloji bilimiyle uðraþanlarýn, neredeysetümünün, farklý yönetmeliklere tabi olsalarbile, devlete hizmet ettiðidir.

Anýtlar ve Müzeler Genel Müdürlüðü'nünkazý ve araþtýrma ekiplerinin dikkatine yol-ladýðý, bu yýldan itibaren titizlikle uygulanmasýöngörülen bir dizi karar, hiç kuþkusuz çok iyiniyetle ele alýnarak düzenlenmiþtir. Alýnan bukararlarýn eleþtiriye açýk olduðu yetkili aðýz-larca da açýklanmýþtýr. Amaç doðruya yaklaþ-mak ve bilime katkýda bulunmaksa aþaðýdabelirtilen bazý konularýn yeniden gözden ge-çirilmesinin gerekliliðine inanýyoruz:

Sýrayla bakarsak ""KKaazzýýllaarr iiççiinn"" baþlýðý al-týndakilerden ilk maddede arazide birfiil kazýyapabilecek meslek gruplarý içinde arkeolog,

4 iDOL

KKaazzýý

KKAAZZII vvee YYÜÜZZEEYY AARRAAÞÞTTIIRRMMAAPPOOLLÝÝTTÝÝKKAALLAARRII

ALLIANOÝ

sanat tarihçisi, prehistoryen, antropologlar,ardarda sýralanmýþtýr. Bu sýralamada, sehvenyapýldýðýna inandýðýmýz bir yanlýþýn ivedilikledüzeltilmesi gerekmektedir. PPrreehhiissttoorryyaaccýýllaarr(Prehistoryen) arkeolog mesleðinden farklýbir meslek dalýna mensup olarak adde-dilmekte, hatta arkeoloji eðitimi almýþ sayýl-mayan Sanat Tarihçileri'nin ardýndan anýl-maktadýr.

Türkiye'nin bir çok yerinde, deðiþik for-masyonlardan gelen müze elemanlarý, çoðukere ve genellikle "çok da ciddiye alýnmayan"temel kazýsý, kurtarma kazýsý gibi arkeolojikaraþtýrmalarýn yürütülmesinde görev alýrlar.Bu fiili durum, "arkeo-lojik çalýþmalarý yürü-tecek meslek gruplarý"tanýmýna ters düþmek-tedir. Kaldý ki temel ka-zýlarý yeni araþtýrmala-ra ýþýk tutacak ön çalýþ-malar, kurtarma kazý-larý ise geri dönüþü ol-mayan "kesin" sonuç-lara götüren, dola-yýsýyla bilimsel açýdantitizlikle belgelenmesigerekli araþtýrmalardýr.

Bilindiði üzere, Mo-dern Arkeoloji Bilimi,

kendi içinde çok çeþitlidallara ayrýlýr. Geliþmiþülkelerde PrehistoryaProtohistorya, KlasikArkeoloji gibi alýþýlagelmiþ ayrýmlarýn yanýsýra, örneðin: OOrrttaaççaaððAArrkkeeoolloojjiissii,, KKeenntt AArr--kkeeoolloojjiissii ve hatta de-mografik çalýþmalardakullanýlmak üzere "atýkalan (çöplük)" arkeolo-jisi bile yapýlmaktadýr.Özellikle ülkemiz ar-keolojisine yerleþtir-ilmesinde çok geç kalý-nan en önemli eksik-lerden biri de, BBiizzaannss

AArrkkeeoolloojjiissii''dir.Antropologlar arkeoloji formasyonuna

sahip meslek gruplarý arasýnda sayýlýrken,eðitimlerinin bir bölümünü arkeoloji üzerindeyapmalarý zorunlu, Eski Dilciler, KlasikFilologlar ve Eskiçað Tarihçileri'nin bu kav-ramýn dýþýnda tutulmalarýnýn nedeni anlaþýla-mamaktadýr. Bu gruba dahil edilmesi gerekenmeslek kollarýndan biri de, eðitimleri sýrasýn-da gerekli deneyimi kazanmýþlarsa, MimariTarihçileri'dir. Ülkemizdeki çoðu kapsamlýKlasik Dönem kazýlarýnýn baþkanlýklarýný adýgeçen meslek kolundan uzmanlarýn, baþarýy-la yürüttüðü de unutulmamalýdýr.


KKaazzýý

ALLIANOÝ

ALLIANOÝ

Kazý baþkanlarýnýn en az ""DDooççeenntt sseevvii --yyeessiinnddee oollmmaassýý"" yaptýrýmý, doðru bir yaklaþýmdeðildir. Bir kiþinin bilimsel yetkinliði, yaptýðýdoktora ile belirlenir. Doktora aþamasýndansonraki her adým, ancak akademik kariyerbasamaklarýný gösterir. Örneðin, yurt dýþýndapek çok bilim kurumunda akademik kariyeregirmeyen araþtýrmacýlar görev ya- par. Buaraþtýrmacýlarýn amacý ders verme yüküm-lülüðü olmadan tüm zamanlarýný araþ- týr-maya adamaktýr. Ayný durum üniversiteleri-mizde görev yapan Dr. Uzman, Dr. Okutmankadrolarýnda hizmet veren, bilim adamlarýiçin de geçerli olmalýdýr. Doktorasýný yapýn-caya kadar en az 15 yýl deðiþik kazýlara katýl-mýþ bir arkeoloðun deneyimi, 5 yýllýk araziçalýþmasý yapmýþ Doçent kadrosundaki biröðretim üyesinden daha fazladýr. Akademikkariyerde bazen kadro yetersizliðinden kay-naklanan gecikmelerin olduðu da bilinen birgerçektir. Anadolu'nun deðiþik yörelerindeaçýlan ve açýlmakta olan, çeþitli üniversite-lerin kadrolarýný tamamlamak amacýyla, "dok-toralarýn aceleye getirilmesi" ve akademikbasamaklarda yükselmenin, köklü üniver-sitelere göre çok daha hýzlý gerçekleþtirildiðide bilinmektedir. Nitekim bu gibi uygula-malara karþý son yýllarda YÖK tarafýndanönlemler de alýnmaya baþlanmýþtýr. Kýsaca,bugün kazý baþkaný olarak onanmada kýstas,doktor ünvanýna sahip bulunma, özgeçmiþ,

bilimsel yayýnlar ve herþeyden önce araziçalýþmalarýnda yeterli deneyim olmalýdýr.Örneðin, Kültür ve Tabiat Varlýklarýný KorumaKurullarý'nda ortaklaþa çalýþan Müze veÜniversite elemanlarý gibi. Bu kiþilerin seçi-minde de ana kriter uzman olduklarý konular-daki yetkinlikleridir. Akademik ünvanlar gözönüne alýnmaz.

Yüksek Öðrenim kurumlarýnda, kazýbaþvurularý, doðal olarak Dekanlýk ve Rek-törlük onayý ile gerçekleþtirilir. Kazý ve araþtýr-ma baþvurularýnýn üst makam kanalý ile iste-nilmesi ise hem bürokrasi açýsýndan, hem debilim adamlarýna yönelik bazý yaptýrýmlarýnoluþmasý açýsýndan sakýncalar taþýmaktadýr.

Üniversite ve Yüksek Öðrenim kurumlarýözerk bir yapýya sahip gibi görünseler de,devletin koyduðu genel kurallar çevresindeiþlerler. Hiç bir kurum, kendi elemaný için,geçerli mali yýl veya öðrenim yýlý dýþýnda hiçbir taahhütte bulunamaz.

Bir diðer çeliþkili durum, ""FFiinnaannssmmaannKKaayynnaaððýýnnýýnn bbeellggeelleennmmeessii"" maddesindekarþýmýza çýkmaktadýr. Kazý izni olmadan vede verileceði garanti altýna alýnmadan, hangiözel veya kamu kuruluþu, para vermeyigaranti eder? Vermiþ olsa dahi, kazý veyaaraþtýrma izni çýkmaz ise, söz konusu finans-man kaynaðý, doðal olarak desteðini çeker.Bir yýl sonraki desteðin ön koþuluysa, baþarýile tamamlanmýþ ve belgelenmiþ bir araþtýr-

madýr.Ü n i v e r s i t e l e r i n

Araþtýrma Fonlarý'naproje baþvurularý 1 yýl-lýk olmak üzere genel-likle ocak ayý içindeyapýlmaktadýr.Baþvu-rularýn komisyon vedanýþmanlar tarafýn-dan incelenme sonuç-larý, en erken Nisan a-yý sonu, genellikle Ma-yýs ayý içinde belli ol-maktadýr. Halbuki ka-zý ve yüzey araþtýrma-sý baþvurularýnýn engeç Aralýk ayý içinde

6 iDOL

KKaazzýý

ALLIANOÝ

yapýlmasý Anýtlar veMüzeler Genel Müdür-lüðü'nün koymuþ oldu-ðu bir zorunluluktur.Ülke koþullarý ile bað-lantýlý olarak, projedeönerilen/istenen miktarda her zaman karþýla-namamaktadýr. Bu þartlar altýnda, kazý baþvu-rusu sýrasýnda finanskaynaðý kesin olarakbelgelenemez. Keza,Bakanlar Kurulu Karar-lý kazýlarda verilecekmiktar genellikle talepedilenin çok altýndakalmaktadý r.Ayr ýcanakti yardýmlarýn yanýsýra ayni yardýmlar al-mak da söz konusudur ve Türkiye'de çoðuzaman bu tür yardým almak (kamp malzeme-si, mutfak malzemesi, çeþitli temizlik malze-mesi vs.) daha yaygýn olarak uygulanmakta-dýr. Bu tür yardýmlarýn kamp giderlerininönemli bir bölümünü kapsadýðý da yadsýna-maz.

Uygulanmasý, özellikle yeni baþlayankazýlar için, çok zor, hemen hemen olanaksýzbir baþka koþul da ""KKaazzýýnnýýnn 1100 yyýýllllýýkk pprroogg--rraammýýnnýýnn iillkk 55 yyýýll vvee iikkiinnccii 55 yyýýll oollmmaakk üüzzeerreeBBaakkaannllýýððaa vveerriillmmeessiiddiirr""..

Hatýrlanmasý gereken, her kazý çalýþmasý,özellikle prehistorik kazýlar, baþlangýçta, birbilinmeyeni araþtýrmaktýr. Bu baðlamda sözkonusu talep ancak "çok genel" olarak,"öngörüler" þeklinde karþýlanabilir. Ayrýntýlýprogram yapmak olanaksýzdýr: örneðin,araþtýrma amacý, Ýlk Tunç Çaðý yerleþmeleri-ni açýða çýkartma þeklinde belirlenen çoktabakalý bir höyük kazýsýnda, en üstte tüm zir-veyi kaplayan bir Ortaçað mezarlýðý ya da 5m. kalýnlýðýnda bir Ortaçað tabakasý ile karþýkarþýya kalýnabilir. Arkeoloji literatüründebunun sayýsýz örnekleri vardýr.

""KKaazzýý eevvii,, kkaazzýý ddeeppoossuu vvee kkaammuullaaþþttýýrrmmaakkoonnuullaarrýýnnýý öönncceelliikkllee ççöözzmmeeyyii ttaaaahhhhüütt eettmmeekk""uzun vadede olumlu, ama her zaman pratikaçýdan uygulanabilirliði olmayan bir koþuldur.

Kazý evi ve deposu yapýmý parasal açýdanoldukça önemli bir girdidir. Kazý yapmagarantisi verilmeden ve yer gösteril- medenbu iþ için para bulunamaz. Ayrýca mevcutolanaklar ölçüsünde çevrede kalýna- bilecekve kamp kurulabilecek bir kamu yapýsý varsa,enflasyonu düþürmek amacýyla tasarruf ted-birlerinin uygulandýðý, demirbaþ alýmlarýnýnbile yapýlamadýðý bu dönemde, bu türdenharcamalara zorunluluk getirmek, özellikleTürk ekipleri için doðru bir yaklaþým deðildir.Uzun vadeli kazý yapacak ekipler, zaten birkazý evi yapýmýný programlarýna almakta yada boþ okul tahsisleri gibi kaynak- lardanyararlanmaktadýr. Bunun çok sayýda örneðimevcuttur.

KKaammuullaaþþttýýrrmmaa,, Türkiye'nin kanayanyaralarýndan biridir. Özellikle Yüksek Öðre-nim Kurumlarý gibi kamu kuruluþlarýndandestek gören kazý ekiplerinin bu iþ içinayrýlmýþ yeterli parasý yoktur. Bir üniversiteprojesi, araþtýrma projesi olduðu için, bu türtalebe yanýt vermez. Hazine arazilerinin satýl-dýðý bir dönemde, kamulaþtýrma konusunu,yeniden ele alýp bilimsel çalýþma yapacakekipleri rahatlatma amacýyla, sorunu takasyöntemiyle çözme konusunda Devletinkolaylýk göstermesi gerekmektedir. Çünküher kazý aslýnda ülke kültürüne, turizmine veekonomisine katký saðlamaktadýr.

KKaazzýý


ALLIANOÝ

EEkkiipplleerrddeenn yyeetteerrllii ssaayyýýddaa vvee bbrraannþþddaa eekkiippüüyyeessiinniinn bbuulluunnmmaassýý iisstteennmmeekktteeddiirr.. Her arke-olojik araþtýrma bir ekip çalýþmasýdýr.Arkeolojik bir arazi çalýþmasý yapmaya kararveren her araþtýrma baþkaný doðal olarak,her konunun uzmaný olamayacaðý için,araþtýrmalarýna, yeri geldikçe, gereken uz-maný dahil edecektir.

Ülke arkeolojisinin baþ sorunlarýndanbiriyse, bir çok dalda, yetiþmiþ uzman ve ele-manýn bulunmayýþýdýr. Bu açýk, ancak yurtdýþýndan bilgi ve uzman transferiyle kapatýla-bilmektedir. Üniversi-telerimizde ve bilimkuruluþlarý aracýlýðýylayurt dýþýnda eðitilenuzmanlarýn, isdihdamedilmesini saðlayacakkadrolar da ne yazýk kiyeterli deðildir. Örne-ðin, doða bilimiyle or-taklaþa çalýþan arkeo-botanik, arkeozoolojiuzmanlarý, ya da iki yýl-lýk meslek okullarýndanyetiþen çeþitli branþlar-dan teknik elemanlarvs. gibi.

Her hangi bir kiþikendi arazisi (özel mül-kiyet) içinde bulunanbir eski eserde müze-ye baþvurarak müzedenetiminde kazý vebaðlý bulunduðu Kültürve Tabiat VarlýklarýnýKoruma Kurulu'na pro-je vererek, çýkan karardoðrultusunda resto-rasyon yaptýrabilmek-tedir. Bu tür kazýlarýnbaþýnda duran müzeelemanlarýnýn, her za-man ve maalesef, ye-terli kazý deneyimiolmadýðý gibi, ilgili mü-

zede de "kazýnýn niteliðine uygun branþta vesayýda ekip üyesi" bulunmamaktadýr.

KKaazzýý BBaaþþkkaannllýýððýý YYaaþþýý:: 2863 sayýlý yasada,yaþ sýnýrlamasý getirilmemiþtir. Yaþ sýnýrla-masý, üniversitelerde de zaman zaman de-ðiþtirilmektedir. Kiþiler, kendi özgür iradele-riyle de erken emekliliði seçebilir. Saðlýðýyerinde, ders yükümlülüðünü üstünden atmýþbir emekli bilim adamý, çalýþmalarýný çokdaha rahat ve verimli bir þekilde yürütebilir.Kaldý ki, öne sürülen koþul, ülkemizi yöneten-ler için bile geçerli deðildir.

8 iDOL

KKaazzýý

ALLIANOÝ

ALLIANOÝ

YYuukkaarrýýddaa vvuurrgguullaannaann öönneerriilleerr,, YYüüzzeeyyAArraaþþttýýrrmmaallaarrýý iiççiinn ddee ggeeççeerrlliiddiirr..

GGeenneell KKuurraallllaarr22.. mmaaddddee, Yüzey araþtýrmalarýnýn süresi,

araþtýrmalarýn niteliðiyle doðrudan baðlýdýr.Kesin bir sýnýrlama getirilmemesi gerekir.

44.. mmaaddddee, Her yapýlan araþtýrmadanBakanlýðýn haberdar edilmesi yerinde biristektir. Kazýyý destekleyen temsilcilerin, enönemli görevi de, ça-lýþmalarýn gidiþatýný15 günlük raporla,ilgili bölüme bildirme-sidir. Ayný yükümlülü-ðü, kazý ve araþtýrma-baþkanlarý da taþýr.Tüm orijinal belgele-rin, Bakanlýk arþivin-de saklanmasý yaptý-rýmýysa, gereksiz biruygulamadýr. Belge-lerin ve fotoðraf arþi-vinin kopyalarýnýn a-lýnmasý, her þeydenönce, zaten dar büt-çeyle çalýþan, bilimekiplerine ikinci biryük daha getirecektir.Kaldý ki, her belgenin,yayýmlanýncaya ka-dar, her hakký mah-fuzdur. Kanun ve yö-netmelikler de (2863 /43 ve 5846 Fikir veSanat Eserleri Kanu-nu Hükümleri) buhususu destekler mahiyettedir. Ancak GenelMüdürlük, kazý ve araþtýrma raporlarýnýn,kapsamlý ve anlaþýlabilir ayrýntýda verilmesiniisteyebilir.

55.. mmaaddddee, Özellikle Bakanlýk Temsilci- ler-i'nin, kazýlarýn dönem ve özellikleri gözönünde tutularak seçilmesi, en uygun yak-laþýmdýr. Yüzey araþtýrmalarýnda da, eldengeldiðince ayný yöre müzelerinde görevyapan elemanlar görevlendirilmelidir. Buönlem, müze elemanlarýnýn, kendi böl-gelerindeki hem kültür varlýklarýný, hem desosyal yapýyý daha yakýndan tanýmalarýnýsaðlayacaktýr.

66.. mmaaddddee, Hiç bir yerli araþtýrma grubu,çok gerekli olmadýkça baðýþlar hariç, yurt dý-þýndan malzeme getirtememektedir. Ýthalmalzemeler, zaten gümrük mevzuatýna tabi-dir.

KKaattýýllýýmmllýý KKaazzýýllaarrMüze Müdürlükleri Baþkanlýðýnda yapýlan

katýlýmlý kazýlarda çeþitli sorunlar çýktýðýdoðrudur. Aslýnda,yakýn iþbirliðinin, kar-þýlýklý sorunlarý dahasaðlýklý çözüme ka-vuþturmasý beklenir.Sorun çýkan bir kaçmüzemizde, sorun-larýn çýkýþ nedenleri-nin araþtýrýlmasý vebu sorunlarýn her ikitarafýn da görüþü alý-narak çözümlenme-si, hiç kuþkusuz da-ha doðrudur. Göz-ardý edilmemesi ge-rekli bir diðer husus-sa, bazý müze mü-dürlüklerinin katýlým-lý kazýlarý, elemaneksikliði nedeniyle,artý bir yük olarakgörmeler id ir.Katý-lýmlý kazýlar, müze veüniversite iþbirliði ve

aradaki uçurumun kapatýlmasý açýsýndan,son derece yararlý çalýþmalardýr. Bu ortaklaþaçalýþmalar, taþra müzelerinin bilim çevrele-riyle yakýnlaþmasýný ve karþýlýklý bilgi alýþveri-þinin sürekliliðini saðlar. Son yýllarda gerçek-leþtirilen katýlýmlý kazýlarýn, "Evrensel KültürMirasýna" çok önemli katkýlarda bulunduðuda yadsýnamaz. Sonuçta, Anýtlar ve MüzelerGenel Müdürlüðü'nün hem kendi teþkilatýnýn,hem de ülke arkeolojisine katkýda bulunandiðer eðitim ve araþtýrma kurumlarýnýn yarar-larýný gözetme konusunda, gereðini yapaca-ðýna inanýyoruz.

KKaazzýý


ALLIANOÝ

NNuurraayy DDEEMMÝÝRRTTAAÞÞKurtuluþ Savaþý ve Cumhuriyet

Müzeleri MüdürlüðüMüze Araþtýrmacýsý

Müzelerin kamu yararýna çalýþan kurumlarolarak kabul edilmeleri özel koleksiyonlarýntopluma açýlmasýyla baþlamýþtýr. Kendi özel ilgi-leri doðrultusunda koleksiyonlar oluþturan in-sanlar zaman içinde biriktirdikleri bu eserleridiðer insanlarla paylaþmak, sergilemek ihtiya-cýný hissetmiþlerdir. Kültürel deðeri olan objeleribelli bir yerde toplama ve daha sonra da ser-gileme isteði bugün bildiðimiz anlamdakimüzelerin ortaya çýkmasýný saðlamýþtýr.

Avrupa'da 18.yy'da baþlayan önemli koleksi-yonlarý halkýn hizmetine sunma olayý ülkemizde19.yy'da gerçekleþmiþ, müzecilik hareketlerigeleneksel bir anlayýþla baþlamýþ ve devametmiþtir. Sanat yapýtlarýnýn ve deðerli nesnele-rin köken ve tanýmýyla ilgili kayýtlarýn tutulmasý,zararý ve çürümeyi en aza indirgemek için çev-reyi düzenleyerek güvenlik koþullarýný saðla-mak müzede çalýþanlarýn temel görevleri ol-muþtur. Müzeciler, geçmiþin deðerli hazinelerinikoruyup sergilerken, kendi sorumluluklarýnýn salto birikimler için olduðu-nu düþünerek halklaolan mesafelerini koru-mayý sürdürmüþlerdir((AAttaaggöökk,, 11999999))..

Müzelerin toplumlaarasýndaki uçurumu yoketmesi ve insanlara ya-kýnlaþmasý kolay olma-mýþtýr. Sergilenen kültürvarlýklarýnýn halk tara-fýndan benimsenmesiuzun bir zaman dilimiiçinde gerçekleþmiþtirve bu süreç günümüzdede devam etmektedir.

Uzun yýllar toplum,kültür varlýklarýný, onla-rýn sergilendiði binalaragirmekten çekindiðin-

den; daha sonralarý ise ön- celikleri bu deðerlibirikimleri görmek olma- dýðýndan ya da onlarýkendilerinin görme hakký olduðuna inan-madýðýndan benimsemedi. An- cak 20.yy'ýnbaþýnda özellikle 1950'li yýllarda baþlayanetkinlikler ile müze-toplum iliþkisi farklý birdöneme girdi. Bunda kuþkusuz eðitim konusun-daki yeni görüþler etken oldu ((AAttaaggöökk,, 11999999))..

Günümüzde müzelerin en önemli iki iþlevi;sahip olduklarý koleksiyonlarý korumalarý vehalkýn eðitimi için sergilemeleridir.

Özellikle bizim eðitim sistemimizde eðitimindaha çok sistematik öðretim boyutundansorumlu tutulan okul, öðrenmenin ve bilginintek kaynaðýymýþ gibi görülmekte, bir öðrenmeortamý olarak sadece bilgi yüküne dayalý biriþleve daha çok yanýt vermektedir. Kamunundenetiminde olmasýna raðmen okul, bir öðren-me ortamý olarak farklý ve yeni ortamlarla çalýþ-ma becerisini göstermemektedir ((ÖÖzzttüürrkk vveeAAddýýggüüzzeell,, 11999999)).. Oysa günümüzde herkes orta-lama bir okulun sunduðundan daha fazla- sýnýpek çok farklý öðrenme ortamýnda öðrene- bilir.Kuþkusuz bu ortamlar içinde en etkili ve renkliolaný da müzelerdir.

50'li yýllardan beri Avrupa ülkelerinin çoðun-da tartýþýlan ve eðitim bilimlerinde yer bulmayaçalýþan "müze eðitimi" alaný farklý bir öðrenmeortamý olarak okulun öðretim sorumluluðunaortak olmaktadýr ((ÖÖzzttüürrkk vvee AAddýýggüüzzeell,, 11999999))..Ülkemizde de son yýllarda sýkça karþýmýza çý-kan müze eðitimi kavramý Ankara Üniversitesi

10 iDOL

MMüüzzeecciilliikk

MMÜÜZZEE EEÐÐÝÝTTÝÝMMÝÝ

Cumhuriyet Müzesi (II. Türkiye Büyük Millet Meclisi Binasý)

Sosyal Bilimler Enstitüsü'ne baðlý Müze EðitimiAna Bilim Dalý'nýn ve Yýldýz Teknik ÜniversitesiMüzecilik Ana Bilim Dalý'nýn kurulmasýyla dahadikkat çekici hale gelmiþtir.

Müze eðitimi, temel eðitimde ve yaþam boyueðitim sürecinde yaþantýlara dayalý çok yönlüöðrenme ve yaþam alanlarý olarak müzelerinetkin kullanýmýný içermektedir ((ÖÖzzttüürrkk vveeAAddýýggüüzzeell,, 11999999)).. Bu eðitim ister doðrudan bili-me ve bilgiye, ister duygu ve sezgilereyönelsin, bireye kattýðý yaþantýsal zenginliklerleona yeni ufuklar açar.

Müzedeki öðrenmeokuldaki gibi belirli öðre-nim kademeleri ile sýnýrlýdeðildir ve tüm yaþam bo-yu devam edebilir. Çünkümüze bir insanýn her yaþdöneminde onu "tükete-bileceði" olanaklarý sunar.Belli bir belgeyi ya da notalmayý gerektirmediði vekatýlýmda çoðu zamangönüllülük esas olduðuiçin geleneksel okulundýþýnda geniþ bir mekan-da katýlýmcýlarýna ya daziyaretçilerine özgür biröðrenme ortamý saðlar(( AA dd ýý gg üü zz ee ll ,, 11 99 9999 )) ..Müzeler, biliþsel öðren-menin yanýnda duyuþsal

ve yaþantýsal öðrenmenin-de saðlanacaðý yerlerdir.Çünkü insanlar müzeyegeldiklerinde insanlýk kül-türünün maddi tanýklarýylabirebir ve aracýsýz olarakkarþý karþýya gelirler. Ziya-retçi doðru sunum ve oku-lun verebileceði eðitimimüzede hiç sýkýlmadanalabilir.

Müzenin eðitim iþlevibirçok kavramý bir arayagetirmekte ve özgül bir or-t a m o l u þ t u r m a k t a d ý r.Müze, iletiþim, eðitim, öð-renme, yaþam boyu eði-tim vb. Müze eðitimi kav-ramýný temellendirebilmekiçin toplumdaki, eði-timdeki, müzecilikteki

deðiþimleri birlikte dikkate almak gerekmekte-dir. Çünkü her üçü de de- ðiþmekte, birindekideðiþim diðerini etkilemektedir ((OOnnuurr,, 11999988))..

Müze eðitiminin oldukça açýk bir biçimdetanýmlanmýþ temel felsefesi ve ilkeleri vardýr.Müze koleksiyonlarý ile ziyaretçilerin ilgi gerek-sinimleri arasýnda iliþki kurmak bu ilkelerinbaþýnda yer almaktadýr ((HHooooppeerr -- GGrreeeennhhiillll,,11999999)).. Bu iliþkinin mümkün olduðunca etkin,dinamik ve esnek olmasý gerekir. Her grubun(çocuklar, gençler, genç yetiþkinler, yetiþkinler,



Kurtuluþ Savaþý Müzesi'nde yapýlan Müze Eðitimi etkinliklerinden bir görüntü


yaþlýlar, engelliler gibi) farklý ihtiyaçlarý ve ilgilerisöz konusudur. Dolayýsýyla müzedeki sunum-lar, bir koleksiyonun belli bir bölümünün anla-týmý herkes için ayný ol-mayacaktýr.

Müzede eðitimci ola-rak görev yapacak kiþininmüze koleksiyonlarýnýincelemesi, müze eðitimi-nin temel ilkelerindenbiridir. Bir müzede eðiti-min nasýl yapýlacaðýný omüzenin koleksiyonlarý-nýn niteliði belirler. Müze-deki koleksiyonlarýn eði-tim amacýyla deðerlen-dirilmesi müze eðitim-cisinin iþidir ((OOnnuurr,, 11999988))..

Bir müze eðitimcisi ko-leksiyonlarý insanlar içinilgi çekici ve heyecan ve-rici kýlabilmelidir. Bununiki koþulu vardýr:Az sayý-

da uygun nesnenin seçilmesi ve seçilen nes-nelerin belli temalar etrafýnda birbirinebað lanmas ý ((HHooooppee rr --GGrreeeennhhiillll,,11999999)).Nesnelerin seçilmesi gereklidir çünkü özellik-le büyük müzeler çok fazla malzemebarýndýrýr ve sýnýrlandýrma yapýlmazsa çalýþ-ma verimsiz olabilir. Nesneleri bir konuylabaðlamak fikir geliþtirme, düþünme veinceleme yeteneðini geliþtirir. Konularýn veeserlerin seçiminde grubun gereksinimleri,ziyaretin amacý dikkate alýnmalýdýr.

Bir arkeoloji müzesine gezi yapýlacaðýnývarsayalým. Seçilen nesneler Paleolitik Döne-me ait taþ, obsidyen ve sileksten yapýlmýþ ke-sici aletler,o döneme ait hayvan kemikleri vemaðaralardaki duvar resimleri olsun. Bu nes-neleri birbirine baðlayacak konu PaleolitikDönemin avlanma kültürü, ziyaretçi grup daarkeoloji öðrencileri olabilir. Bu þekilde sýnýr-larý belirlenmiþ bir gezi çok daha verimli vekalýcý olacaktýr.

Eserlerin seçimi yapýldýktan ve ele alýna-cak konular tasarlandýktan sonra öðretim tek-nikleri ve yaklaþýmlarý belirlenmelidir. Müzeeðitimcileri, müzedeki deneyimin farklý birdeneyim olmasý, koleksiyonlarla ve mekanlabirinci elden karþýlaþma saðlanabilmesi içinçocuklar ve yetiþkinlere yönelik geleneksel bir

sýnýf ortamý yaratmamalýdýrlar. Müzedeki eðitimokuldaki eðitimin bir devamý deðildir ve kendineözgü teknikleri olmalýdýr. Eserlerin kopyalarýnýnelle tutulmasý, drama yöntemi, kolaj ve resim

12 iDOL




çalýþmalarý, bir gösteriyi izleme, teyp ya da vi-deo kullanma bu tekniklerden birkaçýdýr ((HHooooppeerr--GGrreeeennhhiillll,,11999999))..

Okullarla yapýlacak eðitim çalýþmalarýndamüzenin bir randevu sistemi geliþtirmesi, grupsayýlarýnýn mümkün olduðunca az tutulmasý veuygun bir mekan ayrýlmasý önemli ayrýntýlardýr.Özellikle çocuklar yetiþkinler gibi rehberli turlar-la müze gezisi yapmamalýdýrlar. Çocuklar aktifkatýlýmla öðrenmelidirler.

Müze eðitimi belirli bir bina ile sýnýrlý kalma-malý, dýþa açýlmalý, insanlara ulaþmalýdýr. Ö-dünç verme sistemi ve gezici müzeler, müze-lerin dýþa açýlmasýný saðlayan iki önemli yoldur.Dünya müzelerinde yaygýn olan, özellikle okul-lara yönelik ödünç verme sistemi ülkemizde deuygulanabilir. Bir müze uzmaný eþliðinde okul-lara gönderilecek kopya numunelerle ders yap-mak kuþkusuz motive edici bir deneyim olacak-týr.

Gezici müzeler, müzelerin dýþa dönük çalýþ-malarýndan bir diðeridir. Bu tür uygulamalarýn

temelinde, hayatý boyunca belki de herhangibir müzeyi ziyaret edemeyecek olan insan-larýn müze kavramýný tanýmalarýný saðlamaisteði vardýr. Gezici müze uygulamalarý, halk-la ileti- þim kurmanýn önemli bir yönünü oluþ-tururlar. Ülkemizde de bir gezici müze örneðiyaþanmýþtýr. TRT Çocuk ve Gençlik Vakfý ileTCDD' nin birlikte hazýrladýklarý projeninürünü olan Cumhuriyet Treni 1999 yýlý boyun-ca Türkiye'nin pek çok ilini gezmiþ ve müzeyihalkýn ayaðýna götürmüþtür.

Her müzenin sunduðu eðitim kendine öz-güdür. Her müzenin uzman personel sayýsý,müzenin türü, koleksiyonlarýnýn yapýsý, hitapettiði kitle, müzenin iç politikasý, ekonomikgücü ve kaynaklarý birbirinden farklýdýr. Müze-ler ne tür bir eðitim vereceklerine karar verir-ken sahip olduklarý özellikleri dikkate almalý-dýrlar.

Günümüz müzeciliðinde obje aðýrlýklý mü-zeden, insan aðýrlýklý müzeye doðru bir geliþ-me vardýr. Artýk müze uzmanlarýnýn dikkatleri-ni eserlere olduðu kadar insan iliþkilerine ver-melerinin, çalýþma odalarýndan çýkarak insan-larý tanýmalarýnýn zamaný gelmiþtir ((AAttaassooyy))..Gelecekte insana yatýrým yapan ve kendi zi-yaretçisini yaratabilen müzelerin ayaktakalma olasýlýðý çok daha yüksektir.

**MMüüzzee EEððiittiimmii kkoonnuussuunnddaa ggöösstteerrddiiððiidduuyyaarrllýýllýýkkllaa bbiizzee öörrnneekk oollaann vvee FFoottooððrraaffllaarrddaannyyaarraarrllaannmmaammýý ssaaððllaayyaann KKuurrttuulluuþþ SSaavvaaþþýý vveeCCuummhhuurriiyyeett MMüüzzeelleerrii MMüüddüürrüü SSnn.. MMeehhmmeettYYIILLMMAAZZ''aa tteeþþeekkkküürrlleerriimmii ssuunnaarrýýmm

KK AA YY NN AA KK ÇÇ AAAAddýýggüüzzeell,, ÖÖ.. (1999) Eðitim Ýletiþiminde Alternatif Bir

Öðrenme Alaný ve Yeni Bir Kültür Ortamý: Çocuk Müzeleri.Bildiri. 2.BiliþimTeknolojileri Iþýðýnda Eðitim Konferansý,13-15 Mayýs 1999, Ankara.

AAttaaggöökk,, TT.. (1999) Yaþayan Müze ve Eðitim.Sanat Dünyamýz, Yapý Kredi yay., s.71, ss.223-227,Ýstanbul.

AAttaassooyy,, SS.. Müzecilikten Yansýmalar. Anka yay. HHooooppeerrGGrreeeennhhiillll,, EE. (1999) Müze ve Galeri Eðitimi (Çev. Meltem Örge Evren-Emine Gül Kapçý) (Yay. Haz. Bekir Onur). A.Ü.Çocuk Kültürü Araþtýrma ve Uygulama Merkezi yay.,Ankara.OOnnuurr,, BB.. (1998) Müze Kültürü ve Eðitimi. Milliyet ÖÖzzttüürrkk,, FF.. vvee AAddýýggüüzzeell,, ÖÖ.. (1999). Türk Eðitim

Düþüncesinde Okul Müzesinden Müze Pedagojisine. Eðitim ve Bilim Dergisi, T.E.D.yay., ss.1-14, Ankara.



"Müze ve Galeri Eðitimi" kitabý kapak fotoðrafý (Anadolu Medeniyetleri Müzesi)"Müze ve Galeri Eðitimi"

11999922’’ddee MMaallttaa’’nnýýnn BBaaþþkkeennttii VVaalleettttaa’’ddaa bbaaððýýtt--llaannaann,, BBaakkaannllaarr KKuurruulluunnccaa 55//88//11999999 TTaarriihh vvee44443344 SSaayyýýllýý KKaannuunnllaa OOnnaannaann,, 1177//0099//11999999TTaarriihhiinnddee TTBBMMMM’’ddee oonnaayyllaannaann vvee 1133 EEkkiimm11999999 GGüünn vvee 2233884455 SSaayyýýllýý RReessmmii GGaazzeetteeddeeyyaayyýýmmllaannaarraakk yyüürrüürrllüüððee ggiirreenn AARRKKEEOOLLOOJJÝÝKKMMÝÝRRAASSIINN KKOORRUUNNMMAASSIINNAA ÝÝLLÝÝÞÞKKÝÝNN AAVVRRUUPPAASSÖÖZZLLEEÞÞMMEESSÝÝ ((GGöözzddeenn ggeeççiirriillmmiiþþ))

GGÝÝRRÝÝÞÞÝþ bu sözleþmeyi (gözden geçirilmiþ) imza-

layan Avrupa Konseyi üyesi devletler ile AvrupaKültür Sözleþmesine taraf diðer devletler,

Avrupa Konseyi'nin amacýnýn, özellikle ortakmiraslarý olan ideal ve ilkeleri korumak ve geliþ-tirmek üzere, üyeleri arasýnda daha yakýn bir iþbirliði gerçekleþtirmek olduðunu dikkate alarak;

19 Aralýk 1954'te Paris'te imzalanan AvrupaKültür Sözleþmesi ve özellikle bunun 1.ve 5.maddelerini,

3 Ekim 1985'te Granada'da imzalananAvrupa Mimari Mirasýnýn Korunmasýna ÝliþkinSözleþmeyi,

23 Haziran 1985'te Delfi'de imzalanan,Kültürel Varlýklara yönelik suçlara iliþkin AvrupaSözleþmesini,

Parlementerler Meclisi'nin Arkeoloji ile ilgiliözellikle 848 (1978), 921 (1981) ve 1072 (1988)sayýlý Tavsiye Kararlarýný;

Kýrsal ve Kentsel yapýlanma faaliyetleri çer-çevesinde, arkeolojik mirasýn korunmasý ve de-ðerlendirilmesi ile ilgili R (89) 5 sayýlý TavsiyeKararýný göz önünde bulundurarak;

Arkeolojik mirasýn uygarlýklarýn geçmiþinintanýnmasý için temel bir öðe olduðunu hatýrla-tarak,

Eski tarihin tanýdýðý Avrupa arkeolojikmirasýnýn, büyük yapýlanma çalýþmalarýndakiartýþtan olduðu kadar doðal tehlikelerden, ya-sa dýþý veya bilimsel nitelikten yoksun kazýlar-dan yahut halkýn yeterli bilgilendirilmemesindendolayý ciddi bir þekilde tahrip tehdidi altýnda ol-duðunu kabul ederek,

Halen mevcut olmayan zorunlu idari ve bi-limsel denetim usullerinin ihdasý ve arkeolojik

mirasýn koruma endiþesinin kentsel ve kýrsalyapýlanmalar ile kültürel kalkýnma politikalarýylabütünleþmesi gereðini teyid ederek,

Arkeolojik mirasý koruma sorumluluðununyalnýzca doðrudan ilgili devlete ait olmadýðýnýn,bozulma tehlikesinin azaltýlmasý ve uzman vedeneyim deðiþimi suretiyle korumanýn gerçek-leþtirilmesi bakýmýndan sorumluluðun Avrupaülkelerinin tümüne ait bulunduðunun altýný çize-rek;

Avrupa ülkelerinde yapýlanma politikalarýn-daki geliþmeyi takiben, 6 Mayýs 1969'daLondra'da imzalanan Arkeolojik MirasýnKorunmasýna Ýliþkin Avrupa Sözleþmesinde yeralan ilkelerin tamamlanmasý gereðini müþa-hede ederek,

Aþaðýdaki hususlarda mutabýk kalmýþlardýr:MMaaddddee 11-- AArrkkeeoolloojjiikk MMiirraassýýnn TTaannýýmmýý11.. Ýþbu sözleþmenin (gözden geçirilmiþ)

amacý, Avrupa'nýn ortak aný kaynaðý olduðu ka-dar, bilimsel ve tarihi araþtýrma gereci olarak daarkeolojik mirasý korumaktýr.

22.. Bu amaçla:ii.. Korunmasý ve incelenmesinin, insanlýðýn

ve doðal çevre ile iliþkilerinin tarihindeki geliþi-min saptanmasýnýn saðlayacaðý;

iiii.. Baþlýca bilgi edinme yollarýnýn kazý ve ke-þiflerden olduðu kadar insanlýðý ve çevresini il-gilendiren diðer araþtýrma yöntemlerinden oluþ-tuðu;

iiiiii.. Taraflarýn yetkisi altýndaki her çeþitmekanda bulunan, tüm kalýntýlar, varlýklar ve in-sanlýðýn geçmiþ varlýðýnýn diðer izleri arkeolojikmirasýn ögeleri olarak kabul edilirler.

33-- Yapýlar, inþaatlar, mimari eser gruplarý,açýlmýþ sit alanlarý, taþýnýr varlýklar, diðer türanýtar ve bunlarýn çevresi, ister toprakta ister sualtýnda bulunsunlar, arkeolojik mirasa dahildir-ler.

MMaaddddee 22--MMiirraassýýnn KKiimmlliiððiinniinn SSaappttaannmmaassýývvee KKoorruummaa ÖÖnnlleemmlleerrii

Taraflardan her biri, kendine özgü usulleregöre, arkeolojik mirasýn korunmasý için aþaðý-daki hususlarý öngören bir yasal rejimi uygula-maya koymayý taahhüt eder:

ii.. Arkeolojik mirasýnýn bir envanterinin yapýl-masý ve anýtlarýn veya korunan bölgelerinsýnýflandýrýlmasý,

iiii. Maddi izlerin gelecek kuþaklar tarafýndanincelenmek üzere korunmasý için, toprak üstün-de ya da su altýnda görünür bir kalýntý olmasa

14 iDOL

Hukuk

AARRKKEEOOLLOOJJÝÝKK MMÝÝRRAASSIINNKKOORRUUNNMMAASSIINNAA ÝÝLLÝÝÞÞKKÝÝNN AAVVRRUUPPAASSÖÖZZLLEEÞÞMMEESSÝÝ ((GGöözzddeenn ggeeççiirriillmmiiþþ))

bile, arkeolojik rezerv alanlarý oluþturulmasý.iiiiii.. Arkeolojik miras niteliðindeki eserleri

tesadüfen bulan kimsenin bunlarý yetkili ma-kamlara bildirme ve incelemeye amade tutmazorunluluðu.

MMaaddddee 33-- Arkeolojik mirasý korumak ama-cýyla ve arkeolojik araþtýrma faaliyetlerini bilim-sel güvence altýna almak üzere taraflardan herbiri aþaðýdaki hususlarý yerine getirmeyi taah-hüt eder:

ii. Arkeolojik kazý vesair faaliyetlerle ilgili izinve denetim usullerini, aþaðýdaki amaçlarý ger-çekleþtirecek þekilde, uygulamaya koymak:

aa)) Arkeolojik miras öðelerinin yasadýþýçýkartýlmasý ve yer deðiþtirilmesini önlemek;

bb)) Arkeolojik kazý ve aramalarýn bilimselþekilde ve þu koþullara baðlý olarak yapýlmasýnýsaðlamak:

-Tahrip edici olmayan araþtýrma yöntem-lerinin olduðunca sýk kullanýlmasý;

- Arkeolojik miras öðelerinin korunmasý, sak-lanmasý ve sýnýflandýrýlmasý için uygun önlem-ler alýnmadan bunlarýn kazý yerinden çýkartýl-mamasý, kazý sýrasýnda ve sonrasýnda koruma-sýz býrakýlmamasý;

iiii.. Kazýlarýn ve tahribata neden olabilecektekniklerin yalnýzca nitelikli ve bu amaçla yetiþ-tirilmiþ kiþiler tarafýndan yürütülmesine dikkatetmek;

iiiiii.. Arkeolojik arama amaçlý metal detektör-lerin ve diðer arama gereçlerinin kullanýmýný,devletin iç mevzuatýnda öngörülen hallerde, bi-limsel nitelikli ön izne tabi tutmak.

MMaaddddee 44-- Taraflardan her biri, duruma göreaþaðýdaki hususlarý da öngörecek biçimde,arkeolojik mirasýn fiziki koruma önlemleriniyürürlüðe koymayý taahhüt eder:

11.. Arkeolojik rezerv bölgeleri teþkiline ayrýl-mýþ alanlarýn kamu makamlarýnca iktisabý veyadiðer uygun yollarla korunmasý;

22.. Arkeolojik mirasýn tercihan bulunduðuyerde korunmasý ve bakýmý;

33.. Bulunduðu yerden kaldýrýlmýþ arkeolojikbuluntular için uygun depolar yapýlmasý.

MMaaddddee 55- Taraflardan her biri aþaðýdaki hu-suslarý saðlamayý taahhüt ederler:

11.. Arkeologlarýn: ii.. Arkeolojik deðeri olan sitlerin korunmasý,

saklanmasý ve deðerlendirilmesi için dengelistratejiler saptamaya yönelik planlama politika-larýna ve

iiii.Yapýlanma programlarýnýn çeþitli uygulamasafhalarýna katýlmalarýný saðlamak suretiyle,arkeolojinin ve yapýlanmanýn ihtiyaçlarýný bað-daþtýrmaya ve belirlemeye çalýþmak;

22. Arkeologlar, þehirciler ve inþaatçýlar ara-sýnda sistemli bir danýþma mekanizmasý oluþ-turmak suretiyle:

ii.Arkeolojik mirasý tahrip etmesi muhtemelolan yapýlanma planlarýnýn deðiþtirilmesini;

iiii.Sitin bilimsel incelemesinin yapýlabilmesive sonuçlarýn yayýnlanabilmesi için yeterli za-manýn ve olanaklarýn verilmesini saðlamak;

33..Çevreye etki üzerindeki incelemelerin vebunlardan kaynaklanan kararlarýn, arkeolojiksitler ve çevrelerini göz önünde bulundurmasý-na dikkat etmek;

44..Yapýlanma çalýþmalarý vesilesiyle bulunanarkeolojik miras öðelerinin, mümkün olan hal-lerde, yerinde korunmasý için önlem almak;

55.. Arkeolojik sitlerin halka açýlmasýnýn, özel-likle çok sayýda ziyaretçi giriþi için yapýlacak ya-pýlanma çalýþmalarýnýn, bu sitlerin ve çevreleri-nin arkeolojik ve bilimsel niteliðine zarar verme-mesini saðlamak.

MMaaddddee 66-- Taraflardan her biri:1. Arkeolojik araþtýrmaya, sorumluluklarý öl-

çüsünde ulusal, bölgesel veya yerel kamu ma-kamlarýnýn mali desteðini öngörmeyi;

22.. Koruyucu arkeoloji için gerekli maddidonanýmý arttýrmayý ve bu amaçla,

ii.. Büyük çaplý kamu veya özel bayýndýrlýkçalýþmalarýnda, bu çalýþmalara baðlý olarak or-taya çýkacak arkeolojik her çeþit faaliyetin ma-liyetinin tamamýnýn uygun kamu ve özel sektörfonlarýndan karþýlanmasýný saðlayacak önlem-ler almayý;

iiii.. Bu çalýþmalarýn bütçesinde, çevre ve ya-pýlanma endiþelerinin zorunlu kýldýðý etki incele-melerinde olduðu gibi, arkeolojik ön incelemeve aramalarýn, bilimsel sentez belgelerinin vebulgularýn duyuru ve yayýnlarýnýn da yer alma-sýný saðlamayý taahhüt eder.

MMaaddddee 77- BBiilliimmsseell BBiillggiinniinn TTooppllaannmmaassýý vveeYYaayyýýmmýý

Arkeolojik bulgularýn incelenmesini ve yayý-mýný kolaylaþtýrmak için Taraflardan her biri:

11.. Yetkisi altýndaki alanlarda arkeolojik sit-lerin anketlerini, envanterlerini ve haritalarýnýyapmayý veya güncelleþtirmeyi,

22.. Arkeolojik faaliyetler sonrasýnda, uzman-larýn ayrýntýlý incelemelerinin ilanýndan önce,

Hukuk


yayýnlanabilir bir sentez belgesi hazýrlanabil-mesi için tüm pratik önlemleri almayý taahhüteder.

MMaaddddee 88- Taraflardan her biri:11.. Arkeolojik miras öðelerinin ulusal veya

uluslararasý planda bilimsel amaçlý deðiþiminikolaylaþtýrmayý, ancak deðiþimin bunlarýn kül-türel ve bilimsel deðerlerine hiç bir þekilde zararvermemesi için gerekli önlemleri almayý;

22.. Arkeolojik araþtýrma ve devam eden kazý-larla ilgili bilgi deðiþimini teþvik etmeyi ve ulus-lararasý araþtýrma programlarý düzenlenmesinekatkýda bulunmayý taahhüt eder.

MMaaddddee 99-- KKaammuuooyyuunnuunn BBiilliinnççlleennddiirriillmmeessiiTaraflardan her biri:11.. Geçmiþin ve arkeolojik mirasý tehdit eden

tehlikelerin tanýnmasý için bu mirasýn deðeri ko-nusunda kamuoyu vicdanýnýn uyandýrýlmasý vegeliþtirilmesi amacýyla eðitici çalýþmalar yap-mayý,

22.. Arkeolojik mirasýn önemli öðelerinin veözellikle sitlerin halka açýlmasýný saðlamayý, se-çilmiþ arkeolojik varlýklarýn sergilenmesini teþ-vik etmeyi taahhüt eder.

MMaaddddee 1100-- AArrkkeeoolloojjiikk MMiirraass ÖÖððeelleerriinniinnYYaassaaddýýþþýý DDoollaaþþýýmmýýnnýý ÖÖnnlleemmee

Taraflardan her biri aþaðýdaki hususlarý yeri-ne getirmeyi taahhüt eder:

11.. Tespit edilen yasadýþý kazýlar hakkýndayetkili kamu makamlarý ile bilimsel kuruluþlararasýnda bilgi deðiþimini düzenlemek;

22.. Yasadýþý kazýlardan kaynaklandýðýndanveya yasal kazýlardan çalýndýðýndan þüphe edi-len her türlü eseri ve bunlara iliþkin bütün ayrýn-týlarý, iþbu Sözleþmeye (gözden geçirilmiþ) tarafköken ülkesinin yetkili makamlarýna bildirmek;

33..-- Alýþ politikasý devlet denetimine tabi mü-zeler ve diðer benzeri kuruluþlarýn denetimsizbuluntulardan, yasadýþý kazýlardan geldiðindenveya resmi kazýlardan çalýndýðýndan þüphe du-yulan arkeolojik miras öðelerini satýn almalarýnýteminen gerekli önlemleri almak;

44.. Alýþ politikasý devlet denetimine tabi ol-mayan, Taraf ülkelerin müze ve benzeri kuru-luþlarý için:

ii.. Ýþbu Sözleþmenin (gözden geçirilmiþ) met-nini onlara ulaþtýrmak,

iiii.. Yukarýda 3. paragrafta kayýtlý ilkelere sözkonusu müze ve kuruluþlarca uyulmasýný sað-lamak üzere çaba sarfetmek.

55.. Denetimsiz buluntulardan, yasadýþý ka-

zýlardan kaynaklanan yahut resmi kazýlardançalýnan arkeolojik miras öðelerinin dolaþýmýnýeðitim, bilgilendirme, uyarma ve iþbirliði sure-tiyle mümkün olduðunca sýnýrlandýrmak.

MMaaddddee 1111--Ýþbu sözleþmenin (gözden geçirilmiþ) hiçbir

hükmü, arkeolojik miras öðelerinin yasadýþý do-laþýmýna veya yasal sahibine iadesine iliþkin ta-raflar arasýnda mevcut olan veya mevcut olabi-lecek ikili veya çok taraflý anlaþmalara ikili veyaçok taraflý anlaþmalara halel getirmez.

MMaaddddee 1122-- Kaarrþþýýllýýkkllýý TTeekknniikk vvee BBiilliimmsseellYYaarrddýýmmllaaþþmmaa

Taraflar:11.. Arkeolojik miras ile ilgili konularda dene-

yim ve uzman deðiþimi suretiyle karþýlýklý teknikve bilimsel yardýmlaþmada bulunmayý,

22.. Ýlgili ulusal mevzuatlarý ya da taraf olduk-larý uluslararasý anlaþmalar çerçevesinde sü-rekli eðitim alaný da dahil olmak üzere, arkeolo-jik mirasýn korunmasý konusunda uzman deði-þimini kolaylaþtýrmayý taahhüt ederler

MMaaddddee 1133-- SSöözzlleeþþmmeenniinn ((ggöözzddeenn ggeeççiirriillmmiiþþ))UUyygguullaammaassýýnnýýnn DDeenneettiimmii

Avrupa Konseyi tüzüðünün 17. Maddesigereðince Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesitarafýndan kurulan bir Uzmanlar Komitesi iþbuSözleþmenin (gözden geçirilmiþ) uygulamasýnýve özellikle aþaðýdaki hususlarý izlemekle gö-revlendirilmiþtir:

11.. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinedevrevi olarak, Sözleþmeye (gözden geçirilmiþ)Taraf ülkelerdeki arkeolojik mirasýn korunmasý-na iliþkin politikalarý ve Sözleþme ilkelerininuygulama durumu hakkýnda bir rapor sunulmasý;

22.. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesini, çoktaraflý faaliyet alaný ve Sözleþmenin (gözdengeçirilmiþ) gözden geçirilmesi ya da deðiþtir-ilmesi ile Sözleþmenin (gözden geçirilmiþ) he-defleri hakkýnda kamuoyunun bilgilendirilmesi,dahil, Sözleþme (gözden geçirilmiþ) hüküm-lerinin uygulanmasýna iliþkin her türlü önleminönerilmesi;

33.. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesine,Avrupa Konseyi üyesi olmayan ülkelerinSözleþmeye (gözden geçirilmiþ) taraf olmayadaveti için tavsiyede bulunmasý.

MMaaddddee 1144-- SSoonn HHüükküümmlleerr11.. Ýþbu Sözleþme (gözden geçirilmiþ)

Avrupa Konseyi üyesi devletlerin ve Avrupa

16 iDOL

Hukuk

Kültür Sözleþmesine taraf diðer devletlerin im-zasýna açýlmýþtýr.

Sözleþme onay, kabul ya da tasvibe sunula-caktýr. Onay, kabul ya da tasvip belgeleri Avru-pa Konseyi Genel Sekreterliðine tevdi edilecektir.

22.. 6 Mayýs 1969'da Londra'da imzalananArkeolojik Mirasý Koruma Avrupa Sözleþmesi-ne taraf bir devlet, anýlan Sözleþmenin feshiniönceden ihbar etmemiþ ise ya da feshini eþ za-manda ihbar etmezse onay, kabul veya tasvipbelgesini tevdi edemez.

33.. Ýþbu sözleþme (gözden geçirilmiþ), en azüçü Avrupa Konseyi olmak üzere dört devletin,önceki paragraflardaki hükümlere uygun ola-rak, Sözleþmeye taraf olma arzularýný bildirdik-leri tarihten altý ay sonra yürürlüðe girecektir.

44.. Önceki iki paragrafýn uygulanmasý sonu-cu 6 Mayýs 1969 tarihli Sözleþmenin feshi iþbusözleþmenin (gözden geçirilmiþ) yürürlüðe giri-þi ile ayný anda gerçekleþmez ise, iþbu Sözleþ-meyi imzalayan herhangi bir Devlet, onay, ka-bul ya da tasvip belgesini tevdi sýrasýnda iþbuSözleþme (gözden geçirilmiþ) yürürlüðe gi-rinceye kadar, 6 Mayýs 1969 tarihli Sözleþmeyiuygulamaya devam edeceðini açýklayabilir.

55.. Ýþbu Sözleþme (gözden geçirilmiþ), imza-layan ancak Sözleþmeye Taraf olma arzusunusonradan bildirecek olan devletlerin her biri ba-kýmýndan, onay, kabul veya tasvip belgesinintevdiinden altý ay sonra yürürlüðe girecektir.

MMaaddddee 1155-- 11.. Ýþbu Sözleþmenin (gözden geçirilmiþ)

yürürlüðe girmesinden sonra, Avrupa KonseyiBakanlar Komitesi, Avrupa Konseyi tüzüðünün20.(d) maddesinde öngörülen çoðunlukla veKomitede bulunma hakkýna sahip taraf devlet-lerin temsilcilerinin oybirliði ile Konseye üyeolmayan diðer herhangi bir devleti ve AvrupaEkonomik Topluluðunu iþbu Sözleþmeye (göz-den geçirilmiþ) katýlmaya davet edebilecektir.

22.. Katýlma halinde, katýlan devlet ya daAvrupa Ekonomik Topluluðu için iþbu Sözleþmekatýlma belgesinin Avrupa Konseyi Genel Sek -reterine tevdiinden altý ay sonra yürürlüðe gire-cektir

MMaaddddee 1166-- 11.. Her devlet, imza ya da onay, kabul, tasvip

veya kabul edilme belgesinin tevdii sýrasýndaÝþbu Sözleþmenin (gözden geçirilmiþ) uygu-lanacaðý topraðý ya da topraklarý belirleyebilir.

22.. Her devlet, sonradan herhangi bir zaman-

da, Avrupa Konseyi Genel Sekreterine muha-tap bir bildirimle, iþbu Sözleþmenin uygulan-masýný bildirimle belirtilen herhangi bir toprakparçasýna teþmil edebilir. Bu yeni toprak par-çasý bakýmýndan Sözleþme, bildirimin AvrupaKonseyi Genel Sekreteri tarafýndan alýnmasýn-dan altý ay sonra yürürlüðe girer.

33.. Önceki iki paragraf uyarýnca yapýlan herbildirim, bu bildirimde anýlan toprak parçasý ba-kýmýndan, Genel Sekretere muhatap bir nota ilegeri çekilebilecektir. Geri çekme, Genel Sekre-terin notayý almasýndan altý ay sonra geçerlilikkazanacaktýr.

MMaaddddee 1177--11.. Taraflardan herbiri, Genel Sekretere nota

tevdii suretiyle Ýþbu Sözleþmenin (gözden ge-çirilmiþ) feshini her an ihbar edebilir.

22.. Fesih ihbarý, Genel Sekreter tarafýndannotanýn alýnýþ tarihinden altý ay sonra geçerlilikkazanacaktýr.

MMaaddddee 1188-- Avrupa Konseyi Genel Sekreteri,Avrupa Konseyi üyesi devletlere, Avrupa KültürSözleþmesine taraf diðer devletlere, Ýþbu Söz-leþmeye (gözden geçirilmiþ) katýlan ya da katýl-maya davet edilen her devlete ve AvrupaEkonomik Topluluðuna:

aa)) Her imzayý,bb)) Her onay, kabul, tasvip veya katýlma bel-

gesi tevdiini,cc)) 14, 15, ve 16. Maddeleri uyarýnca Ýþbu

Sözleþmenin (gözden geçirilmiþ) yürürlüðe giriþtarihlerini,

dd)) Ýþbu Sözleþme (gözden geçirilmiþ) ile ilgiliher türlü giriþim, tebligat ve bildirimi, bildirecek-tir.

Yukarýdaki hususlarý tasdiken, aþaðýda im-zasý bulunan ve bu amaçla yetkili kýlýnanlar Ýþbu Sözleþmeyi (gözden geçirilmiþ) imzalamýþ-lardýr.

Ýþbu Sözleþme Ýngilizce ve Fransýzca dille-rinde, her iki metin de eþit olacak þekilde, Av-rupa Konseyi arþivlerinde muhafaza edilmeküzere, tek kopya halinde 16 Ocak 1992 tarihin-de Valetta'da yapýlmýþtýr.

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, Sözleþ-menin onaylý bir kopyasýný Avrupa Konseyineüye bütün devletlere, Avrupa Kültür Sözleþme-sine taraf diðer devletlere ve bu Sözleþmeyekatýlmaya davet olunan üye olmayan devletlereveya Avrupa Ekonomik Topluluðuna iletecektir.

Hukuk


Latinceden Çeviren: HHaayyddaarr DDÖÖNNMMEEZZ

Sözlerin gözlerimi karartmýþken böyle,yazmamak onuruma dokunuyor benim. Biryabancý olarak, kutsal konukseverlik ilkesinive evli bir kadýnýn güvenini sarsmayý gözealdýn sen! Demek, Taenarus kýyýlarý, fýrtýnalýsularda savrulan sana bunun için açtý kuca-ðýný! Sen yaban elden gelmiþken, bizim sara-yýmýz demek bunun için kapýlarý kapatmadýyüzüne! Bunca þefkatin karþýlýðý haksýzlýk mýolacaktý? Söyle, dost muydun yoksa düþ-man mýydýn, yanýmýza gelirken böyle?

Benim bu sitemimde haklýlýk payý bulunsada, senin bunu kabalýk sayacaðýndan kuþ-kum yok. Onurumu unutmadýkça ve yaþamý-ma leke bulaþmadýkça, varsýn böyle olsun!Yalancýktan surat asmýyorum, kaþlarýmý daçatýp oturmuyorum, her þeye karþýn, adým te-mizdir benim. Þu ana dek, hep suçsuz yaþa-dým ve benden övgü kazanmadý hiçbir zanî.Seni buna neyin yüreklendirdiðini ve yata-ðýmý paylaþma umudunu sana neyin verdiði-ni doðrusu çok merak ediyorum. Yoksa,Neptunus'un kahramanýnýn11 kaba gücüylegeçmiþte karþýlaþtým diye ikinci kez kaçýrýl-mak mý reva görülüyor bana? Ayartýlmýþ ol-saydým eðer, suçlu ben olurdum o zaman.Ancak, kaçýrýldýðýma göre, bunu istememek-ten baþka ne yapabilirdim ki? Ama beklediðiürünü çýkaramadý o eyleminden. Korkum biryana, hiçbir þey gelmeden baþýma döndümgeri. Yoðun direniþim sayesinde yalnýzca bir-kaç öpücük koparabildi benden, o utanmaz!Baþka hiçbir þey alamadý. Senin gibi kötü ya-radýlýþlý biri bununla yetinmeyecekti elbet.Tanrýlar daha iyi bilir ya, onun sana benzeryaný yoktu. Namusuma dokunmadan geriverdi beni. O ince davranýþýyla suçu hafifledigözümde. Þu da açýk: O genç gördüðü iþtenpiþman oldu. Ancak Theseus, Paris'in, benimadým dilden düþmesin diye, kendi yolunu tu-tacaðýný düþünerek ettiðinden hiç piþmanlýkduydu mu? Yine de kýzgýn deðilim - hem se-vene kim kýzar ki?- Eðer açýða vurduðun ger-çekten uyduruk sevda deðilse tabiî. Evet,bundan kuþkulanýyorum. Bu durum, kendimegüvenimin az oluþundan ya da güzelliðiminbilincinde olmayýþýmdan deðildir, tam tersine,safdilliðin kadýnlarýn baþýna öteden beri belâgetirdiðinden ve senin sözlerine güvenilmezdenmesinden.

Ayrýca "baþkalarý günah iþliyor ve evli birkadýnýn arlý kalmasý bir istisnadýr." diyebilir-sin. Ýyi ama, benim adýmýn da bu istisnalariçinde yer almasýna kim engel olabilir? An-nemin hafifmeþrepliðinden dem vurup be-nim de baþtan çýkarýlabileceðimi düþünebilir-sin. Annem sahte bir kýlýkla aldatýlmýþ oldu-ðu için, burada yanýlýyorsun sen. O ýrz düþ-maný, tüylerle22 gizledi kendini. Bana gelince:Günah iþlesem, bilmezlikten gelebilirim. Ýþle-nen günahý gölgelerken, hata da söz konusuolmayacak. O güzelce yanýldý ve günahý ya-ratan kurtardý onu günahtan. Suçluyken bilemutlu sayýlmama yol açacak Ýuppiter neredepeki?

Sen soyunu, ataný ve krallýk sanlarýný yü-celtiyorsun ama, benim bu evim de soylulu-ðun ýþýltýsýna sahip yeterince. Ýuppiter'denkayýnbabamýn atasý olarak söz edilmesindiye, Tantalus'un oðlu Pelops ve Tyndareus'un ününden söz edilmesin diye, Leda Ýuppi-ter'i baba etti bana; bir kuðuya kanan safdilanam sahte kuþu aldý koynuna. Þimdi git,Phrygia soyunun ilk geçmiþini ve Laome-don'uyla birlikte Priamus'u anlat! Ben onlaradeðer veriyorum, ancak sana ün kazandýrantanrý senden beþ kuþak öncedir, benden isehemen önce gelir.33

18 iDOL

MMiittoolloojjii

PP.. OOVVÝÝDDÝÝUUSS NNAASSOOHHEELLEENNAA''DDAANN PPAARRÝÝSS''EE**

Joseph Nollekens (1737-1823). Paris’in kararý. Londra, Victoria ve Albert Müzesi

Elindeki krallýk asalarýnda güç bulunduðu-na inanýrým inanmasýna, ancak bizim asala-rýmýz da geri kalmaz bunlardan hiç. Burasýgeriyse eðer orasýndan malca ve adamca, buelbet yurdunuzun barbarlýðýndandýr.

Mektubunda söz verilen armaðan öyle çokki doðrusu, bunlara tanrýçalar bile kapýlabilir-di. Ancak utancýn sýnýrýný aþmak istesem, senolurdun günahýmýn gözde nedeni. Ya leke-den hep uzak tutacaðým adýmý ya da arma-ðanlardan çok düþeceðim senin ardýna. Beno armaðanlarý nasýl yüceltiyorsam, öyle be-nimsemiþimdir hep, verenin de deðer kattýðýo armaðanlarý! Çok daha önemlisi: senin beniseviyor oluþun, benim senin çilelerinin nedenioluþum, senin bana dönük bir umutla engindenizleri aþýp geliþin.

Masa kurulduðunda, utanmaz adam, neyapýyordun sen? Ben hiç belli etmemeye ça-lýþýrken, þunu da gözlemliyordum: Sen banabakýyordun, çapkýn adam, delici bakýþlarlaboyuna, bense gözlerimi kaçýrmaya çalýþý-yordum senden. Bir yol derin derin iç geçiri-yordun, bir yol bana sokulup kadehi elinealýyordun ve sonra sen de içiyordun benimiçtiðim yerden. Kaç kez gördüm ben ah, par-maklarýnla gizli gizli iþaretler veriþini, kaç kezgördüm kaþlarýnýn, gözlerinin dile geliþini!Kocam bunlarý görecek diye aklým çýktý hepve kýzarýp bozardým o açýk iþmarlarýndan.Belli belirsiz bir mýrýltýyla ya da içimdenkonuþtum kaç kez þöyle: "Bu adamda da hiçutanma yok!" Yalan da deðildi hani benim busözüm. Yuvarlak masamýn üstünde, adýmýnaltýna þarap damlalarýyla yazýlmýþ yazýyýokudum: "seni seviyorum" sözünü! Ancakbuna inanmadýðýmý belli ettim hayýr diyengözlerle. Þu iþe bak, ben de öðrenmiþim artýkbu yolla konuþmayý! Günaha meylim olsaydýeðer, kanardým ben tatlý dile, gönlüm kapýlýrdýbu sözlere. Açýk konuþuyorum: Eþsizsin senboyunla bosunla ve bir kýz atýlmak isteyebilirsenin kollarýna! Bir baþka kadýn mutlu olsunlekelemeden kendini daha iyi, benim arnamusum el sevdasýyla dize geleceðine!Güzel þeyler olmadan nasýl yaþanacaðýnýbenden öðren þimdi. Haz veren güzellikler-den kaçýnmak da erdemdir. Senin can attýðý-na bakýp iç geçiren ve yine de akýllý kalan neçok gencin bulunduðunu düþünüyor musunhiç? Yoksa alýcý gözle bakan bir sen misin,Paris? Çok þey görmüyorsun ama, körükörüne çok þeye yelteniyorsun. Yüreðin yokama, sözün çok senin. Benim kýzlýðýma bintalip can atarken44, senin gemiyle tez eldengelmeni isterdim yanýma. Seni görseydim ozaman, bin talip arasýnda sen olurdun birinci.Kocam da benim bu kararýmý çekerdi sineye.

Yetiþemedin çýkarýlmýþ keyiflere, kavuþulmuþzevklere sen! Umudun da iþte böyle geç kal-dý. Senin can attýðýna bir baþkasý el koydu.Troia'da karýn olmayý istemiþ olsam bile,Menelaus'a gönülsüzce vardýðýmý düþünmeöyle! Yalvarýrým, sözlerinle aklýmý karýþtýrma-yý býrak artýk ve seviyorum dediðin kadýný,beni incitme böyle! Býrak elimde tutayým yaz-gýdan payýma düþeni ve arýma dokunacak iþemeyil verme!

Sana kalýrsa, bunu Venus söz vermiþ veyüce Ýda'nýn koyaklarýnda soyunup üç tanrýçasergilemiþ senin önünde bedenini. Bunlardanbiri sana egemenlik sunarken, öteki “savaþünü veririm” demiþ, üçüncüsü ise "Tynda-reus'un kýzý karýn olacak!" demiþ. Doðrusu,ölümsüz varlýklarýn güzelliklerini senin yargý-na býrakmýþ olmalarýna inanmak çok güç.Elbet öykünün arkasý uydurma ama, haydibuna doðru diyelim. Yani, ben, kararýndandolayý sana ödül diye verilmiþim! Ben kendigüzelliðimden onca emin deðilim ki, tan-rýçanýn önünde kendimi en büyük armaðansayayým! Güzelliðimin göz okþamasý hoþelbet! Gelgelelim, þimþekleri üstüme çekiyorVenus'un övgüsü. Senin övgülerinse erinç


MMiittoolloojjii

Helena’yý kaçýran Paris. Yunan vazo resmi (M.Ö.yak. 420-410) Metropolitan Sanat Müzesi

veriyor içime. Görüyorsun, hiçbir þeyi inkâretmiyorum ben. Aklýmýn can attýðýna hem, di-lim niye olmaz desin ki! Sana hemen güven-meyiþime sakýn gücenme! Ciddî iþler ortasýn-da birden güven beslenmez.

Venus'un hoþuna gitmiþliðimdir benim ilksevincim. Ýkincisi, senin en büyük ödül diyebeni saymýþlýðýn. Helena'nýn ne cevher oldu-ðunu öðrendiðinde sen, önceliði ne Pallas'ýnne de Ýuno'nun armaðanlarýna tanýdýn. Öy-leyse , ben senin için erdemin ta kendisiyim.Varlýðým, senin için soylu sultanlýk! Böyle biri-ne gönül vermesem, taþyüreklinin biri olur-dum. Ýnan bana, taþyürekli deðilim. Tersine,“benimdir” diyemeyeceðim bir erkeðe gönülveremiyorum ben. Kumlu kýyýlarda çift sür-meye ne diye yelteneyim? Topraðýn “kapýl-ma” dediði bir umudun ardýna ben ne diyedüþeyim?

Aþk kaçamaðý için deneyimsizim henüz,tanrýlar tanýðýmdýr, sadýk kocamý parmaðým-da oynatmadým hiç! Þimdi ses vermez say-falara geçirirken sözlerimi, yeni iþler sarýyo-rum mektubumun baþýna. Ne mutludur gör-müþ geçirmiþ olanlar! Ben, bu dünya cahili,suç yollarýný aþýlmaz sanýyorum.

Korkum da baþýma belâ kesildi. Aklýmkarýþýk þimdi ve sanýyorum ki herkesin gözübenim üstümde. Bunu ben uydurmuyorum,halkýn homurdanmasýndan anlýyorum.Aethra da bazý sözler iletti bana. Ama sen oþeyden vazgeçmek istemiyorsan eðer, öyleyapýyormuþ gibi görün! Hem ne diye vaz-geçecekmiþsin ki, vazgeçmiþ gibi görünmekdururken! Oyununu oyna, ama belli etme!Tam olmasa da, epeyce özgür olma fýrsatýçýktý karþýma, Menelaus'un yokluðunda. Ouzakta þimdi, bir sorun yüzünden. Onunböyle apar topar gidiþinin önemli ve haklý birnedeni olsa gerek. Ya da bana öyle görün-müþ olabilir. O “gitsem mi, gitmesem mi” diyebocalarken, ona “git ama çabuk dönmeyebak” diyen ben oldum. O baktýðý faldan mem-nun, öpüp koklarken beni, “ev iþlerime deTroialý konuðumuza da iyi bak” derken, bengülmemek için zor tuttum kendimi; gülmeme-ye çalýþýrken, ona yalnýzca þunu söyleyebil-dim: "bakacaðým."

Böylece, o tatlý esintilerle Girit'e doðruyelken açtý; ancak sen buna bakýp da her þe-yin hak olduðunu düþünme! Kocam buradanuzakta ama, uzaktayken bile gözü benimüstümde - Yoksa sen bilmiyor musun kral kol-larýnýn ötelere de uzandýðýný?

Güzellik de þimdi bana yük oldu. Çünkü,bir erkek beni nice överse, kocam onca kor-kuyor. Adam bunda haklý da! Beni sevinceboðan ün, þimdi baþýma belâ oldu. Tanýn-

mamýþlýk daha iyiydi elbet. Ne kocamýn uzak-ta oluþuna þaþ sen, ne de beni burada senlebaþ baþa býrakýþýna! Kiþiliðim ve yaþamýmsayesinde gözü kalmadý arkada. Güzelliðimürküttü, yaþamým inanç aþýladý. Dürüstlü-ðümden güven buldu, alýmlýlýðýmdan korkuduydu. Çýkan fýrsatý tepmemeyi öðütlüyorsunve içten bir kocanýn lütufkârlýðýndan yarar-lanalým, diyorsun. Bense hem istiyorum, hemkorkuyorum. Henüz dediðim dedik deðil, gö-nül düþmüþ kuþkuya. Ben kocasýzým, senkadýnsýz uyuyorsun. Ben sana tutuluyorum,sen bana. Geçmek bilmiyor geceler. Bizi bir-birimize baðlayan sözlerimiz! Ne dertli baþýmvarmýþ! Hem dilin tatlý hem de mekânýmýz bir!Olup bitenler beni suça itmiyorsa, kahrola-yým! Öte yandan, bana ayak baðý olan korkunedir, onu da bilmiyorum! Beni kötü kötüinandýrdýðýna keþke güzel güzel zorlasaydýn!Bu kaba sabalýðý benliðimden silmeliydin.Hakký yenmiþler de kimi zaman haksýzlýktanyarar görür. Dilerim, felek benim de bir günböyle güler yüzüme! Ferman dinlemeyengönüle erkenden haddini bildirelim! Gönlünyeni yalýmýný birazcýk su söndürür. Eloðlununsevgisine güven olmaz. Sevdasý da kendigibi diyar diyar dolaþýr. Çekip gider o, sen herþeyden umudunu kesince. Hypsipyle tanýk,Minos'un kýzý tanýk buna. Girilmedik gerdek-ler yüzünden alay düþtü paylarýna. Derler kisen de hayýrsýzýn biriymiþsin, yýllardýr sev-diðin Oenone'yi yüzüstü býrakmýþsýn, o da elolmuþ þimdi sana! Üstelik sen bunu inkâretmiyorsun. Bilmiyorsan, söyleyeyim: Senin-le ilgili her þeyi araþtýrmak iþim gücüm oldubenim. Ayrýca, adam gibi sevmek istiyorsunama, bu elinden gelmiyor. Phrygialýlar yel-kenlerini de açýyorlar artýk. Sen benimle ko-nuþurken, umut dolu geceye hazýrlanýrken,seni yurduna götürecek yel buralarda ese-cek. Kurtulacaksýn yeni sevinçlerinden yolortasýnda. Sevdamýz da çekip gidecekyellerle.

Yoksa salýk verdiðin gibi, övgüler düzülenPergamum'u mu gidip göreceðim? Büyük La-omedon'un torununa gelin mi olacaðým? Yer-yüzünü benim yüzkarasý iþlerimle dolduracakdenli çabuk yayýlan söylentileri küçümsemi-yorum artýk. Sparta benim hakkýmda nesöyleyebilir ki? Tüm Achaia, Asia'nýn halklarý,senin Troia'n ne? Priamus benim hakkýmdane düþünecek acaba? Priamus'un karýsý, se-nin kardeþlerin ve onlarýn Troialý karýlarý ne?Sen benim sadýk kalacaðýmý ve kendiörneðinden kaygýlanmayacaðýmý nasýl uma-bilirsin? Hangi yabancý girecek olsa Ýliumlimanlarýna, senin dinmez korkularýnýn nede-ni olacak. Nice öfkeli anlarýnda, günahýnýn

20 iDOL

MMiittoolloojjii

benimkine karýþtýðýný unutup sen bile bana“kaltak” diyeceksin. Günahýmý yaratan da senolacaksýn, ayýplayan da sen! Dilerim, bunlarýgörmeden kara toprak dolar gözüme.

Dediðine bakýlýrsa, Troia'nýn varsýllýðýnýnve yaþamýn tadýný çýkaracaðým; söz verdiðin-den çok daha göz alýcý armaðanlara kavuþa-caðým. Mor mor kumaþlarým, yýðýn yýðýn altýn-larým olacak, kuþkum yok bundan! Ama þöyledersem, hoþ gör beni: Senin armaðanlarýnýnyok öyle çok bir deðeri! Bilmiyorum nedir beniburalara baðlayan? Phrygia kýyýlarýnda bir iþgelirse baþýma, kim yardýmýma koþacak be-nim? Babayý nerede arayayým, kardeþi nere-de bulayým? Yalancý Ýason'un Medea'ya ver-mediði söz kaldý mýydý? Aeson'un evindenkovulmadý mý o kadýn? Yüzüstü býrakýlmýþ okadýnýn gidip tutunacaðý bir Aeetes'i oldumu? Anasý Ýdyia'yý, bacýsý Chalciope'yi buldumu o? Ben bu tür þeylerden çekinmem hiç.Ama Medea da çekinmiyordu! Güzel umut dakendi falýyla sýk sýk geliyor oyuna! Zamanlasen de anlayacaksýn enginde sürüklenengemiler için limandan çýkýþýn tatlý olduðunu.

Yanarca da korkulara salýyor beni, anne-nin doðumdan önce, düþünde doðurduðu þukanlý yanarca! Bilicilerin sözlerinden de kor-kuyorum. Derler ki Ýlium'un Pelasg ateþiyleyanacaðýný biliciler önceden söylemiþ.Cytherea seni nice gözetiyorsa-gözetir, çün-kü utku kazanan ve senin kararýnla çifteödüle kavuþan o! - senin kararýnla yarýþmayýyitiren bu ikisinden ben onca korkuyorum, öv-gün yerinde olsa bile. Ve þundan hiç kuþkuduymuyorum: Senin ardýndan gidecek ol-sam, savaþ çýkacak! Bakýn þu baþýma gele-ne! Kýlýçlar arasýnda yol alacak sevdamýz.Yoksa Atraxlý Hippodamia, Haemonia'lýadamlarý acýmasýz bir savaþa zorlamadý mýsence? Yoksa Menelaus'un, ikiz kardeþleri-min ve Tyndareus'un haklý bir öfkeye kapýl-makta gecikeceðini mi sanýyorsun?

Þu övünmelerine ve sözünü ettiðin yiðitlik-lerine gelince: Sözlerini yalanlýyor gözlerin.Senin bedenin Mars'tan çok Venus'a yaraþýr.Varsýn yiðitler savaþsýn, Paris'im, sen gel ba-þýný sevdalara sal! Söyle de o övgüye boðdu-ðun Hector gitsin senin yerine savaþa! Seninustalýðýna yaraþýr baþka döðüþ var. Eðer aklýbaþýnda ve biraz gözü kara olsaydým, bu du-rumdan yararlanýrdým ben. Aklý baþýnda herkýz yararlanacak. Ar perdem yýrtýlýnca, belkiben de bir þeyler öðreneceðim ya da zama-nýn hükmüne yavaþ yavaþ boyun eðeceðim.

Bu gizli konularý yüz yüze konuþmamýzýistiyorsun. Neye can attýðýný ve niye konu-þalým dediðini biliyorum. Çok acelecisin ama,ürün henüz olgunlaþmadý. Geciken dilektebile belki bir hayýr vardýr.

Þimdilik bu kadar. Yüreðimin gizlerine sýr-daþ olan sözlerim bitsin burada. Çünkü par-maklarým yoruldu. Kalanlarý da Clymene veAethra'yla iletelim, yoldaþým ve akýl hocamolan bu iki kadýnla.

** ** **Yukarýda çevirisi verilen mektup Romalý

ozan Ovidius’un HHeerrooiiddeess adlý yapýtýndanalýnmýþtýr. HHeerrooiiddeess, ünlü söylence kahra-manlarýnýn sevgililerine yazdýðý aþk mektup-larýndan oluþmaktadýr.

HHeelleennaa''ddaann PPaarriiss''ee baþlýklý mektup yapýt-taki 17. mektuptur. Çeviride þu metin kulla-nýlmýþtýr: The Loeb Classical Library: Ovid,HHeerrooiiddeess aanndd AAmmoorreess, London, 1977.

NNOOTTLLAARR11-- Theseus22-- Leda ve kuðu33-- Helena'dan önce: Ýuppiter. Ama

Paris'ten önce: Priamus, Laomedon, Ýlus,Tros, Erichthonius, Dardanus ve Ýuppiter.Görüldüðü gibi, geleneksel soy kütüðü, Ýup-piter'i Paris'ten sonra yedinci sýrada göster-mektedir.

44-- Helena burada taliplerinin sayýsýnýabartmaktadýr.


MMiittoolloojjii

Helena’yý kaçýran Paris. Pompeii’deki Trajik OzanýnEvi’nden bir duvar resmi (M.S.yak.75)

DDrr.. ÞÞeehhrraazzaatt KKaarraaggöözzArkeolog

Ýstanbul Arkeoloji Müzeleri

1997yýlýndaBakanlýkça görevlendirildi-ðim "The Glory of Byzantium" sergisisýrasýnda, Amerika Birleþik Devletleri NewYork-The Metropolitan Museum'da mermerbir mezar steli ilgimi çekmiþti. Bu stelmüzenin ana kapýsýndan giriþte sol yandabulunan Lydia ve "East Greek" eserlerindurduðu salondan sonraki, Attik stellerinbulunduðu ikinci mekanda durmakta idi.((BBeellggee 11-- MMüüzzee PPllaannýý)) Dikkatimi çekeneserin etikette yazýlý bilgilerinin aksineolarak, yöresel iþçiliði, konusu, tipolojisi veRoma Devrindeki Kü- çük Asya'nýn MysiaBölgesine özgü ikonog- rafisi oldu.

Ama, diðer Anadolu buluntusu eserlerdeolduðu gibi etiket bilgisine göre, bu mezarsteline "East Greek" denilmekte ve orjinalbuluntu yeri böylece kamufle edilmekte idi.Ancak, eser Anadolu'nun kuzeybatý bölge-sindeki Mysia'nýn yöresel mezar steli ör-neklerinden biridir. Bu bölgenin atölye iþçili-ðini taþýmaktadýr. Diðer yandan Roma Dev-rine ait bir esere de "East Greek" demeknasýl bir arkeolojik kýstasa dayanmaktadýr?

EEsseerriinn TTaannýýmmýý:: Mezar steli cephesi, üst-te ve altta iki sahneden oluþan kabartmasahneleri içermektedir. Yükseklik 106 cm.,geniþlik 55 cm., ve kalýnlýk ise 23 cm. olan,stelin üst sahnesinde yöreye özgü sympo-sium konusu iþlenmiþtir. Klinede uzanmýþüç erkek ve solda oturan kadýndan oluþanyemek ziyafeti betimlemesinde dörtgenyiyecek sehpasý ile saðdaki ufak hizmetkarfigürü ile sahne tamamlanmaktadýr. Sol üstköþede aðaca sarýlý yýlan görülmektedir ki,buna Anadolu mezar stellerinde çok sýkrastlanmaktadýr. Alt sahne ise, soldan saðadoðru giden zýrhlý ve mýzraklý at üstünde,diðeri ise; ayný zýrhlý giysili atýnýn yularýn-dan tutan ayakta duran iki süvariden olu-þan grubu göstermektedir. Bu figürler,Küçük Asya'nýn Roma Devrindeki Eyaletisýrasýndaki tipik askeri figürleridir.

II-- Ýlginçtir ki, eseri görür görmez, Anado-lulu olduðunu anlamaktan baþka, bir yerdegördüðümü de anýmsýyordum. Bu duygu vebilgiler beni, kütüphane çalýþmasýna yön-lendirdi ve eserin yayýnlandýðýný tesbit et-

tim. Mysia ve Bithynia Bölgelerinde yüzeyaraþtýrmasý yapmýþ olan, Alman uyrukluMaria Loise Cremer, Asia Minör StudienI.Mysia I (1991), isimli monografik kitabýnýnLev./Taf. 10'da bu eser görülmektedir(Belge 2). Ve yayýn tarihine göre, bu eser1991 yýlýnda Ýsviçre-Basel Museum' dadýr.Cremer, yayýnýn 31. sayfasýnda da aynýtipolojide bir eserden bahsederken vehalen bu yazýya konu olan stelin de, yöreyeait bir atölyede yapýldýðýný belirtmektedir veböylece Anadolu buluntu yeri açýkça yazýl-maktadýr ((BBeellggee 33))..

IIII-- Bunun üzerine, bu stelin Basel'danNew York'a nasýl geldiði konusunda mera-kým arttý ve The Metropolitan Museum'un(1991-1992) yýllýk faaliyet raporu olan der-giyi araþtýrdýðýmda, sayfa 27'de, SatýnAlýnma (Purcases) baþlýðý altýnda bu eser-den bahsedilmekte idi ((BBeellggee 44)) Stelin92.11.58 envanter numaralý olduðu veÝsviçre'den getirildiði açýkça yazýlmaktadýr.Böylece, New York-The MetropolitanMuseum tarafýndan Anadolu buluntu yeribilinerek satýn alýndýðý anlaþýlmaktadýr.

Ne yazýk ki, fotoðraf makinemin teknikarýzasý nedeniyle eserin durduðu salondaresmini çekememiþtim. Bir kaç gün kadarstelin durduðu salona gidip, çizimini yap-maya çalýþtým ((BBeellggee 55)).. Bu arada gelenTürk misafirlere salondaki eseri bir kaç kezgöstermiþtim. Fakat, bir hafta kadar sonra,mezar stelinin durduðu söz konusu salonafotoðraf çekmek için gittiðimde, Grek-RomaDept. Bölümü tarafýndan giriþine ahþap birkapý yapýldýðýný ve bir yazý asýlmýþolduðunu gördüm. Þöyle diyordu;

11999999 ÝÝllkkbbaahhaarrýýnnaa kkaaddaarr yyeennii ttaannzziimm--rreessttoorraassyyoonn yyaappýýllaaccaaððýý nneeddeenniiyyllee zziiyyaarreetteekkaappaattýýllmmýýþþttýýrr..

IIIIII-- Bunun üzerine, genel olarak tümsalonu görmek istediðimi belirttiðim vesözlü olarak Grek-Roma Bölümü ÞefiCarlos Picon, artýk bunun mümkünolmadýðýný sözlü olarak belirtti ve izin ver-medi. Konu, ayný tarihlerde Türkiye'ninNew York Baþkonsolos luðuna gerekli plan,çizim gibi belgelerle birlikte yazýlý olarakbildirilmiþtir. Ayný konu tarihli dilekçe raporile gerekli belgelerle Ankara Anýtlar veMüzeler Genel Müdürlüðü 'ne de verilmiþtir.

Mysia Bölgesinden yani KuzeybatýAnadolu'dan önce Ýsviçre-Basel, oradanAmerika'ya yer deðiþtiren bir eserinöyküsünde, Avrupa eski eser ticaretipazarlarýnda Ýsviçre'nin rolünü açýkçabelirtmiyormu acaba?

22 iDOL

KKaaççaakkççýýllýýkk

EESSKKÝÝ EESSEERR KKAAÇÇAAKKÇÇIILLIIÐÐIINNAA DDAAÝÝRR KKÜÜÇÇÜÜKK BBÝÝRR ÖÖYYKKÜÜ**



Belge:1

Belge:5

24 iDOL


Belge: 2



Belge:3

26 iDOL


Belge: 4

Müze-Üniversite iþbirliðinin güzel bir ör-neði olarak Ýzmir Arkeoloji Müzesi Müdür-lüðü’nün Proje Baþkanlýðýnda 1994 yýlýndabaþlatýlan ve Ankara Üniversitesi Dil ve Ta-rih, Coðrafya Fakültesi Öðretim Üyesi Prof.Dr.Hayat ERKANAL’ýn bilimsel baþkanlý-ðýnda gerçekleþtirilen Tahtalý Barajý Kur-tarma Kazýlarý Projesi çalýþmalarýnda ula-þýlan sonuçlarý içeren kitap DSÝ GenelMüdürlüðünün katkýlarýyla 1992 yýlýndabastýrýlmýþtýr.

Tahtalý Barajý Kurtarma Kazýlarý Projesiçerçevesinde Bakla Tepe Höyüðündekiaraþtýrma ve kazýlar Prof. Dr. HayatERKANAL’ýn bilimsel sorumluluðunda,Cevizcioðlu Çiftliði Nekropolü, Çýtýrtepe vediðer çalýþmalar ise Ýzmir Arkeoloji MüzesiMüdürü Dr. Turhan ÖZKAN’ýn sorumlulu-ðunda yapýlmýþtýr.

Kazýlarda ele geçen Antropolojik bulgu-larýn deðerlendirilmeleri ise, Hacettepe Üni-versitesi Antropoloji Bölümünden Yard.Doç. Dr. Yýlmaz ERDAL tarafýndan yapýl-mýþtýr.

Türkçe-Ýngilizce olarak hazýrlanan kita-býn sunuþu Dr. Turhan ÖZKAN, Proje Hak-kýndaki geliþmeler Dr. Alpay PASÝNLÝ veönsözü Kültür Bakaný Sn. Ýstemihan TALAYtarafýndan yazýlmýþtýr.

Baklatepe Höyüðü kazýlarý, Kocabaþ-tepe kazýlarý, Cevizcioðlu Çiftliði Nekropolükazýlarý ve Çýtýrtepe kazýlarýna yer verilmiþ-tir.

Kitapta ayrýca Cevizcioðlu ÇiftliðiNekropolü’nde gün ýþýðýna çýkarýlan insan

iskelet kalýntýlarýnýn antropolojik incelenme-sine ve Cevizcioðlu Çiftliði Nekropolü me-zar kataloðuna da yer verilmiþtir.

Harita-Plan, Çizim-grafik ve resimlerledesteklenmiþ olan bu yayýn 233 sayfadanoluþmakta, 1-162. sayfalar metin, 163-273.sayfalarda diðer bilgilere yer verilmektedir.

Kitap Kurtarma Kazýlarý Projesi çerçe-vesinde elde edilen sonuçlarýn vakit geçiril-meden bilim alemine sunulmasý açýsýndanönemli bir çalýþma niteliði taþýmaktadýr.

T.C.KÜLTÜR BAKANLIÐI

ANITLAR ve MÜZELER GENELMÜDÜRLÜÐÜ

ÝZMÝR ARKEOLOJÝ MÜZESÝMÜDÜRLÜÐÜTAHTALI BARAJI

KURTARMA KAZISI PROJESÝ


YYaayyýýnn TTaannýýttýýmmýý

TTAAHHTTAALLII BBAARRAAJJIIKKUURRTTAARRMMAA KKAAZZIISSII PPRROOJJEESSÝÝ

28 iDOL

BBaassýýnnddaann


BBaassýýnnddaann

¨̈DDeenniizzllii MMüüzzee MMüüddüürrllüüððüünnüünn DDeerrnneekkYYöönneettiimm KKuurruulluu’’nnaa iilleettttiiððii yyaazzýýddaann;;

ÝDOL Dergisi'nin 5. sayýsý "Bize Yansýyan-lar" bölümünde; 11. Müze Çalýþmalarý veKurtarma Kazýlarý Sempozyumu sýrasýndaaçýlýþý yapýlan Hierapolis Arkeoloji Müzemizve personelimiz hakkýndaki övgü dolu yazý-larýnýzdan dolayý teþekkür eder, þahsým vepersonelim adýna saygýlar sunarým.

Müze Müdürü Hüseyin BAYSAL

¨̈Ýzmir Rölöve ve Anýtlar Müdürü Sn.Fatma Sedes Hierapolis Müzesinde yapýlançalýþmalarda Müdürlük uzmanlarýnýn daemeðinin geçtiðini, fakat ÝDOL’de yer veril-mediði sitemlerini içeren bir mektup gönder-di. Yönetim Kurulu olarak Hierapolis Müzesiçalýþmalarýný kazý ve müzecilik yönünden de-ðerlendirmiþ, yapýlan teþhir ve düzenleme-lere deðinmemiþtik. Tabii ki bu çalýþmalarýdüzenleyen ve sergilemede emeði geçenÝzmir Rölöve ve Anýtlar Müdürlüðü uzmanlarý-ný da kutlarýz. Burada bir kasýt olmadýðýný,özür dileyerek açýklama gereðini duyduk.Fatma Sedes’e hatýrlatmasý için teþekkürederiz.

¨̈Magnesia ve Patara'dan sonra “BergamaAkropolü” de yandý.Siyah bir görünüme bürü-nen akropol Bergama'dan oldukça çirkin birþekilde izlenmekte. Kazýda çalýþan bir iþçinindalgýnlýkla attýðý bir sigara izmaritinden çýktýðýsanýlan yangýndan akropolün neredeysetamamýna yakýný etkilenmiþ. Yangýnda þehir

surlarý ve birçok yapý kalýntýsý zarar görmüþdurumda.

Bu yangýnlardan ders alýnmalý ve antikkentlerimizde çýkacak olasý yangýnlara karþýönlemler alýnmalýdýr.

¨̈YYOORRTTAANNLLII KKUURRTTAARRMMAA DDEERRNNEEÐÐÝÝkkuurruulldduu::

Üç yýl içinde Yortanlý Barajý'nýn sularý altýn-da kalacak olan Allianoi antik kenti, dünyadaaz sayýda bulunan Asklepieion'lardan biri.

Bu önemli kentteki eserlerin kurtarýlabil-mesi için zamana karþý yarýþan Bergama Mü-zesi Müdürü Ahmet Yaraþ baþkanlýðýndakikazý ekibinin hedefi, en kýsa sürede Allianoi'nin tamamýný gün ýþýðýna çýkarmak.

Bu deðerli çalýþmalara destek olmak ama-cýyla 2000 yýlýnýn haziran ayýnda kurulanBergama Yortanlý Kurtarma Derneði de, kazýekibiyle ayný hedefi paylaþýyor. Dernek, kur-tarma kazýlarý için gerekli olan mali desteðinsaðlanmasýnýn yaný sýra, buluntularýn tanýtýmýve kazýlarla ilgili kamuoyunun bilgilendirilme-si için de çalýþmalar yürütüyor.

Dernek hakkýnda bilgi almak ya da üyeolmak için Allianoi kazýlarýnda restoratör ola-

30 iDOL

BBiizzee YYaannssýýyyaannllaarr

Bergama Akropolü

rak görev yapan Ceren Küçükbarda'ya0232. 659 14 96 numaralý Kazýevi telefonun-dan ulaþabilir ya da derneðin AAkkbbaannkk BBeerrggaa--mmaa þþuubbeessii DDHHVV 3333445533--0011--22 no'lu hesabýnabaðýþta bulunabilirsiniz.

¨̈BERGAMALILAR Siyanürlü Altýn Ara-maya Karþý Baþlattýklarý çabalarýný þimdi deALLÝANOÝ'yi kurtarmak için gösteriyorlar.

Cumhurbaþkanýmýz Sayýn Ahmet NecdetSEZER'e göndermek üzere bir imza kam-panyasý da baþlattýlar;

SSaayyýýnn AAhhmmeett NNeeccddeett SSEEZZEERRCCuummhhuurrbbaaþþkkaannýý

“Yýlda yaklaþýk altý yüz bin turistin ziyaretettiði Bergama, ülkemizin kültür turizmindeekonomik katký saðlayan antik yerleþim-lerinden biridir.

Bergama'da inþa edilen Yortanlý Barajý'nýnaltýnda kalacak alanda yapýlan kurtarma ka-zýlarýnda, bugüne kadar bilinmeyen Allianoiantik yerleþmesi tespit edildi. Bugüne kadaryapýlan kazýlar sonucunda, hamam komplek-si, son derece geniþ caddeler, köprü, çeþme,konutlar, dükkanlar ve dinsel yapýlarý ile antikçaðýn önemli bir saðlýk merkezi olmalýdýr.Bergama'nýn ikinci saðlýk yurdu (Asklepieion)olduðu sanýlan yerleþme, yakýn bir gelecektesulama amaçlý Yortanlý Barajý'nýn sularý altýn-da kalacak.

Alüvyon dolgu nedeniyle en fazla otuz yýl-lýk ömre sahip baraj, ayný zamanda Paþaköyfay hattý üzerine inþa edilmeye devam edil-mektedir. Yeterli su rezervine sahip Bakýrçayhavzasýnda; kýsa süreli tarým ya da kültür vesaðlýk turizmine dayalý alternatif bir proje!

Þimdi bir yol ayrýmýndayýz; Ya kýsa vadelipolitik vaadlerin sonucu baraj inþaatýnýn de-vamý ya da ülkemiz ve ilçenin kültürel ve sos-yal yaþamýnda büyük rol oynayacak Allianoiantik yerleþmesinin turizme kazandýrýlmasý.

BBiizz aaþþaaððýýddaa iimmzzaassýý oollaannllaarr;; AAlllliiaannooii aannttiikkyyeerrlleeþþmmeessiinniinn kkuurrttaarrýýllmmaassýý iiççiinn kkaarraarrllýýddeesstteeððiinniizzii bbeekklliiyyoorruuzz!! ""

¨̈ Ayrýca ALLÝANOÝ Antik kentinin sit alanýkapsamýna alýnmasý için Bergama Müze

Müdürlüðü'nün Ýzmir I Numaralý KTVKKMüdürlüðü'ne yaptýðý baþvuruya yanýt alýn-madýðý söylentileri Bergama'da tedirginlikyaratmýþ Baraj için bir antik kentin daha fedaedileceði endiþesi duyulmaktadýr.

¨̈Gaziantep Ýli, Nizip Ýlçesi , Zeugma Örenyeri'nden çalýnan ve ABD Houston RiceÜniversitesi, Menil Koleksiyonu'nda olduðutespit edilen iki parça mozaik figür Anýtlar veMüzeler Genel Müdürlüðü Arkeoloðu EsraAkça tarafýndan 19/06/2000 tarihinde ülkemi-ze getirilmiþ ve Gaziantep Müzesine teslimedilmiþtir.

Ülkemize kazandýrýlan mozaiklerimiz,Gaziantep'te görevlendirilen Ýstanbul Res-torasyon ve Konvervasyon Merkez Labora-tuarý Müdürlüðü uzmanlarýnca GaziantepMüzesi'ndeki parçasý ile birleþtirilmiþ, teþhiredileceði yerine monte edilmiþtir.

¨̈07/03/1996 tarihinde Londra HeathrowHavaalanýnda bir Türk vatandaþýnda yaka-



lanan Anadolu kökenli bir grup eser Anýtlarve Müzeler Genel Müdürlüðü ArkeoloðuGökhan Bozkurtlar tarafýndan Londra Büyük-elçiliðimizde düzenlenen basýn toplantýsýnýmüteakiben teslim alýnmýþ 21/06/2000 günüülkemize getirilerek Anadolu MedeniyetleriMüzesi'ne teslim edilmiþtir.

Sözkonusu eserler önümüzdeki günlerdedüzenlenecek bir basýn toplantýsý ile kamu-oyuna tanýtýlacaktýr.

¨̈Yurtdýþýndan getirilen mozaiklere karþýeski eser kaçakçýlarý yeni mozaikler çalmayabaþladýlar.

KKrraalliiççee MMoozzaaiiððii ÇÇaallýýnnddýýUUþþaakk Dünyada bir eþi de Ýtalya'nýn Sicilya

Adasý'nda bulunduðu belirtilen antik AkmoniaKenti'ndeki "Gymnasium Kraliçe mozaiði",dün sabaha karþý kimliði belirlenemeyen kiþiya da kiþilerce çalýndý. Yapýlan araþtýrmalarsonucu, Banaz'ýn Ahat köyü yakýnlarýndakiantik kente yaya olarak geldikleri ve 6-7 kiþi

olduklarý anlaþýlan tarihi eser kaçakçýlarýnýn,bugüne kadar 30 metrekarelik bölümü ortayaçýkartýlan mozaik bütününün sol üst köþesin-de bulunan kraliçe figürünü , bir bað evininkapýsýna koyarak çaldýklarý tespit edildi. Antikkentin yaðmalanacaðý söylentileri üzerineUþak Valisi Ayhan Çevik, valilik bütçesiylekazý çalýþmalarý baþlatmýþtý.(1/8/2000 Cum-huriyet)

¨̈DSÝ Barajlarla yaptýðý tahribatlarla yetin-meyerek Derelerle de tahribata baþladý.

TTiillmmeenn HHööyyüükk''ttee ttaahhrriibbaattGGaazziiaanntteepp ((AAAA))-- Gaziantep'in Ýslahiye

ilçesinde bulunan Tilmen Höyük'teki bazý ar-keolojik belgelerin, höyük etrafýnda dere ya-taðý düzenlemesi yapan DSÝ'nin iþ makinele-rince yok edildiði savunuldu. Ýstanbul Üniver-sitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve SanatTarihi Bölümü Baþkanlýðý'ndan emekli olanve Tilmen Höyük kazýlarýna katýlan Prof. Dr.Refik Duru, “Sahip olduðumuz ve bazen

32 iDOL


büyük emeklerle ortaya çýkardýðýmýz kültürdeðerlerini korumayý bilmiyoruz. TilmenHöyük buna bir örnektir” dedi. (24/7/2000Cumhuriyet)

¨̈Tofaþ ve Arkeoloji ve Sanat Yayýnlarýiþbirliðiyle "BELKIS/ZEUGMA·HALFETÝ·RUMKALE TARÝHE SON BAKIÞ" adlý birkatalog yayýmlandý. Katalogda; yörede sularaltýnda kalan kültürel deðerlerle, kurtarma ka-zýlarýnda açýða çýkarýlan arkeolojik eserlerinbirbirinden güzel fotoðraflarýna da yer veril-miþ.

¨̈Efes Yamaç Evleri Yeni Çatýya Kavuþtu

Avusturya kazý ekibi yüzyýlý aþkýn birsüredir kazý çalýþmalarýný sürdürdüðü“EEFFEESS''ttee EEFFEESS ÝÝÇÇÝÝNN BBÝÝRR ÇÇAATTII YYAAMMAAÇÇ EEVV 22KKOORRUUMMAA BBÝÝNNAASSII”” adý altýnda gerçekleþ-tirdiði koruma uygulamalarýný bilim dünyasý-na bir yayýnla tanýttý.

EFES'i ziyaret eden konuklar YamaçEvlerini yeni çatý örtüsü altýnda izleyebilecek-ler. Umarýz Efes Havaalanýna inen uçaklarbu çatýyý uçurmaz! AVUSTURYA kazý ekibi-nin de bu uçaklara karþý gerekli önlemlerialmýþ olmasýný dileriz.

¨̈19/07/2000 tarihli Cumhuriyet Gazete-sinde cesur bir müzecinin açýklamasý vardý.Umarýz arkadaþýmýzýn baþýna yaptýðý açýkla-madan dolayý bir þeyler gelmez!

MMüüzzeeddee ppeerrssoonneellssoorruunnuu......

GGaazziiaanntteepp ((AAAA))--Adýyaman ArkeolojiMüzesi Müdürü FehmiEraslan,Türkiye'ningözde kültür varlýkla-rýnýn bulunduðu Adý-yaman'da 56 arkeolojikSÝT alaný, 42 dini vekültürel yapý, 15 sivilmimari yapý ve 3 askeriyapý olmak üzere, top-lam 116 tescilli kültürvarlýðý bulunduðunu veüretilen bir projedenverim almanýn, projedegörevli elemanlarla



Efes Yamaç Evleri

Efes Yamaç Evleri

orantýlý olduðunu kaydetti. Sosyo-ekonomikaçýdan geliþmiþ yöreler- de uzman personelyýðýlmasý olduðunu belirten Eraslan,Adýyaman'da uzman personel olarak yalnýzkendisinin görev yaptýðýný; kül- türel varlýk-larýn tespiti, tescili, korumasý ve benzerinedenlerle rutin incelemelerin yapýlmasýgerektiðini, ancak iki yýldan beri müze- ninaracý olmadýðýný söyledi. (19/7/2000Cumhuriyet)

¨̈Bodrum Sualtý Arkeoloji Müzesi'nde"Tunç Çaðý Batýklarý Salonu" sergilemeyeaçýldý. Birbirinden ilginç buluntularýn ser-gilendiði bu salonu meraklýlarýn görmesi ge-rekli diye düþünüyoruz.

¨̈AADDAANNAA,, AAMMEERRÝÝKKAA''YYAA KKAAÇÇIIRRIILLAANNMMIISSIIRR HHEEYYKKEELLÝÝNNÝÝ ÝÝSSTTÝÝYYOORR

1982 yýlýnda Adana kent merkezindekiTepebað Höyük'ün tepe noktalarýnda, birmisyoner evinin inþaatý esnasýnda bulunup,Amerika'ya kaçýrýlan heykelle ilgili, bu deðer-

li eseri ýsrarlý takibiyle kamuoyuna duyuranÇÇÜÜ.. AArrkkeeoolloojjii BBööllüümm BBaaþþkkaannýý YY.. DDooçç.. DDrr.. KK..SSeerrddaarr GGÝÝRRGGÝÝNNEERR konuyla ilgili þu bilgileriverdi:

""BBuu hheeyykkeellllee iillggiillii bbiizzee iillkk bbiillggiilleerrii vveerreennSSaayyýýnn PPrrooff.. DDrr.. MMaacchhtteelldd MMeelllliinnkk''ee ttee--þþeekkkküürreeddiiyyoorruuzz.. 11888822 yyýýllýýnnddaa TTeeppeebbaaðð HHööyyüükk''ttee bbiirrmmiissyyoonneerrlliikk eevviinniinn iinnþþaaaattýý eessnnaassýýnnddaa bbiirrttaakkýýmm eesseerrlleerree rraassttllaannmmýýþþ.. HHööyyüükk oolldduuððuu iiççiinnbbuu ggaayyeett nnoorrmmaall.. ÝÝþþiinn iillggiinnçç ttaarraaffýý,, MMrr..MMoonnttggoommeerryy tteemmeell ççuukkuurrllaarrýýnnýýnn ddaahhaa ddeerriinnkkaazzýýllmmaassýý iiççiinn eemmiirr vveerrmmiiþþ.. BBuunnuu kkeennddiilleerriibbeelliirrttiiyyoorr,, eelliimmiizzddee bbeellggeelleerr vvaarr.. BBuu eessnnaaddaappiiþþmmiiþþ ttoopprraakk ffiiggüürrlleerrllee bbiirrlliikkttee,, ggrraanniitt ttaaþþýýnn--ddaann ddiizz ççöökkmmüüþþ ppoozziissyyoonnddaa ttaassvviirr eeddiillmmiiþþ bbiirrMMýýssýýrr oorriijjiinnllii hheeyykkeell bbuulluunnmmuuþþ.. 4400 ccmm.. bbooyyuunn--ddaa,, bbiirr bbaayyaannýý tteemmssiill eeddiiyyoorr.. EEsseerr bbiirr ÝÝnnggiilliizzyyaattýýyyllaa,, bbiirr ppaattaatteess ççuuvvaallýý iiççiinnddee AAmmeerriikkaa''yyaaggööttüürrüüllmmüüþþ.. DDaahhaa ssoonnrraa TThhee MMeettrrooppoolliittaannMMuusseeuumm ooff AArrtt''aa vveerriillmmiiþþ.. ÜÜzzeerriinnddeekkii kkiittaabbee--lleerr ççöözzüüllddüükktteenn ssoonnrraa,, eesseerriinn ÇÇuukkuurroovvaa ttaarriihhiiiiççiinn öönneemmii ddaahhaa ddaa aarrttmmýýþþ.. EEsseerr,, MMýýssýýrr''ddaaOOrrttaa KKrraallllýýkk DDöönnee-- mmii''nniinn ((MM..ÖÖ.. 22004400--11664400))1122.. HHaanneeddaannllýýððýý'' nnaa ((MM..ÖÖ.. 11999911--11778833)) ttaarriihh--lleennmmiiþþ,, hhaattttaa kkeessiinn oollaarraakk;; MM..ÖÖ.. 11880000 ttaarriihhiivveerriillmmiiþþ.. BBuu ttaarriihhttee MMýýssýýrr''ddaa IIIIII.. AAmmeenneemmhheettyyaa ddaa ddiiððeerr aaddýýyyllaa NNiimmaa''aattrree'' hhüükküümm ssüürrüüyyoorr..OOrrttaa KKrraallllýýkk DDöönneemmii MMýýssýýrr''ýýnn eenn zzeennggiinn ddöönnee--mmii oollaarraakk kkaabbuull eeddiilliiyyoorr.. KKiittaabbeessiinnee ggöörree,,hheeyykkeelliimmiizz ""HHeemmþþiirree SSaassttnneeffeerruu"" iissmmiinniittaaþþýýyyoorr vvee bbuu ddöönneemmddee ""OOttuurraann SSnneeffrruu"" eesseerrggrruubbuunnuu tteemmssiill eeddiiyyoorr.. AArraaþþttýýrrmmaaccýý HHaayyeess''eeggöörree eesseerr,, ""1122.. HHaanneeddaannllýýððýýnn eenn iiyyii hheeyykkeellccii--lliikk kkaarraakktteerr öözzeelllliiððiinnii"" ttaaþþýýyyoorr.. BBaarrbbeerr''aa ggöörreeiissee,, ""hheeyykkeelliinn üüzzeerriinnddeekkii eellbbiisseenniinn ssttiillii yyeerreellYYaakkýýnn DDooððuu öözzeelllliikklleerrii ttaaþþýýyyoorr""..

TTüümm kkaammuuooyyuunnuunn bbiillddiiððii ggiibbii,, TTeeppeebbaaððHHööyyüükk KKaazzýýssýý PPrroojjeessii''nnii hhaazzýýrrllaaddýýkk.. AAlltt--yyaappýýççaallýýþþmmaallaarrýýnnaa bbaaþþllaayyaammaaddýýððýýmmýýzz iiççiinn,, kkaazzýý bbuusseennee yyaappýýllaammaayyaaccaakk.. YYeennii ssppoonnssoorrllaarr bbuull--mmaammýýzz ggeerreekkiiyyoorr.. BBuu hheeyykkeellllee bbiirrlliikktteeTTeeppeebbaaðð''ýýnn öönneemmii bbiirr kkaatt ddaahhaa aarrttttýý.. BBuuddöönneemmddee AAnnaaddoolluu''yyaa yyaazzýý MMeezzooppoottaammyyaa''ddaannggeelliiyyoorr vvee AAnnaaddoolluu ttaa--rriihhsseell ççaaððllaarraa ggiirriiyyoorr..BBaazzýý aarraaþþttýýrrmmaaccýýllaarrýýnn iiffaaddee eettttiiððiinniinn aakkssiinnee,,MM..ÖÖ.. 22.. BBiinniinn bbaaþþllaarrýýnnddaa AAddaannaa öönneemmllii bbiirrkkoonnuummddaa.. MMaaddddii oollaannaakkssýýzzllýýkkllaarrddaann ddoollaayyýýhheemm TTeeppeebbaaðð KKaazzýýssýýnnaa,, hheemm ddee AAddaannaa vveeÇÇeevvrreessii YYüüzzeeyy AArraaþþttýýrrmmaassýý PPrroojjeemmiizzeebbaaþþllaayyaammaaddýýkk.. BBuu iikkiinnccii pprroojjee iillee AAddaannaa''nnýýnn

34 iDOL


þþiimmddiiyyee kkaaddaarr ppeekk ssaaððllýýkkllýý bbiirr þþeekkiillddee yyaappýýllaa--mmaayyaann KKüüllttüürr EEnnvvaanntteerrii''nnii ççýýkkaarrmmaayyýý ppllaannllýýyy--oorruuzz.. BBuu hheeyykkeelliimmiizziinn AAmmeerriikkaa''ddaann bbuulluunn--dduuððuu ttoopprraakkllaarraa,, yyaannii AAddaannaa''yyaa ggeettiirriillmmeessiiggeerreekkiiyyoorr.. EEsseerr ssöözzüü ggeeççeenn MMüüzzeenniinn 99.. MMýýssýýrrooddaassýýnnddaa sseerrggii-- lleenniiyyoorr..

HHeeyykkeelliinn ddiiððeerr bbiirr öözzeelllliiððii ddee,, AAnnaaddoolluu TTýýppTTaarriihhiinnee vvee HHeemmþþiirreelliikk mmüüeesssseesseessii iiççiinn ddeeöönneemmllii bbiillggiilleerr ssuunnmmaassýýddýýrr.. OO ddöönneemmlleerrddeeMMýýssýýrr''ýýnn ssaaððllýýkk kküüllttüünnüünn bbiirr tteemmssiillcciissiinniinnAAddaannaa''yyaa ggöönnddeerriillmmeessii,, bbiizziimm bbaaþþýýnnddaann bbeerriiiiddddiiaa eettttiiððiimmiizz UUrruu AAddaannaaiiiiaa:: TTeeppeebbaaðð HHööyyüükkiillee iillggiillii bbiirrççookk tteezziimmiizzii ddee tteeyyiidd eeddiiyyoorr.. BBuuddöönneemmlleerrddee AAddaannaa bbeellkkii ddee,, bbiirr ssaaððllýýkkmmeerrkkeezziiyyddii.. BBuurraayyýý kkaazzmmaaddaann ddaa hhiiçç bbiirrssaaððllýýkkllýý ssoonnuuccaa uullaaþþmmaakk mmüümmkküünn oollmmaayyaa--ccaakkttýýrr..

¨̈Ýçiþleri Bakaný Sayýn Sadettin TANTAN’ýnülkemizdeki kültür ve tabiat varlýklarýnýnçocuklarýmýza ve gençlerimize öðretilmesininönemini belirten genelgesini yayýmlamagereksinimini duyduk. Sayýn TANTAN’ý bukonudaki duyarlýlýðý nedeniyle kutluyor,Kültür ve Milli Eðitim Bakanlarýnca da bugenelgenin örnek alýnmasýný bekliyo- ruz.

“Ülkemiz; dünyanýn en güzel coðrafyasýnasahip ülkelerin baþýnda yer almaktadýr. Üç ta-

rafý denizlerle çevrili; üç kýta'nýn buluþtuðu,tabiatýn tüm nimetlerinin mevcut olduðu top-raklarýmýz ayný zamanda bir çok medeniyetebeþiklik etmiþtir. Anadolu'nun dört bir yanýndabu medeniyetlerin eserleri ve izleri hala mev-cuttur.

Bugün ulusça üzerinde yaþadýðýmýz butopraklarýn kazanýmý ve en deðerli varlýðýmýzTürkiye Cumhuriyeti Devletinin kuruluþu M.Kemal Atatürk'ün önderliðinde Milli Mücadelesonucu elde edilmiþtir. Bu milli mücadeleninbüyüklüðü ve önemi ancak onu simgeleyenbir çok tarihi alan; anýt ve müzelerin ziyaretedilmesi ve öðrenilmesi ile pekiþtirilmektedir.

Bakanlýðýmýzca yapýlan tespitlerde; öðre-nim çaðýndaki çocuklarýmýz ve gençlerimizinçoðunun içinde yaþadýklarý çevreden haber-siz olduklarý, çevrelerindeki kültür ve tabiatvarlýklarýnýn farkýnda olmadýklarý ya da yete-rince bilgili olmadýklarý görülmüþtür.

Ülkemizin dünya milletler yarýþýnda hakettiði yeri alabilmesi; iktisadi, sosyal ve kültü-rel alanlar baþta olmak üzere her alandaçaðýn gerektirdiði seviyeye ulaþabilmesi,ancak insanlarýmýza ""yyuurrtt sseevvggiissii vvee yyuurrtt--ttaaþþllýýkk bbiilliinncciinniinn"" yeterince verilebilmesiylemümkündür.

Çocuklarýmýz ve gençlerimizde bu sevgive bilincin oluþmasý ancak iyi bir eðitimlegerçekleþebilir. Bu eðitimin en önemli kýsmýise; üzerinde yaþadýðýmýz bu topraklarýnnasýl kazanýldýðý ve bu topraklarýn üzerindekikültür ve tabiat varlýklarýnýn öðretilmesi, biz-zat gezdirilerek gösterilmesi ile mümkündür.Çocuklarýmýz ve gençlerimizin bu konulardabilgilendirilmesi yakýn çevresini tanýmalarýn-da en önemli görev ve sorumluluk okul-larýmýza, okullarýmýzýn idarecilerine ve öðret-menlerimize düþmektedir.

BBuu kkoonnuullaarrýýnn ddeerrss pprrooggrraammllaarrýýnnddaa vveemmüüffrreeddaattttaa yyeetteerriinnccee yyeerr aallmmaassýýnnýýnn öönnee--mmiinnee;; KKüüllttüürr BBaakkaannllýýððýý''nnýýnn ttaaþþrraa tteeþþkkiillaattýýnnýýnnddaa bbeennzzeerrii ççaallýýþþmmaallaarr yyaappmmaassýýnnýýnn yyaarraarrllýý oollaa--ccaaððýýnnaa iinnaannýýllmmaakkttaaddýýrr..

Valiliklerimizce de yukarýda ifade edilenkonular üzerinde hassasiyetle durulmasýný;

Bilgi ve gereðini arz ve rica ederim.”

SSaaddeettttiinn TTAANNTTAANNÝÝççiiþþlleerrii BBaakkaannýý



¨̈Anýtlar ve Müzeler Genel MüdürYardýmcýsý Kenan YURTTAGÜL, KazakistanKültür Müþavirl iði’ne atandý. KenanYURTTAGÜL’ün ayrýlmasý nedeniyle Kültürve Tabiat Varlýklarýný Koruma Genel MüdürüSn. Nadir AVCI 7/9/2000 tarihinde onurunabir yemek verdi.

Ayrýca Anýtlar ve Müzeler Genel Müdür-lüðü personeli 8/9/2000 tarihinde KültürBakanlýðý Sosyal Tesislerinde KenanYURTTAGÜL’e veda yemeði düzenledi.Uzun bir süredir bu tür kutlamalarýn, meslek-taþlar ve tüm çalýþanlar arasýnda yapýlma-dýðý, böylesi bir dayanýþmanýn saðlanmadýðýbir ortamda Kenan YURTTAGÜL’ün kiþili-ðinde bütünleþen iyi niyet, dürüstlük ve saygýöðeleri birlikteliðe önderlik etti. Bizler deKenan YURTTAGÜL’e yeni görevinde baþa-rýlar diler ayrýlýþý nedeniyle tüm müze müdür-lüklerine ve çalýþanlarýna hitaben kaleme al-dýðý sevgi mesajýný sizlere iletmek istedik;

“Deðerli arkadaþlarým,Kazakistan Kültür Müþavirliði görevine

atanmam nedeniyle müzeciliðin sýcak yuva-sýndan ve sizlerden ayrýlýyorum.

Birlikte çalýþtýðýmýz süre içerisinde kýsýtlýolanaklarýmýzý nasýl deðerlendirdiðinizi fev-kalede iþler yaptýðýnýzý ve Türk Müzeciliðinidaha da ileriye götürmek için katlandýðýnýzfedakarlýklarý görüp mutlu oldum, gururlan-dým.

Yeni görevim süresince sizlerden ayrý kal-sam da kalbim daima sizlerle birlikte olacak-týr.

Bu vesile ile sizlere veda ederken baþa-rýlarýnýzýn devamýný diler, sevgi ve saygýlarýmýsunarým.”

Kenan YURTTAGÜL

¨̈DDeenniizz PPeerriissii TTeettiiss’’iinn mmoozzaaiiððii BBuulluunndduu Tarsus Müzesi Baþkanlýðý’nda, Selçuk

Üniversitesi Öðretim Üyesi Prof. Dr. LeventZoroðlu’nun da katýlýmýyla ve Berdan TarihKültür Varlýklarýný Koruma Vakfý sponsor-luðunda, Tarsus Cumhuriyet Alaný’nda yürü-tülen kazýlarda, Roma Dönemi’ne ait bir evintaban mozaiði bulundu.

TTaarrssuuss-- Baklava dilimi ve örgü süslü birbordür ile çerçevelenmiþ olan mozaiðin asýlpanosu üzerinde, elinde mýzrak tutan deniztanrýçasý baþý bulunuyor. Mozaiðin M.S.4’üncü yüzyýla ait elli deniz perisinden biriolan Tetis’e ait olduðu ve daha sonra yapýlanbir duvarýn altýnda kalmasý nedeniyle saðlamolarak günümüze kadar ulaþtýðý bildirildi.

Arkeolog Hüseyin Adýbelli, mozaiðin kazýalanýndaki antik yoldan 6 metre yüksekliktebulunduðunu ancak, Tarsus’un daimi yerle-þim alaný olmasýndan dolayý su kuyusu kaz-ma ya da alt tabakalardan taþ çýkartma gibinedenlerle tahrip olduðunu söyledi. Adýbelli,yeni mozaiðin, 1946 yýlýnda bugünkü adliyesarayýnýn olduðu yerde ortaya çýkartýlanTarsus mozaiðinin bulunduðu noktaya yakýnbir mesafede bulunmasýnýn, bu alanda dahabir çok mozaiklerin var olduðu ihtimalini kuv-vetlendirdiðini vurguladý. Adýbelli, yeni mozai-ðin Eylül ayýnda Tarsus müzesine kaldýrýla-caðýný da belirtti.

Kazý çalýþmalarýna, Çanakkale 18 Mart,Konya Selçuk, Eskiþehir Anadolu ile MersinÜniversitesi Arkeoloji Bölümü’nde öðrenimgören 30 öðrencinin yaný sýra, 12 kiþilik bir bi-lim heyeti de eþlik ediyor.

( 11/08/2000 Yeni Gazete)

¨̈Milli Eðitim Bakanlýðý Hizmetiçi EðitimDairesi Baþkanlýðý ve Anadolu MedeniyetleriMüzesinin iþbirliði ile “Kültür ve TabiatVarlýklarýnýn Korunmasý” Semineri yapýldý.

11-15 Eylül 2000 tarihleri arasýndaAnkara’da görev yapan öðretmenlere yönelikolarak gerçekleþtirilen seminere 40 kadar öð-retmen katýldý. Anadolu Medeniyetleri Müzesikonferans salonunda gerçekleþtirilen seminerçerçevesinde Roma Hamamý, CumhuriyetMüzesi ve Gordion Müzesi de uzman rehberlereþliðinde gezildi.

Oldukça yapýcý bir ortamda geçen se-miner sonucunda katýlýmcýlara birer belge veril-di. Seminerin bundan sonraki yýllarda da yapýl-masý kararlaþtýrýldý.

36 iDOL


¨̈T.C.Kültür Bakanlýðý Anýtlar ve Müze-ler Genel Müdürlüðü Anadolu MedeniyetleriMüzesi ile Ýtalya Trieste Üniversitesi iþbirliðindeAnkara Augustus Tapýnaðýnda bir Koruma Pro-jesi baþlatýldý. Proje ile tüm dünyada Monu-mentum Ancyranum olarak bilinen ve RomaÝmparatoru Augustus (M.Ö.27-M.S.14) tarafýn-dan yaptýrýlan tapýnaðýn yýkýlma tehlikesi bulu-nan batý duvarýnýn saðlamlaþtýrýlmasý, özellikledoðu duvarý üzerinde bulunan kitabelerinkorunmasý amaçlanmakta. Anadolu Medeni-yetleri Müzesi’nin bilimsel sorumluluðundagerçekleþtirilecek olan projenin ilk aþamasýnda,tapýnaðýn dogu duvarýnda bulunan ve asit yað-murlarý ile diðer doðal nedenlerden dolayý hiç teiyi durumda bulunmayan kitabelerin acil olarakkorunmasý gerçekleþtirilecek.

¨̈MMÜÜZZEE MMÜÜDDÜÜRRLLEERRÝÝ SSEEMMÝÝNNEERRÝÝ 11997755((BB.. YYýýllmmaazz ÞÞÝÝMMÞÞEEKK''iinn aallbbüümmüünnddeenn))Önden sað baþta: Þakire ERKANLI (AydýnMüze Md.), Ferhan MEMÝÞOÐLU (Elazýð MüzeMd.), B. Yýlmaz ÞÝMÞEK (Amasya Müze Md.),Kubilay NAYIR (Manisa Müze Md.), BurhanBÝLGET (Sivas Müze Md.), Serap AKKOÇ (Ýst.Türk-Ýslam Eserleri Müze Md. V.), CevatBOZKURTLAR (Van Müze Md.),

Ýkinci sýra soldan: Selahattin ERDEMGÝL(Efes Müze Md.), Vural SEZER (Niðde MüzeMd.),Necdet ÝNAL (Diyarbakýr Müze Md.),Orhan ARMAÐAN (Isparta-Yalvaç Müze Md.),Orhan UYANIK (Tekirdað Müze Md.),

Sað baþtan üst sýra: Mustafa GÜRDAL(Alanya Müze Md.), Alpaslan AKKOYUNLU(Maraþ Müze Md.), Naci EREN (Antalya MüzeUzmaný), Sebahattin TÜRKOÐLU (TopkapýSarayý Md.), Osman ÜNSAL (Çorum MüzeMd.), Birol (Konya Müze Md.), Tanju ÖZORAL(Antalya Müze Md.), Ahmet TOPBAÞ(Tokat Müze Md.).



YYiiððiitt HH.. EErrbbiill**

Kitaplarýn topluca ve düzenli bir þekilde bu-lundurulup korunduðu ve araþtýrmacýlar tarafýn-dan kullanýldýðý bina veya salonlara verilen adolarak kabaca tanýmlayabileceðimiz kütüp-hanelerin geçmiþi çok eskilere dayanmaktadýr.O dönemlerden bu zamana kütüphanecilikaçýsýndan çok þeyin deðiþtiði kesin olmaklaberaber neredeyse üniversiteye gelinceyekadar kütüphane kullanýmý gibi bir gereksiniminpek de farkýna varýlmadýðý ülkemizde okuyucu-larýn kütüphane kullanýmý ve araþtýrmaya nekadar aþina olduðu hala tartýþýlabilir.

Koridorda raflar arasýnda yürürken anidenkarþýlaþtýðýnýz birini, elinde küçük bir kaðýdayazýlmýþ bir notla raflara bakarken buluyorsu-nuz. Sonra size bakýp "ben bu kitabý arýyorum"diyor. Binlerce kitap arasýnda raflarý tek tekkontrol ederek aradýðý kitabý bulacaðýný düþü-nen ve kimseye bir þey sormadan buralarakadar ilerleyen kiþiyi, kütüphane kurallarýný veiþleyiþini anlatmak için giriþ kýsmýna götürüyor-sunuz.

Tabii ki herkesin her kütüphaneye özgü ku-rallarý bilmesi beklenemez. Genel kütüpha-neler veya ihtisas kütüphaneleri olsun, hepsin-de ortak olan en büyük eksiklik "bilinçli okuyu-cu" sorunudur. Ne istediðini, en azýndan nasýlaraþtýrma yapýlacaðýný bilmeyen, ayný zaman-da sormaktan da çekinen okuyucu-araþtýrmacýoraný maalesef çoðunluðu oluþturmaktadýr.Sorunu biraz daha özele indirip ülkemizde sayý-larý bir kaç taneyi geçmeyen yabancý arkeolojienstitülerine ait kütüphanelere getirmek istiyo-rum.

Okuyucularýn çoðunluðunu genç, belki dehayatlarýnda ilk kez bir kütüphaneye gelen li-sans veya yüksek lisans öðrencilerinin oluþtur-duðu bu kütüphanelerde de ayný eksiklik de-vam etmektedir. Genellikle büyük gruplarhalinde, son güne býrakýlmýþ araþtýrmalarýn te-laþýyla "baskýn" þeklinde kütüphaneye gelen veen kýsa sürede en fazla kitaba bakarak bir anönce ayrýlmayý isteyen gruplar oldukça fazladýr.

Yukarýda da deðinildiði gibi belki de ilk kezkütüphaneye gelen bu kiþilerin söz konusu"eksikliklerini" gidermek ya da diðer bir deyiþlebilinçlenmelerini saðlamak için ne yapýlmasýgerekmektedir?

Kütüphane görevlilerinin okuyucularý bil-inçlendirilmesi için yapmasý gerekenler yanýn-da okuyucunun da özellikle bu tür kütüp-hanelere gelirken araþtýrmanýn nasýl yapýla-caðýný bilen, söz konusu kütüphaneleri iyi

38 iDOL

ÖÖððrreennccii KKööþþeessii

ÝÝNNGGÝÝLLÝÝZZ AARRKKEEOOLLOOJJÝÝ EENNSSTTÝÝTTÜÜSSÜÜÝÝHHTTÝÝSSAASS KKÜÜTTÜÜPPHHAANNEELLEERRÝÝ

vvee AARRKKEEOOLLOOJJÝÝ ÖÖÐÐRREENNCCÝÝLLEERRÝÝ

tanýyan ve kurumun kapasitesini, kurallarýný dagöz önüne alan öðretim elemanlarýnca önce-den aydýnlatýlmasý ve yönlendirilmesi çokönemlidir. Ýlk olarak okuyucuya düþen görev"kütüphaneden yararlanmak için ne yapma-lýyým, kurallarý nelerdir?" düþüncesiyle hareketetmek olmalýdýr. Örneðin açýk raf sistemi, yaniher okuyucunun raflara gidip tarama yapabil-mesinin mümkün olup olmadýðý, eðer böyle biruygulama yoksa kitaplara ya da süreli yayýnlaranasýl ulaþýlabileceði, bir kerede kaç kitaba ba-kýlabileceði gibi temel kurallarý öðrenmek, oku-yucu için baþtan büyük kolaylýk saðlayacaktýr.Daha sonraki etap araþtýrýlan konu hakkýndareferans bilgilerine sahip olup olmadýðý, hangisüreli yayýnlarýn ve hangi serilerin taranmasýnýnkendisine faydalý olabileceði gibi konularhakkýnda bilgi almak olmalýdýr. Ancak, okuyu-cunun bu tür bilgilerhakkýnda neredeyse hiçbir fikrinin olmamasý,daha baþlangýçta ilksorunu oluþturmaktadýr.Özellikle arkeoloji vesanat tarihi gibi bilimdallarýnda çoðunluklayabancý dillerde yazýl-mýþ kitaplardan yarar-lanmak zorunda olan bukiþilerin araþtýrdýklarýkonunun terminolojisinetamamen yabancý ol-malarý, hem okuyucuyuilk seferde uzaklaþtýr-makta hem de herkesiçin zaman kaybý ol-maktadýr. Arkeoloji Ens-titülerine ait kütüphane-lerde çalýþan kütüphanegörevlileri genellikle söz

konusu alanlarda doktora yapmýþ,uzman ya da yýllar sonucunda bualanda tecrübe kazanmýþ yani lite-ratüre hakim, araþtýrmacýyý yön-lendirebilecek bilgiye sahip kiþilerarasýndan seçilir. Ancak, uzun yýl-lar bu alanda çalýþmýþ ve benzerzorluklarý yaþamýþ kiþiler olarak,gelen araþtýrmacýlardan da mem-nuniyet duyan görevlilerin tümokuyuculara söz konusu bilgilerivermeleri her zaman mümkün ola-mamaktadýr. Zaman yetersizliði veyoðunluða raðmen böyle bir fýrsatyakalansa bile okuyucular önerilenkitaplardan nasýl yararlanacak-larýný, diðer kaynaklara nasýl ulaþa-caklarýný bilememektedir. Ayrýcaoldukça deðerli olan ve görselliðede hitap eden kitaplarýn her türlükorunmasýnýn sorumluluðu, neistediðini bilen okuyucunun önemi-ni daha da artýrmaktadýr. Ýþte özel-

likle üniversitelerimizde okuyan öðrencilereverilebilecek bu temel bilgiler belki de"metodoloji" adý altýnda okutulabilecek bir dersçerçevesinde çok kolaylýklar saðlayacaktýr.

Son olarak, oldukça kolay fakat önemli bubilgilerin en azýndan üniversitelerimizin ilk yýl-larýndan itibaren öðretilmesinin, hem araþtýrmazevkini artýracaðý hem de söz konusu alanlardailerlemek isteyen öðrencilere kolaylýk saðlaya-cak önemli ve deðiþmez ipuçlarý sunacaðý kaný-sýndayým.

*Ankara Ýngiliz Arkeoloji Enstitüsü Kütüp-hane Asistaný, Hacettepe Üniversitesi ArkeolojiBölümü Doktora Öðrencisi

ÖÖððrreennccii KKööþþeessii


Ýngiliz Arkeoloji Enstitüsü Kütüphanesi

Ýngiliz Arkeoloji Enstitüsü 38Kütüphanesi

HHaazziirraann aayyýýnnddaa HHaabbeerr MMeerrkkeezzlleerriinnee““ BB EE LL KK II SS -- ZZ EE UU GG MM AA HH AA RR AA BB EE LL EE RR ÝÝBBOOÐÐUULLUUYYOORR”” bbaaþþllýýkkllýý bbaassýýnn bbiillddiirriissiinnii ggeeççttiikk;;

Mozaik ve Fresklerin zenginliði açýsýndan,dünyanýn en önemli Açýk Hava Müzesi olabile-cek olan Kommagene bölgesinin idari merkez-lerinden önemli bir antik Kenti daha sulara gö-mülüyor.

M.Ö. 3000 yýlýndan günümüze kadar 5000yýldýr bir iskan görmüþ olan bölgede yer alan veKommagene'nin önemli bir kenti olan ZEUG-MA, bugün Gaziantep'in Nizip ilçesine baðlýBelkýs köyünün içindedir.

Ýskenderun körfezinden baþlayan (ÝssosKörfezi) Amanos Daðlarý ile devam eden Gü-neydoðu Anadolu Toros Daðlarý zinciri, Kuzey-doðuya doðru yay çizerek, Malatya'nýn Pötürgeilçesinde Fýrat nehri (Euphrates) ile birleþir.Fýrat ise Pötürge yakýnlarýndan, güneybatýya,daha sonra da güneydoðuya doðru yay çizerek,Nizip çayý ile birleþtikten sonra (Karkamýþ'tansonra) Türkiye'nin topraklarýný terk ederek, Su-riye topraklarýnda devam eder.

Bu iki doðal sýnýr arasýndaki bölge, merkeziSamsat (Samosata) olan Kommagene bölge-sidir. Bu gün için Kahramanmaraþ, Adýyamanve Gaziantep Ýllerini içine alan bölgedir. Kom-magene Krallýðý'nýn baþkenti olan Samsat, Ata-türk barajýnýn sularý altýnda kalmýþtýr.

Kommagene Krallýðý'nýn önemli kiþileri iseI. Mithradates - Kallinakos (M.Ö.100-69) veI. Antiokhos Epiphanes (M.Ö.69-36) dýr. Adýya-man Kahta ilçesinde bulunan Nemrut Daðý MilliParký (Dünya Kültür Mirasý olarak ülkemizin ko-runan dokuz alanýndan biri) içerisinde yer alanAntiokhos'a ait tümülüs ve kolosal heykelleroldukça önemlidir.

Bölgede bilhassa Fýrat nehrinin batýsýndaPötürge'den Kargamýþ'a kadar bir çok höyük,tümülüs, antik kent, gözetleme kulesi ve lejyonmerkezleri inþa edilmiþtir. Bölgede bu güne ka-dar Akadlar, Hititler, Hurriler, Asurlar, Kummuh-lar, Medler, Persler, Makedonyalýlar, Seleu-koslar, Kommageneliler, Partlar, Romalýlar, Do-ðu Romalýlar, Emeviler, Abbasiler, Artuklular,Eyyubiler, Moðollar, Selçuklar, Memlükler,Dulkadir Beyliði ve Osmanlýlar bir çok þehir vehöyük yerleþimini daima Fýrat nehrinin batýsýnasavunma nedeniyle kurmuþlardýr. (Fýrat'ýn do-ðusunda oldukça azdýr.)

Eski yerleþmelerden bazýlarý Pötürge'den

Fýrat boyunca Kargamýþ'a doðru; Ioulipolis,Barsalium, Samosata, Arsameia, Kharmadora,Kýlafýk höyük, Sesönk, Pirin, Ayni, Arulus,Kurima, Seleukeia, Apameia, ZEUGMA-BELKIS, Makedonopolis ve Karkamýþtýr.

GAP Projesi kapsamýnda yürütülen Fýrat ileDicle nehirleri üzerinde yapýlacak barajlarýnekonomik ve sosyal boyutlarýnýn önemi her-kesçe bilinmektedir.

Ancak bölgedeki zengin kültür mirasýmýzýnda korunmasý ve sahip çýkýlmasý oldukça ö-nemlidir.

Birecik Baraj gölünün sularý altýnda kalacakolan ZZEEUUGGMMAA kurtulmayý bekliyor. Tabi ki kur-tarma kazýlarýyla deðil. Çünkü yetkililerin sekizyýldýr çalýþmalar yapýlýyor dedikleri, kazý çalýþ-malarýnýn nasýl sürdüðünü, bu seneye kadarherkes biliyor. (Eleman yetersizliði, ödenekyetersizliði v.s.)

Bu sene konuya yerli ve yabancý basýn veTV. Kuruluþlarý sahip çýkýnca, adeta kazý çalýþ-malarý, bilimsel içeriðinden uzaklaþmaya baþ-ladý. Acele ile "sular basmadan ne kurtarýrsakkardýr" düþüncesi oldukça yanlýþtýr. Çünkü tari-he zarar verilir. ((HH.. SScchhlliimmaannnn''ýýnn TTrrooyyaa''ddaa yyaapp--ttýýððýý ggiibbii..)) Acele ile yapýlan ve zamanýn darlýðýnedeni ile yapýlmakta olan ve yapýlacak kurtar-ma kazýlarý, korkarým ki define arayýcýlarýnýn,kepçelerle yaptýklarý çalýþmalara dönmesin.(Burada þunu da ifade etmek isterim ki, Gazi-antep Müzesi yetkilileri ile arkeologlarýnZEUGMA'da özveri ile çalýþtýklarýna da inancýmtamdýr. Onlarýn da belirttiðim endiþelerimekatýlacaðýna inanýyorum.)

Çünkü ZEUGMA Mozaikleri ve Freskleribaþka bir yere alel acele taþýnamaz. Bu bilimeve kültüre zarar verir.

Unutmayalým ki buraya yapýlan BirecikBarajýnýn ekonomik ömrü yüz yýldýr. AmaBelkýs-Zeugma Antik Kenti'nin ömrü sonsuzadek olmalýdýr. Enerjiyi baþka alternatifler yara-tarak, baþka kaynaklardan bulabilir, temin ede-bilirsiniz veya para ile de satýn alabilirsiniz.

Ama, Zeugma gibi kültürel miraslarýmýzý as-la para ile satýn alamazsýnýz. Ýþte daha iþinbaþýnda yani GAP'la ilgili çalýþmalarýn yapýldýðýyýllarda, Enerji Bakanlýðý, Kültür Bakanlýðý,GAP Ýdaresi, DPT ile diðer ilgili kuruluþlar yýllarönce yapýmý planlanan baraj ve diðer enerjikaynaklarýyla ilgili çalýþmalarýnda eþgüdümüsaðlayabilselerdi, bugün ZEUGMA Kenti'ninönemli bir kýsmý sular altýnda kalmayacaktý.

Bu gün dahi her þey bitmiþ deðil, gerekirse

40 iDOL

DDeerrnneeððiimmiizziinn EEttkkiinnlliikklleerrii

baraj su seviyesi belli bir kotta tutulur ve bununsonucu olarak ta Zeugma mozaik ve freskleribilimsel kazý çalýþmalarý ile aceleye getirilme-den, insanlýk tarihine, kültür mirasýmýz olarakkazandýrýlýr.

Dünya da kültür miraslarýnýn korunmasý vekurtarýlmasýna en güzel örneklerden birini, Mý-sýr'da yapýlan Assuan Barajý nedeniyle, sularýnaltýnda kalacak olan Mýsýr Saltanatýnýn enönemli eserlerini, Birleþmiþ Milletler ve Unes-co'nun öncülüðünde, bilimsel kazý ve kurtarmaçalýþmalarý sonucunda kültürel mirasa hiçbirzarar verilmeden kurtarýlmýþ olmasý teþkil eder.

Yurdumuzda ise 1970'li yýllarýn ikinci yarýsýn-da bir ilk gerçekleþti. Neydi o ilk; Bir kültürelmirasýmýzýn kurtarýlmasý için barajýn kret kotudüþürülmüþtü. Peki bu olay neydi ve nerededersek: Karatepe-Arslantaþ-Domuztepe GeçHitit Eserlerinin bulunduðu, Karatepe-ArslantaþMilli Parký'nda idi. Ceyhan nehri üzerinde ya-pýlan barajýn kotu düþürülerek kültürel mira-sýmýzýn en güzel yerlerinden biri olan Açýk Ha-va Müzesi kurtarýldý. Bu yurdumuz için ilkti veçok önemliydi. Bu kararý alan herkesi tekrarkutlamak isterim.

Zira barajýn iþletme kotu ve su seviyesi he-saplandýðý gibi yapýlsa bu gün Geç Hitit Dö-nemi'ne ait Açýk Hava Müzesi ile birlikte Do-muztepe'deki kültürel deðerlerimiz de barajsularýnda boðulacaktý. O gün için Enerji Bakan-lýðý'ný, DSÝ yetkililerini ikna edenlerin baþýndaProf. Dr. Halet ÇAMBEL vardý. Sonralarý Arkeo-loglar Derneði, Orman Bakanlýðý Milli ParklarGenel Müdürlüðü, Kültür Bakanlýðý Eski Eserlerve Müzeler Genel Müdürlüðü ile meslek kuru-luþlarý ve sivil toplum örgütleri geliyordu.

Ýþte, þimdi herkesten BELKIS-ZEUGMAböylesine yardým bekliyor. Zira, olaya KültürBakanlýðý Anýtlar ve Müzeler Genel Müdür-lüðü'nün yaklaþýmý ile gidilirse, eserlerin önem-li bir bölümü boðulmaktan kurtarýlamayacak.

Ýþte tarihi, kültürü ve doðayý hiçe sayan yan-lýþ planlama anlayýþý, yalnýz ülkemize deðil tümuygarlýða da zarar veriyor.

Zeugma Antik Kenti günümüzden 2000 yýlönce yaklaþýk 100.000 nüfusa sahipti. Önemlitarihi yollar ve ýrmaklar arasýnda bulunan Ana-dolu-Persian ve Üst Mezopotamya arasýndaönemli bir mevkii olan kentin çoðu, zengin tüc-carlardan oluþuyordu. Zeugma Roma Lejyon-larýnýn yerleþtirildiði en önemli Samosata'dansonra ikinci merkezdi. Bu kiþilerin evleri dezevkli bir þekilde, çok renkli mozaik ve freskler-

le süslenmiþ idi. O dönemin bu kültür mirasýnasahip çýkmak, bir insanlýk görevidir.

Þuna kesin olarak inanýyoruz ki; enerji birülkenin kalkýnmasýnda en önemli kaynaklardanbiridir.

Bu enerjiyi elde ederken, Anadolu Kültürünüyok ederek deðil, onu koruyarak ona destek o-larak olmalýdýr.

Þu an süratle Kültür Bakanlýðý, EnerjiBakanlýðý ve diðer ilgili kuruluþlar bir araya ge-lerek ZEUGMA'nýn kurtarýlmasý için, þu aþama-da su seviyesinin þimdilik sabit tutulmasýný veilgili meslek kuruluþlarý ve sivil toplum kuruluþ-larý ile bir konsey kurularak süratle çözüm aran-malýdýr. Ayrýca Hasankeyf ve diðer kültür miras-larýmýzýn da barajlarýn altýnda yok olmamasýiçin, çok iyi bir planlama ve denetlemenin yapýl-masý gerekir.

Ýþte ülkemizde, nasýl ki doðal kaynaklarýmý-zýn (Doðal Sit Alanlarý, Ormanlarýmýz, Milli Parkve benzeri alanlar) son yýllarda büyük ölçüdetahribata uðrarken, bunu çýkarlarý için doðalkarþýlayanlar, kültürel kaynaklarýmýzýn baþýndayer alan tarihi-arkeolojik ve kentsel sitlerimizinde yok olmasýna, tahrip olmasýna, sular altýndakalarak boðulmasýna neden olmaktadýr.

Yanlýþ ekonomik, sosyal ve kültürel poli-tikalar yüzünden Kültür Miraslarýmýz tek tek yokediliyor. Ýþte buna en çarpýcý örnek; Belkýs-Zeugma Antik Kenti'nin önemli bir kýsmýnýnbaraj sularý altýnda kalmasý, belki de ayný akibetyarýn Hasankeyf'in baþýna gelecek.

Atatürk "CumhuriyetinTemeli Kültürdür"diyor. Ben de Sn. Cumhurbaþkanýmýzý ve Sn.Baþbakanýmýzý, Cumhuriyetimizin temelini o-luþturan Kültürel Mülklerimizin kurtarýlmasý içinbir an evvel harekete geçmelerini diliyorum.Zira her saniye, Bekýs'ý sulara gömüyor. Belkýsyardým bekliyor, hepimizin eli O'nu kurtarmakiçin O'na uzanmalý.

Bu gün için Belkýs-Zeugma'nýn, yarýn içinHasankeyf'in, bir baþka gün baþka bir kültürmirasýmýzýn kurtarýlmasý için, eserlerin sö-külüp yerinden taþýnmasý çözüm olmasa gerek.Çözüm, Kültür Mirasýmýza hep birlikte sahipçýkarak, onlarý orijinal yerlerinde koruyarak,Karatepe-Arslantaþ Milli Parký'ndaki gibi, Geç-Hitit Dönemi'ne ait kültür mirasýmýzýn bulun-duðu Açýk Hava Müzesi olarak korumak veonlara sahip çýkmaktýr görevimiz.

TTuurrgguutt BBAATTUURRIIII..BBaaþþkkaann

¨̈ÝÝssttaannbbuull ÞÞuubbeemmiizz DDaarrpphhaannee bbiinnaallaarrýýnnýýnn


41ARKEOLOJÝ VE ARKEOLOGLAR DERNEÐÝ

mmaahhkkeemmee yyoolluuyyllaa yyeenniiddeenn KKüüllttüürr BBaakkaannllýýððýý’’nnaakkaazzaannýýmmýýnnddaa bbüüyyüükk rrooll ooyynnaaddýý.. Bu baþarýlarýn-dan dolayý onlarý kutluyor ve Kül- tür BakanýSn. Ýstemihan TALAY’a konuya iliþ- kin ilettiklerimetni yayýnlýyoruz:

“Bakanlýðýnýzýn yakýndan ilgilendiði ÝstanbulEski Darphane Binalarý ile ilgili dava 27.06.2000tarihinde Yargýtay yolu açýk olmak kaydý ile so-nuçlanmýþ ve dava kazanýlmýþtýr.

Eski Darphane Binalarý'nýn Türkiye Ekono-mik ve Toplumsal Tarih Vakfý'na verildiðini tespitettiðimiz 16.08.1995 tarihinden itibaren sözkonusu binalarýn Kültür Bakanlýðý kurumlarý içinvazgeçilemez gerekliliði göz önüne alýnarak, ogünün koþullarýnda Kültür Bakanlýðý Müsteþa-rý Sn. Prof. Dr. Emre Kongar ve Cumhurbaþ-kaný Sn. Süleyman Demirel'in onaylarýna rað-men, derneðimiz gerek kamuoyunda konuyusavunarak, gerekse bilim çevreleriyle yaptýðýyoðun dayanýþma içinde imza kampanyalarý a-çarak konunun Mahkemeye verilmesi yönündeortam yaratmýþtýr. Yine Darphane Binalarý'ndayapýlan çalýþmalarý yakýn takibe alarak olum-suzluklarýn Koruma Kurulu'na aktarýlmasý yö-nünde de giriþimlerde bulunmuþtur.

Derneðimiz davayý her celse yakýndan takipetmiþ, mahkemeleri konu ile bilgilendirilmiþ, ge-rektiðinde Kültür Bakanlýðý'ný temsilen görev al-mýþ ve bu sonucun alýnmasý için çaba göster-miþtir.

Bilindiði gibi; Ýstanbul Arkeoloji MüzeleriKütüphanesinde 18.09.1997 tarihinde KültürBakanlýðý'ný temsilen Müsteþar Yardýmcýsý Sn.Tevfik Ketencioðlu ve Anýtlar ve Müzeler GenelMüdürü Sn. Prof. Dr. E. Varinlioðlu, Ýstanbul'dabulunan ilgili müze müdürleri, Ýstanbul Rölöveve Anýtlar Müdürü, Restorasyon ve Konservas-yon Merkez Laboratuvarlarý Müdürü ve Derne-ðimiz Ýstanbul Þube Baþkaný'nýn katýldýklarý birtoplantý yapýlmýþtýr. Toplantýda binalarýn Resto-rasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuar larý'na gerekliliði anlatýlmýþ, binalarýn kullanýmýnayönelik yapýlan projelerin de yer aldýðý bir dos-ya Kültür Bakanlýðýna hitaben bir yazý ekindeMüsteþar Yardýmcýsý Sn. Tevfik Ketencioðlu veAnýtlar ve Müzeler Genel Müdürü Sn.Prof.Dr. E.Varinlioðlu'na sunulmuþtu.Toplantýyý takip edengünlerde Kültür Bakaný Sn.Ý.Talay'ýn yerindeyaptýðý inceleme sonucunda, haklý bulduðu da-vayý sahiplenmiþ ve gerekli ilgiyi göstermiþtir.

Kültür Bakanlýðý’na baðlý "Restorasyon veKonservasyon Merkez Laboratuarlarý Müdür-lüðü"nün ihtiyacý olan ve ülkemizde konusunda

hizmet veren tek kurum olan laboratuarlarýngeliþmesinin önünü açacak olan bu projenindaha önce planlandýðý þekliyle hayata geçirile-ceði umudunu taþýyoruz. Yine projenin bir kýsmýda, Maliye Bakanlýðý ile yapýlan protokol gereði,"Meskukat Müzesi" olarak düzenlenecek veböylece "Ýstanbul Arkeoloji Müzeleri"nde bulu-nan önemli bir koleksiyon da deðerlendirilmiþolacaktýr.

Gerekliliðine inandýðýmýz bu davanýn kaza-nýlmasý birinci amaçtý. Ancak bundan sonrakiaþamada Kültür Bakanlýðý'nýn bu binalarla ilgili,kaybettiði seneleri de kazanmak için, daha ön-ce yapmýþ olduðu projeleri kýsa sürede hayatageçirmesinin önemi artmýþtýr.

Bu noktada derneðimizin konu ile ilgili; ge-rek bilim çevrelerine gerekse kamuoyuna veril-miþ sözü ve taahhütleri vardýr ve derneðimizinsorumluluklarýnýn yerine getirilmesi hususundakonuyu yakýndan takip etmektedir.

Gereðini bilgilerinize arz ederim.Saygýlarýmla. 17.07.2000

ÞÞeenniizz AATTÝÝKK

¨̈ ÝÝssttaannbbuull ÞÞuubbeemmiizziinn ÝÝssttaannbbuull MMeettrroossuuHHaakkkkýýnnddaa KKüüllttüürr BBaakkaannllýýððýý’’nnaa ggöönnddeerrddiiððii yyaazzýý--ddaann;;

KKoonnuu: Ýstanbul Tarihi Yarýmada içindeyapýlan metro tünelleri çalýþmalarý

“Ýstanbul 1 Numaralý Kültür ve Tabiat Varlýk-larý Koruma Kurulu tarafýndan Eminönü ve Fa-tih Ýlçeleri’ni içeren Tarihi Yarýmada’nýn 11..DDeerree--cceeddee kkeennttsseell ssiitt oollaarraakk tanýmlanmýþ olduðu bil-inmektedir. Süleymaniye ve çevresi Turizm veKültür Bakanlýðý GGaayyrrýýmmeennkkuull EEsskkii EEsseerrlleerr vveeAAnnýýttllaarr YYüükksseekk KKuurruulluu ttaarraaffýýnnddaann 99 NNiissaann 11997777ttaarriihhllii karar ile tescil edilmiþ, ayrýca Unescotarafýndan “Dünya Kültür Mirasý” olarak nite-lendirilmiþtir. Söz konusu alanda herhangi birinþaat faaliyeti yapýlmazdan önce, öncelikliolarak arkeolojik araþtýrmalarýn yapýlmasý ge-rekirken müzeden bir arkeolog dahi olmadaninþaat faaliyetleri sürdürülmektedir. Türkiye’nin13 Ekim 1999 tarihli Resmi Gazete’de yayýnla-narak yürürlüðe soktuðu, 16 Ocak 1992’de Mal-ta’da imzalanan “Arkeolojik Mirasýn Korunmasý-na Yönelik Avrupa Sözleþmesi” hükümlerinegöre tarihi ve arkeolojik alanlarý korumakTürkiye’nin ulusal ve uluslararasý yükümlülükle-ri arasýna girmektedir. Dolayýsýyla sözü edileninþaatý planlýyan ve yapanlar suç iþlemekte ol-duklarý gibi bu eylemleri önlemekle görevli olan-larýn önlemeye iliþkin gerekli tedbirleri alma-masýnýn suç sayýlacaðý da tabiidir. “

42 iDOL


AR 2 K 9 EO 1 LOJİE KE OL GLA R -...

Documents

Transcript of AR 2 K 9 EO 1 LOJİE KE OL GLA R -...